View
7
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
laquohelliphellipπλάθομε ανθρώπουςhellip
hellipμε καθαρό στοχαστικό νου με δυνατή θέληση και σεβασμό και αγάπη στους συνανθρώπους των Ανοιχτομάτες που είναι σε θέση να κρίνουν οι ίδιοι υπεύθυνα όσα προβλήματα τους παρουσιάζει η ατομική και ομαδική ζωή τους χωρίς να παρασύρονται σαν άβουλη αγέλη από τον πρώτο δυνατό ή δημαγωγό της ημέρας ανθρώπους ικανούς να εξασφαλίζουν οι ίδιοι με την προσωπική τους εργασία τους υλικούς πόρους της ζωής των όσοι χρειάζονται για να κρατιέται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να καταφάσκουν ελεύθερα στις δεσμεύσεις που επιβάλλει η συμβίωση με τους συνανθρώπους τωνraquo
bull Αλέξανδρος Δελμούζος
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΑΚΤΙΚΗ Ένα ανθρωπιστικό ιδανικό
Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ
ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ
bull Προγράμματα (laquoΚαινοτόμαraquo)
bull Αντικείμενα διδασκαλίας
bull Ενσωμάτωση χωρίς διάκριση στην τάξη
bull Χειρισμός συμπεριφορών
bull Πρόληψη εκπτώσεων
ακαδημαϊκής-κοινωνικής- συμπεριφορικής λειτουργικότητας των μαθητών
ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ
bull Η επιτυχία ενός προγράμματος είναι αναμενόμενη
bull Η επιτυχία επείσης δεν μπορεί να εξασφαλιστεί ακόμα και αν επαναληφθεί
bull Οι δραστηριότητες δεν είναι ανέγκλητες και μπορούν να αγνοηθούν χωρίς συνέπειες
ΤΑΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Πρωταρχικά
bull Η Παρεμβατική δυναμική του
bull Η ασφάλεια
bull Η άμεση κινητικότητα
bull Η συμφωνία με την πράξη
Επιπλέον
bull Η οικονομία δυνάμεων
bull Η συγκέντρωση στο σημείο που επιλέχθηκε
bull Η ορθή πράξη
ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
bull Είναι η θέληση του εκπαιδευτικού όπως αυτή εκφράζεται στο σχέδιο προγράμματός του σε συνδυασμό με τη θέληση των μαθητών του να το εκτελέσουν
bull Τα άλλα αποφασιστικά σημεία (κουλτούρα χρόνος σύγκαιρα φαινόμενα) ndash εφαλτήρια ως προς το στόχο ndash συνδέονται με αυτόν
bull Το ερώτημα είναι ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί ο στόχος
ΕΠΙΠΕΔΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
bull Α Επίπεδο τακτικής
bull Β Επίπεδο σχεδίου
bull Γ Επίπεδο εφαρμογής
Α Επίπεδο τακτικής
bull Μέθοδος ndash τρόπος (μορφή) διαχείρισης ndash laquoάξοναςraquo
( δασκαλοκεντρική μαθητοκεντρική διαθεματική
διεπιστημονική project )
Β Επίπεδο επιχειρησιακού σχεδίου
bull Σχεδιασμός πεδίου εφαρμογής
(υποδομές - αντικειμενικοί σκοποί - τελικός στόχος)
Γ Επίπεδο εφαρμογής
bull Εφαρμογή σχεδίου
bull Χειρισμοί (παιδαγωγικές πρακτικές)
bull Αξιολόγηση
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΑΚΤΙΚΗ Ένα ανθρωπιστικό ιδανικό
Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ
ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ
bull Προγράμματα (laquoΚαινοτόμαraquo)
bull Αντικείμενα διδασκαλίας
bull Ενσωμάτωση χωρίς διάκριση στην τάξη
bull Χειρισμός συμπεριφορών
bull Πρόληψη εκπτώσεων
ακαδημαϊκής-κοινωνικής- συμπεριφορικής λειτουργικότητας των μαθητών
ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ
bull Η επιτυχία ενός προγράμματος είναι αναμενόμενη
bull Η επιτυχία επείσης δεν μπορεί να εξασφαλιστεί ακόμα και αν επαναληφθεί
bull Οι δραστηριότητες δεν είναι ανέγκλητες και μπορούν να αγνοηθούν χωρίς συνέπειες
ΤΑΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Πρωταρχικά
bull Η Παρεμβατική δυναμική του
bull Η ασφάλεια
bull Η άμεση κινητικότητα
bull Η συμφωνία με την πράξη
Επιπλέον
bull Η οικονομία δυνάμεων
bull Η συγκέντρωση στο σημείο που επιλέχθηκε
bull Η ορθή πράξη
ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
bull Είναι η θέληση του εκπαιδευτικού όπως αυτή εκφράζεται στο σχέδιο προγράμματός του σε συνδυασμό με τη θέληση των μαθητών του να το εκτελέσουν
bull Τα άλλα αποφασιστικά σημεία (κουλτούρα χρόνος σύγκαιρα φαινόμενα) ndash εφαλτήρια ως προς το στόχο ndash συνδέονται με αυτόν
