Ο ρόλος της διατοφής σε άτομα με ... · • 425 εκατομμύρια...

Χαρίλα Ευαγγελία – ΤριανταφυλλιάΔιαιτολόγος – Διατροφολόγος M.Sc.,

Απόφοιτη Φυσικής Αγωγής & ΑθλητισμούΠανεπιστήμιο Αθηνών

‘’Ο ρόλος της διατροφής σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη και Καρδιαγγειακή Νόσο’’

• 425 εκατομμύρια

άνθρωποι με ΣΔ στον

κόσμο.

• 2045 629

εκατομμύρια.

• Αφορά άτομα ηλικίας 20-

79 ετών (με διαγνωσμένο

ή μη ΣΔ) που εκτιμάται

από το Τμήμα Πληθυσμού

των Ηνωμένων Εθνών.

The prevalence and treatment patterns of diabetes in the Greek population based on

real-world data from the nation-wide prescription database (ΜΕΛΕΤΗ ΕΜΕΝΟ)

• O αριθμός των ατόμων που πάσχουν από ΣΔ τετραπλασιάστηκε την

τελευταία 30ετία στην Ελλάδα

• 8%-9% του πληθυσμού, δηλαδή 800.000 – 900.000 πάσχει από ΣΔ, ενώ

ένα 3% - 4% δεν γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο.

August 2016, Volume 118, Pages 162–167

Stavros L.,George E. Dafoulas, Chara Kani, Anastasia Politi, Panagiota Litsa, Petros P. Sfikakis, Konstantinos Makrilakis

Σακχαρώδης Διαβήτης : ισοδύναμο ΣΝΕθνικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Χοληστερόλης (National Cholesterol

Education Program)

Συχνότητα των θανατηφόρων και μη θανατηφόρων εμφραγμάτων του μυοκαρδίου

διαβητικών σε σχέση με μη διαβητικούς ασθενείς

European Heart Journal (2013) 34, 3035–3087

Σακχαρώδης Διαβήτης

Δυσλιπιδαιμία

Υπέρταση

Παχυσαρκία

Preventing Heart Disease

Πρωταρχική

(Primordial)

Όσο πιο γρήγορα αρχίσει

(ιδανικά από την παιδική ηλικία),

τόσο πιο πιθανή είναι η προστασία από CVD

Πρωτογενής

έλεγχος παραγόντων κινδύνου

(αλλαγές στον τρόπο ζωής ή και λαμβάνοντας Φ.Α)

Δευτερογενής

εκγατεστημένη ΣΝ

Ρόλος διατροφής : επίδραση στους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου (λιπίδια πλάσματος, υπέρταση,

επίπεδα γλυκόζης, παχυσαρκία)

• Δυσλιπιδαιμία

• Υπέρταση

• Παχυσαρκία

Ρόλος διατροφής : επίδραση στους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου (λιπίδια πλάσματος, υπέρταση,

παχυσαρκία)

Βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ

στους ΣΔ ασθενείς

Κορεσμένων λιπαρών • μείωση

Transλιπαρών/χολη

στερόλης• μείωση

Ω-3 λιπαρών/

Φυτικών στερολών-στανολών

• αύξηση

Δυσλιπιδαιμία

Diabetes Care 2018;41 (Suppl. 1): S86-S104

Η LDL αυξάνεται (0,8-1,6 mg / dL) για κάθε 1% επιπρόσθετη ενέργεια που προέρχεται από SFAs (ίδια επίδραση και τα trans)

1% αντικατάσταση SFAsαπό CHO,MUFA,PUFA :

-2

-2,5 -2 -1,5 -1 -0,5 0

PUFA

MUFA

CHO

LDL-C

- 1,6

- 1,2

European Heart Journal (2016) 37, 2999–3058

LDL-CΕπίδραση της διατροφής: CHOL

HDL-CTG

Effects on CHD risk of consuming PUFA, carbohydrate, or MUFA in place of SFA.

Mozaffarian et al (2010)Mar23;7(3)PloSMeD:e1000252

Effects on coronary heart disease of increasing polyunsaturated fat in place of saturated fat: a systematic review and meta-

analysis of randomized controlled trials.

