Cihan yöneticilik ve liderlik kavramları

Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? Yöneticilerin Fonksiyonları Yöneticilerin Rolleri Nelerdir? Yöneticilerin Sahip Olması

Gereken Bilgi ve Beceriler Küreselleşme ve Küresel

Yöneticinin Değişen Rolleri

Liderlik = Etkileme Gücü Liderlik Fonksiyonları Liderlik Faktörlerini

Etkileyen Değişkenler Liderlikte Güç Liderlik Teorileri Modern Liderlik Yaklaşımı Yöneticilik ve Liderlik

Arasındaki Farklar

İçindekiler

Örgütler bilinçli bir biçimde koordine olmuş sosyal bilimlerdir.

Örgütler iki veya daha fazla kişiden oluşur ve sürekli olarak belirli fonksiyonları ortak amaçlar doğrultusunda sürdürürler.

Hizmet ve üretim amaçlı şirketlerin hepsi birer örgüttürler. Örgütlerde çalışan bireylerin davranışlarını ve çalışmalarını

yürüten, belirli amaçlara ulaşmayı hedefleyen yöneticilerdir.

Yönetici ; insanları kullanarak işleri yaptıran ve yürüten kişidir.

Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar?

1. Planlama; Örgütlerin amaçlarını belirleme ve tanımlama, stratejiler oluşturma, çeşitli faaliyetleri koordine için planlar yapma fonksiyonu.

2. Örgütleme(Organizasyon); Yöneticiler örgütün yapısından sorumlu olan kişilerdir.

3. Yürütme 4. Eşgüdüm(Koordinasyon) (Liderlik Etme); Çalışanları

işe yönlendirmek, koordine etmek en önemli fonksiyondur.5. Denetleme(Kontrol); Örgüt içinde faaliyetleri gözleyerek,

daha önce planladığı biçimde gitmelerini izleme, aksayan veya başarılı gitmeyen işleri rayına koymak.

Yöneticilerin Fonksiyonları

1- Bireylerarası Rolü ; Örgüte başkanlık etme, diğer şirketlerle ilişkiler düzenleme, çalışanı işe alma, eğitme, cezalandırma, güdüleme

2- Bilgi Rolü; Diğer şirketlerden bilgi toplama, yeni dergileri ve yazılanları okuma, diğer şirketlerin yaptıklarını öğrenme, bu bilgilerin diğer çalışanlara duyurulması ve örgütün dışarıda temsil edilmesi

3- Karar Verme Rolü; Yatırımcılık, kaynak ayırma, görüşmeci ve sorun çözücü fonksiyonları içerir.

Yöneticilerin Rolleri Nelerdir?

Bunları Robert Katz üçe ayırır

1- Teknik Bilgi ; İhtisaslaşmış bilgidir. Eğitimle veya iş sırasında kazanılır

2- İnsanlarla İlgili Bilgi ; İnsanı güdülemek, anlamak, onlarla çalışmak, grup yaşantısını bilmek ile ilgili

3- Kavrama İle İlgili Bilgi ve Beceri ; Yöneticilerin zeka yapısı açısından karmaşık olayların tasnifi, teşhisi ve çözümleyici bir beceriye gereksinimini ifade eder.

Yöneticilerin Sahip Olması Gereken Bilgi ve Beceriler

Küreselleşme; en basit bir biçimde dünyadaki örgüt ve insanların birbirleriyle bağlanmasıdır.

Çağımızda yönetimi güncel ve karmaşık hale getiren en önemli olgu küreselleşmedir.

Kültüre uyum, küresel ekonomide başarı için en önemli etkendir.

Yöneticiler 5 temel nedenle kültür içindeki bu farklılıkları öğrenme ve mücadele etme durumundadır.

Küreselleşme ve Küresel Yöneticinin Değişen Rolleri 1

1- Yaratıcılığı Arttırmak2- Esneklik; farklı bakış açılarına sahip örgütler daha esnek bir yapıya

sahip olup, çevrenin değişik taleplerine daha uygun cevaplar verirler.

