BÖLÜM 7 MATERYAL ÇEŞİTLERİ

BÖLÜM 7MATERYAL ÇEŞİTLERİ Materyaller, bazı öğretim ortamlarında

öğretimde destekleyici amaçla kullanıldığı halde, bazı ortamlarda ise tamamen öğretmen rolü üstlenerek içeriği doğrudan öğrencilere aktarmaktadır.

Farklı öğretim materyallerinin, öğretim ortamındaki işlevleri ve önemi, Edgar Dale(1969) tarafından oluşturulan yaşantı konisinde gösterilmektedir.

Yaşantı Konisi Yaşantı Konisi

Bu koninin dayandığı ilkeler,Bu koninin dayandığı ilkeler, Öğrenme işlemine katılan duyu

organlarımızın sayısı ne kadar fazla ise, o kadar iyi öğrenir ve o kadar geç unuturuz.

En iyi öğrendiğimiz şeyler, kendi kendimize yaparak öğrendiğimiz şeylerdir.

Öğrendiğimiz şeylerin çoğunu gözlerimizin yardımıyla öğreniriz.

En iyi öğretim, somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru giden öğretimdir.

Bilgisayar yoluyla edinilen yaşantılar konide doğrudan doğruya edinilen maksatlı yaşantıların üstüne yazılabilir.

Eğitim materyallerinin en etkin kullanılma amaçları

Öğretilecek içeriğin soyuttan somuta doğru aşamalandırılması ve öğrencinin birden fazla duyu organına hitap etmesini sağlamaktır.

Öğrencilerin;Öğrencilerin;

%83’ü görme %11’i işitme %3,5’i koklama %1.5’i dokunma %1’i tatma duyularıyla edinilen yaşantılar

yoluyla öğrenir.

Zaman sabit tutulmak üzere Zaman sabit tutulmak üzere insanlar;insanlar;

okuduklarının %10'unu işittiklerinin %20'sini gördüklerinin%30'unu hem görüp hem işittiklerinin

%50'sini söylediklerinin % 70 'ini yapıp söylediklerinin %90'ını

hatırlamaktadırlar.

Öğretim Ortamında Kullanılabilecek Materyal Çeşitleri

Yazılı Materyaller Resim ve Grafikler Tepegöz Asetatları Gerçek kişi, nesneler ve

Modeller Ses Kasetleri Tv. Programları ve video

kasetler Bilgisayar yazılımları

Yazılı MateryallerYazılı Materyaller• Avantajları• En yaygın• Ucuz • Kolay ulaşılabilen• Kolaylıkla çoğaltılabilen Dezavantajları• Öğrenci pasif, • Öğrencinin etkileşimi

düşük• Güncelleştirilmesi zor

• Yapılması gerekenler• Eğitim programına

uygunluğu• Güncelliği• Dili• Anlatım şekli• Pedagojik düzeye

uygunluğu• Görselliği kontrol edilmelidir.

Resim ve Grafik Avantajları Kavramları• Somutlaştırma• Anlamlaştırma• Yorumlama • Aralarındaki ilişkileri

görme• Dikkati çekme ve

koruma• Kolay taşıma• Kolay üretilebilme

Etkinliğini artırmak için

• Gerçeğe uygunluk• Renklilik• Gerektiğinde

yazılı içerik kullanılmalıdır.

Gerçek Kişi, Nesneler ve Modeller

Avantajları• Gerçek dünyayı

anlama• Motivasyon attırıcı• Eğlenceli• Bilgi kalıcılığı

sağlama• Öğretimin

etkinliğini arttırma

• Dezavantajları• Her an kolay

ulaşılmayan• Bazen tekrarı

mümkün olmayan

Tepegöz Asetatları• Avantajları Kavramlar• Vurgulama• Aralarındaki ilişkiler • Somutlaştırma• Kolay algılama• Kolay hazırlanma• Tekrar kullanılabilme• Geniş öğrenci

grubuna ulaşma

• Dezavantajları• Azda olsa

teknoloji bağımlı

Ses Kasetleri Avantajları• Kolay hazırlanabilir• Kolay ulaşılabilme• Dikkat çekme Dezavantajları• Uzun süre dikkati

koruyamama• Bilgi sıralamasında

değişiklik yapılamaması

• Özellikleri• Dil eğitimi• Okul öncesi

eğitimi• Özel eğitim

Televizyon Programları ve video kasetler

AvantajlarıGerçek dünya durumlarıUlaşılamayan yerleri tanımaFarklı kültürleri yaşam biçimlerini incelemeSosyal ve doğal olayların neden ve sonuçlarını araştırma

