หากพบ potential donor กรุณาแจ้งโรงพยาบาล...

โรงพยาบาล หากพบ potential donor กรณาแจง

ชอ

โทร.

หรอ ศนยร บบรจาคอว ยวะสภากาชาดไทย 08 1932 8542 , 08 1933 6957

คานา

ดวยกระบวนการบรจาคอวยวะมความซบซอนและมข นตอนมากมาย เรมตงแต

การพจารณาหาผทคาดวาจะบรจาคได การประเมนสภาพของผปวย การตรวจวนจฉย

สมองตาย การใหขอมลและการเจรจาขอบรจาคอวยวะจากญาต การจดสรรอวยวะ

การผาตดนาอวยวะออก ตลอดจนการดแลญาตและรางผบรจาคภายหลงการผาตด

เปนตน ในแตละรายอาจจะมการเรยงลาดบของกจกรรมทแตกตางกน ผปฏบตงานท

เกยวของจงตองมความรความเขาใจ ในเรองตางๆ ทเกยวของกบกระบวนการบรจาคและ

ปลกถายอวยวะเปนอยางด เพอใหการประสานงานเปนไปดวยความถกตอง รวดเรว

สามารถแกไขปญหาทเกดขนไดทนทวงท กระบวนการบรจาคอวยวะจงสามารถดาเนนไป

ไดอยางราบรน ญาตผบรจาคอวยวะไมรสกวามความยงยากหรอเปนภาระตอครอบครว

งานสามารถดาเนนไปอยางตอเนอง อวยวะสามารถนาไปปลกถายใหแกผรบอวยวะ

ภายในเวลาทกาหนด ผลการปลกถายสาเรจกอใหเกดชวตใหมทมคณภาพชวตทด

ศนยรบบรจาคอวยวะฯ ไดจดทาคมอการดแลผบรจาคอวยวะทมภาวะสมองตาย

และประสานงานการปลกถายอวยวะ เผยแพรแกโรงพยาบาลตางๆ เพอใชเปนแนวทาง

ในการดาเนนการเมอมผบรจาคอวยวะสมองตาย ซงเนอหาในคมอดงกลาวมรายละเอยด

ทกขนตอน รวมทงเอกสาร แบบฟอรมตางๆ ซงในทางปฏบตพบวา ผปฏบตงาน

มความยงยากในการคนหาขอมลทตองการอยางเรงดวน ศนยฯ จงไดรวบรวมแนวปฏบต

โดยสรปของแตละขนตอน เพอใหบคลากรทปฏบตงานไดใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน

ไดงายขน

ศนยรบบรจาคอวยวะฯ หวงวา ขอมลตางๆ ในเอกสารน จะเปนประโยชนตอ

ผปฏบตงานไมมากกนอย

คณะผจดทา

ศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทย

สงหาคม 2556

สารบญ

หนา

• คานา ............................................................................................................. 1

• เราสามารถพบผปวยสมองตายไดทไหน ......................................................... 3

• ขนตอนการบรจาคอวยวะ ............................................................................. 4

• การวนจฉยสมองตาย .................................................................................... 5

• การคดเลอกผบรจาคอวยวะ ........................................................................... 9

• เหตผลทตองสงตวอยางเลอด/ตอมนาเหลองมาทศนยรบบรจาคอวยวะ .......... 10

• การดแลผบรจาคอวยวะ ............................................................................... 12

• แผนผงการประสานงานการปลกถายอวยวะ ................................................. 14

• การเจรจากบญาตเพอขอบรจาคอวยวะผปวยสมองตาย ................................ 16

• การดแลผบรจาคอวยวะและญาตภายหลงการบรจาคอวยวะ .......................... 18

• การเดนทางของทมผาตดผบรจาคอวยวะ ...................................................... 19

• การเตรยมหองผาตดและเครองมอ ................................................................ 20

• การผาตดผบรจาคหลายอวยวะและเนอเยอ................................................... 22

• การบรรจอวยวะ .......................................................................................... 23

• การขอพระราชทานเพลงเผาศพหรอดนฝงศพผบรจาคอวยวะเปนกรณพเศษ 25

• เอกสารอางอง .............................................................................................. 26

• สาระจาก ทาน ว. วชรเมธ ........................................................................... 27

• ผบรหารและบคลากรของศนยรบบรจาคอวยวะ ........................................... 28

• แผนทศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทย .............................. ดานในปกหลง

เราสามารถพบผปวยสมองตายไดทไหน

ผปวยทอาจจะเปนผบรจาคอวยวะได (potential donor)

1. ตองไมรสกตวและอยในเครองชวยหายใจ Glasgow Coma score E1M1VT

2. ไมมการตดเชอรนแรงทอาจตดตอไปยงผรบอวยวะได

3. ไมเปนมะเรง

4. อวยวะยงทางานไดด หรอใกลเคยงปกต

4 ศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทย

ขนตอนการบรจาคอวยวะ

เมอมผปวยสมองตายทอาจจะบรจาคอวยวะได (potential donor) ควรดาเนนการ

ดงน

1. ขออนญาตแพทยเจาของไขเพอดาเนนการเรองการบรจาคอวยวะ

2. ขอความรวมมอแพทยในการวนจฉยสมองตายและแจงเรองสมองตายแกญาต

3. เจรจากบญาตเพอขอรบบรจาคอวยวะ

4. เตรยมขอมลผปวย: ประวตการเจบปวย การรกษาในอดต /ปจจบน

ผลการตรวจทางหองปฏบตการฯลฯ (ตาม donor checklists)

5. สงตรวจทางหองปฏบตการเพมเตม ตดตามผล เพอประเมนการทางานของอวยวะ

6. ดแลผบรจาคอวยวะใหอวยวะอยในสภาพทเหมาะสมสาหรบปลกถาย

7. สงตวอยางเลอด ตอมนาเหลองมายงศนยรบบรจาคอวยวะเพอคดกรองการ

ตดเชอและตรวจหาชนดของเนอเยอ (HLA typing)

