Upload
nihantuna1965
View
1.440
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
Bilgi Bilgi Bilgi Bilgi ÇÇÇÇaaaağıııında nda nda nda
Bilgi YBilgi YBilgi YBilgi Yöööönetiminetiminetiminetimi
A. Nusret Güçlü
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 2/64
Amaç ve Kapsam
�Bilgi
�Yeni bilgi yönetimi esasları
�Bilgi yönetiminin önemi ve kullanımı
�Bilgi yönetiminde değişen teknolojiler
�Örnek uygulamalar
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 3/64
Kaynakça
� Joseph M. Firestone Ph.D., Enterprise Information Portals andKnowledge Management, KMCI Press, 2002, ISBN: 0750674741
� Mark W. McElroy, The New Knowledge Management -Complexity, Learning, and Sustainable Innovation, KMCI Press, 2002, ISBN: 0750676086
� Hubert Saint-Onge, Debra Wallace Ph.D, LeveragingCommunities of Practice for Strategic Advantage, 2002, ISBN: 075067458X
� Verna Allee, The Future of Knowledge - Increasing Prosperitythrough Value Networks, 2002, ISBN: 0750675918
� Etienne Wenger, Richard McDermott, William M. Snyder, Cultivating Communities of Practice, Harvard Business SchoolPress, 2002, ISBN: 1578513308
� http://www.kmci.org� http://www.macroinnovation.com� http://www.dkms.com/� http://www.brint.com/km/� http://www.rand.org� http://www.mitre.org� http://www.worldbank.org/ks/links.html� http://hbswk.hbs.edu/topic.jhtml?t=knowledge� http://www.cio.com/research/knowledge/� http://firstgov.gov� http://www.access.gpo.gov� http://www.km.gov� http://www.ogc.gov.uk� http://www.virtualteams.com� http://www.ejkm.com/� http://www.eknowledgecenter.com/� http://www.epp.cmu.edu/19-601/� http://www.gkec.org/� http://www.icasit.org/km/index.htm� http://www.infowar.com.au/� http://www.km.org/� http://www.kmcertification.org/� http://www.kmstandards.org/� http://www.kmuniversity.org/� http://www.krm.com/growth1/� http://www.kwork.org/� http://csrc.nist.gov/� http://www.knowledgeboard.com� http://www.bilgitoplumu.gov.tr
� http://www.dau.mil/� http://trm.disa.mil/� http://www.acq.osd.mil/� http://www.afrl.af.mil/� http://www.airforce.com/� http://www.aro.army.mil/� http://www.maxwell.af.mil/� http://www.carlisle.army.mil/� http://www.dcma.mil/� http://www.defenselink.mil� http://www.dior.whs.mil/� http://www.doncio.navy.mil� http://www.don-imit.navy.mil/� http://www.dsc.osd.mil/� http://www.dtic.mil/jointvision� http://www.navylearning.navy.mil/� http://www.ndu.edu/� http://www.onr.navy.mil/� http://www.peo-it.navy.mil/� http://www.unsw.adfa.edu.au/o_redirect.html� https://ca.dtic.mil/� https://wwwa.nko.navy.mil/portal/index.jhtml
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 6/64
Dünya Değişiyor...
KararlıÖğrenilenBelirgin teknolojiVarlıkAktiviteTeknolojiyi destekleyen insanDikey “silo” yaklaşımıKrizlerle yönlendirilenHesaplamaDonanım ağırlıklıYerelMalumat kaosuKontrolStandardizasyonİzole çözümler
EsnekÖğrenenGörünmez teknolojiSanalPerformansİnsanı destekleyen teknolojiYatay entegrasyonStrateji temelinde yönlendirilenİletişimMüşteri odaklılıkGlobalBilgi merkezliNoktasal yetkilendirmeAçık standartlarBirlikte çalışabilirlik
MEVCUTMEVCUTMEVCUT GELECEKGELECEKGELECEK
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 7/64
Dünya Nereye Gidiyor ?
CoP
NetG
Bilgi Yönetimi
LiderlikYönetişimBecerilerTeknoloji
Değer
“Ben de!”İnternet her şeydir !
