و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب...

‌233-256،‌صفحة‌1394،‌بهار‌1،‌شمارة‌41دورة‌شناسی،‌‌محیط

محیطی در مناطق مرکزی، میانی و های زیست بررسی تطبیقی چالش

تهران( ودو دو، یازده و بیستموردی: مناطق ۀ)مطالع هاپیرامونی شهر

*2 فر ربيعي اهلل ولي، 1 ناييني غالمرضا حقيقت

haghighatreza@yahoo.com تهران هنر، دانشگاه شهرسازی، گروه دانشیار .1

کاربردی -علمی جامع دانشگاه مدرس تبریز، اسالمی هنر دانشگاه شهرسازی، دکتری دانشجوی .2

7/7/1393تاریخ پذیرش مقاله: 29/2/1393تاریخ وصول مقاله:

چكیده

هالا یبالر نگرانال یشالتر ب یمسالئله زمالان یند. انشو حسوب میم یبشر یها دغدغه ینتر از مهم یطیمح یستز یها در حال حاضر چالشدارنالد کاله در یدر عالوامل یشاله محیطالی ر زیست یها دهند که چالش نشان می یقاتهمراه بوده است. تحق ییها یچیدگیافزوده که با پ

اد مختلالف در خصالوص ابعال یالادی مالورد اگرچاله تالاکنون مطالعالات ز یالن . در اانالد مطالرس یای و محلال منطقاله ی،سطوس مختلف جهانمحیطالی از عوامل و آثار زیست یدیتواند ابعاد جد می یاییو جغراف یمكان یدبا د یدنگاه جد یکمحیطی شهرها انجام شده است، زیست

در شالهری مسالائل شالناخت از ضالروریات یكی شهری جامعۀ محیطی زیست یها چالش بررسی و مطالعه ترتیب بدین .کندرا مشهود یها چالش رفع برای تری اساسی یها قدم شهری زیست محیط مسائل وضع از عمیق ادراکی و دید با تا شود، می محسوب کنونی وضع یهالا چالالش مقایسالۀ حاضالر، مقالالۀ انجالام از هالدف .شالود برداشالته مطلالوب زیسالت کیفیالت با شهر به رسیدن برای محیطی زیست و تحلیلالی -توصیفی حاضر، مطالعۀ در تحقیق. روش است تهران شهر کالن درای حاشیه و میانی مرکزی، یها بافت در محیطی زیست امتیاز حداکثر کسب با 11 منطقۀکه دهد می نشان تحقیق نتایج. است کیفی و کمّی صورت دو به آن، رویكرد و کاربردی تحقیق، نوم

ردیالف در انالدکی فاصلۀبا 455/307 نهایی امتیاز با 2منطقۀ . است محیطی زیست یها یآلودگ یشترینب یدارا 455/502 یعنی نهایی محیطالی زیسالت مطلالوب شالرایط از باله نسالبت 22 منطقالۀ که گیرد می جای سوم ردیف در 09/190 نهایی امتیاز با 22 منطقۀ و دوم

.است برخوردار

واژه کلید

شهری. مناطق ها، آالینده منشأ تطبیقی، ، مطالعۀمحیطی های زیست چالش تهران،

. سرآغاز1

آور ار حاا ل رشاار و ساارع سرساا م مااروزا شاا ر باا

خاجا ر ر مج پ طب و سرع مطه و ب ار گس رش

و ا ساكجا گ ا مط طا یسا ز و اجراار. چ لش ار م

مار ر ار سا ش رس ز و س ورو شمج ج پ وتش ر

یرباه وشار ي اور م نر س . رشر روز فوو ش راش

ك ک كاراا ط مط یس و ز فر يگ ت ه ع و بطر

و ه ا فاو یش و ش راشا ي (. 1385ت 1)واك س

ز زیسااا ت مطااا ار اااج ی و آب وغ ااار آثااا ر

باه شا ر ماروز ه ا روو پا ش مسا م ورین طر رو

ز مط طاا زیساا مشااكال (. Clark, 2009)روااار ماا

وق بم و و رض ح نم و مروزو ش ر مس م ورین س س

با ارورو ً ش رو وجس ۀ زیر س ت طب مط ب آ

و ا ف ل ا و اقام و ح ام و ني ی ت س خ وسل

زما مارور به كه س ر ا طب فض و بر ق ص او

سا ز زم ياه و ی بر م وغ ر طب بر ش ر چ رگ شكم به

Email: vrabieifar@gmail.com سئجل:اجیسيرا م *

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

234

كا ر ت و فر رب )شجا م ش رو گس راۀ و آلجاگ

بار و والش ه ت فو یش و ش راش ي وجس ۀ(. 1392

مر خلاۀ سب ه لگ ا پذیرت مصرف فر يگ و ب ش ر رف ا

ر طب ا مطا وج ز و و ال و شرا طب ار فر ط

باه ا و بشر خجا زارگ یيک كه حر بر و ار زاا م بر

(. 1388پجشت س ا ره ير و اج بخش) س ف اا مخ طرا

Graedel and) ه ا سا و ش ر ینور و ر ز آلجاا

Crutzen, 1993) اج و ز روز طا اسا ا م ل اج كه

ا ماۀ ناجر ار و كييار ما وايفس و ار آلاجاۀ بسا ر

باه مسائله ین به زواو آلجاگ ت وجل ر مي ب رشر و

شر ی ار(. 1383ب ت ) شجا وبریم خج ر بشرو ف ه ۀ

كشاجر یری فكر و مرمغو م ميولۀ به و ر كه كشجر ف ل

و و ميطقاه م ضام و ار باه و آلجاگ شجا م مطسجب

آ اه وي ساالم و ج س زو پ ک تشرا س یموبر مل

و و)نافج ا ار ما یشبلكه سالم كشجر ر فاو و ر

ع اجم مج ا ما الاو 1968سا ل ار (.1385 ج ا تعل

لا ل ل با ن هاالس برگو رو به وص م م طر ملم س زم

ملم س زم كيفر اس ول ن ا جه ار و گرف زیس مط

سا ك لم ار 1972 ژو ان ار زیسا مطا اربا رۀ م طر

كرا ل لل ب ن اس جرك ر و را ر زیس مط و شر برگو ر

(. 1382كجش رت )

وجسا ۀ باه ه س یر كشجر و چج ا و یر ار

باه و س راش وجهه زیس مط حفظ بر وثك ر ب پ یر ر

ناجل سا زو زم ياه و في و عل مب حث و ق ميظجر

وجسا ۀ فر یيار ار ك رآمار و ماؤثر وصا وخ ذ بر و

ا ا او زیسا ت مطا حف ظ ع ل شجر و كشجرت پ یر ر

17/6/1372 وا ریخ ار ه جرت ر س ری س به فر بخش

كارا وصاجی ر پ یار ر وجس ۀ مل ك ۀ وشك م ش س

ز پاس آ یارۀ كاه س لمت(. طرح ش ر 1387 ااس تب و )

باجا ( 1990)مصار ار سا لم شا ر و كيفر اس برگو رو

و( 1370)و ار ار سا لم ش ر س پجزیجم ب ر . شر مطرح

(. 2000 ح اروت )شار وشك م س لم ش ر س ا آ ااب ل به

ا یش برگاو رو ب كه س ی طرح ز سبو ش ر طرح

حف ظاا ساا زم ز سااجو 1378 م اار ار ساابو شاا ر

یان ار ف وارین م ام ز. س شرا مطرح زیس مط

شار ی ب باجا و مط طا زیسا و ا يج رو حم طرح

ا شا ن ا جه ار و ع جم آگ فو یش طریق ز زارگ

و ا طارح . سا آلاجاگ ااج ز اور به و سبو فض ی

و بوسا ا رۀ سابوت مررسۀ و طرح ش مم آ زیرمج جعۀ

(. 1378 زیس ت مط حف ظ س زم ) س سااابو مطلۀ

حاااجزۀار فر و اااا قااا و وطق ااا و طااارح چيااا نت

پژو شا طارح ه لاه ز. س شرا اج م مط ط زیس

كاه س «ش رو زیس مط ك ف رزی ب لگجو و ۀ»

ا اشاكرۀ ز ساجو كشاجر وجس ۀ اوم برا مۀ چ رچجب ار

ا ز اا و باار وثك اار باا و شاار هاار زیساا مطاا

و ه ع ا ز و اس ت س س ف ویجلجژیك /ب جلجژیك

سا ا شا ه شا رو پ یار رو رزیا ب ار س فر يگ ت

زم ياه یان ار وطق ق و طرح ایگر ز(. 1376 بطریي ت)

مط طاا زیساا م ر اا و و ااج ب وااروین و مط ل ااه»

