6.SINIF FEN BİLGİSİ

6.SINIF6.SINIFFEN BİLGİSİFEN BİLGİSİ

KONU : IŞIK

IŞIĞIN YAYILMASI

Işık kaynağından çıkan ışınlar aynı ortamda bir doğru boyunca yayılır.

TAM GÖLGENİN OLUŞMASI

Gölge ışığın doğrusal yolla yayılmasından meydana gelir.

Işık kaynağı tek ise tam gölge olur.

GÖLGE VE YARI GÖLGENİN OLUŞMASI

Işık kaynağı birden fazlaysa gölge ve yarı gölge meydana gelir.

GÜNEŞ TUTULMASI

Ay’ın Güneş ile Dünya arasına girmesiyle Güneş tutulması olur.

Tam Gölge Yarı Gölge

AY TUTULMASI

Tam Gölge Yarı Gölge

Dünyanın, Güneş ile Ay arasına girmesiyle Ay tutulması olur.

Düz Yüzeylerde Yansıma

Gelen Işık

Normal

Yansıyan Işık

Gelme açısı Yansıma açısı

Işığın çarptığı yüzey parlak ve pürüzsüz ise ışık düzgün olarak yansır.

Pürüzlü Yüzeylerde Yansıma

Gelen Işık

Normal

Yansıyan Işık

Gelme açısı Yansıma açısı

Işığın çarptığı yüzey pürüzlü ise dağınık yansıma olur.

Düz Aynada Görüntünün Yeri ve Özellikleri

A

N

A|

Düz aynada bir noktanın görüntüsünü bulabilmek için en az iki ışık ışını kullanılır.

Düz Aynada AB Cisminin Görüntüsü

A

B

A|

Görüntünün Özellikleri•Cismin aynaya uzaklığı, görüntünün aynaya uzaklığına eşittir.•Cismin boyu görüntünün boyuna eşittir.•Görüntü zahiridir.

B|

Küresel Aynalar;

TF M

Asal Eksen

M: MerkezF: Odak NoktasıT: Tepe Noktası

TF uzunluğu FM uzunluğuna eşittir.

Küresel Aynalarda Işınlar;1. Asal Eksene Paralel Olarak Gelen Işın:

TF M

Asal Eksen

Asal eksene paralel gelen ışınlar yansıdıktan sonra odaktan geçer

Küresel Aynalarda Işınlar;3. Odak noktasından Geçecek Şekilde Gelen Işın:

TF M

Asal Eksen

Odaktan geçecek şekilde gelen ışın, aynaya çarptıktan sonra asal eksene paralel olarak yansır.

Küresel Aynalarda Işınlar;2. Tepe Noktasından Geçecek Şekilde Gelen Işın:

TF M

Asal Eksen

Tepe noktasına gelen ışın, asal eksen ile eşit açı yaparak yansır.

Küresel Aynalarda Işınlar;2. Merkezden Geçecek Şekilde Gelen Işın:

T F M

Asal Eksen

Merkezden geçeçek şekilde gelen ışınlar, aynı doğrultuda geri yansır.

Küresel Aynalarda Görüntü ve özellikleri2. Cisim Merkez dışında İse:

T0

F M

Asal Eksen

Cisim merkez dışında ise görüntü merkez ile odak noktası arasında oluşur. Görüntü gerçek, cisimden

küçük ve terstir.

Küresel Aynalarda Görüntü ve özellikleri1. Cisim Merkezde İse:

T0

F M

Asal Eksen

Cisim merkezde ise görüntü gerçek, cisimle aynı büyüklükte ve ters oluşur.

Küresel Aynalarda Görüntü ve özellikleri3. Cisim Merkez İle Odak Noktası Arasında İse:

T0

F M

Asal Eksen

Cisim merkez ile odak noktası arasında ise, görüntü merkezden uzakta oluşur. Görüntü gerçek,

cisimden büyük ve terstir.

Küresel Aynalarda Görüntü ve özellikleri4. Cisim Odak Noktasında İse:

T0

F M

Asal Eksen

Cisim odak noktasında ise, görüntü sonsuzda oluşur.

Küresel Aynalarda Görüntü ve özellikleri5.Cisim Odak Noktası İle Tepe Noktası Arasında İse:

T0

F M

Asal Eksen

Cisim odak noktası ile tepe noktası arasında ise, görüntü aynanın arkasında oluşur, görüntü zahiridir

cisimden büyük ve düzdür.

Tümsek Aynalar;1. Asal Eksene Paralel Gelen Işın:

T0

F M

Asal Eksen

Asal eksene paralel olarak gelen ışınlar aynaya çarpınca uzantısı odak noktasından geçecek şekilde

yansır.

Tümsek Aynalar;1. Uzantısı Odak Noktasından Geçecek Şekilde Gelen Işın:

T0

F M

Asal Eksen

Uzantısı Odak Noktasından Geçecek Şekilde Gelen Işın, Asal Eksene Paralel Olarak yansır.

