View
7
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
TÜRKAY KALİBRASYON
ANTALYA Kalibrasyon
Merkezi
LABORATUVAR SORUMLUSU
MEHMET ÇOLAK
Metroloji
Bilimsel Metroloji
Yasal (Legal) Metroloji
Endüstriyel Metroloji
Metroloji Ölçme ile ilgili bilim sahasıdır. Bilimsel , Endüstriyel ve yasal (Legal) Metroloji olarak üç dalda uygulanmaktadır.
BİLİM,SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI
TÜRKAY KALİBRASYON
ULUSAL METROLOJİ ENSTİTÜSÜ
Bilimsel Metroloji
Uluslar arası geçerliliği olan Primer Standardların ülke düzeyinde oluşturulması ile ilgili faaliyetleri kapsamaktadır. Ülkemizde bu konuda TUBİTAK bünyesinde hizmet veren Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME) görevlendirilmiştir.
Endüstriyel Metroloji
Bilimsel metrolojinin faaliyetleri sonucu elde edilen primer standardlara izlenebilirliği sağlanmış sekonder standardlarla Endüstride kullanılan izleme ve ölçme cihazlarının kalibrasyonlarının yapıldığı hizmet alanını kapsar. TSE, 132 sayılı kuruluş kanunu ile bu alanda da görevlendirilmiştir.
Yasal (Legal) Metroloji
Ticarete esas teşkil eden ölçü ve kontrol aletlerinin kalibrasyonları ile ilgilenir. Bu kategoriye giren cihazlar mecburi olarak kalibre ettirilmek zorundadır. Ülkemizde T.C. BİLİM SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI bu konuda görevlendirilmiştir.
! METROLOJİ ?
! ELEKTRİKSEL KALİBRASYON LABORATUVARI ?
Laboratuvar Şartları
Elektriksel Kalibrasyonlar belirlenmiş ve kontrol edilen çevre şartlarında gerçekleştirilmelidir
SICAKLIK
( 23 ± 1 ) C
( 45 ± 10 ) %
BAĞIL NEM
Multimetre Voltmetre Osiloskop
Miliohmetre Direnç Kutusu Yalıtım Test Cihazı Pens Ampermetre
AC/DC Transfer Standardı MiliOhmmetre ve 4-Uçlu Direnç Ölçümü Yüksek Gerilim Bölücü
! ELEKTRİKSEL KALİBRASYON / Referanslar ve Cihazlar ?
Akım Peni ve DMM DC Gerilim Standardı
Çok Fonksiyonlu Kalibratör Referans DMM El Tipi Osiloskop
LCR Metre Referans Direnç DC Gerilim Referans
! REFERANS STANDARDLAR ?
Kalibrasyon
Belirlenmiş koşullar altında, ölçme sisteminin veya ölçme cihazının gösterdiği değerler veya maddi ölçüt ile gösterilen değerlerle ölçülen büyüklüğün bunlara karşılık geldiği bilinen değerleri arasındaki ilişkiyi belirleyen işlemler dizisidir.
0 0. 0 0 + 9 9. 9 9 + 0 0. 7 0 +
BİLİNEN
BİLİNMEYEN
Paralel Blok Mastar Kalibratörü
Referans : Josephson Eklem Sistemi
Referans : Çok Fonksiyonlu Kalibratör
Referans : Çok Fonksiyonlu Kalibratör
Referans : Saha Kalibratörü
Referans : DMM
Atölyede Yapılan Ölçümler
Primer Standard Etalon
Referans Standard Sekonder Standard
Çalışma Standardı
Firmaların Ölçüm Laboratuvarları
Sekonder Seviye Ölçüm Laboratuvarları
Sekonder Seviye
Ölçüm Lab.
Primer
Ölçülen : Akü Gerilimi
Ölçülen : DMM
Ölçülen : DMM
Ölçülen : Saha Kalibratörü
Ölçülen : Çok Fonksiyonlu Kalibratör
Doğruluğu en kaba ölçme faaliyetinden, primer standarda kadar kesintisiz olarak yapılan mukayeseli ölçme işlemleri dizisidir.
