64
Bilgi Bilgi Bilgi Bilgi Ç Ç Ça a ağı ı ında nda nda nda Bilgi Y Bilgi Y Bilgi Y Bilgi Yö ö önetimi netimi netimi netimi A. Nusret Güçlü [email protected] [email protected]

Bilgi cagında bilgi yönetimi

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Bilgi Bilgi Bilgi Bilgi ÇÇÇÇaaaağıııında nda nda nda

Bilgi YBilgi YBilgi YBilgi Yöööönetiminetiminetiminetimi

A. Nusret Güçlü

[email protected]

[email protected]

Page 2: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 2/64

Amaç ve Kapsam

�Bilgi

�Yeni bilgi yönetimi esasları

�Bilgi yönetiminin önemi ve kullanımı

�Bilgi yönetiminde değişen teknolojiler

�Örnek uygulamalar

Page 3: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 3/64

Kaynakça

� Joseph M. Firestone Ph.D., Enterprise Information Portals andKnowledge Management, KMCI Press, 2002, ISBN: 0750674741

� Mark W. McElroy, The New Knowledge Management -Complexity, Learning, and Sustainable Innovation, KMCI Press, 2002, ISBN: 0750676086

� Hubert Saint-Onge, Debra Wallace Ph.D, LeveragingCommunities of Practice for Strategic Advantage, 2002, ISBN: 075067458X

� Verna Allee, The Future of Knowledge - Increasing Prosperitythrough Value Networks, 2002, ISBN: 0750675918

� Etienne Wenger, Richard McDermott, William M. Snyder, Cultivating Communities of Practice, Harvard Business SchoolPress, 2002, ISBN: 1578513308

Page 4: Bilgi cagında bilgi yönetimi
Page 5: Bilgi cagında bilgi yönetimi

� http://www.kmci.org� http://www.macroinnovation.com� http://www.dkms.com/� http://www.brint.com/km/� http://www.rand.org� http://www.mitre.org� http://www.worldbank.org/ks/links.html� http://hbswk.hbs.edu/topic.jhtml?t=knowledge� http://www.cio.com/research/knowledge/� http://firstgov.gov� http://www.access.gpo.gov� http://www.km.gov� http://www.ogc.gov.uk� http://www.virtualteams.com� http://www.ejkm.com/� http://www.eknowledgecenter.com/� http://www.epp.cmu.edu/19-601/� http://www.gkec.org/� http://www.icasit.org/km/index.htm� http://www.infowar.com.au/� http://www.km.org/� http://www.kmcertification.org/� http://www.kmstandards.org/� http://www.kmuniversity.org/� http://www.krm.com/growth1/� http://www.kwork.org/� http://csrc.nist.gov/� http://www.knowledgeboard.com� http://www.bilgitoplumu.gov.tr

� http://www.dau.mil/� http://trm.disa.mil/� http://www.acq.osd.mil/� http://www.afrl.af.mil/� http://www.airforce.com/� http://www.aro.army.mil/� http://www.maxwell.af.mil/� http://www.carlisle.army.mil/� http://www.dcma.mil/� http://www.defenselink.mil� http://www.dior.whs.mil/� http://www.doncio.navy.mil� http://www.don-imit.navy.mil/� http://www.dsc.osd.mil/� http://www.dtic.mil/jointvision� http://www.navylearning.navy.mil/� http://www.ndu.edu/� http://www.onr.navy.mil/� http://www.peo-it.navy.mil/� http://www.unsw.adfa.edu.au/o_redirect.html� https://ca.dtic.mil/� https://wwwa.nko.navy.mil/portal/index.jhtml

Page 6: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 6/64

Dünya Değişiyor...

KararlıÖğrenilenBelirgin teknolojiVarlıkAktiviteTeknolojiyi destekleyen insanDikey “silo” yaklaşımıKrizlerle yönlendirilenHesaplamaDonanım ağırlıklıYerelMalumat kaosuKontrolStandardizasyonİzole çözümler

EsnekÖğrenenGörünmez teknolojiSanalPerformansİnsanı destekleyen teknolojiYatay entegrasyonStrateji temelinde yönlendirilenİletişimMüşteri odaklılıkGlobalBilgi merkezliNoktasal yetkilendirmeAçık standartlarBirlikte çalışabilirlik

MEVCUTMEVCUTMEVCUT GELECEKGELECEKGELECEK

Page 7: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 7/64

Dünya Nereye Gidiyor ?

CoP

NetG

Bilgi Yönetimi

LiderlikYönetişimBecerilerTeknoloji

Değer

“Ben de!”İnternet her şeydir !

