Autoportret. Warsztaty "Oswoić Przestrzeń - druga edycja"

Autoportret. Warsztaty

Oswoićprzestrzeń

materiały edukacyjneEDYCJA DRUGA

Jak budować modele w programie Google SketchUp? PORADNIK

oswoic_okladka.indd 1oswoic_okladka.indd 1 2009-12-18 11:15:592009-12-18 11:15:59


Oswoićprzestrzeń

Jak budować modele w programie Google SketchUp?

test6.indd 1test6.indd 1 2009-12-18 10:59:162009-12-18 10:59:16

Małopolski Instytut Kultury

ul. Karmelicka 27, Kraków

tel.: 012 422 18 84

www.mik.krakow.pl

Wydawca:

instytucja kultury

Województwa

Małopolskiego

Publikacja przygotowana w ramach programu

„Autoportret. Warsztaty”, edycja 2008/2009 „Oswoić przestrzeń”,

realizowanego przez Małopolski Instytut Kultury.

Koordynacja projektu: Anna Komorowska

Opracowanie merytoryczne: Anna Komorowska

Opracowanie grafi czne: Kuba Skoczek

Korekta: Edyta Wygonik-Barzyk

ISBN: 978-83-61406-24-2

© by Małopolski Instytut Kultury, Kraków 2009


ul. Karmelicka 27, Kraków

tel.: 012 422 18 84

www.mik.krakow.pl

Wydawca:

instytucja kultury

Województwa

Małopolskiego

ISBN: 978-83-61406-24-2

© by Małopolski Instytut Kultury, Kraków 2009


Spis treści:

Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1. Projektowanie terenów przyszkolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2. Opis projektu i relacja z jego przebiegu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2.1 Szkolenia dla nauczycieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2.2 Warsztaty dla uczniów prowadzone przez nauczycieli . . . . . . . . . . . . . . . 8

2.3 Spotkania uczniów z architektami krajobrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2.4 Projekty zagospodarowania terenu przy szkole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.5 Warsztaty fi nałowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

3. Scenariusze zajęć z zakresu edukacji przestrzennej . . . . . . . . . . . . . . . . 10

3.1 Patrzeć – widzieć – doceniać – doskonalić . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

3.2 Park zdrojowy – miejsce dla dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.3 Sąsiedztwo szkoły – znane czy nieznane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

3.4 Edukacja przestrzenna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

3.5 Przestrzeń jest we mnie, ja jestem w przestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . 31

3.6 Z zamku na plac zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

3.7 Podróż w ginące krajobrazy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

4. Projekty zagospodarowania terenów przy szkołach . . . . . . . . . . . . . . . . 43

4.1 Ogród ziołowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

4.2 Gry i zabawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

4.3 Szkolny park linowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

4.4. Miejsce spotkań i wypoczynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Podziękowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

SketchUp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4Zanim zaczniesz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5Pierwsze kroki – linia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6Prostokąt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83D. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Odsunięcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11Modyfi kowanie obiektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Orbita i widoki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Nadanie koloru lub faktury, skalowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Okrąg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Wyciągnij wzdłuż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21Widok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Inne modele. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24


4

Wstęp

„Oswoić przestrzeń” to projekt realizowany od 2007 r. przez Małopolski Instytut Kultury w ramach programu „Autoportret. Warsztaty”.

Projekt skierowany jest do uczniów i nauczycieli przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, realizujących lub zainteresowanych wdrażaniem edukacji przestrzennej w ramach programów szkolnych lub autorskich. Podstawowymi celami projektu są:

– rozwijanie w uczniach wrażliwości na jakość otaczającej ich przestrzeni, pogłębie-nie wiedzy na temat krajobrazu kulturowego, zabytków i architektury regionalnej,rozwijanie kreatywności i twórczego myślenia;

– przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć z zakresu edukacji przestrzennej, pomoc merytoryczna w przygotowaniu scenariuszy warsztatów;

– uwrażliwianie przyszłych architektów na sprawy partycypacji społecznej w proce-sach projektowych.

W październiku 2007 r. zrealizowano pierwszą edycję projektu „Oswoić przestrzeń”, która objęła przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazjum i młodzież licealną z pięciu miejscowości Małopolski. Przeprowadzono 25 spotkań skierowanych do dzieci oraz trzy spotkania dla rodziców. Ponadto w trzech szkołach zorganizowano warsztaty wakacyj-ne, których efektem była realizacja wybranych elementów projektu zagospodarowania terenu wokół szkoły. W warsztatach wzięło udział w sumie ponad 100 dzieci.

Warsztaty kontynuowane były w roku szkolnym 2008/2009. Projekt „Oswoić prze-strzeń” został objęty patronatem Małopolskiego Kuratora Oświaty i Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji 2009.

Niniejsza publikacja ma na celu zaprezentowanie, jak był realizowany projekt, oraz zachęcenie do wzięcia udział w kolejnych edycjach. Składa się z czterech części:

– w pierwszej poruszono temat projektowania ogrodów przyszkolnych;– w drugiej zaprezentowano, jak były realizowane poszczególne etapy tej edycji pro-

jektu „Oswoić przestrzeń”;– w trzeciej zamieszczono scenariusze opracowane przez nauczycieli w ramach szkoleń;– w czwartej przedstawiono projekty zagospodarowania terenów przy szkołach,

przygotowane przez architektów krajobrazu.

SketchUp

SketchUp to darmowy program fi rmy Google, umożliwiający łatwe budowanie kom-puterowych modeli 3D. Obsługa programu jest niezwykle prosta i każdy bez problemu ją opanuje. Budowanie modeli komputerowych, podobnie jak rzeczywistych, może być świetną zabawą, a także doskonałą lekcją architektury.

Ten krótki przewodniczek zawiera podstawowe informacje dotyczące obsługi pro-gramu. Zachęcamy do nauki poprzez wykonywanie kolejnych kroków opisanych w przy-kładach. W ten sposób wspólnie zbudujemy pierwsze modele. Kolejne zależeć będą od Twojej inwencji twórczej. Nie bój się eksperymentować!


5

1. Projektowanie terenów przyszkolnych

Ogród szkolny to zarówno miejsce zabaw i wypoczynku, jak i zielona klasa, w której mogą być realizowane zajęcia, nie tylko przyrodnicze i sportowe. To miejsce równie waż-ne jak stołówka, sala gimnastyczna czy sala lekcyjna. Dobrze zagospodarowane może służyć uczniom, nauczycielom i rodzicom, zarówno w trakcie lekcji, jak i po nich. Zmia-ny przestrzenne wcale nie muszą być kosztowne. Można zacząć od drobnych kroków, wprowadzanych wspólnie z dziećmi. Ważne, żeby zacząć…

Ogródek szkolny może służyć jako „przedłużenie” sali lekcyjnej. W pierwszej kolejno-ści nasuwa się oczywiście pomysł urządzenia terenów sportowych, gdzie dzieci będą miały więcej możliwości ruchu niż na sali gimnastycznej. Niezbędne są nie tylko boiska wielofunkcyjne, ale również urządzenia do pokonywania przeszkód, przeskoków, wspi-nania, które zachęcą uczniów do aktywności fi zycznej. Przy okazji budowy boisk warto pamiętać o najmłodszych uczniach, którzy będą korzystać z tego terenu w trochę inny sposób. Trzeba pomyśleć o osobnym placu zabaw dla nich, osłoniętym (np. żywopłotem) lub odsuniętym od boisk, na których grają starsi uczniowie. Jeżeli miejsca jest mało, można wprowadzić różnicę poziomów, tak jak w prezentowanym w podrozdziale 4.1 projekcie przy Szkole Podstawowej nr 25 w Krakowie.

Kolejnym, równie oczywistym pomysłem jest urządzenie zielonej klasy do nauki przyrody. Uczniowie mogą obserwować naturę, badać zachodzące w niej zmiany. Nie musi to być jednak klasa w tradycyjnym tego słowa rozumieniu. W ramach pierwszej edycji projektu „Oswoić przestrzeń”, realizowanego przez Małopolski Instytut Kultury wspólnie z dziećmi z Przedszkola nr 51 w Krakowie, stworzyliśmy „Ścieżkę bosych stóp”, która pozwoliła poznać – dotknąć, powąchać i zobaczyć – różne naturalne materiały, takie jak liście, szyszki, kamienie.

Innym przykładem może być projekt ogródka szkolnego w Hinde House School w Sheffi eld, przygotowanego w ramach projektu „Joined Up Design for Schools”. W ogrodzie znalazły miejsce warzywa, rośliny przyciągające pszczoły i motyle, staw i łąka dzikich kwiatów. W zielonej klasie umieszczono budki dla ptaków, sza� i na na-rzędzia ogrodnicze, stół z piaskiem do „rysowania”, a także typowe wyposażenie klasy

– stół i ławki.

Świetną lekcją ekologii może być prowadzenie ogródka warzywnego i ziołowego, którego produkty będą wykorzystywane w szkolnej kuchni. „Jadalny ogród szkolny” („ e Edible Schoolyard”) to projekt zapoczątkowany przez szkołę w Berkeley w Sta-nach Zjednoczonych, gdzie w 1994 r. założono ogród wraz z klasą-kuchnią, w której uczniowie przygotowują posiłki. Dla wielu uczniów jest to jedyna szansa na zdrowy, pożywny posiłek w ciągu dnia, ponieważ 40 proc. dzieci z tej szkoły żyje w ubóstwie.

Zanim zaczniesz

Na początek oczywiście musisz zainstalować program SketchUp na swoim kompu-terze. Aby to zrobić, wejdź na stronę: http://sketchup.google.com. Znajdziesz tam przy-cisk: „Pobierz program Google SketchUp”. Postępuj zgodnie z instrukcją.

(Uwaga! Program nie jest dostosowany do systemów starszych niż Windows2000 i Mac OS X (10.4+).

Jeżeli już zainstalowałeś program, otwórz go. Pojawi się okienko, w którym należy ustawić jednostki miary. Ustaw metry. Pojawią się również okienka „Centrum Nauki” i „Instruktor”. Zamknij oba, na razie nie będziemy ich potrzebować.


6

Problem ten nie jest obcy również w Polsce. Ponadto niezwykle ważny jest aspekt spo-łeczny. Uczniowie pochodzący z dwudziestu różnych narodów w trakcie wspólnej pracy w ogrodzie uczą się wzajemnego szacunku, kompromisu przy podejmowaniu decyzji, spędzania czasu we wspólnocie. W ogrodzie odbywają się takie zajęcia, jak geografi a, historia, fi zyka, sztuka i biorą w nich udział wszyscy uczniowie. Młodsze dzieci spędza-ją minimum sześć godzin tygodniowo w ogrodzie lub w kuchni, starsze minimum trzy. Ogród ziołowy, a w zasadzie jego zalążek, powstał przy Szkole Podstawowej nr 25 w Krakowie.

Szkolne podwórko może stać się miejscem zabaw matematycznych. W 2009 r. od-dano do użytku prosty, mały plac przy szkole Kutamba w Ugandzie, projektu Project H Design. Plac może służyć jako zewnętrzna klasa. Jest on tak skonstruowany, aby można było na nim przeprowadzić cztery zabawy, uczące podstawowych działań ma-tematycznych: dodawania, odejmowania, mnożenia i dzielenia. Proste łamigłówki za-mieszczone zostały również w projekcie zagospodarowania terenu przy Niepublicznym Gimnazjum w Zabierzowie Bocheńskim, opisanym w rozdziale 4.2.

Krakowski Ogród Doświadczeń im. Stanisława Lema to wielka „zielona klasa” do nau-ki fi zyki. Na sześciu hektarach znajduje się 60 urządzeń edukacyjnych z zakresu optyki, akustyki i mechaniki. Oczywiście tak duży teren nie jest potrzebny, aby zorganizować taki ogród. Nawet na niewielkim terenie, najlepiej w pobliżu pracowni fi zycznej, można ustawić kilka sprzętów tego typu. Wiele z nich można również wykonać z uczniami.

Inspiracją do stworzenia placu zabaw może być również historia. Przykładem mogą być projekty nadesłane na konkurs na edukacyjny plac zabaw w Wilanowie. Pierwsze miejsce zajęła praca „Wąsy króla Jana”, autorstwa Michała Kempińskiego, Joanny Kowal-czyk i Katarzyny Westrych. Główną atrakcją placu są gigantyczne wąsy, które służą do zjeżdżania i skakania. Jest to oczywiście element zabawowy, można jednak znaleźć wie-le pomysłów na to, jak przenieść pewne treści historyczne do projektowanego ogrodu. Inne nagrodzone w tym konkursie prace często nawiązywały do ogrodów historycznych

– parterów ogrodowych, topiarów, labiryntów.

Projekt „Zmyśl sobie ogród”, autorstwa pracowni k., który zajął trzecie miejsce w opisanym konkursie, był podzielony na cztery części, z której każda miała oddziaływać na inny zmysł – ogród czerwony na wzrok, żółty na węch, biały na słuch, a niebieski na dotyk. Wprowadzenie do ogrodu szkolnego takich elementów, jak kolorowe i pachnące kwiaty, rośliny o charakterystycznych „architektonicznych” liściach lub ciekawej fakturze, wpływa na wszechstronny rozwój dzieci i jest szczególnie istotne w szkołach integra-cyjnych. Taki ogród może stać się również inspiracją do wszelkich zajęć artystycznych. Warto również pomyśleć o przestrzeni, w której uczniowie mogą rzeźbić (np. w glinie lub z użyciem wikliny), malować lub tworzyć instalacje przestrzenne, ale również odgrywać etiudy teatralne lub prezentować efekty swoich prac.

Pierwsze kroki – linia

Na monitorze widzisz planszę, na której będziesz rysować. Jest to rysunek trój-wymiarowy, to znaczy, że masz do dyspozycji płaszczyznę podstawy, wyznaczoną przez osie x (czerwoną) i y (zieloną) oraz trzeci wymiar, czyli oś z (niebieską).

Zaczniemy od narysowania prostej, płaskiej fi gury. Na początek narysujemy linię. Możesz narysować linię dowolnej długości lub dokładnie określić jej parametry. Możesz też wybrać kierunek rysowania linii, np. narysować linię dokładnie pokrywającą się z osią x.


7

Do pracy nad projektem terenu przy szkole warto zaprosić nauczycieli poszcze-gólnych przedmiotów. Oni najlepiej wiedzą, w jaki sposób udoskonalić podwórko szkol-ne, aby służyło do realizacji ich lekcji. Najważniejsze jednak, aby włączyć do projektu uczniów. Ich wyobraźnia jest nieograniczonym źródeł inspiracji. Co więcej, zaproszenie ich do projektowania i tworzenia ogrodu przy szkole, wzmacnia w nich poczucie współ-odpowiedzialności za ten teren.