bull Το ερώτημα είναι ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί ο στόχος
ΕΠΙΠΕΔΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
bull Α Επίπεδο τακτικής
bull Β Επίπεδο σχεδίου
bull Γ Επίπεδο εφαρμογής
Α Επίπεδο τακτικής
bull Μέθοδος ndash τρόπος (μορφή) διαχείρισης ndash laquoάξοναςraquo
( δασκαλοκεντρική μαθητοκεντρική διαθεματική
διεπιστημονική project )
Β Επίπεδο επιχειρησιακού σχεδίου
bull Σχεδιασμός πεδίου εφαρμογής
(υποδομές - αντικειμενικοί σκοποί - τελικός στόχος)
Γ Επίπεδο εφαρμογής
bull Εφαρμογή σχεδίου
bull Χειρισμοί (παιδαγωγικές πρακτικές)
bull Αξιολόγηση
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ
bull Προγράμματα (laquoΚαινοτόμαraquo)
bull Αντικείμενα διδασκαλίας
bull Ενσωμάτωση χωρίς διάκριση στην τάξη
bull Χειρισμός συμπεριφορών
bull Πρόληψη εκπτώσεων
ακαδημαϊκής-κοινωνικής- συμπεριφορικής λειτουργικότητας των μαθητών
ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ
bull Η επιτυχία ενός προγράμματος είναι αναμενόμενη
bull Η επιτυχία επείσης δεν μπορεί να εξασφαλιστεί ακόμα και αν επαναληφθεί
bull Οι δραστηριότητες δεν είναι ανέγκλητες και μπορούν να αγνοηθούν χωρίς συνέπειες
ΤΑΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Πρωταρχικά
bull Η Παρεμβατική δυναμική του
bull Η ασφάλεια
bull Η άμεση κινητικότητα
bull Η συμφωνία με την πράξη
Επιπλέον
bull Η οικονομία δυνάμεων
bull Η συγκέντρωση στο σημείο που επιλέχθηκε
bull Η ορθή πράξη
ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
bull Είναι η θέληση του εκπαιδευτικού όπως αυτή εκφράζεται στο σχέδιο προγράμματός του σε συνδυασμό με τη θέληση των μαθητών του να το εκτελέσουν
bull Τα άλλα αποφασιστικά σημεία (κουλτούρα χρόνος σύγκαιρα φαινόμενα) ndash εφαλτήρια ως προς το στόχο ndash συνδέονται με αυτόν
bull Το ερώτημα είναι ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί ο στόχος
ΕΠΙΠΕΔΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
bull Α Επίπεδο τακτικής
bull Β Επίπεδο σχεδίου
bull Γ Επίπεδο εφαρμογής
Α Επίπεδο τακτικής
bull Μέθοδος ndash τρόπος (μορφή) διαχείρισης ndash laquoάξοναςraquo
( δασκαλοκεντρική μαθητοκεντρική διαθεματική
διεπιστημονική project )
Β Επίπεδο επιχειρησιακού σχεδίου
bull Σχεδιασμός πεδίου εφαρμογής
(υποδομές - αντικειμενικοί σκοποί - τελικός στόχος)
Γ Επίπεδο εφαρμογής
bull Εφαρμογή σχεδίου
bull Χειρισμοί (παιδαγωγικές πρακτικές)
bull Αξιολόγηση
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ
bull Η επιτυχία ενός προγράμματος είναι αναμενόμενη
bull Η επιτυχία επείσης δεν μπορεί να εξασφαλιστεί ακόμα και αν επαναληφθεί
bull Οι δραστηριότητες δεν είναι ανέγκλητες και μπορούν να αγνοηθούν χωρίς συνέπειες
ΤΑΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Πρωταρχικά
bull Η Παρεμβατική δυναμική του
bull Η ασφάλεια
bull Η άμεση κινητικότητα
bull Η συμφωνία με την πράξη
Επιπλέον
bull Η οικονομία δυνάμεων
bull Η συγκέντρωση στο σημείο που επιλέχθηκε
bull Η ορθή πράξη
ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
bull Είναι η θέληση του εκπαιδευτικού όπως αυτή εκφράζεται στο σχέδιο προγράμματός του σε συνδυασμό με τη θέληση των μαθητών του να το εκτελέσουν
bull Τα άλλα αποφασιστικά σημεία (κουλτούρα χρόνος σύγκαιρα φαινόμενα) ndash εφαλτήρια ως προς το στόχο ndash συνδέονται με αυτόν
bull Το ερώτημα είναι ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί ο στόχος
ΕΠΙΠΕΔΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
bull Α Επίπεδο τακτικής
bull Β Επίπεδο σχεδίου
bull Γ Επίπεδο εφαρμογής
Α Επίπεδο τακτικής
bull Μέθοδος ndash τρόπος (μορφή) διαχείρισης ndash laquoάξοναςraquo
( δασκαλοκεντρική μαθητοκεντρική διαθεματική
διεπιστημονική project )
Β Επίπεδο επιχειρησιακού σχεδίου
bull Σχεδιασμός πεδίου εφαρμογής
(υποδομές - αντικειμενικοί σκοποί - τελικός στόχος)
Γ Επίπεδο εφαρμογής
bull Εφαρμογή σχεδίου
bull Χειρισμοί (παιδαγωγικές πρακτικές)
bull Αξιολόγηση
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΤΑΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Πρωταρχικά
bull Η Παρεμβατική δυναμική του