Bir kez yaptık mı, tamamRüya zamanı : ne versek alırlar (müşteri/vatandaş)

Webification

Dijital esperantoYeni Dünya DüzeniNetwork Centric

Warfare

2000

İlgi/Pratik Toplulukları

1995

Broşür site

1996

Müşteri etkileşimi

İşlembilgiler

1997

1:1 Etkileşim

1998

Gerçek zamanlı kurum

Page 8: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 8/64

Business Week Araştırması

�Yöneticileri 2/3’ü iş kararlarını “hissiyat” ile veriyor

�Kötü kararların %77’si, yöneticilerin doğru bilgiye erişememesinden

�Önemli iş kararları vermek bu karmaşık ortamdadaha da zor

�Bilgiyi arayıp bulmak iş verimliliğini doğrudan etkiliyor

Kaynak: Business Week Research Services 2004, Avrupa ve ABD’de 650 yönetici

Page 9: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 9/64

Bilgi Yönetimi 2005

İnsanların beyninde

Yapısal Olmayan

Yapısal

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ku

rum

sal B

ilgi

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ku

rum

sal B

ilgi

Bütçenin %80’i (Meta Group, 2004)

Page 10: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 10/64

Homo Sapiens = “knowing human”

�� ÖÖyle bir zaman gelir ki, bir kapyle bir zaman gelir ki, bir kapıı aaççııllıır ve gelecek ir ve gelecek iççeri girer. Davraneri girer. Davranışışlarlarıımmıız z ve gelive gelişştirditirdiğğimiz stratejilerle gelecek tarafimiz stratejilerle gelecek tarafıından belirlenmek ve oradan ndan belirlenmek ve oradan oraya savrulmak yerine, geleceoraya savrulmak yerine, geleceğği i şşekillendirebiliriz.ekillendirebiliriz. W. Perry

� ... bütün savaşlarda dövüşmek ve fetihlerde bulunmak, büyük bir üstünlük değildir. Asıl üstünlük; düşmanın direncini muharebe yapmadan kırmaktır.

�� So it is said that if you know others and know yourself, you wilSo it is said that if you know others and know yourself, you will not be l not be imperiled in a hundred battles; if you do not know others but knimperiled in a hundred battles; if you do not know others but know yourself, ow yourself, you win one and lose one; if you do not know others and do not kyou win one and lose one; if you do not know others and do not know now yourself, you will be imperiled in every single battle.yourself, you will be imperiled in every single battle. Sun Tzu

� "What is the word for knowledge in your Aboriginal language?"� "We don't have a word for it. Our land is our knowledge, we walk on the

knowledge, we dwell in the knowledge, we live in our thesaurus, we walk in our Bible every day of our lives. Everything is knowledge. We don't need a word for knowledge, I guess. Maybe that's why."

Page 11: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 11/64

Veri, Malumat/Enformasyon, Bilgi

VeriVeri MalumatMalumat BilgiBilgiGGöözlemzlem

••Kolayca Kolayca yapyapıılandlandıırrıılabilirlabilir••BBilgisayarlardailgisayarlardadepolanabilirdepolanabilir••SSayayıılablabiilir/lir/ööllçüçülelebbilirilir••TTransferransfer edilebiliredilebilir

İİlgili ve amaca lgili ve amaca yyöönelik verinelik veri

••BirimlerBirimler••Anlamda ortak kabulAnlamda ortak kabul••İİnnsansan••İİletiletişşimde kayimde kayııpp

Beynimizdeki deBeynimizdeki değğerli erli malumatmalumat

••YapYapıılandlandıırmasrmasıı zorzor••Bilgisayarlarda Bilgisayarlarda yakalamasyakalamasıı zorzor••KiKişşiselisel••Transfer etmesi zorTransfer etmesi zor••ÇÇooğğunlukla elle unlukla elle tutulamaztutulamaz

Daha fazla insan katkDaha fazla insan katkııssııDaha deDaha değğerlierli

Uygulamaya daha yakUygulamaya daha yakıınn^10

Page 12: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 12/64

ABD : “Güç…Varlık…Bilgi”Bilgi Çağında Hakimiyet

Konsept

Araçlar

Çıktılar

Sonuçlar

PowerProjection

ForwardPresence

KnowledgeSuperiority

Battlespace Control

BattlespaceAttack

BattlespaceSustainment

Deterrence Timely Crisis Response

Warfightingand Winning

RegionalStability

Page 13: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 13/64

Akıllı Malumat Erişimi

Akıllı Bilgi İşleme(Erişim, Bulma,

Özetleme, Gösterme)

Yapısal

veritabanları

- Bilinen terörist gruplar- hükümetler- Biyolojik ajanlar

Cevap

X bir terörist

grubun üyesi mi ?

Soru

Kullanıcı

Yarı yapısal

Yapısal olmayan kaynaklar

haberler webbelgeler

-“world fact book”-Manuel oluşturulmuştaksonomi

Page 14: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 14/64

Teknoloji, Malumatın Bilgiye Dönüşümünü Destekler

� Data Mining

� Navigasyon ve arama� Malumat arasındaki ilişkilerin

otomatik analizi : sentez

� Veri yumakları arasındaki etkileşimden sonuca varma : inference engine

� Eksik veri, belirsizlik ve kararsızlık durumlarında yorum yapabilen akıllı uygulamalar