İzlenebilirlik VIM
BIPM
ÖLÇME CİHAZLARI
ÇALIŞMA STANDARDI
SEKONDER STANDARD
PTB
SP
UME
NMI
NPL
! İZLENEBİLİRLİK ZİNCİRİ VE DÖNGÜLÜ KARŞILAŞTIRMA ÖRNEK
Madde Miktarı 7 Temel SI Birimi
m
K
Uzunluk
Zaman
Termodinamik Sıcaklık
s
cd
mol
Işıma Şiddeti kg
Kütle
A Elektrik Akımı
! 7 TEMEL SI BİRİMİ SI
A (Amper)
Boşlukta birbirine 1 m mesafede paralel duran sonsuz uzunlukta ve kesitleri ihmal edilebilen iki iletken arasında 2·10 -7 Nm kuvvet oluşturan akımın şiddetidir.
ELEKTRİK AKIMI 4 I
1 Amper = 1 Coulomb / 1 Saniye
1 A= 1C / 1s
1 V 1000 mV
1 mV 1000 µV
1 kV 1000 V 1 x 10 +3 V
1 x 10 +3 mV
1 x 10 +3 µV
1 mV 0.001 V 1 x 10 -3 V
1 µV 0.000 001 V 1 x 10 -6 V
! BİRİM DÖNÜŞÜMLERİ ?
Referans Değer
V
Ölçülen Değer
V
Sapma
V
10,0 11,0 +1,0
Referans Değer
A
Ölçülen Değer
A
Sapma
A
50,0 48,5 -1,5
ÖRNEK
ÖRNEK
! SAPMANIN HESAPLANMASI ?
0 0 . 0 0
0 600 . 0 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 ÇÖZÜNÜRLÜK
2 4 6 8 0
! ÇÖZÜNÜRLÜK - HASSASİYET - ÖLÇÜM ARALIĞI
TSE 2008 ae
MAKSİMUM KAPASİTE
?
Gerilim
Bir üretecin (Pil, Jeneratör vb) iki ucu arasındaki ( + ve -) potansiyel farkıdır. Simge : V (U) Birimi : Volt
Volt
Yönü ve şiddeti zamana göre değişmeyen gerilime Doğru Gerilim denir -Akü, Pil, DC Adaptör çıkışı (Şarj cihazı)
DOĞRU GERİLİM (DC V)
Yönü ve şiddeti zamana göre periyodik olarak değişen gerilime Alternatif Gerilim denir -Şebeke Gerilimi, Trafo çıkış gerilimi
ALTERNATİF GERİLİM (AC V)
Akım
İletkenden (Kablo, İletim hattı vb) birim zamanda geçen elektrik yükü (Elektron) miktarıdır. Simge : I Birim : Amper
Amper
Yönü ve şiddeti zamana göre değişmeyen akıma Doğru Akım denir -Akü, Pil, DC Adaptör çıkışından alınan akım
DOĞRU AKIM (DC A)
Yönü ve şiddeti zamana göre değişen akıma Alternatif Akım denir -Şebeke Gerilimine bağlı bir cihazın (Elektrikli ısıtıcı, Lamba vb.) çektiği akım
ALTERNATİF AKIM (AC A)
! DİRENÇ – KAPASİTANS - ENDÜKTANS
DİRENÇ (OHM - Ω)
İki ucu arasına gerilim uygulanan bir maddenin akıma karşı gösterdiği direnme özelliğidir. Sembol : R R=V / I (V: Direnç Üzerindeki Gerilim ) ( I: Dirençten Geçen Akım )
Kondansatör, AC akımı geçirmeyip, DC akımı geçiren devre elemanıdır. Bir elektrik devresinde akımın oluşturduğu manyetik akının bir ölçüsü, birimi henry'dir Sembol : L ZL=jwL ( Endüktif Empedans )
ENDÜKTANS (HENRY – H)
Kondansatör, DC akımı geçirmeyip, AC akımı geçiren devre elemanıdır. kapasite değeri, elektriksel gerilimin içerdiği elektriksel yükü tanımlayan büyüklüktür. Toplam yükün gerilime bölünmesi ile elde edilir Sembol : C C=Q / V ( Q:Yük Miktarı ) ( V : Gerilim ) ZC=1 / ( jwC ) ( Kapasitif Empedans )
KAPASİTANS (FARAD – F)
?