Mozaffarian et al (2010)Mar23;7(3)PloSMeD:e1000252

• 13,614 συμμετέχοντες (οι 1,042 επεισόδια στεφανιαίας νόσου)

• Μ.Ο κατανάλωσης PUFA :Υψηλή : 14,9gΧαμηλή : 5,0g

Υψηλή Πρόσληψη: 2–3 g/d (κυρίως από συμπληρώματα)

TG LDL-C CHOL

>30% − ή πιθανή σεμεγαλύτερες δόσεις

−

European Heart Journal (2016) 37, 2999–3058

Συστάσεις για κατανάλωση Πολυακόρεστα Ω-3 λιπαρά- Συμπληρώματα EPA + DHA

βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ

• Κατανάλωση λιπαρών ψαριών τουλάχιστον 2 φορές/εβδομάδα.

• Ασθενείς με εγκατεστημένη ΣΝ : ω-3 : 1 g/ d

Τυχαιοποιημένη παρέμβαση: 18,645 υπερχοληστερολαιμικοί ασθενείς: στατίνεςστατίνες + EPA (1,8g/d)

Yokoyama M et al. Lancet. 2007;369:1090-8

Effects of eicosapentaenoic acid on major coronary events in hypercholesterolaemic patients (JELIS): a randomised open-label, blinded endpoint analysis.

Φυτικές ίνες (διαλυτές) : άμεσο υποχοληστερολαιμικό αποτέλεσμα

European Heart Journal (2016) 37, 2999–3058 . Indian J Endocrinol Metab.2014 Sep-Oct; 18(5): 624–630.

• Μ.Ο Κατανάλωσης Φ.Ι σε ΣΔ ασθενείς : 29γρ

> πρόσληψη (33,7γρ) : 4% CHOL 6% LDL

• Βελτιώση του λιπιδαιμικού προφίλ σε κατανάλωση 25 – 40 g ειδικά αν 7 – 13 g προέρχονται από διαλυτές Φ.Ι

LDL-CΕπίδραση της διατροφής: CHOL

HDL-CTG

Lyon Diet Heart Study

605 ασθενείς με ιστορικό εμφράγματος μυοκαρδίου

% επιβίωσης χωρίς καρδιακό θάνατο / μη θανατηφόρο έμφραγμα μυοκαρδίου

ΣΔ ή ≥3 παράγοντες κινδύνου (ΑΠ, LDL HDL, παχυσαρκία,θετικό οικ.Ιστορικό)

Med Diet EVOO : ≈1lt/wk

Med Diet≈ nuts :30g/24h

Control : low fat dietN Engl J Med 2013; 368:1279-1290

Predimed Study

TCHbA1c Body weight

ω-3 (EPA + DHA) έχουν περιορισμένη επίδραση (5%)

Η διακοπή καπνίσματος

Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ σε σχέση με την αποχή

Η τουΣΒ (για κάθε χιλιόγραμμο που το ΣΒ παρατηρείται (0,4 mg / dL)

Η αερόβια άσκηση (1500 - 2200 kcal/ wk 3,1-6mg/dL)

ω-6 προκαλούν ελαφρά

Η κατανάλωση MUFA ως αντικατάσταση των SFAs δεν έχει σχεδόν καμία επίδραση στην HDL-C

European Heart Journal (2016) 37, 2999–3058

LDL-C Επίδραση της διατροφής: CHOL

HDL-CTG

TG για κάθε 1% επιπρόσθετη ενέργεια που προέρχεται από SFAs1% αντικατάσταση SFAs

από CHO,PUFA,MUFA

2013 AHA/ACC Guideline on Lifestyle Management to Reduce Cardiovascular Risk

-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5

MUFA

PUFA

CHO

-0,4

0,2

TG

1,9

LDL-C Επίδραση της διατροφής: CHOL

HDL-CTG

European Heart Journal (2016) 37, 2999–3058

‘Αλλοι παράγοντες που επιδρούν στο

λιπιδαιμικό προφίλ

• Φυτικές στερόλες και στανόλες : 2 g = TC

LDL-C: 7 – 10%

• Πρωτεινη σόγιας LDL 3-5 % κυρίως σε ασθενείς με

υπερχοληστερολαιμία

• Σωματικό βάρος (obese :10kg =8mg/dL LDL)

20-30% TG ανάλογα με την απώλεια

European Heart Journal (2011) 32, 1769–1818

Δείγμα Υλικά/μέθοδοι Μελέτησε Στόχος

5.145 υπερβαροι/παχύσαρκοι με ΣΔ2.

