หลักเกณฑ์การตรวจประเมิน...

หลกเกณฑการตรวจประเมนมาตรฐานฟารมแพะนม

1

ส านกงานปศสตวเขต ๒

หมายเหต

• MAJOR หมายถง สงทไมเปนไปตามขอก าหนดการปฏบต ทางการเกษตรทดหรอมาตรฐานฟารมเลยงสตวและสงผลรายแรงตอระบบการผลต

• MINOR หมายถง สงทไมเปนไปตามขอก าหนดการปฏบตทางการเกษตรทดหรอมาตรฐานฟารมเลยงสตวในบางสวนและไมมผลรายแรงตอระบบการผลต

• RECOMMENDATION/OBSERVATION หมายถง สงทไมถอเปนขอบกพรอง แตหากปลอยทงไวหรอละเลยอาจน าไปสขอบกพรองได

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.1 สถานทตง

ก.1.1.1 ตงอยในพนททเหมาะส าหรบการจดการเลยงแพะนม เชน การคมนาคมสะดวก ไมมน าทวมขงมแหลงน า สะอาดเพยงพอตอการเลยงสตว เปนบรเวณทโปรง อากาศสามารถถายเทไดดควรอยหางจากแหลงชมชนและไดรบความยนยอมจากองคกรปกครองสวนทองถน

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.1 สถานทตง

ก.1.1.2 อยในสภาพแวดลอมทไมเสยงจากการปนเปอนทางกายภาพ เคม และชวภาพ ทอาจเปนอนตรายตอสขอนามยของแพะนมและน านมปนเปอน เชน โรงงานอตสาหกรรมแหลงรวมขยะ

ก.1.1.3 อยหางจากโรงฆาสตว ตลาดคาสตว ไมนอยกวา 5 กโลเมตร เพอปองกนการแพรระบาดของโรค

5

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.2 ผงลกษณะฟารม

การเลยงแบบขงคอกและการเลยงแบบปลอยแปลงหญา

ก.1.2.1 พนทฟารมมขนาดเพยงพอและเหมาะสมตอการเลยงสตว ไมกอใหเกดปญหาสงแวดลอมและสขภาพสตว มรวรอบบรเวณของฟารม และมทางเขา-ออกทางเดยว มทท าลายเชอโรค ยานพาหนะและบคคลกอนเขาและออกจากฟารม

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.2 ผงลกษณะฟารม

ก.1.2.2 มการวางผงฟารมทด มพนทกวางขวางเพยงพอ จดแบงพนทอยางมระเบยบสอดคลองกบการปฏบตงาน โดยจดแบงพนทใหเปนสดสวนเพอแยกพนทเลยงสตวออกจากพนทพกอาศยชดเจน และมผงแสดงการจดวางทแนนอนของบรเวณพนทเลยงสตว พนทเกบอาหารสตว พนทท าลายซากสตว พนทรวบรวมขยะและสงปฏกล อาคารส านกงานและพนทพกอาศยหางจากบรเวณเลยงสตว เพอใหสะดวกในการปฏบตงานอยางถกสขลกษณะ สามารถปองกนและควบคมโรคภายในฟารมได

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.2 ผงลกษณะฟารม

ก.1.2.3 มโรงเรอนเลยงแพะและพชอาหารสตวเพยงพอกบจ านวนแพะทเลยง หากมแปลงหญา ควรมรมเงากนความรอน เพอใหแพะพกเมอปลอยลงกนหญาในแปลง และมการหมนเวยนแปลงหญาเพอใหแพะไดสารอาหารทเหมาะสม

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.3 โรงเรอน

ก.1.3.1 โรงเรอนควรมโครงสรางแขงแรง มหลงคากนแดด กนฝน และกนลมแรงได และอากาศถายเทไดสะดวก หลงคาควรสงอยางนอย 2.5 เมตร โดยวดจากพนโรงเรอนถงคานบนระดบเพดาน