زیا ب ر و بررسا و و ميطقاه و شا رو وجس ۀ و طرح

مشا ور م يرسا ن ز ساجو س كاه «كشجر زیس مط

ار . سا شارا و ه 1383 س ل ار زیس مط پ یشگر

ك ماام و نااط ح وااروین اطااجۀ ول گاا م ار مط ل ااهت یاان

اومت گا م ار و وجسا ه ا و طرح مط ط زیس و هيبه

ا پاروژا ب ن ار ع ل ق بم مط ط زیس و ر و پ

س شرا والش آخر گ م ار ار ا ی ت . س شرا م رف

و گاو رش ناجل ويظ م اطجۀ خصجص ار كل رو اك

ار ا آ وطل ام و آثا ر مج جعاۀ ب يا پ ش نط ح اطجۀ

قار ر مط طا زیس رزی ب م خصص و مخ طب خ ر

.گ را

ز شا رو و ا مج جعاه ار ا آلجاگ گس رۀ مروزا

علاام ار و رف ااه فر واار سااي و اا آلااجاگ مرز اا و

ناي پ شرف ز ا ش و آلجاگ بررس زیس مط

ه . با س شرا وبریم روز مب حث ورین م م به وكيجلجژو و

و )مر كوت ب ف ومخ لف ش ر و رسر كه حجزا اظر م

م ف و ماجرا و ا هم ( ب اره و ر مجا مي طق پ ی ا م

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت235

ه ت با اار ش هو مخ طر آ قر ر ا مط ط یس آث ر سجء ز

ار م اارض اااج ویكاا و ك لباار ف كااه ساا كي وطااجر

م. وشاك راار گ ا خج س ه قر ر م و و آس خس ر

ج ت خ ک حر ر ت آلجاگ ۀاره یشو فو ی گرم یرۀهو

و واار كم ااهاقل یموساا یرشاار ااکور ف اامو ناار بااه ال

ا ت ه اباج جهو ار ا وو ا ر ووج ر و وك ربر

ف االب و افا و ا سا م ا و س یرس خ ز اگفرسج

ام ا باه ال ب ف و سا خ فرسجاگ تسطط و آب

باجا ساطح ب ر شا ی نپا ت چيا ن ا آ ی اقرم ز

یان ار مط طا یسا ز و ا چا لش ینوار ز م م ع جم

مخ لافت ا و گاو رش اررواار. ا باه شا ر ما حجزا

اا و و اار باا رام ااو آالیياا ۀآم ر اا ی كااه ز مق یساا

ورین چا لش رت نل اگ ر س ار را و ه ا نجر م

. ح نم ا اير م آلجاگ ج ۀلئمط ط و ر ر مس زیس

ا و مخ لافت وجل ار ذر و مصرف ساجخ ار بخاش

اا گ ز اا ی ساا كااه قر رگاارف ن ماار وم ار م اارض آ

مشكال و عج رض خطرا ك ر بار و ساالم اسا و

ا را و یاان وي اا بخشاا ز جا زااارا ارباارساا یر مجهاا

بارین مط طا و ار سا . زیسا و چ لش مر وپ

یساۀ و مق ی شي سا اق وطق یان ز ارف نال ورو

و ا ا م وتمركاو و ا ار ب ف مط ط یس ز و چ لش

و ر س . ش ر ار كال و هح ش

قتحق یشناسروش. 2

ااج و وطل لا -نا ف وج ح رت مط ل ۀ ار وطق ق روش

ك فا و ك ّ نجر او به آ ت رویكرا و وطق قتك ربراو

طریااق ز وطق ااق ا اا ز مااجرا طالعاا گااراآورو. ساا

و ماار رک و سااي ا ز ساا ف اا و و ك بخ اااه مط ل اا

رب ذو و س زم ز سجو ر ا م شرۀ گراآورو و ا اا

گ ااۀ سهمي طق مربجطه ار شرۀ اج م و طرح ز س ف ااو

و ااا چااا لش رزیااا ب . سااا و ااار ( 22و 11ت 2)

ناجر باه مرحلاه ساه ار ماذكجر مي طق مط ط زیس

شارا آوراا زیار ار و اجا م س سا و ک و مر وب سلسله

باه ام وطل گ ااۀ سه س كه مر حم ش ی ی اآورو س .

. س شرا ب مشكم مبسجب ار بخش وطل

اج ت ) ا آلاجاگ ااج م ر وپ ر و ن: ول مرحلۀ

؛ آ ا وز و( نر و خ ک آبت

م ااو شاار و اا ن و كاارا ارماا ل وا: اوم مرحلااۀ

گ اه؛ سه مي طق ار آالیيرا پ ر م ر و

پ ر م ر ا و م او اساب شار و ا ن : ساجم مرحلۀ

گ اه. سه مي طق ار آ ا ی م ز مط سبۀ و آالیيرا

ظرین یمبان. 3

شجا كه وقریب ً ا ا ز سجمت وخ ن زاا م ۀب شرو و ر

ه ه ار مي طق ش رو سكجا ی ف ه ب شيرت ی ي

ه ی كه ب ش رین مي ب ر مصرف و ب ش رین ی و

اقاش ه ا پا رست م يرس ن) كيير ر وجل ر م آلجاگ

بر و را كل طجره ب وش ر زیس مط س م(. س1382

غاذ و و را ساجخ ت آب و ميولاۀ و ه اجر به گ

و بس ه س . آ و مرام و ف ل زمي ب مجرا ا یگرا

مذكجر باه ناجر ف االب و و ووروا ۀ خروه

. سا مخ لف و حر ر و آلجاگ ی تز ر ه مرت م

سا و باه یر رف قر وج ز و ا پ كل به طجر اظ م نچي

و ومس لوم وروا اظ و مب رزا ب ب یر رويظجر حفظ پ م

و یژگ ز و یك ورو ینبر .مصرف مس ر مي ب س

شاا رت ارک اقااش زیساا و مطاا وار كجلااجژ ناال

اقاش ۀطرف اا و ارک با نسارزم یان ار آام یي م کا

سا آ یاک اسا ز اظار عاج رض كجلجژ س و کس

وارین س لم م م زیس مط (. 1382ب ف ش رت م يرس ن)

و عي نار . سا زارگ ك ف ز بخش ورین وجههو ق بم

عا ل ف ا با ك زاارگ یاک وبر مط ط زیس عج مم

كمت آب پا ک و وخجبت سطح نر ف ب ك وش مم ج

سابو و ع اجم وخاجب با فضا وش ر طر ح تك ف

و مطلا وس زگ ر و مج فق ب آب و ج ك ف ت و ب ك ف

(.European Environment Agency, 2010 س )ه م ه

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

236

مح طی یس ز یها چالش. 4

وار شا ر مط طا یسا ز و ا چ لش كل ب یکار

قل ار ا اسا ا و ا ا ف ل جۀا وج ع رو ً ر م یر

سا گ ا كاه خ ی ا آ ار؛ كرا كه ار سه سطح ق بم بطث

یج اشر ه ا یيروط فر ا ش ه و نطالح ً ل لل نب

اج ت خا ک و آلجاگ نزم یشبه گرم یيرفر ین ار. شرا

و آث ر آ و م س ميجر شرا نزم ۀو آب ار سطح كر

كيار. ار ساطح ما یار ر و ر و سكجا گ ا هج م اس ا

ا و سا كه ار چا رچجب س رارگ قر ر م اوم عج مل

ار ساطح ملا اولا و بخاش خصجنا و ا ع لكرا

وتكال ق صا ا و س س م ینشجار. ار م یفو ر

تملاا وك لباار و اا ت طاارحمط طاا یساا و ز ه اا ع

یان ز ه لاه وو ش رسا ز و و مقرر م ر ا مه ی نآ

طا ت خا ص مط ی . با الخرا شار روار به ش ر م مج را

ار ساطح یری مار و ا جاو شا ه یخ تو ر ش يۀپ

قر ر ا رار. مطل ی ي سجم

یدر سطوح جهان مح طی یس ز یها‌چالش. 4.1

مط طا یس و مس م ز ز اغرغه و مروزا بخش ع را

و و ق صا ا سا ت ز رو با و مي ساب س ش ر ا شا

مخ لاف سا . فوواا ومي طق و كشاجر نب ه ع

ه اا و اا ه اا طب یش فااو اامبااه ال اا ه

وشا ر كاال یاژا وه شا ر و با ا ه گرف ن ش پ

واار و كجچااک و اا ار حاا ل وجساا ه ز شاا ر و اا كشااجر

جاه و ار ا یرهر ز و رور و ا ی روس و حجزا

و یگوینق بام ها ار غ ا ميا ب طب ش رمصرف رچه ب

1 ا ااجا رر بااه ااباا ل ا شاا ه ساا . ار ومصاارف ااارژ

آوراا ملا و ه ا ا سطجح ار مط ط زیس و چ لش

. س شرا

(نویسندگان: منبعها ) ها و پیامد محیطی در سطوح جهانی و ملی، دالیل، ضرورت های زیست چالش .1نمودار

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت237

یدر سطوح مل مح طی یس ز یها شچال. 4.2

ار ح ل وجسا ه ار وم ضال كشجر ینور ز ه له م م

ار یاژا وه با ع اجم ا ه یشقار گذشا هت فاو ما

یان كاه ار ار زما ا ا ه زایا ا ش ر سا . كال

و ا روزآمار و برا ماه و ا وكشجر س ف اا ز وكيجلجژ

با ا و سا ف اا ز ميا ب طب ار كي رل و اظا ر بار وجل

مضا عف ومج هه س ت ب ا ی ی مشكال و مطروا

باه ا ا ز كشاجر ت ار ه ا ع اجم فاو یش . راگ م

كيار. ر اوچير ما ل فس و سجخ و ارژو مصرف

ت به س كي وبر و خرم و ه اب س سثبه مسكنت و زا

و ا كاه مطا ميجر شرا س گس رش س خ و س ز

ساارع بااه شااغ ل خااجا ه اا ر باا سااكجا گ ا ر مااجا پ

ۀار ح شا یاژا وه سا ز با آلجاا ی آورا. گس رش ني ارم

تشخصا و ممب ز وج ش ز پ شب ۀش ر ت س ف ا كال

ز طریاق بكار ا ا و ميا ب طب سج حمت هيگام روسخ

گساا رش نااي وباار و اول اا خصجناا و اا بخااش

به مي ب آبت خا ک و اج و را وهر و آس یسمتوجر

و یری وج مج ج سجء مار خصجص م ینكير. ار م

و ا ی مطاروا ت چيا ن ا و طرح برا مه وا ك رآمر

فه ب ال یما مطروا ر به اال ر ل كست خ و ب نقج ا

شرا ار سطح و م مشكال مطرح یركه ش مج جع تكرا

ثر ز آ ب شر. ثم مل

یدر س طوح محل مح ط ی یس ز یها چالش. 4.3

آ ( رامو )شهر و پ

ز ا شاا مط طاا یساا ز و اا ز چاا لش و بخااش ع اارا

و رار ا ل لل ن و ب ار عج مم مل یشه س كه ر یط شر

مرباجب باه یگار بخاش ا ت ما شاجار م م وط بر ش ر

آ ثميش یركه ب س ش ر یری مر ی رو ب ت س خ ر

ام به ميظاجر وطل بي بر ینتر ار خجا ش ر هس جج كرا.

