หนังสือ First Love First Tooth

à¤Ã×Í¢‹Ò “ÅÙ¡ÃÑ¡¿¹ Õ àÃÔèÁ·Õè«

Õèáá”

¾ÔÁ¾�·Õè : ˨¡. âç¾ÔÁ¾�¤Åѧ¹Ò¹ÒÇÔ·ÂÒ 0-4332-8589-91, 0-4332-8592

à¤Ã×Í¢‹Ò “ÅÙ¡ÃÑ¡¿¹ Õ àÃÔèÁ·Õè«

Õèáá”

“อารมภบท”

รวมบทความFirstLove,FirstToothเปนความพยายามของ

เครอขาย “ลกรกฟนดเรมทซแรก” ทจะรณรงคใหพอแมผปกครอง

สนใจ มาชวยกนดแลฟนนานมของบตรหลานดวยการชวยแปรงฟน

ใหเขาตงแตซแรก

อยาคดวาฟนนานมไมสาคญการละเลยดแลทาความสะอาด

ฟนนานมของลกรกอาจนาไปสการพฒนาการทางรางกายทไมสมบรณ

การมเชอโรคในชองปากมากขนและยงสงผลตอสขภาพจตของเดก

เราหวงวาบทความตางๆในหนงสอนจะชวยไขขอของใจของ

พอแมผปกครองเกยวกบการดแลฟนนานมของบตรหลานของทาน

มารวมกนถายทอด“ความรก”ดวยการแปรงฟนใหบตรหลาน

ของทานตงแตซแรกกนเถด

ดวยความปรารถนาด

เครอขายลกรกฟนดเรมทซแรก

สารบญ

หนา

ประเทศไทยกำาลงเผชญกบปญหาสขภาพทคกคามเดกเลก 1

อยางไมรตว

ขนชอวา“ฟนนำานม”นนสำาคญไฉน 3

หดนงตงไขชวงวยสำาคญของการปองกนฟนผ 6

ปฏทนสขภาพชองปากเดกในชวงอาย0-6ป 9

คณพอคณแมควรแปรงฟนลกเมอไหรและอยางไร 11

ทำาไมตองใชยาสฟนผสมฟลออไรด 16

ทำาอยางไรใหเดกนอยยอมแปรงฟน 18

Loveatthefirstteeth:myfirstdentalvisit 23

“เมอหนมาหาคณหมอฟนเปนครงแรก”

ความยากลำาบากในการใหการรกษาทางทนตกรรมแกเดกเลก26

1

ประเทศไทยก™ำ�ลงเผชญกบปญหำสขภำพ

ทคกคำมเดกเลกอยำงไมรตว

ผศ. ทพญ. ภทรวด ลลาทววฒ 1

ฟนผ ภยเงยบทคณพอคณแม ดเหมอนจะลมไป จนกวาจะสรางความเจบปวดใหลกเหนลกรองไหงอแงกนไมไดนอนไมหลบและในทสดตองสญเสยฟนไป

เดกไทยฟนผตงแตอาย 9 เดอน อาจไมมใครเคยคดถงวาเดกเลกกวา3ขวบจำานวนมากทเพงมฟนนำานมครบ20ซและยงเลกเกนกวาทจะเขาใจเหตและผลจะมฟนผลกลามไปทงปากจนตองรกษาทงอดฟนครอบฟนรกษารากฟนและถอนฟนในขณะทผใหญอาจกำาลงคดวาวชาการทางทนตกรรมกาวหนาไปมากจนการทำาฟนไมนากลวอกตอไปและดวยความเปนเดกไมอาจยอมรบการรกษาทซบซอน(สำาหรบเดก)นนไดโดยงายเกอบทกคนมความกลวความกงวลจนไมสามารถใหความรวมมอในการรกษาไดแตเมอฟนผเจบปวดเปนหนองจงจำาเปนตองไดรบการทำาฟนโดยการดมยาสลบซงแมจะเปนวธทชวยใหเดกเลกไดรบการรกษาทมคณภาพสงแตทงทมแพทยและผปกครองทราบดวาตองยอมรบความเสยงรวมกนในการรกษานน

คณะทนตแพทยศาสตรจฬาและมหดลแตละแหงมเดกเลกๆ รอควดมยาสลบเพอทำาฟนปละกวารอยรายโดยเดกอายนอยทสดเพยง18เดอน

จากขอมลเพยง3หนวยงานทนตกรรมในภาครฐและเอกชนในปนและปทแลวทำาการรกษาวธนไปแลว200รายคดเปนคาใชจาย

1ภาควชาทนตกรรมสำาหรบเดกคณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยมหดล

2

รวมถง3.9ลานบาททกสปดาหจะมเดกเลก1คนตองรบความเสยงดมยาสลบรกษาโรคทปองกนได แมกระนนกยงไมสามารถใหบรการไดทนกบความตองการ เพราะหนวยงานทนตกรรม ทมศกยภาพในการใหการรกษาเดกเลกดวยวธนมอยไมมากนก ชวงหลายปมานในโรงเรยนทนตแพทยเดกตองรอรบการรกษานานถง6เดอนแตละสถาบนมเดกเลกทขอรบการรกษาดวยวธนปทแลว 120 ราย และเพมมากขนทกป แตสามารถใหบรการไดเพยงปละ 40 ราย แตละรายมฟนผจำานวนมาก 9 – 20 ซตอคน คาใชจายตอราย มตงแต12,000–50,000บาททงนเพราะเปนวธทตองการทมแพทยขนาดใหญ ทงวสญญแพทย พยาบาล ทนตแพทยทผานการฝกอบรมมาโดยเฉพาะและผชวยทมประสบการณรวมทงอปกรณและเครองมอตางๆเชนเดยวกบการผาตดนนเองและถงแมไมใชยาสลบการทำาฟนเดกเลกสวนใหญตองใชทนตแพทยทผานการฝกฝนในการรกษาฟนใหเดกซงมอยนอยในประเทศคดเปนอตราสวนทนตแพทยเดก1คนตอผปวยเดกเลกประมาณ12,000คน

โรคฟนผท เดกไทยอาย 3 ขวบรอยละ63กำาลงเผชญอยทำาใหคณภาพชวตของเดกเลกๆ ถดถอยลง เดกบางคนไมเคยเคยวเนอสตวมาเปนเวลานาน บางคนอายเกอบสามขวบ แตยงคงกนไดแตนมหลายคนนำาหนกไมขน ไมเตบโตตามสมควร เปนเดกฟนหลอทใครๆเหนจนชนตาหรอตงฉายาให

ประเทศไทยกำาลงเผชญปญหาคณภาพชวตของเดกเลกและยงสงผลถงพอแมผเลยงดทงดานเศรษฐกจและชวตความเปนอยทสำาคญเดกเลกๆเหลานกำาลงทกขดวยโรคฟนผทปองกนไดดวยการแปรงฟน การแปรงฟนทคนสวนใหญทำาอยแลว แตยงไมไดเรมตนใหแกลกหลาน

ถงเวลาแลว ทผใหญตองแปรงฟนเดกตงแตซแรก

3

1ภาควชาทนตกรรมสำาหรบเดกและทนตกรรมปองกนคณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ขนชอวำ�“�ฟนนำนม�”�นนสำ�คญไฉน