Bir kez yaptık mı, tamamRüya zamanı : ne versek alırlar (müşteri/vatandaş)
Webification
Dijital esperantoYeni Dünya DüzeniNetwork Centric
Warfare
2000
İlgi/Pratik Toplulukları
1995
Broşür site
1996
Müşteri etkileşimi
İşlembilgiler
1997
1:1 Etkileşim
1998
Gerçek zamanlı kurum
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 8/64
Business Week Araştırması
�Yöneticileri 2/3’ü iş kararlarını “hissiyat” ile veriyor
�Kötü kararların %77’si, yöneticilerin doğru bilgiye erişememesinden
�Önemli iş kararları vermek bu karmaşık ortamdadaha da zor
�Bilgiyi arayıp bulmak iş verimliliğini doğrudan etkiliyor
Kaynak: Business Week Research Services 2004, Avrupa ve ABD’de 650 yönetici
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 9/64
Bilgi Yönetimi 2005
İnsanların beyninde
Yapısal Olmayan
Yapısal
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Ku
rum
sal B
ilgi
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Ku
rum
sal B
ilgi
Bütçenin %80’i (Meta Group, 2004)
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 10/64
Homo Sapiens = “knowing human”
�� ÖÖyle bir zaman gelir ki, bir kapyle bir zaman gelir ki, bir kapıı aaççııllıır ve gelecek ir ve gelecek iççeri girer. Davraneri girer. Davranışışlarlarıımmıız z ve gelive gelişştirditirdiğğimiz stratejilerle gelecek tarafimiz stratejilerle gelecek tarafıından belirlenmek ve oradan ndan belirlenmek ve oradan oraya savrulmak yerine, geleceoraya savrulmak yerine, geleceğği i şşekillendirebiliriz.ekillendirebiliriz. W. Perry
� ... bütün savaşlarda dövüşmek ve fetihlerde bulunmak, büyük bir üstünlük değildir. Asıl üstünlük; düşmanın direncini muharebe yapmadan kırmaktır.
�� So it is said that if you know others and know yourself, you wilSo it is said that if you know others and know yourself, you will not be l not be imperiled in a hundred battles; if you do not know others but knimperiled in a hundred battles; if you do not know others but know yourself, ow yourself, you win one and lose one; if you do not know others and do not kyou win one and lose one; if you do not know others and do not know now yourself, you will be imperiled in every single battle.yourself, you will be imperiled in every single battle. Sun Tzu
� "What is the word for knowledge in your Aboriginal language?"� "We don't have a word for it. Our land is our knowledge, we walk on the
knowledge, we dwell in the knowledge, we live in our thesaurus, we walk in our Bible every day of our lives. Everything is knowledge. We don't need a word for knowledge, I guess. Maybe that's why."
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 11/64
Veri, Malumat/Enformasyon, Bilgi
VeriVeri MalumatMalumat BilgiBilgiGGöözlemzlem
••Kolayca Kolayca yapyapıılandlandıırrıılabilirlabilir••BBilgisayarlardailgisayarlardadepolanabilirdepolanabilir••SSayayıılablabiilir/lir/ööllçüçülelebbilirilir••TTransferransfer edilebiliredilebilir
İİlgili ve amaca lgili ve amaca yyöönelik verinelik veri
••BirimlerBirimler••Anlamda ortak kabulAnlamda ortak kabul••İİnnsansan••İİletiletişşimde kayimde kayııpp
Beynimizdeki deBeynimizdeki değğerli erli malumatmalumat
••YapYapıılandlandıırmasrmasıı zorzor••Bilgisayarlarda Bilgisayarlarda yakalamasyakalamasıı zorzor••KiKişşiselisel••Transfer etmesi zorTransfer etmesi zor••ÇÇooğğunlukla elle unlukla elle tutulamaztutulamaz
Daha fazla insan katkDaha fazla insan katkııssııDaha deDaha değğerlierli
Uygulamaya daha yakUygulamaya daha yakıınn^10
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 12/64
ABD : “Güç…Varlık…Bilgi”Bilgi Çağında Hakimiyet
Konsept
Araçlar
Çıktılar
Sonuçlar
PowerProjection
ForwardPresence
KnowledgeSuperiority
Battlespace Control
BattlespaceAttack
BattlespaceSustainment
Deterrence Timely Crisis Response
Warfightingand Winning
RegionalStability
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 13/64
Akıllı Malumat Erişimi
Akıllı Bilgi İşleme(Erişim, Bulma,
Özetleme, Gösterme)
Yapısal
veritabanları
- Bilinen terörist gruplar- hükümetler- Biyolojik ajanlar
Cevap
X bir terörist
grubun üyesi mi ?