و ا ب فا ۀمج ج ار ق ل سه مطاروا ی تشر یس ۀش

2 ا اجا ر ار .شرخج ر بررس ر مجا و پ ا م وتمركو

ب ا شا رو و مطل سطجح ار مط ط زیس و چ لش

. ار شرا

شا ر آثا ر شا ر ار ب یخی.و تۀار یمرکز یها بافت

ور م جهه مر كو شا ر یرو ر ش رینب مط ط یس سجء ز

ار م ارض ویكا و ك لبار ف كه س كي وطجر هب كييرت م

. راار گ ا خج سا ه قار ر ما و ا و آس اج خس ر

حار ر ت آلاجاگ ۀارها یشو فو ی گرم یرۀهو موشك

و اه اقل یموسا یرشار اک ور ف م ج ت خ ک و نر به ال

اباج جاه و ار ا وو ا ر ووجا ر و ا وور كم كا ربر

ف الب و و س م و س یرس خ ز فرسجاگ ته

ا باه ب فا و سا خ فرسجاگ تسطط و اف آب

ع اجم ب ر ش سطح بجا پ ی ن و آ ای قرم ز مال

ا باه حاجزا ینار مط ط یس ز و چ لش ینور ز م م

ا ی ز اظار هغر ف و مروز وروار. مر كو ش ر ش ر م

یان . اار و ش ر ك ان ميطباق یخ و ر و بر حجزا ع جم ً

ا و رزش وهاجا و ا ش ن مركوی مبخش ز ش ر به ال

برخاجرا ر او ا شا رو ب حس سا ز فر يگا و و ریخ

و بر قر ش ر ك ن ط آر م و بطئ ۀ س . رشر و وجس

وبار ی سا ثي ت مجق س كي ه و ح ز س س ا

فار م كاراا سا . ا طب ا با مطا شار آ ميطبق

ارشا ر ر تو افا ع ا قل ا ی ت هغر ف و ی مطروا

ساا خ و ح اامشااخصت مطصااجر كااراا و و اا حااجزا

( آسا ا رشر ه ی رور م)به ال وب ر وس ز

ا كارا آ و را ا شا ر و فشاراگ به س خ ر نال وهر

بار شا ر بيا وت ع جما ً سا خ ر خصجص ین س . ار

یش یژگ و یر م ال و س ار زا و ب ا مطلجبت ه

كاه شاا ر ار آ رشاار و گساا رش یك كجلااجژ ی با شاار

ار(. 1388 ي تاا قا )حق يگ بجاا سا ی ف هت م

بااه قاا ار ایگاار ك اان شاا ر كااه زماا ا ار و واا ریخ گااذر

با مار خال س یا ابجاا هریر و ا ز به پ سخگجی

ار م رض ب ف ین شجارت م مج هه وش رس ز نسيگ

.گ رار م قر ر مط ط زیس و اج آس

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

238

(نویسندگان: منبع) ها محیطی در سطوح محلی و شهری، عوامل و پیامد ستهای اساسی زی . چالش2نمودار

ار یار شا ر و م ا ا ا و ب ف يانی.م یها بافت

. اار گرف اه شاكم ب ا وس ار م كجو ات زم ا ۀاور یک

باه شا رو فضا و و بي غ ر س ار رابجا و ا پ یر رو

ش ر ری ق و ب ف ح ش ۀار كه ی بخش خصجص

باه روارت به ش ر م حجزا ین و ویژگ ز ا رار قر ر

ۀفرساجا ا و ب ف ب ش رین مط ل ت س س بر طجرو كه

. ار شرا ی مي طق شي س ینار وش ر

و ومركاو ا و ب فا ف نام حار هغر ف ا ی ت اظر ز

باه - یار شا ر و خصاجص ار به ویاژا -ش ر ح ش ۀ

قر ر ا ش ه س . س زو بليرمروبه رضم ار گجا گج االیم

و ا ا ز ر یكا بلير و س خ یقور كم ز طر یش فو

نك بجا زم تبه رشر ه پ سخ و وش ر ارو ۀوجس

كاه ی ار ه م ش ر س ت فق ۀوجس و ی و مطروا

ب شارت مسا م ف اه ا طا بس ر مي س خجا ر ز اظر مط

بليار و ا آرمس ر اگ س خ اظر بقطر. یيآفر م و و زا

مط يۀو زم سر مقاو روف ت وي سب حج مبه ال

ااو ب شاار م شاا روثث رگذ رااار و رچااه روفاا ب وشاا ر

او ر ماوثث ر ش مم واثث ر ین س . ش رب ووثث رگذ ر

وويارب ا یجا ا حرك ج و ح ا یهتس رتاجر خجرش

(. 1379ز اات ن ) م مي ظرا س رغ

کالبدی هایگسترش

ساختمانی باالی هایتراکم

شهر جمعیت افزایش

ساخت و اتومبیل افزایش رویکرد هابزرگراه

صدا و هوا آب، خاک، آلودگی

کشاورزی هایزمین رفتن بین از

آب منابع کاهش یا نابودی

هاکاربری ۀسران کاهش

مراتع و هاجنگل نابودی

و مناظر کیفیت کاهش شهری اندازهایچشم

ارتباط هایشبکه گسترش ناکارآمد

گرما افزایش

اجتماعی و روانی هایآسیب

هابیماری شیوع

شهری و محلی

جغرافیایی محدودۀ

عوامل

هاپیامد

عمومی شتبهدا رعایت عدم

ساخت در استانداردها رعایت عدم ساز و

آب رویۀبی مصرف

زباله دفع صحیح هایسیستم نبود فاضالب و

مدیریتی نامناسب هایروش

قانونی و اداری هایمحدودیت

صنایع گسترش

هاکاربری صحیح ریزیبرنامه عدم جانوری زیستمحیط نابودی

انرژی مصرف

محیط در هوا رطوبت بجذ عدم

هوا فشار کاهش یا افزایش

هاباد مسیر تغییر

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت239

(نویسندگان: منبع) شهریدر سه محدودۀ محیطی زیستی ها چالش .3نمودار

مط طاا زیساا اا و چاا لش ی.ا يهحاشۀۀ یهۀۀا بافۀۀت

ار باه طاجر مسا ق م آاكاه ز ب شا ر پ ر ماجا ت و ب ف ش ر ع جم شر ی ار ب شير وثث رگذ ر مطال ین س كي ال ام باه اارژو با الو مصارف س زت آلجاا ني ی . مؤثرار

ا و زما ن وخریا و و ریار و س ز ت س خ پر كيرگ و آب ميا ب آلاجاگ طب ا ت و مي ب هيگم كش ورزوت و مر كجو ا ار ش روت ه م ۀ و س خ ر مج جعۀ خ ک ار چاج ت و ویژا مج را خصجص ین ار. مؤثرار بليرمر ب ر شااا ت و آمجزشااا ااا و كااا ربرو سااار اۀ ك باااجا و ا زب لاه افن مطم به اوایك غ ررس ت و سكجا گ ا رم اي نر ت پر مر كو ب ف البت جج رو و خ اه وصف ه كييارۀ و ریار عج مام ه لاه ز ا ورزشاگ ا و ا فرواگ ا. ار روار م به ش ر مطال ین س كي آس یش و سالم شا رو مطرواۀ سه ار مط ط زیس و چ لش 3 ا جا ر . س شرا آوراا

ها آالینده ایجاد . منشأ5 خ كسا ر بجت بر بخ ر اوات طب ش مم ميشث ب و آالیيرا

سااجزو آوااش و اا آوشفشاا ز م ص عرشاارا گ ز اا و و خشکت ار اج ح طجف ز ح نم و غب ر گرا ت هيگم ذر ش مم رق ق و مه و مرطجب روف كم اج ح ار مه

كج سا ا ااج ح ار نيجبر و ك ج و ارخ ز ح نم . س

ا و ساجخ ز سا ف اا اسا ا ؛ ميشاث ب و آالیيرا ناي ت اقمت و ح م كرا ت خيک و كرا گرم بر و فس ل ز یاار خ لاافم اااج خ كس رساا زو و ااارژو وبااریم و سفر كرا آلجاا ار اجع به خصجن و ش رو ني ت ز كه ني ی ار مخ لف ع ل اج م چي ن ارت س م

اج آلجاگ ار كيير م س ف اا كرا خشک بر و خجرش ر م م غ رار؛ و م يج آالیيرا ین مي ب . ا رار بسو ی اقش ح م: كرا بيرو طبقه ل ن گروا چ ر ار ر آ وج م افا و ناي فر یيار و س كنت ح ر م طرکت اقم و

(.1383 ت)به مر ز ر مج ا

هوا یآلودگ. 5.1ار مي طق و ر ز وش ر زیس مط آلجاگ ینور ز م مو ا )گیس ز ور هو ا رمس ق مغ ی ممس ق آث راظر ویكاا ف اا ت خاا ک و مطاا )آب رزیساا ( و غ جواا ب

اج . آلاجاگ س ج ( آلجاگ س ... و وثس س خ مصارف ی )ناي ل ز ح ار ساجخ فسا ع رو ً ا ش

وار ز اه خجارو ا ( سا و ار كيا ر آ م م وخ اگ ی ز مصاارف مااج ا شاا ا شاا ی شاا و اا آلااجاگ

مطا و ب ر ش )ع رو ً مج ا اف آف و مر ض گ ز خا ک ا شا و م لاق و گارا یومج ا ر و حرش ر( و و

و اساا ا اا طب اا و اا سااجخ ن مااج ا مخ لااف و ف لم لاق یاو ا ش ر مج ا ر یق ج ز طر مخ لف كه به آلجاگ

حرارت درج : مرکزی بافت جزیرۀ تشکيل دليل به باال

سطح باالبودن گرمایی، حجم دليل به هاآلودگی سبز، فضای کابود ترافيک،

سران بودنپایين و آموزشی هایکاربری

ناکارآمدی بهداشتی، و ارتبا ی هایشبکه

فرسودگی ها،زیرساخت های بيااری گسترش بناها،

های ناهنجاری و عفونی بناها فرسودگی اجتااعی،

...و

گرمایی، جزیر تشکیل دلیل به باال نسبتاً حرارت :میانی بافت باالی تراکم ترافیک، حجم دلیل به هاآلودگی سطح نسبی باالبودن