8. เตรยมหองผาตด บคลากรทปฏบตงานในหองผาตด สาหรบผาตดนาอวยวะออก

9. ดแลและอานวยความสะดวกแกญาตในการรบรางกลบไปประกอบพธทางศาสนา

กระบวนการบรจาคอวยวะของผปวยแตละรายมระยะเวลาทแตกตางกน

เมอศนยรบบรจาคอวยวะฯ ไดรบขอมลผบรจาคอวยวะ จะตองสงตอขอมลน

ไปยงโรงพยาบาลททาการปลกถายอวยวะ และจดสรรอวยวะตามเกณฑฯ

ในระหวางน จะประสานงาน การเตรยมหองผาตด/เวลาผาตด และการเดนทาง

เพอใหสามารถนาอวยวะไปปลกถายใหแกผรออวยวะไดรวดเรวทสด

ศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทย 5

การวนจฉยสมองตาย

สมองตาย (brain death) หมายถง การทแกนสมองถกทาลายจนสนสด

การทางานโดยสนเชงตลอดไป (the irreversible cessation of brainstem function)

แพทยสภาไดออกหลกเกณฑและวธการวนจฉยสมองตายพรอมดวยภาคผนวกทม

ขอแนะนาการวนจฉยสมองตายและการดแลผปวยเพอการบรจาคอวยวะไวดวยสาหรบ

ขอสาคญทควรทราบ มดงน

1. การวนจฉยสมองตายใหกระทาโดยแพทยไมนอยกวา 3 คน และตองไม

ประกอบดวยแพทยผทาการผาตดปลกถายอวยวะรายนน หรอแพทยทดแลผปวยท

ตองการอวยวะไปปลกถายหากมขอสงสยใหปรกษาแพทยผเชยวชาญดานระบบประสาท

2. แพทยผดแลผปวยสมองตายทอยในขายเปนผบรจาคอวยวะได ควรตรวจ

วนจฉยสมองตายและแจงใหญาตทราบ เมอครบตามเกณฑ แนะนาใหบรจาคอวยวะ

โดยใหพบกบผประสานงานการปลกถายอวยวะของโรงพยาบาล

3. ผอานวยการโรงพยาบาลหรอผไดร บมอบหมาย จะตองรวมเปนผร บรอง

การวนจฉยสมองตายและเปนผลงนามรบรองการตาย

4. ตองตรวจผปวย 2 ครง โดยครงท 1 ไมตองทา apnea test ทาเฉพาะการตรวจ

ครงท 2 ใหมระยะหางกนดงตารางดานลาง กรณทา apnea test ไมไดใชการตรวจอน

ยนยนได

อายผปวย ระยะหาง การตรวจยนยน

< 7 วน ใชเกณฑนไมได -

7 วน - 2 เดอน 48 ชวโมง electroencephalography

2 ครง หางกน 48 ชวโมง

2 เดอน - 1 ป 24 ชวโมง electroencephalography

2 ครง หางกน 24 ชวโมง

> 1 ป 6 ชวโมง กรณไมสามารถทดสอบ apnea test

อาจตรวจ cerebral angiography

หรอ isotope brain scan ได

1. ดแลให SBP ≥ 90 mmHg, BT ≥ 36º C, PaCO2 ≥ 40 mmHg

2. Pre-oxygenation: FiO2 = 1.0, tidal volume = 10 ml/kg,

respiratory rate 10 ครง/นาท เปนเวลา 30 นาท

3. เจาะ arterial blood gas (ABG) baseline ให PaCO2 ≥ 40 mmHg,

PaO2 > 200 mmHg

4. หยดเครองชวยหายใจและสอดสายยางผาน endotracheal tube

เขาไปในหลอดลมเหนอ carina ให O2100 % rate 6 L/min เปนเวลา

นาน 10 นาท

5. สงเกตวาไมมการเคลอนไหวของทรวงอกและหนาทอง ขณะหยด

เครองชวยหายใจ (apnea test positive)

6. เจาะ ABG: PaCO2 ≥ 60 mmHg หรอมคาเพมมากขนกวาคาปกต

20 mmHg

7. ตอเครองชวยหายใจทนทเมอม arrythmia, BP ลดลง แมวาเวลา

หยดเครองชวยหายใจยงไมถง 10 นาท และเรมตนการทดสอบใหม

หางจากครงแรกอยางนอย 2 ชวโมง

Apnea testing recommended guidelines

““การบรจาคอวยวะ ไมทาใหผปวยเสยชวตการบรจาคอวยวะ ไมทาใหผปวยเสยชวตการบรจาคอวยวะ ไมทาใหผปวยเสยชวต

การเสยชวตของผปวยทาใหเกด การบรจาคอวยวะการเสยชวตของผปวยทาใหเกด การบรจาคอวยวะการเสยชวตของผปวยทาใหเกด การบรจาคอวยวะ””

ปญหาทอาจจะทาใหไมสามารถวนจฉยสมองตายได

ปญหา ผลลพธ การแกปญหา

1. Hypothermia

Decreased CO2 production

Arrythmia - keep warm BT ≥ 36º C

2. Hemodynamic instability BP drop - increase IV fluid

- give colloid solution

3. Electrolyte imbalance

Arrythmia - IV fluid add KCl, MgSO4

- keep urine output ≤ 300 ml/hr

4. Arrythmia

cardiac arrest - correct electrolyte imbalance

keep warm

- decrease inotrope

5. PaCO2 < 60 mmHg

inadequate stimuli for

spontaneous respiration

- check baseline ABG

- decreased RR 3-4 ครง/นาท

6. Hypoxia BP drop, cardiac arrest - pre-oxygenation,

- give O2 via a tube over carina

7. Spinal reflex Misinterpretation - ตรวจ motor response บรเวณ

ใบหนาเทานน

การตายของบคคล*

หมายความวา

บคคลอยในสภาวะทระบบการไหลเวยนเลอด และระบบการหายใจหยดทางาน

โดยไมสามารถกลบคนไดอก หรออยในสภาวะสมองตาย

คอ การทแกนสมองถกทาลายจนสนสดการทางานโดยสนเชงตลอดไป

*ขอบงคบแพทยสภาวาดวยการรกษาจรยธรรมแหงวชาชพเวชกรรม (ฉบบท 3)

