Polska 2030

Polska 2030Wyzwania rozwojowe

Spójność społeczna

Polska 2030

Wyzwania – społeczne

• Potencjał demograficzny

• Rynek pracy

• Spójność społeczna

• Rozwój kapitału społecznego

Polska 2030

Główny dylemat

Polska 2030

Charakterystyka dylematu

Przez ostatnie lata mieliśmy do czynienia z modelem polityki społecznej „skrojonym” pod potrzeby przeprowadzanej transformacji – zapewnienie bezpieczeństwa tym, którzy mogą być w negatywny sposób dotknięci reformami,

Efektem jest rozbudowany system transferów społecznych na niskim poziomie - nie pozwalający na uniknięcie ryzyka wykluczenia społecznego,

Akceptacja dla braku aktywności oraz funkcjonowania z transferów uzupełnianych dochodami z szarej strefy,

Wzrost zróżnicowania zarówno pod względem dochodowym, jak i szans rozwojowych,

Konieczność zmiany paradygmatu z transformacji na integrację,

Model przygotowany na nowe wykluczenia społeczne oparty na wydobywaniu potencjałów osób z deficytami i dysfunkcjami oraz uznaniu priorytetu cykli życia,

Podstawą jest powszechność świadczenia pracy przy jednoczesnym wysokim poziomie aktywnego wsparcia dla wydobywania potencjałów poszczególnych osób czy grup społecznych,

Przejście od modelu „welfare state” do „workfare state”,

Wspieranie na wyższym niż obecnie poziomie tych grup społecznych, które bez transferów społecznych sobie nie poradzą i będą skazane na trwałą marginalizację,

Wzrost dostępu do szeroko rozumianych usług społecznych.

Polska 2030

Trójkąt wymiarów spójności społecznej

Polska 2030

Jakość życia

• Wzrost zamożności polskiego społeczeństwa,• Wzrost zadowolenia z jakości życia,• Odrobienie wielu zaległości w stosunku

do innych społeczeństw, Jednocześnie

• Wzrost rozwarstwienia społecznego,• Trudna sytuacja rodzin z dziećmi, • Zróżnicowanie terytorialne również w

ramach miast, • Mało informacji na temat sytuacji w małych

miastach – koncentracja na wsi i dużych miastach,

• Niewystarczające efekty w zmniejszaniu dolegliwości deficytów i dysfunkcji,

Polska 2030

Niska spójność społeczna w aspekcie terytorialnym

Trzy typy „polskich faweli”: Regiony popegeerowskie (wioski), gdzie

mamy do czynienia z biernością zawodową i społeczną,

Wielkie blokowiska powstałe w latach 60. i 70., gdzie mieszkają potomkowie pracowników zaimportowanych w celu industrializacji miast,

Tradycyjne regiony ubóstwa miejskiego, gdzie kumulują się zjawiska ubóstwa, np. warszawska Praga.

Zagrożenie ubóstwem w Polsce ma charakter wyspowy. Oznacza to, że brakuje jednoznacznego podziału np. na „biedny” wschód i „bogaty” zachód tak jak w Niemczech czy „biedne” południe i „bogatą” północ jak we Włoszech. W Polsce województwa warmińsko-mazurskie oraz świętokrzyskie, gdzie ryzyko ubóstwa jest najwyższe, graniczą z województwem mazowieckim, gdzie jest ono najniższe.

W wielu wypadkach (np. w województwie mazowieckim) różnice dochodowe i rozwojowe są o wiele większe niż mierzone w perspektywie całego kraju.

Konieczność analizy klastrowości polskiej biedy.

Polska 2030

Grupy wykluczone

• Bardzo wysokie narażenie na wykluczenie rodzin wielodzietnych, a co za tym idzie najwyższy w UE wskaźnik narażenia na ubóstwo dzieci – świadczenia rodzinne w porównaniu z ulgami podatkowymi są niskie,

• Relatywnie niskie wskaźniki narażenia na wykluczenie osób starszych ale uwaga to się niebawem zmieni! – Silver economy,

• Sytuacja osób niepełnosprawnych – bardzo niskie wskaźniki aktywności oraz poziomu wykształcenia – rola rehabilitacji i ZPCh,

• Problem z dostępem do usług społecznych.