... و شهری نامناسب اندازهایچشم انرژی، باالی مصر ساختمانی،

صنایع: پيرامونی بافت سران کابود ساز،آلود

و آموزشی هایکاربری باالی مصرف بهداشتی،

کندگیاپر دليل به انرژی و تهدید سازها، و ساخت کشاورزی هایزمين تخریب

منابع آلودگی بيعی، منابع و به نزدیکی خاک، و آب

و هازباله دفن محل فاضالب، هایخانهيهفتص

صدا پر مراکز با هاجواری و هافرودگا مانند

... و هاورزشها

بافت

مرکزی

)تاریخی(

بافت میانی

بافت پیرامونی

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

240

ینوار م ام (.1382ب فا شا رت م يرسا ن )شجا ميجر م ا ی ارو گ آاا اار زا خصاجص ج كه ار و آلجاگ

( و ذر CO) كاربن ر كس اجمج وج به م نجر گرف ه سا كاه ار ار حا ل ین. ش را كرا PM(10م لق ) یور

ح نام ز و ا آلجاگ ی ي وث اج و آلجاگ خصجص و ا ا ح نم ز ف ل ی مج ا ار هج )مج ا ش ورك

و ر ر كربج ر تمثم كس ی ش ب ورك واجر رو ویك شر ف ز مخلجب كه ح نم ومج ا ی یيراآال یگرا

رمثم اوا ب رطجبا ج سا ( طالعا بسا آلجاگ یاژا )باه و زیس ر مطاكه ثر آا ارک س ار ح ل

ا و خصجن ً ارخ و گ ر سالم و پجشش گا (.1382ب ف ش رت م يرس ن) ق بم وجهه س ر( بسی پ

مخ لاف و یيرا ز آال یک ج ر بر س س ر ف ك یک و ج كل و ۀ ر وبر م وج گو رش كرات م

ساا ف اا PSI ی ياا یيااراتشاا ر ز شاا خص ساا ار را آال ز ماجزوا ا اگ ن شا خص كاه م یان شجا. بر س س م

نافر وا وآ ار مبيا ارو گ س و ار زا یيراغلظ آال ج ار پيج اسا ه آلجاگ و راگ پ اصر نجر م

غلظ م و س س بر ج ك ف بيرو رااشجا. م موقس سا شارا وروین 1ار هرول PSI2 ش خص و آالیيرا

(.1386و ر ت زیس )گو رش مط

آ و خاک یندۀآال. 5.2وهاه شا مم ینور آب و خ ک ار ش ر ار كل یيرۀمي ب آال

یاا و اا ت پساا ار و ساا جم كشاا ورز اااج ف ااالب و ا زر عا یا سابو وار فض شرا س ف اا و كش آف

ساجخ ارۀ ار مخ ز ذخ و اش مج ا اف ومطروا ش ر جمتسربت ك ام راظ نمج ا م اير فلو سيگ . برخشجار م

با ورك فرما ت كل و ا وپروجز ت ب ك ر و یوووجپ برخ رعي نر مف یرو س یم ( فسفرت سر ر و ا ری ز )ات ( ب شير )ماج ا م ارا ش ركه ز حر مج ز ب و رور و ح یان ۀار زمار او ز ا ا رو ب و ا یروس و و وب ك ر برخ (.1382سر وارت م يرس ن) شجار مطسجب م یيراآال

صدا ی. آلودگ5.3 آ اب شار آلاجاگ ر به شي یمم ر آاچه آام به طجر كل اۀ ب ر شا ت كل ه ا ا سا زم یاف ا مير. طبق و ر نر م ا. آلاجاگ رو به شا ر ما « نجو آلجاگ»مو حم ونر ا را وا ذ يا ۀهيبا شا ر ب آلجاگ یربر خالف س نجو (.1382 پ رست اقش ه م يرس ن) ي ع

و ا نار ار و ار ز او اظار عج مام طب علم آلاجاگ (.1382ب ف ش رت م يرس ن) شجا م ب یربه شرح ز ه عو ربا فر كيا ر مسا اباجا زما نت ويار شا : طب -

. ا ك ف وارخ ك ر بارا ظرف ا ز زیا اور ه و فر يگ: ه ع - .س ا اا یشنر ر فو وسر وجل ر ش رنر )به هو ف ناله وا ميبا مجلار آ كاه و سر و م یرز وب شر( به پ ر م ر سطط ی ت خطو وج ار اقطه م (:1382ب ف ش رت م يرس ن)را ا گبس

؛. اج و سرع خجارو1 ؛خجارو و اج ر ايرگ ی . شر 2 ر؛مس . عرض ه اات اج آسف ل و ش3)با وار كمت ااج ا گ وور یركر ابجا ی . وهجا 4

؛گجاه و ع ق مي س ( ؛نر و ا ق ل سر مط ۀا ير ك ش . قر م م يرس5 . ج ر ه اا ج و و. ك ربر6

PSIو شاخص ها بندی کیفیت هوا بر اساس میزان غلظت آالینده رده .1جدول

PSI و Co(8hr) Mg/m3

So2 (hr24)

Mg/m3

Pm-10 (hr24)

Mg/m3

(1hr) O3 Mg/m3

(1hr) NO3

Mg/m3

149 -0 59 -0 50 -0 29 -0 4 -0 پ ک 49 -0

299 -150 119 -60 150 -50 139 -30 9/4 -5/4 س لم 99 -50

599 -300 199 -120 380 -150 299 -140 9/14 -5/9 ا س لم 199 -100

1199 -600 399 -300 420 -380 599 -300 29 -16/9 بس ر ا س لم 299 -200

+1200 +400 +420 +600 +30 خطرا ک 500 -300

(.74: 1386و ر ت زیس )گو رش مط

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت241

مورد مطالته ۀشناخ منطق. 6

لبارز روف ع هيجب لجم ر مرب تك 730 وس ب و ر

ز گرف اه و اربار ر و ار شارق شا ل ش ل و وتمركو

ميطقاۀ و كجا هيجب ار و س وهبال اش غرب س

و ا اک كاجیر به مي و اش و ش رب اج ب ب و رو

و ار ت زیسا مط گو رش) س كرااش ر ر مطصجر

1386 .)

تهران ۀگان سه مناطق در محیطی زیست یها چالش( معیارها)ی پارامترها وضعیت. 2 جدول

و ر ۀگ ا مي طق سه مط ط و زیس شچ ل

22 ۀميطق 11ۀ ميطق 2 ۀميطق و حر )م ر ( پ ر م ر

PPM 45/2 1/3 2 كس ر كربن ميج

Microgr/M م كرو 10ذر م لق ك ر ز 3 8/71 2/60 4/72

Microgr/M م كرو 5/2 م لق ك ر ز ذر 3 05/33 2/27 9/31

PPB 1/17 4/31 8/22 او كس ر ا روژ

PPB 95/24 5/39 3/43 ز

PPB 9/12 7/16 8/16 او كس ر گجگرا

4/3 1/6 85/0 (kg/m2) ار و حر سطح ر ميطقه م و وجل ر آلجاگ ز مي ب م طرک

380 175 80 (kg/m2) ار و حر سطح ر ميطقه ث ب م و وجل ر آلجاگ ز مي ب

2607 1246 3913 و ر ك لجم ر اج وس یم اقل ه ۀك لجم ر پ یش س ل ا

و ب زی ف و غرفه و ر ا یس گ ا

زب له 7 9 20 و ر ا

7 72 31 و ر ا و ع جم گو ر ا پ رك ي

287 816 3242 ك ر )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

64/0 14/1 07/1 ارخ وجل ر سفرارخ

31/0 44/1 87/0 ارخ هذب سفرارخ

61/19 28/233 55/118 به ك ر ور كم ه

4 22 5/18 ارنر م بر به ميطقه ۀاسب مس ح شبك

7 2/25 2/30 ك ر ور كم سج رو

3461486 35552 106831 م رمرب ك ربرو ورزش

61 115 112 و ر ا ز ( و چش ک ر و چر )ا و وق ط

62 12 50 م ر م اگ ن روف ز سطح اری

151 3908 1248 و ر ا و ني اك رگ

1/0 9/0 8/0 ارنر ف البفقر شبكۀ

0 6323 6508 ك لجگرم و ب رس ا هزب ل ۀوجل ر روز ا

48 107 282 ون و ر ش رو و زب له وجل ر

- 55 55 -65 + 65 اس بم )م اگ ن روز و ش ( و نر سر

و ار ور ف اک و اقم و ت ح م1383 ب ت- 1386 و ر ت ش ر زیس مط و مقرم و ت گو رش1382 و ر ت ش ر 2 ميطقۀ وفص ل ميب : طرح و ار ت ها م طارح روبا ط و ا شبكه و اقم و ح م و ه ی ه به ت مط ل 1391 -1390 و ر ت ت آم را مۀ ش ر1384ت 1386ت 1383 اگ ات یک ار

1393 -92 ج ت ك ف كي رل ت شرك 22و 2ت ميطقۀ 1382ش رس ت مش ور ت م يرس ن11ت ميطقۀ 1382پ ر ت مش ور ت م يرس ن2و 1ت هلر 1385

