Upload
stichting-booosting
View
184
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ouwen Nederland
böójöst • Ing stichting industrieel bouwen nederland
• o
nieuwsbrief
,;~<"~ .... .f ,~"j iseerde
~~;"'h:;;j;;;ri n<>,"';~·I;'M'~i':::I: ,rt beweegt soms
enkele tientallen centimeters - behoorlijk worden verzwaard. Op de vraag hoe groot die koppelstukken
, n
t:: Cl)
r-<lJ
"'0 o E rIO 10 ..c u VI
~ :::l ::s
..c u VI
t::
N
C .,....
waren maakte Daan het trotse gebaar van de sportvisser ter aanduiding van zijn buit: 'Zo iets'. 'ïJ ~
L. architect type 5: het Booostingtype. de produktontwikkelaar .J
r
Ä V)
'" . ...., <:: Q)
Ol Q) t...
+-' Q)
E
'" '" "'-"'o
Q)
u <:: o o
'+-Q)
Q)
+-'
L
Uit de talloze voorbeelden van Architectenbureau Böhtlingk doe ik een greep. Voor het arbeids
bureau in Oud Beierland ontwikkelde het bureau
een eenvoudig gevelbeplacingssysteem, dat gemak
kelijk aan elkaar geklikt kan worden. De verschillende functies achter de beplating worden in primaire
kleuren letterlijk vertaald: fel gele panelen duiden op de er achter liggende kabelgoten. De letterlijke
vertaling van functies van de ruimtes in kleur en materiaal, is consequent doorgezet in het ontwerp
van het composteringsbedrijf in Amersfoort. Het composteringsgedeelte is zwart, de spiltrappen naar
de kantoren zijn rood. Boven op het dak symbolyseert de gele driekoekvorm de transport van het
ongesoorreerde afval naar de verdeler. Deze driehoekvorm is dominant in de omgeving aanwezig: zelfS
de meest lullige kantoren krijgen er iets aardigs en speels.
Marcel Vroom van Landmark heeft als industrieel ontwerper een
pragmatische visie op de materialisatie van een concept en laat aan de hand
van een aantal voorbeelden zien dat dit ook kan, 'Het zit hem in het hebben
van visie' aldus Vroom. Hij laat een serie verschillende telefooncellen zien die
gebaseerd zijn op het idee dat zo'n cel in feite niet meer moet zijn dan een
telefooncel op een paal met een regenjas aan. Het is een mooie, functionele
jas geworden. Vervolgens holde hij via beeldtelefoons en studies naar een
pieperig ldein laboratoriumpje, een pathologisch onderzoekinstrument met
een stabiele temperatuurregulatie. Het lijkt op een klein gebouw. Aangenaam
is de keuken van d_e.roekomst die voor alle apparaten één bedieningssysteem
heeft: één afstandbediening voor alles. Hij beëindigt zijn relaas met een
ontwerp voor een predicror zonder afstandsbediening. Het voor het grootste
deel uit mannen bestaande publiek vindt dit erg lollig.
At Turn van Turn + Horsting Architecten laat zien hoe zijn
bureau al zo'n twintig jaar bezig is met het ontwikkelen van
beplating van gebouwen. Het eetste voorbeeld betreft een
prefab herhalingsziekenhuis in Zutphen van 1974. De
huid van het ziekenhuis bestaat uit 7 cm dikke panelen van
aluminium, geïnspireerd op die van Prouvé. Het grootste
probleem bij prbdukrontwikkeling in de architectuur, aldus
Tuns, is het gebrek aan inzicht van de ambtenarij, die bij
vernieuwing nog steeds denkt aan fris en vrolijk in los
verband gemetselde gevels. In Assen is in navolging van Zutphen een ziekenhuis neergezet voorzien
van ijzeren panelen met dezelfde dikte. Karakteristiek is de vleugel, waar de directie van het ziekenhuis
ondergebracht moest worden. Omdat er drie directeuren waren moesten er ook drie exact dezelfde
kantoren gemaakt worden, met exact hetzelfde uitzicht; dat ligt heel gevoelig bij directeuren. Daarom
werden er drie identieke taartpunten aan de gevel van de vleugel gehangen, nu staan rwee daarvan leeg.
En zullen dat naar alle waarschijnlijkheid ook blijven: het spook van de reorganisatie heeft de rop van
Ä +-' t... 0 0
'+--V)
t... <lJ E « <::
'+--
t... '0 Q)
.D V)
Ol <::
t... Q)
+-' V)
0 "'-E 0 u
het ziekenhuis drastisch uitgedund; lang leve het flexibele bouwen. vervolg op pngi na 9 C>
,
<:: Q)
+-' <:: :::> "'-+-' t...
'" '" +> Q)
.>< Q)
+-' <:: Q)
'0
Q)
t... '0 ...
•
•
L
Booosting-reisje: verslag van een bezoek aan Alliance Europe in Genk België en beroemde architectuur in Luik van o.a. Charles Vandenhove. Bruno Albert en Rene Greisch op dinsdag 3 mei 1994.
Eenvoud al s gecomprimeerde complexi te i t
Met Gcrrjan Oröge's 'ze blijven je wel ve!wennen in de Ardennen' in het
achterhoofd, rogen wij - de keiharde kern van Booosting - in de bus naar
België om getuige te kunnen zijn van kunst, cult en een van de oudste
tecllllieken die de mens zich eigen heeft gemaakt; een techniek die rot in
de negemiende eeuw een privilege was van de kunst: emailleren. In de
fabriek van Alliance Europe in Genk wotdt sinds 1971 hoogwaardig staal
aan twee zijden geëmailleerd. In een cominue fabricageproces wordt
dunne staalplaat met een lengte van 90 meter, een breedte van 1.20
centimeter en een dikte van 0.63 millimeter gereinigd, gecoat met
continue in beweging gehouden slib en met een snelheid van vier meter
per minuut door ovens met een temperatuur rond de S20·gehaald. Het
eindresultaat room een onaantastbaar materiaal dat in hoge mate resistent is tegen chemische, foto
chemische en mechanische invloeden, waarbij de technische levensduur de economische overtreft.
