BAZAT E MIKROEKONOMISË - burimprenaj.weebly.com · Tregu “Ekonomist mund të bëhesh po që se i...

BAZAT E MIKROEKONOMISË

B.P. Prenaj

KËRKESA, OFERTA DHEEKUILIBRI I TREGUT

BAZAT E MIKROEKONOMISË

LIGJERATA 3

Ligjëruesi i lëndës:

Burim Prenaj

Email: prenajburim@gmail.com

Web: burimprenaj.weebly.com

Konsultimet:

Të premteve

Tregu dheKonkurenca

Tregu

“Ekonomist mund të bëhesh po që se i mëson dyfjalë: Kërkesa dhe Oferta”

Kërkesa dhe Oferta janë forcat që e vënë nëfunksion ekonominë e tregut.

Tregu

Tregu është një grup blerësish dhe shitësishtë një produkti ose shërbimi të caktuar.

Blerësit Shitësit

Tregu

Fjalët kërkesë dhe ofertë i referohen sjellës sënjerzve. Të cilat i shfaqin gjatë interaksionit me njëri tjetrin në tregje.

Blerësit përcaktojnë kërkesën

Shitësit përcaktojnë ofertën

Kërkesa

Cka është Kërkesa?

Kërkesa paraqet sasinë e një produkti që blerësitjanë njëkohësisht të gatshëm dhe në gjendje ta blejnë me cmime të ndryshme gjatë njëperiudhe të caktuar(ceteris paribus).

Kërkesa V.s Sasia e kërkuar

Sasia e kërkuar paraqet sasinë që blerësitjanë njëkohësisht të gatshëm dhe në gjendjetë blejnë me një cmim të caktuar.

Sasia e kërkuar paraqet sasinë që konsumatorët do tablejnë me në cmim të caktuar

Ligji i kërkesës

Ligji i kërkesës paraqet marrdhënien negative ndërmjetcmimit dhe sasive të kërkuara. Sipas këtij ligji kur cmimi injë produkti ulet sesia e kërkuar rritet dhe kur cmimi rritetsasia e kërkuar ulet (ceteris paribus).

Shembull

Ndërtoni kurbën e kërkesës nga të dhënat e tabelës së mëposhtme

Situata Cmimi Sasia

A 50 100

B 40 200

C 30 300

D 20 400

E 10 500

Faktorët përcaktues të kërkesës

1. Të ardhurat e konsumatorëve

Përpos cmimit faktorët tjerë që ndikojnë te kërkesa janë:

2. Cmimet e mallrave të lidhur

3. Pritjet e konsumatorëve

4. Numri i konsumatorëve

5. Shijet dhe preferencat

Ndikimi i këtyre faktorëve mbikurbën e kërkesës

Ndryshimi i secilit nga faktorët e përmendur më lartë shkaktonzhvendosjen e kërkesës.

Kërkesa mund të zhvendosetdjathtas ose majtas.

Zhvendosja djathtas nënkuptonrritje të kërkesës.

Zhvendosja majtas nënkuptonzvogëlim të kërkesës

Të ardhurat e konsumatorëve

Të ardhurat janë faktorë shumë më rëndësipër kërkesën.

Duke u bazuar në lidhjen që ekziston midis ndryshimit të të ardhurave dhe kërkesës përnjë të mirë në ekonomiks njihen dy lloje tëmirash:

1. Të mira normale

2. Të mira inferiore

Janë ato të mira, për të cilatkërkesa ndryshon në të njejtindrejtim me ndryshimin e tëardhurave

Janë ato të mira, për të cilatkërkesa ndryshon në drejtim tëkundërt me ndryshimin e tëardhurave

Të mira normale dhe inferiore shembuj

E mirë normale E mirë Inferiore

Të mira normale dhe inferiore shembuj

E mirë normale E mirë Inferiore

Të mira normale dhe inferiore shembuj

E mirë normale E mirë Inferiore

Të mira normale dhe inferiore shembuj

E mirë normale E mirë inferiore

Rritja e të ardhurave dhë ndikimi në kërkesë

E mirë normale E mirë inferiore

Zvogëlimi i të ardhurave dhë ndikimi në kërkesë

E mirë normale E mirë inferiore

Cmimet e mallrave të lidhur

Mallrat mund të jenë të lidhur në dy forma:

1.Mallra Zëvendësues2.Mallra Plotësues

Kur rënja e cmimit të një malli zvogëlon kërkesën përmallin tjetër, ato mallëra konsiderohen zëvendësues.

