Pisma iz ZagrebaIvan Zidarević

Zagreb/Beograd, 2013.

Svima koji se odluče za put do Zagreba preporučujem da zaborave sve što su čuli o tom gradu. Izbegavajte forume i utiske

koji će vas omesti od puta. Zaboravite predrasude i slobodno se

upustite u putovanje, otkrivanje i doţivljavanje jednog lepog i mirnog grada.

Grada Zagreba.

"Odlučio sam se da odem u Zagreb. To je onaj glavni grad Hrvatske. Iskreno, ne znam puno o gradu ali se nadam da ću saznati sve što me interesuje tamo, iz

prve ruke".

Kada se već okuraţite za put u Zagreb onda sledi odabir najkvalitetnijeg načina putovanja do tamo. Udaljenost od Beograda do Zagreba 393 km.

Prilikom mog prvog odlaska ja sam se vozio vozom. Tada je to bilo najjeftinije i činilo mi se najkonfornije za takav put. Od Beograda do Zagreba voz vozi oko sedam sati. Prilikom tog puta imajte na umu sve ono što ste čuli i što znate o Ţeleznici! Zimi je u vozu hladno a leti toplo i sve ostalo!Tokom putovanja predeli nisu očaravajući i osim ako niste super osećajni nećete naći inspiraciju za stvaranje umetnosti. Ako ste se ikada vozili prema severu Srbije, recimo iz Beograda ka Subotici, pejzaţ je isti.Usput ćete videti prizemne kuće, nekoliko velikih voznih stanica i ono što sam više puta zapazio a to je jedan privatni teniski teren i bunar sa đermom. Oba objekta sa desne stra prilikom puta ka Zagrebu.

Pošto su vozne karte poskupele nema potrebe da se ne ide autobusom, ako već ne idete sopstvenim prevozom koji je

najkonforniji i najbrţi. Autobusi koji voze na relaciji Beograd- Zagreb su vrlo kvalitetni i sigurni. Desiće se da sedite sami i tada je zaista prijatno putovati.

Cena povratne karte je čak i jeftinija od vozne a stiţe se na odrdište u roku od pet sati.

Slikovito, više vremena bi vam trebalo do Pirota ili do Crne gore. No, pošto sam i ja prvi put išao vozom počeću opisivanje onako kako

sam ja sve doţiveo.

Zagreb:

Glavni je grad Republike Hrvatske sa 792.875 hiljada stanovnika.

Nalazi se u kontinentalnoj Hrvatskoj, to znači da nije na moru!!! , na

južnim obroncima Medvednice, kao kod nas Avala samo što je Medvednica duplo viša. Kroz grad protiče ona ista Sava koja se uliva u Dunav u Beogradu. Klima je umereno kontinentalna, kao i Bg, tj. kada je kod njih kiša i sneg onda bi trebalo da je isto i kod nas…

Istorija grada:

Prve naseobine grada se vezuju za praistoriju, na području oko pećine

Veternice na obroncima Medvednice. Sami nalazi potiču iz starijeg

kamenog doba. Za sve one koji ne znaju, kameno doba označava najstarije razdoblje praistorije i proteţe se od 2,6 miliona do 10.000 g.p.n.e. Preskočićemo nekoliko vekova...Pismeni dokaz o postanku Zagreba istorijski su vezani za osnivanje

biskupije, na Kaptolu 1094. godine. Drugi važan događaj dogodio se

1242., kada je izdata Zlatna bula (povelja) kojom su građanskom

Gradecu priznate znatne povlastice.

Godine 1850. dolazi do ujedinjenja Kaptola i Gradeca i stvaranja

modernog srednjoevropskog grada Zagreba.

Grad Zagreb!Kada izađete iz voza dobrodošlicu vam ţeli ni manje ni više nego kralj. Pravo ispred Glavne ţelezničke stanice je spomenik hrvatskom kralju Tomislavu.Hrvatski kralj Tomislav je prvo bio knez primorske Hrvatske od 910.

godine, dok se kao kralj spominje od 925. godine u pismu pape Ivana

X.

Kada vas “pozdrav Kralj” pri izlasku sa stanice, puca pogled po svoj lepoti jednog lepog grada.

Sa obe strana parka su lepe zgrade u jednoj visini, sa različitim stilovima ali dobro ukomponovanim u celinu. Sa desne strane je

zgrada Pošte, isto kao i u Beogradu. Samo što je ova očuvanija od one beogradske, dok se sa leve strane vidi lepa zgrada hotela

Esplanade..

