32
FORESIGHT BRANŻOWY FORESIGHT BRANŻOWY - WPROWADZENIE WPROWADZENIE Dr Krzysztof Borodako Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie (funkcja w projekcie: Ekspert Procesowy ds. metodyki foresightu) Kraków, luty 2010 r. Wspólne posiedzenie Panelu Głównego oraz Paneli Roboczych w ramach projektu „Foresight technologii odlewniczych w kontekście Energii do 2030 r. „

Foresight branżowy - przemysł

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Prezentacja z wspólnego posiedzenia Panelu Głównego oraz Paneli Roboczych w ramach projektu „Foresight technologii odlewniczych w kontekście Energii do 2030 r. „

Citation preview

Page 1: Foresight branżowy - przemysł

FORESIGHT BRANŻOWY FORESIGHT BRANŻOWY -- WPROWADZENIEWPROWADZENIE

Dr Krzysztof Borodako

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

(funkcja w projekcie: Ekspert Procesowy ds. metodyki foresightu)

Kraków, luty 2010 r.

Wspólne posiedzenie Panelu Głównego oraz Paneli Roboczych w ramach projektu „Foresight technologii odlewniczych w kontekście Energii do 2030 r. „

Page 2: Foresight branżowy - przemysł

O czym jest prezentacja?O czym jest prezentacja?

1. Co to jest foresight?

2. Jaka jest geneza foresightu?

3. Jakie istnieją bariery

stosowania foresightu?stosowania foresightu?

4. Jakie cele może realizować?

5. Jakie wyróżniamy

rodzaje partnerów

6. Jak jest klasyfikowany?

7. Jakie są polskie doświadczenia?

Page 3: Foresight branżowy - przemysł

Co to jest foresight?Co to jest foresight?

Foresight toForesight to

interdyscyplinarny,

partycypacyjny,

antycypacyjny oraz

ciągły proces budowy wizji rozwojowej,

danej branży, na przykład odlewniczej,

obejmujący wdrożenie

wypracowanych wyników.

Page 4: Foresight branżowy - przemysł

Foresight to:

1. gromadzenie szerokiej wiedzy o branŜy,

2. prowadzenie szerokiej debaty na temat jej przyszłości pomiędzy interesariuszami reprezentującymi róŜne środowiska gospodarcze i społeczne branŜy,

3. kreowanie wspólnej wizji rozwoju branŜy przez kluczowych

Co to jest foresight? (Co to jest foresight? (cdcd))

3. kreowanie wspólnej wizji rozwoju branŜy przez kluczowych partnerów procesu przy

4. jednoczesne budowanie kultury myślenia o przyszłości całej branŜy, a następnie

5. prowadzenie wspólnego działaniaw obranym kierunku

Page 5: Foresight branżowy - przemysł

Slaughter R: foresight to proces otwarcia na przyszłość z wykorzystaniem wszystkich moŜliwych środków, rozwój opinii na temat przyszłych opcji, wersji przyszłości, a następnie wybór jednej z nich.

Coates J.F.: foresight to proces, w którym dochodzi do pełnego zrozumienia sił kształtujących daleką przyszłość i który powinien

Co to jest foresight? (Co to jest foresight? (cdcd))

zrozumienia sił kształtujących daleką przyszłość i który powinien być brany pod uwagę w formułowaniu polityki, planowaniu i podejmowaniu decyzji

Loveridge D.: próba kolektywnego antycypowania waŜnych czynników i zagroŜeń, które mogą wpływać na przyszłość branŜy (i społeczeństwa)

Page 6: Foresight branżowy - przemysł

Lic

zba r

ealiz

ow

anych p

rocesów

fore

sig

htu

Rozwój

prognozowania

technologicz-

nego (sektor

zbrojeniowy,

Rozpoczęcie i

realizacja

narodowych

programów

foresightu w

Kiedy powstał?Kiedy powstał?

czas

Lic

zba r

ealiz

ow

anych p

rocesów

fore

sig

htu

zbrojeniowy,

m.in. Stanów

Zjednoczonych)

Lata 70.-80.Lata 50.-60.

foresightu w

Japonii

Początek lat 90.