3- Yeni Üyeler Almak4- Pazarlama5- Maliyeti Azaltma; farklı kültürden gelen insanlarla, olumlu bakış

açıları ile çalışanların işten ayrılma, işe gelmeme ve iş değiştirme oranları azaldığından maliyetler azalır.

Başarılı bir küresel yönetici kozmopolit olmalı , ben merkeziyetçi olmamalı,

Tüm insanlara açık ve esnek olmalı, onları kategorileştirip, dışlamamalıdır.

Küreselleşme ve Küresel Yöneticinin Değişen Rolleri 2

Geçmişte, liderliğin “sonradan kazanılan” bir yetenek değil “doğuştan gelen Allah vergisi” olduğuna inanılıyordu.

20. yüzyılda da liderliğin bir sanat mı, yoksa bilimsel temeli olan, sonradan kazanılan bir beceri mi olduğu uzun süre irdelenmiştir.

Tartışmalar bugün de bitmedi. Ancak, liderliğin sanat yönü kabul edilse de, kazanılmış bilgi ve tecrübelerle daha güçlü hale gelmiştir.

Yöneticilik ve liderlik, otoritesini nereden alırsa alsın, belirli bilgi, beceri ve tecrübeyi içinde barındırmak zorundadır.

Bunları içermeyen yöneticilik, sadece müdür, genel müdür, şef gibi bir statü grubu olacak, yönetim sürecine, yönetim anlayışına ilişkin bir şey ifade etmeyecektir.

Liderlik = Etkileme Gücü 1

Yöneticilik, planlama, örgütleme, kontrol gibi klasik yönetim işlevlerinin yerine getirilmesi ile ilgili bir kavram iken,

Liderlik, hedefe ulaşmanın beşeri yönlerine bakan, insanı yönlendiren, yetkilendiren ve harekete geçiren bir kavramdır.

Yapılan tüm tanımlardaki ortak nokta liderliğin “amacın başarımı için ikna edebilme, etkileyebilme ve güdüleme yeteneği” olduğudur.

Hangi özelliklerin olduğu çok tartışılmış ve liderlerin üstün fiziksel ve psikolojik özelliklerinin olduğu sonucuna varılmıştır.

Zeka, sosyal olgunluk, içsel motivasyona sahip, başarı odaklı olma, insan ilişkilerinde başarılı, kişisel kontrole sahip, cesaret, çalışkanlık, sadakat gibi pek çok üstün özellik vurgulanmıştır.

Bu tür özellikler “etkili yönetici” için de söylenebilir.

Liderlik = Etkileme Gücü 2

Liderlik; organize etme, insanları uyumlu bir şekilde bir araya getirme ve onlara etkin iş yaptırma sanatıdır.

Liderin 2 temel sorumluluğu vardır;1) Sorun çözme,2) İzleyenlerine mümkün olan her biçimde yardım etme. Bir şeyi başkalarına benimsetmek suretiyle yaptırabilme

gücüne sahip olan lider ile izleyiciler arasında belirli durumlarda ortaya çıkan ve etkileşim şeklinde ifade edilen karşılıklı ilişkiler bütünü vardır.

Lider Süreç Açısından; Örgüt üyelerinin faaliyetlerini örgüt amaçları doğrultusunda yönlendirerek, düzenleştiren kişidir.

Lider Özellik Açısından; Liderin grup üyelerini başarılı bir şekilde etkileyebilecek karakteristik özelliklere sahip olması şeklinde tanımlanabilir.