ประกาศ ณ วนท 25 ธนวาคม พ.ศ.2551

ขอสงสยทพบบอย

1. ผใดควรเปนผแจงแกญาตวาผปวยมภาวะสมองตาย และแจงเมอใด

• แพทยททาการรกษาผปวยเปนผแจงใหทราบตงแตเมอครบเกณฑสมองตาย

และแจงยนยนอกครงเมอการทา apnea test positive

2. แพทยผใหการรบรองตรวจภาวะสมองตายอก 2 คนจาเปนตองตรวจซา

ตามขนตอนทงหมดหรอไม

• การตรวจ brainstem reflexes เปน clinical check lists สามารถทาในเวลาใดกไดโดย

แพทย 3 คน

• การตรวจ apnea test ใหกระทาโดยแพทยทานใดทานหนงทรวมรบรองตรวจภาวะ

สมองตาย

3. ผปวยขยบแขนขาไดเมอกระตน หลงจากรบรองภาวะสมองตายแลว

• เปน spinal reflex ควรให muscle relaxants ระหวางเคลอนยายผปวย

หรอในระหวางผาตดนาอวยวะออก

4. การลงเวลาตาย ควรเปนเมอไร

• ใชเวลาตรวจวนจฉยครงท 2 เมอผล apnea test positive

5. กระบวนการทดสอบภาวะสมองตายโดยเฉพาะการตรวจ apnea test

ทาอนตรายผปวยหรอไม

• การทา apnea test เปนการตรวจขนตอนสดทาย

• ตราบใดทไมเกด hypoxia หรอ BP ลดลงระหวางการตรวจ จะไมทาใหเกด

อนตรายมากขน

6. โรงพยาบาลไมมแพทยประสาทวทยาหรอประสาทศลยแพทยสามารถวนจฉย

และดแลผปวยสมองตายไดหรอไม

• แพทยทกคนสามารถตรวจวนจฉยสมองตายได

การคดเลอกผบรจาคอวยวะ

สาเหตหลกการเสยชวตของผบรจาคอวยวะ

1. Cerebral trauma 2. Intracranial hemorrhage

3. Cerebrovascular accidents (CVA) 4. Primary brain tumor (No VP shunt)

5. Suicide (gun shot, hanging)

6. Brain hypoxia จาก respiratory & cardiac arrest เชน drowning, seizure etc.

คณสมบตของ Potential donor

• on ET-tube ใชเครองชวยหายใจอยในโรงพยาบาล

• Glasgow Coma Score E1M1VT (2T) with no reflex

• No sepsis, No malignancy, NO HIV positive

• Brain death diagnosis

• Family consent

Potential donor screening

1. ตรวจสอบประวตการเจบปวยในอดต และปจจบน การรกษา จากแฟมประวต

ผปวยใน และ OPD card ของผปวย

2. ประวตอนๆ เชน โรคประจาตว ประวตการผาตด อาชพ โรคตดตอทางเพศสมพนธ

การเบยงเบนทางเพศ การไดรบเลอดโรคตดตออนๆ และการดมเหลา

สบบหร ระบจานวนและความถ การใชยาเสพตด

3. ปรกษากบแพทยเจาของไขเกยวกบประเดนโรคตางๆ ทสงสย

4. Laboratory screening& imaging studies :-

4.1 Infectious markers: HIV Ab, HBsAg, HBcAb, HBsAb, HCV Ab,

syphilis, HIV Ag

4.2 Blood chemistry: blood sugar, BUN, Cr, electrolyte, LFT,

4.3 Coagulation study: INR, PT, PTT

4.4 Hematology: Blood group ABO, CBC

4.5 Urinalysis 4.6 การตรวจอนๆ: chest x-ray, EKG, arterial blood gas, hemo c/s,

urine c/s, sputum c/s

4.7 Special investigation: Plain KUB, abdominal ultrasonography

5. ขนาดของผบรจาคอวยวะ : นาหนก สวนสง

: รอบอก (วดผาน nipple)

: รอบทอง (วดผาน xiphoid)

เหตผลทตองสงตวอยางเลอด/ตอมนาเหลอง มาทศนยรบบรจาคอวยวะ

1. ศนยฯ จะตรวจหา HIV, HBV, HCV อกครงดวยวธ NAT (Nucleic Acid

Amplification Testing)