Bilgisayar yazılımları

Avantajları Öğrenci etkileşimi yüksek Bireysel öğrenme hızına uygunluk Tekrar ve alıştırma fırsatı sağlama Dönüt sağlama Görsel –işitsel özelliklerin bir arada

sunulması

Dez avantajları Pahalı olması Bilgilerin ve teknolojinin sürekli

değişimine uyum zorluğu Öğretimsel zayıflık riski

YAYGIN MATERYAL TÜRLERİNİN ÖZELLİKLERİ

Öğretim Materyali Olarak Ders Kitapları

Ders kitapları ; Eğitim programına uygunluğu, Bilginin özünü sağlaması ve

merkezi bilgi toplaması Öğrencinin takip edilmesi ve

kolaylıkla değerlendirilmesiAçılarından bir öğretim aracı olarak

rahatlıkla kullanılabilir.

Bir Ders Kitabı Nasıl Hazırlanmalıdır Nasıl Seçilmelidir ?

Bir ders kitabının seçiminde birinci özellik içeriktir, içerikte güncel bilgiler yer almalıdır. Bilgilerin günlük yaşamla bağı kurulmalıdır.

İçerik öğrenme ilkeleriyle tutarlı olmalıdır. İçerik, basitten karmaşığa, somuttan soyuta, kolaydan zora doğru olmalıdır.

Ders kitabı eğitim programı ile tutarlı olmalıdır. Ayrıca hedeflere uygun olarak düzenlenmiş olması gerekir.

Ders kitabının okunabilirliği olmalıdır(Yazı karakteri, harf büyüklüğü ).

Ders kitabı, çocuğun düşünme becerilerini ve sosyal becerilerini geliştirmelidir.

Kitaplarda kavramların tanımları, olayların açıklanması, ilkeler, bunlarla ilgili örnek olaylar, olası çözümler vs. yer almalıdır.

İçerdiği sorular çeşitli olmalıdır. Bilgi düzeyini içeren sorular yanında, kavrama, uygulama vs. soruları da yer almalıdır

Çalışma YapraklaÇalışma Yapraklarırı

Çalışma yaprakları bir konunun uygulanması aşamasında öğrencilerin yapacağı etkinliklere yol gösterici açıklamaları içeren kağıtlardır.

Bir konunun özetlenmesinde, pekiştirilmesinde, tekrar edilmesinde çalışma yaprakları kullanılabilir.

Çalışma yaprağının ilgi çekici hazırlanması gerekmektedir. Yazı karakteri, resimler vb. önemlidir.

Bir çalışma yaprağı hazırlanırken az ve öz bilgi içermesine, bilgi yerleşiminin organize bir biçimde

olmasına, öğrencilerin çalıştıkları konuda işlem

yapmaları için gerekli alan bırakılmasına, yazı ve şekillerin öğrencilerin gelişim

düzeyine uygun olmasına dikkat edilmelidir.

ÖĞRETİM MATERYALLERİ OLARAK RESİMLER, GRAFİKLER, ŞEMALAR

Bu tür materyaller görsel zenginlik sağlar. Resimler canlı çok karmaşık olmayan, iyi renklendirilmiş olmalıdır.

Resimlerin konuya, öğrencilerin yaş ve yakın çevre özelliklerine uygun olması gerekir.

Resimlerde vurgulanmak istenen kritik noktalar ışıklandırılabilir. Koyu renkli olabilir

Resimler elle çizileceği gibi, bilgisayarlarda çizilebilir, bazen hazır programlardan, önceden oluşturulmuş olan kahramanlardan yararlanılabilir

Resimler asetatla yansıtılacağı gibi, kartonlarla ya da tahtaya çizilerek de hazırlanabilir.

Resim Setleri Resim setleri aşamalı olan olayların ve

durumların sırasıyla bir set olarak hazırlanmasından meydana gelir. Her bir resim bir durumu gösterir. Örneğin, bir çocuğun diş fırçalama aşamaları, bir çiftçinin ürün elde etme aşamaları.

Organize edici bilgiler resimlerle verilerek sunuş yoluyla öğretim stratejisinde kullanılabilir.

Resimlerdeki aşamalı sıra bir yerde boş bırakılarak öğrencilerin oraya gelecek resmi bulmaları istenebilir.