Liderlik = Etkileme Gücü 3

1- Gruplar için bir davranış modeli ortaya koymak2- Grup faaliyetlerini düzenlemek 3- Grup ideolojilerini belirlemek4- Grupları dışarıda temsil etmek5- Grup içindeki tartışmaları engellemek6- Grup üyelerini ödüllendirmek

Liderlik Fonksiyonları

- Liderin karakteri, kişiliği, tutumları ve becerileri- Liderin etkileme gücü ve liderlik ilişkisinin temeli- İzleyenlerin karakterleri, ihtiyaçları ve beklentileri - Lider - grup ve grup üyelerinin aralarındaki ilişki - Organizasyonun türü ve yapısı- Organizasyonun yapısı ve yönetim sistemleri - Problemin türü ve liderin kararlarının niteliği- Dış çevrenin etkileri, niteliği, ulusal kültürün etkileri - Yapılması gereken işin türü

Liderlik Faktörlerini Etkileyen Değişkenler

Liderlik etkin bir biçimde güç kullanılma sürecidir. Güç kavramı ise başkalarını etkileyebilme yeteneğidir. Kullanılan 5 çeşit güç kaynağı vardır.

1. Zorlayıcı Güç, korku ve cezaya dayalı, otorite yetmediğinde devreye girer, ödüllendirmenin zıttıdır.

2. Yasal Güç, biçimselliği ve otoriteyi ifade eder, üstten aşağıya indikçe etkisi zayıflar.

3. Ödüllendirme Gücü, motivasyonu ve bağlılığı artırır, lider güçlenir, adalet, hakkaniyet ve eşitlik gözetilmeli.

4. Karizmatik Güç, kişilikle ilgilidir, lidere benzemeye çalışmak, liderin takipçilerini etkilemesini kolaylaştırır.

5. Uzmanlık Gücü,sahip olunan bilgi ve tecrübe ile ilgilidir fakat faaliyet alanıyla sınırlıdır, yine astların algısı önemlidir.

Liderlikte Güç

1. Özellikler Kuramı2. Davranışsal Liderlik Yaklaşımı

Ohio State Üniversitesi Liderlik Çalışmaları Michigan Üniversitesi Liderlik Çalışmaları Blake ve Mounton’un Yönetim Tarzı Matriksi Modeli Mc Gregor’un X ve Y Teorileri

3. Durumsal Liderlik Fred Fiedler’in Etkin Liderlik Modeli Hersey’in Durumsallık (Koşul Bağımlılık) Yaklaşımı Yol-Amaç Kuramı Karar Verme Modeli

Liderlik Teorileri

Mikro Liderlik ve Stratejik Liderlik Karizmatik Liderlik Vizyoner Liderlik Süper Liderlik Koçluk ve Koruyuculuk Etkileşimli Liderlik Dönüştürücü (Transformasyonel) Liderlik

Modern Liderlik Yaklaşımı

Mikro Liderlik ve Stratejik Liderlik Arasındaki Farklar

Karizmatik liderlerin sahip olması gereken beceriler; 1. Karmaşık fikirleri basit mesajlara indirgeme becerisi, 2. Metaforlar ve hikayeleri kullanarak iletişim kurma becerisi, 3. Riski elverişli hale getirme ve risk olmadığından kendini

boşlukta hissetme, 4. Statüye meydan okuma becerisi,5. Empati becerisi, 6. Teşvik etme ve mücadele becerisi.

Karizmatik Liderlerin Temel Özellikleri

Vizyon, bir işletmenin, geleceğe yönelik olarak sahip olduğu ve çalışanlarının yüreklerini ve beyinlerini etkileyen istek ya da amaçtır.

Vizyon, gelenekleri kabul edip onlar üzerine gelişim için yenilikçi bir yol inşa eden ve insanları değişimi yakalamaya yada ona ayak uydurmaya yönelten tasvirlerdir.

Vizyoner liderlik, bugünden ya da mevcut durumdan hareket ederek gerçekçi, inanılır, çekici bir gelecek görüntüsü ya da vizyonu oluşturma ve bunu diğerleri ile onların anlayabileceği şekilde paylaşma yeteneğidir.

Vizyoner liderin önemi, örgüt için uzun vadeli stratejiler ve planlar kurabilmesi ve yeni fırsatlar geliştirmesi açısından önemlidir.

Etkin vizyonlar 6 önemli niteliği paylaşır;1. Vizyon, bir yön duygusu ortaya çıkarır.2. İşletmeyi yürütmek ya da çalıştırmak için bir çerçeve sağlar.3. Gelecekteki bir durumu ortaya koyar.4. Bireyleri motive eder.5. Çalışanlara belirli bir durumun ve amaç setinin

gerçekleşmesi için ilham verir ya da onları bu amaca teşvik eder.

