вивар 081213

Эрүүл Мэндийн Шинжлэх Ухааны Их Сургуулийн

Судалгааны Амьтны Лаборатори

Улаанбаатар

2013

Тус лабораторийн үндсэн үйл ажиллагаа нь

Монгол улсын анагаах ухааны хөгжлийг дэмжих,

шинэ технологийн ололтыг нэвтрүүлэх, үндэсний эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг бэхжүүлэхэд чухал

нөлөө бүхий

“Лабораторийн амьтан судлал”-ын салбар шинжлэх ухааныг шинээр үүсгэн

хөгжүүлэх (шинжлэх ухаан, технологийн төсөл хэрэгжүүлэх,

санхүүжүүлэх журмын 3.1-д тусгагдсан)-д чиглэгдэнэ.

Лабораторийн зорилго, зорилт

ЭМШУИС-ийн Судалгааны Амьтны Лаборатори нь үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлийн дагуу:

1. амьтан хэрэглэх ёсзүйн үндсэн ойлголтууд болон туршилтын арга техник эзэмшүүлэх сургалтуудыг зохиох, сурах бичиг, зааварчилгааг боловсруулан түгээх

2. орчин үеийн шаардлагад нийцсэн лабораторийн амьтдыг нутагшуулан үржүүлэх, туршилтын орчин бүрдүүлэх

3. хэт дархлаат ийлдэс бэлтгэх, эсрэгбием цэвэршүүлэн ялгах ажлуудыг гүйцэтгэнэ.

• Байгууллагын бодлого зохицуулалт• Амьтдын амьдрах орчин, барилга

байгууламжийн менежмент • Туршилтын амьтад тэдгээрийн

арчилгаа маллагаа• Мал эмнэлгийн үйлчилгээ

1.1. Анагаах ухааны туршилтанд амьтан хэрэглэх ёсзүйн бодлого (3Rs)

RefinementReplacementReduction

Шинжлэх ухааны зорилгоор амьтдыгхэрэглэхдээ 1959 онд Рүссел, Бүрч

нарын хэвлүүлсэн “Туршилтын техник ажиллагаа”

номонд санал болгосон үндсэн 3 зарчимыг баримтлана.

1.2. Туршилтын арга техник эзэмшүүлэх сургалтууд

Сургалтууд Лабораторийн амьтан хэрэглэх ёсзүй

Туршилтын техник ажиллагаа

Сурах бичиг

Лабораторийн амьтдыг хэрэглэх, арчлах зааварчилгааNational academy press

Туршилтын амьтан судлал, туршилтын техник ажиллагааAsakura shotenn

Хариуцагч Ази номхон далайн орнуудын бүсийн захирал Др. Монтип (AAALAC)Assoc. for Assessment and Accreditation of L.A. Care

Ази-номхон далайн орнуудын нийгэмлэгийн дэд ерөнхийлөгч Проф. Н. Касай (AFLAS)Asian Federation for Laboratory Animal Science

Оролцогч Амьтан хэрэглэгч нэгжүүд Туршилт гардан гүйцэтгэгч эрдэмтэн судлаачид

• МУ-н Эрүүл мэндийн яамны Анагаах ухааны ёсзүйн хяналтын хорооноос батлаж гаргасан «Амьтанд туршилт хийх биоанагаахын судалгааны ёсзүйн удирдамж», 2007

• МУ-н Эрүүл мэндийн яам, Дэлхийн эрүүл мэндийн

байгууллага, Халдварт өвчин судлалын үндэсний төв, ЭМШУИС хамтран гаргасан «Лабораторийн туршилтын амьтны байр» Лабораторийн биоаюулгүй ажиллагааны гарын авлага. С. Цогтсайхан нар., 2010

• Монгол дахь Европын холбооны Малын эрүүл мэнд, мал аж ахуйн зах зээл төслөөс гаргасан «Амьтны эрхийг хамгаалах хуулийн төсөл».

1.3. Монгол улсад хэрэглэгдэж буй эрхзүйн баримт бичгүүд

2.1. Лабораторийн амьтад тэдгээрийн хэрэглээ

Төрөл зүйл Хулгана, харх, туулай, усан гахай, сармагчин, мэлхий, загас (zebrafish), атаахай, гахай

Үүлдэр угсаа Outbred, inbred, congenic, transgenic, knockout, Мутант SCID, NOD, NOG

2.1.1. Түгээмэл хэрэглэгддэг лабораторийн амьтадSpecific pathogen free (SPF)

Хулгана (Balb/c) Хулгана (C57BL/6) Харх (F344/Jcl)

Туулай (New zealand white) Усан гахай (Hartley)

Japan CLEA www.clea-japan.comCharles River Laboratories www.criver.comJax mice www.jax.org

