Teknolojinin Evrimi

Bölüm 5: Ayıklanma (1): Ekonomik ve Askeri Etkenler

Yeliz TUNGA 2013

Giriş

Yeliz TUNGA 2013

İcatlar ve istekler her zaman birbiriyle uyuşmaz.

Bu nedenden ötürü yalnızca, bazı yenilikler geliştirilerek

kültürlerin bir parçası olurlar.

Bu yönüyle nesne dünyası, doğal dünyaya benzer.

Analoji

Yeliz TUNGA 2013

Doğal ayıklanmaya bağlı evrim ile nesnelerin evrimi

arasında benzerlikler olmasına rağmen arada temel

farklılıklar vardır.

Evrim tamamen olmasa doğal bir süreçken, nesnelerin

evrimine insanların bilinçli kararları şekil verir.

Evrim

Yeliz TUNGA 2013

Mutasyon & Anne ve babadan gelen genlerin

birleşmesinden oluşan farklılıklar

İnsan müdahalesi olduğu durumlar konu dışı

İki farklı türün birleşmesi kısır türlere neden olur

Nesnelerin Evrimi

Yeliz TUNGA 2013

Farklı nesnelerin birleşmesi sonucu yeni ve verimli

nesneler oluşur.

İnsan merkezli bir süreçtir.

Kültürün etkisi fazladır.

Kullanışsız nesneler, bu sürece dahil olamazlar.

Antropolog Alfred L. Kroeber’ in Soy Ağacı

Yeliz TUNGA 2013

Organik Evrim Teknolojik Evrim

Genel Yaklaşımlar

Yeliz TUNGA 2013

İcatların mevcut kullanımları kadar potansiyel kullanım

alanları da tahmin edilemez.

Başka bir deyişle, yeni bir aletle ne yapılacağı kestirilemez.

Örnekler, fonograf, teyp

Thomas Edison

Fonograf icat edildiğinde,

Edison bu icat için 10

kullanım alanı belirlemişti.

En yaygın kullanım biçimi

olan müzik kaydı yapma

ise bu listede dördüncü

sıradaydı.

İcatlar, her zaman sadece

icat edilme amacına

yönelik kullanılmazlar.

Bazı icatlar beklenmedik

şekilde gelişme

gösterirler.

Yeliz TUNGA 2013

İcatlar

• Emek ve doğal kaynaklar

ile uyumlu

• Tüketim ürünü olmaya

uygun

• Kar getirebilme

potansiyeline sahip

Yeliz TUNGA 2013

Ekonomik Kısıtlamalar

Yeliz TUNGA 2013

Ekonomik Belirlenimcilik yaklaşımına göre teknolojik

değişimi tetikleyen şey taleptir.

Pazar, mucidi belirli bir araştırma konusuna yöneltir.

Bu yaklaşım özellikle Modern kapitalist sistem

düşünüldüğünde çok akla yatkındır.

Ekonomik Kısıtlamalar

Yeliz TUNGA 2013

Ekonomik Belirlenimcilik yaklaşımı aynı zamanda

ayıklanma sürecini de açıklamaktadır.

Fakat , pazarın çekim gücü tek başına yeniliğin ortaya

çıkışını açıklamayacağı gibi ayıklanma sürecini de

açıklayamaz.

Hatırlatma, otomobil icat edilmeden önce ihtiyaç mıydı?

Örneğin;

Yeliz TUNGA 2013

Su çarkı & Buhar Makinesi

Orak

Süper Sonik Hava Taşıtı

Askeri Gereksinim

Yeliz TUNGA 2013

Askeri teknolojiye bakıldığında kar elde amacı taşımadığı

görülür.

Savaş esnasında ya da barış zamanlarında caydırıcı unsur

olması planlanan teknolojiler için devletler genellikle para

hesabı yapmazlar.

Askeri Gereksinim

Yeliz TUNGA 2013

Ordunun gelişkin teknoloji ile olan bağlantısının en eski

örnekleri Rönesans döneminde görülür.

Metal endüstrisi, patlayıcı endüstrisi gibi endüstriler

ordunun desteğiyle bugünkü halini almışlardır.

Ayrıca savaşlardan elde edilen gelirler de endüstrinin

gelişmesini sağlamıştır.

Askeri Gereksinim

Yeliz TUNGA 2013

Kamyon çok daha öncesinde icat edilmesine rağmen,

birinci Dünya Savaşı esnasında önem kazanmıştır

Savaş esnasında gösterdiği işlevsellik bu icadın

popülaritesini artırmıştır.

Askeri Gereksinim

Yeliz TUNGA 2013

Nükleer Enerji, İkinci Dünya Savaşı sırasında bir atom

bombası yapılmasaydı ABD bugün sahip olduğu nükleer

enerji endüstrisine sahip olmayacaktı.

Nükleer enerjinin elektrik enerjisi olarak kullanılması da

bu sayede gerçekleşmiştir.

Askeri Gereksinim

Yeliz TUNGA 2013

Eskiden askeri ihtiyaçlar sadece savaş zamanlarında

teknoloji için belirleyici unsurken, günümüzde var

olan bütün teknoloji trendleri savaş endüstrisinden

doğmaktadır.

Jet itkili uçaklar, uzay gemileri, radar sistemleri,

bilgisayarlar

Kaynakça

Yeliz TUNGA 2013

George Basalla, Teknolojinin Evrimi