2. เพอใชในการตรวจ HLA typing สาหรบจดสรรไต

3. สวน lymph nodeหรอspleen จะนาไปแยกเอา lymphocyte สาหรบทดสอบ

HLA crossmatching

ดงนน กรณทยงไมไดผาตดผบรจาคอวยวะ หากโรงพยาบาลสามารถตด lymph

node สงมายงศนยฯได จะทาใหทราบผล HLA crossmatching เรวขน แพทยสามารถ

ปลกถายไตไดรวดเรวขน ชวยลด cold ischemic time จงเกดผลดตอการปลกถายไต

4. เพอสงตรวจพเศษอนๆเชน HIV Ag, CMV IgG, CMV IgM ฯลฯ

**เขยน ชอ- สกล ผปวย ตดทหลอดเลอดทกหลอด

repeat infectious markers,

(serology, NAT),

HLA typing

Clotted blood 20 ml

EDTA blood 24 ml

Lymph node

3-5 nodes HLA crossmatching

ศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทย

อาคารเทดพระเกยรต สมเดจพระญาณสงวรฯ ชน 5

ถนนองรดนงต เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330

โทร. 08 4361 2343, 08 1932 8542, 08 1933 6957

การบรรจ

ตวอยางเลอด - มดหลอดเลอดรวมกน นาใสถงพลาสตก ผกปากถงใหแนน

ตอมนาเหลอง - ใสขวด หรอถงพลาสตก แชใน NSS ปดใหแนน

ไมตองแชนาแขง นาทงหมดใสกลองกระดาษ, กลองโฟม หรอภาชนะทเหมาะสม

(ใสกระดาษในกลองเพอกนกระแทก) ปดภาชนะทบรรจใหแนน

จาหนาถง

การจดสง

เลอกชองทางทสะดวกและรวดเรวทสด เชน

1. สายการบนพาณชย เชน การบนไทย นกแอร

1.1 ประสานงานกบศนยรบบรจาคอวยวะฯ แจงเทยวบน วน เวลา ทจดสง

1.2 ศนยฯ ทาหนงสอขอความอนเคราะหสงใหกบโรงพยาบาล เพอนาสงพรอม

ตวอยางเลอด

1.3 นาสงทสนามบนกบเจาหนาทสายการบน เปนสงการประเภท care of purser

กอนเวลาเครองออกประมาณ 1 ชวโมง

2. รถต รถทวรแจงขอมล

2.1 เบอรตดตอทารถปลายทาง

2.2 ชอและเบอรโทรตดตอพนกงานขบรถ

2.3 สถานปลายทางและเวลาทรถจะถงจดหมาย

สาหรบการสงทางสายการบน

ขอใหบรรจใสกลองโฟม

ทกครง

การดแลผบรจาคอวยวะ

ผปวยสมองตายมการเปลยนแปลงของรางกายหลายระบบ การดแลรกษาทด

จะทาใหไดอวยวะทมคณภาพ สงผลตอการทางานของอวยวะเมอนาไปปลกถายให

ผรบอวยวะ

สงทตองการในการดแลผบรจาคอวยวะทเหมาะสม คอ

• BP systolic ≥100 mmHg • CVP 5-10 cmH2O • urine output >30 ml/hr

• body temperature ≥36°c

ปญหาทพบบอย

ปญหา/สาเหต การดแลรกษา

Hypotension

- Neurogenic shock

- Hypovolemia

- Diabetes insipidus (DI)

- Fluid restriction

- IV Fluid resuscition

- Inotropic support :-

- Dopamine < 12 µg/kg/min

- Dobutamine < 15 µg/kg/min

- Epinephrine< 0.1 µg/ Kg/min

- Norepinephrine< 0.2 µg/ Kg/min

Polyuria

- Pituitary,Hypothalamic dysfunction

- Lack of antidiuretic hormone

- Fluid replacement

- DDAVP 0.3 µg/kg IV

(ถาไมม ให Vasopressin 0.1 u/min)

- Correct electrolyte imbalance

- CVP of 6-10mmHg (5-10 cm H2O)

- Inotropic support

ปญหา/สาเหต การดแลรกษา

Hypothermia

- Loss of central temperature

regulation

- Monitoring body temperature

- Keep warm :-

- หมผาอน

- ใหสารนาทอน

- เพมอณหภมหอง

Fluid and electrolyte imbalance

- Polyuria

- Metabolic acidosis

- Fluid replacement (crystalloid ± colloid)

- Correct electrolyte imbalance

Keep Na < 155 mEq/L, K > 3.5 mEq/L

Anemia

- Injury

- PRC replacement or blood transfusion

keep Hct > 25%

- Fluid replacement

Infection

- Prolonged ventilation

- Trauma

- Strict aseptic conditions

- urine c/s, sputum c/s and hemo c/s

- Prophylaxis broad spectrum antibiotics

Arrhythmia

- Electrolyte imbalance

- CNS injury

- Acid base abnormality

- Hypothermia

- Monitor EKG

- Drug treatment in cardiac arrhythmia

Beta blocker: isoproterenol, epinephrine

- แกไขภาวะ hypokalemia, hypocalcemia,

hypomagnesemia, hypernatremia และ

ภาวะ hypothermia

แผนผงการปฏบตงานเมอมผบรจาคอวยวะสมองตาย

Identify potential donor โดยแพทยเจาของไขหรอพยาบาลประจาหอผปวย

แจงแพทยเพอวนจฉยสมองตายตามเกณฑแพทยสภา

แจงผประสานงานการปลกถายอวยวะ (Transplant coordinator)

ขอบรจาคอวยวะจากญาต ยนยอมบรจาคอวยวะ ไมยนยอมบรจาคอวยวะ

ญาตลงนามในใบยนยอมบรจาคอวยวะ ดแลผปวยและญาต

แจงผประสานงานการปลกถายอวยวะ ของศนยรบบรจาคอวยวะฯ โทร. 08 1932 8542 , 08 1933 6957

แจงคณะแพทยทดแลผบรจาคอวยวะ - ประเมนผบรจาคอวยวะ : chest X-ray, EKG, laboratory ฯลฯ

- รกษาอวยวะใหอยในสภาพทเหมาะสม : BP systolic 100 mmHg : CVP 5-10 cmH2O : urine output (>30 cc/hr) : body temperature (36c)

กาหนดเวลาทาผาตดนาอวยวะ

ประเมนอวยวะตางๆ สามารถนาไปปลกถายได

ผาตดนาอวยวะออกจากผบรจาค(organ retrieval)

แจงผลการปลกถายอวยวะมายงศนยรบบรจาคอวยวะฯ สนบสนนโรงพยาบาลทมผบรจาคอวยวะ

- คาใชจายในการดแลผบรจาคอวยวะ - ใชจายในการผาตดนาอวยวะออก

จดลาดบในการจดสรรอวยวะ ครงตอไป

สนบสนนและอานวยความสะดวกแกญาตผบรจาค 1. จดหาโลงศพและรถสงศพไปยงสถานทบาเพญกศล 2. มอบหรดเคารพศพ 3. มอบเกยรตบตรสภากาชาดไทย เชดชความด ผบรจาคอวยวะ

4. ขอพระราชทานเพลงเผาศพ 5. มอบสมาชกกตตมศกดสภากาชาดไทยแกทายาท 1 คน

เจาะเลอดและตด lymph node สงมายงศนยรบบรจาคอวยวะฯ - clotted blood 20 ml - EDTA blood 24 ml - lymph node 3-5 nodes ใสใน NSS หรอ transport media

หองปฏบตการเนอเยอตรวจ infectious markers, HLA typing และเลอกผรอไตตามเกณฑ โดยโปรแกรมคอมพวเตอร