� Karmaşık bilginin gösterimi ve kullanıcıya sunumu

Page 15: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 15/64

DilbertBilgi Yönetimi: İş stratejilerini desteklemek amacıyla daha iyi karar verme, hareket ve sonuç elde etmek gerektiğinde doğru, güncel ve tam bilginin üretimi, yakalanması, aktarımı ve erişim

Page 16: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 16/64

Savunma ve İstihbaratta Bilgi Kullanımı

� EADSIntranet “M on Air“

� MarconiDanışmanlar için bilgi paylaşım ortamı

� SPAWAR – ABD DonanmaSpace & Naval Warfare Systems Command

� JWAC – Joint Warfare Analysis CenterKM Intranet (modelleme ve analiz)

� Horizontal Fusion KMINCE, ABDKM Portal (Department of Defence)

� National Ground Intelligence Center, ABDGlobal Intelligence Portal environment (analizden eyleme)

Page 17: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 17/64

İstihbarat

Analitik paketAnalAnalitikitik paketpaket

Yönetici özeti

Analiz

Ek malumat

Referanslar

YYöönetici netici öözetizeti

AnalAnaliziz

Ek malumatEk malumat

ReferReferanslaranslar

Veri ambarından dinamik olarak oluşturmaVeri ambarVeri ambarıından dinamik olarak olundan dinamik olarak oluşşturmaturma

XML DBXML DBXML DB

Görüntü DBGGöörrüüntntüü DBDB

Audio DBAudio DBAudio DB

Video DBVideo DBVideo DB

Animasyon DBAnimaAnimasyonsyon DBDB

Parametrik DBParametriParametrikk DBDB

Model ve simülasyonModel Model ve simve simüülasyonlasyon

URLURLURL

URLURLURL

Page 18: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 18/64

İstihbarat

İş Zekasıİşİş ZekasZekasıı

Analitik PaketAnalAnalitikitik PaPaketket

Multimedya DBMultimedya DB

Bilgi BankasıBilgi Bankası

ÖÖzetzet

AnalAnaliziz

ReferReferansans

Page 19: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 19/64

Horizontal Fusion

K M I N C E

Conclusion

Analysis

TLR

Collateral Space

DIA

StateDept.

PDA Access

Decision Makers Reviewer

BLTS

Pentagon

K M I N C E

Conclusion

Analysis

TLR

Collateral Space

DIADIA

StateDept.StateDept.

PDA Access

Decision Makers Reviewer

BLTSBLTSBLTS

Pentagon �Bilgi silolarının ortadan kaldırılması

�Savaşta gerekli bilimsel, teknik ve askeri istihbaratın temini

�Gerçek zamanlı ortak çalışma – VoIP, chat, video, beyaz tahta

�Pratik Toplulukları için çalışma ortamı

�Rol temelli erişim kontrolü, bilgi paylaşımı

�Sunucuların sanal federasyonu

•İnternet ortamında bakım maliyeti ilk yatırımın 5-7 katı -- Gartner Group•İnternet’te ortalama sorgu 1 sözcük -- ISMC•Bilgiyi bulmak için kişi başına harcanan ortalama süre yılda 150 saat --Hemphill & Associates•NGIC benzeri Web siteleri için 10-20 görevli ve yıllık $3-5M gerekli! --Gartner Group

Page 20: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 20/64

Bilgi Yönetim Ortamı Çeşitleri

� Intranet/Ekstranet/Internet� Birlikte Çalışma Ağı� Kurumsal İçerik, Belge Yönetimi, Kurumsal Bilgi Arayıp Bulma

� eÖğrenme Yönetimi� Kurumsal Bilgi Portali, Devlet eKapı, Yerel Yönetim Portali

� İşakış, eKayıt Yönetimi, Arşiv� .....

Page 21: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 -SATEM -Bilgi Y

önetimi

21/64

Kamuda Bilgi Yönetim

i

BİLG

İYÖNETİM

İPolitik

a ve Standartla

r

Tarım Bilgi Sistemi

Sağlık Bilgi Sistemi

Eğitim Bilgi Sistemi

Sanayi ve Ticaret Bilgi Sistemi

Yerel Yönetim Bilgi Sistemi

Sosyal Güvenlik Bilgi Sistemi

Adalet Bilgi Sistemi

Savunma Bilgi SistemiSavunma Bilgi Sistemi

Page 22: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 -SATEM -Bilgi Y

önetimi

22/64

Savunma Bilgi Siste

mi

BİLG

İYÖNETİM

İUlusal G

üvenlik Politik

a ve Standartla

Lojistik Bilgi Sistemi

Manevra Bilgi Sistemi

Eğitim Bilgi Sistemi

... Bilgi Sistemi

... Bilgi Sistemi

... Bilgi Sistemi

İstihbarat Bilgi Sistemi

Sağlık Bilgi Sistemi

Page 23: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 23/64

Bilgi Yönetimi

Bir kurumun hedeflerine ulaşmasını sağlayacak bilginin 1. elde edilmesini, 2. üretilmesini/yaratılmasını, 3. paylaşılmasını ve 4. eyleme dönüştürülebilmesini sağlayacak 1. stratejiler,2. iş süreçleri ve3. teknolojiler

