การเมืองไทย ระบบหรือคน ผศ.ดร.วิศาล

การเมองไทยระบบหรอคน : การพฒนาวฒนธรรมและการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน

ดร.วศาล ศรมหาวโร *

บทคดยอ

การพฒนาการเมองไทยมขอถกเถยงกนมาตลอดระหวางระบบ โดยเฉพาะรฐธรรมนญกบคน อนหมายถงประชาชนผ มสทธเลอกตง ทามกลางบรบทสงคมโลกทนนยมไรพรมแดน บทความดงกลาวเขยนขนโดยใชฐานขอมลความรจากการวจยเรองวฒนธรรมทางการเมองและพฒนาการม สวนรวมทางการเมองของประชาชนภาคใต : กรณศกษาจงหวดสราษฎรธาน ซงเปนขอมลภาพรวมของการเมองทงระดบชาตและทองถน และเปนการวจยเชงคณภาพ มวตถประสงค 1) เพอศกษาลกษณะวฒนธรรมทางการเมอง และรปแบบการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน และ 2) เพอคนหายทธศาสตรพฒนาการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน ศกษาโดยการสมภาษณเชงลก สนทนากลม แผนทความคด และกระบวนการ AIC ผลการวจย พบวา 1) ลกษณะวฒนธรรมทางการเมองของประชาชนภาคใต สวนใหญไมสอดคลอง ทคลายคลงกบวฒนธรรมการเมองประชาธปไตยไทยโดยทวไป แตมความแตกตางทเดนชดในเรองเลอกเรองทจะใชเงนสแลวตองชนะ นยมคนกลาไดกลาเสย รกศรทธาใครแลวไมเปลยนแปลง ยกเวนไปท าเรองเสยหายกจะไมเลอกกลบมาอกเลย การไดสทธพเศษ ถอเปนเรองอ านาจบารม 2) รปแบบการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน การใชสทธเลอกตง เปนการท าตามกฎหมายมากกวาจตส านก การมสวนรวมดานอน ๆ คอ การรวมรณรงคหาเสยง การรวมจดตงและเขารวมเปนสมาชก การรวมกจกรรมชมชน การรวมตดตอกบเจาหนาทรฐและนกการเมอง การรวมพดจาปรกษาทางการเมอง การลอบบหรอวงเตนมนอย โดยเฉพาะการเดนขบวนประทวง เพราะกลวถกกลาวหาวารบเงน และไมเชอวาเปนวธการทแกปญหาได ยงมวธการอน ๆ อกหลายวธ และ 3) ยทธศาสตรพฒนาการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน จะตองมกจกรรมหรอโครงการ ทเปนการเมองแนวใหม สรางวทยากรแกนน าในพนท การจดตงกลมผลประโยชน การสรางวฒนธรรมทางการเมองประชาธปไตย ใหเปนการเมองภาคพลเมองทเขมแขง มศนยขอมลขาวสารบานเมอง มเวทแลกเปลยนปญหาการบาน การเมอง ทมการถอดบทเรยน จดตงกลมตดตามการด าเนนงานโครงการของรฐในทกระดบ และกจกรรมสรางจตส านกสาธารณะแกชมชน

* ผชวยศาสตราจารย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ผอ านวยการสถาบนพฒนายทธศาสตรทองถน มหาวทยาลยราชภฏ สราษฎรธาน

2

บทน า การพฒนาประเทศไทยขนกบการพฒนาชมชนทองถน อยางนอยจะตองม 4 มต ไดแกการพฒนาเศรษฐกจ สงคม การเมอง และทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทง 4 มต มความสมพนธเกยวของเชอมโยงกน ซบซอนอยางมลกษณะอทปปจจยตาโดยมการเมองเปนฝายบรหารจดการประเทศตงแตชมชนทองถนถงระดบชาต การเมองเปนเรองอ านาจในการจดสรรผลประโยชนในสงคมเปนตวก าหนดกจกรรมของสงคมนนๆ ในทกแงทกมม โดยอ านาจในการจดสรรผลประโยชนในสงคมนนๆ จะตองเปนไปอยางเปนธรรมและยงยน (ประทาน คงฤทธศกษากร. 2539 : 20) ประเทศไทยเปลยนรปแบบการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนการปกครองในระบอบประชาธปไตยมาตงแตป 2475 ปรชญารากฐานทส าคญของระบอบประชาธปไตยคอ ธรรมชาตของมนษย (Human Nature) มนษยโดยธรรมชาตสวนใหญเปนผ มเหตผล เสรภาพของมนษย (Liberty) ถอวามนษยเกดมาพรอมกบเสรภาพภายใตสญญาประชาคมตามแนวคดของรสโซ ผทรงอ านาจอธปไตย คอประชาชนทมารวมตวกน ความเทาเทยมกนของมนษย (Equality) มนษย มความสามารถทแตกตางกนแตโดยธรรมชาตมนษยมความเทาเทยมกนในโอกาสทจะมชวตทด ในสงคม และอ านาจอธปไตยเปนของปวงชน (Popular Sovereignty) (สมบต ธ ารงธญวงศ. 2538 : 33 - 35) หลกการของการเมองในระบอบประชาธปไตยไดแก หลกอ านาจอธปไตยเปนของปวงชน หลกเสรภาพ หลกความเสมอภาค หลกเสยงขางมาก และหลกกฎหมาย (กมล ทองธรรมชาต. 2535 : 120) และรปแบบการเมองประชาธปไตยประเทศไทยไดเลอกรปแบบการควบอ านาจ (Fusion of Power) หรอโดยทวไปเรยกวาระบบรฐสภา (Parliamentary System) เปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขมาจากประเทศองกฤษ (กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย. 2550 : 4 - 5) โดยทมนษยเปนสตวสงคมและเปนสตวการเมอง “ไมวาคณจะเกยวของกบการเมองหรอไม แตการเมอง

จะเกยวของกบชวตคณอยางแนนอน” นนกคอการเมองจะเกยวของสมพนธกบชวตการด ารงชวตทกดานทกมต เศรษฐกจ สงคม และทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม การเมองจงมความส าคญตอการพฒนาทองถนซงเปนรากฐานส าคญตอการพฒนาประเทศในภาพรวม เกอบ 80 ปการเมองในระบอบประชาธปไตยของไทยยงมปญหาอยมากมายทงปญหาเชง

ระบบ เชน รฐธรรมนญ กฎหมายประกอบ สถาบนรฐสภา พรรคการเมองและกลมผลประโยชน เปนตน และปญหาคนทางการเมองซงเกดจากการหลอหลอมทางสงคมการเมองไทย ไดแก ความร ความเขาใจ อดมการณ ทศนคต คานยมทเปนแนวโนมของการรบร อารมณ ความร และการประเมนคณคา สงผลตอพฤตกรรมทมตอระบบการเมอง กอตวสะสมเปนวฒนธรรมทางการเมองทไมเออและไมสอดคลองกบวฒนธรรมประชาธปไตยทมรากฐานมาจากกลมประเทศตะวนตก สงผลตอรปแบบการเขาไปม สวนรวมทางการเมอง กอผลใหไดลกษณะการเมองทไมพงประสงคเปนปญหาและอปสรรคตอการ

3

พฒนาทองถนและประเทศ เชน การใชเงนเปนใหญ การผกขาดอ านาจทางการเมองโดยคนจ านวนนอย คนดมความสามารถเขาสระบบการเมองไดยาก การทจรตประพฤตมชอบ เผดจการโดยระบบรฐสภา การตอสขดแยงเรอรงและความไรเสถยรภาพทางการเมองการบรหารและทางนตบญญต และขาดสภาวะผน าทางการเมอง นบวนปญหาการใชเงนเปนใหญมความรนแรงมากขนจนกลายเปนการเมองเงนตราหรอ ธนาธปไตย (Money Politic) จนน าไปสความขดแยงและรนแรงอยางไมเคยปรากฏมากอน ทามกลางบรบทสงคมโลกทนนยมทไรพรมแดน การแกปญหาในอดต ปจจบน และ

อนาคต ดเสมอนวาจะเนนหนกไปทการแกปญหาเชงระบบโดยเฉพาะรฐธรรมนญ ซงกแก และพฒนาไดระดบหนง แตปญหารากฐานการพฒนาประเทศทเกดความเหลอมล า ไมเปนธรรม ทนอกจากไมไดรบการแกไขแลว ซ ารายจะมมากขนทกขณะ การพฒนาทางการเมองโดยกระบวนการประชาธปไตยทส าคญทสด คอการเมองภาคประชาชนหรอการเมองภาคพลเมองทงทไมเขาใจและเขาใจไมตรงกนทสงผลตอปญหาความขดแยงรนแรง จนสงคมเรยกหาการปรองดอง สมานฉนท สงบสข และยงยนของการเมองทกระดบ ท าอยางไรใหคนไทยโดยเฉพาะชมชนทองถน อนหมายถงการปกครองทองถนทเปนรากฐานส าคญของประชาธปไตยระดบชาต มวฒนธรรมทางการเมองทถกตองสอดคลองกบวฒนธรรมประชาธปไตยซงหมายถงการหลอหลอมมาตงแตความร ความเขาใจ อดมการณ ความเชอ คานยม ทศนคตและพฤตกรรมทถกตองเหมาะสม เออตอการพฒนาการมสวนรวมทาง การเมอง และเขามามสวนรวมในการพฒนาทางการเมองจงตองมลกษณะรปแบบและยทธศาสตร ทถกตองเหมาะสมมประสทธภาพและประสทธผลโดยเฉพาะองคความรดานการสรางวฒนธรรมและพฒนาการมสวนรวมทางการเมอง นอกเหนอจากการมงพฒนาทมงเนนไปทระบบมากเกนไปจนลมพฒนาคนทางการเมองทตองควบคกนไป ซงวตถประสงคของการวจย 1) เพอศกษาลกษณะวฒนธรรมทางการเมองและรปแบบการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน และ 2) เพอคนหายทธศาสตร การพฒนาการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

1. แนวคด ทฤษฎเกยวกบการเมองในระบอบประชาธปไตย ความหมายของ “การเมอง”

ในเรองความหมายของ “การเมอง” นน สมบต ธ ารงธญวงศ (2539 : 3 - 5) ไดกลาววา การเมอง (Politic) ขนอยกบกระบวนการหลอหลอมขดเกลาทางสงคม (socialization process) ของแตละบคคล บคคลทเตบโตภายใตสงแวดลอมของสงคมอ านาจนยม อาจเหนวาการเมองเปนเรองของชนชนผปกครอง เปนภาระหนาทของผปกครองทตองใชอ านาจ เพอปกครองประเทศ เพอสรางความสงบเรยบรอยภายในประเทศ เพอระดมทรพยากรในการพฒนาประเทศ และเปนหนาทของประชาชน