bull Η ασφάλεια
bull Η άμεση κινητικότητα
bull Η συμφωνία με την πράξη
Επιπλέον
bull Η οικονομία δυνάμεων
bull Η συγκέντρωση στο σημείο που επιλέχθηκε
bull Η ορθή πράξη
ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
bull Είναι η θέληση του εκπαιδευτικού όπως αυτή εκφράζεται στο σχέδιο προγράμματός του σε συνδυασμό με τη θέληση των μαθητών του να το εκτελέσουν
bull Τα άλλα αποφασιστικά σημεία (κουλτούρα χρόνος σύγκαιρα φαινόμενα) ndash εφαλτήρια ως προς το στόχο ndash συνδέονται με αυτόν
bull Το ερώτημα είναι ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί ο στόχος
ΕΠΙΠΕΔΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
bull Α Επίπεδο τακτικής
bull Β Επίπεδο σχεδίου
bull Γ Επίπεδο εφαρμογής
Α Επίπεδο τακτικής
bull Μέθοδος ndash τρόπος (μορφή) διαχείρισης ndash laquoάξοναςraquo
( δασκαλοκεντρική μαθητοκεντρική διαθεματική
διεπιστημονική project )
Β Επίπεδο επιχειρησιακού σχεδίου
bull Σχεδιασμός πεδίου εφαρμογής
(υποδομές - αντικειμενικοί σκοποί - τελικός στόχος)
Γ Επίπεδο εφαρμογής
bull Εφαρμογή σχεδίου
bull Χειρισμοί (παιδαγωγικές πρακτικές)
bull Αξιολόγηση
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
bull Είναι η θέληση του εκπαιδευτικού όπως αυτή εκφράζεται στο σχέδιο προγράμματός του σε συνδυασμό με τη θέληση των μαθητών του να το εκτελέσουν
bull Τα άλλα αποφασιστικά σημεία (κουλτούρα χρόνος σύγκαιρα φαινόμενα) ndash εφαλτήρια ως προς το στόχο ndash συνδέονται με αυτόν
bull Το ερώτημα είναι ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί ο στόχος
ΕΠΙΠΕΔΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
bull Α Επίπεδο τακτικής
bull Β Επίπεδο σχεδίου
bull Γ Επίπεδο εφαρμογής
Α Επίπεδο τακτικής
bull Μέθοδος ndash τρόπος (μορφή) διαχείρισης ndash laquoάξοναςraquo
( δασκαλοκεντρική μαθητοκεντρική διαθεματική
διεπιστημονική project )
Β Επίπεδο επιχειρησιακού σχεδίου
bull Σχεδιασμός πεδίου εφαρμογής
(υποδομές - αντικειμενικοί σκοποί - τελικός στόχος)
Γ Επίπεδο εφαρμογής
bull Εφαρμογή σχεδίου
bull Χειρισμοί (παιδαγωγικές πρακτικές)
bull Αξιολόγηση
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΕΠΙΠΕΔΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
bull Α Επίπεδο τακτικής
bull Β Επίπεδο σχεδίου
bull Γ Επίπεδο εφαρμογής
Α Επίπεδο τακτικής
bull Μέθοδος ndash τρόπος (μορφή) διαχείρισης ndash laquoάξοναςraquo
( δασκαλοκεντρική μαθητοκεντρική διαθεματική
διεπιστημονική project )
Β Επίπεδο επιχειρησιακού σχεδίου
bull Σχεδιασμός πεδίου εφαρμογής
(υποδομές - αντικειμενικοί σκοποί - τελικός στόχος)
Γ Επίπεδο εφαρμογής
bull Εφαρμογή σχεδίου
bull Χειρισμοί (παιδαγωγικές πρακτικές)
bull Αξιολόγηση
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Α Επίπεδο τακτικής
bull Μέθοδος ndash τρόπος (μορφή) διαχείρισης ndash laquoάξοναςraquo
( δασκαλοκεντρική μαθητοκεντρική διαθεματική
διεπιστημονική project )
Β Επίπεδο επιχειρησιακού σχεδίου
bull Σχεδιασμός πεδίου εφαρμογής
(υποδομές - αντικειμενικοί σκοποί - τελικός στόχος)
Γ Επίπεδο εφαρμογής
bull Εφαρμογή σχεδίου
bull Χειρισμοί (παιδαγωγικές πρακτικές)
bull Αξιολόγηση
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Β Επίπεδο επιχειρησιακού σχεδίου
bull Σχεδιασμός πεδίου εφαρμογής
(υποδομές - αντικειμενικοί σκοποί - τελικός στόχος)
Γ Επίπεδο εφαρμογής
bull Εφαρμογή σχεδίου
bull Χειρισμοί (παιδαγωγικές πρακτικές)
bull Αξιολόγηση
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Γ Επίπεδο εφαρμογής
bull Εφαρμογή σχεδίου
bull Χειρισμοί (παιδαγωγικές πρακτικές)
bull Αξιολόγηση
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ laquoΣΥΖΗΤΗΣΗΣraquo
bull ΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Α ΕΠΙΠΕΔΟ (Τακτική)
bull Μαθητοκεντρικό σύστημα
διδασκαλίας bull Συνεργατική bull Διαθεματική προσέγγιση της
ύλης
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός
Με βάσει τις υποδομές
Η ανάδειξη των σημείων
bull Αρχές επικοινωνίας bull Συγκεκριμένοι κανόνες
bull Καλλιέργεια αληθινού έμπρακτου σεβασμού
bull Κοινωνικό ενδιαφέρον