Pierwsze

programy

narodowe

w Europie

II połowa lat 90.

Dynamiczny

rozwój

projektów

foresightu

regionalnego

w Europie

Page 7: Foresight branżowy - przemysł

TerminologiaTerminologia

Przewidywanie

Prognozowanie

Foresight Antycypacja

Prospekcja

Efekt: brak polskiego odpowiednika

Foresight

Page 8: Foresight branżowy - przemysł

Foresight a prognozowanieForesight a prognozowanie

Foresight

• Wykorzystanie głównie danych jakościowych

• Proces budowania wizji

Prognozowanie

• Wykorzystanie głównie danych ilościowych

• Dostarczenie prawdopodobnych wartości • Proces partycypacyjny

• Poszukiwanie poŜądanej, a jednocześnie prawdopodobnej przyszłości - działanie !!!

• Budowanie tzw. kultury myślenia o przyszłości (branŜy odlewniczej)

prawdopodobnych wartości zjawisk w przyszłości

• Forma bardziej pasywna względem przyszłości

Page 9: Foresight branżowy - przemysł

• Finansowa - foresight czasami moŜe duŜo kosztować (vide: rodzaje)

• Mentalnościowa - niebezpieczeństwo niewielkiego zaangaŜowania

• Instytucjonalna - prawidłowa realizacja projektów typu foresight wymaga odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego

Bariery w realizacji foresightuBariery w realizacji foresightu

wymaga odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego

• UzaleŜnienie od kadencyjności decydentów - działania podyktowane są kalendarzem wyborczym lub kadencyjnością top managementu

• Niski poziom partycypacji społecznej w róŜnorodnych przedsięwzięciach - brak silnego poczucia dobra wspólnego

Page 10: Foresight branżowy - przemysł

Cele projektów foresight Cele projektów foresight

• Eksplorowanie przyszłych moŜliwości w celu ustalenia priorytetów inwestycji w działaniach naukowych, innowacyjnychinfrastrukturalnych, społecznych.

• Reorientacja systemu nauki i innowacji. Wykorzystywanie jako narzędzie ustalania priorytetów, jak równieŜ do eksploracji nowych struktur instytucjonalnych.nowych struktur instytucjonalnych.

• Demonstracja witalności systemu nauki oraz innowacji. Ocena zdolności nauki i przemysłu do realizacji celów.

• Wprowadzanie nowych uczestników debaty strategicznej. Instrument poszerzenia grona uczestników zaangaŜowanych w politykę branŜy/regionu.

• Budowanie nowych sieci oraz powiązań między polami, sektorami i rynkami lub wokół danych problemów.

Page 11: Foresight branżowy - przemysł

Cele projektów foresightu branŜowego w Polsce* Cele projektów foresightu branŜowego w Polsce*

• ocena stanu technologicznego określonej branŜy (analiza bilansu surowcowego i stanu dotychczas stosowanych metod wytwarzania)

• identyfikacja rozwiązań o największym potencjale rozwoju • ocena innowacyjności określonych technologii• rozpoznanie kluczowych technologii w aspekcie:

• strategicznego znaczenia dla rozwoju kraju• zrównowaŜonego rozwoju

• przygotowanie bazy danych technologii materiałowych• przygotowanie bazy danych technologii materiałowych• określenie sposobów pokonania barier materiałowych w

kluczowych kierunkach działania;• identyfikacja produktów zwiększających konkurencyjność branŜy i

kraju (pokonanie róŜnicy rozwojowej Polski wobec UE);• identyfikacja technologii jako nowych (alternatywnych,

eksperymentalnych) rozwiązań wytwarzania;• upowszechnianie wiedzy na temat praktycznego wykorzystania

określonych technologii.

