มะเร็ง ต อมลูกหมาก...กระจายของโรค เช...

1

โรครายของสขภาพเพศชาย

มะเรงตอมลกหมาก

จดทำโดย หนวยมะเรงวทยา ภาควชาอายรศาสตรคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบดมหาวทยาลยมหดล

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

2 3

สารบญตอมลกหมากคออะไร 3

โรคตอมลกหมากโตเเตกตางหรอเหมอนกบ 4มะเรงตอมลกหมาก?

โรคตอมลกหมากโต 4

โรคมะเรงตอมลกหมาก 5

วธการตรวจหามะเรงตอมลกหมาก 7

การเเบงระยะของมะเรงตอมลกหมาก 9

การรกษา 9

ผลขางเคยงจากการรกษา 12

การคดกรองมะเรงตอมลกหมาก 13

การรกษาเเบบประคบประคองเเละการพยาบาลทบาน 14PalliativecareandHomeHealthCare

ตอมลกหมากคออะไร

ตอมลกหมากสามารถเปลยนฮอรโมนเพศชายใหเปนสารdihydrotestos-

teroneโดยสารนทำาใหตอมลกหมากมเซลลเนอเยอทเพมขนเเละมขนาดโตขนตาม

ไปดวยเเละถาหากตอมลกหมากโตจนไปกดเบยดทอปสสาวะหรอกระเพาะปสสาวะ

จะทำาใหมอาการของตอมลกหมากโตสำาหรบในโรคมะเรงตอมลกหมากผปวยจะม

อาการจากการทเซลลมะเรงมการแพรกระจายเเละไปรบกวนการทำางานของอวยวะ

ทมะเรงแพรไปเชนอาการปวดหรออาการปสสาวะปนเลอดได

ตอมลกหมากเปนหนงในอวยวะสบพนธของเพศชาย

โดยตอมลกหมากจะอยรอบทอปสสาวะสวนตนบรเวณ

ปากทางออกของกระเพาะปสสาวะมรปรางลกษณะ

คลายเมดเกาลดคนทวไปมกมความสบสนและเขาใจ

ผดวาตอมลกหมากคอลกอณฑะซงไมใชความ

จรงโดยลกอณฑะจะอยในถงอณฑะเเละทำาหนาท

สรางเชออสจขณะทตอมลกหมากอยภายในรางกาย

เเละทำาหนาทผลตเเละเกบสะสมนำ�หลอเลยงตวอสจ

ตอมลกหมากจะถกกระตนใหมการเจรญเตบโตจาก

ฮอรโมนเพศชายซงตอมลกหมากจะโตขนตามอาย

ทมากขนเเละในผชายวยผใหญ

ตอมลกหมาก

ปกต

ตอมลกหมาก

มขนาดโตขน

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

4 5

เเตกตางกนโรคตอมลกหมากโตไมใชมะเรงพบไดเกอบทกคนผชายเมออาย

มากขนจดเปนการเปลยนเเปลงของรางกายเเตมะเรงเปนความผดปกตของเซลลตอม

ลกหมากทโตเเบบไมหยดยงเเละไมถกกำาจดดวยขบวนการกำาจดเซลลทผดปกตของ

รางกาย

โรคมะเรงตอมลกหมาก เกดจากการแบงตวของเซลลตอมลกหมากทเพมขนผดปกตมกจะเกดในผชาย

อายตงแต50ปขนไปมะเรงตอมลกหมากในระยะแรกจะไมแสดงอาการใดๆดงนน

การตรวจพบมกจะเปนการพบโดยการคดกรองโรคซงในระยะเบองตนสามารถรกษา

ใหหายไดโดยการผาตดหรอการใหรงสรกษาแตเมอมะเรงขยายตวมากขนจนไปกด

ทบทอปสสาวะจะสงผลใหผปวยปสสาวะลำาบากหรอปสสาวะบอยขนเเละอาจม

ปสสาวะเปนเลอดไดโดยในระยะสดทายมะเรงจะแพรกระจายไปยงตอมนำ�เหลอง