อาจารย ทพญ. วลลภษฐ วสทธศกด 1

มกพบวาคณพอคณแมและผปกครองหลายทานยงมความเขาใจทคลาดเคลอนอยในเรองของฟนนำานมและการขนของฟนแทในชองปาก โดยหลายทานมกจะเชอวาฟนนำานมไมสำาคญถาหากลกมฟนนำานมผแลวตองถอนฟนออกไปกไมเปนไร เพราะหากไมมฟนนำานมแลวเดยวฟนแทกจะขนมาแทนทในไมชา แตในความเปนจรงจะไมเปนเชนนนเสมอไปเพราะหากเดกมการสญเสยฟนนำานมไปกอนกำาหนดในขณะทหนอฟนแททจะขนมาแทนทยงมการสรางฟนไมเสรจฟนแททคณพอคณแมรอคอยกจะยงไมขนสชองปากของลก ขอยกตวอยางเชนถาลกตองเสยฟนกรามนำานมไปตงแตยงเลกชวง3ขวบเดกจะตองฟนหลอไมมฟนเคยวอาหารและรอคอยฟนแทซทจะขนมาแทนทนานถง8ปกนเลยทเดยวถงจดนคงตองขอขยายความเพมเตมเพอใหคณพอคณแมเขาใจยงขนโดยจะขอเลาถงฟนในขากรรไกรของคนเราดงน

ฟน(ถาไมนบรวมฟนปลอม)ม2ชดเทานนฟนนำานมเปนฟนชดแรกทขนสชองปาก โดยจะเรมพบฟนนำานมซแรกขนชวงเดกอายประมาณ6เดอนซงซแรกทขนจะเปนฟนหนาลางตามดวยฟนหนาบนฟนกรามและฟนเขยวจนมจำานวนครบ20ซในชวงทเดกอายประมาณ2ขวบครงสวนฟนแทจดเปนฟนชดทสองทจะขนตอมาเพอแทนทในตำาแหนงเดมของฟนนำานม20ซและมเพมอก12ซทจะขนในตำาแหนงดานหลงของขากรรไกรทงนฟนแทจะขนสชองปากเมอมการสรางฟนทพรอมสมบรณและถงอายตามวยปฏทนในการขนของฟน

4

แตละซ เชนฟนกรามแททขนมาแทนในตำาแหนงของฟนกรามนำานมมชวงของการขนเมอเดกมอายประมาณ10-12ปเปนตน

เดกใชฟนนำานมในการกดและบดเคยวอาหารกอนจะกลนลงสกระเพาะเพอนำาอาหารไปใชในการเจรญเตบโตและพฒนาการของสมองและรางกายทสมบรณตอไป ดงนนจงปฏเสธไมไดวาฟนนำานมเปนประตดานแรกของการยอยอาหารทสำาคญเปนอยางยงเพราะหากเดกมฟนผอกเสบบวมเปนหนองปวดฟนหรอตองถกถอนฟนไปกอนกำาหนดทำาใหไมสามารถบดเคยวอาหารไดจะเกดผลเสยตอการเจรญเตบโตและพฒนาการของรางกายตามมาอกทงฟนนำานมยงมบทบาทในการใชพดออกเสยงพยญชนะทำาใหเดกออกเสยงไดชดเจนเกดผลตอภาพลกษณและบคลกภาพทดและมรอยยมทสวยงามเสรมความมนใจไมมอปสรรคในการเขาสงคม เดกบางคนไมอยากไปโรงเรยน เพราะโดนเพอนลอเมอมฟนหนาหลอหรอฟนผดำาไมสวยงาม นอกจากนฟนนำานมยงมหนาทสำาคญยงอกประการคอเปนเครองมอกนชองวางในขากรรไกรตามธรรมชาตสำาหรบหนอฟนแททจะขนมาแทนทในอนาคตเมอฟนนำานมซนนหลดไป หากมการเสยฟนนำานมไปเรวกวาปกตจะเกดปญหาของการสญเสยชองวางในขากรรไกรตามมา ซงจะเกดผลเสยทำาใหฟนแทขนไมไดเนองจากขนาดชองวางทเหลออยไมพออาจพบวาฟนแทมการขนผดตำาแหนงเกดฟนซอนเกหรอฟนคดซงทำาใหเปนปญหาทรนแรงและซบซอนยงขนและตองตามมาดวยการรกษาทยงยากและคาใชจายในการรกษาทสงขนอกดวย

หลกการสำาคญคอการปองกนฟนผงายกวาการรกษาอกทงยงไมตองเสยเวลาและคาใชจาย คณพอคณแมและผปกครองเปนผทมบทบาทสำาคญทสดในการสรางและสงเสรมใหเดกมสขภาพฟนทดโดยเรมจากการดแลฟนของบตรหลานตงแตฟนนำานมซแรกทขนสชองปากเพอใหเดกมสขภาพฟนทดตงแตชดฟนนำานมจนเปลยนสชดฟนแท โดยการฝกเดกเพอใหเกดความเคยชนกบการทำาความ

5

สะอาดฟน สนเหงอก กระพงแกม ลน และอวยวะในปากโดยรอบและการเลอกอาหารตลอดจนอาหารวางทมประโยชนไมกอใหเกดฟนผอกทงการพาบตรหลานไปพบทนตแพทยเพอรบการตรวจฟนและแนะนำาการดแลสขภาพชองปากอยางชาภายในขวบปแรก และรบการรกษาเมอเกดฟนผตงแตระยะเรมตนกอนจะลกลามรวมถงการหมนตรวจเชคฟนประจำาสมำาเสมอทก 6 เดอน เพอใหเดกมสขภาพฟนนำานมทดและเตบโตขนเปนผใหญทมสขภาพฟนแททดในอนาคต ถงจดนทกทานคงจะทราบแลววาสขภาพฟนทดของลกอยในมอของคณพอคณแมทกทานนนเอง

6

หดนง�ตงไข�ชวงวยสำ�คญของกำรปองกนฟนผ

ผศ. ทพญ. ดวงธดา ไพบลยวรชาต 1

ปจจบนเดกไทยมสภาพนาเปนหวงทงเรองสขภาพ และเรองพฒนาการไมเปนไปตามวย ปญหาสวนหนงเกดจากการเลยงดตงแตวยเดกโดยเฉพาะโรคฟนผในเดกเลกซงเปนปญหาระดบชาตมาหลายปจนหลายคนคนชนและคดวาเปนเรองธรรมดา แตครอบครวทเคยมประสบการณตรงกบตวเองจะรวา โรคนสรางความเจบปวดใหเดกอยางมาก และมผลเสยโดยตรงตอสขภาพและพฒนาการดานตางๆของเดกการรกษาฟนผในเดกยงอายนอยเทาใดกยงทำาไดยากมากขนเพราะเดกยงไมเขาใจหรอใหความรวมมอ แตหากปลอยไว โรคกจะยงลกลามทวความรนแรงสงผลเสยตอไปยงชดฟนแทรวมถงมโอกาสทเดกจะเกดการตดเชอแพรกระจายตามบรเวณใบหนาและลำาคอสำาหรบเวลาทฟนของเดกเรมผนนจะเรวมาก คอ เพยง 3 เดอนหลงจากฟนขน