bull Παρακολούθηση και συμμετοχή
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (Επιχειρησιακό σχέδιο)
Δεύτερος αντικειμενικός σκοπός
Η διαχείριση
bull Του λόγου
bull Της γνώσης
bull Του θυμού
bull Του άγχους
bull Της απογοήτευσης
bull Της ανασφάλειας
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Β ΕΠΙΠΕΔΟ (σχεδιασμός)
Τελικός στόχος
bull Η εκμάθηση τήρησης των κανόνων
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Γ ΕΠΙΠΕΔΟ ( Εφαρμογή)
bull Εφαρμόζονται laquoεπί του πεδίουraquo τα προσχεδιασμένα
Επιδιώκοντας να εμφανίζονται έντονα
bull Ισότητα συμμετοχή σκέψη έκφραση σεβασμός ελευθερία κοινωνικότητα ενσυναίσθηση
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
bull Γνώση ΑΠ bull Ευρυματικό πνεύμα bull Διάθεση bull Συνδυασμένες ενέργειες bull Διαφοροποίηση διδασκαλίας bull Συνεργατικό πνεύμα bull Καλή πρόθεση bull Ανιδιοτελή κίνητρα bull Επιστημονική υποστήριξη bull Εξελικτικές εφαρμογές bull Συνεχής παρακολούθηση bull Ενημέρωση-μελέτη
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
1ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
laquoΞΕΔΙΠΛΩΜΑraquo ΘΕΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
1ος χρόνος εφαρμογής
Σε εξέλιξη
Με παιδιά 9-10 ετών
Συνήθης τάξη
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΕΝΑΡΞΗ
bull Συστάσεις γνωριμίας (αν υπάρχει νέο πρόσωπο)
bull Ψυχολογικό κλίμα
bull Πλάνο συζήτησης
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
bull Κυκλική διάταξη (οπτική επαφή)
bull Διάθεση όλων για συζήτηση (κοινό ενδιαφέρον θέμα)
bull Χρήση αναφορικής δομής συζήτησης
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
bull Καλός συζητητής είναι ο καλός ακροατής
bull Παίρνω το λόγο για να καταθέσω κάτι το χρήσιμο στην εξέλιξη της συζήτησης και όχι για να αντικρούσω κάποιον που δε συμπαθώ ή να εναντιωθώ μαζί του
bull Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα (Τα συμπεράσματα είναι ατομική νοητική επεξεργασία που επεξεργάζεται στοιχεία προϋπάρχουσας και νέας γνώσης Υπόκεινται στο δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης)
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΕΠΕΙΣΗΣ
bull Όλοι έχουν το χρόνο να σκεφτούν και να μοιραστούν εάν θέλουν κάποιες από τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους πάνω στο θέμα (Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συμμετοχή στη συζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ύπαρξη της ομάδας)
bull Κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν πρέπει να μιλάει κανείς εκτός εκείνων που έχουν μπάλα στα χέρια τους
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ
bull Προσέχουμε τα άτομα που ασκούν ανεπίτρεπτη ή ανεπιθύμητη πίεση ή μιλούν με απειλητικό τρόπο
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
laquoΟΙ ΜΠΑΛΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥraquo
bull Τρεις μπάλες
bull Οι δύο μεγαλύτερες και ίδιου μεγέθους
bull Μπάλες με ενδιαφέρον υλικό
bull χρωματιστές
τριών χρωμάτων ίδιων ή διαφορετικών μεταξύ τους
bull ευδιάκριτες
bull αφρολέξ
bull αντιαλλεργικό υλικό
bull οι ελαφρότερες
bull να ζουλιούνται βαθιά σαν σφουγγάρι
(χαλαρώνουν τα νεύρα )
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Ο laquoκύκλος συζήτησηςraquo χωρίζεται σε ημικύκλια με άξονα τη διάμετρο από το διαχειριστή της συζήτησης μέχρι το απέναντί του σημείο (περίπου)
bull Καθορίζεται ο χρόνος συζήτησης bull Οι δύο μεγάλες μπάλες δίνονται στους
πρώτους η μία δεξιά και η άλλη αριστερά από το διαχειριστή (Κρατιούνται στα χέρια των μαθητών που μιλούν ως ένδειξη λήψης λόγου και αναγνώρισης του ομιλητή)
bull Ομιλούν εναλλάξ ένας από το δεξί ημικύκλιο - ένας από το αριστερό ημικύκλιο και αφού εκφραστούν παραχωρούν τη μπάλα στο διπλανό τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ
bull Οι μπάλες δεν παύουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο συνεχώς από το σημείο απrsquo όπου ξεκινούν μέχρι το τέλος του ημικύκλιου και γυρίζουν πίσω Έτσι δεν αφήνονται περιθώρια μονοπώλησης του λόγου και κατάχρησης του μοιράσματος χρόνου