Page 24: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 24/64

Bilgi Yönetimi ve Karar Verme

Planlama: stratejik, forecast

Organize etme

Komuta etme

Kontrol: Yönetimsel, Operasyonel

Eşgüdüm

Yönetim

Fonksiyonları

Karar VermeBilgi Üretimi (şuan, istenen, beklenen)

İletişimBilgi Gönderme / Almamesajlaşma, DİL

Bilgi YönetimiElde etme, Depolama, Anımsama, Kullanma, Türetme, Dağıtma

Karar verme = bir davranış biçimine taahhüt

Page 25: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 25/64

Etkili Karar Verme

Eğitim aldım

KararVerici

Gerekli bilgiye hızlı bir şekilde ulaşabiliyorum

Bilgi

Uzmanlara erişebiliyorum

Ekip

Page 26: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Bilgi Yönetimi:Yeni bir ürün pazarlama yöntemi mi ?

Page 27: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 27/64

Bilgi Yaşam DöngüsüBazı Gerçekler

�Mükemmel malumat mükemmel kararlar demek değildir.

�Davranışlar yalnızca teknoloji ile değişmez.�Varsayım : değerli bilgi mevcuttur !�Klasik yaklaşım

�Bilgi Yönetiminin amacı bilgi üretimini geliştirmek değildir�Mevcut bilginin uygulamaya (pratiğe) aktarılabilmesidir

�İkinci Nesil Bilgi Yönetimi; Odak : Bilgi Üretimi

Page 28: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 28/64

Bilgi Yaşam Döngüsüİkinci Nesil Bilgi Yönetimi

Bireysel ve Grup

Öğrenme

Bilgi İddiası

Formülasyonu

Bilgiİddiası

Geçerleme

MalumatElde Etme

KBİ

DBİ

YBİ

NBİ

YBİB

DBİB

NBİB

Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları

DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)

DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi

Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)

Harici Olaylar

İş Süreci Ortamı

KB

Yayım

Arama

Öğretme

Paylaşma

KBİ Kodlanmış Bilgi İddiasıDBİ Doğrulanmış Bilgi İddiasıYBİ Yalanlanmış Bilgi İddiasıNBİ Netleşmemiş Bilgi İddiasıKB Kurumsal Bilgi

DBİB Doğrulanmış Bilgi İddiası BilgisiYBİB Yalanlanmış Bilgi İddiası BilgisiNBİB Netleşmemiş Bilgi İddiası BilgisiDKBB Dağıtık Kurumsal Bilgi Bankası

Bilgi Süreci

Bilgi Kümesi

Page 29: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Bireysel ve Grup

Öğrenme

Bilgi İddiası

Formülasyonu

Bilgiİddiası

Geçerleme

MalumatElde Etme

KBİ

DBİ

YBİ

NBİ

YBİB

DBİB

NBİB

Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları

DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)

DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi

Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)

Harici Olaylar

İş Süreci Ortamı

KB

Yayım

Arama

Öğretme

Paylaşma

Bilgi Üretimi. Kurumsal öğrenme.Kurumsal öğrenme. Birey etkileşimi + bilgi iddiası formülasyonu + geçerleme sonucu yeni bilgi üretimi

Bilgi Entegrasyonu. Yeni bilgi iddialarının işletim ortamına alınması, eskilerinin devre dışı bırakılması. Bilgi iletimi + öğretme + bilgi paylaşımı + diğer sosyal aktiviteler. Çalışanlara daha önce üretilmiş kurumsal bilginin algılatılması, denenmiş ve belirli geçerlilik seviyesindeki DKBB’de kayıtlıbilgi iddialarının iletilmesi. Bilginin iletimi ve entegrasyonu.

Geribildirim. Kurumsal öğrenme aktivitelerinin sonuçlarıyla ilgili malumatın gelecek eylemler için referans olarakBilgi Üretimi fazına girdi sağlaması.

Page 30: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Bireysel ve Grup

Öğrenme

Bilgi İddiası

Formülasyonu

Bilgiİddiası

Geçerleme

MalumatElde Etme

KBİ

DBİ

YBİ

NBİ

YBİB

DBİB

NBİB

Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları

DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)

DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi

Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)

Harici Olaylar

İş Süreci Ortamı

KB

Yayım

Arama

Öğretme

Paylaşma

Bireysel ve Grup Öğrenme. Birey etkileşimi + geçerleme + bireysel/grup bilgisi oluşturma

Bilgi Geçerleme. Bilgi iddialarının kurumsal kriterler temelinde değerlerinin, doğruluğunun ve geçerliliğin belirlenmesi

Malumat Elde Etme. Kurum dışıoluşturulan bilgi iddialarının veya malumatın elde edilmesi

Bilgi İddiasıFormülasyonu. Yeni kurumsal bilginin iddia olarak ortaya konması

Kodlanmış Bilgi İddiası. Birey veya grup seviyesinde geçerlenmiş olduğu düşünülen ancak kurumsal seviyede geçerlenmemiş potansiyel bilginin kodlanmış ifadesi. Bilgi iddiaları hiyerarşik kural ağının ögeleridir. Geçerlendiğinde kurumsal veya ajan davranışlarının temeli haline gelir.

