View
6
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
AZƏRBAYCAN İQTİSADİYYATININ
MAKROİQTİSADİ TƏHLİLİ
Elşən Bağırzadə
iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru
Bakı - 2016
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
-0.7
-22.6-23.1
-19.7
-11.8
1.3
5.8
107.4
11.19.9 10.611.2
7
26.4
34.5
26
10.89.3
5
0.12.2
5.8
2.81.1
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
20011
2012
2013
2014
2015
ÜDM-də artım (%)
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
703.12415.2
5272.8 5707.7 6235.9 72768680.4
13238.7
20983
33050.3
48852.5
44297
52909.3
65951.6
69683.9
73560.575188.4
52969.2
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
80000
19
91
19
95
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
ÜDM, mln $
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
Dünya Bankına görə Azərbaycanda və Avropa və Mərkəzi Asiyanın inkişaf
etməkdə olan ölkələrində ÜDM-nin artım tempi, %
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
• Dünya Bankına görə Azərbaycanda
iqtisadi artım (ÜDM artımı) 2016-cı ildə
0,8%, 2017-ci ildə 1,2%, 2018-ci ildə isə
2,7% olacaqdır.
• Beynəlxalq Valyuta Fonduna görə isə
Azərbaycanda iqtisadi artım 2016-ci ildə
2,5% olacaqdır.
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
Mənbə: Dünya Bankı
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
• Beynəlxalq Valyuta Fondunun
hesbalamalarına görə:
– Azərbaycan 2014-cü ildə 74,1 milyard
dollarlıq nominal ÜDM göstəricisinə görə
dünya ölkələri arasında 69-cu sırada,
– 165,9 milyard dollarlıq satınalma gücü
paritetli ÜDM göstəricisinə görə isə dünya
ölkələri arasında 66-cı sıradadır.
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
11.1 9.9 10.6 11.27
26.4
34.5
26
10.8 9.3
5
0.12.2
5.82.8 1.12.5
7.93.9 3.9 3
66.363.2
36.8
6.8
14
1.8
-9.3
-5
1
9.9 8.7
13.8 14.8 13.6
8.311.9 11.4
15.9
3.77.9 9.4 9.7 10
7
1.1
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20011 2012 2013 2014 2015
ÜDM-də artım (%) Neft ÜDM-də artım (%) Qeyri-neft ÜDM-də artım (%)
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
29
71
31.8
68.2
31
69
30
70
31.3
68.7
44.1
55.9
53.8
46.2
56.1
43.9
55.4
44.6
45.1
54.9
48.1
51.9
49.6
50.4
44.7
55.3
41.6
58.4
39
61
30.7
69.3
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Neft ÜDM, % Qeyri-neft ÜDM, %
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
30.3
48
60.1
63.8 63.8
70.8 71.8 73 73.3 73.5
77.881
84 84.581.2 81.7 82.5 81.5 82.5 81.9 81.2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
ÜDM istehsalında özəl sektorun payı, %
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
98.3310.3
662.9 710.5 768.9 888.51048.5
1579.8
2471.6
3841.7
5603.3
5018.2
5922
72857594.3
7912.5 7985.9
5558.7
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
19
91
19
95
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
Adambaşına ÜDM, $
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
• Dünya Bankına görə:
– Azərbaycan 2014-cü ildə 7884 dollarlıq
adambaşına nominal ÜDM göstəricisi üzrə
dünyada 75-ci sırada,
– 17761 dollarlıq adambaşına satınalma
gücü paritetli ÜDM göstəricisi üzrə isə 68-ci
sıradadır.
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
• Dünya Bankının hesablamalarına görə Azərbaycan 2014-cü ildə adambaşına düşən 7590 dollarlıq ÜMG göstəricisinə görə 53 ölkənin daxil olduğu “yuxarı orta gəlirli iqtisadiyyatlar” (adambaşına ÜMG göstəricisi 4126$-12735$ arası) arasındadır.
• Qeyd olunan 53 ölkə arasında Belarus, Braziliya, Bolqarıstan, Çin, İran, Qazaxıstan, Malaziya, Meksika, Rumuniya, Türkiyə və Türkmənistan kimi ölkələr də vardır.