หองปฏบตการเนอเยอตรวจ HLA crossmatching เพอจดสรรไต

แจงผล HLA crossmatching แก รพ.ทไดรบการจดสรรไตให

หมายเหต 1. โรงพยาบาลสามารถแจงผบรจาคอวยวะมายงศนยรบบรจาคอวยวะได ตงแต Identify potential donor ได 2. ทมผาตดจะตองนา spleen ออกเพอนามาใชในการทา HLA crossmatching เพอการจดสรรอวยวะดวย

ศนยรบบรจาคอวยวะจดสรรอวยวะ แตละอวยวะตามสถานะของผรออวยวะ และตามลาดบของทมผาตด

คณะแพทยทรกษาผรออวยวะ กรณปลกถายหวใจ/ปอด หรอตบ - คดเลอกผรออวยวะทเหมาะสม - เตรยมผรออวยวะเขาอยโรงพยาบาล เพอรบการปลกถายอวยวะ

นาอวยวะบรจาคมาปลกถายใหแก ผรออวยวะ (organ transplant)

ทมผาตดเกบรกษาอวยวะใหเหมะสมเพอเตรยมปลกถายใหผรออวยวะ

กรณปลกถายหวใจ/ปอด หรอตบ อาจเรมการผาตดผรออวยวะ

ผาตดผบรจาคอวยวะ (donor operation)

หากผปวยมบตรบรจาคอวยวะ

จะชวยใหญาตตดสนใจบรจาคอวยวะไดมากขน

สามารถสอบถามศนยรบบรจาคอวยวะฯ ไดวา

ผปวยมบตรบรจาคอวยวะหรอไม

การเจรจากบญาตเพอขอบรจาคอวยวะผปวยสมองตาย

การเตรยมเจรจา

ผเจรจาตองเตรยมพรอมกอนการเจรจาขอบรจาคอวยวะจากญาต และตองตรวจสอบ

ใหมนใจเกยวกบเรองตอไปน

1. แพทยเจาของไขไดแจงกบญาตถงผลการรกษาและภาวะสมองตายแลว

2. แพทยเจาของไขอนญาตใหเจรจาขอบรจาคอวยวะกบญาตได

3. ทราบรายละเอยดและประวตการรกษาของผเสยชวต

4. ญาตพรอมทจะเจรจาดวย

5. ญาตทจะเจรจาดวยเปนผมอานาจตดสนใจและลงนามยนยอมบรจาคอวยวะ

6. เตรยมใบยนยอมบรจาคอวยวะ และขอมลทสามารถสนบสนนการเจรจา

ขอบรจาคอวยวะ

7. จดสถานทใหพรอม เหมาะสม

การเจรจาขอบรจาคอวยวะ

1. เจรจาขอบรจาคอวยวะหลงจากแพทยแจงอาการ สาเหตการเสยชวต และ

ผลการรกษาของผปวยแกญาตแลว

2. สอบถามขอมลอนทจะเปนประโยชน เชน บคลกลกษณะสวนตวทมความโอบออม

อาร ชวยเหลอผอน ทาบญ เพอใหญาตเหนดวยและยนยอมบรจาคอวยวะ

3. การเจรจากบญาตดวยคาถามปลายเปด จะชวยใหญาตไดแสดงความรสก

ใหมากทสด ไมควรใชศพททางการแพทยหรอพดเรวจนเกนไป

4. เปดโอกาสใหญาตไดซกถาม และใหเวลาญาตไดปรกษาหารอรวมกน

5. ไมเสนอสงแลกเปลยนหรอผลประโยชนเพอใหญาตยนยอมบรจาคอวยวะ

6. เคารพการตดสนใจของญาตและขอบคณญาต แมวาจะไมบรจาคอวยวะ

ตวอยาง

“นายใจด ใจบญ บดาของนายใจงาม ใจบญ ไดรบทราบเรองการบรจาคอวยวะแลว ไมขดของ ยนยอมบรจาคอวยวะของนายดใจ ใจบญ แตเนองจากอยตางจงหวดและไมสามารถเดนทางมาได

จงให นายญาต ใจสข ซงเปนนาชายของผปวยลงนามบรจาคอวยวะแทน”

ญาตทสามารถลงนามบรจาคอวยวะได(เรยงตามลาดบ)