Behalve als schrijfoppervlak wordt emailstaal vanwege haar eigenschappen vooral toegepast in stations,
luchthavens, treinen en schepen, de z.g. 'People Movers Sector'. In 1940 al, om het probleem van
woningnood na de oorlog op te lossen, had je in Amerika de volledig geëmailleerde woning, waarvan
er vier per uur gereed kwamen en de opbouwrijd een week was. De produktie lag niet bij Alliance maar
bij LUW'on, zo vertelde Jan Wesrra in zijn imroductie, en helaas Lusrron is failliet . In het
laboratorium van Alliance huist de nots van het bed<ijf: de simulator die weersinvloeden meet. Andere
R&D activiteiten van Alliance richten zich op luminiscerende email, bedrukking met circuits om de
dunste veJwarmingspaneien te kunnen realiseren en fotografische reproduktie-technieken.
Het wordt tijd om afscheid te nemen. Met nog meer gastvrijheid, nog een slokje en een riante punt
vlaai in de bus voor de trip naar Luik. In de bus nog meer eten en alvast een videootje met Bob van
Reeth en Bruno Albert. Van Reeths' woorden 'eenvoud is gecomprimeerde complexiteit', sluiten
naadloos aan bij het verhaal van Luik, waar al jaren gewerkt wordt aan de renovatie van de stad. Een
renovatie die nog steeds gaande is en die naar het liet aanzien nog lang niet is afgelopen. In de Belgische
arch itectuur na 1945 wordt Luik direct geassocieerd met de architect Charles Vandenhove die bijna
al zijn realisaties tot stand bracht in nauwe samenwerking met ingenieur René Greisch. Van Greich
zien we een aantal mooie bruggen rond Luik. Ze hebben stijl en een eigen signatuur. Greisch bouwt
niet om een stevige constructie neer te zetten, dat is het niet waard. Een lichtc constructie, niet omdat
deze licht moet zijn , maar om cle esthetiek. Boven in de heuvels bij Luik, op het Universiteitsterrein
van Sart Til mans - de open plek in het bos - heeft Greisch zich gevestigd in een eigen ont\verp. Z ijn
,
..J
r
c: <0 >
-'" Q)
L
doel was alles dOOl-tichrbaar (we zijn in België) te
houden. Elkaar goed te kunnen zien, maar niet te
horen. Het resultaat verbluft me vanwege een
eenvoudige schitterende starheid. Een strak
stramien, zelfde stijlen binnen als buiten, glas,
staal, merbau en zink, en dan zo'n rustig, ruimtelijk
resultaar.
Het Universitair Medisch Centrum Sart Tilmans
van Vandenhove omvar zowel laboratoria,
auditoria als ziekenkamers en restauranr. Hier een
heel ander verhaal. J n de architectuurtijdschriften
lees ik dar Vandenhove een van de belangrijkste
architecten is in Europa door de w~jz.e waarop zijn architectuur zich letterLijk vanzeLfiprel?end als de kunst van het bouwen manifesteert. DoeLtreffend worden
hedendaagse const'ructietechnieken gebruikt, moderne bouwmaterialen aangewend en ook beeldend kunstenaars ingeschakeld. Ik moest even zoeken in mijn geest, wam het leek of de werkelijkheid niet
met deze tekst overeenkwam. Benny Thomas van Alliance, gidst ons door het ziekenhuis en vertelde
dat in de volksmond vaak gesproken wordt over een moderne ruïne. Dar sloot meer aan bij mijn
gedachten. Er is hier sprake van een bouwproces van meer dan 25 jaar en steèds liepen de kosten uit
de hand en was het geld op. Een van de vervelendste gevolgen is wel dat er bij ieder bouwproces
nieuwe materialen en technieken werden toegepast. Uiteindelijk lopen we dan ook door een ratjetoe
van vorm en stijl, van ldeur- en materiaaJgebruik, van decor en meubilair. Stuk voor stuk zijn de
elementen en gedachten mooi en fascinerend. Alleen de samenvoeging is uit de hand gelopen. De
kunstwerken van Sol LeWitt op de door Alliance geproduceerde lambrizeringen staan letterlijk en
figuurlijk haaks op de grauwe vervuilde tapijtstroken. De sombere gangen onderin het ziekenhuis, waar
de poJil.diniek zit, doen denken aan de gangen van een catacombe, en dat met een filosofie dat dit
ziekenhuis nou net nier moest lijken op een geneesfabriek, tsja ....
We zijn er bijna (2x), maar nog niet helemaal - we reizen immers per bus - en besluiten de dag met
het afgraven van de sporthallen van Greisch en Alben iets verderop het terrein (zo'n 750 hectare bos).
Simpele constructies, pretentieloos functioneel, betonnen skeletbouw die een ldassieke soberheid aan
het gebouw geven. Geen dure moeilijke marerialen. Alles identiek, kamers, ruiten, noem maar op. Een
zacht hellend dak gedragen door holle buizen, het Jicht wordt er op een subtiele manier beheerst.
Op de rerugweg vraag ik een meereizend architect wat hij nou mooi vond deze dag. Een vrij normaJe
vraag, leek me. In de Renaissance kreeg de ItaJiaanse architect Palladio (1518 - 1580) bijvoorbeeld
geregeld de vraag een mooi gebouw te realiseren. Jk echter werd schamper toegelachen om mijn vraag,
immers war is mooi tegenwoordig en wat verstaan we er onder, werd mij ondelwezen. Vandaag ging
het niet om mooi, maar om veel plaatjes, veel praatjes en veel architectonische gaatjes. Inderdaad:
'Eenvoud is gecomprimeerde complexiteit'.