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
7884 8040
3646
12276
1269
2233 2037
12735
1099
30823670
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
Azərb
aycan
Bela
rus
Erm
ənis
tan
Qazaxıs
tan
Qır
ğız
ısta
n
Mold
ova
Özbəkis
tan
Rusiy
a
Tacik
sitan
Ukra
yna
Gürc
üsta
n
2014-cü ildə adambaşına ÜDM, $ (Dünya Bankı)
İNFLYASİYA206.6
1012.3
1229.1
1763.5
511.8
119.9
103.7
99.2
91.5
101.8
101.5
102.8
102.2
106.7
109.6
108.3
116.7
120.8
101.5
105.7
107.9
101.1
102.4
104
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
İstehlak Qiymətləri İndeksi
İNFLYASİYA
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Ərzaq məhsulları qiymət indeksi Qeyri-ərzaq məhsulları qiymət indeksi
Pullu xidmətlər qiymət indeksi
İNFLYASİYA
• Beynəlxalq Valyuta Fonduna görə
Azərbaycanda İstehlak Qiymətləri 2015-ci
ildə 5%, 2016-cı ildə isə 4,2% artacaqdır.
MƏŞĞULLUQ VƏ İŞSİZLİK
12.7
11.8
10.9
10
9.2
8
7.3
6.66.3
5.9 5.7 5.6 5.4 5.2 5 4.9
0
2
4
6
8
10
12
14
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
İşsizlik (%)
MƏŞĞULLUQ VƏ İŞSİZLİK
44.3 5263.1
77.499.4
123.6
149
215.8
274.4
298
331.5
364.2
398.4
425.1444.5
462
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Orta aylıq əmək haqqı (manat)
MƏŞĞULLUQ VƏ İŞSİZLİK
565.1595.9
411.8
673.2
231.6
295.8
856
173.7
292.3
464.7
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
Azərb
aycan
Bela
rus
Erm
ənis
tan
Qazaxıs
tan
Qır
ğız
ısta
n
Mold
ova
Rusiy
a
Tacik
sitan
Ukra
yna
Gürc
üsta
n
2014-cü ildə orta aylıq əmək haqqı, $ (UNECE)
MƏŞĞULLUQ VƏ İŞSİZLİK
1.15.5 5.5 5.5
2025
30
50
60
75 75
85
93.5
105 105 105
0
20
40
60
80
100
120
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Minimum əmək haqqı (manat)
VALYUTA KURSLARI
0.910.95
0.98 0.99 0.980.92
0.870.84
0.8 0.8 0.8 0.79 0.78 0.78 0.78
1.23
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
1.4
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Valyuta məzənnəsi (1 Dolların illik orta qiyməti, Manatla)
MAKROİQTİSADİ MÜHİTİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ
• Dünya İqtisadi Forumunun “2015-2016 Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı”na görə Azərbaycanın Qlobal Rəqabətlilik İndeksi çərçivəsində hesablanan 12 əsas göstərici qrupu arasında ən yaxşı mövqeyi “Makroiqtisadi mühit” göstərici qrupu üzrədir və bu vəziyyət artıq bir neçə ildir ki, təkrar olunur.
• Belə ki, Azərbaycan qeyd olunan göstərici qrupu üzrə mümkün olan 7 balın 6,4-ü toplamış və 144 ölkə arasında 10-cu yerə çıxmışdır.
• Azərbaycan qeyd olunan göstərici qrupuna daxil olan “inflyasiya” göstəricisinə görə 144 ölkə üzrə 1-ci, “ümumi milli yığım” göstəricisinə görə 8-ci, “ümumi dövlət borcu” göstəricisinə görə 14-cü, “dövlət büdcəsi tarazlığı” göstəricisinə görə isə 16-cıyerdədir.
İSTİFADƏ OLUNAN MƏNBƏLƏR• Aras O. N., Süleymanov E. (2010), “Azərbaycan iqtisadiyyatı”, Bakı: Şərq-Qərb.
http://ebooks.azlibnet.az/book-qUreBt0n.html
• “Azərbaycan” portalı. www.azerbaijan.az
• Azərbaycanın statistik göstəriciləri. http://www.stat.gov.az/menu/6/statistical_yearbooks/
• Bağırzade E. (2011), “Bağımsızlığının XX. Yılında Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomisi”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz (15), s. 277-312. http://elsenbagirzade.files.wordpress.com/2011/03/bagimsizliginin-20-yilinda.pdf
• IMF,World Economic Outlook, October, 2015, http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/pdf/text.pdf
• The World Bank: Azerbaijan, http://www.worldbank.org/en/country/azerbaijan
• The World Bank: Country and Lending Groups, http://data.worldbank.org/about/country-and-lending-groups
• The World Bank: http://data.worldbank.org/country/azerbaijan#cp_wdi
• World Economic Forum, The Global Competitiveness Report 2015-2016, http://www3.weforum.org/docs/gcr/2015-2016/Global_Competitiveness_Report_2015-2016.pdf
• UNECE, Gross Average Monthly Wages by Country and Year,http://w3.unece.org/PXWeb2015/pxweb/en/STAT/STAT__20-ME__3-MELF/60_en_MECCWagesY_r.px/?rxid=a9fa5e81-549d-4198-845f-02d7eee8a67b
Recommended