พอแมผปกครองจงควรตนตวและใหความสำาคญกบการปองกนโรคนดวยการเลยงเดกอยางมวนยและถกวธตงแตวยแรกเกด เพอสงเสรมใหเดกมนสยการกนการอยทเหมาะสมจะไดแขงแรงสขภาพดและมพฒนาการสมวย โดยเลยงลกดวยนมแมใหนานถง 6 เดอนหรอหากตองใหลกกนนมผงดดแปลงสำาหรบทารกกตองเปนนมสตรทไมผสมนำาตาลหรอนำาผงเพอไมใหเดกตดรสหวานตงแตเลก และปอนนมขวดแกเดกในทาเดยวกบการใหเดกดดนมแมคอโอบประคองเดกใหดดในทากงนงกงนอนเมอเดกอายราว3เดอนหลงดดนมเสรจใหแลวปอนนำาตาม1–2ชอนชาและอยาปลอยใหเดกหลบคาขวด

1ภาควชาทนตกรรมปองกนคณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร

7

นมหรอคาอกแมเพราะจะตดเปนนสยแลวเลกยากในภายหลงขณะนแมเดกยงไมมฟนขนกควรใชผาสะอาดชบนำาตมสกทเยนแลวพอหมาดเชดทำาความสะอาดสนเหงอก กระพงแกมและลนวนละ 2 ครงตอนเชาและกอนนอนเพอสรางความคนเคย

ชวงวยทสำาคญมากทจะปองกนฟนผในเดกเลก คอ ชวงเดกหดนง และหดตงไข มหลายสงทพอแมควรทราบและควรทำาดงนคอ

ชวงเดกหดนงอายราว6–7เดอนจะเรมมฟนขนจงควรหยดการใหนมมอกลางคนแมเดกจะรองกอาจเปนเพราะความเคยชนใหพยายามกลอมเบาๆใหเดกนอนตอโดยไมตองอมเดกขนมาจากเตยงถาพอแมอดทนตอเสยงรอง ไมใจออนยนนมให เดกจะเรมเรยนรวาไมใชเวลากนนมและจะคอยๆ ปรบตวไดไมตนมารองขอนมกลางดกเดกกจะมการเจรญเตบโตดเพราะฮอรโมนทชวยเรองการเจรญเตบโตจะหลงออกมาในชวงทเดกหลบสนท

ในวยนควรหดใหเดกกนอาหารเสรมทเตรยมขนเอง โดยคงรสตามธรรมชาต ไมปรงรสเพมแทนการกนอาหารเสรมสำาเรจรปทมกแตงรสหวานตอไปเดกจะยอมกนผกและผลไมไดงายกวาหากเดกกนอาหารเสรมไดดอาจใหกนอาหารแทนนมแมได 1 มอในตอนเยนเพอใหอยทองและเลกนมมอดกไดงายขน

ควรเรมหดใหเดกดมนำาและนมจากแกวเพอเตรยมพรอมสำาหรบการเลกนมขวดตอไป

ควรใชแปรงสฟนรวมกบยาสฟนผสมฟลออไรดแตะปลายขนแปรงพอเปยกแปรงฟนดวยการถไปมาสนๆในแนวขวางใหสะอาดวนละ2ครงตอนเชาและกอนนอน

อกชวงทสำาคญเชนกนคอชวงเดกตงไขในวย1ปควรฝกใหเดกกนอาหารหลกได 3 มอ ซงควรเปนอาหารทมประโยชนและหลากหลาย รวมทงฝกใหเดกชวยเหลอตนเองในการกนอาหาร

8

แมจะเลอะเทอะบางไมควรใหเดกกนขนมกรบกรอบลกอมของหวานเหนยวตดฟน รวมทงนำาอดลม เมออายไมเกน 1½ป เดกควรเลกนมขวดไดอยางเดดขาด แตยงคงดมนมสดรสจดจากแกวหรอดดจากหลอด

ผปกครองควรแปรงฟนใหตอนเชาและกอนนอน โดยบบยาสฟนผสมฟลออไรดแตะเปนจดเลกๆทขนแปรงระวงไมใหเดกกลนยาสฟนหรอบบยาสฟนเอง

การพาเดกไปพบทนตบคลากรตงแตเมอเดกเรมมฟนขนหรออยางชาไมเกนอาย1ปจะทำาใหผปกครองทราบแนวทางการปองกนฟนผ และไดรบการประเมนความเสยงในการเกดโรคฟนผของเดกเพอหามาตรการปองกนทเฉพาะเจาะจงเปนรายบคคลทงนผปกครองเองกควรดแลทนตสขภาพของตนเองใหดดวยเพอเปนตนแบบทดและลดการถายทอดเชอโรคฟนผไปสลก

9

ปฏทนสขภำพชองปำกเดกในชวงอำย�0�–�6�ป

ทพญ. กลยา รตนปรดากล 1

อาย เปาหมาย /อบตการณ ขอแนะนำา

3 – 6 ด. ฝกนสยการบรโภคทถกตองใหแกเดก

- ทารกควรกนนมแมอยางเดยวอยางนอย 4 - 6 เดอน

6 ด. – 1 ป ปรบอาหารเสรมใหเหมาะสมกบวยฝกดมนมจากถวย และเลกนมขวดใหถกเวลา

- 6 เดอน เมอเดกเรมหดนง กพรอมฝกดมนมจากถวยและสามารถเลกนมขวดไดเมออาย1-1½ปกรณกนนมแมอยางเดยว สามารถฝกใหดมถวยตอได

- 1 ป เดกจะรบประทานอาหารหลก 3 มอ นมจดเปนเพยงอาหารเสรมประมาณ3ถวย/วน(ถวยละ200มล.)

- ไมใหเดกดดนมจนหลบคาขวด หรอคาหวนมแม

- ไมเอาของหวานทกชนดใสขวดนม รวมถง นมหวานนำาผง นำาหวาน นมเปรยวหรอนำาผลไมเพราะทำาใหฟนผลกลามอยางรวดเรว

- เมออาย 6 เดอน เรมฝกดมนำาเปลาใสถวยแลวจงเรมฝกดมนมจดจากถวย หรอดดจากหลอด

- เมอเดกตนมากลางดก ไมเอานมใหเดกดดแตใชการกลอมดวยวธอนใหหลบไป

6 ด. – 1 ป พบทนตแพทย คร ง แรก เมออาย ไมเกน 1 ป

- พบทนตแพทยเดกครงแรก เมออายไมเกน 1 ป หรอภายใน6เดอนหลงฟนนำานมซแรกขน

- เดกทมโรคทางรางกายแต กำาเนด หรอเดกพเศษ (Special Child) ควรพบทนตแพทยเดก ตงแตฟนนำานมซแรกขน

1ฝายทนตกรรมโรงพยาบาลกรงเทพ

10

อาย เปาหมาย /อบตการณ ขอแนะนำา

6 ด. - 3 ป พอแมเรมแปรงฟนใหลกตงแตฟนนำานมซแรก

เดกเรมมฟนนำานมซแรกขนเมออาย6-8เดอนและขนครบ20ซเมออายประมาณ2ปครง–3ป

วธแปรงฟนแบบ Scrub

- ทนตแพทยจะสอนวธแปรงฟน ใหลกตงแตฟนซแรกโดยเปน การสอนแบบฝกปฏบตจรง

แนะนำาใหใชยาสฟนผสมฟลออไรดในปรมาณนอย เพยงแตะใหเปยกขนแปรงเปนจดเลกๆ(อาจใชผาสะอาดชวยเชดฟองออกเพอปองกนการกลนยาสฟน)