Polska 2030

Mieszkalnictwo

• Deficyt mieszkaniowy w Polsce pogłębia się. Wzrost cen mieszkań w ostatnich latach zmniejszył ich dostępność,

• Pytanie czy mechanizm wsparcia kredytobiorców w czasie kryzysu może być powszechny,

• Konieczność zbadania efektywności instrumentów wsparcia dla posiadania własnego mieszkania,

• Pytanie o upowszechnienie systemu wynajmu.

Polska 2030

Transfery społeczne

• Okazuje się, że 10% najbiedniejszych gospodarstw (czyli tzw. pierwszy decyl dochodowy) otrzymuje jedynie nieco ponad 10% całkowitej sumy transferów społecznych związanych teoretycznie z biedą i mniej niż decyl drugi, trzeci i czwarty.

• Główny dylemat w zakresie systemu transferów społecznych polega na znalezieniu optimum pomiędzy świadczeniami opartymi na dochodach a świadczeniami, które nie są od nich zależne oraz świadczeniach indywidualnych i grupowych.

Polska 2030

Nowe wykluczenia społeczne – przykłady

• Wykluczenie cyfrowe - kształcenie ustawiczne pozwalające absorbować nowe technologie osobom, które mogłyby mieć z tym problem, a tym samym ich potencjał i doświadczenie nie byłyby w pełni wykorzystywane,

• Bieda energetyczna - niemożność korzystania z energii (głównie ze względu na jej cenę) w stopniu pozwalającym w pełni wykorzystywać potencjał rozwojowy,

• Dostęp do diagnostyki – kwestia profilaktyki medycznej zapobiegającej rozwoju chorób,

• Wykluczenie wcześniejszych emerytów – skutek indywidualnych decyzji i obawy przed rynkiem pracy,

• Praca nisko płatna – segmentacja rynku pracy i „pracujący biedni”.

Polska 2030

Rekomendacje

1. Efektywne wykorzystywanie potencjałów poszczególnych osób czy grup społecznych i to pomimo ich deficytów czy dysfunkcji,

2. Dalsze ograniczanie systemu świadczeń (renty, wcześniejsze emerytury) kierowanych do tych osób, które choćby z racji swojego wieku powinny w ramach solidarności społecznej osiągać całość swoich dochodów z pracy, co pozwoli na -

3. Wzrost nakładów na aktywne instrumenty polityki społecznej kierowane do osób, które mogłyby wyjść z wykluczenia. Budowa i efektywne wdrożenie systemu monitorowania procesów społecznych – przygotowanie na zagrożenie wzrostu narażenia na ubóstwo osób starszych,

4. Wprowadzenie nowych instrumentów pozwalających osobom starszym dłużej pozostawać w aktywności zawodowej,

5. Posiadanie zatrudnienia musi być traktowane jako instrument realnej inkluzji społecznej – klin podatkowy.

Polska 2030

Rekomendacje

7. W przypadku osób wykluczonych ukierunkowywanie się na wydobywanie ich potencjałów – model nastawiony na klienta,

8. Wzrost dostępu do usług społecznych wysokiej jakości – np. rehabilitacji, edukacji ustawicznej, pośrednictwa pracy, Opracowanie klastrów biedy w Polsce.

9. Przygotowanie na nowe wykluczenia społeczne – analiza rozwiązań stosowanych w innych państwach,

10.Zmiana modelu dochodzenia do kompromisów w ramach debaty politycznej i społecznej – bez dyktatu żadnej ze stron,

11.Aktywna polityka społeczna oparta na cyklach życia oraz zmieniających się aspiracjach,

12.Odbycie debaty na temat możliwości zmiany podejścia do własności mieszkań poprzedzona analizą efektywności dotychczas stosowanych instrumentów,

13.Pogłębienie diagnozy w zakresie sytuacji w małych miastach, 14.Powstrzymanie procesu fawelizacji miast i przygotowanie się na

wzrost napływu imigrantów,15.Zmiana podejścia do roli samorządów.

Polska 2030

Koniec

Dziękuje za uwagę!!