Tümsek Aynalar;2. Tepe Noktasına Gelen Işın:

T0

F M

Asal Eksen

Tepe noktasına gelen ışınlar, asal eksenle eşit açı yaparak yansır.

Tümsek Aynalar;3.Uzantısı Merkezden Geçecek Şekilde Gelen Işın:

T0

F M

Asal Eksen

Uzantısı merkezden geçecek şekilde gelen ışınlar, aynaya çarptıktan sonra aynı doğrultuda geri yansır.

Tümsek Aynalar;Tümsek Aynada Görüntü Çizimi

T0

F M

Asal Eksen

Tümsek aynada cisim nereye konursa konsun görüntü daima düz, cisimden küçük odak ile tepe

noktası arasında oluşur

Tümsek Aynalar;Odak Işını

T0

F M

Asal Eksen

Uzantısı odak noktasından geçeçek şekilde gelen ışınlar, asal eksene paralel olarak yansır.

Işığın Kırılması

Az kırıcı ortamdan çok kırıcı bir ortama geçen ışık normale yaklaşarak kırılır. Tersi durumda

normalden uzaklaşarak kırılır.

Hava

Cam

Normal

Gelme Açısı

Kırılma Açısı

Gelen Işın

KırılanIşın

Beyaz Işığın Renklere Ayrılması

Beyaz ışık demeti prizma üzerine düştüğünde kırılmaya uğrayarak yedi değişik renk meydana gelir. Buna beyaz ışığın tayfı denir.

Mercek Çeşitleri

İnce Kenarlı Mercekler Kalın Kenarlı Mercekler

İnce Kenarlı Merceklerde Özel Işınların Geçişi1. Asal Eksene Paralel Gelen Işın

O

F F|

İnce kenarlı merceklerde asal eksene paralel gelen ışın kırıldıktan sonra odaktan geçer.

İnce Kenarlı Merceklerde Özel Işınların Geçişi2. Odaktan Gelen Işın

O

F F|

Odaktan geçerek gelen ışın, mercekte kırıldıktan sonra asal eksene paralel olarak yoluna devam eder.

İnce Kenarlı Merceklerde Özel Işınların Geçişi3. Optik Merkezden Geçecek Şekilde Gelen Işın

O

F F|

Optik merkezden geçecek şekilde gelen ışın, doğrultusunu değiştirmeden yoluna devam eder.

İnce Kenarlı Merceklerde Özel Işınların Geçişi4. Merkezden Geçecek Şekilde Gelen Işın:

O

F F|

Merkezden geçecek şekilde gelen ışınlar ,merkezden geçecek şekilde kırılırlar.

M M

Kalın Kenarlı Merceklerde Özel Işınların Geçişi1. Asal Eksene Paralel Gelen Işın

O

F F|

Asal eksene paralel gelen ışın, uzantısı odaktan geçecek şekilde kırılır.

Kalın Kenarlı Merceklerde Özel Işınların Geçişi2. Odaktan Gelen Işın

O

F F|

Merceğin arkasındaki odak noktasına gönderilen ışın, kırılarak asal eksene paralel olarak yoluna

devam eder.

Kalın Kenarlı Merceklerde Özel Işınların Geçişi3. Optik Merkezden Gelen Işın

O

F F|

Optik merkezden geçecek şekilde gelen ışın, doğrultu değiştirmeden mercekten geçer.

İnce Kenarlı Merceklerde Görüntü1. 2F Uzaklığının Dışında Bulunan Cismin Görüntüsü

O

F F|

Görüntü F ile 2F arasında, gerçek, ters ve cisimden küçük oluşur.

2F 2F|

İnce Kenarlı Merceklerde Görüntü2. 2F Uzaklığının Bulunan Cismin Görüntüsü

O

F F|

Görüntü cisim ile aynı boyda, ters ve gerçek olarak oluşur.

2F 2F|

İnce Kenarlı Merceklerde Görüntü3. F ile 2F arasında Bulunan Cismin Görüntüsü

O

F F|

2F uzaklığından daha ötede, cisimden büyük, ters ve gerçek oluşur.

2F 2F|

İnce Kenarlı Merceklerde Görüntü4. F Noktasında Bulunan Cismin Görüntüsü

O

F F|

Cisim odakta ise görüntü sonsuzda oluşur.

2F 2F|

İnce Kenarlı Merceklerde Görüntü5. F İle O Arasında Bulunan Cismin Görüntüsü

O

F F|

Görüntü cismin olduğu tarafta, zahiri düz ve cisimden büyüktür.

2F 2F|

Kalın Kenarlı Merceklerde Görüntü Çizimi

O

F F|

Kalın kenarlı merceklerde cisim nereye konulursa konsun elde edilen görüntü daima düz, zahiri ve

cismin boyundan küçüktür.