Przykład: Wybierz z paska górnego menu symbol lub naciśnij L na klawiaturze. Najedź na skrzyżowanie osi, pojawi się żółty punkt i napis „Punkt początkowy”. Kliknij. Najedź na czerwoną oś, pojawi się napis „Na czerwonej osi”. Wpisz z klawiatury 4 i naciś-nij Enter (zwróć uwagę, jak zmienia się napis w okienku w prawym dolnym rogu monitora). Pojawiła się czarna linia.


8

2. Opis projektu i relacja z jego przebiegu

2.1 Szkolenia dla nauczycieli

W roku szkolnym 2008/2009 zrealizowano drugą edycję projektu „Oswoić prze-strzeń”. W październiku i listopadzie odbyły się trzy spotkania szkoleniowe przeznaczo-ne dla nauczycieli szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. W szkole-niach wzięło udział szesnastu nauczycieli z dziewięciu szkół Małopolski. Celem spotkań było przedstawienie idei edukacji przestrzennej i prezentacja projektu. Szkolenia miały charakter warsztatowy. Nauczyciele zapoznali się z przykładowymi ćwiczeniami, któ-re mogli następnie wykorzystać w pracy ze swoimi uczniami. Otrzymali również spis literatury oraz materiałów edukacyjnych przygotowanych przez brytyjskie centra ar-chitektury i stowarzyszenia oraz linki do wybranych stron internetowych. W ramach szkolenia nauczyciele mieli przygotować scenariusze zajęć z zakresu edukacji prze-strzennej. Opracowane scenariusze zamieszone są w rozdziale 3.

2.2 Warsztaty dla uczniów prowadzone przez nauczycieli

W drugim etapie projektu nauczyciele biorący udział w szkoleniu mieli zrealizo-wać opracowane przez siebie scenariusze. Warsztaty trwały od grudnia 2008 do maja 2009 r. Program warsztatów dostosowany był do grupy wiekowej dzieci oraz specyfi ki lokalnej. Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 21 w Krakowie poznawali pobliski Park Stanisława Wyspiańskiego. Młodsi uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 25 w Krako-wie rozmawiali o domach świata i ulubionym miejscu zabaw, a starsze o odczuwaniu przestrzeni różnymi zmysłami. Tematem spotkań uczniów Zespołu Szkół w Andrycho-wie było ich podwórko szkolne i miasto. Uczniowie Niepublicznego Gimnazjum w Za-bierzowie Bocheńskim liczyli bocianie gniazda, rozpoznawali kapliczki w ich miejscowo-ści oraz budowali modele domów spotykanych w tym regionie. W warsztatach wzięło udział 230 dzieci.

2.3 Spotkania uczniów z architektami krajobrazu

Do szkół, które zrealizowały warsztaty ze swoimi uczniami, zaproszono młodych architektów krajobrazu, studentów Politechniki Krakowskiej. Od marca do lipca odby-wały się spotkania, których celem było zebranie wiedzy na temat terenu przy szkole oraz pomysłów na ciekawe zagospodarowanie tego obszaru. Architekci pytali, jak ta przestrzeń funkcjonuje, jakie miejsca są szczególnie lubiane i powinny zostać zachowa-ne, a jakie omijane, wymagające zmiany. Uczniowie mieli również możliwość wymyśle-nia idealnego podwórka szkolnego. Architekci zebrali wszystkie informacje i pomysły, a następnie opracowali koncepcję zagospodarowania terenów przy poszczególnych szkołach.

Prostokąt

Teraz narysujemy fi gurę. Do narysowanej linii dorysujemy jeszcze trzy kolejne, tak aby powstał prostokąt. Niezależnie od tego, w jakim punkcie zaczynasz, możesz rysować linie równoległe do osi x, y lub z.

Przykład: Kontynuuj rysowanie w punkcie, w którym skończyłeś (jeżeli przerwałeś rysowanie, naciśnij ponownie L i najedź na koniec pierwszej linii. Pojawi się zielony punkcik. Kliknij). Narysuj linię równoległą do zielonej osi (linia zmieni kolor na zielony i pojawi się napis: „Na zielonej osi”). Wpisz 2 i naciśnij Enter. Narysuj teraz linię równoleg-łą do osi czerwonej, o długości 4. A następnie kolejną linię na osi zielonej, o długości 2.


9

2.4 Projekty zagospodarowania terenu przy szkole

Bardzo ważnym elementem projektu „Oswoić przestrzeń” jest współpraca z ar-chitektami krajobrazu. Zaproponowane przez nich koncepcje odpowiadają potrzebom szkoły i nawiązują do pomysłów dzieci. W Szkole Podstawowej nr 25 w Krakowie upo-rządkowano teren, wyróżniono miejsca atrakcyjne dla dzieci, a obecnie niezagospoda-rowane. Uwzględniono również elementy niezbędne w szkole, jak boisko szkolne czy plac zabaw dla najmłodszych dzieci. W Zabierzowie Bocheńskim zaproponowano ławki i pergole, które tworzą miejsce wypoczynku w czasie przerw, scenę, na której prezento-wane będą efekty pracy uczniów oraz plansze do gier i zabaw. W Szkole Podstawowej nr 21 w Krakowie zaprojektowano minipark linowy, ogród doświadczeń i plac zabaw dla najmłodszych dzieci. W Andrychowie zaproponowano uporządkowanie funkcjonalne i formalne ścieżek, stworzenie nowych miejsc parkingowych, przerzedzenie zbyt gęste-go drzewostanu oraz stworzenie nowego miejsca do odpoczynku.

W spotkaniach z architektami krajobrazu wzięło udział 160 dzieci. Opracowane pro-jekty zamieszono w rozdziale 4.

2.5 Warsztaty fi nałowe

W szkołach, które brały udział w spotkaniach z architektami, zorganizowano rów-nież warsztaty fi nałowe, w ramach których zrealizowano wybrane elementy projektów zagospodarowania terenów przy szkołach. W Szkole Podstawowej nr 25 w Krakowie, wspólnie z dziećmi, zbudowano pierwszą kwaterę ogródka ziołowego. Prace nad ogród-kiem mają być kontynuowane w ciągu roku szkolnego. Przed szkołą w Zabierzowie Bo-cheńskim zostały namalowane plansze do gier i zabaw. W Andrychowie powstało miej-sce do odpoczynku.

W ten sposób utworzyliśmy prostokąt o wymiarach 4x2 m. Figura zmieniła kolor na ciemnoszary.

Prostokąt można narysować również prościej – przez użycie narzędzia „Prostokąt”.

Kliknij ikonkę lub naciśnij R na klawiaturze. Kliknij w punkcie, w którym chcesz ry-sować. Jeśli chcesz określić wymiary prostokąta, musisz wpisać z klawiatury najpierw jego długość po osi czerwonej, a następnie po osi zielonej, oddzielając liczby średnikiem (liczby pojawią się w okienku w prawym dolnym rogu monitora). W naszym przykładzie byłby to zapis: „4;2”.


10

3. Scenariusze zajęć z zakresu edukacji przestrzennej

3.1 Patrzeć – widzieć – doceniać – doskonalić

Opracowanie: Alina Radwan i Marta Bagińska-Chmura z Zespołu Szkół nr 2 w Andrychowie

Scenariusz zajęć dla uczniów III klasy szkoły ponadgimnazjalnej (17-18 lat)

Czas trwania zajęć: 3 spotkania po 2 godziny (120 min.)

Cele: – pobudzanie uczniów do kreatywności, twórczego i oryginalnego myślenia– wzbudzanie w uczniach wrażliwości na otaczającą przestrzeń– poznanie historii miejsca, regionu– rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie– rozwijanie umiejętności manualnych

Formy/metody pracy: praca w grupach, praca plastyczna, praca z mapą, praca z materia-łem ilustracyjnym, zabawy konstrukcyjne, ćwiczenia treningu kreatywności

Środki dydaktyczne: Spotkanie 1: kartki papieru, kredki, atrament oraz plan terenu przyszkolnego, zdjęcia wykonane w obrębie terenu szkoły przedstawiające (w dużym po- większeniu) fakturę różnych przedmiotów ze szkolnego podwórka i te same przedmioty ujęte w całościSpotkanie 2: kartki papieru, pisaki, piłeczka oraz zdjęcia krajobrazu, plan miasta, zdjęcia budynków znajdujących się w Andrychowie, ewentualnie historyczne zdjęcia tych samych budowliSpotkanie 3: kartki papieru, kredki, pisaki, tekst dotyczący historii Andrychowa, karty kreatywne, modelina, bibuła, sznurek, zapałki, wykałaczki, arkusze papieru, gumki recepturki, tektura, klej, nożyczki, mapy Andrychowa, foldery, ulotki informacyjne o mieście itp.

Przebieg zajęć:

Spotkanie 1: Patrząc – widzieć

1. POWITANIE Nauczyciel wita wszystkich uczestników spotkania i zaprasza do udziału w ćwi-

czeniach.Prowadzący podaje kolejne hasła, a wszyscy, których dotyczy wymienione kryte-

rium, wstają (mogą przy tym wykonać zabawne ukłony czy gesty pozdrowienia grupy).

3D

Równie łatwo jak fi gury płaskie rysuje się bryły. W tym celu należy użyć narzędzia „Wepchnij/Wyciągnij” (ikonka , skrót klawiaturowy P). Należy zadecydować, czy dana fi gura będzie „wypychana” w górę czy w dół, a także jaką będzie miała wysokość.

Przykład: Zrobimy teraz z naszego prostokąta prostopadłościan. Kliknij ikonkę „Wepchnij/Wyciągnij”. Najedź na prostokąt. Gdy pokryje się kropeczkami, kliknij, a następnie wybierz jako kierunek „wypychania” górę, czyli przejedź nad prostokąt. Wpisz z klawiatury 2 i naciśnij Enter. W ten sposób uzyskaliśmy bryłę o wysokości 2 m. Podobnie można „wypchnąć” okrąg czy każdą inną fi gurę.


11

Witam wszystkich, którzy:

– pili herbatę na śniadanie,– mają na sobie coś niebieskiego,– mają siostrę, – mają brata,– urodzili się na wiosnę,– lubią kawę,– mają psa, itp.

2. ŁAŃCUCH SKOJARZEŃUczniowie stoją w kręgu, prowadzący podaje wyraz, kolejna osoba, wypowiada

swoje skojarzenie z tym słowem. Tak robią wszyscy uczestnicy. Przykład: szkoła – buda – pies – łapa – noga – miss – Polonia – korona – król...

3. PLAMYUczestnicy spotkania dzielą się na czteroosobowe grupy. Prowadzący wręcza

każdej grupie kartkę papieru, prosi o złożenie jej na połowę i rozprostowanie. Na zgię-ciu każdej kartki umieszcza kroplę atramentu i prosi o ponowne złożenie i dociśnięcie papieru, tak aby na środku powstał duży kleks. Po rozłożeniu kartki grupa ogląda swo-ją plamę i wymyśla, co ona przedstawia. Swoje skojarzenia prezentuje pozostałym uczestnikom spotkania.

4. SKARBUczniowie wykonują ćwiczenie w grupach czteroosobowych. Prowadzący podaje

każdej grupie kartkę papieru oraz kredki. Na kartce uczniowie malują najdokładniej, jak tylko potrafi ą, mapę przedstawiającą miejsce ukrycia skarbu. Miejsce to podaje prowa-dzący – każdej grupie inne, ale każde z nich mieści się w obrębie terenu szkolnego. Po wykonaniu rysunku mapa zostaje zaprezentowana pozostałym uczestnikom spotkania, którzy powinni odgadnąć, o jakie miejsce chodzi.

5. NASZE PODWÓRKOZadanie ma charakter rywalizacji i przewidziane jest do wykonania w grupach. Pro-

wadzący rozkłada zdjęcia, spośród których każdy wybiera sobie takie, które się mu najbardziej podoba (w ten sposób wyboru może dokonać każdy członek zespołu). Na-stępnie każda grupa dostaje plan terenu szkolnego. Zadanie polega na rozpoznaniu elementu przedstawionego na zdjęciu i narysowaniu na planie miejsca jego położenia. Grupy wychodzą na zewnątrz budynku i mogą poszukać w terenie właściwego miejsca. Na wykonanie zadania przewiduje się 15 minut.

Po upływie tego czasu następuje prezentacja wyników pracy każdej grupy i analiza ich poprawności. Do tego celu wykorzystane zostaną zdjęcia przygotowane wcześniej

Odsunięcie

Wypróbujmy teraz narzędzie „Odsunięcie” (ikonka , skrót klawiaturowy F). Służy ono do rysowania fi gur na podstawie już istniejących.

Przykład: Wybierz narzędzie „Odsunięcie”. Najedź na górną płaszczyznę bryły. Gdy pojawią się kropeczki, kliknij, przesuń wskaźnik do środka prostokąta. Pojawi się nowy prostokąt. Wpisz z klawiatu-ry 0,2 i naciśnij Enter. Nowy prostokąt jest mniejszy od pierwszego dokładnie o 20 cm z każdej strony.

Idźmy dalej. Wybierz narzędzie „Wepchnij/Wyciągnij” i najedź na mniejszy prostokąt. Wepchnij go w głąb prostopadłościanu, wpisz 2 i naciśnij Enter. W ten sposób powstały ściany domku o gru-bości 20 cm.


12

przez prowadzącego. Zwycięża grupa, której praca zawiera najmniej pomyłek. Członko-wie tego zespołu zostaną nagrodzeni np. symbolicznymi dyplomami lub „słodkim po-częstunkiem”.

6. PODSUMOWANIE Nauczyciel dziękuje za spotkanie i zaprasza do udziału w spotkaniu nr 2.

Spotkanie 2: Widząc – docenić

1. POWITANIENauczyciel wita uczestników i zaprasza do aktywnego udziału w ćwiczeniach. Pro-

wadzący zadaje pytania, na które odpowiadają wskazane przez niego osoby. Na jedno pytanie odpowiada kilkoro wskazanych przez nauczyciela uczestników.

Jakbyś była/był stanem pogody, to jakim?

…książką, to jaki nosiłaby tytuł?…drzewem, to jakim?…rzeką, to jak i gdzie byś płynęła?…domem, to jakbyś wyglądał i ile miałbyś pięter?…kolorem, to jakim?