ภายในโรงเรอนควรกนแบงเปนคอก ความตองการพนทอยอาศยของแพะ 1 ตวตอพนทประมาณ 1ตารางเมตร

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.3 โรงเรอน

ควรคดแพะขนาดใกลเคยงกนรวมฝงกนประมาณ 10 ตวตอคอก เพอความสะดวกในการจดการเลยง ผนงคอกแพะควรสรางใหโปรง ควรมความสงไมต ากวา 1.5 เมตร เพอปองกนไมใหแพะกระโดดหรอปนขามออกไปได พนโรงเรอนตองแหงและสะอาด

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.3 โรงเรอน

ก.1.3.2 กรณยกพนคอก ควรยกพนสงไมนอยกวา 1 เมตรหรอตามความเหมาะสมของพนท เพอใหผเลยงเขาไปท าความสะอาดใตโรงเรอนไดสะดวก พนโรงเรอนควรใชไมหรอวสดอนทเหมาะสม วางเวนระยะเปนรองหางกนพอประมาณ เพอใหมลแพะตกลงสพนลางไดสะดวก ท าใหพนคอกแหงและสะอาดอยเสมอ

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.3 โรงเรอน

ก.1.3.3 พนใตโรงเรอนควรเปนพนซเมนต หรอพนดนอดแนน เพอสะดวกในการท าความสะอาดกวาดเกบมลแพะ หรอใชน าแรงดนสงฉดลางรวมเกบน าไปทงในททเหมาะสม

ทางขนลงโรงเรอนระดบไมควรลาดเอยงเกนกวา 45 องศา ควรมไมตอกเสรมขวางเปนขนๆ เพอใหแพะขนลงไดสะดวก

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.3 โรงเรอน

ก.1.3.4 โรงเรอนเลยงแพะมการจดแบงพนทตามลกษณะการใชงาน มคอกแยกตามขนาด อาย และเพศ เชน คอกลกแพะ คอกแพะรน คอกแพะสาว คอกแพะรดนม คอกแพะพกรดนม คอกคดส าหรบคดแยกแพะ เพอใหสะดวกในการปฏบตงาน และมทพกทแหงสะอาดและสงจากพนพอสมควรก.1.3.5 ใตถนโรงเรอนควรมลวดตาขายก น เพอปองกนไมใหแพะเขาไปอยใตโรงเรอน เพราะอาจท าใหแพะตดโรคพยาธจากมลแพะทอยใตโรงเรอนได

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.3 โรงเรอน

ก.1.3.6 ส าหรบโรงเรอนรดนมหรอบรเวณรดนม พนตองท าดวยไม ซเมนต หรอวสดอนทเหมาะสมมความลาดเอยง มระบบระบายน าทด เพอปองกนไมใหเกดการสะสมของเสยขน และยกระดบสงขนกวาระดบพนดน

ก.1.3.7 กรณส าหรบโรงเรอนทไมยกพนคอก ตองมการกนคอกแยกแพะตามขนาด อาย และเพศตามความเหมาะสม มทพกทแหงสะอาดและสงจากพนพอสมควร

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1.3 โรงเรอน

ก.1.3.8 มเครองมอและอปกรณเหมาะสมในการปฏบตงานและมสถานทเกบเปนสดสวนโดยเฉพาะอปกรณเกยวกบการรดนม ใหเกบอยางถกสขลกษณะ

ก.1.3.9 มอางใสน ายาฆาเชอบรเวณทางเขาและออกโรงเรอน ส าหรบผทผานเขาและออกจมเทาเพอฆาเชอโรค ปองกนและควบคมการแพรระบาดของโรค