- แปรงฟนวนละ 2 ครง หลงอาหารเชาและกอนนอน

โดยวางแปรงใหขนแปรงจรดผวฟนและขอบเหงอก ขยบไปมาสนๆ ในแนวนอนแบบ Scrubทงดานนอกและดานในตำาแหนงละ10ครง

3 - 6 ป พอแมชวยแปรงฟนใหลกถงอาย 6 - 8 ป

เดกวยอนบาลทกษะการใชมอจะยงอยระหวางพฒนาจงควรมผใหญชวยแปรงฟนใหสะอาด

- พอแมยงควรชวยแปรงฟนใหวนละ 2 ครงโดยใหลกแปรงกอน และพอแมชวยแปรงซำาอกครงแนะนำาใหใชยาสฟนผสมฟลออไรดขนาดเทาเมดถวเขยว(<5มม>)ใชเวลาแปรงฟนนำานมใหสะอาด1-2นาทและใหเดกบวนนำาตามไมควรกนยาสฟน

11

“�คณพอคณแมควรแปรงฟนลก

เมอไหรและอยำงไร�”

รศ. ทพญ. ชตมา ไตรรตนวรกล 1

คณพอคณแมจำานวนมากเขาใจวาเมอลกเรมเดนไดกใหลกถอแปรงแปรงฟนไดเองโดยไมไดตระหนกวาการแปรงฟนเปนวธการทตองอาศยการทำางานของมอและตาประสานกนระดบทคลายคลงกบการผกเชอกรองเทาเปนโบวได ดงนนการใหเดกแปรงฟนเองจงสงผลเสยทำาใหคราบจลนทรยทเปนสาเหตสำาคญของโรคฟนผตดคางอยบนฟน เมอเดกหลบคาขวดนมหรอนมมารดาหรอตนขนมาดดนมมารดาหรอนมขวดในชวงกลางคน จะทำาใหเกดการสญเสยแรธาตทใตคราบจลนทรย โดยในระยะแรกจะเปนรอยขนขาว หากยงปลอยคราบจลนทรยใหคางอยตอไปกจะทำาใหเกดเปนรผได

จากการศกษาพบวาชวงทมการผลกลามสงสดคอชวง1-1½ปหากเรมตนแปรงฟนหลงจาก 1½ ป กจะสายเกนไป ดงนนคณพอคณแมควรเรมแปรงฟนใหลกตงแตฟนเรมขน

เรำแปรงอะไรออกจำกฟน

ประชาชนทวไปมกเขาใจวา การแปรงฟนคอการแปรงเศษอาหารออกจากฟนเมอพบวาไมมเศษอาหารตดคางอยทฟนกมกจะเขาใจวาไดแปรงฟนสะอาดแลวในความเปนจรงการทำาความสะอาดฟนหรอการแปรงฟนเปนการกำาจดคราบจลนทรยบนผวฟน ซงเปนสาเหตของโรคฟนผและโรคทเกดกบเหงอกหรอกระดกรองรบฟน

1ภาควชาทนตกรรมสำาหรบเดกคณะทนตแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

12

ครำบจลนทรยคออะไร

แผนคราบจลนทรย คอ คราบเหนยวสขาวอมเหลองเกาะทผวฟนซงมสวนประกอบเปนสารโปรตนจากนำาลาย และกลมเชอจลนทรยเมอใชเลบขดทฟนจะพบคราบดงกลาว

ทรำบไดอยำงไรวำแปรงฟนสะอำดแลว

หลงแปรงฟนจะไมมคราบเหนยวสขาวอมเหลองเกาะอยฟนจะมลกษณะเรยบและเงา

เดกทมฟนซแรกขนถง�อำย�7�ป�

ปญหาสำาคญทมกพบเสมอคอผปกครองสวนใหญเรมแปรงฟนใหลกเมอมฟนขนทงปากซงเปนในวยเตาะแตะ จะพบวาเดกวยนสวนใหญจะตอตาน ผปกครองทเรมทำาความสะอาดฟนเมอลกอยในวยเตาะแตะแลวจำาเปนทจะตองมนคงและสมำาเสมอเพราะเดกในวยนมกจะตอตาน รองไห ไมชอบใหทำาความสะอาดชองปาก เนองจากเดกในวยนไมชอบอยนงและไมเคยชนกบการทำาความสะอาดมากอนผปกครองอาจตองหลอกลอดวยการเลานทาน ฟงเพลง หรอเลอกใชแปรงสฟนทเปนรปการตนทเดกชอบ อาจจะใชผาเชดตวหอเดกไวหลงอาบนำาเพอใหสามารถแปรงฟนไดสะดวกขน

คณพอคณแม ใชแปรงขนาดเลกขนออนนมแปรงใหเดกวนละ2ครงหลงอาหารเชาและกอนนอน ทาแปรงฟนทจะเหนบรเวณทแปรงไดงาย และเดกจะอยในทาทสบายคอ ใหเดกนอนตกผปกครองหนหนาไปทางเดยวกนและผปกครองแปรงฟนใหในตำาแหนง12นาฬกา(รปท1)เมอเดกโตขนสามารถใหแปรงฟนเองได แตผปกครองจำาเปนตองแปรงใหสะอาดตามรปท 1

13

ชนดและปรมำณของยำสฟนทควรใช

เนองจากเดกไทยมอตราการเกดโรคฟนผสงจงจำาเปนทจะตองใชยาสฟนผสมฟลออไรดในเดก เนองจากฟลออไรดมประสทธภาพในการปองกนฟนผไดสง

ปรมาณยาสฟนผสมฟลออไรดในเดกทยงควบคมการกลนไมไดตองใชดวยความระมดระวงโดยเฉพาะอยางยงในเดกอายตำากวา2 ป ซงมความเสยงสงตอการเกดฟนตกกระ (fluorosis) ผปกครองควรบบยาสฟนใหแตะปลายขนแปรงเปนจดเลกๆ1จด(รปท2)และเชดฟองออกดวยผาชบนำาหลงแปรงเสรจเดกอาย2-5ปใชยาสฟนขนาดเมดถวเขยว(รปท3)เดกอาย6ปขนไปใชขนาดเตมหนาตดแปรง(รปท4)

รปท 2 ยาสฟนแตะปลายขนแปรงเปนจดเลกๆ1จด

รปท 3 ยาสฟนขนาดเมดถวเขยวรปท 4 ยาสฟนขนาดเตมหนาตดแปรง

14

กำรแปรงฟนดวยแปรงสฟน

ใชวธขยบแปรงไปมาสนๆในแนวนอนดงรปท5และ6แปรงดานใกลรมฝปากและดานใกลลนบรเวณละ4-5ครง

รปท 5-6 แสดงการแปรงบรเวณฟนหนาบนและลางใหสงเกตการใชนวมอชวย

แหวกกระพงแกมรมฝปากเพอใหการแปรงฟนสะดวกขน

ในกรณทเดกมฟนกรามขนแลว ใหวางแปรงบนดานบดเคยวของฟนกรามและดานใกลแกมดานใกลลนในฟนกรามบนดงรปท7และ 8 ขยบไปมาสนๆ 4-5 ครง ในแตละบรเวณ ทำาเชนเดยวกนทฟนกรามลาง คอแปรงดานบดเคยว ดานใกลลนและดานใกลแกม(รปท9และ10)สงเกตการใชนวของมอทไมไดจบแปรงของผแปรงทจะดงแกมหรอกนรมฝปากออกเพอใหแปรงสะดวกและมองเหนงาย