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

242

باه و ار ار شرا ش را مي طق ار م ر ك مم مط ل ۀ

ك بجا ال م به ع الً مشخصت و ش ب او یرو نجر

و ا مطارواا با ا ا اا وطا بق مكا عارم و طالع

كثار سا خر ج و ساج یاک ز اظارو مبا ا ار شرا ش را

ا ا ااا و و ااا سااا زم ساااجو ز مجهاااجا و ااا ا اا

ین ایگرت سجو ز ش را رو مي طق س س اررك ر بر اس

با كاه كاراا و ار ز مي طق ا خ ب به ا گویر ر وطق ق

ب شا رو سايخ اظرو مب ا ار شرا و ریف و مطرواا

ز بخشاا و قاا ار كااه مياا طق یاان ا خاا ب ار. ا رااار

بار عاالوا شاجارت ما شا مم ر شارا و ریف و مطرواا

مطارح اساب ناجر باه ع ارو ً كه) هغر ف ی مجق

و رشار مطرواكييرۀ عج مم چج ایگرو عج مم ت( س

مثا لت بار و . س بجاا مؤثر ا و مي طق و ریخ وطجل س ر

قار ر و ار ( پ ر مج ) ح ش ۀ ار كيج م 14 و 19 مي طق

مي طق ب آ وجس ۀ و رشر وم ا ال م به م ارت گرف ه

و ار ا راار م ا ا ميا طق با ب ش رو سيخ ع الً م ا ت

ا ا یج شاف ف و ميطاق ز سا م كان ا خ ب نجر

گجاا گج عج مام گارف ن اظار ار با بر ینتبي. شجا ك س ه

1 اقشاۀ . ار اار شرا ا خ ب 22 و 11 ت2 مي طق وثث رگذ رت

و ار ( 22و 11ت 2)گ ااۀ ساه ميا طق هغر ف ی مجق

س . شرا آوراا

مط طا ت زیسا مط ل ا ار كه س ش ی ی اآورو

اا و چاا لش زم يااۀ ار كااه اا ی پ ر م ر اا و و م ر اا

مق لاۀ ار ما اارت گسا راا بسا ر اار مطرح ط مط زیس

باه اس رسا ق بام كاه م ر ا ی ز اس ه آ وي ح ر

و بررسا ق بل ا هر یا ت لطا ظ ز و طالع و ا اا

سپس. س شرا ا خ ب ار ا ش ه ر وطق ق ین ار مط ل ه

وطل ام فر یيار مارل ز سا ف اا با رزی ب پروسۀ یک ار

. و ا اار شارا وطل م آو و بخش ار وب مر سلسله

ميا طق ار مط طا زیس و چ لش( م ر )پ ر م ر و

شرا س . گراآورو 2ار هرول و ر گ اۀ سه

لو تحل یهتجز. 7

ار ميا طق مط طا زیسا ا و چ لش ب ر شي خ بر و

ميا طق ا و آالیيرا ۀم ا اج ت( و ر 22و 11ت 2)ۀ گ ا سه

آلاجاگ ثميشا و ميب س س بر هر گ اه نجر هب مذكجر

و آلاجاگ ۀكييار وشاریر و عج مام علم(ت اس ا - )طب

اساا ت چااج مخ لااف عج ماام روو آلااجاگ وااثث ر

ار و ن)سا خ ( وببا شا رو ب فا و ه اجر گ ت

. س شرا ب 3هرول

( تهران22 و 11، 2)ۀ گان موقعیت جغرافیایی مناطق سه. 1 ۀنقش

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت243

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

244

گانه سهمناطق مو اقل سبز . فضای8

وفض یج او یب ز مي ظر وثم نبر عالوا ش رو سبو فض و

یجا ا با س كي ت و روح هس س ر ح بر ومي س

ار كا ش آلاجاگ اك را پاذیرو اقاش حف ظ وسپر

. ا را ومياا طق شاا ر وآب و ااج یمو و اار ااج ت نااجو

ب سا و او و ی زاا اوت مي طق سبو فض و سر اۀ و

كرا ظ ر وج م . س 33/55و ت29/5 ت98/14ورو به

و ر گ اۀ سه مي طق ار آلجاگ و سبو فض و م و ب ن كه

قارر ر به طجرو كها را ا ر وهجا و مثب و م ي ر بطه

وبا ( باه 11 ب شر )ميطقۀسبو ار ميطقه ك ر فض و سر اۀ

ار آ ب ال بجاا س . جاگآل و آ م

ار كج سا ز م ثثر و ر گ اۀ سه مي طق ج و و آب

تار شا 22و 2. ميا طق سا هيجب ار اش و ش ل

شا ل ا و بخاش روف ع اس موزش وثث روط ش رب

یان آلاجاگ و اریم ار حرواو و كه گ رار م ش ر قر ر

ز وب ا ا سا ه آ طجر بها رار. ار روز اقش مثب مي طق

باه . وزاار ما س اش )هيجب ش ر( به س ميا طق

با ا شا رت مركوو و بخش ار 11 ميطقۀ گرف نقر ر ال م

ما تآ اار را ج و آلجاگ وقل م ار خ ن اقش مذكجر

ر وطا 22 و 11 ت2 گ ااۀ سهكه مي طق ب ا ی ورین م م

طلسا و و مری ر ااه مرطاجب ب ا و ا ير م قر ر وثث ر

ارهه( با سارع م جسا 270)غرب س ز س كه

سا زو پا ک ار س سا اقاش و وزاار م هم ر بر ث ا 5/5

ميطقاۀ قر رگارف ن عل به. ا رار مي طق ین ج و آلجاگ

با رزور ز ميطقاه یان اقش ار ینمذكجر ب ا هب ۀار 22

. س 11و 2مي طق

ار ساه ام وطل ریي س كه فر ش ی ی اآورو ا مهار

كاه ار -ک سا و و س مر وبا مرحله به ناجر سلساله

پاس ز ا خا ب ا ورو ینشر و بار ب قبل و بخش

ا و چا لش موطل وبر زمجرا ا و و ش خص ر م

و اظرخاج تت كه ب س ف اا ز مي ب عل ا مط ط زیس

ناجر مربجطاه و مر ار س زم مش ورا ب م خصص

سا م مي خ ار س ر وم هر و فر یير -پذیرف ه س

ی بر. م ا مه زیرشرح به وطل م

هوا، آب،)ها آلودگی انواع پارامترهای تعيين: اول مرحل

ها آن اهايت دهی وزن و( صدا و خاک

و ار مي طق عل نال ینآفر عج مم م ضم حضجر اسب

بي بر ینت. آ س زیس مط ف ك اسب ی شر ی وگج

ز یاک ار وبر ار حضجر م ضال نكه مب ی پ ر م ر

ز یاک ار وبار ت. سپس ار شرامشخص اج آلجاگ

ز یاک ار اساب ی وكه گج اسب پ ر م ر وزا

پا ر م ر حضاجر اساب ورو ینشر. بر یفآا ب شر و ر

م ار ر مك اساب باه كا ینآفر عج مم م ضم ی آلجاگ

نع مام خا ص مبا یا و ر ا و ور كم حضجر ار پا ر م ر

شارا یاف و ر ۀپ يا ۀآ پا ر م ر ار مطاروا اسب و

ز پ ر م ر ا و س كه برخا ش ی ی اآوروخج ر بجا.

یا یارور كر وا كييرا و برخ هذب ی ثميشميولۀ عج مم به

اقش وش ر زیس مط ف ار ك ر رو ا ق ل آلجاگ

5واا 1 نپ ر م ر اا باا اا و اا كيياار. وز ماا یفاا

یان كاه سا ير ( زی ا خ ل و ی از تت كمت م جس كم خ ل )

مط طا یسا ز و پ ر م ر ر ار آلجاگ ز م

ر ر ا م ا ا وز ر. ار مج اج يا ا مربجطه اش ما

باروز ( علام ) عج مام و پ ر م ر . ار ا اا اج م م خصص

4ار هارول آا وز و مط ط زیس و شچ ل

. س شرا ب

ميۀۀزان شۀۀدت تعيۀۀين و کۀۀردن نرمۀۀاليز : دوم مرحلۀۀ

گانه سه منا در آالیند پارامترهای

اج ت ) آلجاگ اج پ ر م ر و م و شر مرحله ین ار

باه 22و 11ت 2 ميا طق ( ار و مجهاجا نر و خ ک آبت

سا كاه ش ی یا اآورو . س شرا نجر هر گ اه ب

. س شرا اج م ر م شر ارم ل وابخش پس ز ین

. م ر س كرا ارم ل وا وطق قت م م مر حم ه له ز

ار آلاجاگ م او سا س بار م ر و م كه م ي برین

م ف و و مس ح ب مي طق و ارشر ارم ل وا سطح و حر

و را خللا ام و ار وطل ب شير ش ها ر خجا مي س س م

ار ع اجم و ا پ رك يگ مس ح م ر مث لت بر واشجا.

. س شرا ارم ل وا ك ر و حر ار گ اه سه مي طق

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت245

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

246

ار و ارم ل وا آالیيرا م ر و و پ ر م ر 5 هرول ار

ميا طق ار آالیيارا پ ر م ر و م و شر و ن 6 هرول

.س شرا آوراا گ اه سه

شده نرمالیزه ۀمعیارهای آالیند و پارامترها. 5 جدول

و ر ۀگ ا مي طق سه مط ط و زیس شچ ل

22 ۀميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطق و حر )م ر ( پ ر م ر

PPM 45/2 1/3 2 كس ر كربن ميج

Microgr/M م كرو 10ذر م لق ك ر ز 3 8/71 2/60 4/72

Microgr/M م كرو 5/2ذر م لق ك ر ز 3 05/33 2/27 9/31

PPB 1/17 4/31 8/22 او كس ر ا روژ

PPB 95/21 5/39 3/43 ز

PPB 9/12 7/16 8/16 او كس ر گجگرا

اج وس یم اقل ه ۀك لجم ر پ یش س ل ا و ر ك لجم ر ار

ك ر816/0 032/1 376/0

001/0 007/0 004/0 و ر ا ار ك ر له و ب زی ف زب و غرفه او ر ا یس گ

92/0 36/10 38/6 مرب ار ك ر م ر و ع جم مس ح پ رك يگ

041/0 676/0 676/0 ك ر ار ك ر )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