4

ผอยใตการปกครองทจะตองเชอฟงและปฏบตตามระเบยบและกฎหมายทผปกครองบญญต ดวยเหตนการเมองจงหมายถง การจดสรรอ านาจเพอประโยชนสขของประชาชน ขณะท สทธพนธ พทธหน (2525 : 29-35) ไดกลาวถงความคดรวบยอด (Concept) ของค าวา “การเมองทใชวาจะตองเปนเรองเกยวกบ 1) รฐ 2) อ านาจและอ านาจหนาท 3) การแจงสงทมคณคาในสงคม และ 4) เปนเรองของพฤตกรรมตางๆ ทเปนประเดนส าคญ ๆ ทางการเมอง จากทกลาวมาแลวสรปไดวา การเมองเปนเรองอ านาจในการจดสรรผลประโยชนในสงคมนนๆ เปนตวก าหนดกจกรรมของสงคมนน แทบทกหวมม โดยอ านาจในการจดสรรผลประโยชนในสงคมนนๆ อยางเปนธรรมและยงยนทองอยบนหลกการพนฐานส าคญ 4 ประการคอ การพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางยงยน การอนรกษสงแวดลอม การสงเสรมวฒนธรรมและธรรมรฐ (นภาภรณ พพฒน. 2550 : 9)

ความหมายและปรชญาของระบอบประชาธปไตย แมวาการเมองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ไดเขามาในประเทศไทยดวยเวลาเกอบ 80 ปแลวกจรง แตปจจบนน ความขดแยงทางการเมองนน สวนหนงเกดจากการเขาใจหลกอดมการณประชาธปไตยไมตรงกน จงมความจ าเปนจะตองตอกย าและ ท าความเขาใจอยางตกผลกโดยทในสวนทเกยวกบความหมายและปรชญาของการเมองในระบอบประชาธปไตย สมบต ธ ารงธญวงค (2538 : 203-204) ไดอธบายวาค าวาประชาธปไตยมาจากรากศพทภาษากรกคอ demos แปลวา ประชาชน (People) และ Kratia แปลวา การปกครอง (Rule) ดงนน โดยนยทางภาษา ประชาธปไตย จงหมายถง การปกครองโดยประชาชน เกยวกบปรชญาของระบอบประชาธปไตยนน สมบต ธ ารงธญวงค (2538 : 210-219) ไดสรปจากความคดทางการเมองของนกปรชญาในยคตางๆ ตงแตสมยคลาสสคจนถงสมยใหมโดยพยายามอธบายสภาวะธรรมชาต (State of nature) กฎแหงธรรมชาต (Nature laws) และธรรมชาตของมนษย (human nature) เพอชใหเหนถงเงอนไขของมนษยทจะอยรวมกนในสงคม ความจ าเปนในการจดตงรฐ การก าหนดรปแบบของรฐ การก าหนดความสมพนธของผปกครองกบผใตปกครอง และเปาหมายของการปกครองอนเปนเจตจ านงส าคญของระบบการเมอง ในสวนของปรชญาระบอบประชาธปไตย โดยพจารณาวามนษยเปนสตวสงคมทมสญชาตญาณแหงความตองการทจะอยรวมกนเปนสงคม เพอเปาหมายในการแสวงหาชวตทดและมนษยโดยธรรมชาตเปนสตวทมปญญา จงแตกตางจากสตวอน ดวยเหตนมนษยจงมความสามารถในการเรยนรจากสงแวดลอม สามารถใชเหตใชผลเพอแสวงหาชวตทและมความสข อาจกลาวไดวาปรชญาเหลานไดรบอทธพลมาจากปรชญาเมธในสมยคลาสสคคอ โสเครตส เพลโต และอรสโตเตล นนเอง

5

ส าหรบพนฐานปรชญาเกยวกบความเสมอภาคของมนษยอาจไดรบอทธพลมาจากทงความคดของฮอบสและลอค (Ebenstein, 1960 : Locke, 1974. 32-40) แมวาฮอบสและลอค ตางเหนวามนษยโดยธรรมชาตมความเสมอภาคกน สวนในเรองของเสรภาพของปรชญาพนฐานของประชาธปไตยอาจไดรบอทธพลจากทงความคดของลอคและรสโซ โดนเฉพาะรสโซไดเนนความส าคญในเรองเสรภาพของมนษยเปนอยางยง โดยถอวามนษยจะเปนมนษยกตอเมอมนษยมเสรภาพเทานน ถามนษยปราศจากเสรภาพมนษยจะไมเปนมนษย จงอาจกลาวไดวาปรชญาของระบอบประชาธปไตย มรากฐานทางความคดทพฒนามาอยางกวางขวาง โดนเฉพาะอทธพลจากความคดเสรนยมในยคปรชญาการเมองสมยใหม เปนการผสมผสานหลกการเสรนยมเขาดวยกนอยางสมเหตสมผลและ มอทธพลแพรหลายอยางกวางขวางอยในปจจบน หลกการของระบอบประชาธปไตย ระบอบประชาธปไตยนอกจากจะประกอบดวยเอกลกษณทส าคญดงกลาวแลว ในฐานะทระบอบประชาธปไตยเปนระบอบการเมอง มปรชญาดงขางตนแลว ระบอบประชาธปไตย จงประกอบดวยหลกการส าคญ 5 ประการคอ (กระมล ทองธรรมชาต, 2535 : 120 - 122) 1) หลกอ านาจอธปไตยของปวงชน (popular sovereignty) ระบอบประชาธปไตยยดถอหลกแหงอ านาจอธปไตยของปวงชนเปนเสมอนหวใจของระบบการเมอง การปกครอง การแสดงออกซงการเปนเจาของอ านาจอธปไตยสามารถกระท าไดทงการเลอกตงผแทนใหด ารงต าแหนงทางการเมอง และการถอดถอนนอกจากต าแหนงทางการเมอง 2) หลกเสรภาพ ( liberty) ปรชญาของระบอบประชาธปไตยยดมนวาเปนมนษยเกดมาพรอมกบเสรภาพ คณคาของมนษยอยทเสรภาพ 3) หลกความเสมอภาค (equality) เปนหลกการทควบคกบหลกเสรภาพกลาวคอ มนษยจะตองมทงเสรภาพและความเสมอภาค 4) หลกกฎหมาย (rule of law) กฎหมายเปนสงจ าเปนส าหรบการอยรวมกนของมนษยในสงคม การใชหลกกฎหมายท าใหมนษยสามารถเอาชนะขอบกพรองตามกฎแหงธรรมชาต และ 5) หลกเสยงขางมาก (majority rule) ระบอบประชาธปไตยจะยดหลกเสยงขางมากเปนเกณฑ แตจะตองใหความเคารพและคมครองเสยงขางนอย (minority right)

รปแบบการเมองในระบอบประชาธปไตยของประเทศไทย รปแบบการเมองในระบอบประชาธปไตยทปรากฏอยทวโลกในปจจบน สมบต ธ ารงธญวงค (2538 : 232 - 246) ไดจ าแนกไดเปน 3 รปแบบใหญๆ คอ รปแบบควบอ านาจ (fusion of power) รปแบบแบงแยกอ านาจ (separation of power) และรปแบบผสม (mixed system) ส าหรบประเทศไทยไดเลอก รปแบบควบอ านาจ (fusion of power) หรอโดยทวไปอาจเรยกวาระบบรฐสภา

6

(parliamentary system) เปนระบอบประชาธปไตยภายใตรปแบบควบอ านาจหรอระบบรฐสภา มตนแบบมาจากประเทศองกฤษ ประกอบดวยลกษณะส าคญ คอ ประชาชนเปนผ เลอกตงฝาย นตบญญตโดยตรง ฝายนตบญญตเปนผจดตงฝายบรหาร และมอ านาจในการยนกระท ญตตและ ขออภปรายไมไววางใจฝายบรหาร ฝายบรหารมอ านาจในการยบสภานตบญญตและประมขของประเทศ และหวหนาฝายบรหารหรอผน ารฐบาลและแยกออกจากกน ประมขของประเทศอาจเปนกษตรย หรอประธานาธบดกไดขนอยกบลกษณะของแตละสงคม ประเทศทใชรปแบบตามอ านาจและมพระมหากษตรยเปนประมขไดแก องกฤษ เดนมารก เบลเยยม ญป น สวเดน และเนเธอแลนด เปนตน ประเทศทมประธานาธบดเปนประมข ไดแก อนเดย สงคโปร อตาล บงคลาเทศ และปากสถาน เปนตน ความลมเหลวของระบอบประชาธปไตยแบบตวแทนท าใหเกดการเรยกรองการเมองแบบมสวนรวม (Participative politics) มากยงขน (มณฑล คงแถวทอง. 2550 : 32 - 45) การพฒนาการเมองประชาธปไตยมองคประกอบ 3 สวน คอ 1) การพฒนาระบบ เชน การแกรฐธรรมนญ การพฒนาสถาบนทางการเมอง พรรคการเมอง และกลมผลประโยชน เปนตน 2) การพฒนาคนทางการเมอง โดยเฉพาะแบบแผนทเกดจากการหลอหลอมของความร ความเขาใจ อดมการณ ความเชอ คานยม และทศนคตของประชาชนเกดการโนมเอยงของการรบร อารมณความรสก การประเมนคา สงผลตอพฤตกรรมพฒนากอตวเปนวฒนธรรมทางการเมอง สงผลตอไปอกตอการเขาไปมสวนรวมทางการเมองดวยลกษณะและรปแบบตางๆ ทสวนใหญมกไมเออและไมสอดคลองกบการพฒนาการเมองแบบประชาธปไตย และ 3) ภายใตบรบททนนยมโลกดจตอลและการคมนาคมทเปลยนแปลงอยางรวดเรว 2. แนวคดและทฤษฎเกยวกบวฒนธรรมทางการเมอง วฒนธรรมทางการเมอง (Political Culture) Almond and Verba (1965 : 368) เปนผ รเรมใชค าวา “วฒนธรรมทางการเมอง” (political culture) เพออธบายแบบแผนพฤตกรรมทางการเมองของบคคลในสงคมตางๆ Almond อธบายวา วฒนธรรมทางการเมองหมายถงแบบแผนของความเชอ คานยม และทศนคตของบคคล ทมตอระบบการเมองและตอสวนตางๆ ของระบบการเมอง นอกจากน Almond ชใหเหนวา แบบแผนของ ทศนคตของบคคลทมตอระบบการเมอง พจารณาไดจากความโนมเอยง 3 ลกษณะ คอ 1) ความโนมเอยงเกยวกบการรบร (Cognitive Orientation) เปนความร ความเขาใจ และความเชอของบคคลทมตอระบบการเมอง และสวนตางๆ ของระบบการเมอง 2) ความโนมเอยงเกยวกบอารมณความรสกความรบร (Affective Orientation) เปนความรสกของบบคคลทมตอระบบการเมองและสวนตางๆ ของระบบการเมอง 3) ความโนมเอยงเกยวกบการประเมนคา (Evaluative Orientation)