2.1.2. Зарим мутант загварууд

Загас (Zebrafish)www.zebrafish.org

Сармагчин (Transgenic Marmoset)http://www.ciea.or.jp/en/division5.html

2.1.3. ДАРХЛАА ХОМСДМОЛ NOG ХУЛГАНА (NOG Immunodeficient mouse CIEA,

2002)

http://www.ciea.or.jp/en/nog_mouse.html

• Халдварт өвчний загварууд: хүний гемопоетик үүдэл эсийг шилжүүлэн суулгаснаар лимфоцитийн халдварууд, тухайлбал дархлал хомсдлын хамшинж үүсгэгч вирүс (HIV-1), Т эсийн лейкозын вирүс (HTLV-1), Эпштеин-Бар вирүсын судалгаа, эмчилгээний аргуудыг боловсруулж байна

• Хавдарын судалгааны загварууд: хавдрын эсүүдийг хамгийн бага хэмжээгээр суулгахад хавдар үүсгэх боломжтой. Эдгээр хулгануудыг хавдруудын генийн болон уургийн судалгаа, шинэ эмийн туршилтанд хэрэглэдэг

• Эд, эрхтэн ургуулахад: хүний эс эд эрхтэн шилжүүлэн суулгахад анатоми физиологийн ямарнэг асуудал гардаггүй өөрөөр хэлбэл хүний эдийн суулгац нь бүтэц, үйл ажиллагааны хувьд бүрэн гүйцэт эрхтэн болон хөгждөг

2.1.4. ХҮНЖҮҮЛСЭН NOG ХУЛГАНУУД (humanized NOG mouse)

Амьтны төрөл Туршилтын захиалга Тоо толгой

(хагас жилээр)1 Хулгана Balb/c Халдварт өвчин, дархлаа

судлалЭмгэг судлал

32 бүл* 8төл* 8=2048

C57BL/6

Генетикийн, бодис солилцооны 32 бүл* 8төл* 8=2048

2 Харх (F344/Jcl) Хавдар, дархлаа болон эм судлал

16 бүл* 8төл* 6=768

3 Туулай Эм, хор судлал, вакцины туршилт

8 бүл* 8төл* 6=768

4 Усан гахай Эм, хор судлал, вакцины туршилт

4 бүл* 4төл* 6=384

5 сармагчин, загасатаахай, оготоно

Зүрх судасны эмгэг, генийн судалгаа, Паркинсоны өвчин

Шаардлагатай тохиолдолд нийлүүлнэ

2.2. Судалгааны амьтны лабораторийн Үржүүлгийн төлөвлөгөө

Good research results

генетикийн болон микробиологийн хяналт

Үржүүлгийн хэсэг (Animal breeding

facility)

Туршилтын лаборатори (animal experimentation

facility)

Оффис

Амьтан үржүүлэх, арчлах, маллах өрөө

Туршилтын болон микробиологийн лаборатори, рентгэний өрөө

Удирдлагын болон мэргэжилтнүүдийн өрөө

Амьтдыг тусгаарлах өрөө(төрөл зүйлээр)

Мэс ажилбарын болон мал эмнэлгийн үйлчилгээ үзүүлэх өрөө

Сургалтын танхим

Бэлтгэл өрөө Угаалга, ариутгалын тасаг Ажилчдын болон Техникийн хяналтын өрөө

Каринтилах өрөө Хүйтэн агуулах (бага оврын хөлдөөгчөөр орлуулж болно)

Душ, угаалтуур, хувцасны шүүгээ, ариун цэврийн өрөө

Standard Operating Procedure, ISO 9001

BioSafetyLevel 2 or 3

2.3. Судалгааны Амьтны Лабораторийн бүтэц

Туршилтын амьтан үржүүлж өсгөх орчны нөхцөл (Barrier System)

Температур Мэрэгч 28-26°C

Туулай, у/гахай 16-22°C

Чийгшил Хулгана 40%-60%30%-70% бусад

Агаарын шүүлтүүр

Микро-орчинд HEPA шүүлтүүр (99.97%)Макро-орчинд Торон шүүлтүүр (90-95%)

Сэнсний давтамж 10-15 солилцоо/цагт

Агаарын урсгал 15-20 cм/сек

Барометрийн даралт Гадаад эерэг даралт 5-8 mmH2O

Гэрэлтүүлгийн нягт 200 lux/FL+800mm

Гэрэлтүүлэх цаг асаах: 12 цаг　 унтраах: 12 цаг

HEPA/Шүүлтүүр бүхий үржүүлгийн камер

2.4. Лабораторийн Тоног төхөөрөмж

Туршилтын хэсэг

Биоаюулгүйн кабинет, HEPA/ Шүүлтүүр бүхий маллагааны камерууд

Устгалын хэсгийн тоноглол

АвтоклавХөлдөөгчшатаах зуух

3. Хэт дархлаат ийлдэс бэлтгэх, эсрэгбием цэвэршүүлэн ялгах, идэвхийг шалгах

Олон язгуурт эсрэгбием бэлтгэх

Нэг язгуурт эсрэгбием бэлтгэх

Дархлаажуулалт хийх Дархлаажуулалт хийж Эб титр тогтоох Ийлдсэнд эсрэгбиеийн титр тогтоох Гибрид эсийн клони ялгах