คสมรส บตรทบรรลนตภาวะ บดา มารดา พ นอง ญาตทบรรลนตภาวะ ผแทนโดยชอบธรรมตามกฎหมาย

เมอญาตยนยอมบรจาคอวยวะ

1. ใหญาตลงนามในใบยนยอม

บรจาคอวยวะ

2. หากญาตทมอานาจลงนาม

ตามกฎหมายไมสามารถเดนทางมาได

ใหญาตลาดบถดมาลงนามแทน และ

เขยนขอความเพมเตมในใบยนยอมวา

“ (ผมอานาจลงนาม) ยนยอมบรจาค

อวยวะของ..... แตไมสามารถเดนทางมาได

จงให (ญาตทจะลงนามแทน) ลงนามบรจาคอวยวะแทน” และใหลงนามกากบ

หากมปญหาเรองความสมพนธของญาตกบผบรจาคอวยวะ อาจจาเปนตองให

เจาพนกงานตารวจเปนผสอบปากคาและลงบนทกเปนหลกฐานยนยนความสมพนธวา

เปนญาตกนและยนดบรจาคอวยวะของผปวยโดยไมรบสงตอบแทน

3. กรณมญาตมาหลายคนใหญาตอก 2 คน ลงนามเปนพยาน ถาไมมญาตอน

เจาหนาทของโรงพยาบาล หรอผประสานงานฯ สามารถลงนามเปนพยานได

4. บนทกขอมลของญาต เชน ชอ นามสกล ทอย เพอการจดสงเอกสาร

และการตดตอในอนาคต

5. ควรสาเนาเอกสารสาคญเพอยนยนตวบคคลของผบรจาคอวยวะและญาต

เชน บตรประจาตวประชาชน หรอทะเบยนบานเกบไว

6. เกบใบยนยอมบรจาคอวยวะไวกบแฟมประวตของผปวย

กรณทญาตบรจาคอวยวะแลว แตไมไดผาตดผบรจาคอวยวะดวยสาเหตใดกตาม

ไมสามารถขอพระราชทานเพลงเผาศพฯและรบสทธสมาชกกตตมศกดสภากาชาดไทย

ควรใหขอมลกบญาตเปนระยะๆ วา

อยในขนตอนใดของการบรจาค

ใหโอกาสญาตในการลาผบรจาค

อวยวะกอนนาเขาหองผาตด ถาญาต

การดแลผบรจาคอวยวะและญาตภายหลงการบรจาคอวยวะ

กอนผาตดนาอวยวะออก

1. แนะนาญาตเรอง วน/เวลา ทสามารถ

รบรางผบรจาคกลบไปประกอบพธทาง

ศาสนา การเตรยมรบรางผบรจาคอวยวะ

เอกสารทตองใชประกอบการออกมรณบตร

2. แจงญาตกรณทเปนผปวยนตเวช และตองมการผาศพเพอชนสตรพลกศพ

อาจจะมข นตอนมากขน ใชเวลารบศพนานขน

3. สอบถามญาตเรองการเตรยมจดหาโลงศพและรถสงศพ หากญาตตองการให

ศนยรบบรจาคอวยวะจดหาใหกได แตไมสามารถมอบเงนใหญาตไปดาเนนการเองได

หลงจากผาตดผบรจาคอวยวะแลว

1. ดแลความเรยบรอยรางของผบรจาคอวยวะดวยความเคารพ

2. อานวยความสะดวกแกญาตในการรบศพ

3. ศนยรบบรจาคอวยวะ ขอความรวมมอในการจดหาพวงหรดเคารพศพ โดยให

เบกคาใชจายจากศนยรบบรจาคอวยวะได

4. แจงเรองสทธสมาชกกตตมศกดสภากาชาดไทย กรณทสามารถนาอวยวะไปใช

ประโยชนได โดยสภากาชาดไทยจะมหนงสอถงญาตเพอใหแจงรายชอผรบสทธฯ

กลบมายงสภากาชาดไทย ทงน ผรบสทธฯ จะตองเปนญาตโดยสายโลหตกบผบรจาค

อวยวะ

5. กรณ ท สามารถนาอวยวะไปใชประโยชน ได หากญ าตมความประสงค

ขอพระราชทานเพลงเผาศพหรอดนฝงศพเปนกรณพเศษ ศนยรบบรจาคอวยวะจะ

ดาเนนการให

1. กาหนดเวลาทาผาตดและวธเดนทางของทมผาตด 2. ตาแหนงของหองผาตด อยตกใด ชนใด เบอรโทรศพท 3. ชอ เบอรโทรศพท ของผประสานงานฯ ของโรงพยาบาลทมผบรจาคอวยวะ 4. ชอ เบอรโทรศพท ของทมผาตด และของผประสานงานฯ 5. จดจอดรถ หรอจดนดหมายใหทมผาตดไปพบ 6. ในกรณททมผาตดตองเดนทางดวยเครองบน จาเปนตองขอความรวมมอ

โรงพยาบาลทมผบรจาคอวยวะ 6.1 เตรยมพาหนะรบ-สงทมผาตด 6.2 กรณทจาเปนตองคางคนเพอรอการผาตด ศนยฯ จะขอความรวมมอให

โรงพยาบาลทมผบรจาคอวยวะจดหาทพกรวมถงรถรบสง โดยศนยฯรบผดชอบคาใชจาย

7. กรณเรงดวนตองใหรถตารวจจราจรนาทมผาตดกลบโรงพยาบาล จะประสานงานในรายละเอยดเปนรายๆ ไป

การเดนทางของทมผาตดผบรจาคอวยวะ

ทมผาตดผบรจาคอวยวะมเวลาจากดในการเตรยมพรอมสาหรบการเดนทาง

ศนยรบบรจาคอวยวะฯ อานวยความสะดวกในการเดนทางแกทมผาตด โดยจดหาพาหนะ

สาหรบทมผาตด ดงน

1. รถพยาบาลยกเวนกรณทตองใชรถพรอมกนหลายคน ทมผาตดตองเตรยมรถ

สาหรบเดนทางเองหรอโรงพยาบาลนนสะดวกเดนทางดวยรถของตนเองกได

2. เครองบนพาณชย ซงไดรบความอนเคราะหจากการบนไทย และสายการบนนกแอร

ครงละไมเกน 8 ทนง

3. เครองบนของกองบนตารวจ สานกงานตารวจแหงชาต

4. รถตารวจจราจรนาทมผาตดกลบโรงพยาบาล กรณเรงดวน หรออาจจะประสานกบ

ศนยควบคมการจราจร ตารวจทางดวน หรอตารวจทางหลวง

ศนยฯ จะประสานงานกบโรงพยาบาลทมผบรจาคอวยวะทนท ทไดขอมลของ

ทมผาตด เกยวกบ

การเตรยมหองผาตดและเครองมอ

ทมผาตดผบรจาคอวยวะ (retrieval or recovery team) ตองการบคลากรและ

เครองมอบางชนดจากโรงพยาบาลทมผบรจาคอวยวะ

บคลากร

ทมผาตดนาอวยวะออก โรงพยาบาลทมผบรจาคอวยวะ

1. ศลยแพทยและผชวย 2-3 คน

2. พยาบาลสงเครองมอ 1 คน

3. พยาบาลชวยรอบนอก 1 คน

4. วสญญแพทย/พยาบาล 1 คน

(เฉพาะ รพ.ทไมสามารถจดหาได)

1. พยาบาลสงเครองมอ 1 คน

2. พยาบาลชวยรอบนอก 1 คน

3. วสญญแพทย/พยาบาล 1 คน

4. ศลยแพทย 1 คน (กรณชวยเยบปด)

เครองมอ

โรงพยาบาลทมผบรจาคอวยวะ

เครองมอ non-sterile supply 1. โตะเครองมอผาตดใหญ 2 - 3 ตว 2. ขาตงสาหรบแขวนขวดนาเกลอ 3 อน 3. suction machines 2 เครอง 4. เครองจไฟฟา 1 เครอง 5. เครองมอวสญญและเครองชวยหายใจ 1 ชด 6. EKG monitor 1 เครอง 7. โตะ mayo 1 ตว 8. เครองวดความดนโลหต 1 ชด 9. ring stand 2-3 อน 10. acetar เยนจด 11. NSS หรอ acetar เยนจดเปนเกลด