Kur rënja e cmimit të një malli rritë kërkesën për mallintjetër, ato mallëra konsiderohen plotësues.

Të mira zëvendësuese dhe plotësueseshembuj

Të mira zëvendësuse Të mira plotësuese

Të mira zëvendësuese dhe plotësueseshembuj

Të mira zëvendësuse Të mira plotësuese

Rritja e cmimit

Rritja e cmimit tëzëvendësuesit

Rritja e cmimit tëplotësuesit

Zvogëlimi i cmimit

Zvogëlimi i cmimit tëzëvendësuesit

Zvogëlimi i cmimit tëplotësuesit

Pritjet e konsumatorëve

Kërkesa ndikohet edhe nga pritjet dheparashikimet e konsumatorëve për tëardhmen.

Pritjet lidhen kryesisht me informatat oseparashikimet lidhur me:

Pritjet lidhur me të ardhurat

Pritjet lidhur me cmimin

Numri i konsumatorëve

Numri i konsumatorëve është një ndërfaktorët që përcakton kërkesën.

Kërkesa mund të ndikohet nga numri ikonsumatorëve në dy forma:

Rritja e numrit të konsumatorëve

Zvogëlimi u numrit të konsumatorëve

Shijet dhe preferencat

Preferencat e individëve lidhur me produktetose shërbimet e caktura e ndikojnë kërkesënpër ato produkte dhe shërbime.

P.sh

Konsumatori parapërlqen basketbollin

Konsumatori parapërlqen footbollin

Detyra klase

Paraqitni grafikisht ne fletore rastet e meposhtme (nisuniprej nje kurbe te dhene kerkese):

Cka ndodhe me kerkesen per pepsi nese eshte rritur cmimi i Coca-Coles?

Cka ndodh me kerkesen per nafte nese zvogelohet cmimi i veturave?

Cka ndodhe me kerkesen per kafe nese rriten te ardhurat tuaja?

Cka ndodh me kerkesen per fishekzjarre gjat muajt dhjetor krahasuarme muajt tjere?

Oferta

Cka është Oferta?

Oferta V.s Sasia e ofruar

Oferta paraqet sasitë e një produkti që shitësitjanë të gatshëm dhe në gjendje të ofrojnë përshitje me cmime të ndryshme(Ceteris Paribus)

Sasia e ofruar paraqet sasinë që shitësit janënjëkohësisht të gatshëm dhe në gjendje tëofrojnë për shitje me një cmim të caktuar.

Ligji i ofertës

Ligji i ofertës paraqet marrdhënien pozitive ndërmjet cmimit dhesasive të ofruara. Sipas këtij ligji shitësit do të ofrojnë sasi më të madhepër shitje kur cmimet rriten dhe anasjellas (Ceteris Paribus)

Faktorët përcaktues të ofertës

1. Cmimet e faktorëve të prodhimit

Përpos cmimit faktorët tjerë që ndikojnë te oferta janë:

2. Tekonologjia

3. Cmimet e mallrave të lidhur

4. Pritjet e ofruesve

5. Numri i ofruesve

Ndikimi i këtyre faktorëve mbikurbën e ofertës

Ndryshimi i secilit nga faktorët e përmendur më lartë shkaktonzhvendosjen e ofetës.

Oferta mund të zhvendosetdjathtas ose majtas.

Zhvendosja poshtë djathtasnënkupton rritje të ofertës.

Zhvendosja lartë majtasnënkupton zvogëlim të ofertës

Cmimet e faktorëve të prodhimit

Rritja e cmimeve tëfaktorëve të prodhimit

Zvogëlimi i cmimeve tëfaktorëve të prodhimit

Teknologjia

Përparimet në teknologji mundësojnë prodhimin e produkteve në mënyrë më eficiente, pra me kosto më tëulët.Kjo mundëson rritjen e ofertës.

Numri i ofruesve

Numri i ofruesve është një ndër faktorët qëpërcakton ofertën.

Oferta mund të ndikohet nga numri i ofruesvenë dy forma:

Rritja e numrit të ofruesve

Zvogëlimi u numrit të ofruesve

Oferta V.s sasia e ofruar

Tregoni a janë të sakta pohimet e mëposhtme:

Rritja e cmimit ka rritur ofertën për grurë

Rritja e cmimit ka rritur sasinë e ofruar të grurit

Ndryshimet në tekonologji kanë rritur sasinë e ofruar të kompjuterëve

Zvogëlimi i kostos së prodhimit ka rritur ofertënpër vetura

Ekuilibri i Tregut

Kërkesa dhe oferta së bashku

Ekuilibri i referohet një situate në të cilën ekzistonnjë nivel cmimi për të cilën sasia e kërkuar është e barabartë me sasinë e ofruar.