Хэт дархлаат ийлдэс ялгах Хэвлийн шингэнээс иммунглобулин ялгах

Эсрэгбиеийн идэвхи шалгах Иммунглобулинийг шошголож, шалгах

Рекомбинант эсрэгтөрөгч бэлтгэх

Эпитопийн зураглал хийх

Праймер зохиож сДНХ олшруулах Нэг язгуурт эсрэгбием бэлтгэхМутант эсэд нэвтрүүлэн өсгөвөрлөх Рекомбинант эсрэгтөрөгч бэлтгэх

ДНХ Цэвэршүүлэн ялгах Өрсөлдүүлэх ИФУ, Иммунблоттинг

Идэвхи шалгах урвалууд

Low life expectancy!68 years

World rank at 126

Age groups

The main causes of mortality

0-4 Perinatal pathologyDiseases of respiratory system

5-1920-44

Injury, poisoning and certain other external causes

45-6465<

Diseases of circulatory systemNeoplasma

Source: MoH (2005) Health indicators-2004

ЛАБОРАТОРИЙН ШИНЭЛЭГ ДЭВШИЛТЭТ ТАЛУУД 1.

ЭМШУИС-ийн профессор багш, эрдэмтэн судлаачдын туршилтын үр дүнд чанарын ахиц дэвшил гарсанаар Монгол улсын нийгмийн эрүүл мэнд, ялангуяа хүн амын дундаж наслалт, нярайн эндэгдэлд эерэгээр нөлөөлөх чухал ач холбогдолтой юм.

Үржүүлгийн вивар болон туршилтын лаборатори дахь халдварын бохирдол нь

туршилтын үр өгөөж, итгэл үнэмшлийг алдагдуулж, амьтны амь болон туршилтын

ажлыг дэмий үрэгдүүлэхэд хүргэдэг

Ийм учраас байгууллага хооронд амьтдыг шилжүүлэхдээ

эрүүл мэндийн мэдээлэлийг хамт шилжүүлдэг

ЛАБОРАТОРИЙН ШИНЭЛЭГ ДЭВШИЛТЭТ ТАЛУУД 2.

Жишээ 1.

Олон улсад нийтлэг мөрдөгддөг эрхзүйн акт, жишиг баримт бичгүүдийг

боловсруулан хэрэгжүүлснээр амьтан ашиглан гүйцэтгэсэн туршилт

судалгааны бүтээлүүдийг олон улсын нэр хүндтэй сэтгүүлүүдэд хэвлүүлэх

ёсзүйн боломж нээгдэх юм.

ЛАБОРАТОРИЙН ШИНЭЛЭГ ДЭВШИЛТЭТ ТАЛУУД 3.

Animal care and use The ASP conforms to the “U.S Governmental Principles for the Utilization and Care of Vertebrate Animals

Used in Testing, Research and Training” Work involving vertebrate animals reported in any paper submitted to The Journal of Parasitology must have been conducted within the following guidelines adapted from a statement by The American Association for Laboratory Animal Science (1989, Laboratory Animal Science 39: 267 ).

1) The transportation, care, and use of animals for research and teaching must conform with the appropriate national guidelines (in the U.S.A., the Animal Welfare Act) and other applicable laws, guidelines, and policies. Authors should refer to the Guide for the Care and Use of Laboratory Animals (U.S. DHEW Publication Number [HIH] 86-23, as revised in 1985 or subsequently).

2) Experiments using animals should be designed and conducted with full consideration given for their relevance to human or animal health, the acquisition of knowledge, and/or the welfare society.

3) Animal species selected for experimentation must be appropriate for the results expected, and the number used should be the minimum justified by sound statistical analysis.

4) All experimental and maintenance procedures require the avoidance of creating conditions that would lead to animall discomfort, distress, or pain, consistent with sound scientific practices.

For journal authors

Жишээ 2.

NIH Guideline

All animals were treated according to Laboratory Animal Control Guidelines at Rakuno-gakuen University, which basically adupted to the American Association of Laboratory Animal Control Guidelines issued by the National Institute of Health

For publication

Анхаарал хандуулсанд баярлалаа!

http://en.wikipedia.org/wiki/Mongolian_gerbilMeriones unguiculatus, the Mongolian gerbil is a rodent to be kept as a pet or experimental animal, it was first brought to the United States in 1954 by Dr. Victor Schwentker for use in research.