За парите и злото на Холокоста

ÎÁÅÊÒÈÂ 9

Ìèðà ÌÀÉÅÐ

Íÿìà ñåìåéñòâî áåç ëåãåíäè. Çà ìîåòî èìàíÿêîëêî, ñâúðçàíè ñ ìðà÷íèÿ, íî è âåëèêîëåïåí çàÁúëãàðèÿ ïåðèîä íà Õîëîêîñòà.

Åäíà îò òÿõ å íåïîñðåäñòâåíî ñâúðçàíà ñ íÿêîë-êî ïîæúëòåëè ñíèìêè â îâåõòåëèÿ ÷åðâåí ôàìèëåíàëáóì îò ïåðèîäà íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà. Íàòÿõ áàùà ìè è ÷è÷î ìè, ïîðàçèòåëíî ïðèëè÷àùè ñèäîðè çà áðàòÿ, ñòðîÿò ïúòèùà. Òå ñà ãîëè äî êðúñòàè íà ôîòîñèòå ñà âèíàãè çàîáèêîëåíè îò äðóãè ìëà-äåæè, ñ êîèòî ïðåíàñÿò îò êàìåíîëîìíèòå áëîê÷å-òà ñêàëè çà îñíîâà íà íàñòèëêàòà. Íèêúäå íå ñåâèæäàò íèòî ñòðàøíèòå åñåñîâöè ñ êó÷åòà, êîèòîîõðàíÿâàò êîíöåíòðàöèîííèòå ëàãåðè â õèòëåðîâàÅâðîïà, íèòî òåëåíè îãðàäè ñ òîê ïî ìðåæàòà, íèòîäîðè áúëãàðñêè ñòðàæàðè. Òðè ëåòà ïî ðåä - îò ìàðòäî îêòîìâðè - äâàìàòà áðàòÿ ñïÿò â áàðàêè, ðà-áîòÿò ïîä îòêðèòî íåáå òåæúê ôèçè÷åñêè òðóä. Íîáåç ñåíêèòå íà íàáëèçî ñòîÿùè êîìèíè è ãàçîâèêàìåðè çà èçãàðÿíå íà òðóïîâåòå, ñ êîèòî Àóøâèöïîñðåùà îñòàíàëèòå åâðåè îò äðóãèòå ñòðàíè. Òåíå ñà áèëè ïîñðåùàíè ñ èçðå÷åíèåòî: "Îòòóê ñåèçëèçà ñàìî ïðåç êîìèíà", ñ êîåòî ñòàðèòå ëàãåð-íèöè îáÿñíÿâàò ñúäáàòà ñè â ëàãåðèòå íà ñìúðòòàíà íîâèòå. Òîçè èçðàç âåðîÿòíî ñà ÷óëè è 11 343åâðåè, èçïðàòåíè â Òðåáëèíêà è Àóøâèö îò Ìàêå-äîíèÿ è Òðàêèÿ.

Ìàêàð ÷å ñóðîâà öåíà áàùà ìè è ÷è÷î ìè ñúùîñà ïëàòèëè - áàùà ìè å òðÿáâàëî äà íàïóñíå Ìåäè-öèíñêèÿ óíèâåðñèòåò ñ åäèí çàâúðøåí ñåìåñòúð,ïîðàäè ïðèåìàíåòî íà ÇÇÍ. Òîâà ìó å ñòðóâàëî äàñå ïðîñòè çàâèíàãè ñ íåãîâàòà è íà äÿäî ìè ìå÷òàäà ñòàíå ëåêàð. Òîé âñå ïàê âçèìà ñâîÿòà äèïëîìàçà âèñøå îáðàçîâàíèå, íî â ñúâñåì äðóãà îáëàñò -åêñïåðò ïî ñ÷åòîâîäíè íàóêè. Çàâúðøâà Èêîíîìè-÷åñêèÿ èíñòèòóò êàòî åäèíñòâåíà âúçìîæíîñò â ñëåä-âîåííèòå ãîäèíè, ïîðàäè óñëîâèåòî, êîåòî äÿäî ìèìó ïîñòàâÿ: "Ñèíå, âå÷å íå ìîãà äà ñè ïîçâîëÿ äà òåèçäúðæàì ïåò ãîäèíè, à ñàìî åäíà." Áàùà ìè âçèìàñâîèòå ÷åòèðè ãîäèíè ñëåäâàíå çà åäíà êàòî ñåÿâÿâà íà ñåñèè ïðåç òðè ìåñåöà è ïîëó÷àâà ñâîÿòàäèïëîìà. Ïðè âñå ÷å å áèë ëþáèìîòî äåòå íà äÿäîìè - íåãîâèÿò ïúðâîðîäåí ñèí - è ñ áú÷âè ñ âèíî ñà÷åðïåëè íà óëèöàòà âñåêè ñëó÷àåí ìèíóâà÷ ïðè íå-ãîâîòî ðàæäàíå, ñëåä âîéíàòà æèâîòúò íà ñåìåé-ñòâîòî ñå ïðîìåíÿ äîñòà.

