View
70
Download
2
Category
Preview:
DESCRIPTION
BİRİNCİ BASAMAK HEKİMLİK UYGULAMALARINDA MENOPOZA YAKLAŞIM. BİRİNCİ BASAMAK HEKİMLİK UYGULAMALARINDA MENOPOZA YAKLAŞIM. DR.LaleTuna 1 No’ lu AÇS/AP Üreme Sağlığı Bölgesel Eğitim Merkezi İZMİR. DR. LALE TUNA 1 No’ lu AÇS/AP Üreme Sağlığı Bölgesel Eğitim Merkezi İZMİR. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
BİRİNCİ BASAMAK HEKİMLİK UYGULAMALARINDA MENOPOZA
YAKLAŞIM
DR.LaleTuna1 No’ lu AÇS/AP
Üreme Sağlığı Bölgesel Eğitim Merkezi
İZMİR
BİRİNCİ BASAMAK HEKİMLİK
UYGULAMALARINDA MENOPOZA
YAKLAŞIM
DR. LALE TUNA1 No’ lu AÇS/AP
Üreme Sağlığı Bölgesel Eğitim MerkeziİZMİR
• Menopoz kadının kendiliğinden olan
son adet kanamasından sonraki
süreçtir.
• Doğurganlık yeteneğinin kaybolduğu
48-55 yaş arası dönemdir.
• Menopoz son adet
kanamasından
12 ay amenore ile
geçtikten sonra
belirlenmektedir.
Klimakterik dönem ise;
• Kadının üreme döneminden
üreme çağı sonrasına devam
eden tüm geçiş süreci olarak
adlandırılır.
• Klimakterik süreçte görülen
olaylardan biride menopozdur.
• Doğal bir süreçtir, hastalık
değildir.
ÖYKÜ
• Yaş önemli bir belirleyicidir.• İlk adet yaşı ile menopoz yaşı
bağlantılı değildir.• Annede erken menopoz varlığında
menopoz yaşı öne gelebilir.• Doğum sayısı, emzirme, kullanılan
aile planlaması yöntemlerinin menopoz yaşı ile ilgisi yoktur.
ÖYKÜ
• SADECE SİGARA İÇİMİNİN
MENOPOZ YAŞINI
1 - 1,5 YIL ÖNE ALDIĞI
BİLDİRİLMEKTEDİR.
Fizik Bakı• Sistemik bakı-Anemi
-Hipertansiyon -Diyabet-Osteoporoz-Obezite
• Meme bakısı• Pelvik değerlendirme-Vajinal, servikal akıntı incelemesi
-Tarama amaçlı servikal smear
Otonom Belirtiler Duygusal BelirtilerAdet düzensizliği Kilo alımı Ateş basmaları Erken uyanmaAdet kanamalarının kesilmesiCiltte kuruluk Kalp çarpıntıları Duygulanım değişikliğiUykusuzluk Varikoz venler Aşırı terleme SinirlilikEklem ağrıları Bulantı ve baş dönmesi Sık idrar yapma iç sıkıntısı, huzursuzlukCinsel istekte azalma Bacak krampları Ciltte kaşınma ve yanma DepresyonAğrılı cinsel ilişki Kemik ağrıları UnutkanlıkVajende kuruluk YorgunlukBaşağrısı Memelerde duyarlılıkMigren Saçta incelme ve dökülme
Fizik Belirtiler
Santral Sinir Sistemi
• Nöron sayısının, beyin kitlesinin ve nörotransmitterlerinin azalması sonucu;
• Reaksiyon zamanı ve hareket hızının yavaşlaması
• Dengesizlik, yavaş yürüme• Hafızada azalma• Öğrenme ve uygulamada yavaşlama
Kardio-Vasküler Sistem Ateroskleroz , kollojen ve amiloid
birikimine bağlı esneklikte azalma, kalp debisinde düşme ve sol ventrikül hipertrofisi sonucu;
• Sistolik hipertansiyon• Kalp yükü artması• Egzersiz kapasitesinde azalma• Aritmi• Diyastolik disfonksiyon
Endokrin Sistem
• Organların ağırlık ve kitlesinde azalması, vasküler değişiklikler ve azalmış hormon sekresyonları sonucu;
• Diabetes mellitus• Menopoz• Hipotiroidizm• Vitamin D eksikliği
Adrenerjik Sistem
• Homeostatik kontrol, • Vücut sıcaklığı kontrolü, • Enerji metabolizması • Kan basıncının düzenlenmesi
-Adrenerjik cevap yaşla azalır. -Egzersiz ve fiziksel kondisyon azalır. Yağ dokusunda artma yaşlanmayla
görülen adrenerjik değişiklikleri açıklayabilir.