*Przegląd projektów foresightu branżowego w Polsce

U. Glińska, A. Kononiuk, Ł. Nazarko

Page 12: Foresight branżowy - przemysł

• określenie wizji rozwojowej Polski do 2020 roku

• określenie, poprzez konsensus z głównymi interesariuszami, priorytetowych kierunków badań naukowych i prac rozwojowych, które w perspektywie wieloletniej wpłyną na przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego

• wykorzystanie wyników badań w praktyce oraz stworzenie dla nich preferencji w przydziale środków budŜetowych

Cele Narodowego Programu Foresight Polska 2020Cele Narodowego Programu Foresight Polska 2020

• wykorzystanie wyników badań w praktyce oraz stworzenie dla nich preferencji w przydziale środków budŜetowych

• określenie obszarów i badań, w których moŜliwa jest komercjalizacja rezultatów i sformułowanie niezbędnych do tego warunków

• dostosowanie polskiej polityki naukowej do wymogów Unii Europejskiej

• kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku Gospodarki Opartej na Wiedzy

Page 13: Foresight branżowy - przemysł

Partnerzy w projektach Partnerzy w projektach foresightu branŜowegoforesightu branŜowego

Instytuty badawcze

Uczelnie Inni

Partnerzy procesu

foresightu

Izby przemy-słowe

Stowarzy-szenia

branŜowe

Władze regionalne

Dostawcy

Odbiorcy

Dostawcy

surowców,

podzespołów itp..

Odbiorcy

produktów,

półfabrykatów itp..

Page 14: Foresight branżowy - przemysł

RoŜne znaczenie branŜy w projektach RoŜne znaczenie branŜy w projektach foresightuforesightu