bull Η μικρότερη μπάλα βρίσκεται στα χέρια του διαχειριστή - συντονιστή της συζήτησης (δάσκαλος μαθητής ή άλλος)
bull Ο διαχειριστής ndash συντονιστής ndash παρεμβαίνει για το μοίρασμα του χρόνου διορθώσεις διευκρινήσεις έλεγχο συμπεριφοράς κά
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ
bull Γίνονται ερωτήσεις όπως
- Ήταν δύσκολο να μη μιλάτε
-Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
-Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό
-Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν παρακολουθούσατε τους άλλους να μιλούν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
bull Η παρατήρηση των πράξεων κατά
την παρακολούθηση της διαδικασίας στην υλοποίηση δίνει πλήθος γνωστικών κοινωνικών συναισθηματικών αποτελεσμάτων
bull Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την εκπαίδευση σε γνωστικό κοινωνικό συμπεριφορικό επίπεδο μεταξύ άλλων περιπτώσεων και των παιδιών με ΔΕΠΥ
bull Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εκπαιδεύσιμα
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
2ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ laquoΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝraquo
(εν συντομία) bull Τι θέλουμε ( ομαδικό πνεύμα συνοχή στην ομάδα
ομαλές-υγιείς σχέσεις μη ανταγωνιστικό πνεύμα γνωριμία διαχείριση προβλημάτων συμβίωσης
bull Τι έχουμε (προβληματική συμπεριφορική διάθεση) bull Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που
έχουμε για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και τέλος
bull Τι θα συμβεί όταν αυτό γίνει (Θα βοηθήσουμε να παραμένουν στις θέσεις τους οι
διπλανοί τους να τους βοηθούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης να λάβουν αφορμή να πλησιάσει ο ένας τον άλλο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους να γνωρίσουν τη θετική συμπεριφορά του διπλανού ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΝΑ ΜΙΜΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΛΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ για την αυτοκαθοδήγησή τους την αυτοεξήγησή τους την αυτοενίσχυσή τους )
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
laquoΒλέπω τον εαυτό μου με τα μάτια των άλλωνraquo
bull ΄Ετσι με γνωρίζουν (με βλέπουν) οι άλλοι
bull Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος
bull Προσπαθώ για μένα- προσπαθώ για όλους
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
laquoΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΘΕΣΕΙΣ raquo
bull Κάθε εβδομάδα κάθομαι με άλλο συμμαθητή ή συμμαθήτριά μου
bull Η επιλογή θέσης και προσώπου είναι τυχαία (με κλήρωση)
bull Σε κάθε αλλαγή περιγράφω τα καλά χαρακτηριστικά του άλλου
bull Στο τέλος του μήνα περιμένω να μάθω κι εγώ πώς με είδαν οι συμμαθητές μου Έτσι θα βελτιώνω τη θέση μου
bull Στο τέλος του χρόνου θα γνωρίζω ποιος έγινα ή πώς με βλέπουν κι άλλοι
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΑΑ
1 Έξυπνο παιδί
2 Συμβουλεύει τους άλλους
3 Πολύ καλή
4 Καλή παρέα στην τάξη
5 Πολύ καλή φίλη
6 Συμπαραστέκεται
7 Βοηθάει
8 Αγαπάει τα Μαθηματικά
9 Πολύ καλή στα Μαθηματικά
10Πολύ καλή στο βόλεϋ και στο μπάσκετ
11Διαβάζει με ωραίο τρόπο
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΒΒ
1 Καλή φίλη
2 Μέτρια μαθήτρια
3 Όποτε θέλει γίνεται καλύτερη
4 Μπορεί να γίνει η καλύτερη
5 Λίγο καλή
6 Μερικές φορές δε μιλάει
7 Παρακολουθεί λίγο το μάθημα
8 Ακούει το μάθημα
9 Αγαπάει τα Μαθηματικά
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΓΓ
1 Καλό παιδί
2 Έξυπνο παιδί
3 Δείχνει καλό παράδειγμα
4 Προσέχει λίγο όταν θέλει
5 Αγαπάει την Ιστορία
6 Αγαπάει τα Θρησκευτικά
7 Αγαπάει να παίζει θέατρο
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΔΔ
1 Καλό παιδί
2 Πολύ έξυπνος
3 Πολύ καλός μαθητής
4 Καλός γείτονας
5 Μερικές φορές μιλάει με το διπλανό του
6 Βοηθάει στη Γλώσσα το διπλανό του
7 Καλός στη Φυσική Αγωγή
8 Καλός ποδοσφαιριστής