Dijital Multi Metre DMM
Multimetreler el tipi, masa tipi, modüler yapıda yada bilgisayar kartı olarak tasarlanmış olabilir. Bu cihazlarla, elektriksel büyüklükler olan DC gerilim, AC gerilim, harmonikli gerilim, DC akım, AC akım ve direnç ya doğrudan yada yardımcı teçhizatlarla ölçülebilirler. Bazı multimetreler ise ayrıca frekans, kapasite ve sıcaklığı da ölçebilirler. (3 ½ , 4 ½ ,5 ½ ,6 ½ ,7 ½ , 8 ½ Haneli DMM’ler mevcuttur)
?
! BİRİNCİL STANDARD / DC Gerilim ( JOSEPHSON EKLEM SİSTEMİ ) ?
! BİRİNCİL STANDARD / Direnç ( QUANTUM HALL ETKİSİ )
Hall iletkenliğinin Kuantumlu (ayrık değerli) olmasına denir. 1980 yılında K. Klitzing, M. Pepper ve G. Dorda güçlü manyetik alan ve düşük sıcaklıklarda bu etkiyi gözledi. Fakat o zaman sadece tam sayı değerlerinde kuantumlu olduğu gözlenmişti. Buna “Tamsayılı Kuantum Hall Etkisi" dendi.
1982'de H. Stormer and D.Tsi kuantumlamanın 1/3, 2/3, 2/5, 3/5, 4/3, 5/3 gibi basit kesirli sayılar için de geçerli olduğunu gözledi (Kesirli Kuantum Hall Etkisi). R. Laughlin de 1983'de bu olayın kuramsal açıklamasını yaptı. Bu üç bilimci bu çalışmalarından dolayı 1998 Nobel ödülünü paylaştılar
?
Null detector 33
2 21 1
0
0108
64 2 2 4
68
10
BATTERY
O.K.
ISOLATED OUTPUT
LEVEL
OUTPUT
INPUT
COMMON
GUARD
ZEROOPR
POWER
OFFBAT CHK
BAT OPR
LINE OPR
BAT CHG
LINE OPR
RANGE
845AB HIGH IMPEDANCE VOLTMETER- NULL DETECTOR
1
3
10
30
100
300
1
310 30
30
10
3
1
300100
100
300
1000
VOLTSMICROVOLTS
! DC GERİLİM KALİBRASYONU / DC Gerilim
Sıfır Detektörü Yardımı ile Referans Gerilim Kaynağı Karşılaştırması
?
ULUSAL STANDARDLAR
Vp-p Hz/s
Vrms tr/Abs
Ohm
Farad
! ÇOK FONKSİYONLU KALİBRATÖR / İZLENEBİLİRLİK ?
! ÇOK FONKSİYONLU KALİBRATÖR / DAHİLİ KALİBRASYON ?
! ÇOK FONKSİYONLU KALİBRATÖR / İZLENEBİLİRLİK-AC/DC TRANSFER ?
DC GERİLİM
Cihazın Ölçüm
Bölgeleri
Ölçüm Noktaları
No Değerler
Tamamı 3 %10, %90, -%90
Tek (Orta) 5-7 %10, %30[1], %50, %70[1], %90
-%10, -%90
DC AKIM
Cihazın Ölçüm
Bölgeleri
Ölçüm Noktaları
No Değerler
Tamamı 1 %90
Tek (Orta) 2 %90, -%90
≥ 1A 2 %50, %90
DİRENÇ
Cihazın Ölçüm
Bölgeleri
Ölçüm Noktaları
No Değerler
Tamamı 1 %90
Tek (Orta) 1-2 %10[1], %90
Minimum 2 %0, %90
AC GERİLİM
Cihazın Ölçüm
Bölgeleri
Ölçüm Noktaları
No Değerler Frekanslar
Tamamı 2-6 %10[1], %90 50 Hz, 1 kHz, 20 kHz[1]
< 0,5V 4 %10, %90 50 Hz, 1 kHz
Tek (Orta) 6 %10, %50
%90
50 Hz veya 1 kHz
50 Hz ve1 kHz, 20 kHz, 100 kHz
> 200V 4 %10, %90 50 Hz, 1 kHz
AC AKIM
Cihazın Ölçüm
Bölgeleri
Ölçüm Noktaları
No Değerler Frekanslar
Tamamı 2 %90 50 Hz, 1 kHz
Tek (Orta) 2-3 %10[1]
%90
1 kHz
50 Hz, 1 kHz
Ölçüm Noktaları Multimetre
Çözünürlüğü 4 ½ ‘den fazla olmayan DMM’ler (Dijital Multi Metre) için ölçüm noktası sayılarının ve noktalarının tam ölçeğin yüzdesi olarak tespit edilmesi EA-
10/15
[1] : Sadece 4 ½ haneli DMM’ler için geçerlidir.