6. Örgütsel davranış ve başarı için merkezi bir hedef olma işlevi görür.

Süper Liderlik Sürecinin Yedi Adımı

Dönüştürücü Liderlik Faktörleri

Dönüştürücü Liderlerin Ortak Özellikleri

Yönetici LiderAstlarını baskı ve kontrol altında tutar Astlarına güven verir

“Nasıl?” ve “Ne zaman?” der “Ne?” ve “Niçin?” der

Kriz döneminde önlem alır ve dere ortasında at değiştirmez.

Lider reformlarını başarının zirvesinde yapar. İleri görüş ve sezgi gücüyle zor şartlarda başarıya imza atar.

Emir komutanın üstünlüğüne inanır. İnsanları makinenin bir dişlisi gibi görür. Bina ve makine yatırımlarında cömert, insana yatırımda pintidir.

Bir insan mühendisidir. İnsana öncelik verir ve onunla başarıya ulaşacağının farkındadır.

Organizasyonda kaynakları etkin biçimde yönetirler ve sayıları çoktur

Özel durumlar için gereklidir ve sayıları azdır.

Yöneticilik ve Liderlik Arasındaki Farklar

Yönetici LiderKopyadır Orjinaldir

Yetkidir, biçimseldir Yetenektir, biçimsel değildir

Muhafaza eder Değiştirir, geliştirir

Sistem ve yapılara odaklanır İnsanlara odaklanır

Tek adamdır Ekip adamıdır

Taklit eder Yenilikçidir, icat eder

İşlerin nasıl yapılacağına yoğunlaşır Sonuçlara yoğunlaşır

Dar görüşlüdür Geniş görüş açısı vardır

İşi doğru yapar Doğru işler yapar

Düzeni sürdürür, kabul eder Farklılık yaratır, sorgular, meydan okur

Tipik bir iyi askerdir Kendine has bir kişiliktir

Astlarını zorla çalıştırır Astlarını motive ederek çalıştırır

Emir verir Danışır, görüş ve fikir alır

Cezalandırır Ödüllendirir

Yönetici LiderAstlarını kontrol eder Astlarını yetkilendirir

Bugüne (kısa vadeli) odaklanır Geleceğe (uzun vadeli) odaklanır

Tarafsızlık için astlarından uzak durur Astlarıyla arasında duygusal bağ yaratır

Politika ve kuralları uygular Paylaşılan değere dayalı kültür yürütür

Pozisyon gücünü kullanır Kişisel gücünü kullanır

Başkalarının hedeflerine hizmet eder Kendi hedeflerini kendisi koyar

Başkaları tarafından getirilir Grubu tarafından seçilir

Gücünü kanun ve prosedürden alır Gücünü grubundan alır

Biçimsel olanı temsil eder Doğal olanı temsil eder

Sadece yönetir Yönetirken yönlendirir, yenilik yapar

Arkadan iter Önde gider

Vizyon içerisinde faaliyette bulunur. Vizyonu oluşturur

Beyni etkiler Kalp ve ruha seslenir

Elindekileri korumaya çalışır Elindekileri geliştirmeye çalışır

Özkalp E., Kırel Ç., “Örgütsel Davranış”, Ünite8, TC. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1468, Açık Öğretim Fakültesi Yayını No:782, Anadolu Üniversitesi Web Ofset Tesisleri, Eskişehir, Ekim 2004

Kurtuluş İ., “Dönüştürücü Liderlik – Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Bilim Dalı, Erzurum 2007, syf 1-94

Tunçer P., “Örgütsel Değişim ve Liderlik”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 80, syf 57-83,

Şahin B., “Örgütsel Gelişmenin Sağlanmasında Dönüşümcü Liderlerin Rolü”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 11, Sayı:3, Yıl: 2009, Sayfa: 97-118

Kaynaklar