Äðóãà ëåãåíäà ðàçêàçâà çà ñâàòáàòà íà åäíàòàîò òðèòå ìè ïðî÷óòè ñ êðàñîòàòà ñè ëåëè çà áúëãà-ðèí. Äÿäî ìè íå ïðèñúñòâà íà öåðåìîíèÿòà â ìà-

íàñòèðà â Àðáàíàñè, áàùà ìè îáà÷å îòèâà. Òàìëåëÿ ìè ïðèåìà õðèñòèÿíñêàòà âÿðà, ñìåíÿ èìåòîñè è îò Ëèÿ ñòàâà Âèâèàíà, çà äà ïðåêàðà æèâîòà ñèñ ëþáèìèÿ ÷îâåê. Ñúáèòèåòî íå å ïîïðå÷èëî íà äÿäîìè ïî-êúñíî äà ïðèåìå â äâóêàòîâàòà ñè êúùà ìëà-äîòî ñåìåéñòâî, êîåòî áèëî áåçäîìíî. Êîãàòî ïðåç1943 ã. îáà÷å âèäÿë íà âðàòàòà íà åäíà îò ñòàèòå íàâòîðèÿ åòàæ òàáåëêà ñ íàäïèñ "Íèêîëàé Äþëãåðîâ,÷àñîâíèêàð" íå èçäúðæàë è ñå îáúðíàë êúì çåò ñè ñäóìèòå: "Íèêîëàé, àêî äîéäàò äà íè ïðèáèðàò, òà-áåëêàòà ñ èìåòî íÿìà äà òå ñïàñè."

Âñè÷êè îáà÷å ñà ñå ñïàñèëè. Íî òîâà å äðóãàëåãåíäà - áúëãàðñêà è íàöèîíàëíà, à íå ÷àñòíà ñå-ìåéíà èñòîðèÿ.

Ñïàñåíèòå îò ìîåòî ñåìåéñòâî çàìèíàâàò çàÈçðàåë ïðåç 1949 ã.

Òðåòàòà ëåãåíäà ðàçêàçâà çà áÿãñòâîòî çà Ïàëåñ-òèíà íà íàé-îáðàçîâàíàòà îò òðèòå ìè ëåëè. Äâå ãî-äèíè ïî-ðàíî òÿ ñè òðúãâà ïúðâà ñ Äàâèä, ãîäåíèêàé, ñúùî áúëãàðñêè åâðåèí, íà òàéíñòâåíî íåëåãàë-íî ïúòóâàíå ñ ãåìèÿ ïðåç Áóðãàñ äî Õàéôà â òîãà-âàøíàòà Áðèòàíñêà Ïàëåñòèíà.  Áúëãàðèÿ îñòàâàòáàùà ìè è æåíåíàòà ìè çà ÷àñîâíèêàðÿ ëåëÿ.

Êàê òî÷íî ñà ñå ïðåïèòàâàëè ïðåç âîåííèòå ãî-äèíè ïðîäúëæàâà äà íå ìè å ìíîãî ÿñíî. Íèêîãàîáà÷å íå ñúì âèæäàëà æèâ äÿäî ìè, çà äà îòãîâîðèíà âúïðîñèòå ìè - áèëà ñúì êàòî 10-ãîäèøíî ìîìè-÷åíöå, êîãàòî çà ïúðâè ïúò ñ ìàéêà ìè, áúëãàðêàòà,ïîñåòèõìå ãðîáà ìó è îñòàâèõìå êàìúê â Õîëîí,áëèçî äî Òåë Àâèâ. Áàáà ìè Ìèðèàì ðàçêàçâàøåäðóãè ëåãåíäè - çà Ìåíàøå, òóðêèíÿòà, êîÿòî ïóøå-ëà íàðãèëå, íî áèëà íåçàìåíèìà ïîìîùíè÷êà â äî-ìàêèíñêàòà ðàáîòà. Ïî ðåöåïòèòå íà Ìåíàøå äíåñãîòâÿò ìóñàêà è ïúëíåíè ÷óøêè è äâåòå ìè ñíàõè âÈçðàåë - åäíàòà å àìåðèêàíñêà åâðåéêà, à äðóãà-òà - ïîëñêà.

Âåðîÿòíî äÿäî ìè ïðåõâúðëèë öåëèÿ áèçíåñ -ìàëêàòà ôàáðèêà ñ òúêà÷íè ñòàíîâå è ìàãàçèíà çàïëàòîâå íà îðòàêà ñè áúëãàðèí, êîéòî êàòî â ïðèêàç-êèòå ìó âðúùà âñè÷êî ñëåä êðàÿ íà âîéíàòà.

Ñèíîâåòå ìó íå ïðîäúëæàâàò íèòî ïðîèçâîäñ-òâîòî, íèòî òúðãîâèÿòà - åäèíèÿò èñêàë äà ñòàíå ëå-êàð, à äðóãèÿò - èíæåíåð. Ìå÷òèòå èì íå ñå ñáúäâàò.Ñòðîèëè ïúòèùà çà ðîäíàòà ñè ñòðàíà.

Áàùà ìè ïîëó÷è îáåçùåòåíèå çà ïðåæèâÿíîòîïðåç âîéíàòà íàñêîðî - ñëåä ïîâå÷å îò 60 ãîäèíè.Ïàðèòå îáà÷å íå ìîãàò äà çàìåñòÿò îñíîâíè çëèíèêàòî ðàçáèòè ìå÷òè, çäðàâå è ðàçäåëåíè ñåìåéñòâà.

Êàêòî êàçâà åâðåéñêàòà ïîãîâîðêà: "Çëî, êîåòîñå êóïóâà ñ ïàðè, íå å çëî."�

ÇÀ ÏÀÐÈÒÅ È ÇËÎÒÎ

ÍÀ ÕÎËÎÊÎÑÒÀ