Cmimi i ekuilibritCmimi i cili balancon sasinë e kërkuar dhe sasinë e ofruar.

Në grafik kjo pikë është pika ku kurba e kërkesës dhe kurba e ofertës ndërpriten.

Sasia e ekuilibritSasia e kërkuar dhe sasia e ofruar për cmimin ekuilibër.

Në grafik kjo pikë është pika ku kurba e kërkesës dhe kurba e ofertës ndërpriten.

Kërkesa dhe oferta së bashku

Cmimi Sasia e kërkuar Sasia e ofruar

5 10 50

4 20 40

3 30 30

2 40 20

1 50 10

Për ta kuptuar ekuilibrin e tregut domosdoshmërisht duhet të vendosimnë një grafik kurbën e kërkesës dhe ofertës.Vazhdojmë me shembullin e deritanishëm:

Shkallët e kërkesës dhe ofertës për kafe

Për cmimin 3 € sasia e kërkuar është e barabartë me sasinë e ofruar.

Kërkesa dhe oferta së bashku- Ekuilibri

Ekuilibri i tregut paraqet atëgjendje të tregut në të cilën as blerësit as shitësit nuk kanë arsye tëndryshojnë sjelljen e tyre.Në këtë pikë as blerësit as shitësitnuk mund të ndikojnë cmimin e tregut.

Cmimi i tregut paraqet cmimin përtë cilin sasia e kërkuar dhe ajo e ofruar janë të barabarta. Ky cmimështë kompromis në mes shitësvedhe blerësve.

Kërkesa dhe oferta së bashku- Disekuilibri

Teprica:

Kur cmimi> cmimi ekuiliberAtëherë

Sasia e ofruar> sasia e kërkuar

Kërkesa dhe oferta së bashku- Disekuilibri (1)

Mungesa:

Kur cmimi< cmimi ekuiliberAtëherë

sasia e kërkuar> sasia e ofruar

Komentoni ne fletore si arrihet derite ekuilibri?

Excel

Te paraqitet me excel:

Kurba e kerkeses;

Kurba e ofertes

Kurba e kerkeses dhe ofertes ne nje grafik

Ndryshimi iekuilibrit

Të keni kujdes!

Zhvendosjet e kurbave V.s Lëvizjet nëpër kurbë

Zhvendosja e kurbës së ofertës quhet ndryshim nëofertë.

Një lëvizje nëpër kurbën e ofertës quhet ndryshimnë sasinë e ofruar.

Zhvendosja e kurbës së kërkesës quhet ndryshim nëkërkesë.

Një lëvizje nëpër kurbën e kërkesës quhet ndryshimnë sasinë e kërkuar.

Zhvendosja e kërkesës

Kur zhvendoset kërkesa?

1. Të ardhurat e konsumatorëve

2. Cmimet e mallrave të lidhur

3. Pritjet e konsumatorëve

4. Numri i konsumatorëve

5. Shijet dhe preferencat

Kërkesa zhvendoset kur ndryshojnë faktorët që e ndikojnëatë:

Zhvendosja e kërkesës (rritje)

Rritja e kërkesës zhvendoskurbën e kërkesës prej D nëD’, ekuilibrin prej E në E’, cmimi ekuilibër rritet prej 3 në5, sasia ekuilibër nga 30 në50

Ceteris paribus

Zhvendosja e kërkesës (zvogëlim)

Zvogëlimi i kërkesës zhvendoskrubën e kërkesës prej D në D’, zhvendos ekuilibrin prej E në E’, cmimi ekuilibër ulët prej 3 në 2, sasia ekuilibër nga 30 në 15

Ceteris paribus

Shembuj- zhvendosja e kërkesës dhendikimi mbi ekuilibrin

Bie cmimi i një mallizëvendësues

Rriten të ardhurat e konsumatorëve (Inferiore)

Rastet

Detyre klase

Rriten të ardhurat e konsumatorëve (normale)

Rritet numri i konsumatorëve

Ngritet cmimi cmimi i një malli plotësues

Zhvendosja e ofertës

Kur zhvendoset oferta?