Soru
Kullanıcı
Yarı yapısal
Yapısal olmayan kaynaklar
haberler webbelgeler
-“world fact book”-Manuel oluşturulmuştaksonomi
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 14/64
Teknoloji, Malumatın Bilgiye Dönüşümünü Destekler
� Data Mining
� Navigasyon ve arama� Malumat arasındaki ilişkilerin
otomatik analizi : sentez
� Veri yumakları arasındaki etkileşimden sonuca varma : inference engine
� Eksik veri, belirsizlik ve kararsızlık durumlarında yorum yapabilen akıllı uygulamalar
� Karmaşık bilginin gösterimi ve kullanıcıya sunumu
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 15/64
DilbertBilgi Yönetimi: İş stratejilerini desteklemek amacıyla daha iyi karar verme, hareket ve sonuç elde etmek gerektiğinde doğru, güncel ve tam bilginin üretimi, yakalanması, aktarımı ve erişim
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 16/64
Savunma ve İstihbaratta Bilgi Kullanımı
� EADSIntranet “M on Air“
� MarconiDanışmanlar için bilgi paylaşım ortamı
� SPAWAR – ABD DonanmaSpace & Naval Warfare Systems Command
� JWAC – Joint Warfare Analysis CenterKM Intranet (modelleme ve analiz)
� Horizontal Fusion KMINCE, ABDKM Portal (Department of Defence)
� National Ground Intelligence Center, ABDGlobal Intelligence Portal environment (analizden eyleme)
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 17/64
İstihbarat
Analitik paketAnalAnalitikitik paketpaket
Yönetici özeti
Analiz
Ek malumat
Referanslar
YYöönetici netici öözetizeti
AnalAnaliziz
Ek malumatEk malumat
ReferReferanslaranslar
Veri ambarından dinamik olarak oluşturmaVeri ambarVeri ambarıından dinamik olarak olundan dinamik olarak oluşşturmaturma
XML DBXML DBXML DB
Görüntü DBGGöörrüüntntüü DBDB
Audio DBAudio DBAudio DB
Video DBVideo DBVideo DB
Animasyon DBAnimaAnimasyonsyon DBDB
Parametrik DBParametriParametrikk DBDB
Model ve simülasyonModel Model ve simve simüülasyonlasyon
URLURLURL
URLURLURL
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 18/64
İstihbarat
İş Zekasıİşİş ZekasZekasıı
Analitik PaketAnalAnalitikitik PaPaketket
Multimedya DBMultimedya DB
Bilgi BankasıBilgi Bankası
ÖÖzetzet
AnalAnaliziz
ReferReferansans
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 19/64
Horizontal Fusion
K M I N C E
Conclusion
Analysis
TLR
Collateral Space
DIA
StateDept.
PDA Access
Decision Makers Reviewer
BLTS
Pentagon
K M I N C E
Conclusion
Analysis
TLR
Collateral Space
DIADIA
StateDept.StateDept.
PDA Access
Decision Makers Reviewer
BLTSBLTSBLTS
Pentagon �Bilgi silolarının ortadan kaldırılması
�Savaşta gerekli bilimsel, teknik ve askeri istihbaratın temini
�Gerçek zamanlı ortak çalışma – VoIP, chat, video, beyaz tahta
�Pratik Toplulukları için çalışma ortamı
�Rol temelli erişim kontrolü, bilgi paylaşımı
�Sunucuların sanal federasyonu
•İnternet ortamında bakım maliyeti ilk yatırımın 5-7 katı -- Gartner Group•İnternet’te ortalama sorgu 1 sözcük -- ISMC•Bilgiyi bulmak için kişi başına harcanan ortalama süre yılda 150 saat --Hemphill & Associates•NGIC benzeri Web siteleri için 10-20 görevli ve yıllık $3-5M gerekli! --Gartner Group
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 20/64
Bilgi Yönetim Ortamı Çeşitleri
� Intranet/Ekstranet/Internet� Birlikte Çalışma Ağı� Kurumsal İçerik, Belge Yönetimi, Kurumsal Bilgi Arayıp Bulma
� eÖğrenme Yönetimi� Kurumsal Bilgi Portali, Devlet eKapı, Yerel Yönetim Portali
� İşakış, eKayıt Yönetimi, Arşiv� .....
Stratek, 2005 -SATEM -Bilgi Y
önetimi
21/64
Kamuda Bilgi Yönetim
i
BİLG
İYÖNETİM
İPolitik
a ve Standartla
r
Tarım Bilgi Sistemi
Sağlık Bilgi Sistemi
Eğitim Bilgi Sistemi
Sanayi ve Ticaret Bilgi Sistemi
Yerel Yönetim Bilgi Sistemi
Sosyal Güvenlik Bilgi Sistemi
Adalet Bilgi Sistemi
Savunma Bilgi SistemiSavunma Bilgi Sistemi
Stratek, 2005 -SATEM -Bilgi Y
önetimi
22/64
Savunma Bilgi Siste
mi
BİLG
İYÖNETİM
İUlusal G
üvenlik Politik
a ve Standartla
rı
Lojistik Bilgi Sistemi
Manevra Bilgi Sistemi
Eğitim Bilgi Sistemi
... Bilgi Sistemi
... Bilgi Sistemi
... Bilgi Sistemi
İstihbarat Bilgi Sistemi
Sağlık Bilgi Sistemi
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 23/64
Bilgi Yönetimi
Bir kurumun hedeflerine ulaşmasını sağlayacak bilginin 1. elde edilmesini, 2. üretilmesini/yaratılmasını, 3. paylaşılmasını ve 4. eyleme dönüştürülebilmesini sağlayacak 1. stratejiler,2. iş süreçleri ve3. teknolojiler
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 24/64
Bilgi Yönetimi ve Karar Verme
Planlama: stratejik, forecast
Organize etme
Komuta etme
Kontrol: Yönetimsel, Operasyonel
Eşgüdüm
Yönetim
Fonksiyonları
Karar VermeBilgi Üretimi (şuan, istenen, beklenen)
İletişimBilgi Gönderme / Almamesajlaşma, DİL
Bilgi YönetimiElde etme, Depolama, Anımsama, Kullanma, Türetme, Dağıtma
Karar verme = bir davranış biçimine taahhüt
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 25/64
Etkili Karar Verme
Eğitim aldım
KararVerici
Gerekli bilgiye hızlı bir şekilde ulaşabiliyorum
Bilgi
Uzmanlara erişebiliyorum
Ekip
Bilgi Yönetimi:Yeni bir ürün pazarlama yöntemi mi ?