PB 1 Odlewnictwo PBO 1 Topienie metali

Foresight

horyzontalny horyzontalny

Pola badawcze projektów

Foresight

sektorowysektorowy

PB 3 PB n PBO 3 PBO n

Odlewnictwo

Rezultaty dla kraju/regionu Rezultaty dla odlewnictwa

PB – Pole Badawcze PBO – Pole Badawcze Odlewnictwa

Kraj/Region

Page 15: Foresight branżowy - przemysł

Modelowy procesu foresightuModelowy procesu foresightu

Implementacja,

kontynuacja

Uruchomienie

Badania wstępne

Faza

przygotowawczaFaza wdrożeniowa

Generowanie

wyników

Rozpowszechnienie

wyników

Zarządzanie

Monitorowanie

Ocenianie

Faza realizacyjna

Page 16: Foresight branżowy - przemysł

Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu

• rząd

• niezależny organ doradczy

• agencję finansującą

• departament organów

państwowych

• stowarzyszenia

przemysłowe

• firmy badawcze

1. Kryterium organizacji prowadzącej

2. Kryterium podmiotowe

3. Kryterium przedmiotowe

4. Kryterium terytorialne

5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji

6. Kryterium horyzontu czasu

7. Kryterium postrzegania foresightu

8. Kryterium udziału stron trzecich

9. Kryterium podejścia

10.Kryterium wielkości budżetu

Page 17: Foresight branżowy - przemysł

Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu

• terytorialny

• korporacyjny

• młodzieżowy

• indywidualny

1. Kryterium organizacji prowadzącej

2. Kryterium podmiotowe

3. Kryterium przedmiotowe

4. Kryterium terytorialne

5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji

6. Kryterium horyzontu czasu

7. Kryterium postrzegania foresightu

8. Kryterium udziału stron trzecich

9. Kryterium podejścia

10.Kryterium wielkości budżetu

Page 18: Foresight branżowy - przemysł

Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu

• technologiczny

• społeczny

• przedsiębiorczości

• terytorialny

1. Kryterium organizacji prowadzącej

2. Kryterium podmiotowe

3. Kryterium przedmiotowe

4. Kryterium terytorialne

5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji

6. Kryterium horyzontu czasu

7. Kryterium postrzegania foresightu

8. Kryterium udziału stron trzecich

9. Kryterium podejścia

10.Kryterium wielkości budżetu

Page 19: Foresight branżowy - przemysł

Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu

• ponadnarodowy

• narodowy

• międzyregionalny

• regionalny

• metropolitalny

• miejski

• lokalny

1. Kryterium organizacji prowadzącej

2. Kryterium podmiotowe

3. Kryterium przedmiotowe

4. Kryterium terytorialne

5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji

6. Kryterium horyzontu czasu

7. Kryterium postrzegania foresightu

8. Kryterium udziału stron trzecich

9. Kryterium podejścia

10.Kryterium wielkości budżetu

Page 20: Foresight branżowy - przemysł

Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu

• zalecenia dla polityki

rozwoju

• wyznaczenia priorytetów

• inteligencja antycypacyjna

(wiedza, informacje)

• budowa konsensusu

• orędownictwo

• komunikacja, edukacja

1. Kryterium organizacji prowadzącej

2. Kryterium podmiotowe

3. Kryterium przedmiotowe

4. Kryterium terytorialne

5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji

6. Kryterium horyzontu czasu

7. Kryterium postrzegania foresightu

8. Kryterium udziału stron trzecich

9. Kryterium podejścia

10.Kryterium wielkości budżetu

Page 21: Foresight branżowy - przemysł

Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu

• krótkoterminowy (3-5 lat)

• średnioterminowy (5-10 lat)

• długoterminowy (pow 10 lat)

1. Kryterium organizacji prowadzącej

2. Kryterium podmiotowe

3. Kryterium przedmiotowe

4. Kryterium terytorialne

5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji

6. Kryterium horyzontu czasu

7. Kryterium postrzegania foresightu

8. Kryterium udziału stron trzecich

9. Kryterium podejścia

10.Kryterium wielkości budżetu

Page 22: Foresight branżowy - przemysł

Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu

1. Kryterium organizacji prowadzącej

2. Kryterium podmiotowe

3. Kryterium przedmiotowe

4. Kryterium terytorialne

5. Kryterium funkcji

• jako proces

• jako produkt

• jako potencjał

5. Kryterium funkcji

6. Kryterium horyzontu czasu

7. Kryterium postrzegania foresightu

8. Kryterium udziału stron trzecich

9. Kryterium podejścia

10.Kryterium wielkości budżetu

Page 23: Foresight branżowy - przemysł

Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu

1. Kryterium organizacji prowadzącej

2. Kryterium podmiotowe

3. Kryterium przedmiotowe

4. Kryterium terytorialne

5. Kryterium funkcji

• o charakterze zamkniętym

• o charakterze otwartym

5. Kryterium funkcji

6. Kryterium horyzontu czasu

7. Kryterium postrzegania foresightu

8. Kryterium udziału stron trzecich

9. Kryterium podejścia

10.Kryterium wielkości budżetu

Page 24: Foresight branżowy - przemysł

Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu

1. Kryterium organizacji prowadzącej

2. Kryterium podmiotowe

3. Kryterium przedmiotowe

4. Kryterium terytorialne

5. Kryterium funkcji

• góra – dół

• dół – góra

5. Kryterium funkcji

6. Kryterium horyzontu czasu

7. Kryterium postrzegania foresightu

8. Kryterium udziału stron trzecich

9. Kryterium podejścia

10.Kryterium wielkości budżetu

Page 25: Foresight branżowy - przemysł

Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu

1. Kryterium organizacji prowadzącej

2. Kryterium podmiotowe

3. Kryterium przedmiotowe

4. Kryterium terytorialne

5. Kryterium funkcji

• niskobudżetowy (< 1mln zł)

• średniobudżetowy (1-5 mln)

• wysokobudżetowy (> 5mln zł)

5. Kryterium funkcji

6. Kryterium horyzontu czasu

7. Kryterium postrzegania foresightu

8. Kryterium udziału stron trzecich

9. Kryterium podejścia

10.Kryterium wielkości budżetu

Page 26: Foresight branżowy - przemysł

Projekt Projekt Foresight technologii odlewniczych w kontekście Foresight technologii odlewniczych w kontekście

Energii do 2030 r. Energii do 2030 r.