U samom centru grada nalazi se Umetnički paviljon. To je ţuta i lepa građevina, nešto poput Skupštine Srbije, samo manja. Istorija paviljona se vezuje još za Vlaha Bukovca i 1895. godinu. Vlaho je bio poznati hrvatski slikar, izuzetno cenjena ličnost svoga doba. Njegova Velika Iza, čuvena i vrlo lepa slika, se čuva u Novom Sadu.Mogućnost da se izgradi Umetnički paviljon ukazala se zbog priprema

za Milenijsku izložbu u Budimpešti. Upravo je Bukovac insistirao da se

izgradi gvozdeni kostur konstrukcije koji bi posle izložbe bio prenet u

Zagreb.

Paviljon je sinonim za izloţbe i različite umetničke postavke. Sigurno će biti aktuelna neka izloţba u koje god vreme da se nađete u Zagrebu.

Šetnjom, dolazi se do zgrade Hrvatske Akademije Nauka i Umetnosti. Sama zgrada je zanimljiva jer se za nju vezuje da svaki kabinet u zgradi ima svoj dimnjak. Naime, od straha da ne dodje do nekih akcidenata prilikom laboratorijskih ogleda, svaki kabinet je dorađen sa svojim odţakom. Ispred zgrade je i spomenik posvećen Josipu Juraju Štrosmajeru. Po njemu nosi i naziv šetališta na gornjem delu grada, tzv. Štros, na kojem se tokom leta organizuju koncerti i umetničke radionice.Josip Juraj Štrosmajer bio je hrvatski biskup, pesnik i političar, koji se

smatra najuticajnim političarem 19. veka.

Zrinjevac, odnosno Trg Nikole Šubića Zrinskog (hrvatski državnik i

vojskovođa, XVI. Vek), zagrebački je trg i perivoj (park) sa alejom

platana i deo je tzv. Zelene i Lenucijeve potkovice. Sigurno ćete čuti da neko kaţe da oko parka ide veliko "U". To nemojte da vas uplaši, nije vezano za prošli vek! Prostire se na 12.540m2.

Sa svih strana parka nalaze se stabla platana kao i manjih zimzelenih biljaka. Sve je upotpunjeno u jednu celinu sa fontanom "Gljiva" i vodoskokom "Blizanci". U središtu parka nalazi se i muzički paviljon. Tokom leta i zime, zapravo u svim godišnjim dobima, se organizuju razne kulturne i dobrotvorne manifestacije. Svuda po parku su klupe, u proleće i leto sve miriše i šareni se od cveća. Po parku su i razne biste poznatih hrvatskih istorijskih ličnosti.U parku se nalazi i zanimljiva građevina, Meteorološki sat koji prikazuje temperaturu, ruţu vetrova...U okolini parka su Matica hrvatska, Vrhovni sud, Arheološki muzej, nekoliko ambasada, policija...Svakako, kada budete šetali parkom poţelećete da to uradite opet i opet.

Zanimljivost Zagreba jeste odsustvo buke. Naime u gradu od gradskog prevoza po centru ćete zateći samo tramvaje. Zaštitna

boja grada je plava, koja je i na zastavi grada, pa su i tramvaji u toj boji. Svi su čisti, uređeni i pravo je zadovoljstvo voziti se njima.

Karte za prevoz se kupuju na kioscima i dosta su skuplje u odnosu na karte u Beogradu. Sličan je sistem kontrole. Iznenada i na bilo kom

mestu tokom voţnje, pa...Takođe, kroz sam centar grada ne voze se sopstveni automobili.

Samo je dozvoljenja vošnja za vozila javnih sluţbi i naravno bicikliste.

To je poseban fenomen. Svuda u gradu postoje biciklističke trake po trotoaru i dele se sa pešacima. Neverovatno je videti toliko

različitih ljudi, različitih socijalnih struktura, da voze bicikl. Meni to dođe da na deset pešaka dođe jedan biciklista. Super!

U samom centru grada se nalazi Trg Josipa Bana Jelačića. To je ekvivalent Trgu Republike u Beogradu. Ovaj zagrebački trg je u sastavu Jugoslavije nosio naziv Trg Republike.