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 27/64
Bilgi Yaşam DöngüsüBazı Gerçekler
�Mükemmel malumat mükemmel kararlar demek değildir.
�Davranışlar yalnızca teknoloji ile değişmez.�Varsayım : değerli bilgi mevcuttur !�Klasik yaklaşım
�Bilgi Yönetiminin amacı bilgi üretimini geliştirmek değildir�Mevcut bilginin uygulamaya (pratiğe) aktarılabilmesidir
�İkinci Nesil Bilgi Yönetimi; Odak : Bilgi Üretimi
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 28/64
Bilgi Yaşam Döngüsüİkinci Nesil Bilgi Yönetimi
Bireysel ve Grup
Öğrenme
Bilgi İddiası
Formülasyonu
Bilgiİddiası
Geçerleme
MalumatElde Etme
KBİ
DBİ
YBİ
NBİ
YBİB
DBİB
NBİB
Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları
DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)
DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi
Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)
Harici Olaylar
İş Süreci Ortamı
KB
Yayım
Arama
Öğretme
Paylaşma
KBİ Kodlanmış Bilgi İddiasıDBİ Doğrulanmış Bilgi İddiasıYBİ Yalanlanmış Bilgi İddiasıNBİ Netleşmemiş Bilgi İddiasıKB Kurumsal Bilgi
DBİB Doğrulanmış Bilgi İddiası BilgisiYBİB Yalanlanmış Bilgi İddiası BilgisiNBİB Netleşmemiş Bilgi İddiası BilgisiDKBB Dağıtık Kurumsal Bilgi Bankası
Bilgi Süreci
Bilgi Kümesi
Bireysel ve Grup
Öğrenme
Bilgi İddiası
Formülasyonu
Bilgiİddiası
Geçerleme
MalumatElde Etme
KBİ
DBİ
YBİ
NBİ
YBİB
DBİB
NBİB
Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları
DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)
DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi
Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)
Harici Olaylar
İş Süreci Ortamı
KB
Yayım
Arama
Öğretme
Paylaşma
Bilgi Üretimi. Kurumsal öğrenme.Kurumsal öğrenme. Birey etkileşimi + bilgi iddiası formülasyonu + geçerleme sonucu yeni bilgi üretimi
Bilgi Entegrasyonu. Yeni bilgi iddialarının işletim ortamına alınması, eskilerinin devre dışı bırakılması. Bilgi iletimi + öğretme + bilgi paylaşımı + diğer sosyal aktiviteler. Çalışanlara daha önce üretilmiş kurumsal bilginin algılatılması, denenmiş ve belirli geçerlilik seviyesindeki DKBB’de kayıtlıbilgi iddialarının iletilmesi. Bilginin iletimi ve entegrasyonu.
Geribildirim. Kurumsal öğrenme aktivitelerinin sonuçlarıyla ilgili malumatın gelecek eylemler için referans olarakBilgi Üretimi fazına girdi sağlaması.
Bireysel ve Grup
Öğrenme
Bilgi İddiası
Formülasyonu
Bilgiİddiası
Geçerleme
MalumatElde Etme
KBİ
DBİ
YBİ
NBİ
YBİB
DBİB
NBİB
Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları
DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)
DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi
Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)
Harici Olaylar
İş Süreci Ortamı
KB
Yayım
Arama
Öğretme
Paylaşma
Bireysel ve Grup Öğrenme. Birey etkileşimi + geçerleme + bireysel/grup bilgisi oluşturma
Bilgi Geçerleme. Bilgi iddialarının kurumsal kriterler temelinde değerlerinin, doğruluğunun ve geçerliliğin belirlenmesi
Malumat Elde Etme. Kurum dışıoluşturulan bilgi iddialarının veya malumatın elde edilmesi
Bilgi İddiasıFormülasyonu. Yeni kurumsal bilginin iddia olarak ortaya konması
Kodlanmış Bilgi İddiası. Birey veya grup seviyesinde geçerlenmiş olduğu düşünülen ancak kurumsal seviyede geçerlenmemiş potansiyel bilginin kodlanmış ifadesi. Bilgi iddiaları hiyerarşik kural ağının ögeleridir. Geçerlendiğinde kurumsal veya ajan davranışlarının temeli haline gelir.