64/0 14/1 07/1 ارخ ارخ وجل ر سفر

31/0 44/1 87/0 ارخ ارخ هذب سفر

61/19 28/233 55/118 به ك ر ور كم ه

4 22 5/18 ارنر م بر به ميطقه ۀاسب مس ح شبك

7 2/25 2/30 ك ر ور كم سج رو

85/499 45/29 27/22 مرب ار ك ر م ر ك ربرو ورزش

01/0 1/0 02/0 و ر ا ار ك ر ز ( و چش ک )ا ر و چر و وق ط

62 12 50 م ر م اگ ن روف ز سطح اری

02/0 24/3 26/0 و ر ا ار ك ر و ني اك رگ

1/0 9/0 8/0 ارنر ف الب ۀفقر شبك

0 24/5 36/1 ك لجگرم ار ك ر و ب رس ا هزب ل ۀوجل ر روز ا

01/0 09/0 06/0 و ر ون ار ك ر و ش رو هوجل ر زب ل

نر و سر)م اگ ن اس بم

روز و ش (65 + 65- 55 55 -

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت247

گانه تعیین شدت میزان پارامترهای آالینده در مناطق سه .6جدول

)م ر ( پ ر م ر

و ر ۀگ ا مي طق سه

22 ۀميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطقه مي طق

گ اه سه

55/7 2 1/3 45/2 كس ر كربن ميج

4/204 4/72 2/60 8/71 م كرو 10ذر م لق ك ر ز

15/92 9/31 2/27 05/33 م كرو 5/2ذر م لق ك ر ز

3/71 8/22 4/31 1/17 او كس ر ا روژ

75/104 3/43 5/39 95/21 ز

4/46 8/16 7/16 9/12 او كس ر گجگرا

224/2 376/0 032/1 816/0 اج وس یم اقل ه ۀك لجم ر پ یش س ل ا

012/0 001/0 007/0 004/0 و ب زی ف زب له و غرفه او ر ا یس گ

067/0 001/0 06/0 006/0 و ع جم و ر ا پ رك يگ

66/17 92/0 36/10 38/6 و ع جم گمس ح پ رك ي

393/1 041/0 676/0 676/0 )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

85/2 64/0 14/1 07/1 ارخ وجل ر سفر

62/2 31/0 44/1 87/0 ارخ هذب سفر

44/371 61/19 28/233 55/118 ور كم ه

5/44 4 22 5/18 م بر به ميطقه ۀاسب مس ح شبك

4/62 7 2/25 2/30 ور كم سج رو

57/551 85/499 45/29 27/22 ك ربرو ورزش

13/0 01/0 1/0 02/0 وق ط

124 62 12 50 م اگ ن روف ز سطح اری

52/3 02/0 24/3 26/0 و ني اك رگ

8/1 1/0 9/0 8/0 ف البۀ بكفقر ش

6/6 0 24/5 36/1 و ب رس ا هزب ل ۀوجل ر روز ا

16/0 01/0 09/0 06/0 و ش رو هوجل ر زب ل

0 - 55 55 -65 + 65 نر و سر

یند آال یپارامترها يزانم یشدت نسب يينسوم: تع مرحل

گانه ها در منا سه آن یینها يازامت و محاسب

ینآفار و م ضام یيراآال وحضجر عج مم و پ ر م ر یيربرآ

شجا. م یفمجهجا ار ميطقه و ر ۀگ ا سه اج ح کبه وفك

ۀ)مطاروا یا ب ا ا هر ا شا ن اظر ارك ر به ميظجر ین

و حصجل باه مسطح وفص یش فو و( نم یری مر وا ر

)بار سا س ام وطل ۀار مرحل یسهو ق بم مق ق وطب یجا

وبير . به ميظجر طبقه س ه( مجرا وجهه قر ر گرفعلم آا

ر خصجنا ی آلجاگ خصجص ار ی ف ه ۀیسو مق

شجا. س ف اا م ی ب ز چ ر روش رز ایگر مط ط یس ز

بارو وفا وو یا و و گج ف وجن ت ب و ورو او اج س

شار ی روگ ب ار زا یسهمق ی وبير . طبقه ار ك ب

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

248

روش به ناجرو ین س . و ف نله شرا به نجر ب

ه ا و ت ما سا حس ب ميطق وو ا ر وو عرا ك ّ

مسا لوم تمشكم ر عر ا بس ی طبق نب ۀیسو مق یقوفر

ا ب با وبير س . روش طبقه چ راپ ی س ف اا ز ر

باه ام وكيار م ب ر اسب ی شر یكسرو ت و ار زا

ق س و گ رو ار زا س . روش یقوفر و ه ق بم ر ح

. س شرا ب 7ار هرول طبق مب ن و ش خص ب ن

و ب ا ا ا ز بخاش یک ر ی ج ز آاج كه آلجاگ

ی كييارا و شار ح نم حضجر عج مم آلاجاا زیس مط

یا وخر یا س كه مج جع ً به بروز آ آلاجاگ مخ لف

ز آاج كه رور ا را به ميظاجر شجا و خ ص ميجر م

وبار رچير اسب و به رق م و ك متو وطل یسهمق

ز روش رتمخ لااف و عج ماام م فاا و رساا اا و پ يااه

ا. لذ جش م س ف اا و به روش كسر ی سبه مق وبير ه

ار وت ... ك ربر ی تع ممت شر یکو حضجر آلجاگ م و

ی تحضاجر آ ع مامت شار و م ا اسب به كام ت ر پ يه

یا حضجر آ آلجاگ شر اسب نمالک و وت ...ك ربر

س كاه ش ی ی اآورو( س . آ پ يه )اج ح م ضم ار

ر نال ا آاچاه ش خص ینبر مب ي مار وطل

سا و ااه رقام ) رق م( ش خص ت وي س وز اسباا ر

آا ب ذكر عش ر. قاق

م ر ی وز ؛(شرا ارم ل وا) وز ف لر

بار مرحلاه یان ار بجا شرا ب ول مرحلۀ هرول ار كه

ف لار . سا شارا ارما ل وا 10 به اسب آ ه س س

مرحلاۀ ار شارا ر ه هرول س س بر ف لر ین اسب ؛ وز

. سا شرا مط سبه ارنر س س بر آ اسب وز اومت

باه ا وز ف لار رب ز ف لر ین ؛ا ی م ز ف لر

سا ی اآورو ش ی . س آمرا اس به اسب وز ف لر

خج ر آلجاگ م و ا يرۀ اش ا ی م ز ف لر ه كه

ميطقاه آ آلاجاگ ب البجا ب اگر ب شر ب ش ر قرر ر بجات

. س

ار اج آلجاگ ا ی م ز مط سب ت ا یج س س بر

ب ش رین 22 و 2 ميطقۀ به اسب 34/409 وز ب 11 ۀميطق

و 76/316 وز ورو ا به 22 و 2 مي طق. ا را ر آلجاگ

آلاجاۀ اج و ز ام 2 ميطقۀ كه ار كراا كس ر 90/273

ب ارو شار ی ا ر و 22 ميطقۀ س ت م برخجرا ر ب الی

ب شا ربجا نال ع مام . سا ایگار ميطقۀ او به اسب

ميا ب گسا راۀ وهاجا ز ا شا 11 ميطقاۀ ج ار آلجاگ

و ا ك رگا ا و گاجگرا كسا ر او كربنت ميج كس ر وجل ر

ميطقاۀ ار ... و سافر هاذب و وجل ر ارخ ب البجا ني ت

م ا ز و اسب وز توز 8 هرول ار. س مذكجر

گاراآورو گ ااه سه مي طق ار ج آالیيرۀ پ ر م ر و ا ی

. س شرا

م ا ز با 11 ۀميطقا خ کت و آب و آلجاگ لط ظ ز

با 2 ۀميطق تا ر م اش ر آلجاگ مقر ر ب ش رین 8/553

با 2/142 وز با 22 ۀميطق و اوم رایف ار 0/304 م ز

. ار گ ارا ما قار ر ساجم ساطح ار آلجاگ م و ك رین

پ ر م ر و ا ی م ز و اسب وز توز 9هرول

. س شرا ب گ اه سه مي طق ار آب ۀآالیير

طبقات مبین یها شاخص بین قیاس و گیری اندازه روش. 7 جدول

خصجن روش

شجا. كه به ر طبقه و و ی ش خص ا اا م C و Bت Aمثم س

ب فج نم اسب س . ت م ورت بس ر ا كه م اير مجرا ب ال مثم ا ت ا ورو ب

شجا. و مشخص ب م ارنر كه وف و 20و 10ارنرت 10و 1مثم ب ن و هف نل

كه ب ش خص اسب به كم و ق بم ه و وفریق س . 3/1و 3/2ت 3/3مثم اسب

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت249

گانه هوا در مناطق سه ۀوزن اهمیت، وزن نسبی و امتیاز نهایی پارامترهای آالیند .8جدول

)م ر ( پ ر م ر وز

شرا( )ارم ل وا

و ر ۀگ ا مي طق سه

22ۀ ميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطق

وز

اسب

م ز

ا ی

وز

اسب

م ز

ا ی

وز

اسب

م ز

ا ی

08/24 49/26 33/37 06/41 5/29 45/32 91/0 كس ر كربن ميج

76/25 42/35 42/21 45/29 55/25 13/35 73/0 م كرو 10ذر م لق ك ر ز

18/25 62/34 47/21 52/29 08/26 87/35 73/0 م كرو 5/2ذر م لق ك ر ز

26/23 98/31 03/32 04/44 44/17 98/23 73/0 او كس ر ا روژ

06/30 34/41 42/27 71/37 24/13 95/20 73/0 ز

92/32 21/36 72/32 99/35 27/25 8/27 91/0 او كس ر گجگرا

15/6 91/16 87/16 4/46 34/13 69/36 36/0 اج وس یم اقل ه ۀ یش س ل اك لجم ر پ

52/1 33/8 61/10 33/58 06/6 33,33 18/0 و ب زی ف زب له و غرفه او ر ا یس گ

84/2 21/5 32 66/58 71/19 13/36 55/0 و ع جم مس ح پ رك يگ

54/0 94/2 82/8 53/48 82/8 53/48 18/0 )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

25/12 46/22 82/21 40 48/20 54/37 55/0 ارخ وجل ر سفر

45/6 83/11 98/29 96/54 11/18 21/33 55/0 ارخ هذب سفر

96/0 28/5 42/11 8/62 8/5 92/31 18/0 ور كم ه

9/4 99/8 97/26 44/49 68/22 57/41 55/0 م بر به ميطقه ۀاسب مس ح شبك

12/6 22/11 03/22 38/40 4/26 4/48 55/0 ور كم سج رو

95/32 62/90 94/1 34/5 47/1 04/4 36/0 ( )گرا وق ط

4/1 69/7 99/13 92/76 8/2 38/15 18/0 م اگ ن روف

36/36 50 04/7 68/9 33/29 32/40 73/0 و ني اك رگ

21/0 57/0 47/33 05/92 69/2 39/7 36/0 و ش رو هم و وجل ر زب ل

10 ه

76/316

34/409

9/273

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

250

گانه آب در مناطق سه ۀوزن اهمیت، وزن نسبی و امتیاز نهایی پارامترهای آالیند .9جدول

)م ر ( پ ر م ر وز

شرا( )ارم ل وا

و ر ۀگ ا مي طق سه

22 ۀميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطق

وز اسب

م ز ا ی

وز اسب

م ز ا ی

وز اسب

م ز ا ی

6/24 5/26 2/38 1/41 2/30 5/32 93/0 كس ر كربن ميج

7/29 0/32 0/41 0/44 3/22 0/24 93/0 او كس ر ا روژ

7/33 2/36 5/33 0/36 9/25 8/27 93/0 او كس ر گجگرا

9/7 9/16 6/21 4/46 1/17 7/36 47/0 اج وس یم اقل ه ۀك لجم ر پ یش س ل ا

9/3 3/8 1/27 3/58 5/15 3/33 47/0 و ب زی ف زب له و غرفه و ر ا یس گ ا

6/3 2/5 9/40 7/58 2/25 1/36 70/0 و ع جم گمس ح پ رك ي

4/1 9/2 6/22 5/48 6/22 5/48 47/0 )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