Trg je širok i lep. Lepo je popločan i sređen. Na sredini trga se nalazi i spomenik posvećen samom banu Jelačiću. Pandan u Beogradu mu je Knez Mihajlo na konju. Zanimljivo je da je tokom Jugoslavije spomenik bio negde drugde, nije bio na trgu ali da je na sadašnjem

mestu posle osamostaljenja zemlje. Trg ima dosta sličnosti sa trgom u Beogradu i verovatno sa većinom trgova u svetu. Tu je i sat, fontana, spomenik, stanice tramvaja. Na

trgu su razni umetnici, pevači, slikari, muzičari i glavno je mesto prilikom raznih proslava i sajmova. Jednom rečju, glavna kota grada!

Zagrebačka katedrala, pun naziv je Katedrala Uznesenja Blazene

Device Marije i Sv. Stjepana i Ladislava je najistaknutija građevina u

Zagrebu. Katedrala je najveća zagrebačka sakralna

građevina, izgrađena u neogotskom stilu sa dužinom od 77 metara i

visinom od 108 metara. S tim da je jedan toranj viši u odnosu na drugi.

Katedrala je današnji izgled dobila 1906. godine.

Svakako, najlepša bogomolja u Zagrebu. Spolja se nalaze pravi mozaici radova, na ulazu u katedralu. Reljef je bogat i monumentalan, Neposredno ispred katedrale se nalazi i spomenik sa pozlaćenim statuama koje su odlično ukomponovane u okolni prostor. Topla preporuka za sve je da prisustvujete jednoj od misa i čujete orgulje.

U blizini Katedrale, odmah iznad Trga Bana Jelačića nalazi se glavni pijac Zagreba. Ovde se kaţe Plac. Plac Dolac je šarenoliko mesto pijačnih prodavaca, iz svih krajeva zemlje. Ima nekoliko nivoa i baš zbog svog centralnog poloţaja uvek je puno prodavaca i razne robe kao i kupaca. Tokom popodneva i večeri sve drvene tezge su odloţene i pijaca postaje Javni prostor.

Levo od glavnog zagrebačkog Trga ulica vodi Ilicom. To je jedna od najduţih ulica u gradu i najţivopisnijih. Puna je prodavnica, novih i svetskih robnih marki što prodavnica sa starim zanatima. Oduvek je bila prava šetnica grada. Ovom ulicom se prolazi kroz "Oktogon" do Cvjetnog ili Tga Petra Preradovića, koji je sa leve strane, zatim do uspinjače koja vodi do Gornjeg grada, sa desne strane Ilice. Ilicom napred se stiţe i do "Britanca", tj Britanskog trga. Trg karakteriše stalna prodaja starina i neretko pravih kvalitetnih umetnina. Zanimljivo i poznato mesto grada.

General-major Petar fon Preradović (1818. godine) bio je hrvatski i

srpski pesnik.

Cvetni trg, ili trg Petra Preradovića, je definitivno omiljeno mesto za biti viđen u gradu, tzv. Špica. To je središte grada sa dominantnim poloţajem pravoslavne crkve. Trgom dominira i spomenik Preradoviću, mnoštvo kafića, restorana, Trţni centar kao i urbano mesto Kino Europa. Kino Europa je jedan od onih bioskopa koji su sve, pa i bioskop. Mesto posebne vaţnosti za umetnike, slobodne mislioce i strance. Moţda, kao neka ambasada svega stranoga i novoga. Kao primer da je vrlo originalno navešću da je u Europi bilo više različitih izvođenja filmova sa filharmonijom umesto na parteru. Kao pre ton filmova.

Od kina Europe Varšavskom ulicom se prolazi pored zanimljive građevine sa fasadom u pločicama i naslikanim šišmišima. U produţetku se stiţe do zgrada Hrvatkog narodnog kazališta, Univerziteta i Muzeja za umetnost i obrt. Na Tgu maršala Tita. Godine 1895. kazalište je otvorio Austro-ugarski car Franjo Josif .

U Muzeju za umjetnost i obrt se odrţavaju i pozorišne predstave na otvorenom. Vrlo originalno!Ovaj plato oslikava pravi ţivot Zagreba u nekadašnjoj Austrougarskoj. Ispred zgrade HNK’a i Univerziteta se nalaze radovi Ivana Meštrovića, Zdenac i Povijest Hrvata. Ivan Meštrović (1883- 1962. godine) bio je jugoslovenski vajar i

arhitekta.