2. NIEZWYKŁE ZASTOSOWANIAĆwiczenie przeznaczone do wykonania w zespole. Uczniowie dostają od prowadzą-

cego arkusz papieru i pisak. W ciągu 5 minut wymyślają i zapisują różne zastosowania dowolnego przedmiotu, np. książki telefonicznej, sznurowadła czy guzika. Chodzi o to, aby wymyślić ich jak najwięcej. Po upływie określonego czasu następuje odczytanie po-mysłów. Inne grupy mogą spontanicznie uzupełniać wypowiedzi kolegów.

3. INSPIRACJEUczniowie pracują w grupach. Każda grupa wybiera sobie jedno zdjęcie, które wy-

daje się jej najbardziej interesujące lub najładniejsze. Zadaniem grupy jest zaprojektować reklamę nieruchomości, która znajduje się w pobliżu miejsca przedstawionego na wy-branym przez nich zdjęciu. W reklamie należy w zdecydowany sposób podkreślić walory miejsca i wynikające z nich możliwe przeznaczenia, skierowane do konkretnego odbiorcy.

4. MOJA SZKOŁAUczniowie stoją w kręgu i każdy próbuje znaleźć słowo, które kończy zdanie: Moja

szkoła jest... (można zapisać początek zdania na tablicy, a potem uzupełnić go padający-mi w czasie gry wyrazami). Należy pamiętać o tym, aby wymyślane słowa się nie powta-rzały. Prowadzący rzuca piłeczką do ucznia, który musi szybko i głośno wypowiedzieć wyraz, a następnie odrzucić ją do kolegi lub koleżanki wybranej zupełnie przypadkowo itd.

Modyfi kowanie obiektu

Jeżeli potrzebujesz zmienić jakiś element lub cały obiekt, należy go najpierw zazna-czyć. Użyj narzędzia „Zaznacz” (ikona , klawisz spacji). Po wybraniu narzędzia nale-ży kliknąć na wybrany element, zostanie on zaznaczony na niebiesko (linie) lub „obsy-pany” kropeczkami (płaszczyzny). Aby wybrać kilka obiektów, należy przytrzymać Shift i klikać kolejne elementy. Wszystkie elementy zaznaczamy poprzez wybranie Ctrl+A.

Wybrany obiekt możemy przesunąć (ikona , skrót klawiaturowy M).

Przykład: Zaznacz cały obiekt (Ctrl+A), a następnie wybierz narzędzie „Przesuń”. Wy-bierz dowolny narożnik podstawy (pojawi się zielony kwadracik), kliknij i przesuń wskaźnik


13

5. MOJE MIASTOUczniowie dzielą się na grupy. Każda grupa może wybrać jedno zdjęcie, które

najbardziej podoba się wszystkim jej członkom (zdjęcia przedstawiają różne budynki znajdujące się w Andrychowie). W czasie krótkiej narady grupa ustala odpowiedzi na pytania.

Waszym zdaniem:

Co przedstawia zdjęcie?Jakie było w przeszłości przeznaczenie budynku przedstawionego na zdjęciu?Co znajduje się w tym budynku obecnie?Jakie może być jego przeznaczenie za 100 lat?

Po ustalonym czasie następuje prezentacja odpowiedzi przez poszczególne grupy. Prowadzący uzupełnia wypowiedzi, w razie potrzeby wyjaśnia, co przedstawia budynek i jakie było i jest jego przeznaczenie. Uczniowie odnajdują miejsce położenia budynku na planie miasta.

6. PODSUMOWANIENauczyciel podsumowuje dotychczasowe spotkania i dziękuje uczniom za udział

w warsztatach.

Spotkanie 3: Doceniając – doskonalić

1. POWITANIENauczyciel wita wszystkich uczestników spotkania i zaprasza do udziału w ćwi-

czeniach.Uczniowie dzielą się na grupy. Nauczyciel podaje długie słowo, np. architektura,

a uczniowie wypisują jak najwięcej słów, które można utworzyć z jego liter. Grupy prezen-tują wyniki pracy, zwycięża ta, która utworzy największą liczbę słów.

2. KARTY KREATYWNENauczyciel prosi uczniów o wylosowanie tzw. kart kreatywnych, które przedsta-

wiają abstrakcyjne rysunki (takie karty przygotowuje wcześniej nauczyciel). Następnie nauczyciel rozdaje młodzieży tekst dotyczący np. historii miasta Andrychowa. Zadaniem uczniów jest wyszukanie podobieństw, powiązań z konkretną informacją przedstawioną w tekście.

3. TRASA WYCIECZKIUczestnicy spotkania dzielą się na grupy, a nauczyciel wprowadza ich w temat:

„Do Polski przyjeżdża grupa młodzieży polonijnej z USA, na jeden dzień zatrzymują się w Andrychowie, chcąc bliżej poznać miasto i okolice”.

równolegle do osi czerwonej. Wpisz 2 i naciśnij Enter. Bryła została przesunięta o 2 m, wzdłuż osi x. Jeżeli tę samą czynność wykonamy z wciśniętym Ctrl, skopiujemy naszą bryłę.

Teraz nauczymy się posługiwać narzędziem „Obróć” (ikona , skrót klawiaturowy Q).

Przykład: Narysuj prostokąt, ale w taki sposób, aby górna krawędź bryły stanowiła dłuższy bok prostokąta. Prostokąt powinien być narysowany w pionie („Na niebieskiej osi”) i mieć wymiary 4 m długości (czyli tyle ile ma bryła) i 1,4 m wysokości.

Zaznacz prostokąt. Pamiętaj, że musisz zaznaczyć cały prostokąt, czyli wszystkie boki i wnętrze. Teraz wybierz narzędzie „Obróć”. Pojawi się kątownik. W zależności od punktu przyłożenia zabarwi się na czerwono, zielono lub niebiesko. Oznacza to, że osią obrotu


14

Zadanie uczniów polega na zaplanowaniu trasy wycieczki, która pozwoli przedsta-wić najciekawsze miejsca Andrychowa i jego okolic. Trasa wycieczki ma być zaprezen-towana na arkuszu papieru. Można korzystać z map, folderów, przewodników itp. Po zakończeniu ćwiczenia liderzy grup przedstawiają i omawiają swoje prace.

4. ZABAWA W ARCHITEKTAUczestnicy spotkania dzielą się na grupy i wybierają swoją ulubioną postać bajkową

lub fi lmową, projektują, a następnie budują model domu dla niej. Po zakończonej pracy uczniowie przedstawiają i omawiają wykonaną budowlę.

5. SZKOŁA PRZYSZŁOŚCINauczyciel kieruje komunikat do uczniów:

„Wyobraźcie sobie, że kończycie szkołę i dostajecie się na wymarzone studia, czyli architekturę krajobrazu. Pewnego dnia, tęskniąc za murami szkoły średniej, odwiedzacie ją i nieoczekiwanie dostajecie od pani dyrektor propozycję nie do odrzucenia – zaprojek-towanie terenu wokół szkoły”.

Ćwiczenie realizowane jest w grupach. Prowadzący zajęcia wręcza uczestnikom kartki papieru i kredki lub pisaki. Zadaniem uczniów jest narysowanie i przedstawienie pomysłów na zagospodarowanie terenu przyszkolnego, aby służył uczniom i nauczycie-lom tej szkoły.

6. PODSUMOWANIENauczyciel podsumowuje warsztaty, dziękuje wszystkim uczestnikom za aktywny

udział w zajęciach. Rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne i prosi o ich wypełnienie.

fi gury będzie oś czerwona, zielona lub niebieska. Przyłóż kątomierz do dowolnego dolnego narożnika prostokąta, tak aby kątomierz zabarwił się na czerwono. Po wybraniu osi obrotu ustawiamy kąt. Tutaj również możemy wpisać precyzyjnie, o ile stopni fi gura ma być obró-cona. Zaznacz krótszą krawędź prostokąta, obróć w stronę bryły i wpisz 45,5. Kliknij. Mamy już jedną połać dachu.


15

3.2 Park zdrojowy – miejsce dla dzieci

Opracowanie: Katarzyna Mańko z Centrum Edukacji i Promocji EdukArt

Scenariusz zajęć dla uczniów I klasy szkoły podstawowej (7-8 lat)

Czas trwania zajęć: 3 spotkania po 4 godziny + spotkanie organizacyjne

Cele: – poznanie historii miejsca, regionu– pobudzenie uczniów do kreatywności, twórczego i oryginalnego myślenia– rozbudzenie poczucia współodpowiedzialności za otoczenie

Formy/metody pracy: praca plastyczna, praca z mapą, zabawy konstrukcyjne, zajęcia ru-chowe, projektowanie, memory game, drzewko potrzeb, kula śnieżna, ćwiczenia treningu kreatywności

Środki dydaktyczne: – nagrania, frottage, fotografi e detali z parku, widoki parku z lotu ptaka, fotografi e

i pocztówki z przeszłości, ilustracje dotyczące różnych rozwiązań parkowych – współczesnych i historycznych, plan parku (duży – A0)

– arkusze folii przezroczystej, serduszka małe samoprzylepne w trzech kolorach, próbki różnych materiałów budowlanych: kostka betonowa, drewniana, tworzywa sztuczne, trawnik, metal, sznurek, kamień otoczak, tafl a szklana, tafl a plastikowa, materiały takie jak piasek, woda, drobne kamyki, gałązki, liście, kamienie, płyty, kłody, kartki papieru do rysowania (duże – co najmniej A3, a najlepiej większe), pastele olejne lub kredki woskowe, nożyczki, klej, patyczki, druciki, karton, mode-lina, korki

Przebieg zajęć:

Spotkanie organizacyjne:

1. SPRAWY ORGANIZACYJNE Poinformowanie uczestników, ile czasu potrwa projekt, jak będzie przebiegał, ja-

kie są zaplanowane spotkania, terminy, co będziemy robić, z kim, czego mają poszukać (archiwalne zdjęcia, pocztówki, wspomnienia) i co przygotować na zajęcia (gotowe kartki dla dzieci z zapisanymi potrzebnymi materiałami).

2. ZAPOZNANIE Uczestnicy rzucają do siebie piłką, losowo, przedstawiają się imieniem oraz przy-

miotnikiem na literę, na którą zaczyna się ich imię.

Orbita i widoki

Powtórzymy te same czynności dla drugiej połaci. W tym celu musimy obrócić całą fi gurę, używając narzędzia „Orbita” (ikona , skrót klawiaturowy O, naciśnięcie kółka myszy i przesunięcie). Wypróbuj to narzędzie. Zwróć uwagę, że nie obracamy bryły, tylko zmieniamy punkt widzenia.

Przykład: Ustaw fi gurę tak, aby wygodniej Ci było rysować prostokąt nad drugą dłuż-szą ścianką. Powtórz czynności rysowania prostokąta i obrotu, tak jak powyżej. Krawędzie dachu nie stykają się idealnie. Aby dokończyć rysowanie dachu, połącz krawędzie prosto-kątów liniami. W ten sposób powstanie kalenica. Zbudowaliśmy pierwszy domek.


16

3. ROZPOZNAJEMY NASZ PARKZabawa wprowadzająca – memory game: dobieranie zdjęć detali oraz niecodzien-

nych perspektyw (z lotu ptaka, z dużego zbliżenia); gramy w grupach systemem każdy z każdym – pięć grup x pięć osób, kolejne grupy powstają: wygrywający z wygrywającymi, drudzy z drugimi itd. W efekcie wyłaniamy mistrza dobrej pamięci.

4. MAGICZNA GAZETAĆwiczymy wyobraźnię – po wprowadzeniu, w trakcie którego dyskutujemy z dziećmi,

co można zrobić z gazetą, uczestnicy w grupach budują dowolne konstrukcje przestrzenne.

5. ZAKOŃCZENIE ZAJĘĆPodsumowanie zajęć, przypomnienie tego, co zaplanowane jest na następne zajęcia.

Spotkanie 1: Jaki jest nasz park

1. WPROWADZENIEZagadki i rebusy – jakie zwierzęta żyją w naszym parku.

2. ZABAWA NA ROZGRZEWKĘ„Wiewiórki w dziupli”: dzieci dobierają się trójkami. W każdej trójce dwoje staje na-

przeciw siebie i podaje sobie ręce, trzecie zaś staje między nimi. To wiewiórka w dziupli. Poza dziuplami staje jeden lub dwóch wolnych uczestników zabawy. Na hasło nauczy-ciela: „Wiewiórki w dziupli” dzieci zamieniają się między sobą miejscami. Wybiegają więc z dziupli i wbiegają do innej, wolnej.

3. PARK – CO TO JEST, DO CZEGO SŁUŻYNa paskach żółtego papieru prowadzący wypisuje, co się dzieciom kojarzy z poję-

ciem park (wrażenia, emocje, pierwsze skojarzenia), przypina na tablicy w kształt sło-neczka.

4. CO SKŁADA SIĘ NA PARKW grupach (tylu, ilu jest opiekunów) dzieci spisują na różnokolorowych karteczkach

wszystkie pojęcia i skojarzenia, następnie konfrontują w większej grupie, wybierają naj-ważniejsze elementy.

5. KTO ZNA PARK?Praca z planem – dzieci losowo wybierają zdjęcia z fragmentami budowli, miejsc,

roślin i umieszczają je na planszy planu parku.

6. NASZE ŚCIEŻKINa planie parku (na folii) każde dziecko zaznacza szlak swoich wędrówek w ciągu ostat-

niego tygodnia/miesiąca/roku. Nakładamy wszystkie plany na siebie i otrzymujemy zbiór

Domek możemy teraz oglądnąć ze wszystkich stron. Aby to zrobić, należy włączyć narzędzie „Widoki”. Z górnego menu wybierz „Widok”, następnie „Paski narzędzi”, a po-tem „Widoki”. W menu pojawią się domki, widziane z różnych stron. W ten sposób łatwo przeskoczysz do widoku z przodu, z tyłu, z prawej i lewej strony, z góry.

Inne narzędzia służące do zmiany widoku to: „Powiększ” (ikona , skrót klawiatu-rowy Z, przesunięcie kółka w myszce), które przybliża nas i oddala od obiektu, „Przesuń kamerę” (ikona , skrót klawiaturowy H) oraz „Powiększ zakresy” (ikona , skrót klawiaturowy Shift+Z), które pokazuje nam wszystkie narysowane obiekty.


17

tras i miejsc, ich gęstości, natężenia. Typujemy najczęściej odwiedzane miejsca, próbujemy podsumować, dlaczego właśnie te miejsca są tak często odwiedzane, a inne np. wcale.

7. PODSUMOWANIEHistoria parku – co było w parku – prezentacja PowerPoint na podstawie materiałów

archiwalnych (lub fi lm dokumentalny).