Page 31: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Bireysel ve Grup

Öğrenme

Bilgi İddiası

Formülasyonu

Bilgiİddiası

Geçerleme

MalumatElde Etme

KBİ

DBİ

YBİ

NBİ

YBİB

DBİB

NBİB

Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları

DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)

DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi

Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)

Harici Olaylar

İş Süreci Ortamı

KB

Yayım

Arama

Öğretme

Paylaşma

Netleşmemiş Bilgi İddiaları.Doğrulanmamış ancak aynı zamanda henüz yalanlanmamış; üzerinde daha fazla çalışılması gereken kodlanmışbilgi iddiaları.

Kurumsal Bilgi.Kurum tarafından sahip olunan ve karmaşık bilgi ve bilgi kümeleri ağı. Deklaratif ve prosedürelkurallar.

Yalanlanmış Bilgi İddiası. Kurumsal geçerlik kriterlerini karşılamayan kodlanmış bilgi iddiaları. Kurumsal hatalar, bilinen yanlışlar.

Doğrulanmış Bilgi İddiası. Kurumsal geçerleme kriterlerini karşılayan bilgi iddiası. Doğruluk.

Bilgi İddiası Bilgisi (Meta Bilgi)Doğrulanmış Bilgi İddiası Bilgisi. Hangi koşullar, geçerlilik süresi, ...Yalanlanmış Bilgi İddiası Bilgisi. Neden, hangi koşullar altında, ...Netleşmemiş Bilgi İddiası Bilgisi. Hangi koşullar altında test edildi, ne gibi sonuçlara ulaşıldı, ...

Page 32: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 32/64

Bilgi Taşıyıcıları

� DKBB ögeleri : ajanlar ve nesneler�İnanışlar (bireysel, ekip, grup, topluluk, departman, bölüm, ...) :

öznesel�Dilsel ifadeler (konuşma kaydı, rapor, belge, mikrofilm, disk,

video, teyp, kitap, makale, seminer notu, müzik, ...) : nesnesel (bilgi iddiaları)

� Başlangıç : İş sürecinde problemlerin algılanması(mevcut durumdan hedeflenen duruma nasıl geçeriz ?)

� Bitiş : Geçerlenmiş yeni bilgi iddiası ve inanışların DKBB’ye taşıyıcılar kanalıyla aktarılması

� Bilgi kullanımı (iş yap, yaparken öğren, yeni problemler, çözüm bul/öner)

Page 33: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 33/64

Bireysel ve Grup

Öğrenme

Bilgi İddiası

Formülasyonu

Bilgiİddiası

Geçerleme

MalumatElde Etme

KBİ

DBİ

YBİ

NBİ

YBİB

DBİB

NBİB

Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları

DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)

DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi

Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)

Harici Olaylar

İş Süreci Ortamı

KB

Yayım

Arama

Öğretme

Paylaşma

Bilgi ve Süreç

İşSüreçleri

BilgiSüreçleri

Page 34: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 34/64

İş Süreci Ortamı

Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları

DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)

Harici Olaylar

İş Süreci Ortamı

Dahili Olaylar

Bilgi Kullanımıİş süreçleri pratikteki ortak bilgiyi yansıtır

Kurumsal BilgiAjanlar ve nesneler içinde saklıdır

İş ortamında sürekli dahili ve harici olaylara maruz kalırız. Kurumlar buna tepki göstererek ve uyum sağlayarak cevap verir. Bunun için de ortak bilgiyi kullanır.

Page 35: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 35/64

Bilgi Kullanımı

Bilgi işleme hem Bilgi Üretimini hem de Bilgi Entegrasyonunu içerir.

Bilgi Yönetimi

Bilgi İşleme

Bilgi Sonuçları

İş Süreci Yönetimi

İş Süreci

Süreç Sonuçları

İş SüreciOrtamı

Bilgi İşleme/Süreci Ortamı

StratejilerKurumsal modellerOperasyonSüreçlerPolitikalarProsedürlerBeceriler

Page 36: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 36/64

Örnekler

� Prosedürlere uyulması (İ)� Yeni operasyon kural ve prosedürlerin geliştirilmesi (B)� Ekip elemanlarıyla birlikte çalışma (İ)� Arkadaşlara ve uzmanlara danışma (B)� Pratik toplulukları (B)� İş stratejilerinin uygulanması (İ)� Strateji geliştirme görev gücünde çalışma (B)� Eğitim programlarına katılım (B)� Araştırma (B)� ArGe (B)

Page 37: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 37/64

Bireysel ve Grup

Öğrenme

Bilgi İddiası

Formülasyonu

Bilgiİddiası

Geçerleme

MalumatElde Etme

KBİ

DBİ

YBİ

NBİ

YBİB

DBİB

NBİB

Etkileşen Ajanlarınİş Süreci Davranışları

DKBB taşıyıcılarıAjanlar (kişiler, gruplar)Nesneler (Belge, BT)