DC GERİLİM (4 ½ Haneye Kadar)
Bölge Gerçek Değer Gösterge Değeri Belirsizlik
500 mV
%10 50 mV 049,98 mV %......
-%90 -450 mV -449,97 mV %......
%90 450 mV 450,01 mV %......
5 V
%10 0,6 V 0,6002 V %......
-%90 -4,5 V -4,5003 V %......
%90 4,5 V 4,5003 V %......
50 V
-%10 -6 V -05,999 V %......
%10 6 V 06,001 V %......
%30 15 V 14,998 V %......
%50 25 V 24,997 V %......
%70 35 V 34,995 V %......
-%90 -45 V -44,999 V %......
%90 45 V 44,991 V %......
500 V
%10 60 V 050,97 V %......
-%90 -450 V -449,98 V %......
%90 450 V 449,96 V %......
1000 V
%10 100 V 0099,9 V %......
-%90 -900 V -0899,9 V %......
%90 900 V 0899,6 V %......
! DMM KALİBRASYONU / DC Gerilim Örnek
DC AKIM (4 ½ Haneye Kadar)
Bölge Gerçek Değer Gösterge Değeri Belirsizlik
500 µA %90 450 µA 450,02 µA %......
50 mA -%90 -45 mA -45,001 mA %......
%90 45 mA 44,998 mA %......
500 mA %90 450 mA 450,01 mA %......
5 A %90 4,5 A 4,5001 A %......
10 A %50 5 A 05,001 A %......
%90 9 A 08,998 A %......
! DMM KALİBRASYONU / DC Akım Örnek
AC GERİLİM (4 ½ Haneye Kadar)
Bölge Gerçek Değer Gösterge
Değeri
Belirsizlik
500 mV %90 450 mV 50 Hz 049,97 mV %......
%90 450 mV 1 kHz 449,98 mV %......
5 V %90 4,5 V 50 Hz 4,5003 V %......
%90 4,5 V 1 kHz 4,5000 V %......
50 V
%10 6 V 50 Hz 05,995 V %......
%50 25 V 50 Hz 24,995 V %......
%90 45 V 50 Hz 44,998 V %......
%90 45 V 1 kHz 44,997 V %......
500 V
%10 60 V 50 Hz 059,97 V %......
%10 60 V 1 kHz 059,99 %......
%90 450 V 50 Hz 449,96 V %......
%90 450 V 1 kHz 449,95 V %......
1000 V
%10 100 V 50 Hz 0099,9 V %......
%10 100 V 1 kHz 0100,0 %......
%90 900 V 50 Hz 0899,5 V %......
%90 900 V 1 kHz 0899,7 V %......
! DMM KALİBRASYONU / AC Gerilim Örnek
AC AKIM (4 ½ Haneye Kadar)
Bölge Gerçek Değer Gösterge
Değeri
Belirsizlik
500 µA %90 450 µA 50 Hz 449,95 µA %......
%90 450 µA 1 kHz 450,00 µA %......
5 mA %90 4,5 mA 50 Hz 4,5001 mA %......
%90 4,5 mA 1 kHz 4,5000 mA %......
50 mA %90 45 mA 50 Hz 45,003 mA %......
%90 45 mA 1 kHz 45,000 mA %......
500 mA %90 450 mA 50 Hz 449,96 mA %......
%90 450 mA 1 kHz 450,03 mA %......
5 A %90 4,5 A 50 Hz 4,5006 A %......
%90 4,5 A 1 kHz 4,5003 A %......
10 A %90 9 A 50 Hz 09,001 A %......
%90 9 A 1 kHz 08,996 A %......
! DMM KALİBRASYONU / AC Akım Örnek
DİRENÇ (4 ½ Haneye Kadar)
Bölge Gerçek Değer Gösterge
Değeri
Belirsizlik
500 Ω %0 0 Ω 000,05 Ω %......
%90 450 Ω 450,03 Ω %......
5 kΩ %90 4,5 kΩ 4,5002 kΩ %......
50 kΩ %10 5 kΩ 04,998 kΩ %......
%90 45 kΩ 45,000 kΩ %......
