ИНСУЛЬТ - asab.uzasab.uz/site/wp-content/uploads/2017/12/5-MARUZA-Z... · инсульт...

Preview:

Citation preview

5-маъруза

ИНСУЛЬТ

(Бу маъруза фақат профилактика ҳақида)

Профессор

Ибодуллаев Зарифбой Ражабович

Тошкент тиббиёт академияси Неврология кафедраси

© Z.Ibodullaev. ©www.asab.uz

Бош мияда қон айланишининг ўткир бузилишига ИНСУЛЬТ деб айтилади.

© Ибодуллаев З.Р. ©www.asab.uz

500 000

16 МЛН.

1851

Дунё бўйича

АҚШ

РОССИЯ

Ҳар соатда

700 000

(Бир йилда инсультнинг учраш даражаси)

© Z.Ibodullaev ©www.asab.uz

Ўзбекистон аҳолиси –

© Z.Ibodullaev. ©www.asab.uz

Ишемик инсульт Асосий сабаби

© Z.Ibodullaev. ©www.asab.uz

Нормал ва атеросклероз

аниқланган томир

Атеросклероз сабабли бўйин томирининг торайиб қолиши

Бош миянинг қон билан таъминланиши

Инсульт турлари

Ишемик

(70 %)

Геморрагик

(30 %)

© Z.Ibodullaev. ©www.asab.uz

Геморрагик инсульт ва унинг сабаблари

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

Бош миянинг чап ярим шарида инсульт рўй берса, тананинг ўнг томонида фалажлик ривожланади.

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

Долзарб саволлар

1) •Инсульт қайси ёшда ривожланади?

2)

•Инсультнинг асосий сабаблари нима?

3)

•Инсульт ривожланса нима қилиш керак?

4) •Инсультнинг олдини олса бўладими?

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

Инсультнинг ёшга боғлиқлиги

61-70

51-60

41-50

30-40

Ёш ошган сайин инсульт билан касалланиш ошиб боради.

Бироқ, бу дегани – ҳамма ёши катталарда инсульт бўлади дегани эмас!

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт ва ёш)

20-30 ёшдаги муаммолар:

Инсультга биринчи қадам!

Ичиш

Гиподи-намия

Чекиш

Проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

Гиподи

намия

Ичиш

Чекиш

Муаллиф: проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

АТЕРОСКЛЕРОЗ АРТЕРИАЛ

ГИПЕРТОНИЯ

СЕМИЗЛИК

Инсультга олиб келувчи асосий хатарли омиллар

Инсультнинг патогенетик типлари

Атеротромботик

Гемодинамик

Кардиоэмболик

Лакунар

Гемореологик

Инсульт қайси артерияларда кўп ривожланади

А.cerebri anterior соҳасида инсульт белгилари

• Оёқда монопарез, бироқ сезги бузилишлари енгил ифодаланган

• Пешона синдроми (апатия, абулия, акинезия ёки психомотор қўзғалишлар)

• Пешона атаксияси

Инсультнинг клиник белгилари (a.cerebri media соҳасида)

• Гемипарез

• Гемианестезия

• Анозогнозия

• Аутотопогнозия

• Сенсор афазия

• Мотор афазия

A.cerebri posterior соҳасида инсульт белгилари

Гомоним гемианопсиялар

Кўрув агнозиялари, топографик хотира

бузилиши

Оптик-фазовий бузилишлар

Вертебробазиляр соҳада инсульт белгилари

• Алтернирлашган гемисиндромлар

• Бульбар синдром

• Атаксия ва бош айланишлар

© Z.Ibodullaev. ©www.asab.uz

Инсультнинг олдини олиш мумкинми?

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

40 ёшдан ошганларни қуйидаги белгилар безовта қилса...

УАШ Қон

босимнинг ошиб

туриши

Ўтиб кетувчи нутқ

бузилишлари

Бош оғриғи

Бош айланиши

Қулоқда

шовқин

Юрак касаллик-

лари

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

УАШ АҚБ и баланд ҳар бир беморнинг бўйин

томирларини аускултация қилиб эшитиб кўриши

керак.

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

УАШ БЕМОРНИ ДАСТЛАБКИ ТЕКШИРУВДАН ЎТКАЗИБ

УНИ ТОР ДОИРАДАГИ МУТАХАССИСЛАРГА ЮБОРАДИ.

КАРДИОЛОГ НЕВРОПАТОЛОГ

ЭНДОКРИНОЛОГ АНГИОХИРУРГ

УАШ

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

Нима қилиш керак? Ултратовуш текшируви

Инсультолди белгилар аниқланса, УАШ нинг ўзи беморни ултратовуш текширувига юбориши мумкин.

© Z.Ibodullaev. ©www.asab.uz

Бўйиндан мияга борувчи қон

томирларни дуплекс усулида

текшириш

Мия ва юракка борувчи артерияларда

атеросклеротик чандиклар пайдо бўлиши

Томирнинг 70%

тиқилган

Соғлом томир

(20 - 30 ёшлар)

Инсульт

Атеросклероз

белгилари

(31 - 40 ёшлар)

© Z.Ibodullaev. ©www.asab.uz

Магнитли-резонанс текширувида

мияга борувчи бўйин томирлари

ҳолати

Иккала бўйин томири

ҳам s шаклида букилган

Спиралсимон

букилишлар

Ангиохирург: т.ф.д. Суннатов Р.Ж.