Resim setleri derste dikkat çekme aşamasında kullanılabilir.

Hazırlanırken resimlerin basit, açık ve anlaşılır olmasına, renklerin uyumuna ve sadeliğine, öğrencilerin gelişim seviyesine uygunluğuna, aşamalılık özelliğine dikkat edilmelidir.

Resimlerin çok mükemmel olması gerekmez. Sade ve mesajı anlamlı vermesi yeterlidir.

Resim setleri asetata geçirilip ekrana yansıtılacağı gibi kartonlarla da gösterilebilir. Kartonların büyük olması, resimlerin büyük çizilmesi ve algılanması açısından önemlidir.

GrafiklerGrafikler ve ve ŞemaŞemalarlar Bir olayın durumunu (örneğin nüfus artışı),

sosyal olarak göstermesi bakımından önemlidir.

Çok değişik grafikler zaman zaman kullanılabilir (Sütun grafiği, resim grafiği, çizgi grafiği ve bar grafiği gibi.).

Grafiklerin İlgi çekici olması gerekir. Gerçeği temsil ediciliği de önemlidir. Bilinenden farklı, sıradan olmaması ilgiyi

arttırabilir. Şemalar konunun özünü göstermesi

bakımından önemlidir. Özellikle konuların özetlenmesi gerekirse çok yararlı olabilir.

Kavram Haritaları Kavram Haritaları

Kavram haritası bilgiyi organize etme yolu olarak tanımlanabilir. Kavram haritası, kavramlar arası ilişkilerin görsel gösterimini sağlayan bir unsurdur.

Bir kavram haritası Bir kavram haritası oluşturmanın basamakları şu oluşturmanın basamakları şu şekilde olabilir:şekilde olabilir:

Bir konu hakkındaki temel terimleri ve kavramları yazma

En genel, orta ve özel kavramları tanımla, Kavram haritasının çizmeye başla, kavramları daire

içine al, en genel kavramı tepeye koy, Genel kavramların altına genel kavramla ilgili alt kavramları koy, alt kavramlarla ilgili özel kavramları en alta koy.

Kavramlar arasındaki ilişkiyi çiz, bağlantı kelimeleri ile kavramların nasıl ilişkili olduğunu belirle.

Haritayı düzenle.Tekrar gözden geçir( http:www.utc.edu/Teaching-Resource Center/concepts.html).

Bir kavram haritası Bir kavram haritası oluşturmanın basamakları şu oluşturmanın basamakları şu şekilde olabilir:şekilde olabilir:

*İlişkinin yönü önemli ise oklarla belirtilir. Kavramları birleştiren çizgiler

üzerine,ilişkinin tarifi veya fiili yazılır. Bir kavram birden fazla yazılmaz. Tekrar

yazılması gerekiyorsa, çapraz okla birinciye bağlanır.

Örnekler okun üzerine "örnektir" yazılarak alta verilir.

Önemli kavramlar koyu yazılarak belirtilir.

AsetatAsetat Asetat en yaygın olarak kullanılan materyal

türlerinden biridir. Asetat kağıdı temel aracıdır. Asetat çeşitli yollarla hazırlanabilir: Elle,

bilgisayar sunum programaları yoluyla, fotokopi yoluyla, scannerden taratma yoluyla, slayttan dönüştürülerek ve termal kopyalama makineleri yoluyla( Bu tür makinelerde bir kağıt üzerinde hazırlanan içerik bir asetatala birlikte termal makinesine konur. Kağıttaki bilgi asetata geçer) hazırlanabilir.

Asetat Hazırlanırken Dikkat Asetat Hazırlanırken Dikkat Edilecek temel İlkelerEdilecek temel İlkeler

Asetatın üzerindeki bir yazı ise, büyük puntolarla yazılmalı, ana noktalar ayırt edilmelidir (Altı çizilebilir, koyu yazılabilir, italik yazılabilir). Kısacası önemli yerler vurgulayıcı unsurlarla desteklenmelidir.

Ayrıca ana ve alt başlıklar belirlenmeli, renkli kalem vb. işaretleyiciler gerekli yerlerde kullanılmalıdır.

Asetat Hazırlanırken Asetat Hazırlanırken Dikkat Edilecek temel Dikkat Edilecek temel

İlkelerİlkeler

Bir sayfa üzerinde çok fazla bilgi yer almamalıdır. Bilgi az, öz ve organize edilmiş bir halde yer almalıdır.

Asetatı yatay hazırlama dikey hazırlamadan daha iyidir.