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

22

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

1. องคประกอบของฟารมแพะนม

2. อาหารส าหรบแพะนม

ก.2.1 อาหารส าหรบแพะนมตองมคณภาพและมาตรฐานตามพระราชบญญตควบคมคณภาพอาหารสตวพ.ศ. 2525 และฉบบแกไขเพมเตม หญาและพชอาหารสตวอนตองมคณภาพด เพยงพอกบความตองการและสอดคลองกบอาหารขนก.2.2 ในกรณทผสมอาหารสตวเอง วตถดบทใช เชน ร าละเอยด ปลายขาว กากถวเหลอง หรอสงทเตมในอาหาร ตองไมใชสารตองหามตามพระราชบญญตควบคมคณภาพอาหารสตว พ.ศ. 2525 และฉบบแกไขเพมเตม

2. อาหารส าหรบแพะนม

ก.2.3 ตรวจสอบคณภาพอาหารทใชเลยงแพะนมเบองตน เชน ภาชนะบรรจไมฉกขาด มฉลากถกตองและไมยอมรบอาหารสตวทปนเปอนเชอรา และมการก าจดอาหารสตวทปนเปอนอยางเหมาะสม และกรณมปญหาเกบตวอยางสงหอง ปฏบตการวเคราะหคณภาพและสารตองหามก.2.4 จดใหมสถานทเฉพาะทสะอาด แหง ปลอดจากแมลงและสตวพาหะน าโรคตางๆ ระบายอากาศไดดส าหรบเกบรกษาอาหารและสามารถปองกนการปนเปอน และรกษาคณภาพของอาหารไมใหเสอมสภาพ

2. อาหารส าหรบแพะนม

ก.2.5 ควรมสถานทเกบรกษาอาหารแพะนมแยกตางหาก และการเกบรกษาสามารถรกษาสภาพของอาหารแพะนมไมใหเปลยนแปลง สะอาด แหง ปลอดจากแมลงและสตวตา

กรณเปนอาหารบรรจถง ควรมวสดรองดานลาง เชน พาเลท รองภาชนะบรรจอาหารแพะนมทเปนถงเพอใหอากาศถายเทไดก.2.6 ควรใชภาชนะหรออปกรณทใหอาหารทเหมาะสม สะอาด มจ านวนเพยงพอ และวางไวในต าแหนงทเหมาะสม

2. อาหารส าหรบแพะนม

28

2. อาหารส าหรบแพะนม

3. น า

ก.3.1 แหลงน าทใชในฟารมตองอยในบรเวณทสามารถปองกนการปนเปอนมลสตวหรอน าเสยจากโรงเรอนรวมทงบานพกอาศย

นอกจากนแหลงน าควรหางจากโรงฆาสตวหรอโรงงานอตสาหกรรมหากเปนบอบาดาลตองมฝาปดมดชดก.3.2 มน าสะอาดและเพยงพอส าหรบสตวบรโภค และเหมาะสมส าหรบใชในฟารมตามวตถประสงคก.3.3 ภาชนะหรออปกรณใหน าแพะนมควรสะอาด และมจ านวนเพยงพอ

30

3. น า

4. การจดการฟารมส าหรบแพะนม

ก.4.1 คมอการจดการฟารม

มคมอการจดการฟารมแสดงรายละเอยดเกยวกบระบบการเลยง การจดการอาหารสตวและน า

การปองกนและรกษาโรค การดแลสขภาพสตว การจดการรดนม การเกบรกษาน านมแพะดบ และการจดการดานสวสดภาพ เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตทดและถกตอง

4. การจดการฟารมส าหรบแพะนม

ก.4.2 บคลากร

ก.4.2.1 มบคลากรเพยงพอและเหมาะสมกบจ านวนแพะนม

ก.4.2.2 มสตวแพทยควบคมก ากบดแลดานสขภาพสตวและสขอนามยภายในฟารม โดยสตวแพทยตองมใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพการสตวแพทยชนหนงและไดรบใบอนญาตเปน สตวแพทยผควบคมฟารมจากกรมปศสตว

4. การจดการฟารมส าหรบแพะนม

ก.4.2 บคลากรก.4.2.3 บคลากรทดแลเลยงแพะนม ตองมความร ความช านาญ ในการดแลแพะนม ไดรบการฝกอบรม และใหบนทกขอมลการฝกอบรมในประวตบคลากร