Spotkanie 2: Mój park

1. WPROWADZENIEPrzypomnienie poprzedniego spotkania.

2. „GDYBYM BYŁ PARKIEM, TO CHCIAŁBYM, ŻEBY…”Dzieci w grupach przygotowują króciutkie scenki (opowiadania) opisujące park z in-

nej perspektywy, rozpoczynające się od zdania: „Gdybym był drzewem (wiewiórką, pta-kiem), to chciałbym, żeby…”. Prezentacja.

3. CZEGO W PARKU NIE MA – DRZEWKO POTRZEBDrzewko z czarnych kartek zapisywanych białym pisakiem – co chciałbym, żeby było,

co widziałem gdzieś w rzeczywistości, w przeszłości, w mediach; co sobie wymyśliłem…

4. JAKIE MIEJSCE W PARKU LUBIĘ NAJBARDZIEJ? Dzieci naklejają serduszka na planie, jeśli mają do dyspozycji trzy kolory serduszek,

to można kolory przyporządkować miejscom od najbardziej do mniej lubianego. Spośród zdjęć parku w różnych porach roku dzieci wybierają to zdjęcie, które najbar-

dziej się im podoba. Wyjaśniają, dlaczego wybrały właśnie to zdjęcie (pora roku, miejsce, ludzie lub ich brak, coś się tam wydarzyło itp.).

5. W CO SIĘ BAWIĆ? Dzieci odpowiadają na pytania: Co lubię robić (w co się bawić)? Co mi jest do tego

potrzebne? Gdzie się w to bawię? Odpowiedzi notujemy na fl ipcharcie.

6. DLACZEGO LUBIĘ DANE MIEJSCE W PARKU?Co w danym miejscu jest takiego, że lubię w nim przebywać? Z kim lubię tam przebywać?

7. ZABAWY SENSORYCZNEDzieci dotykają różnych materiałów, opisują je i opowiadają swoje wrażenia. Co można

zrobić w parku z poszczególnych materiałów? Do jakich miejsc pasują, co można za ich po-mocą wyrazić (szkło, plastik – woda, powietrze; metal – pojazdy, glina – dom, babranie się).

Każde dziecko wybiera jeden rodzaj materiału i rysuje projekt miejsca, przyrządu, które chciałoby z tego materiału stworzyć w parku.

Kilkoro dzieci może wybrać ten sam materiał, wtedy rysują w grupkach, mając go przed sobą.

Nadanie koloru lub faktury, skalowanie

Nasz domek nie jest ładny. Pokolorujmy go. Służy do tego narzędzie „Wiadro z far-bą” (ikona , skrót klawiaturowy B). Po wybraniu narzędzia pojawia się okienko „Materia-ły”. Możesz tam wybrać kolor, fakturę, np. drewna, metalu, kamienia, a nawet roślinności czy wody. Każdy kolor i fakturę można edytować, zmieniać odcień lub nadawać przezroczystość.

Przykład: Z rozwijalnego menu wybierz „Kolory”, a następnie dowolny kolor. Najedź na domek i nadaj kolor poszczególnym płaszczyznom. Wypróbuj różne kolory, a następ-nie faktury (wybierz z rozwijalnego menu „Pokrycie dachu”, „Drewno”, „Kamień”, „Półprze-zroczyste” lub inne).


18

8. PODSUMOWANIEPrezentacja rysunków projektów.

Spotkanie 3: Park moich marzeń

1. WPROWADZENIEPrzypomnienie poprzedniego spotkania. Kalambury – zabawy dziecięce.

2. MÓJ PARKWykonanie makiety, kolażu, rysunku (w zależności od możliwości późniejszej prezen-

cji dzieł). Przygotowanie prezentacji publicznej, prezentacja wszystkich efektów podczas pokazu publicznego.

3. JAKI MOŻE BYĆ PARK?Prezentacje rozwiązań parkowych – różne style, różne rodzaje, przestrzenie dzie-

cięce, przestrzenie wypoczynku. Co się w nich dzieciom podobało, dlaczego, czy i co teraz by zmieniły w „swoim” parku.

4. PODSUMOWANIEPrzygotowujemy „Książkę Życzeń Dla Parku”, którą zanosimy pani burmistrz.

Na zakończenie wybierzemy narzędzie „Skaluj”. Wybieramy z paska menu „Narzędzia”, a następnie „Skala” lub po prostu wpisujemy S z klawiatury.

Przykład: Zaznacz obiekt, a następnie wybierz narzędzie „Skaluj”. Obiekt zostanie zaznaczony zielonymi kosteczkami. Pociągnij za nie, aby skalować w odpowiednim kierunku. Jeśli chcesz skalować, wciśnij Shift i jednocześnie przeciągaj kosteczki. Możesz również skalować o dokładną wartość. Wystarczy wpisać z klawiatury np. 2 i nacisnąć Enter. Domek zostanie powiększony dwukrotnie.


19

3.3 Sąsiedztwo szkoły – znane czy nieznane

Opracowanie: Jolanta Ścieszka, Szkoła Podstawowa nr 21 w Krakowie

Scenariusz zajęć dla uczniów III klasy szkoły podstawowej (9-10 lat)

Czas trwania zajęć: 5 spotkań po 1,5 godziny

Cele: – poznanie historii miejsca, regionu– wprowadzenie pojęć związanych z architekturą– pobudzenie uczniów do kreatywności, twórczego i oryginalnego myślenia– integracja grupy

Formy/metody pracy: praca plastyczna, praca z mapą, praca z tekstem, praca z mate-riałem ilustracyjnym, praca z fi lmem, zajęcia w terenie, memory game, burza mózgów, ćwiczenia treningu kreatywności

Środki dydaktyczne: – plansza przedstawiająca różne typy budowli z odmiennych okresów historycznych,

ksero kart pracy z postaciami mieszkańców różnych budowli na przestrzeni wie-ków, przykładami budowli, fi lm edukacyjny wydawnictwa OPERON „Życie na śred-niowiecznym zamku” (klasa 4), fotografi e lub ilustracje z różnymi typami zamków, fotografi e przykładowych budowli fortyfi kacyjnych, np. zamków, fortów, bunkrów, twierdz, aktualny plan Krakowa, ksero planu Krakowa z zaznaczonymi fortami z okresu zaboru austriackiego, książki: H. Łukasik, A. Turowicz, Twierdza Kraków – znana i nieznana, cz. I i II oraz Dziedzictwo kulturowe historycznych miejscowości tworzących Dzielnicę IV Krakowa pod red. J. Salwińskiego, schematyczny plan Parku St. Wyspiańskiego, plan parku narysowany „z pamięci” przez każdego ucznia, ołówki, kredki, rzut fortu Krowodrza, szkic fortu Krowodrza przed wyburzeniem (lata 50. XX w.)

– pastele tłuste, fl amastry, papier A4, papier kolorowy, bibuła, kredki, klej, plastelina, glinka samoutwardzalna, patyczki, zapałki, blok techniczny, nożyczki, klocki

Przebieg zajęć:

Spotkanie 1: Budowle – dlaczego ludzie je budują?

1. POWITANIE Zaproszenie do wspólnej zabawy i pracy.

Okrąg

Spróbuj teraz narysować inne fi gury, takie jak wieloboki czy okręgi. Aby narysować okrąg, użyj ikony lub wciśnij C. Musisz ustalić punkt środkowy okręgu, a następnie jego promień.

Przykład: Narysuj dwa okręgi, o promieniu 1,5 oraz 2. Z mniejszego okręgu zrobi-my tipi. Wybierz narzędzie „Linia” i najedź na środek okręgu. Pojawi się zielony punkcik i napis „Środek”. Kliknij. Narysuj pionową linię („Na niebieskiej osi”) o długości 4. Linia wyznacza wysokość naszego tipi. Teraz rysuj linie łączące wierzchołek tipi z okręgiem. Jeżeli linie będą rysowane wystarczająco gęsto, między liniami utworzy się płaszczyzna.


20

2. ĆWICZENIA INTEGRUJĄCENauczyciel proponuje następującą zabawę: Jesteśmy jedną klasową rodziną. Każdy

z nas jest niepowtarzalny, ale mamy też wiele cech, które nas łączą. Słuchajcie uważnie i postarajcie się wykonać to, o czym powiem:

– uśmiechną się dzieci, które z radością dziś przyszły do szkoły,– pomachają prawą ręką ci, którzy lubią pływać,– klasną ci, którzy lubią lody,– pokiwają głową dzieci, które mają w domu jakieś zwierzątka,– tupną lewą nogą te dzieci, które lubią kolor niebieski,– wstaną ci, którzy mają jasne włosy,– złapią się za nos te dzieci, które lubią tańczyć. itd. (w zależności od zainteresowania uczniów i czasu)

Każdy z Was otrzyma za chwilę kartkę. Proszę przygotować coś do pisania i posłu-chać krótkiej historyjki:

„Jesteś na bezludnej wyspie. Masz co jeść i pić oraz gdzie się schować. Niestety wraz z tobą na brzeg wypłynął tylko jeden przedmiot – but. Wymyśl i zapisz jak najwięcej spo-sobów użycia tego buta” (w czasie maksymalnie 5 minut).

3. BUDOWLA – „BURZA MÓZGÓW”Nauczyciel zapisuje na tablicy pomysły dzieci. Próba zdefi niowania: Co to jest bu-

dowla, do czego może służyć ludziom? Czy słowo „dom” oznacza to samo, co „budowla”?

4. PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICEObserwacja umieszczonych na tablicy ilustracji różnych typów budowli zbudowa-

nych w innych okresach historycznych. Szukanie różnic i podobieństw.Uzasadnianie odpowiedzi na pytania:Jakie elementy można znaleźć we wszystkich przykładach budowli? Dlaczego? Czy

pełnią jakieś ważne funkcje? Z jakich materiałów były i są zbudowane? Dlaczego te mate-riały się zmieniały? Dlaczego te budowle tak różnie wyglądały? Z czego to wynikało? Kto mógł w nich mieszkać? Jak mogli wyglądać mieszkańcy?

5. KARTY PRACYNa otrzymanej kartce narysowana jest „linia czasu”. Pod linią znajdują się ilustracje

wybranych budowli, np. szałasu, zamku, drewnianej chaty, nowoczesnego biurowca itp. Zadaniem uczniów jest wyciąć i wkleić w odpowiednie miejsca nad linią tych ilustracji.

6. PROJEKT BUDOWLINa dole kartki umieszczona jest ilustracja postaci, np. szlachcic, człowiek pierwot-

ny, rycerz, człowiek współczesny, król. Zadaniem uczniów jest zaprojektowanie budowli, w której najlepiej czułaby się wybrana przez niego (tylko jedna) postać.

Narysuj tyle linii, ile jest konieczne, aby całe tipi było pokryte płaszczyzną. Pamiętaj o zo-stawieniu fragmentu na „wejście”. Po narysowaniu całego tipi usuń linię wewnątrz (za-znacz linię i naciśnij Delete na klawiaturze).


21

7. ZAKOŃCZENIE – WYSTAWA PRACOdgadywanie, dla jakiej postaci został zaprojektowany dom. Wypowiedzi uczniów

na temat ich pomysłów. Pogrupowanie budowli przeznaczonych dla poszczególnych po-staci – zwrócenie uwagi na ich różnorodność.

Spotkanie 2: Od zamku do fortyfi kacji… cz. I

1. POWITANIEZaproszenie do wspólnej zabawy i pracy.

2. ĆWICZENIA INTEGRUJĄCENauczyciel zaprasza uczniów do zabawy „Skończ wyraz” – rzuca piłeczkę do wy-

branego ucznia, wypowiadając dowolną sylabę. Uczeń, chwytając piłkę, kończy wyraz, dodając „swoją” sylabę. Następnie rzuca piłkę koledze i powtarza schemat, np. ko-tek, sa-mochód, far-by itp.

Uczniowie na kartkach, które leżą przed nimi na ławkach wpisują następnie swoje imię pionowo, litera pod literą. Obok każdej litery dopisują swoją pozytywną cechę. Np.:

Z – zaradnaO – opiekuńczaS – sympatycznaI – inteligentnaA – ambitna

Każdy odczytuje wyrazy, które dopisał. Podsumowanie: jak wiele mamy dobrych cech, jak wiele nas łączy.

Nauczyciel rozdaje dzieciom kartki do rysowania i kartki w kształcie domków zawierają-ce określone informacje. Zwraca się do dzieci z prośbą o dokładne odczytanie informacji za-mieszczonych w domkach i wykonanie, zgodnego ze wskazówkami, rysunku wioski Smurfów.

Domek Łasucha znajduje się obok sąsiada, który ma dom z ławeczką.Domek Papy Smurfa znajduje się w środku wioski.W wiosce jest jedno drzewo.Laluś ma dom z ogródkiem, w którym rośnie drzewo.Obok domku Smurfetki przepływa rzeka.W wiosce jest mostek.Osiłek obok domu ma ławeczkę.Maruda marudzi, że ma daleko do Smurfetki.Smurfetka lubi kolor niebieski.Każdy Smurf ma taką samą drogę do Papy Smurfa.

Wyciągnij wzdłuż

Poznamy teraz narzędzie „Wyciągnij wzdłuż”. Aby je wybrać, należy z górnego paska menu wybrać „Narzędzia”, a następnie „Wyciągnij wzdłuż”. Jego użycie jest jednak bar-dziej skomplikowane. Zobaczmy na przykładzie.

Przykład: Większy okrąg posłuży nam do zbudowania jurty. Zaznacz okrąg i wypchnij go do góry o wartość 2. Powstanie walec. Następnie wybierz narzędzie „Linia” i narysuj trójkąt. Zacznij rysować od środkowego punktu górnego okręgu walca. Narysuj pionową linię o wartości 2, drugą linię do dowolnego punktu na okręgu, a następnie wróć do punktu środkowego okręgu. Powstanie trójkąt.


22

Prezentacja prac: uczniowie słuchają opisów i sprawdzają, czy ich rysunki są z nimi zgodne.

3. FILMObejrzenie fi lmu edukacyjnego „Życie na średniowiecznym zamku”.

4. ZAMKIW nawiązaniu do fi lmu: oglądanie ilustracji różnych typów zamków – uczniowie

odszukują charakterystyczne cechy zamków i ich otoczenia, stosują poprawne słow-nictwo, wskazując np. wieże, bramy, blankowania, otwory strzelnicze, chodniki strze-leckie, wykusze, fosę, wzniesienie itd. Rozpoznają wśród ilustracji zamki znane im z wycieczek, np. zamek królewski na Wawelu, zamek w Pieskowej Skale, zamek w Oj-cowie.

Nazywamy emocje, jakie mogą być kojarzone z wybranymi elementami zamku, np. grubość murów, materiał z jakiego został zbudowany, kształt dachu, ostro zakończone kraty bram itp.