500 kΩ %90 450 kΩ 449,97 kΩ %......
5 MΩ %90 4,5 MΩ 4,5008 MΩ %......
50 MΩ %90 45 MΩ 44,993 MΩ %......
! DMM KALİBRASYONU / Direnç Örnek
İlgili Standardlar / Direktifler EA-10/15 , TÜRKAK R20.13
Kullanılan Referans ve Çalışma
Standardları
Çok Fonksiyonlu Kalibratör
(Hane Sayısı 5 ½ , 6 ½ , 7 ½ , 8 ½ )
Yardımcı Teçhizat Dijital Termometre , Temizlik Malzemeleri (Kontakt Sprey , Peçete)
Tanımlama Ait olduğu Firma ve Cihaz bilgileri forma kaydedilir.
Kondüsyonlanma süresi Cihaz Hane sayısına göre tespit edilir (El tipi cihazlar en az 30 dakika ;
Kalibratörler en az 4 saat)
Temizlik Kalibrasyona başlamadan önce bağlantı noktaları gerektiğinde temizlenir.
Görsel Kontrol Kalibrasyonu engelleyici herhangi bir kusurun olup olmadığı gözle kontrol
edilir. (Hasar, Dijital ekran, fonksiyon tuşları, dijitler, vs.)
Anma Değerlerinin Kontrolü Multimetrenin hane sayısına göre EA-10/15’de belirtilen noktalardan
ölçümler alınır.
Dökümantasyon Elde edilen bilgiler Rapor haline getirilir.
! DMM (DİJİTAL MULTİ METRE) KALİBRASYONU ?
AMPERMETRE Pens Ampermetre
Ampermetre kalibrasyonu, Akım Kalibratörleri kullanılarak gerçekleştirilir. Pens ampermetrenin kalibrasyonu ise Akım Kalibratörleri ile belirli sarım sayısı kullanılarak gerçekleştirilir. Sarım sayısına göre akım değerleri pens ampermetre kıskacından geçirilerek ölçüm gerçekleştirilir
?
Kalibratör ( Akım Fonksiyonu )
Pens Ampermetre
Akım Bobini ( Current Coil )
! PENSAMPERMETRE / Çalışma Prensibi ?
! DİRENÇ KALİBRASYONU / İki Uçlu Ölçüm Metodu
İki Telli Direnç Ölçümü ihtiyaç duyulan doğruluğa bağlı olmak üzere 100 k’dan sonraki ölçümlerde tercih edilir
İki telli yöntemle direnç ölçülürse, kablolardan gelen direnci ve termal gerilimi kompanze etmek gerekir
Yüksek Doğruluk gerektirmeyen uygulamalarda 100 k altındaki ölçümlerde de yerine göre İki Telli çalışılabilir
Eğer mümkünse ohmmetre ile ölçüm almadan önce kablo uçları kısa devre edilerek “sıfırlama” yapılır
?
! DİRENÇ KALİBRASYONU / İki Uçlu Ölçüm Metodu ( Uygulama )
Basit El Tipi DMM ile İki-Uçlu Direnç Ölçümü yapılabilir. Cihaz Mümkünse Sıfırlama Fonksiyonu Uygulanır
?
! DİRENÇ KALİBRASYONU / Dört Uçlu Ölçüm Metodu
-Küçük değerdeki dirençler, dört telli direnç ölçüm metodu ile kalibre edilir -4-Uçlu Dirençlerde iki uç akım, iki uç gerilim için kullanılmaktadır -100 k’un altındaki direnç kalibrasyonunda dört uçlu ölçüm yöntemi kullanılır. (Kablolardan gelen artı değerindeki direnç değerlerinin ortadan kaldırılmasını sağlar). -100 k’un üzerindeki direnç kalibrasyonunda iki uçlu ölçüm yöntemi kullanılır. (100 k’un üzerindeki direnç kalibrasyonunda, kabloların direnç değeri, büyük direnç değeri yanında ihmal edilebilir)
Direnç Kalibrasyonu
?
! DİRENÇ KALİBRASYONU / Dört Uçlu Ölçüm Metodu (Uygulama ) ?
! DİRENÇ KALİBRASYONU / Dört Uçlu Ölçüm Metodu (Referans Dört Uçlu Direnç )
Referans Direnç (4 Uçlu)
-Laboratuvarlar izlenebilirlik sağlamak için kullanır -Gerekirse Yağ Banyosunda Muhafaza edilir
?