7

เปนการใชดลพนจและการตดสนใจในการ ใหความเหนตางๆ เกยวกบกจกรรมและปรากฏการณทางการเมอง เมอวเคราะหความหมายของ Almond จะเหนไดวา กระบวนการเรยนรและอบรมกลอมเกลาทางการเมอง (political socialization) ของบคคลทมตอระบบการเมองนนจะเรมตนจากการรบรและความเขาใจตอระบบการเมองเปนเบองแรก เมอบคคลมความรความเขาใจอยางไรตอระบบการเมองสวนตางๆ ของระบบการเมองอยางไรแลวจะพฒนาตอไปเปนความรสก ความรสก ดงกลาวอาจจะเปนไดทงความพอใจและไมพอใจ เหนดวยและไมเหนดวย จากนนจะพฒนาเปนความเชอ และน าไปสการใชดลพนจ ในการตดสนใจวามบทบาทอยางไร หรอไมตอระบบการเมองซงเปนผลจากการประเมนคาของระบบการเมองในขนสดทายนนเอง วฒนธรรมทางการเมองแบบประชาธปไตย วฒนธรรมทางการเมองแบบประชาธปไตยนน Thomson, (1940 อางใน อสตรา รตตะมณ. 2540 : 27 - 29) สรปไววา 1) ตองมความตองการการปกครองระบอบประชาธปไตย 2) ตองเคารพกตกาการปกครองตามระบอบประชาธปไตย 3) สนใจการมสวนรวมในกจกรรมทางการเมองการปกครอง 4) ยอมรบในความเสมอภาคของบคคล 5) การไมยอมรบวาการใชอ านาจคอธรรม แตธรรมคออ านาจ 6) ตองค านงถงสทธเสรภาพของผ อน 7) การรจกวพากษวจารณอยางมเหตผล 8) มองโลกในแงด ไววางใจผ อน และ 9) ตองมความส านกในหนาทพลเมองเมองของตน ในขณะท วชย ตนศร (2547 : 18 - 20) ไดกลาวถงคณสมบตหรอบคลกภาพประชาธปไตยตามความหมายของ ศาสตราจารย ลาสเวล วามองคประกอบ 5 ประการ คอ 1) บคลกเปดเผย (open ego) ซงหมายถงการมทศนคตทดและอบอนตอเพอนมนษยดวยกน 2) ความสามารถทแบงปนคณคา (สงทมประโยชน) กบผ อน 3) มแนวโนมทจะยดระบบคณคาแบบหลากหลายมากกวาจะยดถอระบบคณคาเดยว อาจแปลความหมายวาวสยทศนตองไมคบแคบ 4) ใหความไววางใจและเชอมนในสงแวดลอมทางสงคมและเพอนมนษยดวยกน และ 5) เปนอสระ (หรอปลอดจาก) ความกระวนกระวายใจพอประมาณ และจากการประมวลประเทศประชาธปไตยทวโลก ของวสทธ โพธแทน (2551 : 160 - 161) พบวาวฒนธรรมทางการเมองของประเทศทมประชาธปไตยกาวหนานน มลกษณะ 1) ความมเหตผล 2) เคารพซงกนและกน 3) อดกลนในความแตกตาง 4) ตกลงกนอยางสนตวธ 5) รจกการมสวนรวมทางการเมอง 6) ไมลมเรองสทธและหนาท 7) ท าดเพอประโยชนสวนรวม 8)มอดมการณรวมคอ ประชาธปไตยแนวแน 9) เหนแกประเทศชาต (รกชาต) และ 10) พฒนาความรความสามารถของตนเอง

8

วฒนธรรมทางการเมองของไทย กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย (2550 : 18 - 20) ไดอธบายสรป ลกษณะทางวฒนธรรมทางการเมองไทยวาม ลกษณะ 1) ความยดมนในตวบคคลมากกวาหลกการหรอเหตผล 2)ความยกยองผ ทมความรหรอมเกยรตสง 3) ความเคารพและคลอยตามผ มวยวฒสง 4) ความนยมเรองเงนคอแกวสารพดนก เงนซอไดทกอยาง และเงนคอพระเจา 5) ความรกความอสระ 6) ความนยมในอ านาจเปนลกษณะอ านาจนยม 7) ความเชอในโชคลางของคลงและไสยศาสตร 8) ความนยมการเลนพรรคเลนพวก 9) เฉอยชาและความไมกระตอรอรนในทางการเมอง 10) นยมระบบเจานาย กบลกนอง 11) มการจดล าดบฐานะในความสมพนธระหวางบคคล 12) ยดมนในประเพณดงเดม 13) ขาดความเชอมนในตนเอง มองโลกแงราย ขาดความไววางใจผ อน และ 14) รกสงบและประนประนอม จะเหนไดวาวฒนธรรมทางการเมองไทยนนมลกษณะไมสอดคลองกบวฒนธรรมการเมองแบบประชาธปไตยโดยสนเชง ซงจะสงผลตออปสรรคการพฒนาการมสวนรวมและการพฒนาการเมองไทย 3. แนวคดและทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมทางการเมอง ความหมายของการมสวนรวมทางการเมอง นรนต เศรษฐบตร (2537 : 205) ใหความเหนวาการมสวนรวมทางการเมอง หมายถง การมสวนรวมในการกระท า (Activity) ของแตละบคคล ซงมอทธพลตอการตดสนใจนโยบายของรฐบาล การมสวนรวมจะมาจากแตละบคคลโดยตรงตอการตดสนนโยบายของรฐบาล เรยกวา “การมสวนรวมโดยตนเอง” (Autonomous Participation) และการมสวนรวมซงมอทธพลตอการตดสนนโยบายทางออมนอกเหนอจากแตละบคคลโดยตรงแลวเรยกวา “การมสวนรวมโดยการ ถกระดม” (Mobilized Participation) ซงมผลโดยตรงตอการพฒนาการเมองในระบอบปะชาธปไตย รปแบบการมสวนรวมทางการเมอง รปแบบการมสวนรวมทางการเมองนน ประจตร มหาหง. 2529 : 244 – 246) ไดกลาวถงความเหนของ เวอรบา ทไดเสนอไววาม 4 รปแบบ คอ 1. การใชสทธเลอกตง (Voting) เปนกจกรรมของบคคลแตละคน ในการเลอกตวแทนของตนเขาไปใชอ านาจในทางการเมอง อาจเปน 4 ป หรอ 2 ป ตอครงแลวแตกรณ 2. การรณรงคหาเสยงเลอกตง (Campaign activity) เปนกจกรรมในลกษณะเดยวกบการใชสทธเลอกตง แตเปนรปแบบของการไปมสวนรวมในการรณรงคหาเสยง กจกรรมนเปน

9

สวนหนงทประชาชนอาจใชเพออทธพลทเขาพงมตอการเลอกตง นอกเหนอไปจากเสยง 1 เสยงตามสทธในการเลอกตงแลว 3. กจกรรมของชมชน (Community activity) เปนกจกรรมของกลม หรอองคกรทมพลเมองรวมกนด าเนนการ เพอแกไขปญหาทางสงคม เศรษฐกจและการเมอง ในกรณนประชาชนจะรวมกน เพอใชอทธพลตอการด าเนนการกจการงานของรฐ กจกรรมในรปแบบนเปนไปอยางมเปาหมายทแนนอน และมอทธพลมาก 4. การตดตอเปนการเฉพาะ (Particularized contacts) เปนรปแบบของการเขามสวนรวมทางการเมองของประชาชนพลเมองเปนรายบคคล ผ ซงตดตอกบเจาหนาทของรฐ หรอขาราชการเพอแกไขปญหาตางๆ เฉพาะตวหรอของครอบครว กจกรรมรปแบบนเปนไปอยางมเปาหมายทแนนอน และมอทธพลมาก ในขณะท Milbrath (1971 : 12 – 16 ) ไดจ าแนกรปแบบการมสวนรวมทางการเมองออกเปน 6 รปแบบใกลเคยงกบทกลาวมา คอ 1) การเลอกตง (Voting) 2) การเปนเจาหนาทพรรคการเมองและเจาหนาทรณรงคหาเสยง (Party and Campaign Workers) 3) การเปนผ มบทบาท ในชมชน (Community Activists) 4) การตดตอกบทางราชการ (Contracting officials) 5) การเปน ผประทวง (Protestors) และ 6) การเปนผ สอขาว (Communicators) Huntington and Nelson (1977 : 4 -7) ไดจ าแนกรปแบบการมสวนรวมในลกษณะทคลายคลงกนแตไดเพมกจกรรมทางการเมองบางรปแบบเพอใหสมบรณและรอบคลมเนอหามากยงขน โดยจดแบงออกเปน 5 รปแบบ ดงน 1. กจกรรมการเลอกตง (Electoral Activity) หมายถง การลงคะแนนออกเสยงเลอกตงและเขารวมรณรงคในการเลอกตง เปนตน 2. การลอบบ (lobby) หมายถง การตดตอเจาหนาทหรอผน าทางการเมอง เพอหาทางเขาไปมอทธพลตอการตดสนใจและการก าหนดนโยบายของรฐโดยใหขอมลตางๆ เพอผลประโยชนของกลมเปนเกณฑ 3. กจกรรมองคกร (Organizational Activity) หมายถง เปนกจกรรมของกลมองคกรใดองคกรหนง โดยมเปาหมายเขาไปมอทธพลตอประเดนทเกยวกบผลประโยชนเฉพาะอยางหรออาจจะเปนผลประโยชนตอสวนรวมกได 4. การตดตอเฉพาะเรอง (Contacting) หมายถง การตดตอเจาหนาทของรฐหรอเจาหนาทเปนการสวนตว โดยมงหวงประโยชนสวนตวและครอบครวตลอดจนหมคณะของตน 5. การใชความรนแรง (Violence) เปนกจกรรมทพยายามสรางผลกระทบตอการตดสนใจการก าหนดนโยบายของรฐบาล โดยการท ารายรางกาย ท าลายทรพยสน กจกรรมนอาจด าเนนไปโดยมจดมงหมายทจะเปลยนแปลงทางการเมอง เชน การกอรฐประหาร การลอบสงหารผน าทางการเมอง หรออาจมงเปลยนแปลงทางการเมอง เชน การปฏวต เปนตน