İmmün Sistem
Timik atrofiye bağlı azalmış antikor
yanıtı sonucu;
• Enfeksiyonlara yatkınlık
• Enfeksiyonlarda artış
Kemik ve Kıkırdak Yapılar• Kemik kaybı kıkırdak dejenerasyonuna
bağlı boy kısalması, öne doğru duruş,
artrit sonucu;
• Düşmeler
• Kırıklar
• Ağrı
• Hareketsizlik
Kas İskelet Sistemi
• Kas atrofisine bağlı kas zayıflığı, kas
kaybı sonucu;
• Güç kaybı
• Dayanıklılık da azalma
• Dengesizlik
Renal Sistem
• Nefron kaybı ve arterioskleroza bağlı
glomerüler filtrasyon hızında azalma
sonucu;
• İlaç toksisitesi
• Dehidratasyon
• Volüm yüklenmesi
Pulmoner Sistem
Alveollerin birleşmesi, esneklik kaybına
bağlı vital kapasitelerde, rezervde ve
öksürük refleksinde azalma sonucu;
• Hipoksi ve hiperkapniye cevapta
azalması
• Pnömoni
Duyu
• Duyusal ve motor sinir ileti hızı yaşlanmayla
% 10 -15 azalır. • Distalde titreşim duyusu kaybı ve ayak ve
parmaklarda ağrı ve dokunma duyusunda bozukluk
• Tendon ve abdominal refleksler yavaşlama
• Kas gerginliğinde azalma
Deri Kollojen yapısında bozulma ve
azalmış yağ dokusuna bağlı deride tonus kaybı ve kırışıklıklar sonucu;
• Basınç yaraları• Hipotermi • Güneşin de etkisiyle makül tarzında
sarı kahverengi lekeler ve kırışıklık
Göz
• Lensin setleşmesi, matlaşması,
maküler değişikliklere bağlı
akomodasyonda bozulma sonucu;
• Görme azalması
• Gece görüşünde azalma
• Katarakt
İşitme Ve Vestübüler Sistem
• Korti organı dejenerasyonu, iç kulak membran elastikiyetinin ilerleyen yaşla birlikte artmasına bağlı;
• İki taraflı yüksek tonda seslerin duyulmasını azaltır.
• Duyma merkezinde yavaşlama da sesli uyarana cevabı azaltır.
• Santral inhibitör cevap artışı vestibüler sisteme stimuluslara aşırı cevapla sonuçlanırsa sonuç vertigodur.
Ürogenital Sistem• Menopozdan sonra östrojenden yoksun
dokuların atrofiye ve involüsyona uğraması sonucu;
• Uterus ağırlığı azalır, • Vajen duvarları incelir, • Glikojen azalması ile flora değişir PH alkali
hale gelir. • Gram negatif bakterilerin kolonizasyonunu
kolaylaştırır. • Endoservikal bezlerin sekresyonunun azalması • Puriritus, kuruluk, yanma, kanama, akıntı
disparoni ile hekime başvururlar.
• Mesane trigon bölgesinde ve üretra da östrojen azalmasına bağlı;
ATROFİ ve ÜRİNER İNKONTİNANS
• Üriner enfeksiyon ve üretral karinküller
• Dizüri ve urge inkontinans toplumdan izolasyon nedeni
• Sistosel, rektosel, enterosel, prolapsus
Laboratuar• Menopoz tanısı;
Sekonder amenoreye neden olan durumlar ekarte edilmelidir.
-Gebelik testi,
-prolaktin düzeyi,
-serum FSH düzeyleri bakılabilir.
FSH düzeyleri için normal bir menstrüel peryodun 2-4. günleri
• Amenore durumunda FSH düzeyleri 15 gün arayla ölçülebilir.
• Siklus ortası pik burada ekarte edilmiş olur. • FSH nın 15 -20 mlU/ml lik düzeye ulaşması
erken ovarian yetmezlikle ilgilidir. • Oral kontraseptif kullanan peri menopozal
bir kadında ilaçsız geçen 7 günlük dönemden sonra FSH ölçümü yapılmalıdır.
• FSH 40 mlU/ml üzerinde ise tanı konulmaktadır..