รปท 7-8 แสดงการแปรงฟนกรามบน

15

รปท 9-10 แสดงการแปรงฟนกรามลาง

หลงจากแปรงจนครบทกซและทกดานแลวใหใชผาสะอาดชมนำาเชดฟองยาสฟนออก(รปท11)

รปท 11 แสดงการเชดฟองยาสฟนออกหลงแปรง

สำาหรบเดกทอาย 6 ปขนไป ควรใชยาสฟนเตมหนาตดของขนแปรง(รปท4)ไมตองระวงวาจะเปนสาเหตของฟนตกกระเพราะฟนถาวรสวนใหญสรางสมบรณแลว และเดกวยนสามารถควบคมการกลนไดดอยางไรกตามไมควรใหเดกบวนนำามากเกนไปเพราะจะชะลางฟลออไรดออกมากจนเหลอคางในนำาลายนอยมาก ทำาใหประสทธผลในการปองกนฟนผลดลง

16

ท™ำ�ไมตองใชยำสฟนผสมฟลออไรด

อาจารย ทพญ. วชดา บรณะเลศไพศาล และ อาจารย ทพญ. สดา บลลงกปทมา 1

การสรางเสรมสขภาพชองปากทดใหแกเดก สามารถสรางไดดวยการทผปกครองชวยแปรงฟนใหแกเดกตงแตฟนนำานมซแรกขนดวยการใชยาสฟนผสมฟลออไรดสำาหรบเดก ซงมสวนผสมของฟลออไรด 500 พพเอม วนละ 2 ครงโดยใชยาสฟนเพยงแคแตะทปลายขนแปรงพอชน การทแนะนำาใหใชยาสฟนผสมฟลออไรดนนเพราะตองการใหผวเคลอบฟนไดสมผสกบฟลออไรดบอยครง เพอใหไดประโยชนจากฟลออไรดในการปองกนฟนผ โดยกลไกในการปองกนฟนผของฟลออไรดนนเกดจากการทฟลออไรดสามารถยบยงการสญเสยแรธาตออกจากผวฟน และเรงใหเกดการสะสมแรธาตทผวฟนไดนอกจากนยงมผลลดปรมาณและความรนแรงของเชอแบคทเรยในชองปากอกดวย โดยผลตางๆเหลานเกดขนไดแมฟลออไรดทใชมความเขมขนตำาการทำาใหสภาพแวดลอมในชองปากมฟลออไรดอยางสมำาเสมอเปนหวใจสำาคญของการนำาฟลออไรดมาใชในการปองกนฟนผรปแบบของการใชประโยชนจากฟลออไรดมหลายรปแบบทรจกกนดคอรปแบบทเปนการเคลอบฟลออไรดโดยทนตแพทยซงแนะนำาใหทำาในเดกทมความเสยงตอการเกดฟนผสงและควรทำาทก3-6เดอนวธการนผปกครองตองเสยเวลาในการพาลกไปพบทนตแพทยและมคาใชจายในการเคลอบอก ดงนนการแปรงฟนดวยการใชยาสฟนผสมฟลออไรดทกวนจงเปนวธทงายทสดทจะทำาใหผวเคลอบฟนไดสมผสกบฟลออไรดและไดประโยชนในการปองกนฟนผจากฟลออไรด

1คณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร

17

ซงผปกครองทกคนสามารถทำาใหลกไดเอง การแปรงฟนแตละครงใชเวลาไมมากไมเกน 2 นาท แตกเพยงพอทจะทำาใหผวเคลอบฟนและสภาพแวดลอมในชองปากมปรมาณฟลออไรดเพยงพอทจะชวยยบยงการสญเสยแรธาตออกจากผวฟนและเรงการสะสมแรธาตกลบไดเปนการปองกนฟนผอกทางหนงทผปกครองสามารถทำาไดเองการใชยาสฟนผสมฟลออไรดทกวนมคาใชจายทไมมาก เมอเทยบกบการทตองพาลกไปพบทนตแพทยเมอเกดฟนผขนแลวการทผปกครองสามารถแปรงฟนใหลกดวยการใชยาสฟนผสมฟลออไรดไดเองทกวนเปนการปองกนฟนผทดและประหยดคาใชจาย เปนการพงพาตนเองและเขากบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอกดวย

18

ท™ำ�อยำงไรใหเดกนอยยอมแปรงฟน

อาจารย. ทพญ. วรางคณา จรรตนโสภา 1

การแปรงฟนใหลกรกตงแตฟนซแรกขนฟงดอาจเปนเรองงายแตอาจไมงายสำาหรบหลายๆครอบครวหมอมกไดยนคำาบนจากคณพอคณแมหลายทานเสมอวาลกไมยอมใหแปรงฟนปดปากสนทรองไหดนอาละวาดทกครงเมอถงเวลาแปรงฟนและอาจเปนการรองไหมากทสดในชวตลกทคณพอคณแมเคยประสบ และบางครงกลายเปนปญหาครอบครวโดยเฉพาะในครอบครวใหญทมบคคลในบานมองเหนความสำาคญของการดแลรกษาฟนนำานมไมตรงกนจนคณพอคณแมหลายๆทานตองถอดใจ หยดกจกรรมการแปรงฟนทนทเมอลกรองไหมากเกรงวาลกจะเปนอะไรไป ไมอยากบงคบลก ไมอยากใหลกเครยดกลวลกเกลยดการแปรงฟน เลยไมแปรงใหลกจนลกฟนผ บางรายลกยอมแปรงฟนแตจะทำาเองไมยอมใหใครชวยซงเปนททราบดวาในเดกอายตำากวา6ขวบกลามเนอยงพฒนาไมสมบรณทกษะการใชมอมจำากดจงยงแปรงฟนไดไมสะอาดพอตองใหคณพอคณแมหรอผใหญในบานเปนผแปรงให ดงนนการทจะใหลกรวมมอในการแปรงฟนคงตองพจารณาสาเหตทลกไมรวมมอและหาวธการทจะทำาใหลกรวมมอ

กำรทเดกไมรวมมอในกำรแปรงฟนเกดจำกสำเหตอะไรไดบำง��

1. การแปรงฟนเปนสงแปลกใหมสำาหรบเดก เดกยงไมคนเคยกบการมสงแปลกใหมเขามาอยในชองปากยอมตกใจและแสดงอาการตอตานปฏเสธเหมอนกบการอาบนำาใหเดกครงแรกซงเดกเกอบทกรายจะรองเสมอเมอนำาถกลำาตวหากทำาเปนกจวตรเดกจะคนเคย

1ภาควชาทนตกรรมสำาหรบเดกคณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยมหดล

19

มากขน และยอมรบการแปรงฟนเปนสวนหนงของชวตประจำาวนอยางไรกตามเดกแตละคนจะปรบตวยอมรบการแปรงฟนไดชา-เรวแตกตางกนขนอยกบพนฐานทางอารมณของเดกและเทคนคของคณพอคณแมดวย

