Adolesanlar ve Riskli Davranışlar · 2017-11-20 · Kırıcı, sert ve yıkıcı davranışlarda...

ERGENLİK=ADOLESAN=GENÇLİK

DÖNEMİ

VE

ANNE-BABALAR

Psikolog

Fatma AKPAKIR

fatmaakpakir@gmail.com

ADOLESAN=ERGEN

KİMDİR?Fiziksel ve duygusal süreçlerin yol açtığı cinsel

ve psikososyal olgunlaşma ile başlayan,

bireyin bağımsızlığını ve sosyal üretkenliğini

kazandığı,

kesin olarak tanımlanamayan bir zamanda sona

eren kronolojik bir dönem olup

hızlı fiziksel, psikolojik ve sosyal

değişmelerle karakterize bir dönemdir.

Adolesan Dönem

Çocukluktan erişkinliğe geçiş

Büyüme ve gelişme süreci

Hızlı büyümeye alışamama

Uyum sorunları

Farklı deneyimler

Ergenlik Dönemi;

Bireyin son gelişim dönemini

oluşturmaktadır.

Bu dönem, yaşanan tüm gelişim

dönemlerinin ortak bir sonucu ve karar

sürecini oluşturması bakımından, kendi

içinde oldukça riskli ve nasıl sonlanacağının

kestirilmesi açısından karışık bir

dönemdir.

Bu Dönemlerde;“NASIL

GÖRÜNÜYORUM?"

“ BEN KİMİM?"

" NE

OLACAĞIM?"

Ergenlik döneminin, diğer gelişim

dönemlerinden ayıran kendine has bir

özellikler bütünü sunduğu görülmektedir.

Ergen bir gencin, bağımsızlık talebi

güçlü bir direnişle beraber bu

döneme damgasını vuracak en ciddi

özelliğidir.

O artık bir BİREYDİR.

İstek, arzu ve davranışları artık

özerk ve özgür bir bireyin

çabalarıdır.

ADOLESANIN SORUNLARI

Fiziksel büyüme ve gelişme ile ilgili

sorunlar

Cinsel gelişim ile ilgili sorunlar

Psikososyal gelişim ile ilgili sorunlar

Beden İmajı Algısı:

Hızlı büyüme ile

vücudunda olan değişimleri

kafasına takma ve normal

olup olmadığını sorgularlar:

Dış görünüşü ve çekiciliği

konusunda emin olmama ve

başkaları ile karşılaştırma

Sakarlıklarda artma

Kişilik Gelişimi:

Gerçekçi olmayan ideallere sahip olma,

Otoriteyi sorgulama, aile ya da

öğretmenin dayanma derecesini test

etme,

Daha fazla özel bir yaşama sahip olma

isteği.

Psikososyal ihtiyaçlar;

Ergenlik döneminde

ait olma,

kabul görme,

sosyal onay,

bağlanma gibi sosyal gereksinmeler gençlerin

akran grubunun kontrolüne girmesine yol açar.

Akran iletişimi;

Gençler akranlarıyla daha fazla vakit

geçirmeye başlar ve akranlarının kendilerini

ailelerinden daha iyi anladığını düşünür ve

inanır.

Gençler, akran grubundaki diğer üyelere

benzemeye çalışır.

Akran Grup İlişkisi:

Arkadaşlarına karşı çok fazla duygusal ve

hassas olma;

Karşı cinsiyetten arkadaşlıklar kurabilir

Ergen bir genci anlamak zihinsel olarak

mümkün olabilir ancak ona yaşamın,

kültürün, doğruların ve kuralların

öğretilebilmesi için yeterli olmayacaktır.

Bu dönem sadece ergen için zor bir dönem

değildir, ebeveynlerinde zorlanacakları

bir dönemdir.

Erkek ergende;

Alışık olmayan yeni dönemde, öncesinden

farklı olarak babanın rolü ön plana

çıkmaktadır.

Bir babanın ergen ile iletişimi yeni dönemin

sorunlarını gidermede temel faktördür.

Sadece kural koyan, hedef

gösteren, isteyen bir anne-

baba profili; karşısında

kural istemeyen, hedef

kabul etmeyen, isteklere

direnen bir ergen bulabilir.

Baba ergenle belli bir zaman dilimi ve

mekanlarda devamlılığı olan paylaşımlar

geliştirmelidir.