5. PRACA PLASTYCZNA – PODSUMOWANIEUczniowie wykonują własny projekt zamku.

6. ZAKOŃCZENIE – WYSTWA PRACWypowiedzi uczniów na temat procesu tworzenia, np.: Co sprawiło im największą

przyjemność? Co było najtrudniejsze? Dlaczego wybrali do projektu właśnie ten materiał? Co czuli podczas pracy? itp.

Spotkanie 3: Od zamku do fortyfi kacji… cz. II


2. ĆWICZENIA INTEGRUJĄCEBawimy się w „opisywanie” uczuć. Na tablicy przypięte są odwrócone kartki z naz-

wami emocji i uczuć, np. radość, smutek, rozpacz, miłość, przyjaźń, zdziwienie, strach, cierpienie, zazdrość, szczęście. Wybrani uczniowie odwracają kartki i odczytują nazwę emocji lub uczucia. Zadaniem klasy jest opisanie uczucia w następujący sposób: Jaki ma kolor? Jak pachnie? Jak wygląda? Z jaką kojarzy się miną? Jaki ma dźwięk? (Jeśli dzieci wymyślą jakieś dodatkowe pytania, też będą mogły na nie odpowiadać).

Memory gameUczniowie zostają podzieleni na pięcioosobowe grupy. Każda z grup otrzymuje ze-

staw czternastu kart do gry o tematyce związanej z fortyfi kacjami, np. elementy zabyt-

Przechodzimy do następnego kroku. Zaznacz okrąg, a następnie wybierz narzędzie „Wyciągnij wzdłuż” i kliknij w trójkąt. Powstanie stożek.

Dach jurty powinien być ścięty. Narysuj w dowolnym miejscu prostokąt (powinien być większy niż okrąg jurty). Wybierz narzędzie „Przesuń”, złap dowolny punkt wewnątrz prostokąta i przenieś go na szczyt stożka. Następnie przesuń prostokąt w dół w pionie o wartość 0,5 (również narzędziem „Przesuń”, „Na niebieskiej osi”). Część stożka będzie wystawać. Zaznacz stożek, kliknij prawym przyciskiem myszy, wybierz „Przecięcie”, a następnie „Przecięcie z modelem”. Górna część stożka została odcięta. Teraz usuń górną część stożka i prostokąt (aby to zrobić, należy zaznaczyć te obiekty, a następnie nacisnąć Delete).

Narzędzie może być użyte do rysowania stożka ( jak w naszym tipi) albo dowolnych brył obrotowych.


23

kowych zamków, mury obronne, bramy, wieże itp. Zadaniem graczy jest odszukać parę. Wygrywa osoba, której jako pierwszej uda się utworzyć pary.

3. DETALE ZAMKÓWRozmowa na temat detali zawartych w kartach memory, nawiązanie do wcześniej-

szych zajęć o zamkach.Próba odpowiedzi na pytania: Czemu te elementy służyły? Dlaczego ludzie budowali

takie zamki? Czy tylko zamki dawały ludziom bezpieczne schronienie? Jak wyglądały budowle obronne na przestrzeni dziejów? Kto widział takie budowle? Gdzie (nauczyciel w miarę potrzeb odwołuje się do wycieczek klasowych)? Jak można byłoby nazwać tego typu budowle? Wypisywanie pomysłów na tablicy.

4. POJĘCIE „FORTYFIKACJA”Odczytanie przykładowej propozycji np. ze Słownika języka polskiego. Obejrzenie

ilustracji wybranych fortyfi kacji, zwrócenie uwagi na przykłady takiej architektury w Kra-kowie, otoczenie fortów, wykorzystanie naturalnych elementów przyrodniczych.

5. FABUŁA Z KUBKÓWKlasa zostaje podzielona na trzy grupy.

Na stoliku znajdują się trzy kubki. Każdy z nich ma inną etykietę:

I. postaćII. miejsceIII. akcja

Przedstawiciel każdej grupy losuje z kubków po jednej kartce, na której znajdują się określenia, np.:

I. rycerz, wojownik, giermekII. zamek, wieża, dziedziniecIII. udział w turnieju, walczy z wrogami, zakłada zbroję

Z wylosowanych haseł grupa tworzy krótką historię-fabułę, prezentując ją pozosta-łym. Ważne jest, by każdy członek grupy wzbogacał ją o coś nowego, uzupełniał treść, kontrolując sens całej wypowiedzi.

Spotkanie 4: Kraków – miasto czy twierdza?


Widok

Na koniec spróbujemy przedstawić naszą bryłę w różny sposób. Wybierz z paska menu „Widok”, następnie „Paski narzędzi”, a potem „Styl płaszczyzny”. W menu poja-wią się nowe ikonki. Klikając na nie, zmieniasz widok na rentgen, model krawędziowy, model pełny z ukrytą linią, model cieniowany lub model cieniowany z teksturami oraz monochromatyczny.

Spróbujmy teraz dodać cień. Wybierz z menu „Okno”, a następnie „Cienie”. Pojawi się okienko. Zaznacz „Wyświetl cienie”, a następnie wybierz porę dnia („Czas”) i roku („Data”).


24

2. ĆWICZENIA INTEGRUJĄCEWszyscy uczniowie siadają w kole. Osoba znajdująca się po lewej stronie nauczyciela

zadaje mu dwa pytania: „Gdzie byłeś?”, „Co kupiłeś?”.Na pierwsze pytanie pada odpowiedź: „W sklepie”. Na drugie pytanie nauczyciel od-

powiada: „Czapeczkę”, uderzając lekko ręką w czubek głowy. Ten schemat powtarzają wszyscy siedzący w kole. W trakcie kolejnego okrążenia nauczyciel dodaje do czapeczki wachlarz – pokazując wachlowanie ręką. Kolejne osoby w zabawie powtarzają elementy ruchowe związane z czapeczką i wachlarzem. Następnie nauczyciel dodaje rowerek, uno-sząc lekko nogi i kręcąc kółka. Kolejne ruchy to fotel bujany – kołysanie ciała do przodu i do tyłu, i zegar z kukułką – należy wstać z krzesła i powiedzieć: „Ku-ku!”.

Należy pamiętać, że każdy nowo dodany element pojawia się po powtórce poprzednich.

Rozgrzewka umysłowa: pomyśl, co może być schowane w pudełku po zapałkach? Indywidualnie uczniowie podają swoje propozycje, aż do wyczerpania pomysłów.

3. CO TO JEST PLAN?Uczniowie oglądają aktualny plan Krakowa oraz mapę fi zyczną Polski – dokonują

porównań. Określają stopień ogólności, przydatność.

Nauczyciel pokazuje ksero austriackiego planu rozmieszczenia obiektów obronnych Twierdzy Kraków z 1894 r., jednocześnie opowiadając o historii umacniania miasta, kie-dy należało ono do zaboru austriackiego. Uczniowie mają okazję określenia zmian, jakie zaszły w grafi cznym opracowaniu planu miasta na przestrzeni minionych lat, porównując je z aktualnym planem miasta. Odszukują na planie (austriackim) miejsca, w których znaj-dowały się forty. Wskazują na planie te położone najbliżej dzielnicy, w której mieszkają

– Krowodrzy. Odczytują informacje znajdujące się w legendzie.

4. FORTY KRAKOWSKIEObejrzenie zdjęć – przykładów fortów krakowskich, np. fortu Kościuszko, fortu Spyt-

kowice, fortu Pękowice itd. Wskazywanie elementów charakterystycznych dla tego typu budowli.

5. TWORZENIE WŁASNEJ LEGENDYWstępem do zabawy jest wypowiedź nauczyciela:

„Działo się to dawno, dawno temu. W odwiedziny do swojej cioci, księżnej Małgorza-ty, przyjechał 10-letni giermek Pafnucy. Komnata, w której spędzał wiele czasu, bardzo mu się podobała, ale postanowił któregoś dnia ją opuścić. Kiedy zszedł skrzypiącymi schodami do podziemi, przeżył niesamowitą przygodę...”.

Uczniowie wymyślają ciąg dalszy, rysują wybraną scenę, uczestników przygody, wnętrza, miejsca, w których rozgrywa się akcja itp.

Inne modele

Nasze modele są bardzo proste. Opanowanie programu pozwala na tworzenie bar-dziej skomplikowanych modeli, takich jak te zaprezentowane na stronie: http://sketchup.google.com/3dwarehouse.

Do czego można wykorzystać program SketchUp? Oto przykładowe tematy lekcji, w których wykorzystywany jest ten program:

Historia: Jak dawniej budowano? Poznanie zasad budowy świątyń greckich (proporcje, rytm, symetria).


25

6. PLAN PARKU ST. WYSPIAŃSKIEGOUczniowie z pamięci starają się odtworzyć i narysować brakujące elementy na przy-

gotowanym planie parku.

Spotkanie 5: Tajemnica parku St. Wyspiańskiego

Zajęcia odbywają się na terenie tego parku.

1. CZY JESTEM SPOSTRZEGAWCZY?Każdy uczeń otrzymuje wykonany przez siebie w klasie na poprzednich zajęciach

plan parku. Należy zaktualizować rysunki tak, by odpowiadały stanowi faktycznemu.

2. PREZENTACJA PRACDzielenie się wrażeniami, wymiana doświadczeń – czy trudno rysować plan, kiedy

jest łatwiej, a kiedy trudniej itp.

3. JEDEN Z ELEMENTÓW PLANUZwrócenie uwagi na jeden z elementów planu – rysunek przedstawiający frag-

ment muru.

4. BURZA MÓZGÓWCo to może być? Czy jest to element nowoczesny w parku, czy raczej zabytkowy?

Jeśli to jakaś część, to czego? Czy ktoś wie lub się domyśla, co to mogło być? Itd.Nauczyciel opowiada uczniom historię fragmentu muru, który pozostał po wyburzo-

nym w latach 50. forcie Krowodrza. Pokazuje plan fortu z czasów jego świetności.Dzieci mają za zadanie przemyśleć problem, czy wolno nam burzyć to, co stworzyły

poprzednie pokolenia?

5. ZAKOŃCZENIEGdyby fort przetrwał do dziś, to co mogłoby się w nim znajdować, jaką funkcję mógł-

by pełnić? Czy lepiej, że ktoś zaprojektował park w miejscu fortu? Czy można byłoby połączyć fort i park „w jedno”? Dzieci przedstawiają swoje uwagi.

Geografi a: Jak ludzie żyją w innych częściach świata? Budowa mongolskiej jurty.Matematyka: Figury proste i bryły, bryły obrotowe.Sztuka: Różnice między kościołem romańskim a gotyckim (proporcje, skala).Sztuka: Rysunek ortogonalny a perspektywa – podstawowe zasady.Zajęcia poświęcone architekturze: Projektowanie idealnego domu.

Przykładów jest o wiele więcej. Zachęcamy do szukania nowych możliwości zastosowania programu i do coraz lepszego poznawania go.


26

3.4 Edukacja przestrzenna

Opracowanie: Beata Gębska, Szkoła Podstawowa nr 25 w Krakowie

Scenariusz zajęć dla uczniów II klasy szkoły podstawowej (8-9 lat)

Czas trwania zajęć: 5 spotkań po 2 godziny

Cele: – wprowadzenie pojęć związanych z architekturą– rozwijanie zmysłu estetycznego i plastycznego– pobudzanie uczniów do kreatywności, twórczego i oryginalnego myślenia– wzbudzanie w uczniach wrażliwości na otaczającą przestrzeń– rozbudzanie poczucia współodpowiedzialności za otoczenie

Formy/metody pracy: praca plastyczna, praca z materiałem ilustracyjnym, zajęcia w tere-nie, projektowanie, burza mózgów, drzewko potrzeb

Środki dydaktyczne: – przedmioty wykonane z różnych materiałów architektonicznych, duża mapa świata,

zdjęcia lub rysunki domów, kartki z charakterystyką domów, fotografi e terenu przyszkolnego, białe kartki papieru, pastele olejne, zdjęcia różnego rodzaju placów zabaw

– kartki formatu A3, kredki, pastele olejne, plastelina, papier kolorowy, bibuła, zapałki,różnokolorowe kartony, modelina, tkaniny, nici, wełna, styropian, patyczki, szmat-ki, klej, nożyczki, kawałki skóry

Przebieg zajęć:

Spotkanie 1: Zobaczyć, dotknąć, powąchać

1. Z CZEGO TO JEST ZROBIONE Prowadzący przygotowuje przedmioty wykonane z różnych materiałów (przedmiot

z drewna, metalu, plastiku, szkła, gumy, ceramiki, wikliny itp.). Uczestnicy są proszeni o oglądnięcie zgromadzonych przedmiotów – powinni też je dotykać i wąchać, a potem spróbować nazwać materiał, z którego wykonano dany przedmiot.

2. MATERIAŁY NATURALNE I SZTUCZNERozróżnianie materiałów naturalnych (stworzonych przez przyrodę) i materiałów

sztucznych (stworzonych przez człowieka). Uczestnicy dzielą przygotowane przez pro-wadzącego przedmioty na te, które są wykonane z materiałów naturalnych, i na te, któ-re ze sztucznych.

Notatki


27

3. ZABAWA NA SPOSTRZEGAWCZOŚĆPrzygotowane przedmioty prowadzący rozkłada w dowolny sposób na stole bądź

wykładzinie. Uczestnicy, siedząc w kręgu, przyglądają się rozłożonym przedmiotom. Wy-brana osoba lub wszyscy zamykają oczy, a prowadzący zabiera i chowa jeden przed-miot. Zadaniem uczestników zabawy jest odgadnięcie, który przedmiot został schowany. Czynność ta powtarzana jest kilkakrotnie. Można chować jeden lub więcej przedmiotów.

4. POSZUKIWACZEUczestnicy chodzą po sali i starają się odnaleźć znajdujące się w sali przedmioty

wykonane z określonych materiałów. Prowadzący wydaje różne polecenia, np.:

– szukamy przedmiotów wykonanych z drewna,– szukamy przedmiotów z metalu,– szukamy przedmiotów wykonanych ze szkła.

Uczestnicy stają przy znalezionym przedmiocie.

5. ZABAWA „COŚ W WORKU”Prowadzący umieszcza w nieprzezroczystym worku przedmioty wykonane z róż-

nych materiałów (coś drewnianego, plastikowego, gumowego, szklanego, metalowego itd.). Uczestnicy kolejno wkładają ręce do worka i starają się za pomocą dotyku odgadnąć, z jakiego materiału wykonany jest przedmiot, który wzięli do ręki.