2/1 3/5 6/14 8/62 4/7 9/31 23/0 ور كم ه

3/23 0/50 5/4 7/9 8/18 3/40 47/0 م اگ ن روف ز سطح اری

7/0 6/0 107 0/92 6/8 4/7 16/1 و ني اك رگ

5/6 6/5 1/58 0/50 7/51 4/44 16/1 ف الب ۀفقر شبك

0/0 0/0 3/92 4/79 0/24 6/20 16/1 و ب رس ا هزب ل ۀوجل ر روز ا

8/5 3/6 3/25 3/56 9/34 5/37 93/0 و ش رو هجل ر زب لو

0/10 ه

0/304

8/553

2/142

گانه آب در مناطق سه ۀوزن اهمیت، وزن نسبی و امتیاز نهایی پارامترهای آالیند .10جدول

)م ر ( پ ر م ر وز

شرا( )ارم ل وا

و ر ۀگ ا مي طق سه

22 ۀيطقم 11 ۀميطق 2 ۀميطق

وز اسب

م ز ا ی

وز اسب

م ز ا ی

وز اسب

م ز ا ی

6/24 5/26 2/38 1/41 2/30 5/32 93/0 كس ر كربن ميج

7/29 0/32 0/41 0/44 3/22 0/24 93/0 او كس ر ا روژ

7/33 2/36 5/33 0/36 9/25 8/27 93/0 او كس ر گجگرا

9/7 9/16 6/21 4/46 1/17 7/36 47/0 اج وس یم اقل ه ۀ اك لجم ر پ یش س ل

9/3 3/8 1/27 3/58 5/15 3/33 47/0 و ب زی ف زب له و غرفه او ر ا یس گ

6/3 2/5 9/40 7/58 2/25 1/36 70/0 و ع جم مس ح پ رك يگ

4/1 9/2 6/22 5/48 6/22 5/48 47/0 )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

2/1 3/5 6/14 8/62 4/7 9/31 23/0 ور كم ه

3/23 0/50 5/4 7/9 8/18 3/40 47/0 م اگ ن روف ز سطح اری

7/0 6/0 107 0/92 6/8 4/7 16/1 و ني اك رگ

5/6 6/5 1/58 0/50 7/51 4/44 16/1 ف الب ۀفقر شبك

0/0 0/0 3/92 4/79 0/24 6/20 16/1 و ب رس ا هوجل ر روز اه زب ل

8/5 3/6 3/25 3/56 9/34 5/37 93/0 و ش رو هوجل ر زب ل

0/10 ه

0/304

8/553

2/142

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت251

ر نار آلاجاگ ب شا رین 88/492 م ا ز ب 11 ۀميطق

و 06/305 م ز ا و با ورو ا باه 22 و 2 ۀميطقو ا را

آ ۀ رع عل . گ رار م قر ر ب رو و رایف ار 06/202

ارماا ا ت مر كااو و ركااو ال اام بااه خجارو اا ب شاا ر وااراا

هارول ار. سا 11 ۀميطقا ار وج رو و ا رو آمجزش ت

پ ر م ر اا و ا اا ی م اا ز و اسااب وز اا ت وز 11

. س شرا ب گ اه سه مي طق ار نر ۀآالیير

ا و چا لش كلا و یكج نجر به ب ج یيكه بر و

و خا ک آبت ) اج ت ر اج آلجاگچ ی ي مط ط زیس

ا ر كر م ز آلجاگ اگ نم ا ات اش گویيه ار ر ( نر

ه اسا با وطل ام سجم مرحلۀكه ار یيهگو ی ا زار م

ز مط سابهت ا ا ی مرحلاۀ . ار ار شرا مط سبه آمرا س ت

حر كثر م ا ز كس ب 11 ميطقۀ س : قر ر برین ز م

اااا مطلجب و ااا یااا وگج 455/502 ی يااا ی ا ااا

با 2 ميطقاۀ . سا ميطقاه ین مط ط زیس و آلجاگ

یاف ارکت ار را اسب ً ف نلۀ یکب 455/307 ی ا ز م

یا . ار ا گ ارا ما قر ر یس ز و اوم ز لط ظ چ لش

وساجم ها یاف ار را 09/190 ی ا ا ا ز ب م 22 ميطقۀ

یاک ز كاه ا ر م اش وز ینميطقه ب ینكه گ را م

اربرخاجرا ر سا . مط طا زیسا مطلجب اسب ً شر ی

خا ک آبت ج ت)زیس و چ لش ا ی ز م 12 هرول

. س شرا ب و ر ( 22و 11ت 2)گ اه سه مي طق( نر و

انهگ در مناطق سه صدا ۀوزن اهمیت، وزن نسبی و امتیاز نهایی پارامترهای آالیند .11 جدول

)م ر ( پ ر م ر وز

شرا( )ارم ل وا

و ر ۀ گ ا مي طق سه

22 ۀميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطق

وز

اسب

م ز

ا ی

وز

اسب

م ز

ا ی

وز

اسب

م ز

ا ی

13 91/16 69/35 4/46 22/28 69/36 77/0 اج وس یم اقل ه ۀك لجم ر پ یش س ل ا

01/4 21/5 13/45 66/58 79/27 13/36 77/0 و ع جم گك يمس ح پ ر

03/23 46/22 03/41 40 51/38 54/37 03/1 ارخ وجل ر سفر

14/12 83/11 37/56 96/54 06/34 21/33 03/1 ارخ هذب سفر

71/2 28/5 21/32 8/62 37/16 92/31 51/0 ور كم ه

91/6 99/8 03/38 44/49 98/31 57/41 77/0 م بر به ميطقه ۀاسب مس ح شبك

51/11 22/11 42/41 38/40 64/49 4/48 03/1 ور كم سج رو

95/92 62/90 48/5 34/5 14/4 04/4 03/1 ك ربرو ورزش

92/5 69/7 17/59 92/76 83/11 38/15 77/0 وق ط

58/0 57/0 41/94 05/92 58/7 39/7 03/1 و ني اك رگ

3/29 86/22 96/43 29/34 95/54 86/42 28/1 نر و سر

10 ه

06/305

88/492

06/202

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

252

تهران( 22و 11، 2)ۀ گان سه مناطق )هوا، آب، خاک و صدا( زیستی یها چالش نهایی امتیاز .12جدول

آالیيرا و ر ۀگ ا مي طق سه

22 ۀميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطق

90/273 34/409 76/316 ج

2/142 8/553 304 آب

2/142 8/553 304 خ ک

06/202 88/492 06/305 نر

09/190 455/502 455/307 م اگ ن ه

تهران( 22و 11، 2)ۀ گان سه مناطق )هوا، آب، خاک و صدا( زیستی یها چالش نهایی امتیاز .4نمودار

تهران( 22و 11، 2)ۀ انگ سه مناطق )هوا، آب، خاک و صدا( زیستی یها چالش میانگین وزنی .5نمودار