9 Λίγο καλός στα Μαθηματικά
10 Λίγο καλός στη Γλώσσα
11 Αν προσπαθήσει θα γίνει καλύτερος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ndash ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ για
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
bull Αυτοπαρατήρηση σε προκαθορισμένη εργασία ζητούμε από κάθε μαθητή να σημειώσει ένα σταυρό στο αν δούλεψε ή εκδήλωσε την επιθυμητή συμπεριφορά και μια παύλα για το αντίθετο Η τεχνική συνοδεύεται από πόντους που ανταλλάσσουν με διάφορους ενισχυτές
bull Αυτοκαθοδήγηση Με Γνωστική Τροποποίηση της Συμπεριφοράς Αφορά τις
προφορικές ή λεκτικές εντολές που δίνουμε στον εαυτό μας που λειτουργούν ως υπενθυμίσεις και οδηγούν ή συντηρούν τη θετική συμπεριφορά (στο θυμό στην οργή στον καυγά και στην επιθετικότητα γενικά) ή
με άσκηση εναλλακτικής αντίδρασης Αφορά την εκμάθηση της προσαρμοστικής αντίδρασης με βαθμιαία χαλάρωση για τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων (laquoμικρή χελώναraquo τεχνικές χαλάρωσης)
bull Αυτοενίσχυση Αποτελεί βήμα προς την αυτονομία του παιδιού Αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση βελτιώνεται η εικόνα που έχει για τον εαυτό του Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί στρέφει την προσοχή του από τις συγκεκριμένες ή υλικές ενισχύσεις προς τις συμβολικές και κοινωνικές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
bull Απόδοση διαφορετικής από το σύνηθες ή το αναμενόμενο ερμηνείας της συμπεριφοράς (αναπλαισίωση) και αναλυτικός καθορισμός της επιθυμητής συμπεριφοράς που αναμένεται
bull Εύρεση και τονισμός του θετικού στοιχείου στη συμπεριφορά bull Χρήση θετικών σχολίων bull Εντοπισμός και αποφυγή διπλών μηνυμάτων bull Αποφυγή δημιουργίας laquoαποδιοπομπαίου τράγουraquo( φράσεις-
κλειδιά σε καρτέλες όπως laquo Αν δυσκολεύομαι σε μια άσκηση δε σημαίνει ότι είμαι χαζός ή άχρηστοςraquo )
bull Σύστημα υπενθύμισης των κανόνων bull Θετική ενίσχυση bull Αρνητική ενίσχυση bull Απόσβεση bull Υπερδιόρθωση bull Προσωρινή απομάκρυνση (επαναφορά συναισθηματικής ηρεμίας) bull Σταδιακή διαμόρφωση bull Ανάλυση έργου ( σταδιακή μείωση του φαινομένου) bull Αμοιβαίο συμβόλαιο συμπεριφοράς bull Παιχνίδι ρόλων bull Διδασκαλία εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης bull Η laquoτεχνική της κερκόπορταςraquo bull Η επιβεβαίωση της ακρόασης bull Το καθρέφτισμα bull Η αντανάκλαση bull Η παράφραση bull Η ενεργητική ακρόαση bull Εκμάθηση χαλαρωτικών ασκήσεων bull Αρχή από την αρχή της χρονιάς και από την Α΄ τάξη
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Υπερκινητικό σύνδρομο ή ΔΕΠΥ όπως καθιερώθηκε στην ιατρική βιβλιογραφία
bull Η διαταραχή
ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
Η συνηθέστερη νευροσυμπεριφορική διαταραχή
της παιδικής ηλικίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΠΥ
bull Η έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού
(όχι το επίπεδο της συμπτωματολογίας)
Όμως ο υπολογισμός της κλινικής έκπτωσης κρίνεται με εμπειρικό και συνάμα υποκειμενικό τρόπο
bull (PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Καλές Πρακτικές στη διαχείριση της Σχολικής Τάξης
Ελληνική Βιβλιογραφία bull HerbertM(1998) Η κακή συμπεριφορά Αθήνα Ελληνικά
Γράμματα bull Ivey AE GlucksternNB and Bradford IveyM (1996)
Συμβουλευτική Μέθοδος Πρακτικής Προσέγγισης Γ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998)Εφαρμοσμένη κλινική ψυχολογία στο χώρο του σχολείουΑθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Καλαντζή- Ασίζι Α(1998) ΑυτογνωσίαΑυτοανάλυση και αυτοέλεγχοςΕ΄έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Κωνστανταρέα Μ(1998)Θεραπείες της Συμπεριφοράς Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Molnar A amp Lindguist B (1996) Προβλήματα Συμπεριφοράς στο Σχολείο Οικοσυστημική Προσέγγιση Δ΄ έκδ Αθήνα Ελληνικά Γράμματα
bull Neuhaus C(1998) Το Υπερκινητικό ΠαιδίΕλληνικά Γράμματα