DKBBNesnesel BilgiÖznesel Bilgi

Geribildirim(problemlerin belirlenmesi dahil)

Harici Olaylar

İş Süreci Ortamı

KB

Yayım

Arama

Öğretme

Paylaşma

İkinci Nesil Bilgi YönetimiTedarik - Talep

TALEP TEDARİK

Kurumsal Öğrenme Kurumsal Davranış

Bilgi Kullanımı

Page 38: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 38/64

Bilgi Yönetimi Yansımaları

• Bireysel öğrenme• Grup öğrenme• Yaratıcılık ve entellektüelsermaye yönetimi• Üretimde KAIZEN• Düşünce kuruluşları (thinkthank)• Yönetim Planlama

• Eğitim programları• Pratik Toplulukları• Bilgi yakalama• Senaryo kurgulama• Kültürel çalışmalar• Operasyon yönetimi

• Bilgi Portali• Yaratıcılık yönetim araçları• Groupware- Birlikte çalışma uygulamaları- Sanal Ekip araçları- E-mail• Tartışma grupları

• Malumat Portalleri• Intranet• Malumat Yönetimi• Ürün/üretim yönetimi• İçerik yönetimi• Görüntü işleme• Groupware

TALEP TEDARİK

SOSYAL(İnsanlar ve süreçler)

TEKNOLOJİ(BT)

PolitikaProgram

Page 39: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 39/64

Eski ve Yeni Bilgi YönetimiUzunca bir geçmiş (Osmanlı tapu sistemi)

� Bilgi mevcuttur; önemli olan yakala, kodla, paylaş (teknoloji temelli); önemli olan doğru bilgiyi doğru kişiye doğru zamanda iletmektir

� Meta-iddiaların yönetilmesi� Bilgi süreci üst düzey yönetim tarafından kontrol edilmelidir� Bilgi işleme yönetilemez sosyal bir süreçtir� Yönetimin bilgisi asıldır, eleştirilemez� Yönetim de hata yapabilir, dolayısı ile eleştirilebilir� En iyi pratikler DB oluşturulması� Kötü deneyimler ve hatalar DB� Bilgi paylaşımı ve entegrasyonunun önceliklendirilmesi� Bilgi üretimine odaklanma� Çalışanlar kurum tarafından düzenlenen eğitim programları işle öğrenir� Çalışanlar kurum tarafından finanse edilen ancak birey tarafından yönlendirilen eğitim

programları ile öğrenir� İşveren entellektüel varlığın sahibidir� Entellektüel varlık kurum ve çalışanın ortak malıdır� Yönetim uygun gördüğü personel ve kurumsal kaynakları dilediği gibi kullanır (nihai karar)� Yönetim uygun gördüğü personel ve kurumsal kaynakları dilediği gibi kullanır (nihai karar)

3M’de çalışanlar çalışma süresince ortalama %15 zamanı yeni ürünleri hayal ederek geçirirler. Bu şekilde geliştirilen ürünlerin yıllık ciroya katkısı %40’tır.

Page 40: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 40/64

Yeni BY: 10 Temel Prensip

1. Öğrenme ve yaratıcılık sosyal bir süreçtir, yönetsel bir süreç değildir2. Kurumsal öğrenme ve yaratıcılık problemlerin algılanması ile tetiklenir3. Değerli kurumsal bilgi yoktan var olmaz, bilgiyi insanlar yaratır4. Kurumsal öğrenme ve yaratıcılık genelde bireysel olarak organize edilir,

bir çeşit sosyal sermayedir5. Bilgi Yönetimi, bilgi üretimi, entegrasyonu ve kullanımını geliştirmeye

yönelik yönetim disiplinidir6. Bilgi Yönetimi bir teknoloji uygulaması değildir, BY teknolojiyi bilgi işleme

amacıyla kullanabilir7. BY, bilgi işleme sonuçları üzerine doğrudan, iş sonuçları üzerine dolaylı

etkide bulunur8. BY, kurumsal öğrenme, yaratıcılık, problem algılama ve çözme

yeteneklerini geliştirir9. Değer, geçerlilik ve bağlam yoksa, bu BY değildir10. İş stratejisi BY stratejisine bağlıdır; iş stratejisi bilgi işlemenin bir

ürünüdür, BY stratejinin uygulanması için bir araç değildir, BY > Bilgi İşleme > Strateji

Page 41: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 41/64

ABD Donanmasında Bilgi Yönetim Çerçevesi

Alex BennetAlex BennetDON DCIODON DCIO11/05/99 v. 611/05/99 v. 6

SSÜÜREREÇÇTanTanıımlamamlamaYakalamaYakalamaKategorizasyonKategorizasyonDerlemeDerlemeVazgeVazgeççmemeEEşşleleşştirmetirmeAnalizAnalizYaygYaygıınlanlaşşttıırmarmaSunumSunum

KKÜÜLTLTÜÜRRTaahhTaahhüüttPaylaPaylaşışımmDeDeğğiişşimimİİlilişşki kurmaki kurma

TEKNOLOJTEKNOLOJİİOlasOlasıı kkııllııccııKolaylaKolaylaşşttııranranGGüçüç verenverenYaratYaratııccııllığıığı