กระดกและอวยวะอนๆซงจะไมสามารถรกษาใหหายขาดไดแตการรกษาจะมง

เนนไปทการยบยงการลกลามของมะเรงและคงสภาพใหผปวยสามารถใชชวตปกต

ไดมากทสดโดยทวไปมะเรงตอมลกหมากจะมระยะเวลาการ

พฒนาจากระยะเบองตนไปสระยะลกลามเเละเขาสระยะ

สดทายคอนขางนานเชนระยะเวลาหลายปซงเเตกตาง

กบมะเรงชนดอนทมการกำาเรบโรคทสนเชนมะเรงปอด

มะเรงตบเปนตน

โรคตอมลกหมากโตเเตกตางหรอเหมอนกบมะเรงตอมลกหมาก?

โรคตอมลกหมากโต(Benign Prostate Hypertrophy)

“มะเรงตอมลกหมากมกไมแสดงอาการในระยะเรมแรก

หากมอาการหมายถงมะเรงไดลกลามแลว... ดงนน

ตองสงเกตอาการทางตอมลกหมากทผดปกต

ถาสงสยอยารอจนสาย ตองรบมารบการตรวจ

สขภาพเพศชาย เพอหาสาเหต”

พบไดในผชายอายประมาณ40

ปขนไป จะมอาการปสสาวะบอยรวมกบ

อาการแสบขด หรอมอาการปสสาวะ

ลำาบาก ปสสาวะไมพ ง หรอตองใช

เวลาในการเบงเมอยนปสสาวะเทยบกบ

ผอนจะใชเวลาในการปสสาวะนานปกต

โรคตอมลกหมากโตจดเปนโรคทไมเปน

อนตรายตอชวต แตจะสงผลกระทบตอ

คณภาพชวตของผปวย

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

6 7

วนนคณสงเกตวามอาการเหลานไหม?

หากมอาการขอใดขอหนงตอไปน ควรพบแพทยเฉพาะทางระบบทางเดนปสสาวะเพอรบการตรวจอยางละเอยด 1.เวลาเรมปสสาวะจะลำาบาก

2.ปสสาวะไมพงหรอปสสาวะราดเทา

3.เวลาปสสาวะจะปวด

4.เวลาหลงเมอถงจดสดยอดจะปวด

5.มเลอดในนำ�เชอหรอปสสาวะ

6.ปสสาวะบอยโดยเฉพาะเวลากลางคน

วธการตรวจหามะเรงตอมลกหมาก

• การตรวจทางทวารหนก เพอคลำาหา

กอนมะเรงโดยแพทยจะใชนวสอดเขาไปทางร

ทวารหนกเพอตรวจคลำาขนาดรปรางและความ

ยดหยนของตอมลกหมาก

• การเจาะเลอดเพอหาสารบงชมะเรงPSA(ProstaticSpecificAntigen)ซงสารชนดนจะถกผลตขนมามากกวาปกตในผปวยทเปนมะเรงตอมลกหมาก

• การตรวจอลตราซาวดตอมลกหมากผานทางทวารหนกเปนการตรวจโดยใชคลนเสยงโดยแพทยจะใชเครองมอสอดเขาทางทวารหนกเพอตรวจหามะเรงบรเวณตอมลกหมาก

กระเพาะปสสาวะ ชองทวารหนก

ตอมลกหมาก

ตอมลกหมาก

รทวารหนก

ชองทวารหนก

กระเพาะปสสาวะ

ปกตกอนมะเรง

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

8 9

การตรวจเพมเตมเมอวนจฉยเเลววาเปนมะเรง จะมการการตรวจเมอเ เพทยสงสยวามการ

กระจายของโรคเชนการตรวจสแกนกระดกเพอดวา

โรคกระจายไปทกระดกการตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร

เมอเเพทยสงสยวาโรคกระจายไปอวยวะภายในเชนตบ

หรอตอมนำ�เหลองในชองทองเปนตน

มะเรงยงอยเฉพาะในตอมลกหมากคาเลอดPSAสงนอยกวา10เเละผลการตรวจทางพยาธเปนเซลลทมลกษณะการเเบงตวชา