10

กรอบการวเคราะห จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของผ วจยพอประมวลไดวา กระบวนการหลอหลอมทางการเมอง (Political Socialization Process) อนไดแก ความรความเขาใจ อดมการณ ความเชอ คานยมและทศนคตทางการเมองของสงคมไทยโดยเฉพาะชมชนทองถนซงเปนรากฐานของประเทศ แมจะเปลยนแปลงรปแบบการปกครองจากระบบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนประชาธปไตยมาตงแต พ.ศ.2475 แลวกตาม แตลกษณะดงกลาวไมไดเปลยนแปลงไปมากนก ซงลกษณะดงกลาวเปนความโนมเอยงของการรบร อารมณความรสก และการประเมนคาสงผลตอพฤตกรรมทางการเมองสะสมอยางยาวนานจนกลายเปนวฒนธรรมทางการเมองไทยทไมสอดคลองกบวฒนธรรมการเมองประชาธปไตย และเปนอปสรรคตอการพฒนาการมสวนรวมทางการเมองในรปแบบตางๆ การพฒนาการเมองประชาธปไตยของไทย นอกจากปรบแกพฒนาระบบแลวจะตองมงพฒนาคนทางการเมองอนไดแก วฒนธรรมและการมสวนรวมทางการเมอง จากลกษณะขอมลองคความรวฒนธรรมและรปแบบการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนทเปนอย สามารถทจะน ามาเปนฐานระดมความคด วเคราะหและสงเคราะห คนหายทธศาสตรพฒนาการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในอนทจะพฒนาการเมองในระบบประชาธปไตยจากทองถนสระดบชาต ซงแสดงใหเหนความสมพนธจากภาพท 1

11

ภาพท 1 กรอบแนวคดการวจย

ระเบยบวธการศกษาวจย พนทการศกษาวจยไดเลอกจงหวดสราษฎรธานเปนกรณศกษาดวยเหตทเปนจงหวดใหญทงพนทและประชากรล าดบตนของภาคใต มทตงใกลเคยงศนยกลางภาคใตมสมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.) ในระบบเขตโดยยดรฐธรรมนญป พ.ศ. 2550 ได 6 คน ซงนาจะเปนตวแทนกรณศกษาของภาคใตไดและเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ซงมลกษณะเปนการวจยเชงปฏบตการ (Action Research) กลมตวอยางเปนประชาชนผ มสทธเลอกตงในจงหวดสราษฎรธาน สมตวอยางโดยวธการเชงกลมบรเวณ (Cluster sampling) เขตเลอกตงละ 3 อ าเภอ โดยวธเฉพาะเจาะจง

รปแบบการมสวนรวมทางการเมอง (Modes of Political Participation) - การใชสทธเลอกตง (Voting) - การรณรงคหาเสยงเลอกตง (Complain Activity - การจดตงและการเขารวมเปนสมาชกกลมตางๆ - การรวมกจกรรมของชมชน (Community Activity) - การตดตอเปนการสวนตวกบเจาหนาทรฐ/ นกการเมอง (Particularized Contacts) - การพดจาปรกษาเรองการเมอง (Communicator) - การลอบบ (Lobby) - การเดนขบวนประทวง (Protestors)

ความร ความเขาใจ (Cognitive) อดมการณ (Ideology) ความเชอ (Belief) คานยม (Value) และทศนคต (Attitude) การเมอง ในระบอบประชาธปไตย

กระบวนการหลอหลอม ทางการเมอง

(Political Socialization)

พฤตกรรมทางการเมอง (Political Behaviors)

- การเลนพรรคเลนพวก - การประจบ/วงเตน - การคอรปชน - การยดตวบคคลกบหลกการ - การใชเงนกบการเลอกตง - การตดสนใจเลอกตวแทน - พฤตกรรมในการลงคะแนนเสยง

ยทธศาสตรพฒนาการมสวนรวมทางการเมอง ของประชาชน

ลกษณะวฒนธรรมทางการเมอง

(Political Culture) ของประชาชน

12

(Purposive sampling) เพราะตองการใหไดประชากรผสนทดกรณ (Key Information) ทเหมาะสม ไมล าเอยง (Bias) กบวตถประสงคและรปแบบการวจยโดยเลอกเอา 6 อ าเภอๆ ละ 15 คน รวม 90 คน ส าหรบการวจยตามวตถประสงคขอ 1 และ 6 อ าเภอๆ ละ 60 คน รวม 360 คนเพอจดเวทระดมความคด ส าหรบการวจยตามวตถประสงค ขอ 2 เครองมอการวจยใชการสมภาษณเชงลก (In - depth Interview) สนทนากลม (Focus group Discussion) แผนทความคด (Mind Map) และกระบวนการ AIC วเคราะหขอมลโดยใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยวธวเคราะหขอมลการวจย เชงคณภาพ เชงอปนย (Inductive Analysis) คอ องคความรทไดโดยวธการใหเหตผลเชงตรรกะ (Logical reasoning) น าขอมลทไดจากการศกษาทแสดงความเชอมโยงระหวางตวแปรตงแต 2 ตวขนไปโดยใชวธการเชงประจกษมาประมวลเปนแนวคดหาค าอธบายเปนขอสรปทวไป (Generalization) (สภางค จนทวนช. 2547 : 118 - 119) สรปผลการวจย 1. ลกษณะวฒนธรรมทางการเมอง อนหมายถงความโนมเอยงของการรบร อารมณ ความรสกและการประเมนคาอนเกดจากการหลอหลอมดวย ความร ความเขาใจ อดมการณ ความเชอ คานยมและทศนคตสงผลตอพฤตกรรมทางการเมองกอตวสะสมยาวนานเปนวถชวตทเกยวของกบการเมองซงแตละประเดนไดคนพบดงน 1.1 ความรความเขาใจทางการเมอง การเมองเปนเรองทเกยวของกบการด าเนนชวตทเปลยนแปลงไปตามยคสมย เปนกฎระเบยบการบรหารจดการของสงคมมกจกรรมรวมกนกระทบตอทกฝาย เปนผลประโยชน อ านาจบารม หนาตาของสงคม เลหเหลยมและ เกมทเครยด การเมองหากไมกนไมโกงจะแกปญหาไดทกเรอง แตการไมกนไมโกงจะอยไมได เพราะลงทนหนกตอนหาเสยง ไมกนไมโกงทงหมดจะไมทะเลาะ กนและโกงทงหมดกไมทะเลาะ แตบานเมองเสยหาย กนโกงไมเทากนหรอผลประโยชนไมลงตวกทะเลาะ การเมองจงเปนเรองการจดสรรหรอบรหารผลประโยชนใหลงตว ไปเลอกตงตามหนาท เพราะกลวเสยสทธทจะมผลกระทบถงเขามากกวาทไปดวยจตส านกทางการเมอง และเลอกไวพงพายามมปญหาเดอดรอน ไมวาจะผดกฎหมาย หลกเกณฑขนตอนหรอไม ยงท าผดมากกยงจะตองพงพา ความคด ความเชอของคนสวนใหญเชอวาการเมองแกปญหาการด าเนนชวตไมได คนเรามความแตกตางแตก าเนด ความไดเปรยบเสยเปรยบในการด าเนนชวตขนกบวาใครมโอกาสมากกวากน โอกาสทวาคอ โอกาสในการเขาถงต าแหนงอนหมายถง การมอ านาจทจะท าใหมโอกาสในการหาเงน หรอเงนท าใหมโอกาสมต าแหนงและอ านาจ เปนความไดเปรยบบคคลโดยทวไปการเมองจงหมายถง โอกาสในการด าเนนชวตดวย การเมองเปนเรองการตอส ดานผลประโยชน โดยไมสนใจทมาหรอความชอบธรรมผลประโยชนลงตวกจบ การเลนการเมอง

13

จงเปนการแสวงหาโอกาสในการด าเนนชวต ในทางปฏบตหลกการและกระบวนการทางการเมองประชาธปไตยเปนเพยงพธการเทานน การใชเหตผลตามหลกการประชาธปไตยจะไมเกดเพราะการใชเหตผลจะโกงกนไมได การลงคะแนนหรอการตดสนใจกรณตาง ๆ ไมไดตดสนใจอยกบหลกเหตผล แตขนกบผลประโยชนทจะสงผลตอชวตเขาในอนาคต ระบบอปถมภคอตนทนของการกาวไปสต าแหนง อ านาจและเงน เงนเปนเปาหมายชวต การตดสนใจเลอกตงในระดบทองถนญาตจะมากอน พรรคพวกรองลงมา ถาญาตกบพรรคพวกมเทา ๆ กน เงนจะมบทบาทตอการเลอกตงโดยทพรรคการเมองจะเปนฐานรองรบใหงายขน คนชนกลางจะเปนตวแปรของการเลอกตง คณสมบตผสมคร เชน วฒการศกษา ความร ความสามารถ ประสบการณ มบทบาทนอยในการตดสนใจเลอกตง ในระดบชาตจะเลอกพรรคเพราะมโอกาสเปนรฐบาล คนภาคใต มลกษณะทองถนนยม “รกแลวรกเลย” ไมเปลยนแปลง แมจะมขอบกพรองบางกไมวา เขาลกษณะเอาลกเองไวกอน “คนดไมตองถาม คนงามไมตองเลา” สบตอยาวนานจนกลายเปนอตลกษณทางการเมองของคนภาคใตไปดวย หลกเสรภาพของมนษย ไดแกสทธเสรภาพตาง ๆ ทงชวตและทรพยสน ประชาชนโดยสวนใหญขาดความร ความเขาใจสทธเสรภาพ โดยหลกการดแตไมเปนจรงในการปฏบต เพราะถามกกนโกงไมได หลกสทธเสรภาพจงเปนเพยงค าพดหรอหลกการสวยหร “กอนเสาเปนเสอ สากกะเบอเปนยกษ” กนโกงบางสมยจะสลบกนกลายเปนเรองปกต และถกครอบง าดวยระบบอปถมภในการด าเนนชวต ญาตพนองท าอะไรไมถกกไมวากลาวตกเตอน อยางดกแคใหเอาไปคดเอาเอง การด าเนนชวตใครจะท าอะไรกท าไป ไมมใครไปยงกบใคร แมผดกฎหมายตางคนตางท า “ลากวางมาไดหนงตวจะแบงกนกน” หลกความเทาเทยมและหลกความเสมอภาค ในทางปฏบตอยไกลจากความเปนจรงซงเปนมาตงแตอดต “รกมากอม รกนอยลงมาจง รกนอยลงมาอกใหเดน” หรอ คลายทองสองหนอ ควายทอเสยนวล (รกจนเสยหลกการ) คนรวย คนมอ านาจมโอกาสมากกวา เปนสงคมทยอมรบการมอ านาจหรออ านาจนยมไดอ านาจมาถกตองชอบธรรมหรอไมอยางไรไมสนใจ ทกอยางถา ผลประโยชนลงตวกจบ ผลประโยชนไมลงตวกมการตอสรนแรง แตกแยกเกดการแยงชง แสวงหาหนทาง หรอวธการทจะตอสายไปสสายอ านาจอปถมภ หลกกฎหมายทเออผลประโยชนแกคนชนลางมนอย ออกไดชา เนอหากไมตรงกบความตองการ การบงคบใชไมเสมอภาค เลอกปฏบต ความยตธรรมกบผลประโยชนสมพนธกบการใชเหตผลตดสนใจ คนมอทธพลหรอสถานะสงกวาจะมโอกาสและไดเปรยบกวาในทกเรอง อ านาจและโอกาสสไมไดกส ดวยเงน เทาไรกไดขอใหชนะรวมทงคดความกลายเปนสายโซรากเหงา (Root Chain) ของการทจรตคอรปชน การท าอะไรใหถกระเบยบจะไมเกด เพราะถาถกระเบยบกกนโกงไมได อยการคอจดออนของกระบวนการยตธรรม บคคลทเกยวของหรอมสวนรวมทางการเมอง โดยเฉพาะหวคะแนนในระดบทองถนมความสมพนธลกซงอยางแยกกนไมออก จากกระบวนการความสมพนธดงกลาว หลกอ านาจอธปไตยเปนของปวงชน ในทางปฏบตประชาชนไมมความอสระในการตดสนใจ