0

100

200

300

400

500

600

صدا خاک آب هوا

316.76 304 304 305.06

409.34

553.8 553.8

492.88

273.9

142.2 142.2

202.06

2منطقه

11منطقه

22منطقه

0

100

200

300

400

500

600

22منطقه 11منطقه 2منطقه

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت253

( تهران22و 11، 2)ۀ گان زیستی مناطق سه یها وضعیت چالش .2 ۀنقش

ریگ جهو نت بندی . جمع9

م او با ن كاه ا شا ظ ا ر وج م مط ل ت س س بر

و ر بطاه گ ااۀ و ار ساه ميا طق ار آلجاگ و سبو فض و

فضا و اۀسار قارر ر ی ي ا رات وهجا ا ر م ي و مثب

م او آ وبا ( باه 11 )ميطقاۀ ب شار ك ار ميطقه ار سبو

شار كه شا را گجاه چي نت. ب الس آ ار آلجاگ

قار ر واثث ر وطا ر گ ااه ساه مي طق كه ب ا ی ورین م م

ز كاه س طلس و و مری ر اه مرطجب ب ا و ا يرت م

وزاارت ما ث ا اه بر م ر 5/5 م جس سرع ب غرب س

یان اج و آلاجاگ سا زو پ ک ار س س اقش ب ا ین

ميا طق ز ب رزور و ر 22 ميطقۀ ار اقش ین. ا رار مي طق

. س یگرا

ار ج آلجاگ ا ی م ز قتوطق و ی ف ه یجطبق ا

ب ش رین 22 و 2 ميطقۀ به اسب 34/409 وز ب 11 ميطقۀ

و 76/316 وز ورو ا به 22 و 2 مي طق. ا را ر آلجاگ

و آب و ا آلاجاگ لطا ظ ز. اار كاراا كس ر 90/273

ر آلاجاگ مقر ر ب ش رین 8/553 م ز ب 11 ميطقۀ خ کت

و اوم رایاف ار 0/304 م ا ز با 2 ميطقاۀ ا رت م اش

ساطح ار آلجاگ م و ك رین ب 2/142 وز ب 22 ميطقۀ

ب شا رین 88/492 م ا ز با 11 ميطقاۀ . گ را م قر ر سجم

م ز و ب ورو به 22 و 2 و ميطقۀ ر ا را نر آلجاگ

. گ راار ما قار ر ب ارو و رایف ار 06/202 و 06/305

مر كاو و ركاو ال م به خجارو ب ش ر وراا آ ع رۀ عل

. ار سا 11 ميطقاۀ ار وج رو و ا رو آمجزش ت ارم ا ت

ز ا و ت م چا لش نال ز مط سب چ ر ی ا ۀمرحل

حار كثر كسا با 11 ميطقاۀ قر ر س ؛ ینشرا بر ح نم

اا مطلجب و ا گجیا و 455/502 ی يا ا ا ی م ز

با 2 ميطقاۀ . سا ميطقاه ین مط ط زیس و آلجاگ

رایاف ار ارکت اسب ً ف نلۀ یک ب 455/307 ا ی م ز

ا یا ار .گ ارا ما قر ر زیس و چ لش لط ظ ز اوم

ها و ساجم رایاف ار 09/190 ا ا ی م ا ز ب 22 ميطقۀ

ا ار م اش شرا ح نم وز ین ب ميطقه ین كه گ را م

. سا برخجرا ر مط ط زیس مطلجب اسب ً شر ی ز كه

باه اساب و ار 11 ميطقاۀ ا و آلجاگ ب ش ربجا علم

ی هغر ف ا مجق ا ار قر رگرف نبه خ طر 22 و 2 مي طق

آ و ار پا وشا ر مركاوو بخاش ار سا قر ر و خ ص

و وجل ار چج ب ال سطح ار و كييرا آلجااوهجا عج مم

ذر وجل ار شا رت ب ناي و ا ك رگ ا ی اتز سفر هذب

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

254

كييارۀ آلاجاا ميا ب یگار و ا كاربن ميج كسا ر وجل ر م لقت

یجا ا ار س سا اقاش سا كاه غ رمسا ق م و مس ق م

11 ميطقاۀ كراا س . ار و قا یف ا مطلجب زیس مط

ب شاا رینو حاار سااطحت ار 22 و 2اسااب بااه مياا طق

وجل ار ر و ار وو نار خا ک و آب اج ت و آلجاگ

.كير م

ین كرا؛ اش خ طر ب یر آمرا اس به رق م به وجهه ب

باه مجهاجات و ا اا و اظر مجرا م ر و ق ل ار ا یج

م او كا ش ا يرۀ اش و بجاا طرح مق ب اسب نجر

ا . بررس س پ ر مج طرف به و ر مركو ز آلجاگ

وار كم ا ر باجا با ش ر مركو ار 11 ميطقۀ ا ير م اش

فرسااجاگ خاا صت هغر ف اا ی مجق اا باا الت ساا خ ا

طریاق ز كاه )ایگار كييارۀ آلجاا مي ب لب ه و زیرس خ

ووریاق ميطقاه یان باه ایگار و ا جزاحا ز آلجاگ آ

و ا چ لش ب ش رین ب كه س مي طق ه له ز ت(شجا م

ك ارین 22 ميطقاۀ چيا نت . روسا روبه مط ط زیس

ما ا رت م اش ایگر ميطقۀ سه م ار ر آلجاگ م و

ظرف ا حار كثر باه ياجز ميطقه ین كه ا ش وجهه ب یر

ز و ارسا را سا خ ا و ا ه لط ظ به خجا ور ك

م ارض ار و ار غرب ار قر رگ رو لط ظ به ایگر سجو

وطل ام ناجر ار چيا نت . س مي س ب ا و وزش

و كشا ورزو ا و زما ن وخری م و چج م ر ی

ار پر كيارگ ال ام باه ارژو ب الو مصرف و طب مي ب

لطاا ظ بااه ميطقااه مطلجب اا ح اا الً ساا ز ت و ساا خ

.ی ف خج ر ك ش مط ط زیس

: س وصجر ق بم زیر وطق ق ار ین ا یج

سا س بر ش ر مط ط زیس و چ لش بيرو ميطقه -

( و ح شا ه و م ا ا مركاووت و حجزا) هغر ف ی مي طق

. ار طرح ق بم اسب نجر به ع رو ً

و سا خ وا ریخ فر یيار چاج ایگارو عج مم -

ك لبارو رشار كييارۀ وساری ی كييرا طروام عج مم س ز ت

م او ت ا حاجزا قر رگ ارو ه ا قل ا ت عج مم ش رت

م ااو ار... و ساابو فضاا و م ااو اشاارات ساا خ ه سااطجح

. س مؤثر مي طق آلجاگ

و ا ا اا سا س بار م ر ا ا خا ب اج و مك -

م او ا ا اشا ار وج اار ما ا ت آ ا وز و مجهجا

. ب شر مؤثر حجزا ر مطلجب

ها ش ایادد1. Venkat

2. Pollutant standard index

منابع .9 -1 ش رت س خ م يرس ت في ل لل ن ب ۀفصلي م س لمت ش ر ۀری شیر پ و شهیر .م 2000. ح تو ح ر

106ص و ر ت ا اشگ ا و ر ت 26ش رۀ شي س ت مط مجلۀ ل ۀ و ر ت مطلۀ: ش رو مط ار س زو برج وثث ر .1379ب. ز اات م ن

.116 و

و ر . ش را رو روب ط و طالع في ورو س زم ا ش ر ولت . چ پ1390 .1389 و ر . آم را مۀ

.و ر ت عل و پژو ش وشجر ف ت ر ۀمجل ت17 ۀش ر ر رتیپ ۀوجس و وش رس ز .1376 .ح ت يیبطر

.و ر ت وش را ر س زم ا ش ر تی روس و وش ر یریمر ۀا اشي م .1387 .ج ب و ااس ت

ناي ا اشگ ا زیس ت مط م يرس گر یش رشر ك رشي س ا مۀ پ ی و ر ت ش ر ج و آلجاگ وجل ر مي ب بيرو س م .1383 ر. ب ت

شریف.

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت255

سا ب با ا حاجزۀ ا و ساكجا گ ا بررس : مجراو مط ل ۀ و ریخ ت ش ر و «پ یر ر ش رو فرم» طر ح اگ رۀ .1388 . ا ي ت حق ق

.56 و 41ص ت3 ش رۀ يرت ا اشگ ا و ر ت ش رس زوت و م رو ا مۀ اشریه نف ت

و ر . ور ف ک و اقم و ح م ه م مط ل شرك . ا ش ر 1386 و 1384ت 1383 اگ ا. یک ار و ر ور ف ک و اقم و ح م

شا رۀ تswot وكي ک پ یۀ بر مط ط زیس ایرگ ا ز زاج ش ر پ یر ر وجس ۀ رزی ب .1392 . ا ي ت ق حق ت.ک ی روتز ت.و فرت رب

و. ميطقه و ش رو و پژو ش و مط ل چ رمت س ل ش اوا مت

.و ر سبوت ش ر شی .1378 .س یز مط حف ظ س زم

.ش ر و ر .1376 ج . ك ف كي رل شرك

.112 -99نص ی تهغر ف و پژو شت 58 ش رۀو ر ت ار آلجاگ ی عج مم هغر ف . بررس 1385ب. عل ج ا ت ت.و نفجوت

یكپ رچاۀ وفصا ل طارح مصجبۀ بجمت پ رس مش ور م يرس ن .1389 .(ع ل و و س خ رو ر براوت)و ر ش ر وجس ۀ هریر و طرح

م رو. و ش رس زو م وا و ر ت ش ر

.37 -32 و ر ت ت78 -77ۀ ش ر تیریمر یۀاشر ر رتیپ ۀوجس و ش خص .1382. گ رت كجش

و ر . ش ر ریوو برا مه و مط ل مركو . ا ش ر 1386و ر . ش ر زیس مط و مقرم و گو رش

زیبا ير ا و مجلۀ ت6 ش رۀ ش روت ریوو برا مه اقش و پ یر ر ش رو وجس ۀ مف جم بر و . مقرمه1378 ح. و ك الجت مط رز اا ت.ح لق ی ت

و ر . ا اشگ ا

پ یار رت سا زگ بجم وجس ۀ مش ور م يرس ن ت2و 1 هلر .1385 و ر . ه م طرح روب ط و شبكه و اقم و ح م و ه ی ه به مط ل

و ر . ش ر ریوو برا مه و مط ل مركو

11 ميطقاۀ شا رو وجسا ۀ مسا م باررسا و ماط ل اا طااارح چ رمت هلر مط ط ت زیس مط ل .1382پ ر . مش ور م يرس ن

و ر . ش را رو و م روت ش رس زو م وا حجزۀ و ر ت

2 ۀشا رو ميطقا ۀوجسا ت هلر چ رمت طااارح ماط ل اا و باررسا مسا م مط ط یس مط ل ز. 1382. مش ور سر وار نم يرس

.و م روت ش را رو و ر ش رس زو م وا ۀو ر ت حجز

22 ميطقاۀ ش رو وجس ۀ مس م باررسا و ماط ل اا طااارح چ رمت هلر مط ط ت زیس مط ل .1382ش رس . مش ور م يرس ن

و ر . ش را رو و م روت ش رس زو م وا حجزۀ و ر ت

1 ۀش رو ميطقا ۀوجس مس م طااارح ماط ل اا و باررسا ت هلر چ رمت ط مط س یمط ل ز .1382 .م يرس ن مش ور ب ف ش ر

.و م روت ش را رو و ر ش رس زو م وا ۀت حجزو ر

و و ميطقاه و ش رو ۀوجس و طرح مط ط زیس م ر و و ج ب وروین و مط ل ه. 1383. زیس مط پ یشگر مش ور م يرس ن

.زیس مط حف ظ س زم كشجرت زیس مط رزی ب و بررس

شا رو ۀوجسا مس م طااارح ماط ل اا و باررسا ت هلر چ رمت ط مط س یمط ل ز. 1382. م يرس ن مش ور اقش ه پ رس

.م روت ش را رو و ر و ش رس زو م وا ۀت حجزو ر 6 ۀميطق

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

256

.107 و 103 ص ت7 ش رۀ غربت س ح اشریۀ زم نت ام و فو یش و ا ه وج ر .1385ک. واك ت

Clark, A. L. 2009. Environmental Challenges to Urban Planning: Fringe areas, Ecological Footprints and Climate Change,

Presented at Key Challenges in the Process of Urbanization in Ho Chi Minh City: Governance, Socio-Economic, and

Environmental Issues, Workshop, Ho Chi Minh City, Vietnam.

European Environment Agency .2010. Urban environment, Publications Office of the European Union

Graedel, T.E., and Crutzen, P.J. 1993. Atmospheric change: an earth system 17-perspsective.W.H. Freeman and Company,

New York.