Şema, şekil vb. görsel unsurlara önem verilmelidir.

16-18 puntodan az yazı kullanılmamalıdır.

Asetat Hazırlanırken Dikkat Asetat Hazırlanırken Dikkat Edilecek temel İlkelerEdilecek temel İlkeler

Bir asetatta fazla yazı olmamalıdır. Satır sayısı da az olmalıdır (En fazla 7-8 satır olmalıdır)

Bir yansıda bir bilgi bütünü verilmelidir. Çok sayıda bilgi içerirse dikkat ve algılama zorlaşır. Ardışık bir sıra takip edilmelidir.

Asetat Hazırlanırken Asetat Hazırlanırken Dikkat Edilecek temel Dikkat Edilecek temel İlkelerİlkeler Asetat öğrencilerin aktif kullanımına

da fırsat vermelidir. Boşluk bırakılıp öğrencilerin doldurması istenebilir. Hatta öğrenciler kendileri asetat hazırlayabilir.

Asetat hazırlanırken harf, renk, ahenk, boşluk, çizgi, şekil vb. bütünlük içinde olmalıdır.

Kitaptan bir bölümü aynen kopyalamak olmamalıdır.

Asetat Hazırlanırken Dikkat Asetat Hazırlanırken Dikkat Edilecek temel İlkelerEdilecek temel İlkeler

Asetatta cümleler kısa tutulmalıdır. Basit, anlaşılır olmalı, resimlerin çok

renkli ve karmaşık olmamasına dikkat edilmelidir.

Aşamalı bilgi veriliyorsa aşamalılık özelliğine dikkat edilmelidir.

Ayrıca bir bilgi bir kaç aşamadan oluşuyorsa üst üste gelecek şekilde hazırlanabilir.

Gerçek Nesne ve ModellerGerçek Nesne ve Modeller

Gerçek nesneler var olduğu şekliyle somut örnektir, kalıcılığı artırır.

Öğrencilere kazandırılmak istenen hedefi gerçekleştirmek amacıyla gerçeğine ulaşılmayan nesnelerin modelleri yapılabilir(öğretmen ve öğrenci tarafından).

Gerçek Nesne ve ModellerGerçek Nesne ve Modeller

Bu tür materyaller hazırlanırken her şeyden önce iyi bir planlama yapmak gerekir.

Hedef davranışlara göre öncelikle nasıl bir materyal hazırlanacağı düşünülmelidir.

Karar verdikten sonra bu materyali hazırlamak için ne tür araç-gereçlere ihtiyaç olduğu tespit edilmeli, nasıl yapılacağı planlanmalıdır.

Gerçek Nesne ve ModellerGerçek Nesne ve Modeller

Basit, ucuz (mümkün olduğunca artık

malzeme kullanarak) malzemeden yapımına dikkat edilmelidir.

Bunların kolay, hazırlanabilir, yeterince hafif ve dayanıklı olmasına dikkat edilmelidir (Örneğin kağıt yerine karton, vb.)

Gerçek Nesne ve ModellerGerçek Nesne ve Modeller Malzemeler bulunduktan sonra işlem sırası

belirlenmelidir. Burada adım adım araç-gereçlerle neler

yapılacağı planlanıp yazılmalı, daha sonra da uygulamaya konulmalıdır.

Çevreden yardım almak gerekiyorsa alınmalıdır

Materyal tamamen orijinal olabileceği gibi değişik kaynaklara bakılarak da yapılabilir. Önemli olan uygulama yapmak, olayı, nesneyi gerçeği gibi algılamak, uzamsal zekayı geliştirmektir.

Gerçek Nesne ve ModellerGerçek Nesne ve Modeller

Materyalin çok büyük olmamasına, karmaşık olmamasına dikkat edilmelidir.

Hafif renklendirilmesi, hareket ettirilebilir olması önemlidir.

Öğrenciye sadece göstermek amacıyla değil, uygulama yaptırmak amacıyla da kullanılmalıdır.

Materyalde önemli noktalar vurgulanmalıdır: Işıklandırılabilir, renklendirilebilir.

KuklaKukla Kukla, insan, hayvan ya da diğer canlıları

biçimsel olarak yapıp, hareket ettirme ve seslendirme suretiyle kullanılan bir materyaldir.

Özellikle okul öncesi ve ilköğretim yıllarında çok etkilidir.

Öğrenciler kuklanın konuşmasını, hareket etmesini severler.