การเเบงระยะของมะเรงตอมลกหมาก การเเบงระยะของโรคดจากขนาดของกอนเนอการกระจายไปทตอมนำ�เหลอง

ขางเคยงการกระจายไปอวยวะอนๆผลเลอดมะเรงPSAและผลการตรวจทางพยาธ

ของชนเนอมะเรง

การตดชนเนอเมอแพทยตรวจพบกอนเนอทสงสย แพทยจะทำาการตดชนเนอจากตอมลกหมากโดยการสองกลองผานทางทอ

ปสสาวะเพอนำาชนเนอไปตรวจทางพยาธวทยาดวาเปนมะเรงจรงหรอไมเเละมะเรง

เปนชนดใดมการเเบงตวเรวหรอชาซงใชเปนเเนวทางในการวางเเผนรกษา

มะเรงยงอยเฉพาะในตอมลกหมากคาเลอดPSAสงนอยกวา20เเละผลการตรวจทางพยาธเปนเซลลทมลกษณะการเเบงตวชา

มะเรงมการกระจายออกนอกตอมลกหมากไปยงอวยวะขางเคยง

มะเรงมการกระจายไปทตอมนำาเหลองหรอกระจายไปอวยวะทอยไกลออกไป

ตอมลกหมาก

สองกลองตรวจ

การสองกลองผานทางทอปสสาวะ

ระยะท1

ระยะท2

ระยะท3

ระยะท4

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

10 11

2.การรกษาโดยการฉายเเสงหรอการรกษาโดยรงสรกษาRadiotherapyโดย

รงสรกษาสามารถไปกำาจดเซลลมะเรง

- ในระยะทไมมการกระจายจะมประสทธภาพเทยบ

เทากบการผาตด

- ในระยะโรคเเพรกระจายจะใชในการรกษาบรรเทา

อาการเชนอาการปวดกระดกจากมะเรงกระจายไป

ทกระดก

การรกษาโดยการลดฮอรโมนเพศชาย เนองจากการเตบโตของมะเรงอาศยฮอรโมนเพศ

ชายดงนนการลดปรมาณฮอรโมนเพศชายหรอการใชยา

ทสามารถปองกนไมใหฮอรโมนเพศชายมาออกฤทธกระตน

การเตบโตของเซลลมะเรงจงนบวาเปนการรกษาทไดผลใน

การรกษามะเรงตอมลกหมาก

การรกษา การสงเกตอาการเลอกในผปวยทโรคเปนแคระยะเบองตนคาPSAตำ�ๆหรอ

ผปวยทสงอายหรอสขภาพไมเเขงเเรงไมพรอมในการรกษา

1.การผาตดตอมลกหมากออกทงหมดเปนการผาตด

เพอเอาตอมลกหมากทเปนมะเรงรวมทงตอมนำ�เหลอง

ออกทงหมดโดยวธการผาตดมหลากหลายวธเชนการ

ผาตดเเบบเปดการผาตดโดยการใชกลอง(Laparoscopic)