นาแขง (slush) 12. นาแขงเกลดสาหรบแชอวยวะกลบ

เครองมอ sterile supply 1. basic set or laparotomy set 2. rib spreader or other suitable

chest retractor 3. abdominal retractor 4. pencil cautery 2 ชด 5. poole suction tips and tubing 2 ชด 6. หอผาตด 7. หออาง (ขน,ชามรปไต) 8. เสอกาวน ประมาณ 10 ตว 9. ถงมอ sterile 10. ผาซบเลอดในการผาตด

ทมผาตดผบรจาคอวยวะ

เครองมอ non-sterile supply

1. กระตกสาหรบเกบอวยวะพรอมนาแขง 2. ปายสาหรบเขยนรายละเอยดของอวยวะ

ผกทถงใสอวยวะ 3. ถงพลาสตกขนาดใหญสาหรบหมกระตก

ใสอวยวะ พรอมเทป/เชอก สาหรบใชผก 4. หลอดใสตวอยางเลอด

เครองมอ sterile supply

1. vascular instruments 2. sternum saw 3. suture material 4. ยาทจาเปนตองใช 5. นายาถนอมอวยวะ 6. ถงบรรจอวยวะ

สงทสงไปหองผาตดพรอมกบผบรจาคอวยวะ

• แฟมประวตทงหมด

• บนทกการตรวจวนจฉยสมองตาย, ใบยนยอมของญาตผบรจาคอวยวะ,

chest x-ray และผลการตรวจอนๆ ทม

เตยงผาตด เครองมอวสญญ

เครองวด ความดนโลหต

เครองจไฟฟา

เสานาเกลอ

โตะวางเครองมอผาตด

โตะวางเครองมอผาตดสาหรบ perfusion ดานนอก

ring stand สาหรบใสนาแขงทบ sterile และ รอรบอวยวะ

suction

เสานาเกลอสาหรบแขวนนายาถนอมอวยวะ

ผงการวางของในหองผาตด

เมอทาผาตดเสรจ

ศลยแพทยตองเขยน

• operative note เกบไวแฟมประวตของผปวย

• Retrieval team report และแนบไปพรอมกบอวยวะบรจาค

สงททมผาตดตองนากลบมาพรอมอวยวะ

• Retrieval team report

• ตวอยางเลอดเพอตรวจ Infectious markers, HLA typing (ในบางกรณทสงมากอนผาตดเพยงพอแลว อาจจะไมตองการเพม)

• spleen / lymph node สาหรบทา cross matching

การผาตดผบรจาคหลายอวยวะและเนอเยอ (Multiorgan and Tissue Retrieval)

1. ศลยแพทยตองตรวจสอบ: เอกสารยนยนวาผาตดถกคน เหนบนทกการตรวจ

วนจฉยสมองตาย ใบยนยอมของญาตผบรจาคอวยวะ ผลตรวจทางหองปฏบตการและ

หมเลอด

2. แผลผาตดจะเปน long midline ยาวตงแต suprasternal notch ถง pubic

symphysis (± transverse abdominal incision)

3. สารวจดความสมบรณของอวยวะ, congenital anomalies และความผดปกตอนๆ

หากมความผดปกต หรอสงสยมะเรง ศลยแพทยอาจจะตดชนเนอสงตรวจดวยวธ

frozen section โดยดวนตอไป

4. ทมผาตดอวยวะตางๆ จะเขามาเลาะและคลองหลอดเลอดสาคญเตรยมไว

5. เตรยมแชเยนอวยวะ โดยใสทอไวในเสนเลอดตางๆ และเตรยมนายาถนอมอวยวะ

6. clamp aorta และหยดเครองชวยหายใจ

7. บนทกเวลา aortic clamp (cross clamp) เพอคานวณ ischemic time

8. ใส slush ice ในชองหนาอก/ชองทอง เพอลดอณหภมอวยวะ ตดอวยวะออก

9. ตดมามทงอนเพอนาไปใชในการตรวจ HLA typing และ cross matching

10. แพทยอาจเกบ aorta, IVC, iliac vessels เพอใชเปน vascular graft

11.ดดซบเลอดในชองทองและทรวงอกใหแหงและเยบปดแผลดวย nylon 2/0 ชนเดยว

12. ทาผาตดเนอเยออน ในกรณทบรจาคเนอเยอ เชน ดวงตา ผวหนง กระดก

การบรรจอวยวะ

เตรยมถงพลาสตกชนดเยน sterile ขนาดเหมาะสมกบอวยวะ จานวน 3 ใบ/อวยวะ

แตละชนควรใชขนาดทตางกนเพอความสะดวกรวดเรวในการบรรจและ cord tape 3 เสน

ชอ-สกล อาย ป

โรงพยาบาล

อวยวะ

วนททาผาตด

clamp time blood group

ผประสานงาน เบอรโทร

1. ใสอวยวะในถงชนแรก เทนายาถนอมอวยวะ หรอ acetar เยนจด ไมเปนนาแขง ลงไป พอทวม ไมใสมากเกนไป

3.พบปากถงลงมา และมดดวย cord tape อกครง

5. อวยวะบรรจในถงเรยบรอย

4.นาถงชนท 1 บรรจในถงชนท 2 และ 3 โดย ไมตองใสสารละลายหรอนาแขงในชนท 2 และ 3 พบปากถงมดดวย cord tape อกครง