Anneke van Dijk
..,
<1
•
•
L
Q)
E Q)
..c
Q)
'0
Workshop ' 'Nieuwe materialen in de bouw' georganiseerd door de Faculteit der Bouwkunde van de TU Delft en de Stichting Booosting i .s.m. de Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek, TU Delft.
Grasduinen tussen een workshop
de Boeing Cabriolets over de zin en onzin van nieuwe materialen in de bouw
Waarom gaat het niet goed in de bouw, zo
leidde Jan Brouwer de middag in. Hersenloze
spierhacht, of krachteloze hersenen? Willen we
eigenlijk wel dat gebouwen er uit gaan zien als
machines en geen rekening meer houden met de
historische waarde van de architectuur) Kunnen
we in de bouw zo ver komen dat gebouwen
worden gemaakt en dat er niet aJleen gewerkt
wordt aan de culturele context?
Dat hakt er gelijk flink in. Onrustig schuiven de originele Revoltstoeltjes over de vloer van de zaal in
het laboratorium van Lucht- en Ruimtevaart. Bij de aanwezige pragmaten, creatieven en
wetenschappers - zelden alle drie in een persoon vertegenwoordigd - wakkert de prille storm al een 0. ';;;
beetje in de brains. De stilte voor de stOrm werd een uurtje eerder met knetterende kracht de
gigantische loods van het laboratOrium ingereden. Hemels blauw metallic, ooit los in onderdelen in
een Engelse loods gevonden en gelijk door Jonke Post en vriend KNO-am gekocht: de Lotus Elan. <= Q)
30 ::s
Het verhaal van de bolide begint met Chapman, een Sti'uctural engineer die met auto's rommelde. ~
Tegenwoordig, helaas overleden, wordt zijn graf door trotse Lotusbezitters altijd even als tijdens een ~
bedevaarc bezocht. De ontwikkeling van de diverse Lotussen wordt gekenmerkt door een herhaalde :~
innovatieve slimheid om jaloers op te zijn. De lichtste, snelste, stabielste en meest aerodynamische
sportwagen in een tijd dat in Amerika de dikste,
logste, breedste en liefst gevleugelde autO's
favoriet waren. De succesvolle Lotus Elan uit
1962 is trotse bezitter van een gigantisch stijf
chassis gevouwen uit één staalplaat, onafllanke
lijke wielophanging en viel nog te verkopen ook.
Kennis en inbreng van andere disciplines
hebben bijgedragen rot dit uiterst attractieve
produkt. Het zal dan ook niemand verbazen dat
ze in de zaal klaar zitten voor een proefritje.
jan jacobs van de Faculteit Industrieel Ont
werpen, vraagt zich in de volgende k:zing af wat
hij als industrieel ontwerper eigenlijk aan de
v> v> <U ..c u (lJ
>
...., v>
..c u v>
+" <= <U 0>
0>
+J Q)
..c
,
.J
r
Ä ~ '-'" '" > QJ
~ E
C QJ
:> u
'" u..
C <U
> E ::>
'o ~
'" '-o .Q <U
L
bouwer moet vertellen. Hij begint dan ook vrolijk
met de stelling dat materiaal niet imeressam is
voor de indusuieel omwerper en onderstreept di t
met de actuele kunststof suikerpot op pootjes van
Alessi, voorheen vervaardigd uit zink. In eerste
instantie gaat het om sfeer, beeld en omgeving, pas
arel' wordt het materiaal hierbij gezocht, aldus
Jacobs. Voor sommige van de aanwezige
industrieel ontwerpers hangt cr onweer in de
lucht. Dat industrieel ontwerpers kiezen voor de
oplossing die past bij een probleem, alla dat is terecht, maar het is toch geenszins wet van Meden en
Perzen dat de uitdaging van een nieuwe mate~iaalroepassing niet al in het prille begin van een
ontwikkeling interessant kan zijn? Met een aamalleuke trends en talloze 'hebbe'dia's geeft Jacobs
ons nog een trend mee: als reactie op de huidige soberheid kom je weer terecht bij decadentie.
Dat is in ieder geval anders voor de Lucht- en ruimtevaarders. De heer Vogelesang van de
gelijknamige faculteit introduceert ons in de fase; ' erende opleiding. In het laboratorium worden
ingenieurs opgeleid als scneppers van techniscne objecten met gebruik van wetenschappelijke kennis
en methoden. Het laboratorium, boordevol met vliegtuigachtigen, vleugels, cockpitten en 'that wnat's
left of it' - de zogenoemde Boeing cabriolets - wordt er gezien als technisch wetenscnappelijke
werkvloer voor de industrie. De ontwerpgroep zit midden tussen de apparatuur waar gewerkt wordt
rot en met het prorotype. Een voornaam probleemgebied waar ze zich mee bezighouden is die van
de lichtgewichtconstfUcties. Lichte metalen. vezel versterkte kunststoffen en vezel-meraallaminaten
zijn niervan de materialen van de toekomst. Er wordt naarstig gezocht naar nieuwe toepassingen van
de materialen, voor meer dan 50% buiten vliegtuigb uw. Adl'iaan Bet/kers. ook van de Faculteit
Lucht- en Ruimtevaart, vertelt wat meer over de composieten als vermoeiingsongevoelige materialen.
Hij moest even zoeken naar de relatie nieuwe materialen en de bouw, maar wist deze te pareren met
het in Afrika al jaren toegepaste vezelversterkre modder ofleem in de hutten. Gewichtsbesparing in
de bouw biedt wellicht ook de mogelijkheid om grotere overspanningen te realiseren. De woorden
van Beukers geven je net gevoel dat bouwen al jaren vl ei te moeilijk wordt opgevat.