2. เดกเรยนรวาจะทำาอยางไรถาไมอยากแปรงฟน จากทกลาวไปขางตนชวงแรกเดกจะตอตานการแปรงฟนหากเดกไดเรยนรวาการแสดงอาการตอตานไดรบการตอบรบจากคณพอคณแมทำาใหคณพอคณแมหยดการแปรงฟน เดกจะทำาเชนนทกครง จนคณพอคณแมถอดใจยกเลกการแปรงฟนหากเดกเรยนรวาพฤตกรรมดงกลาวไมไดรบการตอบสนอง คณพอคณแมยงคงแปรงฟนใหจนสำาเรจเดกจะหยดพฤตกรรมดงกลาวและหนมาใหความรวมมอในการแปรงฟน

3. เดกอยในภาวะไมพรอม การแปรงฟนในชวงทเดกอารมณไมด หงดหงด งวงนอน ไมสบายยอมมผลกระทบตอความรวมมอในการแปรงฟนหรอในชวงทฟนกำาลงขนเดกหลายๆรายอาจมอาการเจบเหงอก ชองปากจงเปนเขตหวงหามทเดกไมอยากใหใครเขามายงเกยว กลววาจะทำาใหเจบมากขน เดกจงแสดงอาการตอตานเปนอยางมากเมอถงเวลาแปรงฟน

4. การมประสบการณทไมด ประสบการณเปนสงสำาคญทจะทำาใหเดกยอมรบการแปรงฟนไดยากหรองาย เชน เดกทเคยมประสบการณกบการมสงแปลกปลอมเขาไปในปากแลวกลว เชนการดดเสมหะในลำาคอ กจะยอมรบการแปรงฟนไดยาก หรอเดกทรสกวาการแปรงฟนทำาใหเจบหวแปรงไปกระทงบรเวณแกมเปนแผลกอาจจะสงผลใหเดกไมอยากแปรงฟน ซงคณพอคณแมตองระวงไมทำาใหเดกเจบจากการแปรงฟนอกเดกจะไดเปลยนทศนคตยอมรบการแปรงฟน

20

5. เดกอยากแปรงฟนเองเปนเรองธรรมชาต เมอกลามเนอมการพฒนามากขนสามารถเคลอนไหวหยบจบอะไรไดเดกกอยากจะทดสอบความสามารถของตนเองประกอบกบอยในวยแหงการเลยนแบบจงอยากแสดงใหเหนวาตนแปรงฟนไดเหมอนผใหญดงนนการทเดกอยากจะแปรงฟนเองจงเปนเรองปกตแตคณพอคณแมตองหาวธทสามารถแปรงฟนใหเดกเองไดดวย

มวธกำรอยำงไรใหเดกอยำกแปรงฟน

1. สรางความคนเคย

• สรางความคนเคยในการมสงแปลกปลอมเขาไปในปากกอนการใชแปรงสฟน โดยเฉพาะในชวงกอนฟนขนอาย4-5 เดอนผปกครองอาจใชผาสะอาดชบนำาตมสกเชดทำาความสะอาดสนเหงอกทกวนเพอใหเดกคนเคยกบการทำาความสะอาดและความสะอาดของชองปาก

• สรางความคนเคยโดยใหเดกเหนการแปรงฟนของพอแมพนองหรอจากสอตางๆเชนจากหนงสอรปภาพโทรทศนใหเดกรบทราบวาเปนเรองททกคนตองปฏบต เมอถงเวลาทเดกตองแปรงฟนเดกจะยอมรบไดงายขน

2. ใหเดกมสวนรวม

• ใหเดกมสวนรวมตงแตการเลอกแปรงสฟน ยาสฟนแกวนำาอาจมหลายชนใหเลอกและใหเดกรสกวาตนเปนเจาของ

• ใหเดกมสวนรวมในการแปรงฟนเชนใหเดกแปรงฟนดวยตนเองกอนแลวคณพอคณแมจงชวยแปรงซำา

หรอ สลบกนแปรงฟน โดยใหเดกแปรงฟนใหผปกครองและผปกครองแปรงฟนใหแกเดก ซงทำาใหเดกไดแสดงความสามารถภมใจททำาใหคณพอคณแมไดเปนตน

21

3. สรางบรรยากาศ

• ควรแปรงฟนในชวงทเดกอารมณด ไมอยในสภาพทหงดหงดงอแงหรองวงนอนและไมอมจนเกนไป

• สรางบรรยากาศกอนการแปรงฟน เชน ใหฟงนทานหรอดการตนทเกยวกบการแปรงฟนใหเดกแปรงฟนใหตกตาหรอใหเดกเหนวาคณแมแปรงฟนใหพๆ และหวเราะกนอยางสนกสนานใครๆกขอหอมปากพและไดคำาชมซงเปนการกระตนใหเดกรสกอยากแปรงฟน

• สรางบรรยากาศขณะแปรงฟน เชน อาจใชสอตางๆเชน เสยงเพลง สอโทรทศน วดโอประกอบการแปรงฟน และทำาไปพรอมๆ กบสอ หรอคณแมอาจเลานทาน สรางตวการตนขนใหเดกจนตนาการตามหรอรองเพลงขณะแปรงฟนนบจำานวนฟนไปแปรงฟนไปมการนำาตกตาทเดกชนชอบมาเรยงไวเพอใหเหนวากำาลงดเดกแปรงฟนอยเปนตน ในเดกทไมรวมมอคณพอคณแมควรดำาเนนการแปรงฟนตอ เพกเฉยตอพฤตกรรมตอตานของลก เลานทาน รองเพลงไปหรอคยกบลกปกตในทสดลกจะหนมารวมกจกรรมกบคณพอคณแม

• สรางบรรยากาศหลงการแปรงฟนหลงการแปรงฟนเดกควรไดรบคำาชมจากผปกครอง อาจมการใหสตกเกอรเปนรางวลหรอทำาตารางบนทกการแปรงฟนโดยใหเดกเลอกสตกเกอรไปตดในตารางหลงจากแปรงฟนแลว หากไดสตกเกอรครบจะไดรางวลทเดกอยากไดเปนตน

4. สรางกจวตร การแปรงฟนควรทำาอยางตอเนองและสมำาเสมอทำาใหเดกทราบวาตองปฏบตเมอใดเชนหลงจากดมนมกอนนอนทกคนตองแปรงฟนหรอกอนเปลยนชดนอนตองไปแปรงฟนกอนหรอเมอเพลงประจำาดงขนขนมาทกคนตองแปรงฟนเปนตน

5. ใหเดกเหนความสำาคญ การทำาใหเดกเหนประโยชนหรอความสำาคญในการแปรงฟน จะทำาใหเดกอยากแปรงฟนมากขน

22

เชน ใหเดกรบประทานอาหารเหนยวๆ แลวตดฟนหรอทำาใหฟนดำาหรออาจทำาการยอมสฟนแลวใหเดกสองกระจกดฟนตนเอง จากนนใหไปแปรงฟน ใหเดกเหนวาการแปรงฟนจะชวยกำาจดเศษอาหารคราบสตางๆทตดฟนได