6. OPISYWANIE EMOCJIUczestnicy siedzą w kręgu i rzucają do siebie pluszową zabawką. Osoba, która zła-

pie pluszaka ma opowiedzieć pozostałym, z jakiego materiału przedmioty lubi bądź nie lubi, np:

– lubię przedmioty zrobione z drewna, ponieważ ładnie pachną,– nie lubię przedmiotów z metalu, ponieważ są zimne.

7. CO MOŻNA Z TEGO ZROBIĆBurza mózgów. Prowadzący daje polecenie, aby wymienić to, co można zrobić ze

szkła, a uczestnicy starają się wymyślić jak najwięcej różnych przedmiotów. Można okreś-lić liczbę, np. wymyślamy 30 przedmiotów.

8. ZABAWA „RZEŹBIARZ”Uczestnicy dobierają się w pary. Jedna osoba z dwójki jest rzeźbiarzem i ustawia

drugą osobę jako rzeźbę. Po skończonej pracy rzeźbiarze po kolei prezentują swoje rzeź-by, opisując, z jakiego materiału są wykonane i co przedstawiają. Po prezentacji wszyst-kich rzeźb następuje zamiana ról.


28

Spotkanie 2: Domy z różnych stron świata

1. DOMY NA ŚWIECIEProwadzący pokazuje zdjęcia lub rysunki następujących domów:

igloowigwampueblodom-wieśokrągły dom afrykańskidom arabskidom koczownikówdom na łodzidom na palachdom europejskiwieżowiec

Przy prezentacji wizerunku każdego domu prowadzący przedstawia jego krótką cha-rakterystykę. Równocześnie uczestnicy wspólnie z prowadzącym zaznaczają markerem na dużej mapie świata rejony, gdzie buduje się zaprezentowane domy i określony rejon opisują numerem przypisanym do danego domu. Prowadzący zwraca uwagę uczestni-ków na zależności między stosowanymi metodami budowania a klimatem, potrzebami i dostępnością materiałów budowlanych.

2. WYKONANIE RYSUNKU LUB WYKLEJANKI

Uczestnicy losują karteczki z numerami, którymi zostały oznaczone poszczególne domy (np. 1 to igloo, 2 to wigwam itd.) i rysują bądź wyklejają dostępnymi materiałami wylosowany przez siebie domek. Po skończonej pracy wszystkie domki są przyklejane na mapę świata w odpowiadających im rejonach.

3. ZGADYWANKAProwadzący podaje jedną lub kilka informacji na temat danego domu, a uczestnicy

odgadują, do którego z nich określenia te pasują, np.:

– prowadzi do niego niski tunel (igloo),– mieszka w nim cała wieś (dom-wieś).

Spotkanie 3: Budujemy domek dla ulubionego bohatera bajki

1. WPROWADZENIE POJĘĆ: ARCHITEKT I ARCHITEKTURAProwadzący pyta uczestników, czy wiedzą, kto to jest architekt i czym się zajmuje.

Wypowiedzi uczestników mają doprowadzić do końcowego podsumowania, że architek-


29

tura to dziedzina twórczej działalności człowieka zajmująca się organizowaniem prze-strzeni. Architekt zajmuje się tworzeniem projektów. Projekty te mogą dotyczyć:

– zagospodarowania przestrzennego kraju, – planowania miast, osiedli, wsi,– wznoszenia budowli,– zagospodarowania wnętrz,– planowania krajobrazu.

2. ZABAWA W ARCHITEKTAProwadzący mówi uczestnikom, że stają się architektami, a ich zadaniem jest zapro-

jektowanie domku dla ulubionej postaci bajkowej. Uczestnicy wykonują modele domków z różnorodnych materiałów, jakie mają do dyspozycji. Prowadzący zwraca uwagę, aby wokół domku zaprojektować również jego otoczenie.

3. PREZENTACJA PROJEKTÓWUczestnicy kolejno prezentują wykonane modele. Dokonując prezentacji, powinni

opowiedzieć, dla jakiej postaci bajkowej zaprojektowali swój domek i co ona lubi w nim robić.

4. WYSTAWKA PRACZ wykonanych modeli prowadzący wykonuje wystawkę prac. Każda praca zostaje

opisana imieniem i nazwiskiem wykonawcy oraz zatytułowana.

Spotkanie 4: Nasze miejsce zabaw

1. SPACER PO TERENIE PRZYSZKOLNYMUczestnicy w trakcie spaceru uważnie przyglądają się wszystkiemu, co znajduje się

na terenie przyszkolnym.

2. TROPEM FOTOGRAFAProwadzący rozdaje uczestnikom zdjęcia wykonane na terenie przyszkolnym i opo-

wiada historię o fotografi e, który fotografował ten teren. Prowadzący poleca uczest-nikom, aby odnaleźli obiekty, które znajdują się na fotografi ach oraz miejsca, z których fotograf zrobił zdjęcia.

3. MAPA ZAPACHÓWProwadzący prosi uczestników o określenie zapachów, jakie czują w danej chwili

bądź poczuli w przeszłości, przebywając na terenie przyszkolnym oraz opowiedzieli o emocjach, jakie wzbudziły w nich te zapachy.


30

4. SZUKAMY MIEJSC LUBIANYCH I NIELUBIANYCHProwadzący daje polecenie, aby uczestnicy wskazali miejsca najbardziej przez nich

lubiane, a potem miejsca, których nie lubią. Prosi też uczestników, aby opowiedzieli, dla-czego pewne miejsca na terenie przyszkolnym lubią, a inne nie.

5. SZUKAMY MIEJSC BEZPIECZNYCH I NIEBEZPIECZNYCHUczestnicy wskazują miejsca bezpieczne i niebezpieczne, jakie znajdują się na tere-

nie przyszkolnym.Opowiadają, dlaczego za takie właśnie je uważają.

6. ZABAWY DOTYKOWEProwadzący rozdaje uczestnikom białe kartki papieru oraz pastele i prosi o odryso-

wanie faktury: kory drzewa, elewacji szkoły, asfaltu boiska, płytek chodnikowych itp. Po wykonaniu zadania pyta uczestników, jakie emocje budziło w nich dotykanie poszczegól-nych rzeczy.

7. JAK WYGLĄDA DZIŚ MIEJSCE NASZYCH ZABAWRozmowa prowadzącego z uczestnikami na temat tego, jak obecnie korzystamy

z terenu do zabaw i czego nam brakuje.

Spotkanie 5: Projektowanie miejsca zabaw

1. JAK DZISIAJ WYGLĄDA NASZE MIEJSCE ZABAWRozmowa o tym, co robimy teraz na naszym przyszkolnym placu zabaw, a co chcie-

libyśmy jeszcze robić i czego nam brakuje (drzewko potrzeb).

2. SZUKAMY POMYSŁÓW NA PLAC ZABAWOglądanie zdjęć przedstawiających różne place zabaw. Zastanawianie się nad dobry-

mi i złymi stronami każdego z nich.

3. PROJEKTOWANIE MIEJSCA ZABAWĆwiczenia plastyczne: uczestnicy rysują, kolorują, wyklejają projekty wymarzonego

miejsca do zabaw na terenie przyszkolnym.

4. PREZENTACJA PRACPrezentacja wykonanych prac. Uczestnicy omawiają swoje projekty, a potem two-

rzą z nich wystawę.

5. KSIĄŻKA ŻYCZEŃ DLA ARCHITEKTAZ projektów uczestników składana jest „Książka Życzeń Dla Architekta”. Zawiera

ona pomysły uczestników z dodatkowymi informacjami co do ich oczekiwań odnośnie materiałów czy kolorystyki.


31

3.5 Przestrzeń jest we mnie, ja jestem w przestrzeni

Opracowanie: Barbara Pyzik, Szkoła Podstawowa nr 25 w Krakowie

Scenariusz zajęć dla uczniów IV klasy szkoły podstawowej (10-11 lat)

Czas trwania zajęć: 12 godzin

Cele: – pobudzanie uczniów do kreatywności, twórczego i oryginalnego myślenia– pobudzanie do ekspresji plastycznej– rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie

Formy/metody pracy: praca w grupach, praca plastyczna, praca z mapą, praca z tekstem, praca z materiałem ilustracyjnym, praca z kartami kreatywnymi, zabawy konstrukcyjne, projektowanie, memory game

Środki dydaktyczne: – fotografi e budowli, mapy, plany, projekty architektoniczne, karty ćwiczeń, karty do

memory game, karty kreatywne– szary papier, tektura falista, papier kolorowy, gazety, czasopisma ilustrowane,

białe i kolorowe brystole, bloki rysunkowe i techniczne, węgiel rysunkowy, koloro-wa kreda, ołówki, kredki, pastele tłuste, fl amastry, kawałki skóry, drut, wełna, wata, plastelina, modelina, drewniane kostki sześcienne

Przebieg zajęć:

Spotkanie 1: Wyobraźnia – moja przestrzeń nieograniczona, mój niepowtarzalny świat

1. JESTEM KOLOREM I NATURĄ Celem tego ćwiczenia jest pobudzenie uczniów do tworzenia skojarzeń twórczych

w kontekście budowania samoświadomości.Uczniowie wypełniają cztery koła przygotowane na kartach ćwiczeń, mają naryso-

wać siebie jako: kolor, kwiat, górę i drogę. Po wykonaniu ćwiczenia uczniowie uzasadniają swoje decyzje. Nauczyciel w pierwszej części zadania inspiruje uczniów, pobudza ich wy-obraźnię, w drugiej zadaje pytania o uczucia, jakie towarzyszyły rysowaniu, co przyniosło takie „odkrywanie siebie” w postaci uprzedmiotowionej?

2. MATERIA, KTÓRA MNIE OTACZA – BAWI, STRASZY, OTULARozpoznawanie różnorodnych materiałów występujących w otoczeniu dziec-

ka za pomocą zmysłów (dotyk, dźwięk, smak), konfrontacja z wrażeniami wzroko-wymi.


32

Uczniowie losują kolejność i rodzaj zagadek, a następnie samodzielnie próbują roz-wiązać zadania.

Podsumowanie: uczniowie tworzą różnorodne grupy w zależności od omawianego problemu – materia jako nasze środowisko naturalne, inspiracja dla zmysłów, tworzywo dla wyobraźni.

3. NIETYPOWE OBIEKTYCelem tego ćwiczenia jest pobudzenie ekspresji plastycznej, wykorzystanie różno-

rodnych materiałów do wykonania nietypowych form przestrzennych.Klasa podzielona zostaje na siedem grup w wyniku losowania (kolorowe karteczki),

każda grupa otrzymuje pudełko z materiałami i przyborami, tekturową podkładkę i temat pracy przestrzennej.

Tematy do realizacji:

– dom z wełny,– gazetowy pałac,– przezroczysty ptak,– wieża marzeń,– dom dla bohatera ulubionej bajki,– jeż, który zamiast kolców ma kwiaty,– puszyste drzewo.

4. OPOWIEŚĆ ZAKLĘTA W KARTACHKarty kreatywne przygotowane przez uczniów z równoległej klasy czwartej w ra-

mach ćwiczeń kompozycyjnych.Temat opowiadania: „Tak budowano mój dom”. Uczniowie po kolei opowiadają swoje

historie związane z budową domu marzeń.

5. TEST RYSUNKÓWCelem zadania jest poznanie oryginalności naszego myślenia.

Karty pracy zawierają dwanaście kwadratowych pól z przygotowanymi rysunkami fi gur, które należy dopełnić, korzystając z własnych skojarzeń.

Zamiast omówienia należy przygotować ekspozycję wszystkich rysunków ilustrują-cych różnorodność rozwiązań.

Spotkanie 2: Grupa – suma wszystkich wyobraźni, sprawny mechanizm

1. RYSOWANIE DOPEŁNIAJĄCECelem ćwiczenia jest przygotowanie uczniów do pracy w dużym zespole oraz uświa-

domienie, że grupa tworzy wspólne dzieło.


33

Cała klasa rysuje wspólny rysunek na wybrany przez uczniów temat (aktualny pro-blem klasy, sukces lub zamierzenie, np. wyjazd na zieloną szkołę). Uczniowie po kolei budują kompozycję, posługując się konturem, następnie razem wypełniają powstałe kształty. Tworzą wspólne dzieło węglem rysunkowym i kolorową kredą na rolce szarego papieru rozwiniętej na całej długości sali lekcyjnej.

Na zakończenie zajęć należy rozwiesić rysunek i zastanowić się, która ocena wspól-nej pracy lepiej określa powstałe dzieło:

– Obraz końcowy jest uśrednionym poglądem nas wszystkich na temat przedstawianego obiektu.

– Obraz końcowy jest sumą indywidualnych poglądów każdego z nas na temat przedstawianego obiektu.

2. MASZYNYCelem zadania jest rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie. Klasa podzie-

lona jest na trzyosobowe zespoły powstałe w wyniku odliczania. Każdy zespół losuje temat zadania.

Zespół może wybrać sobie najodpowiedniejsze materiały do realizacji wylosowa-nego zadania. W sali lekcyjnej przygotowane są: tektura falista, szary papier, kolorowe i białe brystole, papiery kolorowe, gazety i czasopisma ilustrowane, kawałki skóry, patyki i listewki, wata, styropian, sznurki, klej, nożyczki, drut. Każdy zespół ma przygotowany stolik i podręczne pudełko na materiały.

Zadanie polega na wykonaniu formy przestrzennej z ruchomymi elementami, stoją-cej o własnych siłach.

Proponowane tematy:

– maszyna do rozśmieszania,– maszyna grozy,– maszyna do produkcji bajek,– maszyna radości,– maszyna do relaksu,– maszyna do organizowania wolnego czasu,– maszyna do naśladowania,– maszyna do wychowywania.

Spotkanie 3: Przestrzeń wyznaczona nieograniczoną wyobraźnią

1. W PRAWO CZY W LEWO? Krótkie ćwiczenie rysunkowe polegające na zilustrowaniu za pomocą uproszczone-

go planu, jak przebiega codzienna droga dziecka do szkoły.


34

Prezentacja rysunków, budowanie wypowiedzi na następujące zagadnienie: Codziennie, idąc do szkoły, musisz dwa razy skręcić w prawo. Wyobraź sobie, że dziś skręciłeś w lewo. Co się dalej stało?

2. MEMORY GAMETematem gry będą elementy krajobrazu i architektury osiedla, na którym zlokalizo-

wana jest szkoła, pojawią się tu także detale architektoniczne odchodzącego w prze-szłość Ludwinowa.

Na zakończenie gry przewidywana jest rozmowa na temat współczesnej architektu-ry osiedla, zachowanych obiektów historycznych, identyfi kacji budowli prezentowanych we fragmentach na kartach do gry, wprowadzanie podstawowych pojęć z zakresu edu-kacji architektonicznej, prezentacja starych fotografi i ilustrujących zmiany w krajobrazie, który dzieci znają i obserwują w codziennej drodze do i ze szkoły.