Na de rondleiding langs materialen. testen en imposante ontwikkelingen wordt in 5 groepen
gebrainstormd - daal' is d ie dan - over de zin en onzin van nieuwe materialen in de bouw. Filosoferend
bedenken we dat het uitermate zinvol is om eens wat vaker bij elk.,.1.r te komen grasduinen. Er ligt
immers zoveel zo dicht om de hoek. Daal' hebben al die afdelingen. z6 vlak bij elkaar genuisvest in
Delft. eigenlijk geen weet van . Geweldig ook om re zien hoe er gewerkt wordt in zo'n laboratorium.
Hoe pril is de bouwtechnologie toch eigenlijk? Wellicht is de architect wel zijn macht verloren door
de vervreemding van de diverse aanpalende val<gebieder die allen hun eigen oIltwikkelingen hebben
doorgemaal<t en nu toch zeker weer voedingsbodem bieden voor meer innovatie in de bOLlw. Is de
toepassing van nieuwe materialen niet in eerste instaIltie statusverhogend voor de architect of de
bewoner) Of zitten we daar niet op te wachten en blijven we liever in traditionele huisjes wonen?
We zijn er duidelijk nog niet uit en komen er graag op terug.
Anneke van Dijk
Î
<J
•
mOOOi : Ovu7jsme
De eerste keer dat ik er langs reed. viel me direct het
gebouwtje op. Of het nu mijn oog voor het afwijkende is of het
feit dat de vorm. de kleur en het materiaal-gebruik mijn technische
sensoren prikkelden. kan ik niet meer herinneren. maar nog steeds
frappeert me het contrast van het gebouwtje in zijn omgeving.
In een klein niemands-grasland, tussen
Kralingse Bos en de A16, op de rand van
Rotterdam en Capelle, staat dit schijnbaar
anonieme, duidelijk technische pompgebouwtje
van de stadsverwarming. Tenminste, daar ben ik
na enig speurwerk achtergekomen. Voordat de
eigenlijke functie mij duidelijk werd - ik had wel
zo mijn vermoedens - droomde ik telkens bij her
passeren over de herkomst van de ellipsvormige
buisvorm en de keuze van die ruime, vrijstaande
locatie. Als je de dichte, blauw gekleurde
kopgevels nou eens wu vervangen door glazen
wanden, had je mijn inziens een prachtige
woning op een leuke plek, vlak bij het bos.
Na het recente onderzoek naar de functie van het gebouwtje, de ontwerper en zijn beweegredenen,
is de mystiek grotendeels verloren gegaan, maar dat heb ik er wel voor over om de langdurige,
sluimerende nieuwsgierigheid op te geven en te verhalen over een moooi, meestal anoniem
technisch produkt. En dan blijkt de fascinatie nog meer in petto te hebben: ze noemen hem het
'Booster-station' De opdrachtgever is het Energie Bedrijf Rotter
dam; het ontwerp is van de heer CC van Strien,
een inmiddels vuttende architect van her
I ngenieurs- en architectenbureau van Gemeente
werken. Het ontwerp dateert van 1985; de
uitvoering vond plaats russen mei 1986 en
september 1987. Het betonwerk is van Lezan
uit Leerdam; het staalwerk is van Meijers
Serooskerke en van Robercson Bussum. Het
Boosterstation is een pompgebouw, waarmee de
circulatiesnelheid van het water in de hoofdring
leiding van de stadsverwarming wordt opgevoerd
en bevindt zich russen twee centrales.
De architect werd via een interne prijsvraag
gekozen. Het is geen traditioneel gebouw voor
menselijk verblijf; het ontwerpmmto 'geen huis
maar een buis' spreekt voor zich. Daglicht
openingen ontbreken geheel. Het ovaal-vormige
omhulsel van de technische installatie, met pompen, een trafo en mect- en regelinstrumenten, biedt
via de halfronde wangen aan weerszijden van de apparatuur ruimte voor mechanische ventilatie. Het
omhulsel van geprofileerde staalplaat staat op een betonnen kelder, die één meter boven het maaiveld \l
t:: Q)
'+' Vl
t::
'" >
u u t::
'" >
t:: o ..., '" ..., Ol
'Q)
+' Ol o o
co
'"
CJ)
'::>
D E
'" I
c:
'" c: 'E 'QJ ....,
è L QJ
4-
uitsteekt. De buisvormige doorsnede komt volgens de onrwerper vOOrt uit de buizen, met een
doorsnede van één meter, van de hoofdringleiding, die via de kelder naar boven komen. Binnen het
daarvoor bestemde terrein is het station zo langs een sloot geplaatst, dat de buisvorm weerspiegelt in
het wacer. Zeer poëtisch dus.
De schuine afsnijding van de buis lijkt niet voort te komen uit een bijzondere achterliggende gedachte.
'Een worst wordt meestal ook schuin afgesneden en je hebt het gevoel dat je de buis in kijkt.' Het
station was het eerste gebouwtje van het GEB waar geen hekken omheen geplaatst zijn .
... Vi s itors
Cent re aan
de waterkant
in Cardiff
Of het nu toeval is of de korte intensieve interesse in ovale buisvormen, ineens kom ik er meer tegen.
Wonder boven wonder blijken er veel afkomstig van één man, de Engelse architect WillA lsop. Zijn
preoccupatie met de ovale buisvorm is terug te vinden in zijn prijsvraag-omwerp voor het, niet
gebouwde, Britse paviljoen voor Sevilla, in het Visitors Cenu'e aan de waterkant in Cardiff, in het
ontwerp voor een ferry-terminal in Hamburg en recentelijk bij het bovenste deel van het Hótel du
Department in Marseille. In Alsop's ontwerp voor het Visitors Centre in Cardiff zijn mijn dromen
eigenlijk verwezen-lijkt: de kopgevels zijn van glas .