bull Ρούσσου Α (1998) Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής Στα Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής Τόμος 2ος Πρώτο μέρος σελ 51-66 Των Τσιάντη Γ Και Μανωλοπούλου Σ Αθήνα Καστανιώτης
bull Τριλίβα Σ Chimmienti G(1998)Πρόγραμμα Ελέγχου των ΣυγκρούσεωνΕλληνικά Γράμματα
bull Varma V(1997)Τα Δύσκολα Παιδιά Ελληνικά Γράμματα
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Attention Defic Hyperact Disord Skounti M S Γιαννουκάς Δημητρίου Ε Νικολοπούλου S Λιναρδάκης
Ε Α Φιλαλήθης Athens - Epub 2010 Ιουν 29
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει μεταξύ 603 παιδιών της Αθήνας ηλικίας 6-11 ετών
bull την επικράτηση της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και
bull την κοινωνική και ακαδημαϊκή απομείωση
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
bull Ο εκτιμώμενος επιπολασμός ήταν 8 για τα αγόρια και 38 για τα κορίτσια
bull Ο πιο διαδεδομένος υποτύπος του ADHD ήταν του συνδυασμένου τύπου (38) ακολουθούμενος από τη ΔΕΠΥ απρόσεκτοι (17) και τη ΔΕΠΥ υπερκινητικοί-παρορμητικοί τύποι (05)
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
bull Μεταξύ των 603 παιδιών της Αθήνας 36 (60) πληρούσαν τα κριτήρια της μελέτης για ADHD
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
bull Η επικράτηση του ADHD στα παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αθήνα και οι παράγοντες κινδύνου που βρέθηκαν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρθηκαν και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο Επιπλέον η εξασθένιση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή λειτουργία συνδέθηκε έντονα με τους υποτύπους της διαταραχής
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
bull Η ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος συνδέθηκε έντονα με την κλινική ανεπάρκεια και στους δύο τομείς της λειτουργίας του (ακαδημαϊκή και κοινωνική) όπου η ΔΕΠΥ απρόσεκτος υπότυπος βρέθηκε να συνδέεται στενά με ακαδημαϊκά προβλήματα
bull Η ΔΕΠΥ υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος ήταν η λιγότερο διαδεδομένη και ο λιγότερο διαταραγμένος υπότυπος σε αυτή τη μελέτη
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
bull Ωστόσο ενώ τα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν η λειτουργική έκπτωση εξαιτίας των συμπτωμάτων να είναι παρούσα όπως και τα συμπτώματα πριν την ηλικία των επτά κανένα από τα 36 παιδιά δεν είχαν διαγνωσθεί στο παρελθόν ότι έχουν ADHD ή άλλες πρωτογενείς διαταραχές
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Εικόνα επιστημονικής διαχείρισης
Πρόοδος
bull στη διερεύνηση και
bull στα διαγνωστικά κριτήρια
Αναζητούνται ασφαλή συμπεράσματα
bull στην αιτιολογία
bull στην επιδημιολογία
bull στην πρόληψη
bull στη διάγνωση
bull στην αντιμετώπιση
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ
bull Περιπτώσεις παιδιών με έκπτωση του επιπέδου λειτουργικότητας ΣΕ ΒΑΘΜΟ ΔΥΣΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ σε ακαδημαϊκό-κοινωνικό- συμπεριφορικό πεδίο στο πλαίσιο σχολείου σπιτιού ή κοινωνίας που υποδηλώνουν καταστάσεις με σαφή συμπτωματολογία της ΔΕΠΥ είναι περιπτώσεις οι οποίες χρήζουν κλινικής εκτίμησης της νόσου
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι παρόντα πριν την ηλικία των επτά και να έχουν τουλάχιστον εξάμηνη παραμονή
bull 6 έως 9 συμπτώματα διάσπασης προσοχής ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας ή
bull 6 έως 9 συμπτώματα και από τις τρεις κατηγορίες
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
bull Από το Νηπιαγωγείο για προβλήματα 1 Συμπεριφοράς (επιθετικότητα) 2 Κοινωνικά 3 Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων 4 Ψυχικές διαταραχές Αναζήτηση ΕΠΔ (Εναντιωματική
προβληματική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΔ (Διαταραχή διάθεσης) Αναζήτηση ΔΑΔ (Διάχυτη αναπτυξιακή
διαταραχή) Αναζήτηση ΑΔ (Αγχώδης διαταραχή) ΑναζήτησηΑΔ (Αποσυνδετική διαταραχή) Αναζήτηση ΔΠ(Διαταραχή
προσωπικότητας)
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Βασική παράμετρος