3. Z DZIEJÓW ARCHITEKTURYĆwiczenie polega na wypełnieniu tabeli zawierającej litery alfabetu. Każdej literze sta-

ramy się przyporządkować pojęcie poznane w ramach realizacji zajęć warsztatowych w od-niesieniu do architektury, twórczej obserwacji otoczenia i zmian zauważonych w otaczającej przestrzeni. Hasło powiązane z literą powinno mieć określone znaczenie dla uczestnika zajęć

– nowe pojęcie, ważne dla przekształceń kulturowych, istotne dla zmian krajobrazowych, trud-ne do zrozumienia, wzbogacające zasób wiedzy, ważne dla przyszłości, ważne dla historii.

Praca w grupach: uczniowie tworzą cztery zespoły według podziału przestrzeni klasy na krzyż, wybierają sekretarza, który zapisuje uzgodnione w grupie propozycje, rzecznika, który relacjonuje i czyta wypełnioną listę.

4. A CZAS JAK RZEKA, JAK RZEKA PŁYNIE – MAPYPrezentacja planów architektonicznych, map terenu, jaki obecnie zajmuje osiedle,

odczytywanie symboli, poszukiwanie miejsc i obiektów współczesnych i historycznych, „nakładka” map.

Odczytywanie planów różnych obiektów architektonicznych, budowanie modeli przestrzennych z wykorzystaniem modułu – drewnianych kostek sześciennych do kształ-cenia wyobraźni przestrzennej na lekcjach matematyki.

5. BUDUJEMY OSIEDLEUczniowie podzieleni na cztery grupy „budują” przestrzeń na podstawie starych

map i planów geodezyjnych, przedstawiając zabudowę starego Ludwinowa, Osiedla Pod-wawelskiego, obiektów sakralnych (kościółek św. Bartłomieja, kościół parafi alny pw. MB Fatimskiej), budynku szkoły.

Do stworzenia makiety budowli uczniowie wykorzystują poznane na poprzednich zajęciach drewniane kostki, szary papier, tekturę, drut, sznurek, gałązki i inne materiały do aranżacji otoczenia. Makieta szkoły będzie stanowić punkt wyjścia do opracowania koncepcji placu zabaw.


35

6. EWALUACJA: WIEŻA NASZYCH DOŚWIADCZEŃW ramach podsumowania zajęć uczniowie wypowiedzą się na temat całego cyklu

spotkań, określą trudności, sukcesy, wartość zaproponowanych zajęć, ocenią, jak zajęcia wpłynęły na rozwój ich wiedzy i umiejętności, stopień integracji klasy, umiejętność pracy w zespole, co ich zaskoczyło w przygotowanych ćwiczeniach, co chcieliby powtórzyć, a co wyeliminować ze scenariusza.

Wypowiedzi zawarte na małych karteczkach posłużą do stworzenia na tablicy szkol-nej „wieży naszych doświadczeń” wyniesionych z warsztatów. Kształt i wielkość „budow-li” uzależnione będą od rodzaju wypowiedzi uczniów.


36

3.6 Z zamku na plac zabaw

Opracowanie: Katarzyna Schutterly, Zespół Szkoły Podstawowej i Przedszkola we Wróblowicach

Scenariusz zajęć dla uczniów klas III-VI szkoły podstawowej (9-14 lat)

Czas trwania zajęć: 7 spotkań po 2 godziny + 1 spotkanie z rodzicami

Cele: – wprowadzenie pojęć związanych z architekturą– rozwijanie umiejętności manualnych

Formy/metody pracy: praca plastyczna, praca z mapą, praca z tekstem, praca z materia-łem ilustracyjnym, zabawy konstrukcyjne

Środki dydaktyczne: – obrazki z różnych domów na świecie, albumy przyrodnicze, przezrocza, prze-

wodniki, foldery, zdjęcia, albumy dotyczące ruin zamku w Melsztynie– kredki, bloki rysunkowe, karton, arkusze szarego papieru, patyczki, słomki, plastelina,

glinka utwardzalna, farby plakatowe, bloki rysunkowe, ołówki, linijki, zasuszonerośliny, włóczka, bibuła, pastele, papier kolorowy, bibuła krepina, słomki, pisaki, nożyczki, klej

Przebieg zajęć:

Spotkanie 1: Dom to nie tylko budynek. Piszemy legendę, podanie, baśń

1. WPROWADZENIEZ czym kojarzą się słowa „legenda”, „podanie domu”.

2. SŁOWNIK Stworzenie słownika pojęć związanego z legendami małopolskimi (charakterystycz-

ne postacie, rekwizyty, miejsca, czynności magiczne).

3. LEGENDAPisanie własnej legendy (ale związanej z naszą miejscowością). Wybór najciekawszej

lub omówienie wszystkich.

4. MIEJSCE ZAMIESZKANIAGdzie mieszkają bohaterowie naszych legend? Budowa domów dla bohaterów le-

gend z dostępnych materiałów. Prezentacja prac.


37

Spotkanie 2: Rzecz o budowaniu domu

1. WPROWADZENIEZ czym kojarzy się słowo „dom”? Co słyszysz, widzisz, czujesz (wykorzystanie róż-

nych zmysłów).

2. INNE DOMYJak budowano dawniej, a jak dziś? Czy na całej kuli ziemskiej domy wyglądają tak

samo (rysunki, przezrocza, fi lm)? Co determinuje wygląd budynku (klimat, kultura, do-stępne materiały, poziom, status materialny). Budowa makiety domów w różnych stre-fach klimatycznych.

Spotkanie 3: Najciekawsze zamki naszej okolicy

1. WPROWADZENIECzy zamek też był domem?

2. PREZENTACJAPrezentacja zamków w najbliższej okolicy – Melsztyn, Dębno, Tropsztyn – na pod-

stawie folderów, przewodników, zdjęć, wiadomości z Internetu.

3. PLAN ZAMKUTworzymy plan średniowiecznego zamku-warowni. Wykonanie planu – co to jest

plan, znaki topografi czne na planie, skala, rysunek odręczny a rysunek techniczny.

4. MAKIETAOmówienie przygotowań do budowy makiety na podstawie wybranego planu. Zapo-

trzebowanie na materiały, wstępna wizja makiety.

Spotkanie 4: Zamek w Melsztynie

Budowa makiety zamku w Melsztynie na podstawie posiadanych ilustracji.

Spotkanie 5: Szkoła jako nasz dom

1. SZKOŁASzkoła to nie tylko nauka. Tu spędzamy wiele godzin, tu się uczymy, bawimy i odpo-

czywamy. Czy spełnia ona nasze oczekiwania?

2. OTOCZENIE SZKOŁYOtoczenie szkoły jej wizerunkiem – plac zabaw, boisko szkolne, zieleń wokół szkoły.


38

3. PROJEKT Opracowanie i ogłoszenie konkursu: „Plan zagospodarowania placu zabaw naszych

marzeń. Prace plastyczne”.

Spotkanie 6 i 7: Teren przy szkoleBudowa makiety placu zabaw wybranego przez komisję konkursową wyłonioną

spośród dzieci i rodziców.

Spotkanie podsumowująceSpotkanie z rodzicami:

– zaprezentowanie wszystkich prac konkursowych – przedstawienie i omówienie makiety– co dalej?


39

3.7 Podróż w ginące krajobrazy

Opracowanie: Aneta Stojek i Barbara Nowak, Gimnazjum Niepubliczne im. Ks. Jana Twardowskiego w Zabierzowie Bocheńskim

Scenariusz zajęć dla uczniów klas I-III gimnazjum (13-16 lat)

Czas trwania zajęć: 4 moduły, w układzie: zapowiedź tematu, tydzień przygotowań, za-jęcia w szkole

Cele: – wzbudzanie w uczniach wrażliwości na otaczającą przestrzeń– rozbudzenie poczucia współodpowiedzialności za otoczenie– poznanie historii miejsca, regionu

Formy/metody pracy: Zajęcia odbywały się w ramach Ligi Twórczości – cyklu zajęć dla uczniów na-szej szkoły mających na celu rozwijanie kreatywności, twórczej postawy i współpracy uczniów.

Każdy moduł obejmuje:– zapowiedź tematu– obserwacje, gromadzenie informacji– wykonanie zadań praktycznych i teoretycznych– działania uzupełniające

Środki dydaktyczne: – lokalna mapa, fotografi e kapliczek, fotografi e domów o różnym wyglądzie, sposobie

wykończenia, pochodzących z różnych okresów historycznych jako pomoc w wy-borze właściwego wzoru, procedury ewakuacji, plan ewakuacji szkoły, do każdego tematu: karta pracy – test

– patyki, siano, pióra, glina, jajka, glinka samoutwardzalna, papier, tkanina, nici, farby, nożyczki

Przebieg zajęć:

Moduł 1: Sąsiedzi tylko w połowie (roku) – liczymy bocianie gniazda

1. ZAPOWIEDŹ TEMATUSąsiedzi tylko w połowie (roku) – liczymy bocianie gniazda. Z tygodniowym wyprzedzeniem.

2. PRZYGOTOWANIE Tygodniowe przygotowanie obejmuje liczenie gniazd bocianich we własnej miejsco-

wości oraz gromadzenie informacji, gdzie, z jakich materiałów, jakimi metodami bociany


40

budują swoje gniazda, kiedy przylatują i odlatują, jakimi zmysłami kierują się, by odnaleźć własne gniazda, ile składają jaj, jak długo je wysiadują.

3. ZAJĘCIA W SZKOLE W RAMACH LIGI TWÓRCZOŚCI:Każda klasa wykonuje zadania:

– krótki test teoretyczny obejmujący wiadomości z punktu 2;– zadanie praktyczne: wykonanie „bocianiego” gniazda z dostarczonego materiału;

gniazdo musi być ulokowane nad powierzchnią ziemi, musi być stabilne i wytrzymać obciążenie trzech kurzych jaj;

– zaznaczenie na mapie lokalizacji gniazd w miejscowościach: Zabierzów Bocheński,Wola Zbierzowska oraz Chobot wraz z informacją, na jakiej „podporze” i na jakiej wysokości ulokowane jest gniazdo.

Każda praca jest oceniana i punktowania zgodnie z zasadami Ligi Twórczości.

4. DZIAŁANIA UZUPEŁNIAJĄCE:

– wystawa map i wykonanych gniazd w Domu Kultury w Zabierzowie Bocheńskim;– sporządzone mapy bocianich gniazd będą służyć jako pomoc dydaktyczna na lekcjach

z edukacji ekologicznej;– dodatkowe zajęcia w ramach godziny wychowawczej: „Czy można żyć jak bocian

na dwa domy – problem Polaków emigrantów” (wedłg scenariusza autorek).

Moduł 2: Skąd się biorą kapliczki?

1. ZAPOWIEDŹ TEMATUSkąd się biorą kapliczki? Z tygodniowym wyprzedzeniem.

2. PRZYGOTOWANIE Obserwacje miejsca i wyglądu kapliczek, identyfi kacja postaci Jezusa, Maryi i Świę-

tych ukazanych w kapliczkach, gromadzenie informacji o czasie, celu lub intencji budowy, fundatorach kapliczek itd.


– krótki test teoretyczny obejmujący wiadomości z punktu 2;– zadanie praktyczne: zaznaczenie na mapie lokalizacji kapliczek według załączonych

fotografi i.



41


– wystawa map w Domu Kultury w Zabierzowie Bocheńskim;– ogłoszenie konkursu na opis historii jednej lub wielu kapliczek;– opublikowanie prac konkursowych na stronie internetowej szkoły oraz w „Gazecie

Niepołomickiej”;– dodatkowe zajęcia w ramach godziny wychowawczej: „Czy dziś umiemy pro-

sić i dziękować? Czy prosić to okazać słabość?” (według scenariusza autorek).

Moduł 3: Nasza wieś w globalnej wiosce – charakterystyczne domy, zabudowania gospodarcze i układ wsi

1. ZAPOWIEDŹ TEMATUNasza wieś w globalnej wiosce – charakterystyczne domy, zabudowania gospodar-

cze i układ wsi. Z tygodniowym wyprzedzeniem.

2. PRZYGOTOWANIE Obserwacje wyglądu domów mieszkalnych, wybór tych charakterystycznych dla

naszych terenów, identyfi kacja materiału i konstrukcji ścian, pokrycia i kształtu dachów, typu okien, drzwi, detali architektonicznych, gromadzenie informacji o czasie budowy, identyfi kacja budynków gospodarczych, szczególnie suszarni na liście tytoniu, kiedy je budowano i dlaczego, identyfi kacja historycznego układu wsi.


– krótki test teoretyczny obejmujący wiadomości z punktu 2;– budowanie modelu architektonicznego domu z Zabierzowa Bocheńskiego i okolic;– ważne jest zachowanie jak największej liczby szczegółów, właściwych proporcji.



– wystawa modeli w Domu Kultury w Zabierzowie Bocheńskim;– dodatkowe zajęcia w ramach godziny wychowawczej: „Jaki będzie mój dom?

Jaki dom z cegieł/ludzi/emocji zbuduję dla siebie?” (według scenariusza autorek).

Moduł 4: Co wiesz o naszym gimnazjum?

1. ZAPOWIEDŹ TEMATUCo wiesz o naszym gimnazjum? Z tygodniowym wyprzedzeniem.


42

2. PRZYGOTOWANIE Gromadzenie informacji o budynku, w którym znajduje się szkoła, funkcji pełnionej

w przeszłości (siedziba gminy, miejsce stacjonowania wojsk, poczta, sklep, punkt analiz medycznych, biblioteka itd.).


– krótki test teoretyczny obejmujący wiadomości z punktu 2;– próbna akcja ewakuacji z budynku według ściśle określonych procedur.

Każda praca jest oceniana i punktowana zgodnie z zasadami Ligi Twórczości.


– wystawa fotografi czna w Domu Kultury w Zabierzowie Bocheńskim;– dodatkowe zajęcia w ramach godziny wychowawczej: „Obrona cywilna, czyli

odpowiedzialność” (według scenariusza autorek).


43

4. Projekty zagospodarowania terenów przy szkołach

4.1 Ogród ziołowy

Opracowanie: Marceli Łasocha, Natalia Dudek

Projekt zagospodarowania terenu przy Szkole Podstawowej nr 25 w Krakowie

Koncepcja zagospodarowania placu przyszkolnego to przede wszystkim wynik cięż-kiej pracy około 40 dzieci podczas szkolnych warsztatów architektonicznych. Podwalina-mi projektu stała się mapa funkcjonalna wykonana przez młodsze dzieci uczestniczące w zajęciach w świetlicy. Dzieci powiedziały nam również, które miejsca wokół szkoły są dla nich najważniejsze.