Oferta zhvendoset kur ndryshojnë faktorët që e ndikojnëatë: Detyre ne klase

1. Cmimet e faktorëve të prodhimit

2. Tekonologjia

3. Cmimet e mallrave të lidhur

4. Pritjet e ofruesve

5. Numri i ofruesve

Zhvendosja e ofertës (rritje)

Rritja e ofertës zhvendoskurbën e ofertës prej S në S’, ekuilibrin prej E në E’, cmimiekuilibër bie nga 3 në 2, sasia ekuilibër rritet nga 30në 40

Ceteris paribus

Zhvendosja e ofertës (zvogëlim)

Zvogëlimi i ofertës zhvendoskurbën e ofertës prej S në S’, ekuilibrin prej E në E’, cmimiekuilibër rritet nga 3 në 4, sasiaekuilibër zvogëlohet nga 30 në20

Ceteris paribus

Shembuj- zhvendosja e ofertës dhendikimi mbi ekuilibrin

Rastet

Rriten të cmimet e faktorëve tëprodhimit

Rritet numri iofruesve

Avancon teknologjia

Zhvendosja e kërkesës dhe

ofertës

Ndryshimi i kërkesës dhe ofertësnë të njejtën kohë

Kur ndryshojnë kërkesa dhe oferta në tënjejtën kohë?

Ato ndryshojnë njëkohësisht, kurndryshojnë faktorët përcaktues të tyrenjëherësh.

Shikoni tabelën 2.4 në faqe 38.

Rasti Kërkesa Oferta Sasia Cmimi

1a +

Zhvendosja njëkohshme e kurbave

Kur kërkesa rritet mëshumë se oferta sasia do të rritet dhe cmimi do tërritet.

Zhvendosja njëkohshme e kurbaveRasti Kërkesa Oferta Sasia Cmimi

1b +

Kur oferta rritet mëshumë se kërkesa sasiado të rritet dhe cmimi do të bie.

Shembuj- zhvendosja e ofertës dhe kërkesësnjëkohësisht dhe ndikimi mbi ekuilibrin

Rastet

Rriten të ardhurat nëtë njejtën kohëpërmirësohetteknologjia

Ulet cmimi i lëndëvetë para në tënjejtën kohë rritetnumri ikonsumatorëve

Ndërhyrja e shtetit

Kërkesa, oferta dhe politikatqeveritare

Në një treg të lirë, të parregulluar, forcat e tregut përcaktojnë cmimin e ekuilibrit dhesasintë e tregtuara.

Edhe pse kondita e ekuilibrit mund të jetëeficiente, ajo mund edhe mos ti kënaqë tëgjithë.

Një nga rolet e eknomistëve është edhe tëpërdorin teoritë e tyre për të asistuar nëzhvillimin e politikave për rregullimin e ekonomisë.

Ndikimi i taksave

Qeveritë rrisin taksat për të rritur të ardhuratper të financuar projektet publike.

Taksat diskurajojnë aktivitetin ekonomik.

Kur një e mirë taksohet, sasia që shitetështë më e vogël.

Shitësit dhe blerësit e ndajnë barrëntatimore.

Ndikimi i një takese në mekanizminkonkurrencial

Ndikimi i subvencionit

Kontrolli mbi cmimet

Kontrolli mbi cmimet zakonisht përdoret kurpolitikbërësit besojnë se cmimi i tregut është ipadrejtë për blerësit ose shitësit.

Rezultat i kësaj kontrolle janë cmimet e krijuara nga qeveria të quajtura:

Cmime tavan Cmime dysheme

Kontrolli mbi cmimet

Cmimi Tavan- është cmimi maksimal i lejuarnga qeveria për shitjen e një produkti oseshërbimi.

Cmimi Dysheme- është cmimi minimal ilejuar nga qeveria për shitjen e një produktiose shërbimi.

Cmimi tavan

Dy rezultate të mundshme të cmimittavan:

Cmimi tavan nuk ka efekt nësecaktohet më i lartë se cmimi iekuilibrit.

Cmimi tavan ka efekt nësecaktohet poshtë cmimit tëekuilibrit

Cmimi tavan- Qeratë e banesave

Cmimi dyshemeDy rezultate të mundshme të cmimittavan:

Cmimi dysheme ka efekt nësecaktohet më i lartë se cmimi iekuilibrit.

Cmimi dysheme nuk ka efekt nësecaktohet poshtë cmimit tëekuilibrit.

Cmimi dysheme- Paga minimale