14

เสรภาพทางความคดถกครอบง า การตดสนใจเปนไปตามพวกพอง และกลมอปถมภ ซอขาย และขอได อ านาจทแทจรงอยทนกการเมอง ประชาธปไตยเปนของประชาชน โดยประชาชน แตไมใชเพอประชาชน คนทเราเลอกตงไปท าผดกไมตรวจสอบ เพราะถอวาเราเลอกไปเอง ไมอยากจะยงเกยวอะไรมากไปกวาการไปท าหนาทเลอกตงการเลอกตงในระดบชาตสวนใหญจะตดสนใจเลอกพรรคตามสายอปถมภ ระดบทองถนเลอกโดยหวงการชวยเหลอทเกยวกบการด าเนนชวตทเปนของตนเอง หลกการยดความถกตองโดยใชเสยงขางมากและฟงเหตผลของเสยงขางนอยนน เปนการตดสนใจทไมไดอยบนหลกการของเหตผลของสงทควรจะเปนของเรองราวนน ไมตรงกบความคดหรอเจตนารมณของตนเอง เสยงขางมากไมไดสะทอนความเปนจรง เสยงขางมากสรางและท าขนไดเปนความจรงจอมปลอม ซอขายได เปนอทธพลของสายอปถมภทฝงลกยาวนานทโนมนาวชกจงได นกการเมองจงตองท าไดทกเรองแมชวยคนท าผด และยดตดตวบคคลมากกวาหลกการ 1.2 อดมการณ อยากเหนอยากไดการเมองทด มความเปนธรรม สมานฉนทและสงบสข นกการเมองทมภาวะผ น า นาเชอถอ มความคด ท าเพอประชาชนโดยสวนรวม ใจซอมอสะอาด ลดละผลประโยชน ดแลทวถง มความเปนธรรม เปนแบบอยางได ไมตองดทสดขอสกเจดสบเปอรเซนตกพอ เพราะนกการเมองดรอยเปอรเซนตคงไมม คนอาสาเขาไปท างานการเ มองไมมเรองผลประโยชนเลยคงไมม ประชาชนทมเหตผล มสปรต จตสาธารณะ เอาบานเมองเปนทตง มความคดเชอในหลกประชาธปไตย มการเรยนรประชาธปไตยกบการด าเนนชวต สรางการมสวนรวมและการใชชวตรวมกนทเปนผลประโยชนสวนรวมและชมชนทองถน 1.3 ความเชอ นนเชอค าสอนพทธศาสนาท าดไดด สงทงหลายเปนไปตามกฎแหงกรรม แตในทางปฏบตของสงคมปจจบนคนสวนใหญคดท าความดมนอย เพราะคดวากรรมมองไมเหน ด าเนนชวตแบบหลงระเรง มเวลาวางไมล าบาก สนทนาการเชน เลนการพนน เขาถงทกวงการ กลาไดกลาเสย จะไดรบการยอมรบจากวงการนกเลงวาเปนผ กวางขวาง สนใจท าอะไรทเปนผลประโยชนกบตนเอง การเมองจงเปนเรองธรรมชาต ทมทงดและไมดปนกน หลกพจารณาความถกตองทางการเมอง จะดวาใครเปนคนใหขาวสาร จะเชอบคคลมากกวาหลกการ ไมพดหรอวจารณบคคลทเขาเลอกหรอชนชอบ แมผดพลาด ขอความนโยบายหรอขอความทใชหาสยงจะมผลตอการตดสนใจเลอกตงนอยกวาความเปนบคคล ยดบคคล (พวก) มากกวาเนอหาของเรองราวในขณะนน โดยไมคอยศกษาหาสาเหตของปญหา เขาลกษณะพวกเองไมผด ถงผดกไมพด ไมวจารณ เงยบ ๆ เฉย ๆ เดยวกหายไปเอง 1.4 คานยมทางการเมอง ญาตและระบบอปถมภมบทบาทมาก บญคณตองทดแทน ใครเคยชวยตองตอบแทน เงนเนรมตไดทกอยาง ถาใครใหเงนสวนใหญจะรบ รบเงนแลวสวนใหญจะลงคะแนนให นอกจากเปนการตอบแทนแลว คดวาเลอกใครกมคาเทากน และกลวถกเชค

15

ยอนหลง จะเกดอนตรายกบตวเองและครอบครว มสวนนอยทไมรบเงนจะตดสนใจเลอกตงโดยพจารณาจากความดจากประวต การเขาหาประชาชน กนโกงบางไมเปนไร พดแลวท าไดบางไมไดบางกไมเปนไร แตขอใหมความนาเชอถอ มแนวทางการท างาน ตงใจมงมนใจถง ใจนกเลง กลาไดกลาเสย มนษยสมพนธด ระดบชาตเลอกพรรค ระดบทองถนเลอกบคคล 1.5 ทศนคตทางการเมอง บางพนทเงนมบทบาทมากกวาระบบอปถมภและเงนกลายเปนอปถมภลกษณะหนง การตดสนใจลงคะแนนเลอกตงอาจไมตรงกบทเขาคด จะเลอกคนทชวยเขาได การไปงานศพจงมบทบาทตอการหาเสยง “คนตายไปเพอคนอย” สงทไมชอบคอการใชอ านาจรฐทมลกษณะเจาขนมลนาย จากผลการวจยจะเหนวาขอคนพบลกษณะวฒนธรรมทางการเมองในสภาพความเปนจรงจากกรณศกษาจงหวดสราษฎรธานนน ลกษณะวฒนธรรมทางการเมองทเกดจากกระบวนการหลอหลอมเปนหลกคดตงแตความร ความเขาใจ อดมการณ ความเชอ คานยม และทศนคตทางการเมองของประชาชนสวนใหญอยหางไกล และไมสอดคลองกบวฒนธรรมทางการเมองประชาธปไตยในเกอบทกดานทกประเดน ลกษณะวฒนธรรมดงกลาวสงผลโดยตรงตอพฤตกรรมทางการเมองทไมพงประสงคในสงคมการเมองแบบประชาธปไตยซงผลการวจยไดขอคนพบพฤตกรรมทางการเมอง คอ 2. การเลนพรรคเลนพวกมสง เพราะพรรคพวกชวยไดทกเรอง บอกได สงได บญคณตองทดแทน ไดพวกจะไดทกเรองทตองการ หลกการระเบยบปฏบตทท าไมได แตถามพวกท าหรอหาทางออกใหได ผดกชวยปดบง รวาไมดปดโอกาสจ ากดสทธผ อนแตหลกเลยงยาก ทกคนอยากสะดวกสบาย พรรคพวกท าผดใหถกได ไมมพวกกใชเงน ใชกนจนเกดพรรคพวกใหมในเวลาตอมา เงนและพวกคอโอกาสของความเสมอภาพ เปนทมาของการวงเตนประจบสอพลอ เชอลก ๆ วาระบบเสนสายมอยทกวงการในสงคม เราไมท าคนอนกท า เราไมท ากสคนอนไมได การใชอภสทธท าใหไดเรว สทธพเศษหรออภสทธถอเปนการมบารม เปนพลงอ านาจ เชอกฎแหงกรรม แตผลประโยชนเฉพาะหนายงใหญกวา การทจรตคอรปชน เชอวาใครท าตามระเบยบกฎหมายนนโง คนฉลาดตองไมปฏบตตามกฎเกณฑ เรมแรกขาราชการชชองใหนกการเมองตดสนใจใชอ านาจ ตอมานกการเมองสงใหขาราชการท า กลายเปนรากเหงาการทจรตคอรปชนทเกดจากความสมพนธของระบบอปถมภแนวใหม เหตทกลาท ากลาโกง เพราะเชอวาท าไดกฎหมายมชองวาง เอาผดไดยากและเชอมนมากขนวาชวตคอโอกาส โอกาสตองเรมทเงน หรออ านาจ ชวตทดคอโอกาสทด อะไรถกหลกการ จะท าไดยาก ชาและไมไดผลประโยชน “ใหในสงทไมถกตอง กตองเอาสงทไมถกตองคนแบบไมถกตอง” เชอวานกการเมองสวนใหญมสงนทกคน ขอแตใหคนสงคมบาง นกการเมองทไมกนไมโกงเกอบไมมในสงคม การยดตวบคคลมากกวาหลกการ เพราะเชอวาคนอยเหนอทกสงทกอยาง คนท าไดหมด หลกการคอค าโฆษณาทสวยหร ขนตอนกระบวนการเปนแคพธการ คนใกลชดจะพดนอยใชงาย