ก.4.2.4 บคลากรไดรบการก ากบดแลสขลกษณะสวนบคคล และไดรบการตรวจสขภาพเปนประจ าทกปอยางนอยปละ 1 ครง เพอปองกนโรคทสามารถตดตอจากคนสสตว เชน วณโรค

4. การจดการฟารมส าหรบแพะนม

ก.4.3 การท าความสะอาดและบ ารงรกษา

ก.4.3.1 ท าความสะอาดโรงเรอน อปกรณ ลางรางอาหารและรางน าอยางสม าเสมอ เกบกวาดมลแพะและเศษอาหารออกจากพนโรงเรอนอยางสม าเสมอไมใหเปนแหลงสะสมหรอเพาะเชอโรค แมลง และสตวทเปนพาหะน าโรค

4. การจดการฟารมส าหรบแพะนม

ก.4.3 การท าความสะอาดและบ ารงรกษา

ก.4.3.2 ท าความสะอาดและฆาเชอโรงรดนมหรอบรเวณรดนม บรเวณโดยรอบและอปกรณอยางมประสทธภาพ และตองดแลโรงเรอนและอปกรณใหอยในสภาพด ถกสขลกษณะ สะดวกและปลอดภยตอการปฏบตงาน เครองมอและอปกรณการรดนมดวยเครองอตโนมต ตองท าความสะอาดและมการตรวจสภาพการท างานทกวน ถาพบวาช ารดหรอหมดอายการใชงานตองด าเนนการแกไขทนท

36

4. การจดการฟารมส าหรบแพะนม

4. การจดการฟารมส าหรบแพะนม

ก.4.4 การจดการฝงแพะ

ก.4.4.1 คดเลอกและจดฝงแพะตามขนาด อาย และเพศ

ก.4.4.2 มการคดเลอกหรอจดหาพอพนธ-แมพนธแพะรดนม

ก.4.4.3 คดทงแพะนมทมลกษณะไมด พการ หรอไมสมบรณ ออกจากฝง หรอในกรณเลยงพอพนธ-แมพนธแพะทมลกษณะไมตรงตามสายพนธ หรอใหปรมาณน านมไมคมทนออกจากฝง

38

4. การจดการฟารมส าหรบแพะนม

5. สขภาพสตว

ก.5.1 การปองกน และควบคมโรค

ก.5.1.1 มระบบท าลายเชอโรคกอนเขาฟารมและออกฟารม โดยมบอน ายาฆาเชอโรค หรอมการพนน ายาฆาเชอโรคกอนเขาฟารม รวมถงมการบนทกบคคลและยานพาหนะทเขา-ออกฟารมทตรวจสอบได

ก.5.1.2 จดท าแผนการและวธการควบคมสตวพาหะน าเชออยางตอเนองและสม าเสมอ ไมใหเปนแหลงของเชอโรคทมผลกระทบตอสขภาพและสขลกษณะ

5. สขภาพสตว

ก.5.1 การปองกนและควบคมโรค

ก.5.1.3 ไมควรมสตวอนในเขตพนทเลยงแพะนม

ก.5.1.4 สรางภมคมกนโรคตามโปรแกรมทกรมปศสตวก าหนด เชน การใชวคซนโรคปากเทาเปอยรวมทงการก าจดพยาธภายในและภายนอก

ก.5.1.5 มการตรวจโรควณโรค และโรคแทงตดตอ โดยกรมปศสตว เปนประจ าอยางนอยปละ 1 ครง

5. สขภาพสตว

ก.5.1 การปองกนและควบคมโรค

ก.5.1.6 ไมควรเลยงแพะกบโคไวรวมฟารมเดยวกน และมมาตรการในการควบคมการเขาออกฟารมของสตวอนก.5.1.7 ระบแหลงทมาของแพะนม กรณการน าแพะใหมเขามาเลยง ควรแยกคอกกกแพะไวเพอปองกนโรคก.5.1.8 ผเลยงตองตรวจสอบฝงแพะอยางนอยวนละ 1 ครง เพอใหมนใจไดวาแพะมสขภาพดก.5.1.9 กรณทเกดโรคระบาดหรอสงสยวาเกดโรคระบาดใหปฏบตตามพระราชบญญตโรคระบาดสตวพ.ศ. 2499 และฉบบแกไขเพมเตม