Hij heeft echter, in tegenstelling tot Van Strien, gekozen voor een omhulsel vervaardigd uit 'rhe lowest
of low-teeh materials'. aldus het Engelse tijdschrift Blueprint. 'lts impact is proof of the power of a
single mong idea' besluit Blueprint. dat constateert dat er een plotselinge storrvloed is van ei-vormige.
ovale en organische vormen sinds het einde van de tachtiger jaren. Het zogenaamde Ovulisme zou
verklaard kunnen worden op verschillende wijzen, al of niet steekhoudend: als een expressie van het
actuele groen-denken; of als een reactie op de
rechte en rechrhoekige typologieën van high-tech
architectuur. Of de terugkeer van een thema uit
het verleden, bekend als Bowellisme in zijn
laatste incarnatie.
Een puzzel voor toekomstige architectuur
historici. Een compliment evenwel voor de
vooruitziende blik van architect Van Strien, al
moet ik bekennen dat de ovalen van Alsop veel
meer spanning hebben dan de ovaal van het
Booster-station. Maar die naam!
Marcel Vroom. Landmark
<J
r
vervolg v{/n pagina 2
De vijfde lezing, de laarsre tevens voor de pauze, werd verLOrgd door de heer Couwenbergh van
Architektenburo Visser & Beerman. Het betrof een probleem bij de bloemenveiling re Aalsmeer, waar
verticale platen noriwntaal werden roegepast. Dat moet je dus nooit, nooit doen. De afwatering was
een probleem. Door de winddruk omsronden ruimten in de voegen; de capilaire werking van het
binnenmateriaal zorgde voor de rest. Het was dweilen met de kraan open. Ze werkten met propjes
als oordopjes. Kirren zou om milieutecnnische redenen verminderd moeten worden, zo zei
Couwenbergh. Om die reden werd een gietprop proflelrje roegepast om de twee centimerer brede
naden te verkleinen. Ze gaan af en roe nog kijken of net lekt.
Tegenlezer Rein ]ansma van architectenbureau
Zwarts en Jansma beginr met een weigering
tegen te lezen. De drie o's van Booosting doen
hem denken aan de o's van her brandpreventje:
onwerendheid, onachtzaamheid en ... de derde 0
is hem even omscnoren. ]ansma wensr zich
meer met de grote probleem velden van het vak
bezig te houden. Booosting zou dat ook moeten
doen (bem u reeds aangesloten?) in plaats
l~pllJ(,5P'l·oe[en meedenken in het bouwproces en begrip moeten voor architecronische
_~~~''';' ',,>r ]ansma heeft geen modder aan zijn schoenen. Het vernlJledén van een combi in cognito
// -~=- dóngr zich op. De renovarie van het Feijenoordsradion geschie,dr" ~:qp~n;""~~:':iL~et y~ den Broek
~ Bal<ema. Er is uitbreiding van kantoren enhoreca-geleg -':f~n~~ komen nieu : :--tu.s~-units In het nIeuwe Maasgebouw. Het veld en de tnbun~ :'~~_.Y.7:ra~_derd:.~een _~ an ~~a~r een gracnt zal het veld van de massa schelden. Na ~ç: ~ v' antel~g \I':I}:;ae ou4~ kap'kw~ - !~rcnde
lichte constructie te voorscnijn. Bij de ni~.u1/~iiJii~?~x~~~~çl~.!e.redenende- n -=-platen
weggelaten met als voordeel dat dIe constru-C'tle te zIen blIjft. Ç~\~g ia' Je, gezeten op de achterste
rijen, nog steeds een natte rug krijg<;n ,als het regem. Qe,red~H~h;q~t.~héerricale'-operrfiigc)ffiler de
kap niet g~loten mag ~orden, on'n~;r~a~n~;géh:_-~na:h;' zie-jézö wei;:;'ig ~an de wedstriJd. ~et dak IS een SO~I~~=tswleiconStruç~le ~ewo.;~;~27_;}?~,,_~~;~ t~~c~~~2! :pegll1t Jansma, maar zIJn gehoor hee~ ~)~-di 1~'(I r:rn~~. genuttlga en een van de lolbroeken
stelt de vraag: 'welke ?1_0~~9i'~PFn 0 de zaak re laten n ; torten?' ,A.ntwoord: 'als er een kapot
gaat, zalcr hes <.ilMj~~e1 .-' ere aaL'-h . f'l=efrda:ttohang ie .nog drie meter boven hun hoofden.
P...an j!~tJ·~ ec ~ niet zitten. b~ ;o-~~itr~~ <~rs andig: bes'~lit ~e avond af te ;onden: 'Dit was vanuit ,.J -
, -' J -' - de re!W-RO_lie .dam.,de..aD in cOlldc: ·mfe.Janzen
L I •
<J
•
À <= o
"'0
'" +' V> "'0 'o o <= (]) >, (]) u.
...J
• ., _:J.I·"Wiiil._'--_--'p_r_o_g~r_a_m_m_a _ __'
Booosting Bijeenkomsten 1994 28 juni
22 sèptember
oktober
,. november
Rockvvool Roermond
PO Meeting TU Eindhoven
Ontwerpers & architecten regio Eindhoven
Rewa in Budel
NB. Aangeslotenen die hun beprijf, de
bedrijfsfilosofie, het produktenpakket
en een discussie met 'bouwgenoten'
in een Booosting-bijeenkomst willen
presenteren, kunnen hiertoe contact
opnemen met Booosting .
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
\'booosting stichting
In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen Nederland,
Booosting, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
industrie, ontwerpers en architecten. De voornaamste doelstelling
industrieel bouwen nederland
van Booosting is het bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
toepassen van industrieel te vervaardigen bouwprodul<ten en gebouwdelen, ter verhoging
van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de antwoordkaart kunt u aangeven
of u geïnteresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.