16

ต าแหนงเปลยนไดแตตวบคคลตองอยกนตลอดชวต ความเชอดงกลาวเปนพฒนาการรากเหงาของระบบอปถมภ การใชเงนกบการเลอกตง เชอวาการเมองทเปนอยแกปญหาการด าเนนชวตไมได ไมมผลในทางปฏบต เหมอนกนหมดทกระดบ จงเลอกเงนไวกอน รบเงนแลวสวนใหญจะลงคะแนนใหตามทรบปากไว เพราะเชอวาความลบไมมในโลก สกวนหนงจะรมผลอนตรายตอตวเองและครอบครว และแสดงถงความจรงใจ ซอสตย ทงๆ ทรวาเปนเรองไมถกตอง แตสบายใจกวาผลประโยชนทตามมามมากและตอเนองถงอนาคต ใครท าผดหลกการและกฎเกณฑมากกลายเปนความภาคภมใจวาเปนคนมประสบการณ “จงใชเงนหาอ านาจ หรอใชอ านาจหาเงน” การตดสนใจเลอกตวแทนในระดบทองถนความเปนญาตมาอนดบแรก พรรคพวก เงน และพรรคทสนบสนนจะเปนตวเสรม ระดบชาตพรรคทสงกดของผสมครจะมาเปนอนดบแรก พฤตกรรมการลงคะแนนเลอกตงสวนใหญตดสนใจมากอนเขาคหาเลอกตง แต 2 – 3 วนสดทายจะเปนตวแปรพลกผน ทมผสมครจะมคนเชคการลงคะแนนหนาหนวย ลกษณะการเชคจะดสหนา ดการพดคยของผลงคะแนน มสวนนอยทเปนพรรคพวกจะขอกนไดโดยไมตองใชเงน ผใชสทธเชอผน าทเคยใหความชวยเหลอกนมากอน บางพนทเปนสวนนอยมากทเกดความไมแนใจจะใชการรบบตรประชาชน บางสวนดกระแสสวนใหญในพนทไปทางไหน ไมไปดวยกอยยาก มสวนนอยหวคะแนนตองเปนบคคลฉลาดแกมโกง มอ านาจอทธพลกวางขวาง และขอต าแหนงทมในระดบรอง ๆ ลงมาในโอกาสตอไปในพนทจงเกดสายโยงใยเกยวพนกนทงระบบ เปนอปถมภลกโซรปแบบใหมทเกยวโยงตงแตระดบทองถนถงระดบชาตในสงคมการเมองประชาธปไตยไทยปจจบน กระบวนการหลอหลอมทางสงคมการเมองทเกดจากความร ความเขาใจ อดมการณ ความเชอ คานยมและทศนคตตกผลกทางความคดเปนแนวโนมของการรบรอารมณความรสก และการประเมนคาและแสดงออกมาเปนพฤตกรรมทางการเมองพฒนากอตวเปนลกษณะวฒนธรรมทางการเมองของประชาชนดงขอคนพบสงผลตอรปแบบการเขาไปมสวนรวมทางการเมอง คอ 3. การรวมใชสทธเลอกตงประชาชนมหลกคดเหตผลทแตกตางกน คอ คดเปนการชวยสงคมชวยชาต เปนความรบผดชอบภมใจทไดท า เปนตวอยางแกคนอน ๆ อยากไดคนทแกปญหาของประชาชนได แตทางปฏบตสวนใหญไปใชสทธเพราะกลวเสยสทธทางกฎหมายมากกวาจตส านกในฐานะพลเมองทด การรวมรณรงคหาเสยงเลอกตงมนอยโดยการชวยเดนแจกเอกสาร แผนพบและโปสเตอร ขอจากญาตพนอง ส าหรบพรรคพวกจะใหเขาพจารณาเองไปเปนกลมมากกวาบคคล สวนกลมบคคลทไมไดรวมจะใหเหตผลวา กลวเพอนบาน กลาวหาวารบเงนและเบอหนาย การจดตงและเขารวมเปนสมาชกกลมตางๆ มเปนสวนนอยโดยใหเหตผลวาอยากเหนการพฒนาโดยรวมของทองถนหรอชมชน และเปนสมาชกอยแลว โดยชวยประสานงาน ไดคาตอบแทนบางไมไดบาง แตมแรงจงใจตรงทไดรบการชวยเหลอยามเจบไขไมสบาย สวนทไมรวมใหเหตผลวาไมชอบและไมอยาก

17

เปนสมาชกโดยเฉพาะพรรคการเมองเพราะกลวไมอสระและเกยวพนไปถงชวตประจ าวนตนเองและครอบครว การรวมกจกรรมของชมชนมไมมากนกเขารวมเพราะเปนผสงอายไดเพอน ไดความร แลกเปลยนความคด ประสบการณ และอาจไดเปนตวแทนชมชน ท างานเกอกลผลประโยชนรวมกน และไมมจดมงหมายทางการเมอง มนอยมากทตดตอเปนการสวนตวกบเจาหนาท รฐหรอนกการเมอง โดยผานคนใกลชด ทงโดยตรงและผานหวคะแนน ผชวย ส.ส. หรอคนทใกลชดผแทน สวนใหญจะเปนเรองทมปญหากบการด าเนนชวตในพนท เชนถนนช ารด ไฟฟาประปาเปนตน ในสวนของผ ทไมมการตดตอเลย ใหเหตผลวา นกการเมองทกระดบรบปากเกอบทกเรอง แตท าไดนอยมากหรอไมท าเลย เกดความเบอหนายเสยเวลา มปญหาในพนทจะเลอกตดตอปรกษาเพอนบานและพรรคพวกทสนท เพราะพบปะงายและเปนกนเอง จรงใจ ไมเครยด และไมมเรองเงนเขามาเกยวของท าใหความสบายใจกวา การรวมพดจาปรกษาเรองการเมองมเปนสวนนอยจะมลกษณะรวมตวท ากจกรรมกบคนใกลชดหรอสมาชกกลม ท าใหไดความร ประสบการณและขอมลโดยไมตองผานสอของรฐ สถานทมกใชวด โรงเรยน และบานผน า ส าหรบรานกาแฟมบางตามจงหวะเวลาและโอกาส การลอบบหรอการวงเตน มนอยมาก โดยผานแกนน าหมบานหรอชมชน เพอย า กระตนหรออธบายเหตผลและความจ าเปนพรอมทงเรยนรไดวาการไปวงเตนจะตองไปหลายๆ คน นกการเมองจะสนใจรบฟง สวนใหญทไมมการวงเตนใหเหตผลวา รบปากแตไมเคยท าอยางทพดเสยเวลา เสยเงนและเสยความรสก ปลอยใหเปนไปตามธรรมชาตไมวงเตนกไมเปนบญคณใคร การรวมแสดงออกหรอเดนขบวนประทวงมนอยมาก ไปรวมเพราะถกชกชวนดวยรก ศรทธาและตองการแกปญหา เสยเงนเองและไมรบเงนหรอสงของอนๆ เพราะกลวถกกลาววาหรอนนทาวาท าเพราะเงน สวนใหญทไมรวมเพราะไมเหนดวยและไมเชอการแกปญหาดวยวธดงกลาวดวยการประทวงเพราะวนวาย ปญหาตางๆ พดคยกนได รองลงมาคอขาดแกนน า ปจจยการใชขบเคลอนการประทวง และกลวกระทบกบการเมองระดบชาต เชอมโยงเปนลกโซอปถมภ กระทบตนเองและครอบครวในระยะยาว ซงเคยไดรบบทเรยนมาแลว ถงส กไมชนะ จงเลอกเรองและจงหวะการตอส ทมโอกาสส าเรจไดมากกวา จงท าใหเบอและเชอวาการเมองแกปญหาดวยวธดงกลาวไมได จะเหนไดวาการรวมพลงและตรวจสอบทเขมแขง ในระบอบประชาธปไตยทกลาวถงกนนนมแตรปแบบและอดมการณเทานน ท าใหสงคมมแตผ รอรบผลประโยชนจากคนอน เปนสงคมผ โดยสารฟร (Free Rider) แตเรองใดทนกการเมองระดบชาตเอาดวย และเรมจากนกการเมองพรรคทตนเองชนชอบ การประทวงนนจะเกดผลและมโอกาสประสบผลส าเรจไดมากกวา จากผลการวจยดงกลาวสรปเปนรปแบบการมสวนรวมทเกดจากกระบวนการหลอหลอมทางสงคมการเมองการปกครองจากความร ความเขาใจ อดมการณ ความเชอ คานยม และทศนคตดวยระยะเวลายาวนาน แมสงคมไทยจะเปลยนรปแบบการปกครองจากระบบสมบรณาญาสทธราชย

18

มาเปนระบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตงแต พ.ศ.2475 แลวกตาม ขอคนพบยนยน เกอบ 80 ปของความเปนประชาธปไตยไทยเปลยนแตรปแบบ (ระบบ) แตหลกความคดเชอและการปฏบตของประชาชน (คน) หรอวฒนธรรมทางการเมองสวนใหญไมไดปรบเปลยนใหสอดคลองกบระบบ ตกผลกเปนความโนมเอยงดานการรบร ความรสก และการประเมนคาทเรยกวาวฒนธรรมทางการเมองทสงผลตอพฤตกรรมและการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในรปแบบและลกษณะตาง ๆ ดงทกลาวมา จากขอคนพบของการวจยและเหนวาพฤตกรรมทเกดจากกระบวนการหลอหลอมตกผลกเปนลกษณะวฒนธรรมของประชาชนทไมสอดคลองกบวฒนธรรมประชาธปไตยสงผลตอรปแบบและลกษณะการมสวนรวมทางการเมอง อนเปนปจจยส าคญตอรากฐานการพฒนาการเมองในระบบประชาธปไตยน าไปสการคนหายทธศาสตร (วธส าคญ) ดวยกระบวนการ AIC เพอพฒนาการม สวนรวมซงผลการวจยไดขอคนพบ คอ 4. ยทธศาสตรพฒนาการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในดานการใชสทธเลอกตง จะตองมกจกรรมหรอโครงการความรวมมอการจดการเลอกตงของทกภาคสวน รณรงคโดยการจดเวทแถลงนโยบายในชวงเลอกตง การใหความรขนตอนกระบวนการเลอกตง ทบรสทธยตธรรมและการประกาศรายชอผกระท าผดการเลอกตง การรณรงคหาเสยงเลอกตง โดยใหทกภาคสวนมสวนรวมในการประชาสมพนธการเลอกตงทกระดบเนน การสรางธรรมาภบาลและวทยากรแกนน าเลอกตง บทบาทหนาทนกการเมองแตละประเภท และการณรงคการเมองกบการเลอกตงดวยสอทหลากหลาย การจดตงและการเขารวมเปนสมาชกกลม โดยการประชาสมพนธใหชมชนมสวนรวมกจกรรมกลม การจดตงกลมผลประโยชนทางการเมอง การสรางความเขมแขงทางการเมองของประชาสงคม การสรางวฒนธรรมทางการเมองทสอดคลองกบหลกการประชาธปไตย เปนการเมองภาคพลเมอง และการตดตามประเมนผลกจกรรมทางการเมอง การรวมกจกรรมของชมชน โดยการสรางกฎระเบยบกจกรรมชมชน การจดรายการวทยชมชน “การเมองภาคพลเมอง” การจดตงศนยขอมลขาวสารการบานและการเมองของชมชนทองถนโดยใชหอกระจายขาวประจ าหมบาน จดเวทการเมองกบการพฒนาชมชน ทองถนทงการบานและการเมอง และผแทนพบประชาชน การตดตอเปนการสวนตวกบเจาหนาท รฐและนกการเมอง โดยจดเวทถอดบทเรยนการเมองกบการแกปญหาการด าเนนชวต สรางเครอขายขอมลขาวสาร การมต แสดงความคดเหนและใหความรกฎหมายทเกยวของกบชวตประจ าวน การพดจาปรกษาเรองการเมอง โดยจดตงตวแทนประชาชน สรางองคกรชมชนทางการเมอง จดเวทแลกเปลยนเรยนร และกจกรรมสรางความรความเขาใจการเมองกบการพฒนาทองถนทเชอมโยงกบนโยบายรฐ การลอบบหรอวงเตนโดยการรวมกลม สรางเครอขายการตรวจสอบการปฏบตงานของรฐตอการพฒนาและการปฏบตงานดวยหลกธรรมาภ