6. ตดปายแสดงรายละเอยด ผกไวกบถงใหแนน

2.ไลอากาศออกบดปากถง เปนเกลยวมดดวย cord tape เปนเงอนตาย

ขอมลในปาย

ถาเปนไต ตองระบ

ขางซาย หรอขางขวา

1. บรรจอวยวะในกระตกตามขนตอน

2. นากระตกบรรจลงกลองกระดาษสะอาด

3. ปดเทปโดยรอบ จาหนาถงศนยรบบรจาคอวยวะฯ

4. ผกเชอกใหเรยบรอย เพอความสะดวกตอการยกหรอเคลอนยาย

การบรรจอวยวะ /นายา ใสกระตก

ถาม tube เลอดกลบมาพรอมอวยวะ

ใหวางไวบนถงบรรจอวยวะในกระตกเดยวกน

การบรรจอวยวะเพอจดสงทางเครองบน

1.รองกระตกดวย

ถงพลาสตก แลวจงใส

ถงบรรจอวยวะหรอนายา

2. ใสนาแขงเกลด ผกปาก

ถงพลาสตกใหแนน

3. ปดฝากระตก และผนกฝา

โดยรอบดวยเทปกาว

เอกสารทตองแนบพรอมเรองขอพระราชทานเพลงเผาศพฯ

• สาเนามรณบตร

• ประวตผบรจาคอวยวะ ไดแก ประวตสวนตว ครอบครว การศกษา

การทางาน สาเหตการเสยชวต

• กาหนดฌาปนกจศพหรอฝงศพ ไดแก วน เวลา สถานท ทอยของสถานท

ฌาปนกจศพ หรอฝงศพ

• ชอ-นามสกล เบอรโทรศพท ของญาตทรบผดชอบการขอพระราชทาน

เพลงเผาศพหรอดนฝงศพฯ และความสมพนธกบผบรจาคอวยวะ

• สาเนาบตรประจาตวประชาชน สาเนาทะเบยนบาน ของผบรจาคอวยวะ

• สาเนาบตรประจาตวประชาชน สาเนาทะเบยนบาน ของญาตทรบผดชอบฯ

การขอพระราชทานเพลงเผาศพหรอดนฝงศพผบรจาคอวยวะ

เปนกรณพเศษ

ผบรจาคอวยวะทสามารถนาอวยวะไปชวยเหลอผปวยอนได ญาตสามารถแจง

เรองขอพระราชทานเพลงเผาศพหรอดนฝงศพเปนกรณพเศษได

1. สาเหตของการเสยชวตตองไมเกดจาก อตตวนบาตกรรม (การฆาตวตาย) หรอ

เหตจากพฤตกรรมทไมเหมาะสม เชน เกดเหตทะเลาะววาท เปนตน

2. วนฌาปนกจศพหรอฝงศพตองหางจากวนจดสงเอกสารใหศนยฯ ไมนอยกวา

4 วนทาการ ทงน ผประสานงานตองหารอกบศนยฯ กอนแจงญาต

3. กรณทจดพธนอกพนททสานกพระราชวงจะเดนทางไปได (กรงเทพฯ และ

ปรมณฑลบางพนท) ญาตจะตองมารบหบเพลงพระราชทาน ทสานกพระราชวงเอง

4. จดเตรยมเอกสารใหครบถวน ดงน

5. จดสงเอกสารใหศนยฯ

5.1 ทางโทรสาร 0 2255 7968

5.2 สแกนสง email: odc-tc@redcross.or.th

เอกสารอางอง

1. แพทยสภา. ขอบงคบแพทยสภาวาดวยการรกษาจรยธรรมแหงวชาชพเวชกรรม

(ฉบบท 3), 2551. 2. แพทยสภา. หลกเกณฑและวธการวนจฉยสมองตาย, 2554.

3. ศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทย. คมอการดแลผบรจาคอวยวะทม

ภาวะสมองตายและประสานงานการปลกถายอวยวะ. กรงเทพมหานคร: 2556.

4. ศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทย. ระเบยบสภากาชาดไทย วาดวย

ศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทย พ.ศ.2545. กรงเทพมหานคร: 2545.

5. สกจ ทศนสนทรวงศ. การวนจฉยสมองตาย : ทาอยางไรในเวชปฏบต ใน

ศลยศาสตรววฒน เลม 47 ฉบบเฉลมพระเกยรต 84 พรรษา มหาราชา. กรงเทพฯ: กรงเทพเวชสาร, 2554.

6. O’Conner K J., Wood K E.,Lord K. Intensive Management of Organ Donors

to maximize transplantation. Critical Care Nurse. 2006;26:94-100 7. Valero, Ricard.(ed.), Transplant Coordination Manual, Barcelona:

Limpergraf S.L., 2007.

8. Wijdicks, Eelco F.M., ed.Brain Death, Philadelphia: Lippincott

William&Wilkins, 2001.

ถอเอาสาระจากสงทไรสาระ การบรจาคอวยวะทาใหบางคนกงวลวาศพจะไมสวย นเปนความกงวลท

ไรสาระ เพราะเมอลวงลบดบขนธไปแลว สาระของรางกายกไมเหลออย

อกตอไป มแตจะถกนาไปเผา หรอนาไปฝงเทานน ลองคดดงายๆ วา

ระหวางปลอยใหอวยวะบางสวนทยงใชการได ไดเปนประโยชนตอผท

ยงอย กบปลอยใหถกเผาหรอฝงอยางไรประโยชน สงไหนจะดกวากน

ดงนน

“การบรจาคอวยวะ”จงเปนการ“ถอเอาสาระจากสงทไรสาระ”

พระมหาวฒชย วชรเมธ

ผบรหารและบคลากรของศนยรบบรจาคอวยวะ

นพ.วศษฏ ฐตวฒน ผอานวยการศนยรบบรจาคอวยวะ E-mail: odc-trcs@redcross.or.th Tel: 0 2256 4045-6 ตอ 2501

รศ.นพ.สภนต นวาตวงศ

รองผอานวยการศนยรบบรจาคอวยวะ E-mail: odc-trcs@redcross.or.th Tel: 0 2256 4045-6 ตอ 2502

นางอรณณ จงสงาสม

หวหนาฝายบรหารงานทวไป E-mail: odc-trcs@redcross.or.th Tel: 0 2256 4045-6 ตอ 2503

นางสาวยวด อรรถจารสทธ หวหนาฝายปฏบตการ E-mail: odc-trcs@redcross.or.th Tel: 0 2256 4045-6 ตอ 2504

นางศกวรรณ สรอยสนธ

ผประสานงานการบรจาคอวยวะ E-mail: odc-tc@redcross.or.th Tel: 0 2256 4045-6 ตอ 2505,2506