! LCR-METRE / Dört Uçlu ya da İki Uçlu Ölçüm Metodu ?
WATTMETRE Güç Ölçer
Güç, bir devre, cihaz vb. üzerindeki gerilim ile o devrenin çektiği akımın çarpımı olarak ifade edilir.. Güç Ölçerlere Wattmetre de denilmektedir. ÖRNEK
AC/DC Güç kalibrasyonu bir çok parametreyi içermektedir. Görünen Güç (VA) = Gerilim x Akım Aktif Güç (W) = Gerilim x Akım x cosφ Reaktif Güç (VAR) = Gerilim x Akım x sinφ PF = cosφ güç faktörü olarak ifade edilir
! GÜÇ KALİBRASYONU
Güç kalibrasyonu için Gerilim ve Akım değerlerini aynı anda üretebilen Kalibratör gereklidir.
Bir Wattmetrenin kalibrasyonu için, Kalibratörün, AC akım ve AC gerilimin arasındaki faz farkı birbiriyle senkronize-kilitlenmiş olması gerekmektedir. Bu güç kaynağının istenilen cosφ güç faktörüne ayarlanması gerekir
Wattmetre
DC Güç Ölçümü
AC Güç Ölçümü
P = V · I
P = V · I ·cos
I : DC Akım (Amper)
V : DC Gerilim (Volt)
P : DC Güç (Watt)
I : AC Akım (Amper)
V : AC Gerilim (Volt)
P : AC Güç (Watt)
cos : Güç Faktörü
?
! DC GERİLİM KAYNAK KALİBRASYONU ÖRNEK
Referans Multimetre
Çok Fonksiyonlu Kalibratör
Aynı Mertebedeki Kaynakların Karşılaştırılması < 10 V Kaynak Kalibrasyonu > 10 V Kaynak Kalibrasyonu
! YÜKSEK GERİLİM KALİBRASYONU
Alternatif ya da Doğru Gerilim, uygun Kapasitif, Rezistiv Bölücüler yardımıyla ölçülebilir.
Gösterge olarak DMM kullanılabilir.
40 kV DC – 28 kV AC Gerilim Bölücü
?
! YALITIM TEST CİHAZI KALİBRASYONU ?
Direnç Kutusu ( Yalıtım Test Cihazı Kalibratörü ) Yalıtım Direnci Ölçüm Cihazı
! FREKANS SAYICI VE İŞARET ÜRETECİ ?
1 ELEKTRİKSEL OLMAYAN BÜYÜKLÜKLERİN ELEKTRİKSEL ÖLÇÜMÜ
Uzunluk , Mesafe Ölçümü
Kuvvet
Devir Sayısı
Genleşme
Basınç
Debi, Akış
Salınım vb. Büyüklükler
Sıcaklık
Nem
pH-Değeri, Redoxpotansiyeli, İletkenlik, Oksijen Ölçümü
Gaz Analizi
?
Bağlantı Hatası (Termal Etkiler)
Sıfır Kayması (Ofset Düzeltmesi)
Ölçü Aleti Giriş Direnci
Çözünürlük
Manyetik Etkileşim
Ortam Sıcaklığı
Besleme Gerilimi ve Değişimler
! ELEKTRİKSEL KALİBRASYONDA HATA KAYNAKLARI ÖRNEK
Ölçü Aleti Giriş Direnci
TERMAL GERİLİM
Bağlanan
Metaller
Yaklaşık Termal Gerilim
Cu – Cu < 0,3 V / °C
Cu – Ag 0,4 V / °C
Cu – Au 0,4 V / °C
Cu – Sn 2 - 4 V / °C
! ELEKTRİKSEL KALİBRASYONDA LABORATUVAR FAKTÖRLERİ ?
Gerekli Ortam Sıcaklığı
Atmosferik Basınç
Havanın Kalitesi (Nem,Toz vs.)
Şartlandırılmış Havanın Hızı
Bağıl Nem Oranı
Sismik ve Akustik Titreşim
Radyasyon
Besleme Gerilimi ve Değişimler
Laboratuvarın Topraklama Sistemi
Magnetik Alan ve Düşük Frekans Etkisi
Elektrik Alan Etkisi
Hata Sınırları
Çevresel Şartlar
Eğitim
Cihazın Kararlılığı
Tecrübe
İlgili yayınlar / Standardlar
Kullanım amacı ve sıklığı
Kalibrasyon Sertifikaları arasındaki ilişki
Üretici Firma tavsiyeleri
! KALİBRASYON SIKLIĞI TAYİNİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR ?