BEDIUJf
I I ADRES
POSTCODE WOONPlAATS
I I TELEFOON
o Komt op 28 juni 1994, van 16.00 - 19.30 uur naar Rockwool in Roermond met ... personen. (zü pag. 15-16)
o Reservçert vast in de agenda: 22 september 1994 van 14.00 - 18.30 uur voor de PO Meeting in Eindhoven.
o Ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.
o Bestelt het boek
Participanten: Niet-participanten:
L
o 'Booosting in bedrijf (1992) o 'Tussen traditie en experiment' (1989)
f 25,00 f 39,50
Booosting
postbus 23000
3001 KA Rotterdam
.J
_M.n~i,in._ parti ei panten
Nieuwe participanten 1994 Cont actpersoon: Otto van Dijk
I Architektenburo Otto van Dijk
Archileklenburo ono van Dijk Architekrenburo Orro van Dijk is sinds 1979 als zelfsranclig bureau
Bredestraat 12 Pos tbus 1
gevestigd in Horssen in het land van Maas en Waal. Voor Otto van
Dijk is bouwen hetzelfde als het scheppen van spanning: 'architectuur
moet spannend zijn en. iets te zeggen hebben'. Het bureau staat bekend
om haar originele omwerpen. D e onrwerpen zijn frivool en licht, met
aandacht voor het ambachtelijke en veel belang hechtend aan een goede
6630 AA Ho rssen tel 08874 2144 fax 08874 - 2084 materiaalkeuze. In de visie van Van Dijkis de architect maatschappelijk
breed betrokken; architectuur begint niet bij het 'stoepje'.
Behalve actief als architect is van Dijk ook direct betrokken bij het onderwijs en doceert hij één dag
per week aan de Academie in Arnhem. Hij heeft zitting in de commissie Beeldende Vormgeving in
Nijmegen en is tevens lid van de Welstandscommissie van Arnhem.
Architektenburo Otto van Dijk verzorgt naast architecruuropdrachten ook stedebouwkundige- en
interieuropdrachten. Een scheiding tussen de hierboven-genoemde disciplines is iJl de visie van het
bureau ondenkbaar. Booosting stimuleert de samenwerking van diverse disciplines in de bouwen het
bouwen. De interesse voor produktontwild<eling en het bezig houden tOt de laatste 'detail', is
aanleiding voor een lidmaatschap bij Booosting geweest.
Architektenburo Visser en Beerman bv BNA Contactpersoon : ir Peter Couwenbergh
Schouwburgp l ein 12 - 15 Pos tb us 2855 3000 CW tel 010 fax 010
Rotterdam 411 78 14
- 414 51 32
Architektenburo Visser en Beerman is een bureau dat al 48 jaar zijn
diensten levert aan een breed scala opdrachtgevers. Voor ons staat
voorop dat de architect, wanneer de opdrachtgever sn'eeft naar een
optimale prijs-kwaliteit verhouding, de spil in het bouwproces moet
zijn. Aangezien het bureau hoort rot de grotere architectenbureaus in
Nededand zijn wij in sraat een volwaardig pa.kket aan diensten te
leveren: van planonrwikkeling, stedebouw en het opstellen van PvE's,
L
via ontwerp, bestekken, begroten en bouwmanagement tOt interieur
onrwel'p, roezicht, onderhoud en beheer. Door een flexibele bUl'eallstructllllr en een per project
opgezette organisatie is het voor ons mogelijk zowel een rotaalpalcl<et van diensten te leveren als delen
daarvan. Naast grote utilitaire projecten realiseren wij ook particuliere woonhuizen.
De inzet en wens om de specifieke problemen van een opgave ook specifiek op te lossen en daarmee
het karal<teristieke van een project uit te drukken, daagt ons geregeld uit rot produktonrwikkeling of
een andere toepassing van reeds bestaande produkten. Daar we bij Booosting een vel'gelijkbare inzet
constateren, denken we door ons aan te sluiten een wederzijdse stimul.ans voor elkaar te kunnen zijn.
11
,
<J
.J
r
L
11 -, _~"J.I.hii,I. ____ c_o_l_o_f_o_n __ ---,
Booosting van Vollenhovenstraat 15'\ 010 4365741
Postbus 23000 300 I KA Rotterdam
colofon
010 4366315
AI/lleke vrm Dijk PlItricia Brol/wer Desigll
Dmkkerij Hmu Truijell lYfientejallulI, Mareel Vroom,jall Westra
Booosting bestuur
irjrm Wes/ra
ir E"ic VI'eedeuburgh irjollke Post
ir Mareel Vi'oom ir Bauke l-/oekstra BOl/l/erna il-jos Lobée Henk van Lnar/Joveu
TU Eindhoven
Archipel Onrwerpers
Post Ter Avest
Landmark Design & Technology
Hoogovens Groep
GE Plastics
Hubert-Jan Ilenket Architecten
Booosting participanten
AI/i,mee Europr Bik BO/IUJproduktm Bmkellllft'rit'llr Groep Bntynuel Kmkt'TlS m Kasten Vmi l.nmpl'11 Bmding Tee/mies Fabriek van Planflllerkm
H. van Dffm I:nitor GE Plastics
StructIlred Products Eltropr Hoeseh BOllwsysft'ml'11 Nederlalld Holee 5ysternm 6~ Componl'11t(// Hoogovens Grorp /ntttl filter S~~lI Nederumd Kömmerling BI'I/elllx II Krl'lls Knipr Bomilfrx NBM-Amsulland Woningbouw NYVA Nijmegen Oefatube Spaee StruetllrtS Pieterman Hardglas Plnstica Plant Polydak Polyl/onll Rei/Ja BlId,?!