6. เทคนคในการแปรงฟนตองด การแปรงฟนใหเดกไดสะอาดนน คณแมตองมองเหนชองปากของเดกไดอยางชดเจน และศรษะเดกควรมทพกพงซงสามารถทำาไดโดยใหเดกนอนบนตกคณแมหรอนอนบนทนอนคณแมนงอยเหนอศรษะเดกหรอใหคณแมนงบนเกาอและเดกยนหรอนงอยระหวางหวางขาคณแมหรอคณแมยนเดกนงอยบนเกาอเดกและคณแมหนหนาไปในทศทางเดยวกนศรษะเดกพงอยบนตกหรอลำาตวคณแม ใหเดกเงยหนาขน คณแมควรอยในตำาแหนงทมองเหนชองปากเดกไดชดเจนและไมกมศรษะหรอกมหลงมากเกนไปสวนเดกทไมรวมมอคณแมอาจใชขาหนบแขนขาและลำาตวเดกเอาไวและใชมอขางหนงควบคมการเคลอนไหวของศรษะหรอใชผาหมผนใหญหอลำาตวแขนขาเดกเอาไวเหมอนดกแดในกรณมผชวยใหคณแมและผชวยนงบนเกาอทไมมลอ หนหนาเขาหากน นำาเดกมานอนบนตกโดยศรษะเดกอยดานคณแมขาขางขวาของเดกจะอยขางลำาตวดานซายของผชวยขาขางซายจะอยขางลำาตวดานขวาของผชวยผชวยจะใชตนแขนหนบขาเดกเขากบลำาตว และจบมอเดกเอาไวคณแมจะเปนใชมอและลำาตวควบคมการเคลอนไหวบรเวณศรษะและแปรงฟนใหแกเดก หากสามารถจบยดเดกไดดจะทำาใหแปรงฟนไดสะอาดไมเจบ เดกรองดนอยไมนานกแปรงสำาเรจทำาใหเดกไมรสกแยกบการแปรงฟน

จะเหนวาไดวาการทำาใหเดกรวมมอในการแปรงฟนนนมหลากหลายวธ การหาสาเหตททำาใหเดกไมรวมมอ คณพอคณแมไมเครยดไปกบพฤตกรรมของเดกมความอดทนและสมำาเสมอเลอกใชเทคนคทเหมาะสมกบตวเดกเชอวาเดกจะยอมรบการแปรงฟนในทสด

23

Love�at�the�first�teeth:�my�first�dental�visit

เมอหนมำหำคณหมอฟนเปนครงแรก

อาจารย ทพญ. ดร. ปฏมาพร พงชาญชยกล 1

คณพอคณแมหลายทานคงเคยมประสบการณในการพาลกไปพบทนตแพทยเปนครงแรกหรออกหลายๆทานอาจกำาลงคดอยวาเมอไรจงควรจะเรมพาลกไปพบทนตแพทยและจะเลอกพบทนตแพทยอยางไร หลายๆ ทาน อาจไมทราบวา ทนตแพทยสำาหรบเดก เปนสาขาความเชยวชาญเฉพาะทาง ทมการรบรองโดยทนตแพทยสภาแหงประเทศไทยซงทนตแพทยสำาหรบเดกตองไดรบการฝกฝนอบรมเพมเตมเพอใหมความรความสามารถในการดแลสขภาพชองปากเขาใจพฒนาการและการใชจตวทยาในการใหการรกษาและปรบพฤตกรรมรวมถงประเมนการพฒนาการของฟน ชองปาก และขากรรไกรของเดกเลกไปจนถงเรมเขาสวยรนโดยอาจหาขอมลเพมเตมจากเวบไซตของชมรมทนตกรรมสำาหรบเดกแหงประเทศไทย

ท™ำไมตองมทนตแพทยเฉพำะทำงสำ�หรบเดก�?

งานทนตกรรมสำาหรบเดกนอกจากการใหการรกษาเชนอดฟนรกษารากฟนเดก หรอการใสครอบฟน ยงรวมถงการใหคำาแนะนำาแกเดกและครอบครวในการปองกนการเกดโรคในชองปาก โดยตองมการตดตามสขสภาวะชองปากและการพฒนาของฟนการเจรญเตบโตของใบหนาและขากรรไกรซงเปนการดแลอยางตอเนองเปาหมายทสำาคญอยางยงคอการปรบทศนคตของเดกและครอบครวใหสามารถ

1ภาควชาทนตกรรมสำาหรบเดกคณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

24

ดแลสขภาพชองปากไดดวยตนเอง และมารบการตรวจฟนโดยทนตแพทยเปนระยะอยางสมำาเสมอ

มำพบทนตแพทยครงแรกเปนอยำงไร�?

อาจเปรยบไดกบการไปโรงเรยนเปนวนแรกการมาพบทนตแพทยครงแรกของเดก จะเปนการปพนฐานการรกษาสขภาพชองปากทดจนเปนผใหญทงนคณพอคณแมจะมบทบาททสำาคญในการเตรยมความพรอมของเดก เชน การพดคยกบลกใหมทศนคตทดในการมาพบทนตแพทยผปกครองควรเลอกพบทนตแพทยทมความคนเคยในการดแลเดก เพอใหเปนประสบการณทดและไดรบขอมลการดแลสขภาพชองปากทเหมาะสมเชนการแปรงฟนทถกวธการใชยาสฟนทเหมาะสมสำาหรบเดกการเลอกรบประทานอาหารของวางหรอขนมและเครองดมทไมทำาใหเกดฟนผในครงแรกทพบทนตแพทยอาจเปนเพยงการตรวจฟนโดยใหเดกนอนบนตกผปกครองเพอใหเกดความคนเคยจะเปนการดอยางยงทผปกครองจะพาเดกมาพบทนตแพทยกอนจะเรมมอาการปวดหากมฟนผแลวทนตแพทยอาจเรมการรกษาจากงานทงาย ใชเวลานอยเพอปรบใหเดกคนเคยกบทนตแพทยบรรยากาศในหองทำาฟนและเครองมอทำาฟนตางๆรวมทงการอยบนเกาอทำาฟนและเปนการทำาใหทนตแพทยไดทราบถงบคลกภาพของเดกและทศนะของผปกครองซงอาจเรยกไดวาเราทำางานเปนทมเดยวกนทงครอบครว เดกและคณหมอ เพอใหการดแลสขภาพชองปากของลกสามารถทำาไดเหมาะสมสำาหรบแตละครอบครว และควรมาพบทนตแพทยครงแรกหลงจากทฟนนำานมซแรกขนมาแลวไมเกน6เดอน

ในกรณทเดกปรบตวตอการทำาฟนยาก หรอมโรคประจำาตวทจำาเปนตองไดรบการรกษาทางทนตกรรมอยางเรงดวน ทนตแพทยสำาหรบเดกอาจแนะนำาใหปรบพฤตกรรมทางเภสชศาสตรเชนการใชยาสงบประสาทกาซไนตรสออกไซดรวมกบการทำาฟนหรอการทำาฟน

25

ภายใตยาสลบ ซงเปนการรกษาทตองทำาโดยผเชยวชาญเฉพาะทางและตองทำางานรวมกบบคลากรการแพทยอนๆเชนกมารแพทยและวสญญแพทยในสถานพยาบาลทมเครองมอทเหมาะสมอยางไรกตามการรกษาทางทนตกรรมโดยเภสชศาสตรคงไมใชทางเลอกอนดบตนๆของการรกษาทนตกรรมสำาหรบเดกเนองจากเปนการรกษาทซบซอนและเปนการเพมความเสยงโดยไมจำาเปน