Njegova poznata dela u Srbiji su spomenici Neznanom junaku na Avali, Pobednik i Anđeo smrti na Kalemegdanu, spomenik Svetozaru Miletiću u Novom Sadu itd.

Nedaleko od navedenih institucija šetnjom moţete doći i do Etnografskog muzeja sa bogatom zbirkom iz svih krajeva Hrvatske kao i do zgrade Arhiva. Ovu zgradu treba videti zbog svoje lepote i grandioznosti. Na njenoj fasadi se nalaze gravure koje označavaju filozofiju, medicinu, teologiju i pravo. Preko puta Arhiva je i Botanički vrt. Sličan onom u Beogradu.

Kada se nađete u Zagrebu, ono što definitivno treba videti i obići jeste Gornji grad. Gornji grad je stara gradska celina za sebe. Sam grad je nastao spajanjem Kaptola i Gradeca i linija razdvajanja ova dva dela grada je išla i tzv. Krvavim mostom, nekada je tekao tuda potok, koji se nalazi na Gornjem gradu. Do Gornjeg grada se moţe i od Trga Bana Jelačića pa Radićevom ulicom ili nekim drugim putem.Na Gornjem gradu se nalaze više ambijentalnih celina kao što su Kamenita vrata, Markov Trg, Jezuitski Trg, Štros...

Kamenita vrata su jedna od četiri vrata starog Gradeca i oslikavaju stari Zagreb. Tu se nalazi i kapelica Majke Bozje od Kamenitih

vrata i nemojte se iznenaditi da ljudi sede u klupama, mole se i pale sveće. Zanimljivo je da ukoliko verujete da ne valja da prolazite

ispod merdevina, onda nećete ţeleti da prođete ni između dva ţelezna stuba koja se nalaze pred ulazom u Kapelicu.

Markov Trg je centar političkog ţivota drţave. U središtu Trga je crkva Sv. Marka sa slikovitim crepovima. Svaki predsednik Republike svoju zakletvu polaţe na ovom platou ispred crkve. Pošto su tu sedišta Vlade, Sabora i Vrhovnog suda, neretko moţete zateći i ljude koji protestuju i time traţe neka svoja prava.

Zanimljivo je da se sva ulična rasveta, plinske lampe, pale od strane naţigača. To je čovek koji ide od lampe od lampe i pali plinske

svetiljke.U blizini Tga se nalazi i "must see," muzej Prekinutih veza (Museum

of Broken Relationship). Tu se nalaze predmeti i priče bivših parova i ljubavnika iz svih krajeva sveta. Nekoliko priča jeste i od

parova iz Srbije. Muzej je 2011. godine proglašen kao najinovativniji muzej u Evropi i dobio je evropsku nagradu Kenneth Hudson. Zbog

svoje originalnosti, preporuka broj jedan!

Od muzeja prekinutih veza moţete pravo do “Štrosa”. To je naziv za šetalište koje leti postaje centar letnje zabave na otvorenom. Leto na Štrosu označava besplatne koncerte, umetničke večeri i naravno ţurke. Odatle se vidi ceo grad Zagreb. Sa svim onim neboderima kao što su Zgrepčanka, Cibona toranj, Mamutica, Zagrebtower...Ukoliko u podne čujete tresak u uţem centru grada, nemojte da vas to brine. To se čuje Grički top iz kule Lotrščak iznad Štrosa.Na Gornjem gradu, na Gradecu, leti moţete da prisustvujete bioskopu pod vedrim nebom, Tzv. Ljetno kino Gradec.

Zanimljiva celina Gornjeg grada su i Klovićevi dvori na Jezuitskom trgu. Na Trgu se nalazi fontana kao što je ona u Beogradu, na

Kalemegdanu, Fontana “Borba-Ribar i zmija”.U Klovićevim dvorima se nalaze vrlo popularne i originalne izloţbe.

Jedna od poznatijih je bila Pikasova izloţba. u 2013. godini.