Reynotrade Roekwoolf.npil/lls Sffdl'jNederlal/d 50mft Ntderlal/d ubb/I/k Nederullld UI/ieom Nederland Voorbij Groep t'Vilnis Wolvrg,1 Panrlm
I • Ad II/tf/ Brrlo /I/dustriill Drsign BrouuJrr + KOllillg Hollal/d Proct'SSillg l.al/dmark Drsifl/ 6- Tee/J1/olo~ Prodllkfcentrum TNO
ArcIJiprlOmu'erpm ArdJÎtrcfenburrau Böhtlillgk }tm Brouwer AssoCÎatrs CEPE7.ED Ouo II/tf/ Dijk Architrctenbllrt'ltll EGM ArdJÎft'ctrl/ Hllbrrt-jall Henkrf bnff archiuctm /MA 5u11lmis Arcbitretrnburrtlll M,mi
Voorzitter
Vice voorzitter
Secretaris
Penningmeester
Lid
Lid Lid
<I
Post Trr AVt'st Arcbitrctm 7] ïrn Drsign 7i/lls+Horsting Arcbifrct(1/ Vrrburg Hoogmdijk Architrktm Ar .. bitrktrl/buro Visser 6-Bunlllm ir Frank VtlI/ Wars.
Buro IJoor Archift'kfltllr ir Daan Prfrrs
Architrctm (1/ COTlSultffnts A&C ACN COmmlCUltrs ir j.D. Boot Corsmit Raadgrvrnd
/I/grnimrsburt'ffll Faeadr GrNir Comulf HtttJflf/1/a Odrit Hirnsch Enginrering Kantoor IJan dr Tork011lst KD/ConsulttllltS Nationale Wonil/graad Staalbollwil/stitltut H! Delft TU !:ïndho/Jrn H. dl' Wit Consultancy
•
L
Booosting verslag SNAM
De Wortels van de Architectuur: een
Neder landse ke us. . rUlme
D e Stichting Nederlandse Architectuur Manifestatie bestaat nog niet zo lang. Het was
in de dagen van de eerste beslllurswissel van Booos!Îng da l SNAM werd opgericht.
Booosting en SNAM zijn emotioneel met elkaar verbonden: het is he t nieuwe liefje van
Jan Brouwer, die daarvoor als vooni trer van Booosting opereerde. S AM wordr door de
owrheid gesubsidieerd om d\: archi tectuur de gelegenheid IC geven zich re presenteren.
Onlangs steu nde SNAM een initiarief van het honderd-jarige 5ty105, de ludenren
vereniging van de faculreir Bouwkunde in Delfl, om een aamal archi tcclllurstromingcn
nadrukkelijk onder de aandachr te brengen. Twee deskundigen uit het ci rcus van dc
architecluurkritiek waren uirgenod igd om de ederlandse Arch itectuur tegen het licht
te houden: Bekt/erten Bud}(U/flf/ vonden na rijp beraad zeven stromingen die ze konden
benoemen en \'oor/jen van bekende namen . SllIdenren werden uitgenodigd in een
workshop met de Verkorenen en hun disci pelen te werken aan speciaal voorbereide
projem:n. Een ideale gelegen heid als sllldenr oog in oog te komen staan met een
groorheid die is goedgekeurd door de Vereniging van Verenigde Critici. Uireindelijk bleek
voor een aamal Verkorenen de uitdaging re groor, re machrig of te bekrompen, zodar de
keuze moest worden beperkt tot C'hristÎfIflfUe, MfCfl1l00, Soetm', Weeberen Z Wflrts.
18 April begon het festival. Ik werd uilgenodigd aan de ratel van Zwarrsgroep. Een groep
met een hoog Booosringgehaite. De studenten werden geconfronteerd met een opgave
die al her bekende te boven gaar: Een toren als MijlPaal op de evenaar. 1648 m hoog
met verschillende klimaatzones. Een teken dat het gebrabbel kan weerstaan. Babel
dus toch weer. Maar nu als metafoor voor stroming, strijd en vooral optimisme. De
continuïteit van het scenario waarin voor het eerst si nds de batavieren de woorden bouwen en wonen
synoniem blijken wordr gesraatè:! met het voorb<.."c1d dat Weeber ooit maakte voor 2050: professionele
zwemmers en autocoureurs als 24 uurs vermaak voor degenen die het amusemenr slechts vanuit de
zijlijn erv;uen. Wij zullen dus skiërs moeten inhuren die zich op lagere nivt'aus zullen transformeren
ror surfers: amfibieën van de toekomst die het scenario zullen opsieren.
De roren wordr verdeeld in secties van 200 meter. Dl: student ontwerpt l."en gedeelre van de toren dar
behoorr tOL een sectie. Hoeveel wordr daarvan voorgeprogramcerd, hoevecl leggen we daarvan vasr?
Verjongen? Metabolistische structuur? Newton. Booreiland. Rek. Grid. Invulling. Stramien.
Moduul. 25 meter. Drie torens. 75,,75 cm. Ruitjespapier. Kernen. Warboel. Chaos. Er komen
vier tot vijf groepen studenten. Dat wil zeggen een student per honderd meter. Het model in de
~..:haa l 1:500 (3,3 m hoog) reist na afl(lop het land door vergezdd van een zwaa rl ijvig logboek dal als
een nier vertaalde Statenbijbel het ontwerpproces openbaart. Cam dat zien, gaat dat zien.
De happening vond plaats onder de titel Vfln Ruimte tM Rizoom met als bijwnder thema De
ofldmllglijkl' Lichtheid VIIII het B/'Stflflf/. Een begeleidend gd ijkluidcnd boekwerk is bij 0 I 0 versdlenen.
Voor hen die denken dar er niets loos is in de ec\erlandse Architectuur een ideale gelegenheid om
7.ich te laren bijpraten. jfl71 WeSl7w <I
..,
.J
• Programmatische
Technologie
L
Op grond V311 de Kaderwet verstrekkil1g
financiële middelen E.Z kal1 aan ol1dememers
alleen subsidie verstrekt worden op grond van een
Algemene Maatregel van Bestuur of en
ministeriële regeling. Voor regelingen met een
budget val1 meer dan f 20 miljoen moet een
algemene Maatregel van Bestuur gemaakt
worden, die ill het Staatsblad gepubliceerd
wordt. De procedure voor totstandkomil1g van
een Algemene Maatregel van Bestuur is zwaarder
omdat de Raad van State gehoord moet worden.