Direnç Direnç Direnç
Ara Kontrol
Referans DMM
1.İç Kalibrasyon
1.Dış Kalibrasyon
2.İç Kalibrasyon
2.Dış Kalibrasyon
! KALİBRASYON VE ARA KONTROL (DOĞRULAMA?) ?
Ara Kontrol Ara Kontrol
Ara Kontrol
Kalibrasyon Periyodu
Ara Kontrol Ara Kontrol
İç / Dış Kalibrasyon
Ara Kontrol
Ara Kontrol
Ölçülen değerin, gerçek değerini de ihtiva eden değerler aralığını karakterize eden istatistik-matematik metotlara dayalı bir tahmindir. Ölçüm Belirsizliği
U Ölçüm Belirsizliği
k Örtme Faktörü
y Ham ölçüm sonucu
Y Tam ölçüm sonucu
Tam Ölçüm Sonucu : y-U ≤ Y ≤ y+U
Y = y ± U
Genişletilmiş Ölçüm Belirsizliği : U = k x uT
U = ± …..
k=1 , k=2,..
Metodun Belirsizlik Katkısı
uM
Multimetre Belirsizlik Katkısı
ux
Çok Fonksiyonlu Kalibratör Belirsizlik Katkısı
uR
2
M
2
X
2
RT uuuu
Kalibrasyonun Toplam Ölçüm Belirsizliği
uT
y=……
?
100
Anma Değer =100 V
101,3 102,7 103,6 106
Alt Sınır Değer = 97 V Üst Sınır Değer =103 V
! ÖLÇÜM BELİRSİZLİĞİ – TOLERANS İLİŞKİSİ
1100 3
3
U- U+
Örnek
Ölçüm Belirsizliği (U) = ± 1 V
Tolerans (T) = ± 3 V
! KAYMA (DRIFT)
2005
2006
2007
2008
Sapma : 10 µV
Sapma : 12 µV
Sapma : -2 µV
Sapma : 100 µV
Kayma = ?
Kayma = 2 µV
Kayma = 14 µV
Kayma = ???
?
FAKTÖR ÖN EK SEMBOL
1024=(103)8 Yotta Y
1021=(103)7 Zetta Z
1018=(103)6 Heksa E
1015=(103)5 Peta P
1012=(103)4 Tera T
109=(103)3 Giga G
106=(103)2 Mega M
103=(103)1 Kilo k
102 Hekto h
101 Deka da
FAKTÖR ÖN EK SEMBOL
10-24=(103)-8 yokto y
10-21=(103)-7 zepto z
10-18=(103)-6 atto a
10-15=(103)-5 femto f
10-12=(103)-4 piko p
10-9=(103)-3 nano n
10-6=(103)-2 mikro µ
10-3=(103)-1 mili m
10-2 santi c
10-1 desi d
ÖN EKLER Çok küçük veya çok büyük sayısal değerlerden kaçınmak için, SI birimlerinin üs kat ve as katları ilave edilebilir. SI
m/s2 yada m · s-2 m/s/s
Doğru Yanlış
10-6 kg = 1 mg 10-6 kg = 1 µkg
t=30.2 °C t=30.2°C yada t=30.2° C
l= 10.234 m l=10 m 23 cm 4 mm
51 mm X 51 mm X 25 mm 51X51X25 mm
63.2 m ± 0.1 m yada (63.2 ± 0.1) m 63.2 ± 0.1 m yada 63.2 m ± 0.1
129 s – 3 s = 126 s yada (129-3) s = 126 s 129 – 3 s = 126 s
xB=0.0025 = 0.25 % xB=0.0025 = 0.25% yada xB=0.25 yüzde
! BİRİMLERİN DOĞRU KULLANILMASI Örnek
Akreditasyon Yetkili bir kuruluş tarafından laboratuvarların, muayene ve belgelendirme kuruluşlarının ulusal ve uluslar arası kabul görmüş teknik kriterlere göre değerlendirilmesi, yeterliliğinin onaylanması ve düzenli aralıklarla denetlenmesi işlemidir.
Recommended