การตดตอมลกหมากโดยการสองกลองผานอวยวะเพศ

TransurethralResectionoftheProstateTURPเเละการ

ผาตดโดยการควบคมผานหนยนตผาตด

3.การรกษาโดยการฝงเเรกมมนตภาพรงสโดยเเพทยรงสรกษา

4.การรกษาดวยการควบคมฮอรโมนเพศชายเนองจากมะเรงตอมลกหมาก

โตดวยการกระตนจากฮอรโมนเพศชายการลดปรมาณฮอรโมนจงมประสทธภาพ

ในการรกษา

วธการในการรกษาโดยวธทางฮอรโมน 1.การตดอณฑะออกจากรางกายโดยแพทยอาจ

พจารณาการใสอณฑะเทยมใหผปวยยงมความรสกวายงม

อณฑะอยซงชวยในดานจตใจของผปวย

2.การฉดยาเพอระงบการสรางฮอรโมนเพศชายของ

อณฑะโดยยาฉดจะไปยงยงขบวนการสรางฮอรโมนทระดบ

กานสมองผลใหอณฑะลดการผลตฮอรโมนเพศชาย

3.การรกษาโดยยากนโดยยาออกฤทธปองกนการท

ฮอรโมนเพศชายมากระตนการเตบโตของเซลลมะเรง

4.การรกษาโดยทยาออกฤทธโดยการหามการผลต

ฮอรโมนเพศชายทตอมหมวกไตโดยยาชนดใหมๆ สามารถ

ยบยงการสรางฮอรโมนเพศชายของเซลลมะเรงเองไดดวย

5.การรกษาดวยเคมบำาบด(Chemotherapy)คอการ

ใชยาตานมะเรงซงสามารถผานไปถงทกสวนของรางกาย

เพอฆาเซลลมะเรงโดยมแผนกเคมบำาบดภายใตการดแล

ของทมสหสาขาชพดานการรกษามะเรง

การใหยาเคมบำาบด

กานสมอง

ตอมใตสมอง

กระเพาะปสสาวะ

ตอมลกหมาก

ฮอรโมนเพศชาย

อณฑะ

ฮอรโมนLH

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

12 13

ผลขางเคยงจากการรกษาการผาตดเเละการฉายรงสรกษา สามารถทำาใหโรคมะเรงในระยะเบองตนหายขาดได เเตอาจมผลขางเคยง

จากการรกษาได เเตผลขางเคยงไมไดเกดกบผปวยทไดรบการรกษาทกราย

ผลขางเคยงทควรทราบ คออาจมความรสกเเละความตองการทางเพศลดลง

ปรมาณนำ�อสจอาจจะลดลงเเละทำาใหมโอกาสทจะเปนหมนอาจมภาวะปสสาวะ

ลำาบากจากทอปสสาวะตบหรอมพงพดหรออาจมการกลนปสสาวะหรอกลนอจจาระ

ลำาบากอาจมภาวะกระเพาะปสสาวะอกเสบได

ผลขางเคยงของการรกษาดวยฮอรโมน ผปวยจะมอาการของระดบฮอรโมนเพศชายทลดลงโดยอาจมอาการทกลามเนอ