Инсульт ривожланган беморнинг бўйин

томирлари

(ёғ ва кальций тузлари)

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

Атеросклерозда

бош мияга борувчи

қон томирнинг ёғ

қатламлари билан

бекилиб қолиши

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

Инсульт профилактикаси билан ким шуғулланиши керак?

Ангиохирург

Невропатолог

Умумий амалиёт шифокори

Аҳоли

•Профилактиканинг хирургик усулларини қўллайди.

•Дорилар билан профилактика ўтказади.

•Инсультга олиб келувчи хатарли омилларни фаол излаб топади ва уларга қарши курашади.

• Соғлом турмуш тарзига риоя қилиши керак!

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

Инсульт ривожланди!

Энди нима қилиш керак?

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

“Терапевтик дарча”

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

А Б В

Б) Дастлабки

6 соат

А) Дастлабки

3 соат

В) 12 соатдан

сўнг

Ривожланган инсультнинг ҳар соатда ўзгариб бориши

проф. Ибодуллаев З.Р. (инсульт)

Бош мия қон томир касалликларини аниқлаш

учун диагностика текширув усуллари

© Z.Ibodullaev. ©www.asab.uz

Янги шкала

Инсульт ўткир ривожланади ва зудлик билан ташхис қўйишни тақозо этади. Чунки “терапевтик дарча” даврида кўрсатилган ёрдам катта аҳамиятга эга. Аксарият шкалалар катта ҳажмли бўлиб, ургент ҳолатларда улардан фойдаланиш мушкул. Бир қанча шкалалар эса неврологик илмга эга бўлишни тақозо этади. Шуларни эътиборга олиб, биз инсулт ривожланиш хавфини аниқлашнинг оддий шкаласини ишлаб чиқдик (Ибодуллаев З.Р., 2013). Бу шкаладан турли тоифадаги врачлар фойдаланишлари мумкин.

Инсульт ривожланиш ҳавфини аниқлаш шкаласи (Ибодуллаев З.Р., 2013)

САВОЛЛАР

Жавоблар Ҳа – 1; Йўқ – 0 балл

1 Артериал қон босим ошдими?

2 Бош оғриғи ўткир пайдо бўлдими?

3 Бир томонлама ўткир амавроз ёки амблиопия рўй бердими?

4 Ўткир бош айланиши кузатилдими?

5 Хушини йўқотдими ёки ҳозирда бузилганми?

6 Тананинг бир томонида увишиш ёки холсизлик пайдо бўлдими?

7 Нутқ тўсатдан бузилдими?

8 Менингеал симптомлар борми?

9 Юрак-қон томир касалликлари борми?

10 Уйқу артериялари аускультациясида шовқин борми?

Ибодуллаев З.Р. шкаласи бўйича баҳолаш мезони

0 – 3 балл – инсулт ривожланиш ҳавфи паст;

4 – 6 балл – инсулт ривожланиш ҳавфи ўртача;

7 – 10 балл – инсулт ривожланиш хавфи юқори ёки инсульт рўй берди.

ШКАЛА ИНТЕРПРЕТАЦИЯСИ

“Инсульт ривожланиш хавфини аниқлаш шкаласи” 10 та саволдан иборат бўлиб, уларнинг қай даражада ифодаланиши инсульт ривожланиш ҳавфини белгилаб беради. Шкала фақат 2 хил, яъни “ҳа” ва “йўқ” жавобларидан иборат. “Ҳа” - 1 балл, “Йўқ” - 0 балл билан белгиланади. “Ҳа” жавоблари сони кўпайган сайин баллар йиғиндиси ҳам ортиб боради.

Шкала интерпретацияси

Баллар йиғиндиси 7 баллдан ошса, беморда инсулт ривожланиш хавфи жуда юқори ҳисобланади ёки инсульт ривожланган бўлади. Бу шкала ёрдамида нафақат инсульт ривожланиш ҳавфи, балки рўй берган ТИА ҳам аниқланади. Демак, ушбу шкала рўй берган ТИА ни аниқлаш ва ундан статистик мақсадларда фойдаланиш имконини ҳам яратади.

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ

Маъруза муаллифи

Зарифбой Ибодуллаев – тиббиёт фанлари доктори, профессор. Тошкент тиббиёт академиясида ишлайди. Олим 150 дан ошиқ илмий асарлар муаллифи. Унинг “Асаб касалликлари” ва “Тиббиёт психологияси” дарсликлари “Йилнинг энг яхши дарслиги” совринига сазовор бўлган. Унинг йирик асарлари “Неврология. Умумий амалиёт врачлари учун”, “Эпилепсия ва эпилептик синдромлар”, “Инсульт ва Кома” номли қўлланмалари чоп қилинган. Ўзбекистонда биринчи бор инсульт нейропсихологияси бўйича докторлик диссертациясини ёқлаган ва амбидекстрларда инсульт моделини ишлаб чиққан. E-mail: izr2009@mail.ru

Recommended