19

บาลการเดนขบวนประทวง โดยตงคณะท างานตดตามโครงการของรฐ เพอสรางจตส านกสาธารณะแกชมชนทองถน ใหความรหลกการขนตอนการปฏบตงานราชการบรการประชาชนและสทธเสรภาพภายใตการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข จากผลการวจยทกลาวมา พอจะแยกแยะลกษณะวฒนธรรมทางการเมองของประชาชนภาคใตทแตกตางเดนชดมากกวาภาคอนๆ คอ คนภาคใตจะไมยงเกยวกบสทธและการกระท าของคนอนแมเหนวาเปนการกระท าทไมถกตอง ยกยองคนมอ านาจโดยไมสนใจภมหลงหรอทมามากนก เลอกเรองทจะใชเงนสแลวตองชนะเทาไรเทากน การเมองทองถนมความสมพนธใกลชดการเมองระดบชาต นยมชมชอบคนทกลาไดกลาเสย การพจารณาความผดถกในประเดนทางการเมองจะพจารณาจากผใหขอมลและเปนเรองของใครจะเชอขอมลของคนทเขาเลอก เชอคนมากกวาเชอเรองทเปนประเดน หากมเรองผดพลาดเกดขนกจะไมพดไมวจารณปลอยใหเรองหายไปเอง คนใตรกศรทธาใครแลวจะไมเปลยนแปลงยกเวนมประเดนหรอเรองทเสยหายรายแรงกไมเลอกมาอกเลย การเลอกตงหากมคนใหเงนจะรบ รบแลวสวนใหญจะลงคะแนนใหเพอแสดงความจรงใจและกลวการถกเชคยอนหลงโดยเชอวาความลบไมมในโลก ไมวนใดวนหนงกรสงผลตออนาคตของตนและครอบครว ซงดจากขอพรธไดไมยาก วนลงคะแนนจะมคนเชคหนวยเลอกตงเขาดสหนาทาทางกรได การรบเงนแลวลงคะแนนใหสบายใจกวา ไมชอบการใชอ านาจรฐทมลกษณะเจาขนมลนาย การเลนพรรคเลนพวกมสงเพราะเชอวาคนอยเหนอทกสงทกอยาง พรรคพวกชวยไดทกเรอง หลกการเปลยนไดแตคนตองอยกนคบกนตลอดชวต รวาการเลนพรรคเลนพวกเปนเรองไมด แตเราไมท าคนอนกท า ส ไมไดกใชเงนเทาไรเทากน เชอวาระบบเสนสายมทกวงการ การไดสทธพเศษคออ านาจบารม คนฉลาดจะไมท าตามระเบยบ กฎเกณฑเพราะท าตามระเบยบกฎเกณฑจะกนโกงไมได ในสวนทกลากนโกงเพราะเชอวาท าได เอาผดยาก กฎหมายมชองโหว นกการเมองทกระดบสะอาดบรสทธรอยเปอรเซนตมนอย การท าผดกฎเกณฑถอเปนผ มประสบการณเปนสงทรบได ขอเพยงท าประโยชนใหสงคมบาง การรวมกจกรรมและตดตอปรกษาหารอทางการเมองมนอยเพราะไมชอบเปนบญคณใครโดยไมจ าเปนเพราะกลวไมอสระตอการด าเนนชวต การแสดงออกโดยการประทวงมนอยเพราะเชอวาเปนวธการทแกปญหาไมได วนวาย ขาดผน าและเปนการเอาตวเขาไปผกพนตงแตระดบทองถนถงระดบชาต ทส าคญคอกลวการถกกลาวหาวาท าไปเพราะรบเงนแมกระท าดวยความจรงใจ เพราะฉะนนการประทวงทงหลายทเหนอยทวไปสวนใหญเขาเชอวาท าเพราะรบเงนหรอถกจางทงสน แตหากมการประทวงทไดเกดขนในพนทภาคใตเขาเชอวาสวนใหญตองมทมาของปญหาทเปนจรงด ารงอย เพราะฉะนนการเดนขบวนประทวงหรอการกอมอบโดยการชกชวนทขาดฐานทมาของปญหาหรอเหตผลทแทจรงจะเกดขนไดยาก ยกเวนนกการเมองของพรรคทเขาเลอกชกชวน เขาจะรวมเพราะเขาชนชอบ รกศรทธาและเลอกมาตงแตตนแลว

20

จากลกษณะวฒนธรรมทางการเมองของประชาชนภาคใตทมอตลกษณ ( Identity) ความเปนทองถนและภมภาคนยม (Localism) สงและสวนใหญมความไมสอดคลองกบวฒนธรรมประชาธปไตย สงผลตอการมสวนรวมทางการเมองในระบบประชาธปไตยทมตวแบบมาจากประเทศองกฤษตงแตป พ.ศ. 2475 นน ลกษณะวฒนธรรมดงกลาวจะมลกษณะทวลกษณ (Dualistic) คอบางลกษณะทเปนสวนนอยสอดคลอง (Positive) กบความเปนสงคมประชาธปไตย แตมหลายลกษณะซงเปนสวนใหญทไมสอดคลองและเปนอปสรรค (Negative) ตอการพฒนาการมสวนรวมและพฒนาการเมองประชาธปไตย ผลการวจยดงกลาวเปนตวสะทอนความเปนประชาธปไตยทองถนสประชาธปไตยระดบชาต เพราะความเปนประชาธปไตยระดบชาตขนกบความเปนประชาธปไตยทองถน เมอการเมองทองถนไมเปนประชาธปไตย การเมองระดบชาตกไมเปนประชาธปไตย ซงสะทอนการเมองของไทยทผานมา ทยงไมเปนประชาธปไตยและเปนอปสรรคตอการด าเนนงานพฒนาแกปญหาตอบสนองความตองการของประชาชนในพนททองถนนน ๆ ซงสมพนธกบความจ าเปนทจะตองมการพฒนาวฒนธรรมและการมสวนรวมทางการเมองตงแตระดบทองถน เพอเสรมสรางพลงอ านาจ (Empowerment) ใหประชาชน มการเรยนรและศกยภาพพฒนาสการปกครองตนเอง ปกครองกนเอง เปนรากฐานส าคญของการพฒนาประเทศ สสงคมอยดมสขและความยงยน ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. กระทรวงศกษาธการนาจะมการทบทวนรอฟนหรอปฏรปกระบวนการจดการศกษาดานประชาธปไตยเสยใหม ทงในและนอกระบบตงแตประถมศกษาถงระดบอดมศกษา โดยจะตองเปนการจดการศกษาทถกตองเพอสรางหลกคดใหถกตองสอดคลองกบหลกคดประชาธปไตย สงผลตอการสรางจตส านกและจตวญญาณดานประชาธปไตย เชน ในระดบอดมศกษา ก าหนดใหประชาธปไตยเปนวชาพนฐานบงคบในทกหลกสตรของทกคณะและสาขาวชา 2. หนวยงานทเกยวของกบการจดการศกษานอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศยทงภาครฐ เอกชน องคกรปกครองสวนทองถนและองคกรชมชนตางๆ สภาองคกรชมชนทกภาคสวนควรหายทธศาสตรแปลงหลกคดทสามารถสรางจตส านกหรอจตวญญาณประชาธปไตยทถกตองขบเคลอนสการปฏบตโดยด าเนนการทมลกษณะเชอมโยงตงแตระดบทองถนสระดบชาต 3. การจดการเรยนการสอนดานประชาธปไตยในสถาบนการศกษาควรเนนหนกประวตความเปนมาของชาตไทยทถกตองตรงกบความเปนจรง หลกอดมการณดานประชาธปไตยทท าใหตกผลกเปนความร ความเขาใจ ทมจตส านกและจตวญญาณ ควรมการประยกตเนอหาปรบแกและ

21

พฒนาลกษณะวฒนธรรมทไมพงประสงคไมสอดคลองและเปนอปสรรคตอการพฒนาประชาธปไตยไปตามลกษณะบรบททเปนอตลกษณของแตละพนทแตละภมสงคมซงมความแตกตางกนเปนอดมการณชาต 4. แนวนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศของรฐนาจะบรรจการพฒนาการเมองในระบอบประชาธปไตยโดยเฉพาะ วฒนธรรมและการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนเปนวาระแหงชาต (National Agenda) หรอยทธศาสตชาตควบคกบเรงกระจายอ านาจสทองถนใหเกดการขบเคลอนทเกดผลในทางปฏบตเพอสรางเสรมพลงอ านาจ (empowerment) ใหแกประชาชนสงผลตอการปกครองทองถนและการพฒนาประชาธปไตยทองถนใหมศกยภาพ การปกครองตนเองและปกครองกนเอง เสรมสรางพลงอ านาจใหแกการพฒนาประชาธปไตยระดบชาตโดยภาพรวม 5. ลกษณะวฒนธรรมทางการเมองของประชาชนภาคใตมลกษณะทวลกษณ (Dualistic) คอมทงสวนทชวยเสรมสรางความเปนประชาธปไตย เชน การตอตานการปกครองทมลกษณะเจาขนมลนาย การไมยอมใหใครชกจงโดยขาดเหตผล และการรกศรทธาใครแลวจะรกศรทธาตลอดไปหากไมมอะไรเสยหายมากนกเปนตน ซงเปนสงทดทควรพฒนาตอไป แตกมหลายลกษณะทไมสอดคลองและเปนอปสรรคตอการพฒนาประชาธปไตย เชน การไมยงสทธคนอนแมท าไมถกตอง การยดตวบคคลมากกวาหลกการ การท าผดระเบยบ กฎเกณฑถอเปนคนมประสบการณ คนฉลาดจะไมท าตามกฎระเบยบ การไดสทธพเศษคออ านาจบารม การเชอวาระบบเสนสาย การกนโกงมทกวงการเราไมท ากสคนอนไมได การกนโกงเปนเรองปกตของนกการเมองขอเพยงใหท างานใหประชาชนบาง พรรคพวกชวยไดทกอยางแมไมถกตอง ไมพดไมวจารณคนทเราเลอกเมอผดพลาด การไปเลอกตงตามหนาทมากกวาจตส านก มคนใหเงนในการเลอกตงจะรบและลงคะแนนใหเพราะถอวาเปนการแสดงความจรงใจและซอสตยตองตอบแทน และการเมองแกปญหาการด าเนนชวตไมได จากลกษณะความเชอดงกลาวไมสอดคลองและเปนอปสรรคกบการพฒนาวฒนธรรมประชาธปไตยซงเปนเรองทหนวยงานทเกยวของจะตองเรงหายทธศาสตรและยทธวธแปลงเปนโครงการและกจกรรมใหความร สรางความเขาใจ ปลกฝงหลกคด ปรบและพฒนาวฒนธรรมดงกลาวใหเปนหลกคดทถกตอง สงผลตอจตส านกและจตวญญาณประชาธปไตยทถกตองดวย ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ 1. หนวยงานทเกยวของในระดบพนทควรเรมจากการใหการศกษาทถกตองตงแตการใหความร สรางความเขาใจ ความหมาย หลกอดมการณ ความเชอ คานยม และทศนคตทางการเมองเพอปรบเปลยนพฤตกรรม สรางวฒนธรรมประชาธปไตยทสงผลตอการมสวนรวมและการพฒนาการเมองจากระดบทองถนสระดบชาต