Baba ona yüreğini ve iç dünyasını

açabilme cesaretini gösterebilirse aynı

yaklaşımı ergende bulacaktır.

Baba, ergene öğretmek istediklerini, ondan

beklediklerini; aralarında kurabileceği özel

bir dünya yoluyla iletebilir.

Burada unutulmaması gereken en önemli

husus karşısındakinin artık birey olduğu

ve çatışmalara ciddi bir direnç ve direniş

geliştirebilecek güçte olduğudur.

Kızlarda;

Baba ile ilgili tüm söylenenler kız ergen ile

ilgili olarak anne rolü için geçerlidir.

Ergenler,

Bu dönemin doğası gereği, kendini çok

güçlü hissetmektedir.

Geçmişte kendince, yaşadığı engellemelerin

ve yoksunlukların birikmiş kompleks

enerjisi yeni yetenekleri ile direncini çok

güçlü kılmaktadır.

Ergen tepkiselliğinin altında yatan

nedenlerden bir tanesi de budur.

Onunla güç ve iktidar mücadelesine

girmeyin.

Bu ergeni sizden ve bağlı olduğunuz sosyo-

kültür çevresinden uzaklaştırıp farklı

arayışlara itebilir.

Riskli Davranışları;

• Devamsızlık ve başarı kaybı

• Çabuk sıkılma

• Depresyon, stres ve aksiyete

• Aileden uzaklaşma isteği

• Evden kaçma

• Aile ile iletişim problemi

• Şiddet ve isyankarlık

• Uyku ve yeme düzeninde değişim

• Yasalara karşı gelme

• Madde kullanımı

• İntihar düşüncesi

Kaynak: Neinstein LS, Kenzie RG and Morris RE. High-Risk and Out-Of-Control Behaviour Disorders

in Adolescent Health Care A Practical Care (ed. LS Neinstein). Lippincott Williams&Wilkins, pp.

1402-1416, Philadelphia, 2002.

Ergenlerin dünyası;

İsteklerini kontrol edememe,

risk alma,

Bulunduğu durumunu

abartmak,

Problemlerinin çok büyük

olduğunu düşünme.

Çok yalnız hissetmek,

Bu dönemde;

Yaşam dönemlerinde edinilen kazanımlar ve

kayıplar diğer yaş dönemlerini etkiler.

Genç insanlar çocuk ve erişkin arasında bir

yerde olup, çocukluk dönemine göre daha

büyük algılansa da erişkin desteğine

gereksinim duymaktadır.

Ergene Karşı Ebeveyn Tutumu

Ergenleri dinleyin ve anlamaya çalışın.

Çocuğunuzun yaşı ne olursa olsun

hoşgörülü ve sabırlı olun.

Öfke, kızgınlık, sevinç gibi olumlu olumsuz

tüm duyguların paylaşılması gerekir

duygularınızı paylaşın.

Çocuklarınıza olan ilgi ve sevginizi sürekli

olarak gösterin.

Çocuğun kaygılarını önemsemsediğinizi

belirtin,

Kaygısını ifade etmesine olanak verin,

Ergeni asla başkalarının önünde

eleştirmeyin.

Ergeni başkalarıyla kıyaslamayın.

Ergenin duygusal değişikliklerinden

kaynaklanan tepkileri karşısında, serinkanlı

olun.

Kırıcı, sert ve yıkıcı davranışlarda

bulunmayın.

Ergenin ihtiyaçlarını mutlaka belirleyin.

Yaşamı ve giyimi ile ilgili kararlar alırken

eleştirmek yerine düşünce ve önerilerini

anlayışla karşılayın.

Kız-erkek arkadaşlığının doğal olduğunu

kabullenin.

Arkadaş seçimini çocuğunuza, kontrollü

olarak bırakın.

Özgüveni geliştirici sanat, spor gibi

etkinliklere yönlendirmeliyiz.

Aile ve evle ilgili konularda ve sorunlarda

düşünce ve önerilerini alıp konuşmaktan

kaçınmayın.

Ona GÜVEN duyduğunuzu hissettirin.

Ergenin davranışlarında her zaman mantık

aramanız sizi hayal kırıklığına uğratabilir.

Kusursuz çocuk ve ergen yoktur

Dünyada ergen olmaktan daha zor bir şey

varsa o da ergenlik çağındaki bir gencin

anne babası olmaktır.