Bireysel ve Grup
Öğrenme
Bilgi İddiası
Formülasyonu
Bilgiİddiası
Geçerleme
MalumatElde Etme
KBİ
DBİ
YBİ
NBİ
YBİB
DBİB
NBİB
Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları
DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)
DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi
Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)
Harici Olaylar
İş Süreci Ortamı
KB
Yayım
Arama
Öğretme
Paylaşma
Netleşmemiş Bilgi İddiaları.Doğrulanmamış ancak aynı zamanda henüz yalanlanmamış; üzerinde daha fazla çalışılması gereken kodlanmışbilgi iddiaları.
Kurumsal Bilgi.Kurum tarafından sahip olunan ve karmaşık bilgi ve bilgi kümeleri ağı. Deklaratif ve prosedürelkurallar.
Yalanlanmış Bilgi İddiası. Kurumsal geçerlik kriterlerini karşılamayan kodlanmış bilgi iddiaları. Kurumsal hatalar, bilinen yanlışlar.
Doğrulanmış Bilgi İddiası. Kurumsal geçerleme kriterlerini karşılayan bilgi iddiası. Doğruluk.
Bilgi İddiası Bilgisi (Meta Bilgi)Doğrulanmış Bilgi İddiası Bilgisi. Hangi koşullar, geçerlilik süresi, ...Yalanlanmış Bilgi İddiası Bilgisi. Neden, hangi koşullar altında, ...Netleşmemiş Bilgi İddiası Bilgisi. Hangi koşullar altında test edildi, ne gibi sonuçlara ulaşıldı, ...
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 32/64
Bilgi Taşıyıcıları
� DKBB ögeleri : ajanlar ve nesneler�İnanışlar (bireysel, ekip, grup, topluluk, departman, bölüm, ...) :
öznesel�Dilsel ifadeler (konuşma kaydı, rapor, belge, mikrofilm, disk,
video, teyp, kitap, makale, seminer notu, müzik, ...) : nesnesel (bilgi iddiaları)
� Başlangıç : İş sürecinde problemlerin algılanması(mevcut durumdan hedeflenen duruma nasıl geçeriz ?)
� Bitiş : Geçerlenmiş yeni bilgi iddiası ve inanışların DKBB’ye taşıyıcılar kanalıyla aktarılması
� Bilgi kullanımı (iş yap, yaparken öğren, yeni problemler, çözüm bul/öner)
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 33/64
Bireysel ve Grup
Öğrenme
Bilgi İddiası
Formülasyonu
Bilgiİddiası
Geçerleme
MalumatElde Etme
KBİ
DBİ
YBİ
NBİ
YBİB
DBİB
NBİB
Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları
DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)
DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi
Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)
Harici Olaylar
İş Süreci Ortamı
KB
Yayım
Arama
Öğretme
Paylaşma
Bilgi ve Süreç
İşSüreçleri
BilgiSüreçleri
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 34/64
İş Süreci Ortamı
Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları
DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)
Harici Olaylar
İş Süreci Ortamı
Dahili Olaylar
Bilgi Kullanımıİş süreçleri pratikteki ortak bilgiyi yansıtır
Kurumsal BilgiAjanlar ve nesneler içinde saklıdır
İş ortamında sürekli dahili ve harici olaylara maruz kalırız. Kurumlar buna tepki göstererek ve uyum sağlayarak cevap verir. Bunun için de ortak bilgiyi kullanır.
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 35/64
Bilgi Kullanımı
Bilgi işleme hem Bilgi Üretimini hem de Bilgi Entegrasyonunu içerir.