öön plana n plana ççııkarankaran

İİÇÇERERİİKKBaBağğlamlamDeDeğğererİİlgilgiKredibiliteKredibiliteGeGeççerlilikerlilikUzmanlUzmanlııkk

ÖÖĞĞRENMERENMEYaratmaYaratmaStratejik dStratejik düüşşüünmenmeDeneme yanDeneme yanıılmalmaSenaryo kurmaSenaryo kurmaGeri bildirimGeri bildirimKarar vermeKarar verme

Page 42: Bilgi cagında bilgi yönetimi

� Beceriler� Kapasite� Beceriler� Kapasite

� Bağlanabilme� Bağlanabilme � Yazılım� Donanım� Yazılım� Donanım

Bilgi YBilgi Yöönetiminetimi

Malumat YMalumat Yöönetiminetimi

BTBT

Ola

sO

las ıı

kk ııll ıı cc

ııO

las

Ola

s ııkk ıı

ll ıı ccıı

�� BaBaşşararıılarlar�� AlAlıınan derslernan dersler

�� VeriVeri�� MalumatMalumat��EEşşleleşştirmetirme

İnsan Sermayesiİnsan Sermayesi Sosyal SermayeSosyal Sermaye Kurumsal SermayeKurumsal Sermaye

Alex BennetDON DCIO11/11/99 v. 2

AltyapAltyapıı�Teşvikler� Eğitim� Öğretim

�Teşvikler� Eğitim� Öğretim

�Fiziksel erişim�Fiziksel erişimOla

sO

las ıı

kk ııll ıı cc

ıı

TeknolojiTeknolojiyaratyaratııccııllııkk

��İİlilişşkilerkiler

� IP Transfer� IP Transfer

Page 43: Bilgi cagında bilgi yönetimi

LİDERLİK ORGANİZASYON TEKNOLOJİ ÖĞRENME

İnsanlar Süreçler Teknoloji

Altyapı Yönetimi ve Bakım

İşStratejisi

Uygulama ve operasyon planları

• İş süreçleri, en iyi pratikler

• Beceriler• Çevresel etkiler

• Değer katma

Kuru

msa

l gel

işim

İşi yönlen

dirm

e

Baldanza, 1999

Girdi

Süreçler

Çıktı

Verimlilik Etkinlik

Bilgi Yönetimi

Strateji ile Başlar

Page 44: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 44/64

Vizyon, StratejiAmaç

PolitikalarSistemBilgi

Kalite

Güvenlik

MimariOperasyonel

İş

INFO.-IT Yönetim

Organizasyon

İstemci

Altyapı

Geliştirme

HedefVizyon

Strateji

Kurallar vePlanlar

Page 45: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 45/64

Stratejik Planlama Piramidi

Vizyon

NicelikselHedefler

Stratejiler

Politi

kala

rReg

ülas

yonl

ar

Çalışanların BakışıRegülasyonlarınniceliksel hedefleri nasıletkilediğini anlamak

RegülasyonPolitikaların uygulamadüzeyine yansıması

Yönetici BakışıNiceliksel hedeflerikoyarak vizyonun tutarlıbir şekilde aşağıkatmanlara iletilmesi

PolitikalarÜst Düzey kişileri vekurumsal karar vermeprosesini yönlendirenplanlanmış iş yapmabiçimi

Page 46: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 46/64

Uluslararası Yaklaşımlar

�CobIT

�ITIL

�APQC

�AS 5037

�European KM Framework

�Olgunluk Modelleri

�...

ChangeManagement

ConfigurationManagement

ReleaseManagement

IncidentManagement

ProblemManagement

evaluation implementation

PLAN

DOCHECK

ACT

RfC

ChangeManagement

ConfigurationManagement

ReleaseManagement

IncidentManagement

ProblemManagement

evaluation implementation

PLAN

DOCHECK

ACT

RfC

Kurumsal stratejiler ve hedefler

BT Süreçleri BT Kaynakları

Bilgi

Kurumsal stratejiler ve hedefler

BT Süreçleri BT Kaynakları

Bilgi

Page 47: Bilgi cagında bilgi yönetimi

EKİP BİREY

Ortak iş

Koordinasyon

Shared Information

Awareness

Paylaşılan malumat

Farkındalık

Bilgi Yönetimi Olgunluk ModeliBirlikte Çalışma Seviyesi

Başarısız

bireysel

çabalar

Paylaşılan

amaç

Seviyeler

Optimize

Yönetilen

Tanımlı

Tekrarlanır

Başlangıç

Paylaşılan hedeflerOrtak hedef üretimiÇapraz ekipler

Stratejik işbirlikleri

Süreç yönetimiPaylaşılan uygulamalarBeyaz tahta, ...