Dţamija a izloţbeni prostor. Sa sigurnošću tvrdim da je najzanimljivija građevina u gradu. To je prostor na Trgu Ţrtava fašizma, poznatiji i kao Meštrovićev paviljon. Ovaj originalan prostor je projektovao Ivan Meštrović sa zamisli da to bude umetički prostor.Dom hrvatskih likovnih umetnika, poznat i kao Meštrovićev paviljon ili

Džamija, je zgrada na Trgu žrtava fašizma. Arhitekt mu je bio Ivan

Meštrović, 1938. godine kada se nazivao Dom likovnih umetnika kralja

Petra prvog, Velikog Oslobodioca. Namena paviljona se menjala više

puta tokom njegovog životnog veka: izvorno sagrađen za umetničku

galeriju. Za vreme NDH služi kao džamija. Pregradnja počinje 1942.

godine a završava se 1944. godine. Godine 1947. u SFR Jugoslaviji

srušena su tri minareta i ostao je samo zdenac, a paviljon je postao

Muzej revolucije. Posle Domovinskog rata vraćena mu je izvorna

funkcija.

Muzej savremena umetnosti se nalazi u Novom Zagrebu i kao što i ime govori zgrada reflektuje svoj naziv. Originalna zgrada, koja noću sija u više boja je šlag na torti u umetničkim dotignućima grada. U okviru muzeja postoje stalne izloţbe, domaćih i stranih autora kao i bioskopska sala. U muzej se ulazi stepeništem dok iz muzeja mošete da izađete toboganom.Savet, svake prve srede u mesecu ulaz u Muzej je besplatan!

Od drugih umetičkih prostora prepuručujem i Laubu, privatni izloţbeni prostor, zgradu nekadašnje konjušnjice, idealnu za

izloţbe, modne revije i različite umetničke instalacije. Druga ustanova za preporuku je i zgrada Gliptoteke, koja se

odlikuje izloţbama slikara, fotografa, skulptora, arhitekata idr.Mimara, Arheološki muzej, Muzej grada Zagreba...

Moje impresije o Zagrebu su dobije još jednu notu onda kada sam shvatio da postoje velike sličnosti sa Beogradom. Često se ljudi u Beogradu hvale da samo Beograd ima staru ambijentalnu ulicu, svima poznatu Skadarliju. Međutim, i u Zagrebu postoji slična ulica, Tkalčićeva. Nalazi se u blizini Kaptola.

Zagreb ima slično jezero kao što je Ada Ciganlija, samo mnogo manje posećeno ali mnogo čistije i oblikom zanimljivije, Jarun.

Jarun je zablistao prilikom odrţavanja Univerzijade 1987. godine. Po meni, ovaj čisti dragulj grada je potpuno neiskorišćen od strane

Zagrepčana.

Poput Košutnjaka i Topčidera u Zagrebu jeste Maksimirski park. Park odlikuje uređen prostor za sport i rekreaciju. Sređene

pešačke staze i mnoštvo veštačkih jezera. U okviru parka se nalazi i Zoo vrt.

Zagrebačka Medvednica sa visinom od 1033 metara je izletnički centar u prirodi. Do vrha planine se moţe kolima, ţičarom ili peške. Zimi se organizuju sportske igre a leti razne sportske i umetničke

manifestacije

Kao poslednje ali ne i najmanje vaţno preporučujem da se prošetate do Mirogoja. Mirogojsko groblje je tako uređeno i arhitektonski zamišljeno da nemate osećaj na kakvom mestu se zapravo nalazite. Poznato je po svojim zidinama i arkadama, kao i grandioznim kupolama. Zanimljivo je da je mnogo ploča i spomenika sa prezimenima na ćirilici.

Nadam se da će nekome posluţiti ove preporuke o gradu Zagrebu.Ovo je samo jedan mali deo onoga što sve moţete da vidite i doţivite u ovom lepom gradu. Grad Zagreb je jedna prava prestonica Evrope, sa svim onim epitetima koji krase jedan srednjoevropski grad.

Posvećeno svim mojim dragim prijateljima u Zagrebu…

Ivan Zidarevićdipl. geograf

Literatura:

1. Brešić, V. (1994). Autobiografski Zagreb, Zagreb: Hrvatsko filološko

društvo.

2. Buntak, F. (1996). Povijest Zagreba, Zagreb: Nakladni zavod Matice

hrvatske.

3. Grupa autora (1995). Grad Zagreb i Zagrebačka županija, Zagreb:

Školska knjiga.

4. Milčec, Zvonimir. (1986). Pozdrav iz Zagreba, Zagreb: Mladost.

Internet stranice:

http://www.zagreb-touristinfo.hr/

http://hr. wikipedia.org

http://www.visit-croatia.co.uk/zagreb/

http://www.tzzz.hr/