Bilgi Yönetimi
Bilgi İşleme
Bilgi Sonuçları
İş Süreci Yönetimi
İş Süreci
Süreç Sonuçları
İş SüreciOrtamı
Bilgi İşleme/Süreci Ortamı
StratejilerKurumsal modellerOperasyonSüreçlerPolitikalarProsedürlerBeceriler
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 36/64
Örnekler
� Prosedürlere uyulması (İ)� Yeni operasyon kural ve prosedürlerin geliştirilmesi (B)� Ekip elemanlarıyla birlikte çalışma (İ)� Arkadaşlara ve uzmanlara danışma (B)� Pratik toplulukları (B)� İş stratejilerinin uygulanması (İ)� Strateji geliştirme görev gücünde çalışma (B)� Eğitim programlarına katılım (B)� Araştırma (B)� ArGe (B)
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 37/64
Bireysel ve Grup
Öğrenme
Bilgi İddiası
Formülasyonu
Bilgiİddiası
Geçerleme
MalumatElde Etme
KBİ
DBİ
YBİ
NBİ
YBİB
DBİB
NBİB
Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları
DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)
DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi
Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)
Harici Olaylar
İş Süreci Ortamı
KB
Yayım
Arama
Öğretme
Paylaşma
İkinci Nesil Bilgi YönetimiTedarik - Talep
TALEP TEDARİK
Kurumsal Öğrenme Kurumsal Davranış
Bilgi Kullanımı
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 38/64
Bilgi Yönetimi Yansımaları
• Bireysel öğrenme• Grup öğrenme• Yaratıcılık ve entellektüelsermaye yönetimi• Üretimde KAIZEN• Düşünce kuruluşları (thinkthank)• Yönetim Planlama
• Eğitim programları• Pratik Toplulukları• Bilgi yakalama• Senaryo kurgulama• Kültürel çalışmalar• Operasyon yönetimi
• Bilgi Portali• Yaratıcılık yönetim araçları• Groupware- Birlikte çalışma uygulamaları- Sanal Ekip araçları- E-mail• Tartışma grupları
• Malumat Portalleri• Intranet• Malumat Yönetimi• Ürün/üretim yönetimi• İçerik yönetimi• Görüntü işleme• Groupware
TALEP TEDARİK
SOSYAL(İnsanlar ve süreçler)
TEKNOLOJİ(BT)
PolitikaProgram
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 39/64
Eski ve Yeni Bilgi YönetimiUzunca bir geçmiş (Osmanlı tapu sistemi)
� Bilgi mevcuttur; önemli olan yakala, kodla, paylaş (teknoloji temelli); önemli olan doğru bilgiyi doğru kişiye doğru zamanda iletmektir
� Meta-iddiaların yönetilmesi� Bilgi süreci üst düzey yönetim tarafından kontrol edilmelidir� Bilgi işleme yönetilemez sosyal bir süreçtir� Yönetimin bilgisi asıldır, eleştirilemez� Yönetim de hata yapabilir, dolayısı ile eleştirilebilir� En iyi pratikler DB oluşturulması� Kötü deneyimler ve hatalar DB� Bilgi paylaşımı ve entegrasyonunun önceliklendirilmesi� Bilgi üretimine odaklanma� Çalışanlar kurum tarafından düzenlenen eğitim programları işle öğrenir� Çalışanlar kurum tarafından finanse edilen ancak birey tarafından yönlendirilen eğitim
programları ile öğrenir� İşveren entellektüel varlığın sahibidir� Entellektüel varlık kurum ve çalışanın ortak malıdır� Yönetim uygun gördüğü personel ve kurumsal kaynakları dilediği gibi kullanır (nihai karar)� Yönetim uygun gördüğü personel ve kurumsal kaynakları dilediği gibi kullanır (nihai karar)
3M’de çalışanlar çalışma süresince ortalama %15 zamanı yeni ürünleri hayal ederek geçirirler. Bu şekilde geliştirilen ürünlerin yıllık ciroya katkısı %40’tır.
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 40/64
Yeni BY: 10 Temel Prensip
1. Öğrenme ve yaratıcılık sosyal bir süreçtir, yönetsel bir süreç değildir2. Kurumsal öğrenme ve yaratıcılık problemlerin algılanması ile tetiklenir3. Değerli kurumsal bilgi yoktan var olmaz, bilgiyi insanlar yaratır4. Kurumsal öğrenme ve yaratıcılık genelde bireysel olarak organize edilir,
bir çeşit sosyal sermayedir5. Bilgi Yönetimi, bilgi üretimi, entegrasyonu ve kullanımını geliştirmeye
yönelik yönetim disiplinidir6. Bilgi Yönetimi bir teknoloji uygulaması değildir, BY teknolojiyi bilgi işleme
amacıyla kullanabilir7. BY, bilgi işleme sonuçları üzerine doğrudan, iş sonuçları üzerine dolaylı