• άτομα < 114 kg1200−1500 kcal/d

• ≥ 114 kg στις 1500−1800 kcal/d.

• Φ.Δ : >175min/εβδομάδα μέτριας έντασης αερόβια άσκηση

(DPP >150 min/εβδομάδα)

Εάν η θνητότητα και η θνησιμότητα που οφείλεται στα CVD , μπορεί να μέσω της μακροπρόθεσμης τουΣΒ (δίατα, Φ.Δ και αλλαγή συμπεριφοράς)

ΣΒ τουλάχιστον 7% και διατήρηση αυτού τουλάχιστον 30% των ΗΘΑ από λίπος (< 10% από κορεσμένο λίπος) και 15% από πρωτεινες

Diabetes Care 30:1374–1383, 2007

• Δεν υπήρχε διαφορά όσον αφορά στα καρδιαγγειακά

• Το δείγμα που τυχαιοποιήθηκε είχε ΣΔ με μέση διάρκεια

6,8 έτη (η αθηρογόνος διαδικασία ξεκινά πολύ πριν

διαγνωσθεί ο ΣΔ2)

• Εάν είχε συμπεριληφθεί μια ομάδα με πολύ πρόσφατο

διαγνωσμένο ΣΔ, πολύ πιθανόν να είχε αποδειχθεί

θετική επίδραση στα CVD.

Πρωτεϊνες Κορεσμένα –trans – λιπαρά οξέα

Έλαια πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα

Πολυακόρεστα Συνολικό λίπος

ασθενείς χωρίς νεφροπάθεια: 10–20% της συνολικής ενέργειας (ποσοστό σε νεφροπαθείς: 0,8g/kg ΦΣΒ)

<10% της συνολικής ενέργειας.Σε LDL, μικρότερο ποσοστόTrans:όσο το δυνατόν μικρότερη πρόσληψη (όχι βιομηχανικής προέλευσης και φυσικής προέλευσης <1%

10–20% της συνολικής ενέργειας(υπό την προϋπόθεση το συνολικό λίπος να μην ξεπερνά το 35%της συνολικής ενέργειας)

> 10% της συνολικής ενέργειας

< 35% της συνολικής ενέργειας

Χοληστερόλη:<300mg/24h ή και μικρότερη σε LDL

Κατανομή των μακροθρεπτικών συστατικώνσε διαβητικούς

Υδατάνθρακες Φυτικές ίνες Αλκοόλ Καφείνη

45-60% της συνολικής

ενέργειας (σε πρόσληψη CHO: 60%:

έμφαση στις φυτικές ίνες και τροφές χαμηλού ΓΔ

>40γ/24h(ή

20γ/1000Kcal/24h)

Η μισή ποσότητα από

διαλυτές

Άνδρες :2μερίδες (20g)Γυναίκες : 1 μερίδα (10g)Μεγαλύτερη

πρόσληψη : TG και BP

καφές φίλτου :> 4 φλ/24h :

CVD σε διαβητικούς.

Άλλες μορφές καφέ σε αυτή την ποσότητα: LDL-C

Κατανομή των μακροθρεπτικών συστατικώνσε διαβητικούς

(Λαχανικά-όσπρια-φρούτα = αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής)

European Heart Journal,(2013)32, Issue 39,3035–3087

• Δυσλιπιδαιμία

• Υπέρταση

• Παχυσαρκία

Ρόλος διατροφής : επίδραση στους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου (λιπίδια πλάσματος, υπέρταση,

επίπεδα γλυκόζης, παχυσαρκία)

Recommendations for blood pressure control in DM

World J Diabetes 2014 August 15; 5(4): 444-470

Παραπάνω από το • 60% των διαβητικών ασθενών έχουν

υπέρταση

Ημερήσια πρόσληψη νατρίου <• 2,300mg/d

Προσοχή στα υποκατάστατα αλατιού (χλωριούχο κάλιο) •

υπερκαλιαιμία αρρυθμίες αιφνίδιο θάνατο

Αποφυγή • κονσερβοποιημένων,επεξεργασμένων και

συσκευασμένων τροφίμων

Hypertension. 2013 May ; 61(5): 943–947

Diabetes Care 2014;37:1573–1580

Effects of Different Dietary Interventions on Blood PressureSystematic Review and Meta-Analysis of Randomized