ความสำาเรจในงานทางทนตกรรมสำาหรบเดก มไดจำากดแตเพยงรกษาโรคฟนผจนเสรจสนสวยงามแตรวมถงการปรบทศนคตของเดกและผปกครอง ใหสามารถดสขภาพชองปากได และมารบการตรวจฟนโดยทนตแพทยสำาหรบเดกเปนประจำา โดยมเปาหมายใหเดกและครอบครวมสขภาพชองปากทแขงแรงมการพฒนาการทดซงเปนการลดการเจบปวยของเดก ลดภาระของคณพอ คณแมและการสาธารณสขของประเทศไทย

26

ควำมยำกล™ำ�บำกในกำรใหกำรรกษำ

ทำงทนตกรรมแกเดกเลก

ผศ. ทพญ. ดร. วรศรา ศรมหาราช 1

“คณแมไหวก ถาบไหวออกไปนงรอขางนอกหองกอนบอ” หมอจาถามเมอสงเกตเหนคณพรงทำาหนาตาเหมอนจะรองไห“คะเจาบเปนหยงเจา แตเอนดลกบดาย”คณพรงตอบระหวางทมองนองนำาตาลลกนอยคนเดยววย 2 ขวบ รองไหเสยงดงขณะรบการถอนฟนหนานำานมบน2ซ“คะเจาหนละวา เขลกแปรงฟน ยงงายกวาเขลกทำาฟนแหม”คณแมพรงเอย

คณพรงพานองนำาตาลมาหาหมอจาครงแรกเมอสปดาหทแลวเนองจากนองนำาตาลมเหงอกบวมแดงบรเวณฟนตดนำานมบนซกลางและปวดมากจนทานอาหารไมได คณพรงบอกวานองนำาตาลมฟนหนาบนผมานานแลว ปวดๆ หายๆ มเหงอกบวมมาหลายครงแลวกยบไปคณพรงไดพาลกไปหาหมอฟนมาหลายททงโรงพยาบาลประจำาอำาเภอและคลนกเอกชนแถวบานแตกไมไดรบการรกษาใดๆเนองจากลกไมใหความรวมมอเลย หมอฟนทไปพบไดแนะนำาใหพานองนำาตาลมาทคณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหมซงมคลนกทำาฟนเฉพาะสำาหรบเดกและมหมอฟนทเชยวชาญในการรกษาฟนใหเดกจงไดพาลกมาทน ซงทงคตองตนแตเชาเพอขนรถประจำาทางเขามาใชเวลาเดนทางประมาณ3ชวโมง

1 ภาควชาทนตกรรมจดฟนและทนตกรรมสำาหรบเดก คณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม

27

จากการตรวจในชองปากพบวาบรเวณฟนตดนำานมบนซกลางทง 2 ซ มการผลกลามถงประสาทฟน เหลอเนอฟนในสวนตวฟนเพยงเลกนอย เหงอกบรเวณนนมการอกเสบบวมแดง ภาพถายรงสแสดงใหเหนการละลายตวของกระดกบรเวณรอบๆรากฟนอยางมากจงใหทานยาปฏชวนะและยาแกปวดเพอลดการอกเสบ และใหกลบมาถอนฟนเนองจากไมสามารถเกบรกษาฟนทง 2ซนไดนอกจากนนองนำาตาลยงมฟนผขนาดใหญและลกอกหลายซ สขภาพชองปากโดยรวมของนองนำาตาลถอวาแยมากมเศษคราบอาหารเกาะบนตวฟนเกอบทกซ เหงอกแดงอกเสบ เมอถามถงการดแลทำาความสะอาดชองปากนองนำาตาลแปรงฟนเองแตสวนใหญไมคอยแปรงและไมยอมใหคณแมหรอใครชวยแปรงเลย จะวงหนหรอดนทรนทรายทกครงแถมซำายงชอบดดนมหวานใสขวดนมนอนอกตางหาก ตอนนคณแมตงทองคนท2ได7เดอนแลวยงไมมแรงมาไลจบนองนำาตาล

เพอสขภาพชองปากของนองนำาตาลและนองใหมซงจะคลอดในอกไมกเดอนขางหนาหมอจาจงอธบายใหคณพรงเขาใจถงปญหาทจะเกดหากปลอยใหลกมฟนผลกลามตงแตยงเลกโดยเฉพาะชวงอายนอยกวา3ปปญหาแรกคอเดกจะมอาการปวดฟนบางทถงขนปวดจนนอนไมได รบประทานอาหารไดลดลง สงผลตอสขภาพจตใจและตอการเจรญเตบโตของเดก เมอตองไปหาหมอฟน กหาหมอฟนทมความเชยวชาญในการรกษาฟนเดกไดยากและมอยนอย โดยเฉพาะในสวนภมภาคเมอเขารบการรกษาเดกวยนจะทำาการรกษาไดยากกวาเดกโตหรอผใหญ เพราะมกจะเกาะตดผปกครองและคนใกลชดแจไมคนเคยและกลวคนแปลกหนาเชนหมอฟนการจะใชการปรบพฤตกรรมเพอใหเดกใหความรวมมอตอการรกษากทำาไดยากเพราะยงคยสอสารหรอใหเดกทำาความเขาใจตอการรกษาไดไมเตมท นอกจากน ยงตองสญเสยเงนทองโดยใชเหต ไมวาจะเปนคาเดนทางคารกษาฟนหรอคารกษาภายใตการดมยาสลบ (หากมฟนทตองรกษามาก) บางคน

28

ฟนผตดเชอเขาสบรเวณอนถงขนเขาโรงพยาบาล เสยคารกษาพยาบาลอกคณพอคณแมกอาจตองหยดงานบอยเพอดแลลกอก

ดงนน เพอหลกเลยงปญหาดงกลาว การเนนทนตกรรมปองกนจงสำาคญยง ควรแปรงฟนใหลกตงแตฟนซแรกเรมขน วนละ2 ครงเชาและกอนนอนหรอทกครงหลงอาหารถาทำาได การดแลทำาความสะอาดฟนลกอยางสมำาเสมอเปนการตรวจชองปากลกไปดวย ทำาใหหากพบเหนสงผดปกตเลกๆ นอยๆ กจะไดปรกษาและรบการรกษาจากหมอฟนไดแตเนนๆ นอกจากนยงเปนการฝกนสยการดแลสขภาพชองปากใหลกดวย หากเดกตองการแปรงฟนเองควรมการควบคมดแลและแปรงฟนซำาใหเดก ไมควรใหเดกเลกทานอาหารหรอนมทผสมนำาตาลเพอไมใหเดกตดหวานและลดความเสยงตอการเกดฟนผ ควรเลกดดนมจากขวดโดยเฉพาะดดนมขวดหลบภายในอาย 1 - 1 ½ ป ควรพาลกไปหาหมอฟนตงแตฟนซแรกขนและทกๆ อยางนอย 6 เดอน เพอจะไดรบคำาแนะนำาในการดแลทำาความสะอาดฟนและชองปากอยางถกตอง พรอมกบสรางความคนเคยกบงานทางทนตกรรมใหลกดวย

à¤Ã×Í¢‹Ò “ÅÙ¡ÃÑ¡¿¹ Õ àÃÔèÁ·Õè«

Õèáá”

¾ÔÁ¾�·Õè : ˨¡. âç¾ÔÁ¾�¤Åѧ¹Ò¹ÒÇÔ·ÂÒ 0-4332-8589-91, 0-4332-8592