DANIŞMANLIK
• Ateş basmasını hafifletici öneriler• Osteoporoz belirtileri• Osteoporozdan korunmak için öneriler
ve önlemler• Beslenme ve kalsiyum atılımına neden
olan etkenler• Beden egzersizleri• Osteoporoz tedavisi • Menopoz sonrası jinekolojik kanamalar• Meme ve pelvik izlemleri planlama
DANIŞMANLIK
• Adetten kesildikten sonra 1 yıl geçince menopoz dönemi başlar.
• Aile planlaması için adet görülmeyen bu 1 yıl geçince korunma bırakılmalıdır.
• Menopoz sonrası dönemde görülen her kanama, özellikle kanser yönünden kesin olarak araştırılması gereken bir belirtidir.
ENDOMETRİUM CA !!!
Ateş Basmasını Hafifletici Öneriler
• Soğuk duş almak, soğuk içecekler, serin odada oturmak.
• Kolay çıkartılabilen, dar olmayan, hava geçirgen pamuklu ya da yünlü giysiler giymek.
• Gece olan ateş basmalarında yastık değiştirmek yararlı olabilir.
• Tütün, çay, alkol, baharatlı gıdalar, sıcak içeceklerden kaçınmak
• Düzenli beden egzersizleri
Kemik Erimesi (Osteoporoz) Belirtileri
• Orta ve alt bel bölgelerinde ağrılar.
• Duruş değişikliği sonucu beden egzersizine dayanıklılıkta azalma.
• Kalça, bilek kemikleri ve omurga kırıkları.
• Giderek artma eğilimi gösteren kambur görünüm.
• Boy kısalması.
Kemik Erimesinden Korunmak İçin Öneriler
• Yağ oranı düşük süt
ürünlerini tüketmek.
• Kalsiyumdan zengin
diyet.
• Yeşil yapraklı sebze
tüketimi
• Balık ve diğer deniz
ürünlerinin tüketimi
• Düzenli, egzersizler
yapmak.
• Tuz ve proteinden çok
zengin besin tüketimini
sınırlamak.
• Dengeli ve yeterli
beslenme
Kalsiyum Atılımına Neden Olan Etkenler
• Sigara içimi• Kahve
tüketimi• Şeker• Tuz• Et
• Yüksek proteinli diyet
• Kolalı içecekler• Bazı ilaçlar (tansiyon,
mide ilaçları…)• Alkol
Kemik Erimesi Tedavisi ve Önlemler
• Hekim önerisi ile ilaç kullanılmalıdır. Kalsiyumdan zengin besinler:
• Yağ oranı düşük peynir, yoğurt, süt gibi ürünler
• Sardalya ve hamsi gibi kılçığıyla birlikte yenebilen balıklar
• Marul, pazı, ıspanak ve kereviz gibi yeşil yapraklı bitkiler tüketilmelidir.
Kemik Erimesinden Korunmak İçin Önlemler
• D vitamini kalsiyum emilimini arttırır.• Bedende D vitamini sentezi için güneş
ışığı gereklidir.
• Önerilen güneşlenme süreleri:
• 40 yaşındaki kadın için haftada 2 kez 15 dakika
• 65 yaşının üzerindekiler için haftada 2 kez 1 saat güneşlenme önerilir.
Beden Egzersizleri :
Düzenli beden egzersizleri (yürüme, yüzme, koşma, bisiklete binme vb.) yapılmalıdır.
Haftada 3 kez olmak
üzere 30 dakika-1saat süreli egzersiz yapılması önerilir.
TÜKETİNSüt ve TürevleriSüt yoğurt---2 Su bardağıPeynir -------1 dilim
Et, Kurubaklagil, YumurtaEt--2 porsiyon et veya 16 kaşık kurubaklagilYumurta ---- Haftada 3 gün bir adet
Ekmek--------3-6 dilimTahıllar-------1 porsiyonSebze Meyve----5-7 posiyon
25 kal/kg/gün
Risk Faktörleri
• Kilo fazlalığı, şişmanlık
• Tansiyon yüksekliği
• Diabet
• Sigara
• Hiperkolesterolemi
• Hareketsiz yaşım
• Ailede kalp hastalığı
öyküsü
Alınacak önlemler
• Sigara kesinlikle terk edilmelidir.
• Düzenli beden egzersizleri
• Yağ ve kolesterolden fakir
dengeli beslenme
• Yüksek tansiyonun kontrol
edilmesi
• Sağlıklı beden ağırlığının
korunması
• Kan şekerinin kontrolü
Recommended