1. Projekt realizowany przez konsorcjum odlewnicze

2. Projekt dotyczy całej branży odlewniczej

3. Foresight o charakterze technologicznym

4. Projekt w skali ogólnokrajowej (wybrane regiony)4. Projekt w skali ogólnokrajowej (wybrane regiony)

5. Funkcją jest przede wszystkim zebranie wiedzy oraz

przygotowanie zaleceń dla polityki rozwoju

6. Projekt badawczy o charakterze długo-horyzontalnym

7. Projekt postrzegany głównie jako produkt

8. Projekt otwarty na udział stron trzecich

9. Charakter badawczy raczej o podejściu góra-dół

10.Projekt średnio-budżetowy

Page 27: Foresight branżowy - przemysł

Foresight w PolsceForesight w Polsce

Pierwszych 8 projektów foresightu regionalnegoPierwszych 8 projektów foresightu regionalnego

Page 28: Foresight branżowy - przemysł

Realizowane projekty*

1. Foresight technologiczny odlewnictwa polskiego (ODL)

2. Foresight technologiczny w zakresie materiałów polimerowych (PLM)

3. Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobycia

i przetwórstwa węgla brunatnego (WB)

4. Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobywczego węgla

kamiennego (WK)

5. Scenariusze rozwoju technologii nowoczesnych materiałów metalicznych,

ceramicznych i kompozytowych (MCK)

6. Ocena perspektyw i korzyści z wykorzystania technik satelitarnych i rozwoju

Pierwszych 10 projektów foresightu branŜowegoPierwszych 10 projektów foresightu branŜowego

6. Ocena perspektyw i korzyści z wykorzystania technik satelitarnych i rozwoju

technologii kosmicznych w Polsce (KSM)

7. Kierunki rozwoju technologii materiałowych na potrzeby klastra lotniczego „Dolina

Lotnicza” (KDL)

8. Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobywczego rud miedzi i

surowców towarzyszących w Polsce (RMD)

9. System monitorowania i scenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce

(MED)

10. Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla

zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju (PEN)

*Przegląd projektów foresightu branżowego w Polsce

U. Glińska, A. Kononiuk, Ł. Nazarko

Page 29: Foresight branżowy - przemysł

Projekty foresightu w PolsceProjekty foresightu w Polsce–– aspekt terytorialnyaspekt terytorialny

Page 30: Foresight branżowy - przemysł

Hiszpania

Polskie programy foresightu na tle świataPolskie programy foresightu na tle świata

Foresight

regionalnyAustria

Indonezja

Holandia

Brazylia

Peru

Węgry

Rep. Korei

Tajlandia

POLSKAPOLSKA

POLSKAPOLSKA

PilotaŜowy „Zdrowie i śycie”PilotaŜowy „Zdrowie i śycie”Foresight narodowy

(technologiczny)

RPA

Wielka Brytania

Wielka Brytania

Hiszpania

Irlandia

lata

1990 2000

Brazylia

Czechy

Wielka Brytania

Rep. Korei

Francja

Niemcy Niemcy Niemcy

Irlandia

‘92 ‘94 ‘96 ‘98 ‘02 ‘04 ‘06 2010

Japonia Japonia Japonia

Od lat 70.Kanada

‘08

Polskie projekty

foresightu (PO IG Dz. 1.1.1.)

(PO KL)

Polskie projekty

foresightu (SPWKP)

Page 31: Foresight branżowy - przemysł

PodsumowującPodsumowując

1. Foresight to kreowanie tego czego jeszcze nie ma!

2. Foresight „w gronie znajomych” ma niską wartość

3. Foresight to przedsięwzięcie badawcze oparte na

skumulowanej wiedzy wielu ekspertówskumulowanej wiedzy wielu ekspertów

4. Foresight wciąż ewaluuje, przez co jest bardziej

wszechstronny

5. Dzięki wielowariantowości jest elastycznym

narzędziem budowy pożądanej przyszłości –

przygotowania się do niej i jej wykreowania!

Page 32: Foresight branżowy - przemysł

Dziękuję za uwagę

e-mail: [email protected]