Kuklalar, dersin başında dikkati çekmede ya da dersin ilerleyen aşamalarında zenginleştirici olarak kullanılabilir.

KuklaKukla

Kukla her derste kullanılabilir. İlkeleri vermede, şarkı söylemede, matematikte problem sorma ve yardım etmede, Türkçe'de pek çok kuralı öğrenmede, dramatizasyonlarda kullanılabilir.

Hazırlanması çok ucuzdur. En imkansız yerlerde bile rahatlıkla artık malzemeden yapılabilen bir materyaldir.

Ses KasetleriSes Kasetleri

Ses kasetinin içinde yer alan konuşmalar kısa ve öz olmalıdır.

Sesin net kaydedilmesine dikkat edilmelidir.

Ses kasetinde nelerin yer alacağı önceden iyi bir biçimde planlanmalıdır.

Ses KasetleriSes Kasetleri Konuşmalar sırasında ve aralarda

hafif bir fon müziği bulunabilir. Bu materyalin saklanması kolaydır.

Bir defa hazırlanınca uzun yıllar yeri gelince kullanılabilir.

Her derste ve düzeyde kullanılabilir. Öğretmen ve öğrenciler rahatlıkla hazırlayabilirler

Video Kaseti ve VCDVideo Kaseti ve VCD

Video kasetin teknik özelliği video kamera ile çekim yapılması ve televizyon aracılığı ile gösterilmesidir.

Eğitimsel olarak video kaseti hazırlanırken hedef davranışları kapsamasına veya

çok detaya inmeden kritik noktalan göstermesine dikkat edilmelidir.

Video Kaseti ve VCDVideo Kaseti ve VCD

Kaset hazırlanmadan önce ortamın oluşturulması, düzenlenmesi, çekim yapılacakların hedef davranışlara göre sıralanması gerekir {Örneğin; postanede işlemlerin sırasıyla çekilmesi gibi.)

Çekim yaparken fon müziği kullanılabilir. Konuşma yapılabilir. Ancak konuşacak

bireyin ses tonu iyi olmalıdır. Öğrencilerin gerçek yaşamlarından

başlayarak, somuttan-soyuta ilkesine göre çekim yapılmalıdır.

Video Kaseti ve VCDVideo Kaseti ve VCD

Çekimleri öğretmen sınıfa sunmadan önce izlemeli, gereksiz yerleri silmeli, nerelerde duracağına, tekrar yapacağına karar vermelidir.

Piyasada var olan eğitim amaçlı hazırlanmış video kasetler ve VCD leri, önce öğretmen kendisi izlemelidir. Bilgilerin yeni ve güncel olmasına dikkat edilmelidir.

SlaytSlayt

Slayt, slayt filminin alınıp, hedef davranışa uygun nesneleri, canlı, cansız varlıkları çekmek ve daha sonra filmi slayt kabına yerleştirmek suretiyle hazırlanır (Aydınger kağıdına çizilerek de hazırlanabilir.

SlaytSlayt

Hazırlanırken dikkat edilecek özellik, basitten karmaşığa, somuttan soyuta sıralı bir biçimde slaytların hazırlanmasıdır.

Çekimlerin net olmasına dikkat edilmelidir. Yazı varsa okunabilmelidir. Slaytta çekilecek konuya karar verirken

öğrenci özellikleri, hedef davranışa uygunluğu ve ilgi çekiciliği dikkate alınmalıdır.

Eğitici CD’ler (Yazılımlar)Eğitici CD’ler (Yazılımlar) Etkin bir yazılım, içerdiği dersin

hedefleri üzerine kurulmuştur. Etkin bir yazılım öğrenenin özellikleriyle

uyumlu olmalıdır. Etkin bir yazılım öğrenci katılımını ve

etkileşimi artırıcı olmalıdır. Etkin bir yazılım öğrenmeyi

bireyselleştirebilmelidir.

Eğitici CD’ler (Yazılımlar)Eğitici CD’ler (Yazılımlar) Etkin bir yazılım Öğrenciyi güdüleyebilmeli

ve bunu ders boyun ca koruyabilmelidir Etkin bir yazılım öğrenciye dönüt

sağlamada etkin olmalıdır Etkin bir yazılım öğretim ortamına uygun

ve öğretmeni destek leyici olmalıdır Etkili bir yazılım öğrenci performansını

doğru ve uygun şekilde değerlendirir Etkin bir yazılım öğretim tasarımı ilkeleri

göz önüne alınarak ge liştirilmiştir