bull η σχέση αλληλεπίδρασης συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και συνοδής έκπτωσης λειτουργικότητας
Με ποια συμπτώματα και σε ποιο βαθμό εμφανίζονται και προκαλούν προβλήματα καθημερινής λειτουργικότητας
(PSYCHIATRIKI 22 (2) 2011 Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠΥ 161)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ σύμφωνα με το DSM IV είναι
bull η διάσπαση της προσοχής
bull η υπερκινητικότητα και
bull η παρορμητικότητα
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία έχουμε τους εξής τρεις τύπους
της διαταραχής
bull ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκινητικό-παρορμητικό τύπο και
bull ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Συμπτώματα διάσπασης προσοχής σε δυσπροσαρμοστικό βαθμό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού με ελλείμματα
στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών
bull Φαίνεται ότι δεν ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος
bull Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες bull Χάνει αντικείμενα απαραίτητα για εργασίες ή
δραστηριότητες bull Δεν ακολουθεί μέχρι τέλους οδηγίες bull Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε έργα ή
δραστηριότητες παιχνιδιού bull Αποφεύγει αποστρέφεται ή δείχνει απροθυμία να
εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια
bull Διασπάται πολύ εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα bull Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει την προσοχή σε
λεπτομέρειες σε σχολικές εργασίες τη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες
bull Αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες ή άλλα καθήκοντα που του ανατίθενται στην τάξη ή στο σπίτι (χωρίς αυτό να οφείλεται στην εναντιωματική συμπεριφορά ή σε αποτυχία κατανόησης των οδηγιών)
bull Δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Συμπτώματα υπερκινητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού Ο σπανιότερος διαγνωσκόμενος τύπος της
διαταραχής και ως ο λιγότερος κοινωνικά και σχολικά
διαταραγμένος
bull Μιλά πολύ και ακατάπαυστα
bull Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετέχει ήσυχα σε δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο του
bull Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και ενεργεί σαν laquoκινούμενη μηχανήraquo
bull Τρέχει ή σκαρφαλώνει με τρόπο που δεν ταιριάζει σε χώρους ή περιστάσεις
bull Σηκώνεται από τη θέση του μέσα στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις στις οποίες επιβάλλεται να παραμείνει καθισμένο
bull Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση του
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Συμπτώματα παρορμητικότητας σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό με το αναπτυξιακό επίπεδο του
παιδιού τη μεγαλύτερη έκπτωση και στα δυο επίπεδα λειτουργικότητας (κοινωνικό και σχολικό)
bull Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
bull Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
bull Διακόπτει ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις ndash δράσεις άλλων
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ
bull Είναι πιο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας
bull Παρουσιάζει δραματική μείωση στην εφηβεία
bull Τα συμπτώματα υπερκινητικότητας ndash παρορμητικότητας συνήθως υποχωρούν στην προεφηβική και εφηβική ηλικία εμμένουν όμως τα συμπτώματα διάσπασης προσοχής τα οποία και αλλάζουν μορφή ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου
bull Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ επικαλύπτονται από συμπτώματα των συνοδών προβλημάτων γεγονός που οδηγεί σε ατελή διάγνωση της ΔΕΠΥ στην εφηβεία ndash ενήλικη ζωή
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
ΔΕΠΥ και κουλτούρα
bull Εξαρτάται άμεσα από την κουλτούρα Σε μια κουλτούρα που θεωρείτα παθολογική σε κάποια άλλη ενδέχεται να εντάσσεται στα πλαίσια του φυσιολογικού φάσματος
Recommended