เจาะเลอด ถายพยาธ

5. สขภาพสตว

5. สขภาพสตว

5.1 การปองกนและควบคมโรคก.5.2 การบ าบดโรค

ก.5.2.1 สตวแพทยผควบคมฟารมตองปฏบตตามพระราชบญญตวชาชพการสตวแพทย พ.ศ. 2545และฉบบแกไขเพมเตม และตามขอก าหนดใน มกษ. 9032 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง ขอปฏบตการควบคมการใชยาสตวก.5.2.2 การบ าบดโรคสตวและการใชยาสตวรวมถงวตถอนตราย ทใชในฟารม ใหอยภายใตการก ากบดแลของสตวแพทยผควบคมฟารม

6. สวสดภาพสตว

ก.6.1 แพะนมทเลยงในฟารมควรมอสระในการเคลอนไหว อยอยางสบายและปลอดภยก.6.2 ภายในโรงเรอนตองสะอาด ถกสขลกษณะ จดการพนทใหเหมาะสมกบจ านวนแพะทเลยง

ก.6.3 ตองดแลแพะใหไดรบอาหารอยางทวถง มการเจรญเตบโตและใหผลผลตตามลกษณะของสายพนธ

6. สวสดภาพสตว

ก.6.4 ตรวจสอบสขภาพแพะนมอยางสม าเสมอ ในชวงระยะเวลาทเหมาะสม ส าหรบแพะนมทไดรบบาดเจบ ปวย หรอพการ ควรมการด าเนนการอยางเหมาะสมและรบดวน เพอไมใหเกดการทรมานสตว

7. สงแวดลอม

ก.7.1 มการก าจดของเสย ขยะ สงปฏกลตางๆ เชน มลแพะ เพอไมใหสะสมเปนแหลงของกลนและเชอโรคแพรออกสภายนอก ซากสตวพาหะน าโรค เชน นก หน ใหท าลายโดยการฝงหรอเผาก.7.2 การจดการซากแพะ ใหอยในดลยพนจของสตวแพทย ในกรณท าลาย ใหด าเนนการตามทกรมปศสตวก าหนด

ก.7.3 น าทใชในการลางโรงเรอนและอปกรณ มการบ าบดกอนปลอยลงในแหลงน าสาธารณะ

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

ก.8.1 ผรดนมก.8.1.1 ผรดนมตองมสขภาพด ปราศจากโรคตดตอ

ทจะแพรกระจายเชอมายงแพะนมหรอน านม

ก.8.1.2 ผรดนมตองปฏบตตามหลกสขลกษณะสวนบคคลทด

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

ก.8.2 การเตรยมแมแพะกอนการรดก.8.2.1 ตองเตรยมแมแพะกอนท าการรดนมใหสะอาด

ท าความสะอาดบรเวณเตานมกอนท าการรดนมทกครง

ก.8.2.2 กอนรดนมใหรดนม 2-3 ครงเพอทดสอบน านมวาผดปกตหรอไม และมการทดสอบเตานมอกเสบทกเตา กอนรดนมลงถงรวม

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

ก.8.2 การเตรยมแมแพะกอนการรด

ก.8.2.3 กรณทสงสยวาแพะนมมอาการเตานมอกเสบควรตรวจสอบดวยชดตรวจสอบเตานมอกเสบ(CMT)กอนทกครง แมแพะรดนมทใหผลบวกตองรดนมเปนตวสดทายและรดจนหมดเตาก.8.2.4 ควรชงน าหนกและจดบนทกปรมาณน านมทรดไดของแพะนมตอตว ในการรดแตละครงก.8.2.5 กรณใชยากบแพะนม ตองพนระยะหยดยากอนรดน านมเพอจ าหนาย และใหสงน านมตรวจสอบยาปฏชวนะตกคาง