Het was de bedoeling aJle bestaande subsidie
regelingen van E.Z. vóór 1 april 1994 onder de
Kadelwet te latel1 vallen. Voor sommige
regelingen is dit niet gehaald.
Dit geldt ook voor de Subsidieregeling
Programmatische Bedrijfsgerichte Technologie
Stimulering (PBTS). Normaal werden de
programma's voor de PETS in maart bekend
gemaal<t, waarna in de maanden mei tlm juli
projectvoorstellen konden worden ingediend.
Nu echter nog geen Algemene Maatregel van
Bestuur is vastgesteld, zijn er ook nog geen
programma's gepubliceerd. Wel is voorlopig
bekend gemaakt wat de sluitingsdata zullen zijn:
• biotechnologie
11 juli 1994
• materiaaltechnologie
22 augustus 1994
• milieutechnologie
19 september 1994
De programma's zullen alleen openstaan
voor haa/baarheids- en onderzoeks-projecten.
Materiaal- cn milieutechnologie zijn voor
Booosting de meest aansprekende programma's.
,
Bedrijfsgerichte Stimulering
Bij materiaaltechnologie gaat het om projecten
waarmee het rendement en de betrouwbaarheid
van nieuwe of verbeterde materialen of nieuwe
verbeterde velwerkings- en bewerkings
technieken worden vergroot ten behoeve van
industriële produktie.
Het milieuprogrmnma stimuleert projecten die
bijdragen aan de vermindering van de milieu
belasting of de verlaging van de kosten van
milieubeheer. Toe de PBTS programma's
behoorde in voorgaande jaren ook een
programma informatie-technologie.
Dir programma zal in 1994 opgenomen worden
in een aparce subsidieregeling. Deze subsidie
regeling 7A1 1 vier aandachtsgebieden hebben:
• geavanceerde IT -systemen
5 seprember 1994
.uiebcsecdingcn aan onderzoeksinstellingen
10 oktober 1994
• brandtetoepassingen
4 juli en 10 o/uober 1994
• telematica
JO oktober 1994
Er komen drie soorten projecten voor subsidie in
aanmerking: onderzoeksprojecten, pilotprojecten
en branchepl'Ojeèten. Ten rijde van de
verspreiding van de nieuwsbrief zal meer
informatie beschikbaar zijn over de programma's.
? Indien u nadere informatie wenst, kunt u contact
opnemen met Pouwer & Schrettlen, subsidie
adviseurs re Rorrerdam 010-452 11 22.
<l
.J
•
L
dinsdag 28 juni 1994
_:J.i"'~i,in._L-----,-b_i ,,-j ..::..e_e_n_k_o_m_s_t_---'
Bezoek aan . 1 n
Rockwool Roermond
Lapinus
Rockwool is 's werelds grootste producent van steenwolprodukten . Als zelfstandige onderneming is ze lid van de Rockwool International AIS groep , waarvan het moederbedrijf zich in Denemarken bevi ndt . Achter de Rockwool Benel ux Hol di ng staan 5 dochter-ondernemingen waar zo'n 1.300 mensen zich bezighouden met produktie en toepassingen van steenwol . Rockwool Lapinus is producent en levert thermische isolatie . Hier worden onder andere de sterkte ei genschappen van Con rock onderzocht en wordt veel aandacht besteed aan de druk . trek en afschuiving van het materiaal. Rockwool Rockfon richt zich op akoestische isolatie en plafonds. Rockwool Grodan maakt teelt op steenwol mogelijk door de produktie van groeimedia voor kassenbouw, Rockwaal Fi bres levert losse vezels , onder andere voor de vervanging van asbest , maar ook als toeslagstof in kunststoffen en asfalt. Rockwool Rockpanel tenslotte levert gevelbeplating .
15
H et bedrijf in Limburg maakt dc stcenwol van
diabaas, een vulkanisch gesreeme. Steenwol heen
goede thermische en akoestische isolatie
eigenschappen, is onbrandbaar en een mineraal
produkt.
Rockwool L-tpinus 1.11 op 28 juni als gastheer
optreden en de nieuwste ontwikkelingen bij
Rockwool prcscnreren: Rockpanel en Conrock.
Rockpanel gevelbekleding is duurzaam als steen
en gemakkelijk als hoU( te verwerken. Het is in
talrijke uitvoeringen en toepassingsmogelijk
heden te verkrijgen . De CT panelen zijn
volledig damp-open waardoor condensalie tol
het verleden hoorr; gevemileerde gevels zij n niet
langer meer noodzakelijk.
,
..J
r 11
n "" ,nV."" lt' L"'VU . .lI""C, is er aandacht
15.30 Aankomst /
15.45 'Introductie' door ir jan Westm, Voorzitter van her Bestuur van B-6oosd ng,
Docent produkcie[echnologie aan de Facll rei t Bouw ~lInde , TU! Eindhoven
16.00 'Rockwool'
door de heer mr Hans Ververs, Algemeen Manager Conrock
t6. I 5 'Conrock'
door de heer iI)ohan Riezebos, Markering/Productmanager
16.30 'Rockpanel'
door de heer ingj an Ho/tslag, Productmanager
16.45 Korte pauze en indeling groepen voor rondleid ing
17.00 'De produktie'
rondleiding door de f.1brick
18.00 Broodje
I 9.00 'Tegenlezing' door de heer ir Mam·ten Enge/man
Maatschap Engelman Houben Architectcn/Ingenicurs
19.30 Discussie + einde
Indien u bij deze bijeenkomst aanwezig wilt zijn, vuwekco wij u om de antwoordkaart achter in deze nieuwsbricfiDgevuld aan Booosting te retourneren. Er kunnen maximaal SS personen deelnemen.
11
,
<J