Jak się okazało, najatrakcyjniejsze miejsca były oddalone od szkoły i najmniej zago-spodarowane. Co więcej, zazwyczaj nie prowadziła do nich żadna komunikacja. W pro-jekcie staraliśmy się to zmienić. Elementy, które dzieci uznały za najlepsze, takie jak plac zabaw, Twister czy park linowy, zostały logicznie rozmieszczone i skomunikowane za po-mocą niewielkiego chodnika.

Projekt terenu przyszkolnego jest prostoliniowym, podłużnym układem, z dwoma dużymi prostokątnymi boiskami, użytkowanymi przez dzieci ze szkoły podstawowej oraz gimnazjum. Pamiętać musieliśmy o zagrożeniach, jakie te boiska generują, np. mocno kopniętych piłkach, które stanowić mogą niebezpieczeństwo dla młodszych dzieci. Stąd przy placu zabaw zastosowaliśmy wał ziemny, a inne atrakcje rozłożyliśmy jak najdalej od źródła zagrożenia. Na prośbę nauczycieli nie stosowaliśmy przegród zielonych, aby ca-łość terenu była przejrzysta i aby jednym spojrzeniem można było ogarnąć całe podwórze, sprawdzając, czy zachowanie dzieci nie grozi im niebezpieczeństwem.

Projekt zawiera następujące atrakcje: zielona klasa na terenie otwartym, zielona kla-sa z pergolą, ciąg ławkowo-wieszakowy, ogród zielny, przestrzenie do rysowania, prze-strzenie do gier w klasy, plac zabaw, plansza do Twistera i zabaw z materacami. Na końcu podwórza zlokalizowaliśmy park linowy z domkiem na drzewie. Jednym z elementów jest również ogród ziołowy. Składa się on z drewnianych kwater, w których sadzone będą ro-śliny: zioła, warzywa, byliny, ewentualnie małe krzewy.

Istotny był udział dzieci w dobieraniu elementów na plac zabaw, np. huśtawki w kształcie konsoli czy tryskającego wodą roweru. Miejmy nadzieję, że plany doczekają się realizacji.


44

4.2 Gry i zabawy

Opracowanie: Brygida Rajca, Magdalena Feil, Damian Mytych

Projekt zagospodarowania terenu przy Niepublicznym Gimnazjum w Zabierzowie Bocheńskim

Koncepcja zagospodarowania terenu wokół szkoły powstała z inspiracji uczniów, którzy umiejętnie wskazali, na co mamy zwrócić uwagę.

Projektowanie zaczęliśmy od miejsca do siedzenia, które było najczęściej wymienia-ne jako brakujący element wyposażenia terenu przyszkolnego. Aby dobrze wkompono-wać ławki w teren, wprowadziliśmy także donice, do których będą umocowane siedziska. Dodatkowym elementem jest pergola nad ławkami, połączona z donicami, co umożliwi wprowadzenie roślin, a w efekcie powstanie wygodnego miejsca do odpoczynku dla mło-dzieży.

Następnym elementem koncepcji była scena, którą umieściliśmy frontem do wejścia szkoły, na asfaltowym placu. Scena została zaprojektowana z betonu i ma wysokość 51 cm. Na prośbę uczniów zostały ustawione ściany, odgradzające ją od szkoły podstawo-wej. Scena powstała również po to, aby zamaskować nieciekawy róg placyku.

Przed szkołą, w pobliżu furtki, zostały ustawione trzy stojaki na rowery. Nauczycie-le bardzo nalegali, by umieszczono ich jak najwięcej ze względu na dużą liczbę uczniów, którzy przyjeżdżają do szkoły rowerami nawet zimą.

Ostatnim, ale bardzo istotnym elementem projektu są gry planszowe oraz kroki ta-neczne, które zaprojektowane zostały jako element poziomy namalowany na asfaltowej nawierzchni przed wejściem do budynku gimnazjum. Znalazły się tam plansze do takich gier, jak szachy, młynek, chińczyk, Lis i owce, Twister oraz kroki taneczne, m.in. do walca wiedeńskiego, rumby czy foxtrota.

Twister idealnie łączy gimnastykę ze świetną zabawą. Zwycięstwo zależy w pewnej mierze od przypadku wynikającego ze wskazań na tablicy kolorów. Przede wszystkim jednak wygrywa ten, kto ma lepszy refl eks i jest bardziej wygimnastykowany. Utrzyma-nie równowagi, stając na rękach i stopach na coraz to innych kolorowych polach maty, nie jest takie proste w bliskim towarzystwie innych graczy. Osoby grające są zmuszo-ne do przeciskania się między sobą, stawania w wyjątkowo niewygodnych pozycjach i utrzymania równowagi, a przy tym nikt nie może dotknąć maty łokciem lub kolanem. Gra wyzwala wiele emocji i śmiechu, a jednocześnie jest doskonałym zestawem ćwiczeń fi zycznych. Wielką zaletą Twistera jest możliwość rozgrywki drużynowej oraz dostoso-wywanie reguł do potrzeb.


45

Młynek to prawdopodobnie najpopularniejsza i najbardziej znana gra na świecie – dzięki setkom wariantów różniących się od siebie układem planszy lub zasadami funkcjo-nującymi w różnych stronach świata. Co ciekawe jej pochodzenie do dziś nie jest zbadane. Jest to również jedna z najstarszych gier świata. Do gry potrzebna jest specjalna, choć prosta do wykonania, plansza i osiemnaście pionów w dwóch kolorach – po dziewięć dla każdego gracza. Piony stawia się na przecięciach linii.

Dzięki grom uczniowie nie będą nudzić się podczas przerw międzylekcyjnych. Poza tym zdadzą sobie sprawę, że naprawdę niewiele potrzeba do zabawy oraz że nawet be-tonowy niewielki fragment podwórka szkolnego może być atrakcyjny. Chcielibyśmy, aby uczniowie przejęli inicjatywę i później sami wymyślali podobne zabawy, którymi można by uatrakcyjnić niewielki teren przyszkolny.


46

4.3 Szkolny park linowy

Opracowanie: Brygida Rajca, Magdalena Feil, Damian Mytych

Projekt zagospodarowania terenu przy Szkole Podstawowej nr 21 w Krakowie

Koncepcja zagospodarowania terenu wokół szkoły inspirowana jest pracą dzieci, z którymi spotkaliśmy się w ramach warsztatów.

Teren wokół szkoły jest już w znacznej mierze zagospodarowany, przede wszystkim ściśle przylegającymi do siebie boiskami. W wyniku tego niewiele miejsca pozostało na nowe pomysły. Jest tam jednak zielony placyk, w kącie przy sali gimnastycznej. Miejsce to sąsiaduje z kortem tenisowym. Postanowiliśmy je oddzielić, projektując niewysoką po-dłużną skarpę ziemną na wysokość ok. 1 m, która została „przecięta”, tak aby można było przez nią przejść. Skarpa ta ma służyć jako granica, ale także jako miejsce do siedzenia i obserwowania z jednej strony gry w tenisa, z drugiej dzieci wspinających się po linach.

Uczniowie chcieli przede wszystkim spędzać czas aktywnie. Dziewczynki narzekały na dużą liczbę boisk, z których korzystają głównie chłopcy. Stworzyliśmy zatem namiast-kę parku linowego z bezpieczną nawierzchnią. Teren do zabaw z użyciem lin zapewnia ad-renalinę i wysiłek na świeżym powietrzu. Inspiracją był dla nas Park Jordana w Krakowie oraz powstające u nas od niedawna, a w krajach Europy Zachodniej często spotykane parki linowe z torami i przeszkodami. Zawsze takie miejsca cieszą się dużym zaintere-sowaniem. Najczęściej zlokalizowane są one na terenie lasu, na solidnych drzewach, na których zawieszone są drewniane podesty połączone w trasy stalowymi linami. Na pro-jektowanym przez nas terenie również znajdują się drzewa, które jednak pełnić będą inną rolę. Zamykają bowiem placyk, tworząc kameralne miejsce do zabawy.

Pamiętaliśmy także o młodszych uczniach, gdyż do szkoły mogą już uczęszczać sześciolatki, które przecież przede wszystkim potrzebują jeszcze zabawy. Dla nich za-projektowaliśmy teren przy granicy działki, aby miały swój własny kącik do zabawy. Tu skorzystaliśmy z pojawiającego się bardzo często na warsztatach motywu piaskownicy. Zaproponowaliśmy dużą kwadratową piaskownicę o boku 4,5 m, na której ustawiliśmy wielki „ser” z dziurami, wykonany z tworzywa sztucznego. Dzieci będą mogły przecho-dzić stworzonymi tam kanałami.

Obok zaprojektowaliśmy park doświadczeń, z fl etnią pana, trójkątami do grania, ko-łyską Newtona, nurkiem kartezjańskim, walcem na równi pochyłej oraz przyrządem do rozszczepienia światła. Czyli nie tylko sport i zabawa, ale również nauka i wiedza.

Mamy nadzieję, że ogromne zaangażowanie dzieci w warsztaty przyniesie kiedyś realizacje przynajmniej niektórych elementów projektu.


47

4.4 Miejsce spotkań i wypoczynku

Opracowanie: Agata Gajdek, Olena Zapolska

Projekt zagospodarowania terenu przy Zespole Szkół Nr 2 w Andrychowie

Teren otaczający budynek Zespołu Szkół Nr 2 w Andrychowie ma powierzchnię ok. 40 ar, z czego przeważającą część stanowi powierzchnia nieutwardzona (trawnik, droga, ścieżki).

Pojawiające się elementy małej architektury, takie jak: boisko szkolne, ścieżki, par-kingi, ogrodzenie, tablica informacyjna, betonowe donice z kwiatami, charakteryzują się złym stanem jakości i wymagają działań przywracających im walory użytkowe i estetyczne.

Roślinność znajdująca się w bezpośrednim sąsiedztwie szkoły to w przeważającej części wieloletnie nasadzenia drzew i krzewów. Ogólny stan wymienionych roślin jest dobry, choć wymagają one podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych, a bardziej uszko-dzone okazy powinny być usunięte, aby nie stwarzały zagrożenia.

W celu lepszego rozpoznania terenu oraz zapoznania się z oczekiwaniami klienta, dla którego bezpośrednio wykonano projekt, przeprowadzono warsztaty z uczniami techni-kum. W trakcie zajęć uczestnicy mieli szansę wypowiedzenia się – w sposób bezpośredni lub za pomocą przygotowanych gier projektowych – na temat przestrzeni wokół szkoły, z której korzystają na co dzień.

Na podstawie zebranych w trakcie warsztatów materiałów, określono podstawowe problemy, które należy rozwiązać w części projektowej – są to:

– boisko szkolne – niewykorzystywana powierzchnia o silnie zniszczonej nawierzchni wraz z elementami towarzyszącymi (bramki, kosze); przestrzeń ta wykorzystywana jest jedynie okolicznościowo – w trakcie apeli,

– betonowa nieczynna studnia – obecnie wykorzystywana jako miejsce do siedzenia– brak miejsc do siedzenia,– zbyt mała liczba miejsc parkingowych,– niewygodna nawierzchnia ścieżek – błoto w trakcie deszczu,– brak koloru w przestrzeni (kwiatów, roślin o kolorowym ulistnieniu, małej architektury),– hałas od strony ulicy,– brak ładu przestrzennego.

Opis koncepcji aranżacji terenuPodstawą do stworzenia koncepcji zagospodarowania terenu wokół szkoły

stała się zasada uporządkowania przestrzeni poprzez wyprostowanie ścieżek, nadanie im jednakowej szerokości na całej długości, zastosowanie symetrii w strefi e wejściowej terenu, stworzenie nowych ścieżek umożliwiających swobodne połączenie


48

z zaplanowanymi miejscami do siedzenia. Koncepcja zakłada pokrycie głównych ciągów pieszych i samochodowych kostką brukową.

W południowej części, gdzie obecnie znajduje się rozległa łąka niewykorzystywana przez uczniów, zaprojektowano dodatkowe miejsca parkingowe przykryte pergolą z pną-czami. Za parkingami pozostawiono część trawiastą, wprowadzając w nią nasadzania bylinowe z roślin kwitnących, mogące służyć uczniom także jako ogródek doświadczalny.

Zniszczone boisko szkolne zaaranżowano w rozległy plac, którego nawierzchnię stanowią kolorowe plamy, na nim ustawiono mobilne miejsca do siedzenia. Zlikwidowa-no kosz i bramki. Okolicznościowo boisko nadal można wykorzystywać do organizacji imprez szkolnych. W okolicach boiska zaplanowano żywopłotowe nasadzenia, tworząc z nich osobliwe wnętrze ogrodowe.

Strona północna to przede wszystkim różnego rodzaju miejsca do siedzenia wraz ze stolikami do gier. Istniejący w tym miejscu gęsty drzewostan powinien być poddany prze-rzedzeniu, aby rozświetlić to miejsce. Zamiast trawnika przewiduje się wprowadzenie w tym miejscu roślin okrywowych, które lepiej znoszą zacienienie.

Koncepcja na nowo aranżuje także strefę wejściową – pojawiają się nasadzenia, ta-blica informacyjna oraz donice na kwiaty sezonowe. Celem projektu była taka aranżacja tego fragmentu przestrzeni, aby zachęcał on przybywających do dalszego zagłębiania się w teren.


49

Podziękowania

Składamy serdeczne podziękowania za zaangażowanie w realizację drugiej edycji projektu„Oswoić przestrzeń”.

Szkołom i nauczycielom prowadzącym warsztaty:

Jolancie Ścieszce ze Szkoły Podstawowej nr 21 w KrakowieBarbarze Pyzik i Beacie Gębskiej ze Szkoły Podstawowej nr 25 w KrakowieBarbarze Nowak oraz Anecie Stojek z Niepublicznego Gimnazjum w Zabierzowie BocheńskimAlinie Radwan i Marcie Bagińskiej-Chmurze z Zespołu Szkół w Andrychowie

Architektom krajobrazu:

Magdalenie FeilMarcelemu ŁasoszeDamianowi MytychowiBrygidzie RajcyAgacie GajdekOlenie Zapolskiej

Wolontariuszom:

Natalii DudekJoannie Sokołowskiej


Druga edycja projektu „Oswoić przestrzeń” została objęta patronatemEuropejskiego Roku Kreatywności i Innowacji 2009 oraz Małopolskiego Kuratora Oświaty.




www.mik.krakow.pl

ISBN: 978-83-61406-24-2


Technology

Autoportret. Warsztaty "Oswoić Przestrzeń - druga edycja"