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

ก.8.3 การรดนม

ก.8.3.1 มอของผรดตองแหงและสะอาด การรดนมตองถกตองตามหลกวธ

ก.8.3.2 กรณใชเครองรดนม ตองปฏบตตามค าชแจงการใชเครองรดนม

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

ก.8.3 การรดนม

ก.8.3.3 อปกรณและภาชนะรองรบน านมแพะดบตองสะอาด ไมมกลนอบหรอกลนบด ผวเรยบ ไมมรอยเชอมตอ ไมท าปฏกรยากบน านมแพะดบ กอนน าภาชนะและอปกรณรดนมไปใชตองอยในสภาพทแหงและสะอาด และมการจดการทางสขลกษณะทดกอนและหลงการใช

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

ก.8.3 การรดนม

ก.8.3.4 หลงรดนมเสรจตองจมหวนมในน ายาจมหวนม ทกครง

ก.8.3.5 มการดแลรกษาความสะอาดของเครองรดนม หมนตรวจสอบอปกรณของเครองรดนมใหอยในสภาพ ทเหมาะสมในการใชงาน และเปลยนอะไหลเมออปกรณหมดอาย

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

ก.8.4 การเกบรกษาน านมแพะดบ

ก.8.4.1 น านมแพะดบทไดจากการรดนมใหขนสงไปยงศนยรวบรวมน านมโดยเรว หากไมไดสงน านมใหเกบรกษาทอณหภม 0 ถง - 4 องศาเซลเซยส เปนเวลาไมเกน 24 ชวโมง

ก.8.4.2 กรณทตองเกบน านมแพะดบเปนเวลานานกวา 24 ชวโมง อาจเกบรกษาโดยการแชเยอกแขงทอณหภม -18 องศาเซลเซยส หรอต ากวา ทงนระยะเวลาจากฟารมแพะนมถงโรงงานแปรรปควรใชเวลาไมเกน 15 วน

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

ก.8.4 การเกบรกษาน านมแพะดบ

ก.8.4.3 มโปรแกรมการท าความสะอาดระบบเกบรกษานมดบทกครงทมการขนถายนมดบ

ก.8.4.4 น านมแพะดบใหเปนไปตามชนมาตรฐาน ในขอก าหนด มกษ. 6006-2551 มาตรฐานสนคาเกษตรเรอง น านมแพะดบ

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

ก.8.5 การขนสงน านมแพะดบ

ยานพาหนะและอปกรณทใชขนสงน านมแพะดบจากฟารมไปยงศนยรวบรวมน านมหรอโรงงานแปรรปตองสะอาด ปลอดภยตอการขนยายภาชนะบรรจน านม และสามารถปองกนการปนเปอนระหวางการขนสง กรณทไมท าใหเยนควรขนสงโดยเรวภายในเวลาไมเกน 2 ชวโมง

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

8. การผลตน านมดบ การเกบรกษาและการขนสงน านมดบ

9. การบนทกขอมล

• ก.9 การบนทกขอมล

มระบบการบนทกและเกบขอมล โดยตองเกบรกษาไวอยางนอย 3 ป เพอสามารถตรวจสอบยอนหลงได ทงนครอบคลมก.9.1 ขอมลเกยวกบการบรหารฟารม เชน การจดแบงโครงสราง ขอมลดานสขภาพ ประวตและการฝกอบรมของบคลากร จ านวนแรงงาน การแบงหนาทความรบผดชอบก.9.2 ขอมลเกยวกบการจดการดานการผลต เชน ขอมลตวสตว อาหารสตว การจดการฟารม สขภาพสตวการปองกนและการควบคมโรค การก าจดของเสย

9. การบนทกขอมล

9. การบนทกขอมล

61