etkide bulunur8. BY, kurumsal öğrenme, yaratıcılık, problem algılama ve çözme
yeteneklerini geliştirir9. Değer, geçerlilik ve bağlam yoksa, bu BY değildir10. İş stratejisi BY stratejisine bağlıdır; iş stratejisi bilgi işlemenin bir
ürünüdür, BY stratejinin uygulanması için bir araç değildir, BY > Bilgi İşleme > Strateji
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 41/64
ABD Donanmasında Bilgi Yönetim Çerçevesi
Alex BennetAlex BennetDON DCIODON DCIO11/05/99 v. 611/05/99 v. 6
SSÜÜREREÇÇTanTanıımlamamlamaYakalamaYakalamaKategorizasyonKategorizasyonDerlemeDerlemeVazgeVazgeççmemeEEşşleleşştirmetirmeAnalizAnalizYaygYaygıınlanlaşşttıırmarmaSunumSunum
KKÜÜLTLTÜÜRRTaahhTaahhüüttPaylaPaylaşışımmDeDeğğiişşimimİİlilişşki kurmaki kurma
TEKNOLOJTEKNOLOJİİOlasOlasıı kkııllııccııKolaylaKolaylaşşttııranranGGüçüç verenverenYaratYaratııccııllığıığı
öön plana n plana ççııkarankaran
İİÇÇERERİİKKBaBağğlamlamDeDeğğererİİlgilgiKredibiliteKredibiliteGeGeççerlilikerlilikUzmanlUzmanlııkk
ÖÖĞĞRENMERENMEYaratmaYaratmaStratejik dStratejik düüşşüünmenmeDeneme yanDeneme yanıılmalmaSenaryo kurmaSenaryo kurmaGeri bildirimGeri bildirimKarar vermeKarar verme
� Beceriler� Kapasite� Beceriler� Kapasite
� Bağlanabilme� Bağlanabilme � Yazılım� Donanım� Yazılım� Donanım
Bilgi YBilgi Yöönetiminetimi
Malumat YMalumat Yöönetiminetimi
BTBT
Ola
sO
las ıı
kk ııll ıı cc
ııO
las
Ola
s ııkk ıı
ll ıı ccıı
�� BaBaşşararıılarlar�� AlAlıınan derslernan dersler
�� VeriVeri�� MalumatMalumat��EEşşleleşştirmetirme
İnsan Sermayesiİnsan Sermayesi Sosyal SermayeSosyal Sermaye Kurumsal SermayeKurumsal Sermaye
Alex BennetDON DCIO11/11/99 v. 2
AltyapAltyapıı�Teşvikler� Eğitim� Öğretim
�Teşvikler� Eğitim� Öğretim
�Fiziksel erişim�Fiziksel erişimOla
sO
las ıı
kk ııll ıı cc
ıı
TeknolojiTeknolojiyaratyaratııccııllııkk
��İİlilişşkilerkiler
� IP Transfer� IP Transfer
LİDERLİK ORGANİZASYON TEKNOLOJİ ÖĞRENME
İnsanlar Süreçler Teknoloji
Altyapı Yönetimi ve Bakım
İşStratejisi
Uygulama ve operasyon planları
• İş süreçleri, en iyi pratikler
• Beceriler• Çevresel etkiler
• Değer katma
Kuru
msa
l gel
işim
İşi yönlen
dirm
e
Baldanza, 1999
Girdi
Süreçler
Çıktı
Verimlilik Etkinlik
Bilgi Yönetimi
Strateji ile Başlar
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 44/64
Vizyon, StratejiAmaç
PolitikalarSistemBilgi
Kalite
Güvenlik
MimariOperasyonel
İş
INFO.-IT Yönetim
Organizasyon
İstemci
Altyapı
Geliştirme
HedefVizyon
Strateji
Kurallar vePlanlar
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 45/64
Stratejik Planlama Piramidi
Vizyon
NicelikselHedefler
Stratejiler
Politi
kala
rReg
ülas
yonl
ar
Çalışanların BakışıRegülasyonlarınniceliksel hedefleri nasıletkilediğini anlamak
RegülasyonPolitikaların uygulamadüzeyine yansıması
Yönetici BakışıNiceliksel hedeflerikoyarak vizyonun tutarlıbir şekilde aşağıkatmanlara iletilmesi
PolitikalarÜst Düzey kişileri vekurumsal karar vermeprosesini yönlendirenplanlanmış iş yapmabiçimi
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 46/64
Uluslararası Yaklaşımlar
�CobIT
�ITIL
�APQC
�AS 5037
�European KM Framework
�Olgunluk Modelleri
�...
ChangeManagement
ConfigurationManagement
ReleaseManagement
IncidentManagement
ProblemManagement
evaluation implementation
PLAN
DOCHECK
ACT
RfC
ChangeManagement
ConfigurationManagement
ReleaseManagement
IncidentManagement
ProblemManagement
evaluation implementation
PLAN
DOCHECK
ACT
RfC
Kurumsal stratejiler ve hedefler
BT Süreçleri BT Kaynakları
Bilgi
Kurumsal stratejiler ve hedefler
BT Süreçleri BT Kaynakları
Bilgi
EKİP BİREY
Ortak iş
Koordinasyon
Shared Information
Awareness
Paylaşılan malumat
Farkındalık
Bilgi Yönetimi Olgunluk ModeliBirlikte Çalışma Seviyesi
Başarısız
bireysel
çabalar
Paylaşılan
amaç
Seviyeler
Optimize
Yönetilen
Tanımlı
Tekrarlanır
Başlangıç
Paylaşılan hedeflerOrtak hedef üretimiÇapraz ekipler
Stratejik işbirlikleri
Süreç yönetimiPaylaşılan uygulamalarBeyaz tahta, ...