22

2. การจดการศกษาหรอฝกอบรมของหนวยงานทเกยวของทงในและนอกระบบในระดบพนท ควรมการวเคราะหหลกสตรและเทคนควธใหสอดคลองกบบรบทและภมสงคมของแตละพนทหรอภมภาค ประยกตปรบแกและพฒนาลกษณะวฒนธรรมทไมสอดคลองและเปนอปสรรคตอการพฒนาวฒนธรรมประชาธปไตยทมกระบวนการลกษณะการวจยและพฒนา (Research and Development) 3. หนวยงานทเกยวของระดบปฏบตการควรเรงใหความร สรางความเขาใจถงความหมายและความสมพนธของการเมองทสงผลตอการสรางความเขาใจการเมองกบการแกปญหาการด าเนนชวตใหเหนวาการเมองคอ วถชวต ประชาธปไตยคอการปกครองทมาจากประชาชน รฐทดตองมาจากประชาชนทด ท าใหประชาชนตระหนกและเหนความส าคญของการเมองกบการด าเนนชวตปรบเปลยนวฒนธรรมและเขาไปมสวนรวมพฒนาทางการเมอง 4. ในสวนของระบบนนหนวยงานหรอสถาบนทเกยวของควรปรบแกกฎหมายทมผลกระทบตอประชาชนและสาธารณะใหมากกวาผลประโยชนนกการเมองและพรรคการเมอง เชน ความไมชดเจนของขอบเขตและการตความกฎหมายเสรภาพในการชมนมและการสมาคมของรฐธรรมนญป 2550 มาตรา 63 ค าวาบคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ มความหมายและขอบเขตเพยงใด อะไรท าไดท าไมได เปนตน โดยอาจมระเบยบหรอกฎหมายประกอบมารองรบ 5. หนวยงานทด าเนนการระดบพนท ควรจดท าแผนทยทธศาสตร (Strategy Mapping) เพอหาความเชอมโยงโดยทการจดท ายทธศาสตรอาจน าไปสการแกปญหายทธศาสตรอนๆ ไดดวย และควรบรหารจดการเชงบรณาการตงแตบรณาการยทธศาสตร กลยทธ แผน โครงการ ตวบคคล เงนงบประมาณ และการตดตามประเมนผลของระดบทองถนทสอดคลองกบระดบชาต อาจประยกตหลกการ “PDCA” มาปรบใชเพราะปญหาแตละดานจะตองใชเวลาพฒนาการคด ท า เชคผล และปรบแกหลาย ๆ ครง บทสงทาย องคประกอบของการพฒนาการเมองในระบอบประชาธปไตย ม 3 สวนทจะตองพฒนาไปพรอมกน สวนแรก คอการพฒนาคน (ประชาชนในประเทศ) ไดแก อดมการณ หลกความเชอหรอปรชญาของประชาธปไตย วถชวตหรอวฒนธรรมและการมสวนรวมทางการเมอง สวนทสองไดแก ระบบ อนไดแก สถาบนการเมองการปกครอง รฐธรรมนญ กลไกรฐ (ระบบราชการ) กลมผลประโยชนและพรรคการเมอง ทามกลางสวนทสาม คอ ประเทศไทยในบรบทโลกทนนยมไรพรมแดน เกอบ 80 ปของการทระบบประชาธปไตย ทเปนปรชญาหลกความเชออดมการณพนฐานโลกตะวนตก มาท าการตดตาเสยบยอดสงคมและความเปนไทย ทมประวตศาสตรชาตอนยาวนาน เปนตนไมพนเมองดงเดม

23

แตตนไมประชาธปไตยไทยทยอดเปนตะวนตก แตรากเปนไทย นนโตชา ตนแคระแกรน ดอกผลไมเจรญงอกงามเทาทควรจะเปน เมอเทยบกบนานาชาต ซ ายงเปนปญหาอปสรรคตอ การขบเคลอนการพฒนาดานอน ๆ เชน เศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การแกปญหาหรอพฒนาวกฤตการณทางการเมองทผานมา เรามกมงเนนไปแกทระบบ โดยเฉพาะรฐธรรมนญ และมกตกลงหรอลงตวกนทผลประโยชนของนกการเมองมากกวาผลประโยชนของประชาชน ประชาชนมสวนรวมรบร รวมคดตดสนใจนอยมาก ตวอยางทชดเจนคอ กรณการแกรฐธรรมนญป พ.ศ. 2550 (ฉบบท 1)แลวผคมอ านาจรฐไปอธบายวา นคอทางออกความขดแยงของสงคมไทย เปนตน ขณะทคนทางการเมอง (ประชาชน) สวนใหญกออนแอ ขาดความสนใจ ตดตาม ตรวจสอบ ไปเลอกตงกไปเพราะกลวเสยสทธมากกวาไปดวยจตส านก กฎหมายเมองไทย (ไมมขอมลวาทว โลกมกประเทศ) ทก าหนดใหการเลอกตงเปนหนาท ขอมลเกยวของระหวางระบบกบคน ถกเถยงโทษกนไปมาคลาย ไกกบไข ในสภาพความเปนจรง การพฒนาคนทางการเมองอนหมายถง ความร ความเขาใจ หลกปรชญา อดมการณ และกระบวนการทางการเมองในระบอบประชาธปไตย เรากสอน ฝกอบรม มกจกรรมรณรงคมากมาย แตยงมปญหาทางปฏบต และพฤตกรรม โดยเฉพาะวฒนธรรมหรอวถชวตของการเมองในระบอบประชาธปไตย และการมสวนรวมทางการเมอง ผลการวจยทเปนกรณศกษาป 2552 ดงกลาวมากยงยนยนวา วฒนธรรมทางการเมองของสงคมไทยสวนใหญยงไมสอดคลองกบวฒนธรรมประชาธปไตย ผ เขยนเชอวา หรอขอยนยนวา สงคมการเมองไทยจะตองเรงพฒนาคน (วฒนธรรม) ทางการเมองในอตราเรงทจะตองมากกวาการพฒนาระบบ (รฐธรรมนญ) และเชอวาไมมระบบใดในโลกทดทสด ทจะแกปญหาดานคนไดทงหมด จงควรเรงพฒนาคนโดยเฉพาะวฒนธรรมทางการเมองใหมากกวาการคดแกแตระบบอยางเดยว

24

บรรณานกรม กมล ทองธรรมชาต. 2535. การเมองและการปกครอง. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพาณช. กรมการปกครอง. 2550. พฒนาการการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมข. กรงเทพฯ : กระทรวงมหาดไทย. นภาภรณ พพฒน. 2550. เปดโลกความสข GNH. กรงเทพฯ : มตชน. นรนต เศรษฐบตร. 2537. การมสวนรวมทางการเมอง. พมพครงท 4. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ประจตร มหาหง. 2529. สงคมวทยาการเมอง แนวคดทฤษฎและแนวทางศกษา. ปตตาน : มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ประทาน คงฤทธศกษาการ. 2539. การพฒนาเพอพฒนาประชาธปไตย และการปฏรป การเมอง ในรฐสภาปท 44 ฉบบท 1 เดอน กมภาพนธ 2539. กรงเทพฯ : ส านกเลขาธการสภาผแทนราษฎร. มณฑล คงแถวทอง. 2550. สงคมและการเมองไทยตามแนวคดประชาธปไตยแบบมสวนรวม ตามหลกธรรมาภบาล. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยราชภฎธนบร. วชย ตนศร. 2547. วฒนธรรมทางการเมองและการปฏรป. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : บรษทสขมและบตรจ ากด. วสทธ โพธแทน. 2551. แนวคดพนฐานของประชาธปไตย. พมพครงท 2 . กรงเทพฯ : คณะรฐมนตร และราชกจจานเบกษา. สมบต ธ ารงธญวงศ. 2538. การเมอง : แนวคดและการพฒนา. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : เอส แอนดว กราฟฟค. _________. 2538. ทศนคตทางการเมองของเยาวชนในเขตกรงเทพมหานคร. รายงานการวจย, ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาต. _________. 2539. การเมอง : แนวความคดและการพฒนา. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : เอส แอนดว กราฟฟค. สทธพนธ พทธหน. 2525. การพฒนาการเมอง. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามค าแหง. สรางค จนทวานช. 2547. การวเคราะหรฐบาลในการวจยเชงคณภาพ. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. อสตรา รตตะมณ. 2540. การมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในทองถน : ศกษาเฉพาะ กรณสมาชกองคการบรหารสวนต าบล อ าเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

25

Almond Gabril A and Verba Sidney, 1965. The civic culture : Political Altitudes and Democracy in Five Nations Boston ; Little, Brown and Compares. Ebeustein, William. 1960. Great Political thinkers. Plato to the Pressut. 3 rd. ed. New York: Halt, Rirehaef and Winstauine. Huntington. and I.M. Nelson. 1977. No Easy Choice : Political Participation in Developing Countries. Cambridge Harvard University Press. Locke, John. 1974. Two Treatises of Government. 2 nd ed. London : Cambridge University Press. Milbrath, Lester W. (1971). Political Participation. New York : University of Buffalo.