Paylaşılan planlarGrup toplantıları

Karar Destek

Toplantı, sunum, konferans, eğitim

Ajanda, takvim

E-mail, chat, WebElektronik takvim, yayım, abonelik, alarm, uzman bulma

Hedef: Kurum, işhedeflerine ulaşmak için gereken adımlarıatmasını sağlayan bilgiyi üretiyor, elde ediyor, paylaşıyor ve koruyor.

Page 48: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 48/64

Bilgi Gösterimi – Meta Veri

� Taksonomi� Ontoloji� Semantik Web� XML, ...� Dublin Core Metamodel(ISO 15836:2003)

� ...� Gösterim

� Veri : İçerik� Yapı : Markup� Sunum : Stil

� Metadata� Veri hakkındaki veri� Bir kaynak hakkında

yapısal enformasyon

Page 49: Bilgi cagında bilgi yönetimi

???

Page 50: Bilgi cagında bilgi yönetimi
Page 51: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 51/64

Birlikte Çalışabilirlik (eGIF) RehberiDPT - www.bilgitoplumu.gov.tr

�Bir sistemin ya da sürecin, ortak standartlar çerçevesinde bir diğer sistemin ya da sürecin bilgisini ve/veya işlevlerini kullanabilme yeteneği

�Teknik�Organizasyonel�Anlamsal

Page 52: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 52/64

Örnek 1: ABS - Bütçe Uzayı

•Gider Bütçesi•Kurumsal Boyut•Fonksiyonel Boyut•Finans Boyutu•Ekonomik Boyut•Stratejik Planlama Boyutu

•Gelir Bütçesi•Gelirin Ekonomik Kodlaması

•Kamu Finansmanı•Finansmanın Ekonomik Kodlaması

•Stratejik Planlama•Vizyon•Hedef•Strateji•Program•Proje

Bütçe Büyüklüğü-Ödenek / Limit-Harcama-Taahhüt

Page 53: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 53/64

Örnek 2: Bitkilerde İlaç Kullanımı

Zararlı

İlaç

Hastalık

Bitki

mısır

Çizgili yaprak kurdu

%30 indoxacarb

INFORMLETÖzelliklerRuhsat: 4276, 30.12.2002İlaç: STEWARD ®Firma: DUPONT USAKullanım: Denenerek (12,5g/da da tavsiye)

Page 54: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 54/64

Kurumsal Bilgi Yönetimi Uygulaması

ArGeÜrün

TasarımLojistik Üretim ... ... Dağıtım Destek

İnsan Kaynakları Yönetimi

Bilişim Teknolojileri Yönetimi

Finans Yönetimi

Bilgi Yönetimi

Harcama YetkilisiÜst Yönetim

Page 55: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 55/64

Bilgi Çalışanı Teknolojileri

�Ortak Hedefler, Stratejiler, Standartlar

�Portal

�Pratik Toplulukları

�Karar Destek Sistemleri, Veri Ambarı, Veri Madenciliği, Modelleme ve Simülasyon

�...

Page 56: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Command 21 Knowledge Wall

Page 57: Bilgi cagında bilgi yönetimi
Page 58: Bilgi cagında bilgi yönetimi

MB G

Page 59: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 59/64

MeteorolojidenGerçek zamanlı

hava durumu

www.geographynetwork.com’danVMAP1

www.geographynetwork.com’dan hava meydanı bilgileri

(DAFIF)

RDBMS’den gerçek zamanlı Askeri

işaretler MIL-STD 2525B

Mahalli dosyadan

kabartma harita

Coğrafi Bilgi Sistemleri

Çok kaynaklı veri birleşimi

Page 60: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 60/64

Analiz

Görünürlük hesaplaması

Page 61: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 61/64

Gerçek ZamanlıBilgi Günleme

Tahrip edilmişKöprü

CBS Server’ınaaktarım

CBSVeri Server

Değişiklik kaydı

Rota çarpanlarınıhesaplamak

Internetüzerinden

hizmet

Page 62: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 62/64

Neresi Olabilir ?

Page 63: Bilgi cagında bilgi yönetimi

Stratek, 2005 - SATEM - Bilgi Yönetimi 63/64

Son Söz - Alınan Dersler

� Bilgi Yönetimi’nden herkes farklı şeyler anlıyor. Bilgiyönetimini kurumsal hedef ve stratejiler doğrultusunda tanımlamak gerek. Bilgi Yönetim modelleri geliştir ve basit tut!

� “Satış” önemli. Tüm paydaşların desteği ve katkısı. Stratejiyi ilet, paylaş, pazarla ve kabul ettir.

� Bilişim işin içinde. Ürün ve hizmetlerin etkinliğini ölç. Periyodik anketler, yeni ve geliştirilmiş işlevler için pilot.

� Bilgi kişiler, gruplar ve topluluklar tarafından üretilir. Bilgi yönetimi insanları iletişim halinde tutmak ile çok ilgili. CoP oluştur ve teşvik et.

� Odağı kaybetmemek ve sürekli iyileştirme için başlangıçta olmasa bile bir ölçüm yapısı kurulmalı. COBIT, Balanced Score Card, Activity Based Costing...

Page 64: Bilgi cagında bilgi yönetimi