Paylaşılan planlarGrup toplantıları
Karar Destek
Toplantı, sunum, konferans, eğitim
Ajanda, takvim
E-mail, chat, WebElektronik takvim, yayım, abonelik, alarm, uzman bulma
Hedef: Kurum, işhedeflerine ulaşmak için gereken adımlarıatmasını sağlayan bilgiyi üretiyor, elde ediyor, paylaşıyor ve koruyor.
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 48/64
Bilgi Gösterimi – Meta Veri
� Taksonomi� Ontoloji� Semantik Web� XML, ...� Dublin Core Metamodel(ISO 15836:2003)
� ...� Gösterim
� Veri : İçerik� Yapı : Markup� Sunum : Stil
� Metadata� Veri hakkındaki veri� Bir kaynak hakkında
yapısal enformasyon
???
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 51/64
Birlikte Çalışabilirlik (eGIF) RehberiDPT - www.bilgitoplumu.gov.tr
�Bir sistemin ya da sürecin, ortak standartlar çerçevesinde bir diğer sistemin ya da sürecin bilgisini ve/veya işlevlerini kullanabilme yeteneği
�Teknik�Organizasyonel�Anlamsal
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 52/64
Örnek 1: ABS - Bütçe Uzayı
•Gider Bütçesi•Kurumsal Boyut•Fonksiyonel Boyut•Finans Boyutu•Ekonomik Boyut•Stratejik Planlama Boyutu
•Gelir Bütçesi•Gelirin Ekonomik Kodlaması
•Kamu Finansmanı•Finansmanın Ekonomik Kodlaması
•Stratejik Planlama•Vizyon•Hedef•Strateji•Program•Proje
Bütçe Büyüklüğü-Ödenek / Limit-Harcama-Taahhüt
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 53/64
Örnek 2: Bitkilerde İlaç Kullanımı
Zararlı
İlaç
Hastalık
Bitki
mısır
Çizgili yaprak kurdu
%30 indoxacarb
INFORMLETÖzelliklerRuhsat: 4276, 30.12.2002İlaç: STEWARD ®Firma: DUPONT USAKullanım: Denenerek (12,5g/da da tavsiye)
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 54/64
Kurumsal Bilgi Yönetimi Uygulaması
ArGeÜrün
TasarımLojistik Üretim ... ... Dağıtım Destek
İnsan Kaynakları Yönetimi
Bilişim Teknolojileri Yönetimi
Finans Yönetimi
Bilgi Yönetimi
Harcama YetkilisiÜst Yönetim
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 55/64
Bilgi Çalışanı Teknolojileri
�Ortak Hedefler, Stratejiler, Standartlar
�Portal
�Pratik Toplulukları
�Karar Destek Sistemleri, Veri Ambarı, Veri Madenciliği, Modelleme ve Simülasyon
�...
Command 21 Knowledge Wall
MB G
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 59/64
MeteorolojidenGerçek zamanlı
hava durumu
www.geographynetwork.com’danVMAP1
www.geographynetwork.com’dan hava meydanı bilgileri
(DAFIF)
RDBMS’den gerçek zamanlı Askeri
işaretler MIL-STD 2525B
Mahalli dosyadan
kabartma harita
Coğrafi Bilgi Sistemleri
Çok kaynaklı veri birleşimi
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 60/64
Analiz
Görünürlük hesaplaması
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 61/64
Gerçek ZamanlıBilgi Günleme
Tahrip edilmişKöprü
CBS Server’ınaaktarım
CBSVeri Server
Değişiklik kaydı
Rota çarpanlarınıhesaplamak
Internetüzerinden
hizmet
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 62/64
Neresi Olabilir ?
Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 63/64
Son Söz - Alınan Dersler
� Bilgi Yönetimi’nden herkes farklı şeyler anlıyor. Bilgiyönetimini kurumsal hedef ve stratejiler doğrultusunda tanımlamak gerek. Bilgi Yönetim modelleri geliştir ve basit tut!
� “Satış” önemli. Tüm paydaşların desteği ve katkısı. Stratejiyi ilet, paylaş, pazarla ve kabul ettir.
� Bilişim işin içinde. Ürün ve hizmetlerin etkinliğini ölç. Periyodik anketler, yeni ve geliştirilmiş işlevler için pilot.
� Bilgi kişiler, gruplar ve topluluklar tarafından üretilir. Bilgi yönetimi insanları iletişim halinde tutmak ile çok ilgili. CoP oluştur ve teşvik et.
� Odağı kaybetmemek ve sürekli iyileştirme için başlangıçta olmasa bile bir ölçüm yapısı kurulmalı. COBIT, Balanced Score Card, Activity Based Costing...