Controlled Trials

Hypertension. 2016;67:733-739

Sy

sto

lic

blo

od

pre

ssu

reD

iast

oli

c b

loo

d p

ress

ure

34-67 ετών (και διαβητικοί)BMI: >30SBP : 123,7-158.0 mmHg, DBP:69,9-101,0 mmHg

• Διάρκεια : 16 εβδομάδες

• 144 συμμετέχοντες

• ΒΜΙ:25-39,9

• Ηλικία>35 ετών

• SBP:130-159 mmHg, DBP:85-99 mmHg

• Χωρίς αντιυπερτασική αγωγή, Καθιστικός τρόπος ζωής

Arch Intern Med. 2010 January 25; 170(2): 126–135

Arch Intern Med. 2010 January 25; 170(2): 126–135

οι διαβητικοί τείνουν να έχουν μεγαλύτερη καρδιακή μάζα, ιδιαίτερα στην αριστερή κοιλία, σε σχέση με ασθενείς χωρίς ΣΔ

World J Diabetes. 2015 Oct 10; 6(13): 1246–1258

Kg SBP /DBP

UC: -0,9

Dash alone: -0,3

Dash + WM: -8,7

ευνοϊκότερη επίδραση στη λειτουργία των αγγείων και αυτόνομου νευρικού συστήματος

μάζας της αριστερής κοιλίας

Η μείωση της ΑΠ των 12/6 mm Hg που παρατηρήθηκε μεταξύ των

τυχαιοποιημένων συμμετεχόντων στην DASH-WM, είναι ισοδύναμη με τη

μείωση της ΒΡ, που οι γιατροί θα μπορούσαν να αναμένουν από μια υψηλή

δόση ενός αντιυπερτασικού φαρμάκου. Παρόμοιες μειώσεις της ΒΡ έχουν

επιτευχθεί με ελεγχόμενο εικονικό φάρμακο και έχουν οδηγήσει σε μείωση

του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου κατά περίπου 40% και μείωση των

συμβάντων ισχαιμικής καρδιοπάθειας κατά περίπου 25%Arch Intern Med. 2010 January 25; 170(2): 126–135

• Δυσλιπιδαιμία

• Υπέρταση

• Παχυσαρκία

Ρόλος διατροφής : επίδραση στους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου (λιπίδια πλάσματος, υπέρταση,

επίπεδα γλυκόζης, παχυσαρκία)

Journal of the American Heart Association. 2016;5:e003921

Αλλαγή του τρόπου ζωής

Απώλεια ΣΒ: θερμιδικό έλλειμμα 500-750 kcal / ημέρα

ή 1.200-1.500 kcal / ημέρα για τις γυναίκες

1.500-1.800 kcal / ημέρα για τους άνδρες.

Αν και τα οφέλη μπορούν να παρατηρηθούν με

απώλεια βάρους μόλις 5%, η απώλεια βάρους κατά 7%

και η διατήρηση αυτού είναι βέλτιστη

Diabetes Care 2018;41(Suppl. 1):S51–S54

European Heart Journal (2016) 37, 2999–3058

BMI /WC /WHR : προγνωστικοί δείκτες για τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου σε άτομα με ΣΔ2:

Eur J Cardiovasc Prev Rehabil. 2011 Apr; 18(2): 312–319.

• 11,140 άτομα• BMI: 28kg/m2

• WC: 98cm• WHR: 0.93

• b-blocker

• διουρητικά

• στατίνες

• αντιπηκτικά

Φαρμακευτική αγωγή με δυσμενή επίδραση στο μεταβολικό προφίλ του

διαβητικού ασθενούς

Eur Heart J. 2013;34(28):2159-219.

ΝΝΗ= 1 στους 498 ασθενείς που υποβλήθησαν σε θεραπεία εμφάνισε ΣΔ

ΝΝT= 1 λιγότερο ασθενής εμφάνισε ΣΝ, για κάθε 155 ασθενείς που θεραπεύθηκαν

Κλειδί για τον περιορισμό της στεφανιαίας

θνητότητας στους διαβητικούς ασθενείς

Πρώιμη διάγνωση του ΣΔ και της ΣΝ

Σωστή αντιμετώπιση όλων των παραγόντων κινδύνου

μέσω της διατροφής

Σας ευχαριστώ πολύ για την

προσοχή σας!