ของรางกายเลกลงรสกวากำาลงของรางกายลดลงปรมาณขนตามรางกายลดลงอาจ

มภาวะเตานมโตความรสกทางเพศลดลงเเละอาจมความเสยงตอโรคหวใจเเละหลอด

เลอดได

ผลขางเคยงของเคมบำาบด อาการขางเคยงทพบไดบอยคอคลนไสอาเจยนแผลรอนในหรอแผลในปาก

อาจมการขบถายทผดปกตโดยอาจพบไดทงทองเสยหรอทองผกและผปวยจะม

ภมคมกนตำาหรอจำานวนเมดเลอดขาวทตำาลงทำาใหเสยงตอการตดเชอเเละอาการ

ขางเคยงอนทอาจพบได เชนอาการสะอก

การนอนไมหลบ

โดยเเพทยเเละพยาบาลจะเเนะนำาวธ

การดเเลตนเองหลงการรกษาหลกเลยง

ความเสยงตอการตดเชอเเละการปฏบตเมอ

เกดผลขางเคยงเชนอาการถายเหลวหรอ

อาการอาเจยนจะมการใหยาลดอาการเปนยา

กลบบานผปวยสามารถใชยาเหลานไดเมอม

อาการเเตถาอาการไมทเลาผปวยควรตดตอ

เเพทยเเละพยาบาลในการใหการรกษาเพอ

ปองกนผลขางเคยงทอนตราย

การคดกรองมะเรงตอมลกหมาก ในประเทศไทยยงไมมเเนวทางการ

คดกรองโรคมะเรงตอมลกหมากทชดเจน

เนองจากการพบอตราการเกดโรคมะเรงตอม

ลกหมากทตำ�กวาชาวตะวนตกเเละในการ

ศกษาของผปวยมะเรงตอมลกหมากทวโลก

ยงไมมขอสรปทเเนชดในเรองเเนวทางการ

คดกรองโรคน

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

มะเรงตอมลกหมากProstate Cancer

14 15

การรกษาเเบบประคบประคอง เเละการพยาบาลทบานPalliative care and Home Health Care

ดงนนในการรกษาพยาบาลเเมวาผปวยจะเขาสระยะโรคลกลามทางโรงพยาบาล

กมระบบทชวยในการดเเลผปวยกลมระยะโรคลกลามใหสามารถมคณภาพชวตทดได

เชนการไมมอาการเจบปวดจากโรคมะเรงลดอาการหอบเหนอยซงผปวยเเละญาต

สามารถปรกษาเเพทยผรกษาในการรบบรการนได

วธการคดกรอง กระทำาโดยการตรวจตอมลกหมากดวยนวมอการตรวจเลอดหาคาระดบProstate

specificantigenหรอพเอสเอเเละการตรวจดวยอลตราซาวดผานทางทวารหนก

ในครอบครวทมผปวยมะเรงตอมลกหมากหลายๆคนหรอมมะเรงชนดอนๆ

ทสมพนธกบมะเรงตอมลกหมากเชนมผปวยมะเรงเตานมเเละผปวยมะเรงตอม

ลกหมากหลายคนเเพทยจะเเนะนำาในการตรวจคดกรองโรคมะเรงทางพนธกรรม

เพมเตมจากประชากรทวไป

ทมพยาบาลเยยมบาน การรกษาผปวยทโรคเปนระยะลกลามในกรณทผปวยไมสามารถมารบการรกษา

ทโรงพยาบาลไดเชนไมสามารถเคลอนไหวไดทางโรงพยาบาลรามาธบดมบรการ

ทางการพยาบาลโดยทมพยาบาลเยยมบานHomeHealthCareทสามารถใหบรการ

ในการดเเลพยาบาลผปวยไดทงการดเเลอาการปวดจากมะเรงการใหอาหารทางสาย

การดเเลแผลเเละการเเนะนำาเรองกายภาพบำาบดนอกจากนยงมบรการการใหเชา

อปกรณทางการเเพทยเชนอปกรณออกซเจนเตยงผปวยอปกรณดดเสมหะเปนตน

A หมายถงการดแลผปวยท

ปวยดวยโรคทรกษาไมหายขาด

และอาจคกคามถงชวตหรอปวย

ดวยโรคทมแนวโนมทรดลงจน

อาจเสยชวต“Palliativecare”

สามารถทำาใหคณภาพชวตของ

ผปวยดขนเพมความพงพอใจของ

ทงผปวยผดแลและครอบครวเปนการดแลแบบประคบประคองจะครอบคลม

ในการรกษาตงแตระยะทผปวยไดรบการวนจฉยวาการดำาเนนของโรคเขาสระยะ

สดทายของโรคและเมอโรคกำาเรบเขาสระยะใกลเสยชวตและครอบคลมถง

การดแลญาตและครอบครวหลงผปวยเสยชวต

โรครายของสขภาพเพศชาย

มะเรงตอมลกหมาก

จดทำโดย หนวยมะเรงวทยา ภาควชาอายรศาสตรคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบดมหาวทยาลยมหดล