Con Nhà Giàu - hobieuchanh.com · Con Nhà Giàu 1 Con Nhà Giàu + × Bi Çu Chánh Quy Çn I...

Con Nhà Giàu 1 www.hobieuchanh.com

Con Nhà Giàu Bi u Chánh

Quy n I

(01)Ông K hi n To i, ch t ã lâu r i, mà trong qu n Ch G o t già chí tr ai c ng còn nh

cái tên c a ông.Ông làm ch c K hi n là ch c c a. H i t trong làng xã t ng khi nào ình mi u h

, ho c khi nào cúng t thánh th n thì góp ti n cho d , ch không ph i ông c m quy n chính trhay là ông ban c r i nh n, nên thiên h c m oai h i, ngh a, mà ghi t c tên ông vào trí. nbây gi ng i ta còn nh ông là nh ng i giàu to, song s giàu y không có ích cho dân tronglàng trong xóm chút nào h t, th m chí con trong nhà là ng i k nghi p n i dòng, mà c ngkhông nh c. Ông sanh tr ng t i làng M H i, nhà ông d a bên l á M Tho xu ng Ch

Ông làm b n v i bà Võ Th Hi n sanh c hai ng i con, m t ng i con tra l n tên làTr n Th ng Chí, v i m t ng i con gái nh tên là Tr n Th Ng c, ng i l n sanh tr c ng inh ba n m.

Khi con l n c a ông c 15 tu i, thì v ông m t. Lúc y, ông ã làm giàu r i, mà tu ia ông l i trên b n m i, n u ông ngh công v , th ng ph n con, ông góa mà h ng s

nghi p nuôi con th , thì có l ông là m t ng i sung s ng h n h t trong làng trong t ng. Khônghi u t i tr i khi n gia tài c a ông ph i tiêu tan, hay là t i ông không mu n cho hai a con c aông c h ng nh công lao c a v ch ng ông, mà v m i ch t ít tháng thì ông l i lo toan ch p

i. Ch chi ông ch p n i mà ông l a ch hi n c x ng ôi v a l a, thì c ng cho là ph i. Ng tvì ông nói s nghi p to mà con cháu ít là u vô ph c, nên ông tính ch n ng i tr tu i mà

i ng ki m con thêm.i ó ai m ch cho ông không bi t, mà ông ra R ch Mi u ông c i cô Lê Th Nho

i có 18 tu i, ngh a là l n h n con tr ng nam c a ông có 3 tu i. Cô Lý Th Nho v n là connhà h i tr c c ng có n, nh ng vì b ki n th a sao ó mà ph i suy s p, nên c c ch ng ã, côph i ng ng i l n tu i mà giàu có, ng n ng d a t m thân. Cô ã có s c mà l i lanh l i, b i

y ông c i cô v thì ông yêu cô vô cùng.

Cách m t n m, cô sanh cho ông c m t a con trai. Ông m ng húm, bèn t tên làTr n Th ng T . Ông càng ngày càng th ng yêu, càng tin c y v m i, các vi c trong nhà ông

u phú thác cho v h t th y, th m chí chìa khóa t s t ông c ng giao cho v gi .Cô Lý Th Nho tr tu i mà cao trí; c ch ng già yêu tr ng mà cô không ng nh nh

gái khác, cô càng nh nh , càng cung k nh, càng lo s , ch ng nh ng là cô h t lòng xem xét vi ctrong nhà mà thôi, mà cô l i còn s n sóc con gh con ru t c ng nh nhau, ch ng mu n u chithì cô làm cho ch ng v a ý h t th y,

Ch ng Tr n Th ng Chí khôn l n, ông K hi n m i lo c i v cho con. Theo th th ngthì con l n ph i chung v i cha, ng hôm s m lo s n sóc ph ng s cha, khi cha già y u thìthay m t cho cha mà ph ng t ông bà. Không hi u cô Lý Th Nho nói làm sao, mà c i v choTh ng Chí r i, ông K hi n l i mua m t m u v n c ng d a l , song p d i, r i c t m t cáinhà ngói nh ba c n vách ván mà cho con ra riêng.

ch ng Th ng Chí s n sóc mi ng v n, làm vài dây ru ng, tuy không làm giàu c, songm nào c ng n, kh i c y nh cha. Ch ng Th ng Chí úng tu i, làng t ng v con nhà giàu

nên c làm H ng ch c. Anh ta làm làng c 6 n m, k có vi c quan trên mu n c m t v BanBi n giúp v i Cai t ng trong vi c tu n phòng. Th ng Chí tính ra tranh ch c y, ng t vì trongnhà không có ti n d , nên ph i lên n n n v i cha mà xin 5 ngàn ng b c. Ông K hi n kêu vmà nói r ng:

Th ng Hai nó xin 5 ngàn ng nó tranh ch c Ban Bi n. Má nó tính sao? Bà K hi n c imà áp r ng: Ông có b c d thì ông cho nó ch tôi có ti n b c gì âu mà ông h i tôi. Mà tôi ngh

d i n y ham tranh ua v i ng i ta mà làm gì. Làm Ban Bi n chém gi t ai c hay sao màph i vác b c ngàn ra lo.

Ông K hi n ng i l ng thinh m t h i r i nói v i con r ng: “Tao n m nay m c c t nhà cóc d âu. Nh m y mu n làm Ban Bi n thì m y làm sao m y làm, ch tao không th giúp

Th ng Chí bi t cha không thi u gì b c mà t i m gh nên cha không cho. Anh ta bu ný, nên tr v nhà i vay 5 ngàn mà lo ch c Ban bi n. Ai c ng bi t ông K hi n To i là m t nhà

i phú, b i v y con tr ng nam c a ông i vay b c, ai l i không cho. Th ng Chí vay b c thi tlà d , mà có b c nhi u r i tranh ch c Ban bi n l i càng d h n n a.

Bà K hi n nghe Th ng Chí c c p b ng Ban Bi n thì bà c i mà nói v i ch ng r ng: Tôi nghe nói th ng Hai nó gi n gay ông nên nó i vay ti n mà lo ch c Ban Bi n ó ó. Nókhông c n ti n c a ông, nó c ng làm c. Th ng thi t c ng c i quá! N u nó t p cái tánh ó, tôi

ch ng ông tr m tu i già ông ru ng t l i cho nó bao nhiêu, ch n h l y h t. Ông còn sây mà nó dám i vay; ch ng ông ch t r i thì nó còn k gì n a

Ông K hi n châu mày áp r ng; kh n n n, nó mu n m t thây k nó! Thôi, tôi locho th ng T n h c, ng ngày sau nó n i nghi p cho tôi. Th ng Chí nó mu n ng ngh ch thìnó làm sao nó làm.

Nhà giàu l n, con tr ng nam xin ít ngàn ng b c ng làm cho n m t n mày v ing i ta, mà ông không ch u cho, r i l i nghe l i v nh thêu d t mà t ý ghét con n a, baonhiêu ó c ng th y ông th ng v nh h n là con dòng l n, và s quán su t gia ình ã vtay bà v nh lâu r i. Mà ông có thêm con trai nh , nên ông b t th ng con trai l n ã ành; có

t u ai c ng l y làm k là ông có m t chút con gái, là cô Tr n Th Ng c, ông g cho HàTrung H u, là con c a H i ng Th Ch G o, mà t ngày ông g l y ch ng r i, thì ông khôngngó ngàn gì t i n a. ã bi t bên ch ng c a cô n giàu có l n c ng nh ông, nên cô ch ng h khinào v rút r a nh con ng i ta, nh ng mà ông ành lòng làm ng , con r t i th m ch ng có m t

n nào ông c m m t ng b c mà cho chúng nó i xe.Nói cho ph i ông K hi n To i b n s n v i m i ng i ch không ph i h p v i con dòng

n còn r ng v i con v nh . Ch ng Th ng T úng tu i ông g i lên h c trên M Tho, m ingày ông cho phép n bánh có 5 xu mà thôi, mà chi u th b y i v thì ông b t i b , ch ôngkhông cho ti n i xe. N u Th ng T không phi n, y là vì có m út nhét, cha cho m i tu n ba

c mà m lén a thêm ba ng b i v y bánh hàng ã ph phê mà chi u th b y l i m n xekéo mà v g n t i nhà r i m i ch u xu ng xe i b cho cha ng bi t.

Ch ng Th ng T c 19 tu i, ng h c trên Sàigòn, thì ông K hi n phát b nh, Bà hi n th y ông ã quá 60, mà ng y u nh v y thì bà lo s , nên bà òn khóc lóc xin ông hãy

tính giùm vi c t ng lai cho bà, ch n u ông không tính tr c r i ông c i h c ch u tr i, thì ch cth y Ban Bi nTh ng Chí dùng quy n tr ng nam mà thâu h t s nghi p r i m con bà khôngcó ch mà dung thân.

Ông K hi n l c u nói r ng:

- Tôi ch a ch t âu mà bà lo. Nói cùng mà nghe, ví d u tôi có ch t i n a, bà là v th , cóhôn th hôn thú h n hòi, bà n huê l i mãn i r i các con m i có phép t ng phân tài

n c; th ng Chí nó nói gi ng gì c mà bà s .

- Tôi là àn bà, tôi không bi t lu t phép. Tôi s ki n th a l m. N u ông th ng m con tôixin ông tính giùm tr c cho yên. Thà là có gi y tr ng m c en v y cho d .

- Bây gi bà mu n làm sao?- Th ng ghét c ng nh ông, ch tôi âu dám mu n s gì.

- Tôi ch t r i bà l y ch ng khác hay không?Bà K hi n nghe ông h i nh v y thì bà khóc r ng lên, r i bà ng i t m t c t m t i mà nói

ng: “V cl ng v i nhau h n 20 n m nay, bây gi tôi m i bi t ông không th ng tôi. Tôi ti cvì con tôi nó còn kh d i quá, ch chi mà nó có gia th t nh ng i ta, thì tôi ch t ph t cho r i,

ng làm chi mà ch ng nghi nh v y, thi t x u h h t s c”.Ông K hi n nói r ng:

- Không ph i tôi không th ng bà. Bà n m nay m i có 38 tu i, còn tr quá, tôi s góa mànuôi con không c, b i v y tôi ph i h i cho ch c ng tôi có tinh ch .

- N u ông mu n tôi ch t thì tôi ch t li n bây gi cho ông coi, ng ông h t nghi n a!- Ch t làm chi? Bà không hi u ý tôi. Vì tôi lo cho ph n con, nên tôi m i h i nh tôi ch t bà

v y mà nuôi con hay là c i giá. Tôi lo v sau ch nào ph i tôi ghen t ng gì hay sao?Tôi ch t r i thì bà làm sao t ý bà, d u bà l y ch ng khác, tôi l i c n c hay sao màghen.

- Tôi th trên có tr i d i có t, h th ng T nó h c xong, tôi c i v cho nó r i thì tôich t theo ông li n. Tôi lo cho con, ch thân tôi mà k gì. Tôi có ph i nh ng i ta v yâu. Tôi n c m v i mu i c ng c, tôi không ham vi c chi h t. Tôi s là s cho th ng

, ch ng ông nh m m t theo ông theo bà r i thân nó ói rách t i nghi p mà thôi ch .Ch a gì mà tôi coi ý anh v i ch nó h m h m, cha ch , ch ng ông m t r i nó ch u sao

i.Ông n m thiêm thi p không nói n a. Bà ng i m t bên thút thít khóc h i. Ông th y v y bèn

nói r ng: “Thôi, th ng th ng ít b a r i tôi s tính”.Tuy ông nói ông tính mà không nghe ông tính v i ai h t, ch có nghe bà v c òn nói dây

ru ng n y t i dây ru ng kia x u, dây ru ng n y ph i chia cho con mình, dây ru ng kia ph i tríph n d ng lão. Bà òn ít b a r i ông sai tr i m i H ng chánh Dung, là ng i thông th o 2tu ng ch , n t giùm t chúc ngôn cho ông. Bà K hi n th y H ng chánh Dung n thì bàni m n t t , bà lén h a v i H ng chánh h t t rành r thì bà s th ng công m t tr m

ng b c.ng chánh Dung nghe có l i thì ham, không k chi là công lý, b i v y ông K hi n nói s

c i ý c a ông cho anh ta nghe r i anh ta t t , ch ng nh ng là t y theo l i ông d n màthôi, mà anh ta l i còn thêu d t thêm chút nh cho bà có l i n a.

chúc ngôn t tr n m t tu n l m i xong, i khái nói nh v y: “Các con tuy 2 dòng, songn m t cha sanh ra, b i v y d u dòng chánh hay là dòng th c ng ng con h t th y nên h ng

gia tài ph i h ng ng v i nhau, ông K hi n ng b c ng h t th y c 500 m u n. Ôngtrích ra 50 m u làm ph n h ng h a c a ông và bà v l n, trí cho Tr n Th ng Chí n huê l imà ph ng t . Ông trích ra 50 m u n a làm ph n h ng h a cho ông bà, trí cho Tr n Th ng

n huê l i mà ph ng t . Ông trích thêm 100 m u làm ph n d ng lão cho v th là Lý ThNho, h bà s ng thì bà h ng huê l i, ch ng nào bà ch t thì chia làm 2 ph n, m t ph n v Tr n

Th ng T n mà cúng qu y m , còn m t ph n thì v hai ng i con dòng chánh. Còn l i 300u ông chia ng cho ba con, trai gái m i a u c ng c h ng 100 m u”.

chúc ngôn làm nh v y coi c ng ch ng thi t h i hai a con dòng chánh cho l m. Nh ngn sau ông l i bi u thêm m y câu r ng: Cái nhà ông ó l p làm nhà th giao cho Th ng T

mà ph ng t . Còn nh ng ru ng t ông chia cho các con ó, tuy m i ng i u c c i tênng b ph n c a mình, nh ng mà huê l i ph i cho v th là Lý Th Nho h ng tr n i

ch ng nào Th Nho ch t r i, các con m i c h ng, n u các con a nào không tuân ý cha,ch ng cha ch t r i mà sanh chuy n ki n th a, thì ph i mang t i b t hi u và b c t ph n n”.

Ch ng t làm xong r i, ông K hi n m i cho kêu các con v ký tên và m i làng t ng n thnh n. Ng i con gái, là Tr n Th Ng c, c t r i cô khóc lóc than phi n cha chia không côngbình; cô nói r ng công m cô c c kh m i g y d ng ra s nghi p, mà bây gi anh c a cô h ngkhông b ng con dòng th . Cô l i nói m gh c a cô còn tr tu i, l i giao ch ng nào m gh qua

i r i anh em cô m i c h ng huê l i, th thì anh em cô không trông mong h ng c a chatr c, b i vì cô s anh em cô ch t h t, mà bà k m u c ng ch a qua i. Cô làm l y xin cha

giao h t ru ng t cho bà k m u làm ch , anh em cô không lãng làm chi.

Làng t ng ai nghe m y l i phi n y c ng cho là h u lý, duy có m t mình ông K hi n ng l icho là l i ng ngh ch, ng nhi c om sòm, làm gi n làm h n, r i l i r y lây n th y Ban bi nTh ng Chí, ông nói r ng th y bày m u cho em kháng c v i ông.

Th y Ban bi n l y làm phi n trong lòng, nh ng vì th y cha có b nh, th y không dám cãi l v icha. Th y r y áp em, r i th y gi n l y, nên l y vi t ký tên ph t vào t chúc ngôn t ng phân cho

a lòng cha. Hà Trung H u, là ch ng c a cô Ng c, s mang ti ng xúi v tranh gia tài, l i th yTh ng Chí ã ký tên, nên nói v i v r ng: “Cha m là tr ì bi n, mình làm con ch ng nên phi ntrách. Cha sanh mình và nuôi mình cho nên vai nên vóc, n y tr ng quá, mình ã có làm uchi mà n b i chút nh hay ch a? Nay cha có b nh sao mình l i làm cho cha bu n nh v y?May cha có ru ng t l i cho minh, mình chê nhi u chê ít, ví nh cha nghèo n l i chomình, r i mình nói th nào n a? Tôi khuyên mình ng có trái ý cha. i, giàu nghèo t i ôngtr i, mình ham cho nhi u mà n u ông tr i không cho h ng, thì mình c ng không gi c âumà ham”.

Cô Tr n Th Ng c c m vi t ký tên, mà cô khóc và kêu m cô nghe r t ghê g m. T ng làng aith y tình c nh nh v y c ng u ng lòng.

chúc ngôn t ng phân em óng bách phân c u ch ng c i b v a xong, thì ông K hi nTo i m t.

Ông K hi n To i ki n th c theo x a, c x theo x a, th m chí cái nhà c a ông ông c tki u coi c ng x a quá. N m tr c ông c t cái nhà t n h n m i ngàn ng b c. H i v g , ôngtính c t ba c n hai chái b t v n, nh có bà v ng n c n, nói r ng c t r ng minh mông nh nhàch sao cho h t, ông m i tóp b t cái vòng chung quanh, duy còn ba c n v i hai chái. N nxây cao t i m t th c, c t gõ tròn n m tay, uôi kèo ch m bát tiên, c a cu n g ch bán nguy t.Nhà coi thì cao ráo kho n khoát, nh ng mà trong thì r ng minh mông. Phía tr c d n ba bànth lót ba b ván gõ, g n c a cái m t b gh tr ng k . Phía sau c ng lót ván gõ, hai cáibu ng hai bên thì hai cái gi ng cây v i cái t áo và m t cái t s t l n ch ch ng có ch ng

n v t chi khác.

khi ông m t r i, Th ng T m c h c trên tr ng, bà K hi n n i, phía sau, cònphía tr c bà óng c a h i, b i v y ván gh b i óng l p lâu l p m i coi m c thích.

Hôm n Th ng T g i th v nói cho m hay r ng lúc n y chàng s a so n thi b ng c pt nghi p. Bà K hi n n m êm th m vái cho con thi u, ng có ti ng t m m t chút, r i bà lo cho con. Bà vái và trông g n m i ngày r i bà không c tin t c chi h t.

t bu i chi u, bà K hi n n c m r i, bà ng n m trên võng a tòn ten mà trông tincon, thình lình con Mang, là a c a bà, nó ch y vô th a cho bà hay r ng c u T v . Bà l t t

ng d y b c ra c a sau, thi t qu th y Th ng T ng i c a ngõ ng xâm xâm i vô, saung l i có m t ng i vác r ng i theo. Bà c i ng n ngo n mà h i r ng: “Sao con v con

không ánh dây thép cho má hay tr c ng má sai b y tr lên M ón xe l a mà r c?”Th ng T th y m ã không m ng, mà nghe m h i c ng không tr l i, c l m l i i vô

nhà. Bà K hi n và i theo con và h i n a r ng: “Hôm tr c con nói con thi, v y mà con thi uhay không, sao con không g i th n a cho má hay, má trông d quá”. Thu ng T cùng qu náp r ng: “Thi r t r i, g i th làm gi ng gì”. C u và nói và qu ng cái nón lên ván, r i ch p tay

sau ít i qua i l i, ti ng giày Tây ch m trên g ch tàu nghe l p b p. Bà K hi n nghe tin ch nglành y thì bà ng ng n, li n b c l i ván ng i l y tr u têm n, mà m t mày bu n hiu.

Ng i vác cái r ng b c r i lum khum d a c a. Th ng T không thèm ngó t i, anh n ng x r m t h i lâu r i m i nói r ng: “Má cho m t ng b c ng tr ti n xe chútmá”. Bà K hi n i m t l y b c mà trao cho con. Th ng T cho ng i vác r ng ti n r ing i y xá mà lui ra.

Th ng T n c m r i leo lên võng mà n m. Bà K hi n n m trên b ván g n ó, ch c làtrong trí bà lo lung l m, nên bà gát tay qua trán mà ngó ng n èn, bà không nói chuy n chi h t.

y a d n d p xong r i, bèn coi óng c a tr c c a sau ch t ch a ng i ng .

Ch ng hi u bà K hi n lo tính làm sao, mà cách m t h i lâu bà vùng ng i d y và nói r ng:- Thôi, n u con không ch u h c n a, con mu n c i v , thì má ki m v cho.

- Má ki m âu? Nè, tôi nói tr c cho má bi t, tôi không thèm th con gái ng a má.Má ph i c i con gái ch , bi t nói chuy n, thông ch ngh a, tôi m i ch u. Con gái ngquê mùa quá, ai ch u cho n i.

- Mình ng thì c i con gái ng, ch ki m ch v r i nó bi t làm gi ng gì.

- Má tính c i v cho tôi ng má b t trèo cau hay là phát c hay sao?- Ai mà tính k c c nh v y. Mà u mình ru ng v n, mình ph i ki m a bi t công

vi c theo ru ng v n, ng nó coi sóc vi c nhà, ch c i a ch , nó bi t ánh bónga dáng, có bi t vi c gì âu mà coi sóc. Má nghe nói ông H i ng Th ng trên ch

Ông V n còn m t a con gái út n m nay m i tám tu i mà ch a có ch ng. má m nth y coi tu i, nh t t thì má i coi r i má c y mai nói mà c i cho con.

- Má th y con ó hay ch a?- Má nghe h nói ch ch a ngó th y. H nói con nh ó gi i d n khéo léo l m.

- Không c âu má. Con gái v n quê mùa khó ch u l m. Tôi mu n má nói con ôngPhán H ng má c i cho tôi. Cô y ng mà d th ng l m.

- Ông Ph n H ng nào âu? Sao con bi t?- ng trên Xóm Gà, phía trong Bà Chi u m t chút. Tôi có m t a anh em b n h c, nó

n nhà ng. Chúa nh t tôi hay vô nhà nó tôi ch i nên tôi th y con c a ông Phán.- Ông Phán ó giàu hay nghèo?

- Má h i chuy n ó làm chi không bi t! Giàu làm chi, mà nghèo r i sao? H i tr c nglàm vi c s Tr ng ti n. Bây gi ng h u trí r i v Xóm Gà. Tôi th y ng m t cái

nhà lá ba c n, vách ván s ch s , th y v y thì hay v y, ch ai coi trong t ng c màbi t ng giàu hay nghèo.

- Con là con nhà giàu có, con ph i l a ch cho x ng áng mà c i v . Má nghe nói ôngi ng Th ng giàu h n mình nhi u l m, mà ng không có con trai, có hai a con

gái, a l n g l y ch ng r i, nó v theo bên ch ng nó, còn a nh , v ch ng ngng l m, tính g b t r , n u con sa vào ó con no l m.

- Tôi nghèo c c gì mà ph i chui u theo bên v ng n ch c? Tôi không thèm âu.

- Con ng có nói d i. Con giàu mà c v giàu l n n a thì càng quí ch .- Ông H i ng ó g con mà mu n bát r , v y ch ng s c nuôi tôi hôn?

- Sao l i không s c! ng giàu l n l m mà; ng i ta nói ng giàu b ng ba mình l n.- Tôi xài l n l m a má à. Tôi s ng ch u không n i ch .

- u con xài l n, mà sao con l i òi c i con ông Phán nào ó, ng nghèo r i ti n b câu có cho con xài.

- Thà là c i con ông phán nghèo, thì tôi xài ti n c a tôi, ch c i con ông H i ng giàu,mà ng l i giành ph n nuôi r n a, thì ng ph i bao h t th y ch .

- c mà. Má nghe nói v ch ng ông H i ng c ng con nh ó l m, giao h t chìa khoácho nó c m, xu t phát trong nhà m t tay nó h t th y. N u c i r i mà con làm cho vch ng ông H i ng th ng con, thì ti n b c thi u gì mà con lo. Con n cho khôn khéothì ng i ta mua ru ng t cho v ch ng con ng b riêng n a a.

- Tôi có v mà tôi theo bên v thì má nhà m t mình r i má làm sao?- ây qua Ông V n mà xa x c gì. Con ch y qua ch y l i d t, có sao âu mà lo.

- Sao h i nãy má nói má tính c i v cho tôi ng nó coi sóc vi c nhà? N u c i mà nó bên nhà nó, thì có coi sóc vi c gì c?

- Nói thì ph i nói nh v y, ch vi c nhà mình c n gì ph i nó coi. C n cho nó coi vi c nhàbên nó ó, thì c ng nh nó coi vì c nhà c a mình; b i vì nó không có anh em trai, gia tài

a cha rn nó ó t c th gia tài c a nó v i c a con.- Tôi hi u r i. Má mu n c i gia tài c a ông H i ng Th ng cho tôi.

- con có v giàu thì t nhiên con c h ng nh ch sao.- Má ham giàu qu !

- Giàu mà không ham, ch ham gi ng gì?- Có ti n xài ch i cho s ng thân thì thôi, giàu mà làm gì!

- Thì ph i giàu m i có ti n mà xài ch !- y ch mình không có ti n hay sao? Cha ch t cha ru ng t cho má h ng huê l i

i n m góp m i l m m i b y ngàn gi lúa thi u gì ti n mà ph i ham n a.- Mình có chút nh, n u có thêm n a thì càng t t ch sao con.

- Có nhi u r i mà còn mu n có thêm n a, còn nh ng k nghèo kia h m i làm sao?- làm sao h làm, h i âu mà lo cho h .

Th ng T n m l ng thinh m t h i r i m i nói r ng: “Tôi th y h nghèo tôi th ng quá, nhc trên tr ng có th ng Kh , con c a ai Gò Công không bi t, cha m nó nghèo nên nó h c

mà coi b kh không bi t ch ng nào. Nó b n áo v i qu n v i mà rách r i ph i vá mi ng nào

mi ng n y b ng bàn tay. T u n m n bãi tr ng không khi nào th y nó c m m t mi ng bánhmà n. Chúa nh t c tr ng ai c ng ra i ch i, nó c l c th c trong tru ng mà h c, không dám

i âu h t, có ti n âu mà i. Hôm thi r i, nó c u mà nó không vui. Tôi th y v y tôi h i nóthì nó nói nó không có ti n nên không bi t làm sao mà v , còn g i th xin cha m thì không bi tcha m có mà g i lên cho hay không nên không dám xin. Tôi nghe nó than nh v y tôi nglòng, nên tôi còn tám ng b c tôi chia làm haì cho nó phân n a. Nó cám n tôi quá mà nó l y cóhai ng, nói r ng bao nhiêu ó thì cho nó v t i nhà r i, không c n nhi u h n n a. Khôngbi t ch ng t i cha m th ng Kh nghèo, nên nó m i thi u ó a má a”.

Bà K hi n th ra mà áp r ng :

- Con bi t th ng ng i ta, sao con không b t ch c ng i ta? Ng i ta nghèo c c màng i ta còn h c c, còn con h c t n hao c a cha m không bi t bao nhiêu, mà sao con

c không nên?- i má a.

- Sao mà t i má?- i má có ti n nhi u quá, má cho tôi hoài nên tôi m c lo n xài, có h c hành gì c.

- Thôi, t rày s p lên má không cho con ng nào n a h t, cho con ti n thì con h ch cóích gì.

- Ý, sao c! T h i nào t i bây gi tôi xài quen r i, má không cho n a sao c. Mà bâygi cha m t r i, ti n b c v m t tay má tr c sau gì má c ng ph i cho tôi ch choai, chuy n gì mà hà ti n không cho tôi xài. Má mua cho tôi m t cái xe h i i ch i má,mua xe nh nh , ch ng vài ba ngàn. Có xe ng tôi t p c m bánh r i chi u chi u tôi chmá lên M ch i ch .

- È! Mua xe c làm gì nà.

- a, có ti n thì xài cho sungg s ng t m thân, ch hà ti n r i ch ng ch t em theo chay sao?

- xài h t ti n r i mà c ng ch a ch t m i kh ch .- Thu nay tôi tính trong trí tôi hoài, h ngày nào tôi h t ti n tôi ch t li n, ch s ng mà

nghèo kh thì s ng làm chi.- Con khéo nói b y! Con ng có se sua n xài l m, ng i ta nói.

- Ai nói? Nói cái gì?- Con xài phí se sua l m r i anh Hai v i ch Ba con nó phân bì ch .

- a tôi thì tôi xài, ch tôi xài c a nh ch hay sao mà nh ch nói?- a thì là c a chung, nh cha con th ng m con mình, cho má n huê l i mãn i

mà nuôi con, n u mình làm quá anh ch con nó phi n bi t hôn?- Má cho nh ch xài chung v i thì có phi n gì c.

- Cha ch ! Ai có s c âu mà bao cùng h t v y cho n i.- Ti n b c c a cha làm ra, anh Hai v i ch Ba c ng là con, thì ph i cho nh ch h ng chút

nh ch .- Nói ch con v y sao c. V y ch t di chúc c a cha con ó, con không th y hay sao?

Ch ng nào má ch t r i, ai mu n làm sao thì làm, ch má còn s ng thì má góp huê l i, mákhông cho ai h t.

- Má làm nh v y thì anh Hai con nh l y gì nh xài?

- Nó làm sao nó làm, má bi t âu. mãn tang r i má giao 50 m u t h ng h a cho nó.Nó n cái ó m i n m c ng c g n vài ngàn gi lúa, còn gì n a.

- Còn ph n h ng h a c a tôi, má giao cho tôi không?- Không c. Con chung v i má thì má góp lúa ng cúng qu y ông bà, giao cho

con làm gì?- Má nói má c i v cho tôi r i tôi theo bên v . V y thì tôi có nhà âu mà cúng

qu y ông bà?- t i ám gi thì v ch ng con v cúng.

- Thì má ph i cho tôi góp lúa ru ng ph n h ng h a, tôi cúng m i c ch . N u mákhông cho tôi n ph n ó thì tôi l y gi ng gì tôi xài.

- Con bên v thì con xài ti n bên v ch .- Coi k l m nà. Má không cho tôi thì tôi không thèm c i v âu. Mà không thôi ph i

i con, ông Phán H ng cho tôi thì tôi m i ch u, ch tôi không ng con ông H i ng.- , thôi má c i v cho con r i má s cho con n ph n h ng h a.

- c nh v y thì tôi m i ch u.Hai m con nói chuy n v nhau t i khuya r i m i i ng .

Làm m ai c ng th ng con, mà bà m nào có m t a con mà thôi, thì s th ng d ntr n v a con y, t nhiên c ng nó lung l m. Nh ng mà cái th ng nó có nhi u cách: ng ith ng con thì lo r n d y cho nó bi t ph i qu y d i khôn, ng ch ng nó l n r i, nó thông th o

ng i, nó ham vui nh n ngh a, nó bi t th cha kính m , nó bi t s anh th ng em. Ng ith ng con l i s con bu n lòng, b i v y nó mu n th nào c ng làm theo th n y, d u nó mu nlàm qu y c ng ch ng ch u la r y. Còn có k th ng con l i lo làm cho có b c ti n ru ng t mà

l i cho con, d u làm nh nhu c danh giá hay là kh kh c ng i ta c ng bít lai nh m m t màlàm, mi n là cho có ti n c thì thôi, không k l ng tâm bây gi hay qu báo ngày sau chútnào h t.

Bà K hi n Lý Th Nho thi t là th ng con, mà l i bà có m t mình Th ng T mà thôi,i v y bà c ng thái quá. Con c a bà thì bà th ng bà c ng, cái ó là l t nhiên c a tr i t, màng là th ng tình c a con ng i, mình không có ch nào mà trách bà c. Ti c vì bà th ng

con mà bà không bi t d y d con. T khi sanh con ra r i thì bà c lo m u n y tính k n nglàm cho con ngày sau có s n gia tài l n mà h ng, song ch ng h khi nào bà d y cho nó bi tcách h ng gia tài miên vi n.

Mình ã ngó th y Th ng T thi r t r i không ch u h c n a, bà K hi n ch ng r y cont ti ng nào h t, mà bà còn xúi con c i v . Mà c i v cho con ch ng ph i bà tính ki m con

nhà hi n c cho con k t ôi b n ng h h v i bà. Không, không ph i nh v y. C i v chocon, bà tính ki m thêm gia tài cho con n a, d u mà con ph i l i o ph ng t ông bà, d u màcon ph i b bà nhà tròi tr i m t mình, ng chui nh i theo n ch c c a v , bà c ng không n ,mi n là con c ru ng t thêm nhi u thì bà vui lòng.

Cách bà K hi n th ng con tuy không hi p v i o ngh a, song trùng theo cái thu t lýtài. Mà cách c u Th ng T làm con c ng, tuy ch a th y l i ni m m con, song ã có mòi h i vtài s n.

m i s a so n l p gia th t cho c u thì c u ã toan tính cách phá ti n. Ch a gì mà c uã òi s m xe h i, c u mong h ng huê l i ru ng h ng h a. M thì lo thâu con thì tính xu t,

tánh ý hai m con khác nhau nh tr ng khác v i en. Nh ng mà ngh cho chí lý thì c ng nênkhen th tr i khéo s p t, có ng i thâu thì ph i có ng i xu t ng ng ti n v n chuy n, chthâu mà không xu t thì ti n b c có ích gì, còn xu t mà không thâu thì l y gì mà xu t?

Mà ng i c ng con v i ng i con c ng i v i nhau thi t là ng l m, n trong nhà,ng i n y x ng bày ra vi c nào thì ng i n nói trái li n, song trái thì m t chút mà thôi, chchung cu c r i vi c nào c ng xuôi thu n h t th y.

Bà K hi n c y mai i nói tr c v i v ch ng ông H i ng Th ng, r ì d t Th ng Tqua coi con gái út c a ông là cô Ba M nh. Tuy là con nhà giàu, nh ng mà cô Ba M nh so bnhan s c thì kém h n nhi u cô gái khác. Cô to x ng l n vóc nên i không có dáng y u u. Côda en trán th p, mà l i không bi t trang m, nên g ng m t coi không c sáng láng.

Th ng T coi r i ch ng lên xe tr v thì c u nói v i m r ng: “Nhà ông H i ng t t,mà con gái c a ng x u quá má à. C i v nh v y coi không c. Con n y sánh v i con c aông Phán H ng thì con kia m i còn n y không có m t”. Bà K hi n châu mày áp r ng: “Con

so sánh t m b y hoài. Nhan sác n c hay sao mà ham nhan s c. Ng i ta nh v y màng i ta nhi u ti n; con xài già i c ng không h t, con c u cho c v nh v y, khéo làm b ”.

Th ng T thi t tình chê cô Ba M nh ch không ph i làm b , b i v y trong m y ngàysau m h i thì c u c không ng hoài. Bà K hi n b o mai nh n h i d thì ý ông H i ngTh ng ch u g , song nài xin nuôi r y nh l i thiên h nói b y lâu nay. Bà nghe ng i ta ch u

thì bà càng nôn h n n a, nên theo ép u ng con hoài. Bà dùng cách, bà vi n l mà nói

i con. Ban u bà òn khuyên d . Th ng T không ch u. Bà ph i làm gi n làm h n. Th ng c ng không ch u. Bà ham cái gia tài c a ông H i ng Th ng lung quá, bà không th b mà

i ki m làm sui ch khác c. Bà n ng không yên, bà lo tính hoài không bi t dùng ch c gìmà làm cho con xuôi thu n. Cùng th r i bà m i nói v i con nh con ng ch ó d u con mu nvi c gì bà c ng cho h t th y. Th ng T nói: “Nh má mu n cho tôi ng con ó thì má ph imua cho tôi m t cái xe h i li n bây gi i, ch ng tôi c i v r i má ph i cho tôi n ph n h ng

a ng tôi xài ch i, có v y thì tôi m i ch u”.

Bà K hi n c i và nói r ng:- M ki p nó ng nh quá! C i v cho nó ch ph i c i v cho tôi hay sao mà nó theo

chún ch n v i tôi nh v y không bi t!- Mà má ch u hay không nè? Nh không ch u thì thôi.

- Con th y c ng nó r i nó làm núng quá! Thôi má c ng chìu lòng con m t cái.- Nh má ch u thì sáng mai má i Sài Gòn v i tôi ng l a mua m t cái xe h i.

- Mua thì th ng th ng r i s mua, ch mua làm gì mà g p d v y?- Mua ng i ch i. X a rày v nhà bu n quá.

Mua xe h i ph i t n m y ngàn ng b c. Bà K hi n d c d c, nh ng vì bà ngh mình mu nlàm sui ch giàu có, thì ph i s m xe h i coi m i rôm r , và làm nh v y con mình nó m i vuilòng. B i v y bà d d vài b a r i bà i Sài Gòn v í Th ng T mà mua m t cái xe h i m i, 10mã l c, 4 ch ng i.

Mua xe r ì, Th ng T l y làm c ý, ki m m n m t ng i s p-ph , r i m con lên xe mà. Bà K hi n ng i xe h i, bà c ng vui lòng, nên lúc i d c ng bà h i con r ng:

- Con òi xe h i má mua ó, con v a lòng hay ch a?- Tôi ch u l m. v nhà r i tôi bi u s p-ph d y tôi c m tay bánh ch y ch i.

- Con th y má c ng con là d ng nào. Con mu n gì má c ng cho h t th y. V y má inói v cho con, con ng có chún ch n n a a, nghe hôn.

Th g T c i chúm chím.Th ng T có xe h i thì mê m n v i cái xe, s m m i h c c m bánh, bu i chi u ch y lên

Châu Thành ch i.Bà K hi n th y con thu n tùng r i, thì lo c i v cho con; bà c y mai dong nói ri t v i v

ch ng ông H i ng Th ng, bên gái giao u gì bà c ng ch u h t th y, n n i giao b t r bàng ch u n a.

i 3 b a r i, v ch ng Th ng T lo d n mùng m n qu n áo v bên nhà ông H ing Th ng, bà K hi n bi u con em luôn cái xe v b n ng v ch ng qua l i mà th m cho.

Lúc n y Th ng T c m bánh xe h i ã gi i r i. M i bu i chi u, h n c m r i thì c u bi u thay ng lên xe i ch i v i c u. Khi thì lên M Tho, khi thì qua Tân An, mà d u i n i

nào c ng là i ch i, ch không có ích chi mà c ng không th m ai h t.

Có khi bà H i ng th y lâu quá, bà. nh c con v mà th m ch sui, thì Th ng T m i d t v nhà, mà v nhà thì m t giây m t lát r i Th ng T ki m chuy n i, ch ch ng h ch u

ch tr n ngày v i m .Cô Ba M nh tuy kém ph n nhan s c, nh ng mà ph n c h nh cô có d . Có ch ng ch ng

t tháng thì cô th u áo tâm tánh c a ch ng, cô bi t ch ng cô là m t ng i ham du hí, a xài

ti n, i v i v không có tình m n n ng, i v i m thi u sót ni m cung k nh. Cô l y làm bu ntrong lòng, nh ng cô ngh ph n gái 12 b n n c g p trong thì nh , g p c thì ch u, nên cô ánhli u nh m m t a ch n, cô không than phi n mà cô c ng không i ý. Tuy v y mà cô khôngmu n chi u theo ý ch ng n a, ch ng theo ch ng, cô theo cô. Ch ng i ch i, cô không itheo, mà cô c ng không ng n c n. Cô c l c th c xem xét vi c nhà, lo c m n c cho m cha, lothâu ti n góp lúa.

không mà i ch i hoài, nh t là i ch i b ng xe h i, thì t nhiên hao t n lung l m Th ngi ch i, ch ng nh ng là t n d u t n m theo cái xe h i mà thôi, mà i nhi u ngày r i l i còn

p bè c p b n d t vô khách s n, r c ra c u tàu, làm ch xe h i ph i xài theo b c sang giàu,ng i ta kêu b ng “c u T ” ph i ch i cho úng n. Nh s ti n c a anh ch bà con cho trong

a hi p c n và nh có ph c p thêm vài tr m ng b c ng v bên v , nên trong m y tu n lu c u ch i h i thong th không c n ph i ngó ch ng cái túi ti n. V cái túi ti n c a c u khôngng gì cho l m, mà cách n xài c a c u thì tháo h i h t, b i v y c u i ch i ch ng c bao

lâu thì túi ti n ã tr ng tr n. C u v nhà h i m xin ti n thì m nói r ng: “Con xài vi c gì m i cót tháng mà tiêu h t b n n m tr m ng b c? Con theo bên v , thì con xin ti n bên v mà

xài, ch ph i v i má hay sao mà xin ti n má”.Bà K hi n i c i v cho con, b n tâm bà mu n sang s t c a nhà sui em v nhà bà, có l

nào c i r i mà bà còn ch u t n ti n thêm n a, b i v y Th ng T nói h t l i mà bà c ng khôngcho, bà c bi u v xin bên v mà xài.

Th ng T th t v ng, nên cùng qu n nói r ng:- Má c a cho ai n mà má không ch u cho tôi xài h ng bi t! Thôi, má giao ph n ru ng

ng h a cho tôi.- R ng ó con mu n b ng i âu thì b ng i, má có c n âu.

- B ng i âu! Tôi mu n l y huê l i ch l y ru ng sao c. Má giao huê l i cho tôi.- Lúa m i tr , có huê l i âu mà giao. ra giêng góp ti n r i s giao ch .

- Bây gi không có ti n xài ây, ra giêng sao c?- Thì má bi u con xin ti n cha m v con mà xài. nh ch giàu có, ti n b c thi u gì. Con

mu n xài thì h i nh ch , ch sao l i v rút r a má?- M i c i v mà xin ti n nh v y m c c quá, ai xin cho c.

- Nh con không dám h i nh ch thì con h i con T mà xin. Nó gi chìa khóa, b c ti ntrong tay nó, nó mu n cho con bao nhiêu không c. Con d i quá, có v giàu mà khôngdám m mi ng h i v , ch y v xin ti n nhà! Con v h i nó i, con o b nó, con mu n

y ngàn c ng có mà.

Th ng T nghe l i m , nên lên xe mà v ch Ông V n.a y nh m r m tháng 10, bu i chi u tr i trong, gió mát, làm cho ai c ng h n h trong

lòng. Con nít Ông V n t nhau l b y oàn ba, t p thì lên c u s t ng coi ghe, t p thì l i sânch ánh áo l , ng i l n c ng không trong nhà, àn ông thì i d o xóm mà nói chuy n, ànbà thì b ng con ra c a ng i út c m.

Thiên h vui v nh v y ó, th m chí v ch ng ông H i ng Th ng n c m chi u r i,th y tr i t i c ng bi u tr nh c gh , ngoài sân ng ng i ch i. Có m t mình c u Th ng

, không bi t vui, c u vô trong bu ng n m dàu dàu không mu n nói chuy n v i ai h t.

Cô Ba M nh tình c b c vô phòng, th y ch ng n m tr tr thì h i r ng: “B a nay sao mìnhkhông i ch i, l i n m nhà ó?”

Th ng T l ng thinh m t h i r i áp r ng:

- H t ti n r i, làm sao mà i ch i cho c.- i ch i mà c n gì ph i có ti n.

- Không có ti n làm sao d u x ng cho xe ch y.Cô Ba M nh chúm chím c i. Cô b c l i c a s mà ngó ra v n m t h i, r i cô day vô

nhìn ch ng r t nghiêm ch nh mà nói r ng: “Tôi không hi u t i sao mà mình a i ch i quá. ich i làm chi v y? i ch i ã vô ích, mà có l còn b h i n a. i ch i t n ti n t n b c ch ng nóilàm chi, tôi s b anh em r ren r i sa mê bài b c, cái h i m i thi t là l n. Tuy th y má không nnói ra, ch tôi coi ý th y má th y mình i ch i hoài th y má không vui chút nào h t. Tôi xinmình ng có i ch i n a, nhà coi sóc giùm nhà cho th y má”.

Th ng T nghe v khuyên l n thì l m c m ng i d y h i r ng:

- Ai bi u mình d y khôn tôi ó? H ! i ã tr r i mà không hay n a ch ! Thu naych ng d y v , bây gi v tr l i d y ch ng!

- Tôi nói chuy n ph i qu y cho mình nghe v y thôi ch d y gi ng gì.- Tôi không có d i h n ai âu. Mình ng có làm th y tôi. Thu nay tôi i ch i quen r i,

nhà lúng túng tôi ch u không n i.- Thu nay mình ch a có v thì i ch i. Bây gi có v r i thì lo làm n, ch ch i hoài r i

ti n âu có mà ch i?- Làm n cái gì? Mình mu n tôi mang vòng hái i g t v i h , hay là ch d a ch chu i i

bán?- Ai mà mu n k nh v y, nghèo kh gì mà n n i ph i i g t i hái, ho c bán chu i bán

a.- y ch mình mu n làm n cách nào âu, mình nói cho tôi nghe th coi.

- Tôi tính ra giêng th a v i th y má l i cho mình ít dây ru ng g n nhà ng mình làm.Mình m n b n mua trâu mà làm thì b nào mãn mùa c ng té ra c n m b y tr m ho c

t ngàn gi lúa. Mình làm nh v y trong ít n m có v n r i mình s làm l n h n n a.- Thôi, thôi. Tôi không ch u âu. Ai bi t làm ru ng mà bày chuy n c c kh v y nà!

- t n y mu n có ti n thì ph i ch u c c. Ch n u không ch u c c thì ti n âu có mà xài.Mà mình làm ru ng thì có b n bè, mình coi sóc mà thôi, ch cày c y gi hay sao mà s

c.- Không có c. Tôi bi t góp lúa, ch tôi không bi t làm ru ng.

- Không ch u làm ru ng thì lúa âu có mà góp? Mình nói nghe k quá, mu n giàu màkhông ch u làm.

- y k nghèo thì h ph i làm c c kh ng có c m mà n. Mình là con giàu có, d i gìmà ph i i làm cho m t.

- u v y, h con nhà giàu thì không nên làm n hay sao? Giàu cho m y i n a, mà n ukhông lo làm, c không i ch i phá ti n hoài, thì d u ru ng t cò bay th ng cánh i

a, tôi s c ng ph i tiêu h t.- Mình có gi i làm thì mình làm i. Tôi i ch i, ch tôi không thèm làm vi c gì h t.

Cô Ba M nh h t mu n nói chuy n v i ch ng n a. Cô l c u r i xoay l ng mu n i ra.Th ng T kêu cô l i mà nói r ng: “ a cho tôi ít tr m ng b c”. Cô ch ng h ng, ng ngó

u mà nói r ng:

- c âu có mà a? V y ch b c l y v i b c má cho hôm v bên này ó mình làm tiêut r i hay sao?

- t r i.- Cha ch ! Xài gi ng gì mà b n n m tr m ng b c m i h n m t tháng nay ã tiêu h t l n?

- Tôi cho h m n.- Cho ai m n âu? Sao tôi không hay?

- Mình không phép tra v n tôi trong cu c tôi n xài. Tôi không quen thói bo bo, có ngnào c c ca c c c m b ng ng n y nh h v y c. i bày ng ti n ng b c ngcho mình xài, b i v y h có ti n thì xài, d i gì mà hà li n.

- Xài thì xài, song xài ph i cho có có l ng, ch xài c m ng nó tiêu h t r i còn gì màn?

- Ch a h t âu mà lo!

- u bây gi ch a h t, thì m t lát n a nó c ng ph i h t.- Thây k , ch ng nào nó h t r i s hay. Bây gi còn thì xài.

- Mình còn thì mình xài i, sao h i tôi n a làm chi?- a tôi h t r i.

- t thì thôi. Tôi có ti n b c gì âu mà mình bi u tôi a cho mình?- Mình gi chìa khóa sao l i không có ti n?

- c tôi gi ó là b c c a th y má, ch ph i b c c a tôi hay sao?- c c a th y má t c th b c c a mình ch c a ai?

- Mình nói sao v y? B c c a th y má là b c c a th y má, ch c a tôi sao c? Mình coia thiên h là c a mình h t hay sao nên mình nói nh v y?

- Mình là con trong nhà; b c c a cha m là b c c a mình, tr c sau gì mình c ng xài, bâygi mình l y m nh m mình xài l i h i gì?

- Mình mu n tôi n c p b c c a th y má mà a cho mình xài ph i hôn? Không c. Tôikhông ch u làm cái thói ó. Thu nay tôi gi ti n b c không h bao gi tôi dám ng t irn t ng xu. Nh mình mu n có ti n mà xài thì mình th a v i th y má mà xin. Ch ngnào th y má bi u a thì tôi a cho.

- Ai mà xin k c c v y nà!- Mình không dám xin thì tôi làm sao dám cho.

- Th i, mình xin gìùm cho tôi i.- Ý, ai dám! Xin bây gi bi t nói sao mà xin.

- Làm sao thì làm, không bi t. Ph i có ti n cho tôi i ch i, b ng không thì tôi bu n ây tôiánh mình ch t.

- ánh thì ánh ch bi t làm sao cho có ti n.

Th ng T x m t châu mày mà nói l m b m r ng: “ m i, bi u a ít tr m ng b c,nhi u l m hay sao? Khéo làm b chó ch t”.

Cô Ba M nh th y ch ng tr mòi thô l thì cô ch ng h ng; cô ngó ch ng m t cách r t khinh, r i cô b i ra ngoài. Tr i t i ã lâu r i, m t tr ng r m ã ló m c, v ch ng ông H i ng còn

ng i tr c sân mà ch i. Cô Ba M nh ng d a c a, ngó cha m r i ngó m t tr ng, cô l y làmbu n cho m cha mà cô c ng l y làm th n v i bà Nguy t.

* *Cô Ba M nh là con gái nhà giàu thôn quê, h i nh có i h c t i tr ng trong làng, bi t

ch qu c ng v i b n phép toán mà thôi, ch cô không có h c Nhà tr ng hay là N h c ngmà bi t nói ti ng Tây, bi t d i son ph n, bi t i giày cao gót, bi t xách bóp tòn ten nh con gáikhác. Nh ng mà cô nh có cha hi n c, l i nh có m chín ch n, ng i d y luân lý, k t p n tna nên d u ch ki n th c c a cô không c r ng xa, ch lòng cô kính th cha m , cách cô giaoti p ng i trong xóm trong làng, cùng là cách cô c x v i b n bè tôi t , m i m i u úng n

t th y. Trong gia ình ch ng có m t vi c nào mà cô không dòm ngó, cô coi n u n ng d inhà d i, cô coi quét d n trên nhà trên, b i v y t khi cô m i 15 tu i thì cha m ã giao h t vi ctrong nhà cho cô qu n su t. Ngày th ng thì cô c m chìa khóa t cây t s t h t th y, n mùa lúathì cô coi th mà thâu lúa ru ng vào kho. B c ti n bao nhiêu m t tay cô gi gìn; lúa thóc baonhiêu c ng m t tay cô c m s , thu nay nh ng ng i trong làng trong t ng th y ông H i ng cócon gi i gi n nh v y thì ai ai c ng cho ông là ng i có ph c.

ng m t ng i ó mà i v i cha m thì cha m có ph óc, còn i v i ch ng sao ch ngi m ng là m i r .

Thu nay cô Ba M nh ch a t ng nghe ai nói v i cô m t ti ng n ng n . Cô có ch ng ch ac m y ngày, l i cô c ng ch ng có làm vi c chi qu y m y mà ch ng m ng là “ m i”; cô

nh t i hai ti ng y thì cô au n t c t i trong lòng, ch ng khác nào nh chim b tên, nh hoahéo n ng. S au n t c t i n y có nên t cho cha m bi t, hay là ph i gi u gi m than tr mkhóc th m? T cho cha m bi t thì làm bu n cho cha m , gi u gi m khóc th m thì càng nh ccho trí mình.

ng s mình ph i g p ng i ch ng du hí du th c, phá c a phá ti n, không bi t l nghi,n nói thô l , thì mình c ng nên c i mà ch u, ch t v i ai làm chi mà c ng ch ng nên than

phi n làm chi.

Cô Ba M nh t èn b ng vào phòng, cô th y Th ng T còn n m trên gi ng, cô bènmóc túi l y hai cái gi y n m ng mà a và nói r ng: “Tôi có m i ng b c riêng c a tôi ây,mình có mu n i ch i thì l y mà i, ch tôi không còn âu n a”.

Th ng T gi t hai t m gi y b c xé tan xé nát mà qu ng d i t và nói r ng: “Tao cóph i n mày âu, nên xin n m m i ng b c. ng có khinh d tao. M t n y s ng l m mà,

i coi thì bi t”.

Ch ng v t ch t b b t nh v y mà cô Ba M nh không gi n, cô c i ng n ngo n và nói êm áing:

- Tôi có bao nhiêu thì tôi a bao nhiêu. Tôi không có nhi u n a, tôi bi t làm sao.- Nín. ng có t ng m t n y mê n c a v . Không thèm âu.

- Tôi có nói mình n c a v bao gi âu mà mình gi n tôi.Th ng T ng i d y r i mang giày và l y áo qu n Tây mà m c. Cô Ba M nh th y b ch ng

qu u qu , s ng ó ch ng kh i b m ng n a, nên cô quày qu b i ra. Th ng T thay r i

u i xu ng nhà sau, quây máy xe h i mà i, không thèm trình cho cha m v bi t c u i âu.Bà H i ng ngó théo cái xe và nói r ng : “Th ng i âu mà b a nào nó c ng i hoài v y khôngbi t”. Ông H i ng th ra mà ông không tr l i. Ông ng d y b i vô nhà, bà kêu tr bi u d pgh r i c ng theo ông mà vô.

Bà b c t i c a, bà th y con ng ng i trên ván mà lau n c m t, thì bà h i r ng : “Th ngBa nó i âu v y con? B a nay t i r i t ng nó nhà, té ra nó c ng i n a”.

Cô Ba M nh ng khóc th m cho thân ph n, thình lình th y cha m vô và nghe h i nhvây, cô l t t gi u bu n gi vui mà áp r ng:

- i v bên nhà hay là i ch i không bi t n a.

- Con làm gi ng gì mà b a nay b con bu n d v y? Th khi v ch ng gây l n v i nhauây ch gì, ph i hôn?

- Th a, không.- y ch sao mà th ng ngoe ngo y lên xe mà i, còn con ng i ây con khóc? Hay là con

th y nó i hoài nên con bu n?Cô Ba M nh ng i nín khe, không tr l i.

Ông H i ng ng i bên b gh gi a v n thu c mà hút, ông nghe bà h i nh v y thì ông dayqua ngó con mà nói r ng: “Th y nghe th ng ó c p bè c p b n, r i ch i b y b l m. Sao conkhông khuyên d t nó? i n y ch i ri t r i h thân ch có ích gì”.

Cô Ba M nh thi t mu n gi u tâm s , ng t vì cô ng c trong lòng mà m cha l i theo b imóc ch u t y n a, làm cho cô không th d n c, nên cô và khóc và nói r ng: “Con khuyên

t sao c. Con m i m mi ng thì m ng tr c con, có nói ph i qu y gì c âu. M i bi ucon m t l y a ít tr m ng b c ng i ch i, con không nghe l i, gi n. m ng con r i b ió. con trao chìa khóa cho má gi , ch con gi c theo bi u m t a ti n hoài, con ch u

không n i”.Ông H i ng th ra r i b i ra c a mà ng. Cô Ba M nh móc túi l y xâu chìa khóa

tr c m t m r i cô i vô buông. Bà H i ng ng i ngó ng n èn r i l c u nói r ng: “Con vôph c quá, ai có dè âu!”

Th ng T h t ti n r ì, i ch i sao c. C u c m tay bánh xe ch y v M H i, tính òi ti n.

Bà K hi n nghe xe vô c a bóp kèn te te, bà t ng con dâu th a tr ng thanh gió mát v th mbà, nên bà h i m y a b n m c a t èn l ng x ng. Ch ng bà th y có m t mình Th ng T

c vô thì bà h i r ng:- Không có c n v hay sao?

- Không- Sao không d t nó v ch i?

- Th ó mà d t i âu kìa!- Con ng có ánh phách, có v c nh v y còn kêu ng i ta th kia th n n a!

- Nó quí v i má, ch quí v i ai!Bà K hi n ch ng h ng, trong lòng nghi con v i dâu gây l n r i, song bà ch a k p h i, thì

Th ng T nói r ng: “Má cho tôi n m tr m, má”. Bà càng ch ng h ng h n n a. Bà h i r ng:- m tr m gì?

- m tr m ng b c ch n m tr m gì.

- Tr i ôi! B c âu có mà cho d v y! Con xin mà làm vi c gì?- Tôi có chuy n dùng.

- Chuy n gì?- Chuy n gì thây k tôi, má h i làm chi h ng bi t.

- Tao không có b c.- Má nói không có, thôi má a chìa khóa cho tôi m t coi có hay không.

- Chuy n gì l i ph i cho m y xét t n a! V m y thi u gì ti n, tao bi u h i nó l y màxài, d i không dám m mi ng thì thôi, ai có ti n âu mà xin.

- Nó nói nó không có ti n.- Nó làm ngh gì mà có ti n? Ti n c a cha m nó trong t , nó c m chìa khóa, bi u nó

y nó a cho ch .- Th ngu, nó nói nó không dám l y ti n trong t .

- Nó làm b v y ch gì. Ta bi u o b nó ch . Nó th ng m y bây gi bi u nó l móc ru tnó c ng móc, ch ng lu n là l y ti n.

- O b cái gì! O b sao c. R t i tôi m ng nhi c, tôi òi ánh nó kia, nó còn ch a ch ua tllay.

- Con thi t d i quá! Ai bi u con m ng nhi c nó? T i con r y nó, nên nó gi n nó ch ngkhông a. Con v o b nó i.

- Thôi, không thèm. Má cho ti n tôi xài hè, l y ti n c a v h khi d .- Con d i quá! Có nhi u ng i l n i mà h còn n ch c c a àn bà kia sao, th con là

con nít ai khinh d mà s . N u con s h c i, thôi con ng có i ch i.- Không i ch i sao. c.

Bà K hi n không tr l i n a.Th ng T ng i ngó m m t h i r i nói r ng:- Thôi, má cho ba tr m mà thôi.

- Ta nói không có ti n! S m xe h i làm ám c i, t n hao th t kinh. Ti n âu còn mà xinm tr m ba tr m.

- Thi t má không ch u cho hay sao?- không cho.

- Thôi, má dành ó ng ch ng má ch t má em theo nghé. Tôi không thèm xin n aâu.

- Tr i i! Th ng T nó r a tôi ch ! Con quá r i!Th ng T ngoe ngo y b leo lên xe mà i, không thèm nói n a. Cái thái c a con i v i d ng y mà bà K hi n c i c, s c m t bà không l m t chút gi n nào h t.Trong s b u b n c a Th ng T hay ch i b i trên ch M Tho, dúy có th y thông Hàng thì

Th ng T a h n h t. Th y thông Hàng tu i ã trên 30, th y có v có con, th y l ch lãm nch i, hút á phi n c ng bi t, bài b c th nào c ng bi t, mà b n bán ph n buôn h ng a nàoth y c ng bi t h t th y. Th ng T a th y là t i s thông th o c a th y ó, mà nh t là t i tánhth y ôn hòa, trong m y cu c ch i, d u ng i u ng r u, hay là n m nghe n, th y u êm ái

nghiêm trang, không c i l l i, không nói thô t c, mà l i hay ch ch khôn ch d i cho anh em,ng kh i mang ti ng quê mùa và kh i b ng i l a g t.Th ng T b a ó xin ti n v không c, r i xin ti n m c ng không c n a thì n i gi n,i v y dông xe tu t lên M Tho mà ki m th y thông Hàng. C u v a ng ng, xe tr c c a, thì

th y th y thông Hàng mình m c l a, tay c m ba ton, mi ng ng m xi gà, u i nón n , trongnhà b c ra mà i ch i. Anh em chào h i m ng r , r i Th ng T m i th y thông Hàng lên xe

ng ch y xu ng c u tàu ng i h ng mát.

Lúc y ã g n 9 gi . Trên tr i m nh tr ng v c v c, i sông dòng n c nao nao, tr ng d ic lòa lòa, n c g p gió d n d n. Cái c nh gió tr ng tr i n c y, khách thanh tao ai nh m

vào c ng u h n h trong lòng. Th ng T m c có m t vi c riêng trong trí, b i v y c u ch ng c nh, c u ch ng ng tình chút nào h t; xe v a u ngay c u tàu, c u li n nói v i th y thông

Hàng r ng:- Tôi gi n v tôi quá, nên tôi xách xe tôi i ây.

- Sao mà gi n?- Th y ngh ó coi, mình h t ti n xài, bi u nó a ít tr m ng b c, nó a 10 ng! Tôi

ghét tôi xé tôi qu ng r i tôi i.- u xài quá, mà c u trách m n i gì. N u c u h i bao nhiêu m a b y nhiêu, tôi s

a kho b c ây c ng không mà a cho c u.- Gi ng gì mà t i c a Kho b c l n! Ông già v tôi thi u gì ti n, t i nó khinh th tôi ch . Mà

bà già tôi c ng v y n a. Tôi v tôi xin c ng không ch u cho. Tôi nh t nh không thèmxin ai n a, tôi vay tôi xài coi h làm sao. Th y bi t bên này co ai cho vay hay không?Th y bi t x n ch giùm cho tôi vay m t ngàn.

- Có ti n xài ch i, không ti n thì thôi. Vay h i ng i ta làm chi c u.

- Thây k tôi mà.- Không có c. Thu nay ch i v i anh em, tôi không ch u cho anh em làm nh v y.

Có ng i ta cho vay thi u gì. Nh t là c u giàu có, bên c u c ng giàu, mà bên v c nggiàu, c u l i có ng b ru ng t riêng n a, bây gi c u mu n vay m t muôn c ng cóng i cho, ch ng lu n là m t ngàn. Song c u ng có làm nh v y. T ng là mu n buônbán làm n thì vay ch ng nói chi ch vay ng xài ch i thì b y quá mà.

- Tôi c ng bi t vay ti n ng xài b y là m t u không t t. Nh ng mà tôi ngh s xài b ya tôi ó c ng có ch h u ich l m ch .

- Xài b y mà h u ích n i gì?- y, tôi c t ngh a cho th y nghe. Tôi còn nh tu i, mà tôi là con nhà giàu. Tôi ã có

t cái gia tài r i, mà v tôi m t ngày kia nó l i lãnh thêm m t cái gia tài bên nó còn l nn c a tôi n a. Ai c ng th y trong n m m i n m n a tôi s tr nên m t ng i giàu l n.

ó ã ch c ch n r i, b i v y cho nên tôi lo l m. Làm m t anh chàng giàu ph i bi tkhôn bi t d i ch n u l kh thì h l t da còn gì. Mình c ng th ng th y có nhi u c unhà giàu ló n âu u b h hi p áp l a g t. Cái ó là t i không ch u h c tr c cáingh nhà giàu nên m i b h i. Tôi mu n tránh cái h i y, nên tôi tính bây gi còn nhph i ch i b i cho bi t d i bi t khôn v i ng i ta, ng sau kh i b ng i ta l a g t. Th yngh ó coi, bây gi mình ch u t n m t ôi ngàn mà mua cái khôn, r i sau mình kh i m t

m b y muôn, không ph i t n chút nh bây gi ó là h u ích hay sao?- u nh tu i mà trí c u cao quá. Thi t tôi ph c c u ngay! Ph i! Câu nói ph i l m. Nhi u

ng i giàu có, vì không ch i b i, không giao ti p không thông th o, nên m i b h m u

mà c p h t gia tài. C u tính khôn thi t, v y mà m v i bác không hi u, l i c n tru ch !

- Th y là anh em, th y ph i nói cho ngay, ng có v b ng tôi. Tôi ch i x a rày ó có qu ych nào hay không?

- Theo nh c u tính ó, thì c u ch i có ích v sau ch qu y cái gì.

- y thì th y ph i ki m ch vay b c giùm cho tôi.- y thì c ng c, nh ng, mà tôi mu n c u v c t ngh a l i h i cho m ho c bác hi u r i

y ti n nhà mà xài, ti n h n là i vay c a ng i ta.- Tôi ã nh t nh không thèm xin ti n nhà n a. H coi ng b c b ng cái bánh xe, h i

làm gì?- ây có ông Giáo Chu t ng cho vay l n. Có ng i vay n n m b y ngàn ho c m t

muôn ng c ng cho n a, song ng hay bu c th b ng khoán t quá.- Tòi có t mà tôi không có b ng khoán làm sao mà th ?

- Không. Tôi nghe nói ông h i tr c có làm chúc ngôn t ng phân r i. C u em b n tng phân c u a cho ng thì xong, có khó gì.

- Tr i i t t ng phân má tôi gi , tôi l y sao c. N u tôi h i thì b chuy n còn gì.- c, c. Tôi tính c. C u li u t n ít ng b c, c u làm n em vô Tòa b mà xin

sao l c t t ng phân. H có b n t r i c u th cho ai c ng c h t th y.- y thì xin sao l c ti n h n. Bây gi còn s m, thôi hai anh em mình l i nhà ông Giáo

Chu t mà nói chuy n coi ng ch u cho hay không. Nh ng ch u mà ng bu c ph i ng khoán th ch n thì sáng mai tôi s làm n tôi xin.

- ng hút nên ng th c khuya l m. C u mu n t i nhà ng li n bây gi c ng c. Nè, ônggià ó có m t a con gái m i tám m i chín tu i coi b nh l m. Tôi d n tr c c u, hvô ó thì ng có o nhãn con ng nghe hôn. N u c u o nhãn, ng ghét ng khôngcho vay thì c u ch u a.

- Ai mà thèm.- u nói ch c hôn? Câu nói gi i c u th y r i coi c u có thèm hay không mà!

Th ng T c i r i quây xe mà i vô nhà ông Giáo Chu t.*

* *Ông Giáo Chu t làm th y giáo h i nào, d y tr ng nào âu không ai bi t. Cách ch ng

20 n m tr c, ng i ta th y ông l i h i m n m t mi ng t phía trên ch M Tho, d a mé sôngu Quây, r i ông c t m t cái nhà lá nh mà . Lúc y không th y có v con chi h t, mà nói

chuy n v i ng i trong xóm ông hay khoe tài ông d y b c gi i, b t lu n con nít sáng d hay lài d , h giao cho ông d y trong ba tháng thì bi t c ch qu c ng l làng, b i v y ng i ta

ch c ông làm th y d y h c, nên kêu ông là “th y giáo”. Nay ông ã trên 50 tu i r i, tóc b c hoarâm, r ng r ng h t m y cáì, mà ông l i mang b nh hút, làm cho hình d ng ông m, da

Ông Giáo Chu t làm th y giáo h i nào, d y tr ng nào âu không ai bi t. Cách ch ng20 n m tr c, ng i ta th y ông l i h i m n m t mi ng t phía trên ch M Tho, d a mé sông

u Quây, r i ông c t m t cái nhà lá nh mà . Lúc y không th y có v con chi h t, mà nóichuy n v i ng i trong xóm ông hay khoe tài ông d y b c gi i, b t lu n con nít sáng d hay là

i d , h giao cho ông d y trong ba tháng thì bi t c ch qu c ng l làng, b i v y ng i tach c ông làm th y d y h c, nên kêu ông là “th y giáo”. Nay ông ã trên 50 tu i r i, tóc b c hoarâm, r ng r ng h t m y cáì, mà ông l i mang b nh hút, làm cho hình d ng ông m, da m t ôngdùn, coi b ông già nên ng i ta m i kêu ông là “ông Giáo”.

Khi ông m i v ó, thì nhà c a ông d n d p t m th ng, cách n ông không h i h tcho l m. Ông ó c vài n m, r i ông d t m t ng i àn bà v v i ông, mà ng i àn bà y

i có b ng m t a con gái m i sanh ch ng m t vài tháng. Ng i l i xóm c ng không bi tng i àn bà y là ai, song cách ít ngày nghe ông kêu ng i y b ng “mình”, nghe kêu con y

ng “con” thì ng i ta m i hay là v c a ông.

ngày có hai m con ng i àn bà y v , thì ông mua s m t trong nhà l n l n;cách ít n m ông tri t cái nhà lá mà c t nhà ngói ba c n, n n úc, c a cu n, vách t ng, ông cho

i bây gi ó. Còn a con gái tên là H u, c chín m i tu i, thì ng i m ch t, con nhi cho ông nuôi. T y ông m i kh i cho vay t n , nhà ông khách m i th ng t i lui, song

không th y ông em ng i àn bà nào khác v nhà mà n a. n ngày nay cô H u ã ci tám tu i r i, cô kêu ông b ng “ba”, ông kêu cô b ng “con”, cha con v i nhau, không

nghe ông tính g cô l y ch ng, mà c ng không nghe cô phi n trách ông vi c gì h t.Th y thông H ng d t c u Th ng T vô nhà ông Giáo Chu t, i d c ng th y s ông GiáoChu t ã óng c a ng r i. Ch ng xe ng ng, th y dòm vô nhà, th y c a còn m , èn còn sáng,th y bèn nói v i c u r ng: “May quá, ông già còn th c. xe ây, hai anh em mình vô”. Th ng

d c d c, mu n cho th y thông Hàng vô m t mình. Th y thông không ch u, th y ép c uph i i theo và th y h a h vô nhà th y lãnh nói giùm, c u kh i nói ti ng chi h t.

Hai ng i b c vô t i sân, th y cô Hai H u m c qu n l c so n tr ng, áo bà ba c ng b ng l atr ng, ng ng i trên m t cái gh mây d a b i cau vàng mà n mía. Th y thông Hàng t i luinhà n y th ng, b i v y th y ngó th y cô Hai H u thì th y h i r ng: “Có ông Giáo nhà haykhông cô Hai?”. Cô Hai H u ng d y cúi u mà chào và áp r ng: “Th a, có ba tôi trongnhà”.Tr ng t r ng, l i thêm bóng èn trong nhà d i ra n a, b i v y c u Th ng T th y m t cô Hai

u rõ ràng, thi t là qu c s c thiên h ng, cái ti ng “b nh” c a th y thông Hàng nói h i nãy ólà úng ch không ph i nói d i.

Hai anh em b c vô nhà, th y ông Giáo Chu t n m vích c trên cái gi ng phía tay trái nglàm thu c á phi n mà hút, mình m c áo lá, còn qu n thì vén ng lên trên b p v . Ông Giáo Chu tth y có khách, l t t buông ng hút, ngóc u d y mà dòm.Th y thông Hàng li n h i r ng: “Ông m nh gi i ông Giáo há?” Ông Giáo l m c m ng i d y, rút

p m t ki ng và ngó th y thông Hàng mà nói r ng: “ a! Th y thông! V y mà tôi không bi tch !”. Ông th y có m t th y l i theo th y thông, ông không bi t là ai, ông s th t l nên l t t

c l i giá áo1 l y m t cái áo l a tr ng mà m c, r i m i khách ng i l ng x ng. Th y thôngHàng nói r ng: “Ông ng có làm ch n r n th t công. Ông n m xu ng ó mà hút i, hai anh

1 N i máng áo

em tôi nh c gh l i ng i d a bên gi ng ây nói chuy n ch i c ng c mà”. Th y ba ton v inón n trên bàn, r i hai tay xách hai cái gh mây mà i l i ch ông Giáo hút.Ông Giáo c i và nói r ng: “ , mu n nh v y c ng c. Thôi m i hai th y i ngay l i ây nóichuy n ch i. Xin l i, cho tôi làm u thu c cho r i, k o lâu nó chai”. Th y thông Hàng áp

ng: “ c, c, ông c vi c làm i mà”. Ông Giáo leo lên gi ng, mang c p m t ki ng vôi n m xu ng c m cây tiêm mà nh i ti p u thu c. Th y thông Hàng hai cái gh d a bên

gi ng, th y m i c u Th ng T ng i ó, còn th y leo lên gi ng n m ngang v i ông Giáo.

Ông Giáo tay c m thu c, mà mi ng h i r ng: “Th y ây m i i l i hay là âu l i th m th y?”.Th y thông áp r ng: “C u T ây là em c a th y Ban Bi n Chí d i M H i, ông không bi thay sao?”.Ông Giáo ngóc u mà dòm Th ng T r i nói r ng:

- y hay sao? Tôi bi t th y ban l m, th y ghé th m tôi hoài, còn c u ây thu nay tôich a g p l n nào, nên tôi không bi t.

- u lên i ch i v i tôi; xe ch y ngang qua ây, th y ông còn th c, nên tôi r c u ghéth m ông ch i.

- Tr ng b a nay t quá.- Ông mu n i ch i hay không? Nh ông mu n thì hút h t ít u r i i ch i v i hai a

tôi. Có xe h i c a c u T ây.- Tôi già c r i, theo m y ông sao k p. Hút ã r i thì lo ng , ch ch i b i gi ng gì.

Ông l ng u thu c úng r i, ông g n vô n i và m i hai th y hút. Khách c t hoài, ông m ing i vô èn mà kéo.

Lúc y có m t con nh trong nhà b ng hai tách n c em l i tr c m t Th ng T , còn côHai H u thì i gu c l p c p phía ng kia. Th ng T t i nhà l , mà l i t i mà vay b c, b i

y c u b ng , không bi t chuy n chi mà nói, nghe cô Hai H u i gu c thì c u c day l i màngó hoài.

Ông Giáo Chu t n m hút, mà ông li c m t th y Th ng T dòm con ông m y l n, ông nghi th ythông Hàng d t c u này t i ng coi con ông, ông toan ki m ch c mà i i ph t cho r i, b i

y ông hút h t u thu c r i ông li n nói v i th y thông H ng r ng:- Còn m t tr m ng b c c a tôi ó th y tính sao th y thông? Quá k ã g n n a tháng r i,

th y cho tôi ng tôi xài ch .- Thua mu n ch t, làm sao mà tr c, ông! Xin ông ch u phi n u n m lãnh ti n vi t b

i tôi s tr , ch bi t làm sao bây gi .- Lúc này tôi túng quá. Th y ph i lo cho tôi xài ch .

- Ông mà túng n i gì không bi t.- Thi t ch .

- i! Ông nói ai mà tin cho n i! Ông a chìa khóa cho tôi m t s t, n u không có trêni ngàn ng b c thì chém tôi, tôi c ng ch u.

- âu mà có. Tháng này mà ti n b c âu có nhi u d v y.- Ph i. Tháng này h ch a tr b c cho ông. Mà tôi bi t trong nhà ông có b c nhi u l m mà.

y, ông Giáo, c u T ây có chuy n c n dùng g p, nên c u c y tôi nói v i ông làm ngiúp cho c u m t ngàn ng b c. Ông tính coi có giúp c hay không?

Ông Giáo Chu t ng i d y, rót m t h p n c trà mà u ng, ông li c ngó Th ng T r i nói r ng:“Tháng này tr quá, b c tôi cho ra h t r i còn âu mà giúp. Sao không h i Xã tri, nó có b c thi ugì?”.

Th y thông Hàng c ng ng i d y áp r ng:- i th Chà khó lòng quá, ai mà thèm h i. Ông giúp giùm cho c u T i mà. B ông s

hay sao? C u là con c a ông K hi n d i M H i. Ông K hi n m t r i, bây gi ph nn c a c u t i m y tr m m u n, ch ph i ít hay sao. Còn bên v c u còn giàu h n bênu n a; tr i i, cho vay ch nh v y mà ông d c d c, v y ch ông i ai vay ông m i

- u T ây có v r i hay sao?- Ch sao! C u c i con c a ông H i ng bên ch Ông V n ã h n m t tháng nay, ông

không nghe hay sao?- Ông H i ng nào? Ông H i ng Th ng ph i hôn?

- Ph i.- À, à, hôm tr c tôi có nghe nói. B t nh n quá, v y mà tôi quên ch .

Ông Giáo Chu t ngó Th ng T m t h i r i h i c u r ng:- u h i b c làm chi? nhà thi u gì ti n, c u c n dùng sao không l y b c nhà mà xài, l i

i vay h i?- Tôi có vi c xài riêng, nên không mu n l y b c nhà.

- u h i r i có m ng gi y hay không?- t mình tôi c ng ch c mà, c n gì ph i có v ng gi y.

- u h i b c tháng hay b c n m?- Ông cho vay m t ngàn; qua tháng giêng tháng hai, h góp lúa bán r i, thì tôi tr cho ông.

- Tôi cho vay thu nay thì tôi bu c ph i có v ch ng ng gi y; mà h vay t m t ngànp lên thì ph i th ch n b ng khoàn t. N u v không ng gi y thì khó quá. Còn tôi

nghe nói ông K hi n có l p di chúc chia ru ng t cho các con r i, song trong t ông l igiao huê l i cho bà K hi n n mãn i r i các con m i c h ng. N u v y thì c u

ng b ru ng t, mà c u có góp lúa c âu.- Không. Má tôi ã giao huê l i ph n ru ng h ng h a 50 m u cho tôi r i. Mùa này tôi

góp huê l i ó tôi xài.- Khó quá! Tôi mu n có m ng gi y v i c u thì t t h n.

- Không. Không c. Nh ông ng i, thì tôi l c t t ng phân tôi giao cho ông.- Cái ó t nhiên ph i có m i c. Mà tôi còn mu n cho có v ch ng ng gi y n a

ch .Th y thông Hàng nghe ông Giáo c nài v c a Th ng T ng gi y hoài, th y m i xen vô màcan r ng:

- Ông Giáo né, không ph i c u T tính sang t c a ông nên c u không ch u cho m nggi y. Y vay mà d t v theo lòn thòn coi k quá, t i v y nên c u không ch u. Nh ôngng i, thôi tôi ng b o lãnh cho, c hôn?

- Th y n ch u vào âu mà b t th y b o lãnh?

- Ph i. Tôi không n ch u vào âu. Mà nh ông có s thì tôi ký tên giùm cho c u ng ôngtin.

Ông Giáo Chu t ng i suy ngh m t h i lâu r i ông nói ch m ch m ít ngày cho ông tính l i coii ông s tr l i. Hai ng i khách xin ông làm n tính giùm cho g p r i ng ng d y cáo t

mà v . Th ng T li c m t ki m cô Hai H u, mà không th y cô, thì c u l y làm th t v ng, nênlên xe mà còn ngó ch ng vô nhà.Xe ch y kh i nhà, Th ng T m i nói v i th y thông Hàng r ng: “Ông già có con thi t ng , mà

i b c ng làm khó quá, không bi t ch ng nói con ng, ng làm khó n b c nào n a”.Th y thông c i mà áp r ng:

- u coi tôi nói láo hay nói thi t h ? Tôi nói cô Hai H u ng l m mà. C u mu n hôn?- Tr i ôi! H i b c còn không xong, mu n con ng sao c.

- i b c thì h i, còn mu n con ng thì mu n, có h i gì mà s .- Mu n l m ch , ng t vì tôi có v r i, s cô ó c không ch u.

- u th ng th ng r i tôi s tính cho. i n y h có ti n thì mu n cái gì mà l i khôngc c u.

- Th y làm sao cho tôi trai gái c v i cô ó thì tôi khoái l m, tôi th ng th y m y tr mtôi c ng th ng.

- Ch c hôn?- Sao l i không ch c.

- Nói ch i v i c u, ch con ng i ta là con nhà giàu, l i là con gái m i l n lên, ai mà làmmai cho c.

Th ng T nghe nói nh v y, có l c u th t v ng nên c u không nói n a, c c m tay bánh xe màch y xu ng phía nhà ga xe l a. Th y thông Hàng bi u c u ng ng ng vô nhà hàng u ng r uch i. Trong túi c u T còn hai ng b c, song c u ngh hai ng i u ng hai ly r u không l trên

ti n y c, b i v y c u u xe d a l ng r i d t th y thông vô nhà hàng.

Th y thông kêu b i bi u em hai cái c-ten2 n c su i, Th ng T nói mình không bi t u ngu nên bi u cho xi-rô3. Th y Thông la l n r ng: “Ê! Cái gì l i u ng xi-rô! àn ông ph i t p

ng r u n i ng i ta ch . B i, c vi c em m c-ten ây”. Th ng T nghe nói nh v y thìkhông t n a, ph i ráng mà u ng ng t p làm ng i th o i.

Th y thông Hàng th y Th ng T u ng mà châu mày thì th y c i và nói r ng:- u m i u ng l n u, c u ch a bi t ngon. c u u ng ít l n ây r i c u coi, khoái l m.

- ng, tôi s say r i c m bánh xe v không c ch .- À! Ph i a. Ch a bi t u ng thì t nhiên ph i say. i! Mà có say thì trên n y ch i r i

sáng mai s v , h i gì.- a nay tôi ch i không c.

- Sao v y? C u c ng húy ph n a hay sao?

2 hi u r u Martel, r u m nh3 sirop: n c c t ng t, khi u ng pha thêm n c.

- Không ph i húy ph . Tr i i, tôi ch ph i ai hay sao. Th v mà tôi k gì, thây k 4 nó.i b a nay tôi có vi c riêng ch i không c. ch ng tôi vay b c c r i th y coi

tôi ch i mà.

- À, cái chuy n h i b c ó, c u tôi lo cho. Ông Giáo Chu t làm b , b t quá ng n ti ni m c, ng bu c tôi b o lãnh, ch gì. sáng mai tôi xin sao l c t ng phân5 giùm

cho c u r i tôi em cho ng coi. Trong vài b a c u lên ây r i tôi tr l i cho c u. Mà c unh t chúc ngôn t ng phân làm h i nào hay không? Ph i bi t ngày tháng xin sao l c

i c.- Làm h i tháng giêng, tháng hai gì ó, tôi không nh ch c.

- c, c. Bi t tháng thì r i. H tôi chi ít ng b c thì h ki m nh ch i, có khó gì.u ng lo, ó tôi tính cho.

- Th y làm n tính giùm mau mau nghé.- Mau mà …

Hai ng i nói chuy n t i ó, k có ba th y i ngang, th y th y thông Hàng ng i trong nhà hàngthì ghé vô mà b t tay. Th y thông Hàng ti n d n c u Th ng T cho ba th y y mà nói r ng:“C u ây là c u T M H i, em c a th y Ban bi n Chí, m y th y bi t hôn? Thôi, ng i ây u ng

u nói chuy n ch i”. Ba th y chào Th ng T r i kéo gh mà ng i. Th y thông Hàng kêu b ivang rân mà bi u em ly l y r u thêm.Th ng T trong túi có hai ng b c, mà th y th y thông Hàng m i anh em b n u ng r u l ng

ng, thì trong lòng không an, b i v y c u nha nh m mu n cáo t mà v . Th y thông Hàng v iba ng i kia nói chuy n không d t, ã v y mà ng i này ti p v i ng i n theo x ng t ng sgiàu có c a c u hoài, h i c u m i n m góp lúa ru ng c bao nhiêu, mua xe h i m y ngàn

ng, ng b t m y tr m m u, làm cho c u không th ng d y c, mà ng i ó thì c uchín ru t chín gan.Ch ng b t nói chuy n, Th ng T ng d y cáo t thì th y thông Hàng nói r ng: “C u v thìanh em tôi c ng i, ch ây làm gì. Thôi, u ng cho h t r i i”. M y th y b ng ly u ng c n r i

i nón ng d y m t l t. Th ng T li u không ti n mà tr ti n r u, nên c u làm l . Th ythông Hàng ngó ch ng c u, không th y c u móc bóp ph i, th y bèn v túi và nói r ng: “Tr i t

i, cái bóp tôi m t r i! Báo h i d hôn! Ch c là r t âu ngoài xe”. Th y l t t ch y ra xe màki m. Ki m có hay không không bi t, mà th y dòm s sài r i tr vô nói r ng: “Ch c là r t trênnhà ông Giáo h i nãy. Có vài ch c ng b c, không nhi u nhõi gì. Thây k , sáng tôi lên tr ntôi ki m. N u r t ó thì còn ó, ch không l m t. C u T , c u cho tôi m n 5 ng b c trti n r u r i b a nào tôi s hu n l i cho”.

Th ng T l y làm h th n, b i v y c u nói r ng:- Tr i i, b a nay i ch i tôi c ng quên em b p ph i theo. Tôi có 2 ng mà thôi, tr sao

. Th y nói v i ch ti m tôi vi t bông6 r i mai tôi lên tr c hôn?- c mà.

Th y thông Hàng kêu b i h i bao nhiêu ti n r i bi u em gi y m c ng cho Th ng T vi tbông. Th ng b i cùng qu n song c ng vâng l i; mà trong lúc Th ng T ng i vi t bông thi u 5ly r u giá 4 ng b c, thì nó ch y ra coi s xe và tên ch xe, làm cho Th ng T gi n l m,song không dám r y nó.

4 m c k5 t chia gia tài6 (bon): phi u, gi y n

Vi c tính xong r i, m y ng i m i b t tay t giã nhau. Th ng T lên xe còn kêu vói mà nói v ith y thông Hàng r ng: “Chuy n ó th y ráng giúp giùm mau mau nghe th y thông. Tôi trông

m a”.

Th y thông Hàng g c u; xe rút ch y lên c u quây.

Th ng T ch y tr v nhà m mà ng . Mây a m c a gi ng mùng l p c p làm cho bà Khi n gi t mình th c d y. Bà th y con s a so n ng thì bà h i r ng: “Sao b a nay không v b n,mà l i v ây?” Th ng T không tr l i, c c i áo c i giày mà i ng .

Th ng T n m lim dim, nh cô Hai H u m t sáng r , má mi ng b u, m t láo liên, tóc lángt, t ng i y u u, mi ng nói nh c i, gò má tr ng t hoa sen, n c da m n mà coi

mát r i, thì trong lòng c u khoan khoái, c th m ch chi có ng i ó n m m t bên mình, ch clà mình vui v ch ng có chi b ng. C u nh cô Hai H u r i c u nh t i v nhà; c u so sánh haing i, thì c u chê v nhà th , chê n c da không tr ng, chê c p m t không lanh, chê gi ngnói không có duyên, chê tánh ý hay hà ti n. C u nh chuy n gây g v i v h i chi u, nhchuy n không ti n mà tr nhà hàng h i nãy thì c u l y làm t c gi n, quy t th nào c ng ph i vaycho c m t ngàn ng b c ng ch i b i v i anh em; mà xài h t s ó r i không bi t ch ngki m thêm n a. Mình ti ng con r nhà giàu, ng i ta kêu mình là “C u T M H i”, mình làng i có h c th c, mình ch i v i th y ký th y thông, mà trong bóp ph i không có n m ba t mgi y x n7, thì còn gì là danh giá. Ph i có ti n, làm sao c ng ph i có ti n m i c. Còn có v thìthây k v , làm sao c ng ph i trai gái v i cô Hai H u, nh cô nài ph i c i thì mình c i, làmhôn thú b c nhì, v nói sao c mà s , mà nh v mu n sanh u thì mình p ít, không ti cgì. C u suy ngh ri t m t trí nên m màng r i ng quên.

Sáng b a sau, Th ng T th c d y i ra i vô, vì c u có vi c lo tính riêng trong trí, nên c ukhông mu n nói chuy n v i m , mà c ng không tính tr v bên v . Ch ng n c m r i, bà Khi n m i nói v i con r ng:

- m n c r i, thôi con s a so n i v b n i. Con i t h i hôm cho n bây gi , anh chkhông bi t con i âu, ch c là anh ch trông l m.

- Trông thì trông, có h i gì mà lo.

- y ch h i hôm con i, con có nói con v bên nây hay không?- Không.

- Con không nói cho ng i ta hay, con i bi t nh v y, ng i ta lo ch .- lo gi ti n, ch có bi t lo gi ng gì.

- Con nói sao v y! D u mà h có lo gi ti n i n a, y là cái ph c c a con, ch sao coni trách ng i ta. C u cho h gi ng ngày sau có mà l i cho v ch ng con ch .

- Má c ham ti n hoài! T i má ham ti n, nên tôi m i m c m t con v nh v y ó!- sao? Cha ch ! V nh v y, con còn chê n i gì! Ph i, nó en úa thi t, nh ng mà coi

n mòi, ch không ph i x u xa gì ó!- t v i má ch t t v i ai. i ra th y ng i r i dòm l i nó mà m c c .

- Sao mà m c c ? Tuy nó không có bóng s c, song nó hi n c, nó gi i vi c nhà, nó cóti n nhi u, nó có ch gì mà chê c âu. Con ng có nói b y. i v x u m i ch c là

c a mình a con, ch bóng láng có ra gì âu.Th ng T nghe m khuyên l n ã không cám n, mà l i rùn vai r i b i ra phía tr c, coi bvô l h t s c. Bà K hi n vì th ng con nên không th y cái qu y c a con, con ng ngh ch mà bàkhông gi n, l i c theo khuyên d bi u con v hoài. Th ng T th y v y bèn làm núng, xin bà

7 (cent) gi y b c m t tr m ng

ph i cho n m tr m c u m i ch u v . Bà nghe nói ti n thì bà la ó; c u làm gi n, c u th khôngthèm v v n a. Bà cùng th , tuy bà r y om sòm, song r t cu c r i bà c ng ph i lòi cho c u h t

t tr m ng b c.

Th ng T l y t m gi y x n b vào bóp ph i r i c u m i thay áo mang giày lên xe mà i. Bàng con bi t nghe l i nên th y con i trong b ng m ng th m, ch ng dè ra kh i c a ngõ r i, c u

không ch y v ch Ông V n, mà c u l i qu o lên M Tho.Lúc y ã ba gi chi u, Th ng T bi t th y thông Hàng m c làm vi c, nên c u không ghé nhàmà ki m. C u ng ng xe d u x ng y thùng mà i t m gi y b c, r i ch y theo ng mésông c u quây. Ch y ngang nhà ông Giáo Chu t, c u cho xe ch y ch m ch m ng có li c m tngó vô nhà mà ki m cô Hai H u. B n ch y qua thì không th y tâm d ng, mà ch ng tr l i thì c uth y cô n ng tr c c a. C u d nón chào cô; cô c ng cúi u áp l , mà cô l i chúm chím

i, làm cho c u hân hoan, quên bóp kèn, g n cán con x m ghánh n c. C u xu ng nhà hàngtr ti n r u h i hôm, r i ng i ó u ng s a á mà i 5 gi s i ón th y thông Hàng.

Th y thông Hàng ch i v i anh em, h th y h a giùm giúp vi c gì, thì th y h t lòng lo l ng. H ihôm th y h a v i c u Th ng T m y u, thì sáng ra th y lo làm li n, ch không dám tr .Bu i s m m i th y lên s b ng khoán mà xin sao l c t chúc ngôn t ng phân c a ông K hi nTo i. Tr a v n c m r i th y không thèm ngh , th y kêu xé kéo tu t lên nhà ông Giáo chu t mà

a t t ng phân cho ông coi.Ông Giáo chu t ã m i m y n m chuyên ngh cho vay t n , ông lành ngh c a ông l m; ông

m t chúc ngôn t ng phân coi t u chí cu i r i nói r ng: “C u Th ng T bây gi ng b100 m u ru ng th c, 50 m u h ng h a, r i ngày sau c u c 50 m u trong ph n d ng lão

a. C u có 200 m u n mà c u vay có m t ngàn, thì cho vay không ph i s gì. Ng c vì, theoi chúc ngôn, ch ng nào bà Lý Th Nho qua i r i thì c u m i c h ng huê l i. C u có

ru ng mà không có huê l i, cho c u vay r i c u l y gì c u tr ? N m ngoái tôi th y th y Ban bi nChí là con nhà giàu, tôi làm b ng cho th y vay n m ngàn. Hôm tháng giêng th y tr ti n l i,còn v n th y tr không n i. K tôi nghe ông già th y chúc ngôn chia ru ng t mà không cho nhuê l i, tôi ch t ng x a rày, không bi t làm sao mà òi v n l i. Tôi b ng i anh mà m c k t

t n m ngàn ng b c, tôi r u quá, giúp cho ng i em n a sao c”.Th y thông Hàng c i mà áp r ng: “Tôi nghe nói ông th o ngh cho vay l m, mà sao ông l i snh v y. Ông c u mà cho anh em th y Ban bi n Chí vay ch . Phàm cho vay thì c t l y ti n l i.Cho m y ch ch c ch n mình c u h ng tr v n, cho mình l y ti n nhi u n m. Ví nh ôngcho m t ngàn, ông l y ti n l i trong 3 n m thì s v n r i, mà s m t ngàn c ng còn ó, coikhông ph i là l i nhi u hay sao. ã bi t th y Ban bi n Chí v i c u Th ng T tuy ng b làmch ru ng t, song ch a n huê l i. Ru ng t nh v y m i ch c ch , b i vì có em bán cho ai

c, mà mình s m t n . Còn nh ông có mu n cho ch c n a thì ông cho vay nhi u nhi u r iông bu c ph i làm t treo cho ông. Ông v i tôi là anh em quen bi t nhau lâu r i, tôi t thi t v iông: c u Th ng T còn nh mà tôi coi c u ham phá nhà quá. Ông th nh mà a cho c uch ng m i ngàn ng b c thì ông l y ru ng t c a c u h t. Tôi h a tôi s làm m i giùm choông. C u tin c y tôi l m, tôi nói gi ng gì c u c ng nghe h t th y. Ông cho l n m t ngàn mà nh

u i. Ông c tính ti n l i theo b c m i b n. N u ra giêng c u không tr , thì ông b t ch ngn l i mà thay gi y. Ông ch ng nh v y trong n m ba n m và n u c u h i thêm thì ông a

thêm n a, thì ông s l y ru ng c a c u”.Ông Giáo Chu t n m xu ng làm thu c mà hút ít u; ông suy h i tính l i ã c n r i, song ôngcòn làm b d c d c mà nói r ng:

- u Th ng T còn con nít, tôi không n toan m u k mà gi t s nghi p c a c u. Thà làu vay c a ai c u vay, ch thi t trong b ng tôi không mu n giúp cho c u ng nào h t.

Mình l n, c u nh , mình dính d p v i c u s e mình ph i mang ti ng ch . Ng t vì c u làanh em c a th y, th y nói giúp giùm mà tôi không ch u, thì th t th di n th y ch ng?

- Thôi i bác. Bác ng có ánh o.

- Không ph i ánh o. Thi t tình nh v y ch .- Thôi, chi u nay nh c u qua, thì tôi d t c u lên làm gi y l y b c a.

- ng c. Mà th y ph i nói tr c v i c u, ti n l i tính b c 14 a, nghe hôn. Ch u nhy tôi m i cho.

- Ch u mà. Ông c òi l i theo b c 14 i. tôi nói vô cho. Nè, mà ông ph i nói tôi ngo lãnh n a, nghé.

- o lãnh làm chi?- y! Ông c nài b o lãnh ng cho c u tin, r i sau làm công chuy n m i c ch . Ông

hi u hôn?- Hi u, tôi hi u r i.

- Ông tr t t ng phân l i cho tôi, ng ch ng c u qua tôi trao cho c u r i tôi d t lên ây.Thôi, tôi v cho ông ngh .

Th y thông Hàng x p t t ng phân mà b vào túi r i l y nón i lên u. Lúc th y n m tay ôngGiáo mà t giã, thì th y v a nheo m t v a c i mà nói r ng: “Ông ng có òi m t tr m ng

c c a tôi n a. N u ông bi t x ph i, thì tôi s làm cho ông có l i n m b y ngàn cho ông coi”.Ông Giáo Chu t g c u mà áp r ng: “Bi t, bi t, tôi bi t x ph i mà”.

i nghi p cho “c u T M H i”, ng i ta s p t nh v y mà c u không dè, c u ng i nhà hàngng s a, khí s c hân hoan, khi thì nh g ng m t c a cô Hai H u tròn tr a b nh bao, khi thì ngó

ch ng ng h ng i ón th y thông Hàng mà h i th m chuy n vay b c.ng h gõ 5 gi . Th ng T lên xe mà i. Xe ch y v a kh i nhà ga xe l a thì g p th y thông

Hàng trên ng hàng gáo ng l n t n i xu ng. Th ng T ng ng xe, anh em m ng r , r i nhau ch y m t vòng ch i.

Th y thông Hàng v a b c lên xe thì Th ng T nói r ng:- Tôi khoái quá, th y. Tôi m i g p m t cô Hai h i nãy.

- Cô Hai nào?- Cô Hai H u.

- , . âu mà c u g p?- Tôi ch y ngang nhà. Cô ng tr c c a cô chào tôi, mà cô l i c i n a ch , khoái quá!

- u n y a tình thi t mà! C u dám quá!- Tôi ch y ngoài l , có ng t i ai mà không dám.

- Ông Giáo khó l m, nói cho c u bi t.- Con ng khó thì tôi m i lo, ch ng khó hay là d , nh m c ng không h i gì.

- u mu n vay b c c a ng, mà c u làm l n x n ây ng ghét, ng không giúp b c chou ch .

- À! Th y xin sao l c giùm t ó r i ch a?

- i, n i bu i s m m i. Mà r i c ng không ích gì, b i vì h i tr a tôi g p ông Giáo, tôia cho ng coi th . ng coi r i ng nói ru ng c u làm ch mà c u không c n huêi; c u l y b c r i c u l y gì mà tr . Ông già thi t là khó ch u. Tôi n n n tr n m t bu i

tr a. Tôi nói ri t r i ng mu n xiêu lòng, song ng òi ti n l i t i m i b n m i l m.t g m quá!

- i b n m i l m là sao?- Ngh a là c u vay m t ngàn, ra ngoài ngày c u ph i tr v n l i m t ngàn t ho c m t ngàn

i.- Tr i i! n l i gì mà nhi u quá v y?

- Thì h cho vay h n l i nh v y ch sao. Nh n ngh a l m thì ít n a c ng là b n tr mng b c l i. Vì lúc n y mu n r i, không ai còn b c mà cho, nên ng m i làm ng t.

- n n v i ng n ch ng b n tr m ng b c l i c hôn? Bây gi tháng m i r i, tây cho t i tháng giêng tháng hai, có ba b n tháng mà gì.

- tôi nói l i v i ng coi. ng còn bu c tôi ph i b o lãnh n a a c u.- Không h i gì, th y làm n b o lãnh giùm cho tôi.

- Tôi v i c u không ng i gì. Lãnh thì lãnh ch sao. Không l c u b n cho tôi tr .- âu có nh v y. Ch ng nào làm gi y l y b c c?

- mình n c m r i d t lên nhà ng nói l i coi. Nh ng ch u thì làm gi y l y b c li n.- Ch c ng ch u mà. ng là cha v tôi, ng mu n n l i bao nhiêu ng n, tôi không c n.

Th y thông Hàng nghe nói nh v y thì th y c i, Th ng T t ng th y c i v m y l i nóich i c a mình có duyên, ch nào dè th y c i là c i mi ng m i th y th ra mà cá ã táp nu t.

Hai ng i ch y xe ch i ít vòng r i ghé l i nhà hàng n c m. Th ng T b a nay có s n g n m ttr m ng b c trong túi, ã m i th y m t cô Hai H u, mà l i ch c s có thêm m t ngàn n a, b i

y c u hân hoan, nói nói c i c i không ng t. Th y thông Hàng c ng vui v vi c c a th y,nên c ng nói c ng c i, mà th y ch ng nói vi c chi khác h n là vi c ông Giáo Chu t cho vay,th y ch ng c i vi c chi h n là c i c u T mê Hai H u.

n c m xong r i, th y thông Hàng m i kêu b i bi u em cái bông thi u ti n r u h i hôm ngth y tr luôn th . C u T nói c u ã tr ti n r u r i, mà c u l i giành c u tr ti n c m, c ukhông cho th y thông hao t n v i c u. Th y thông làm gi n làm h n, ngoe ngo y b i tr c raxe mà ng i, ch ng c u T ra theo th y m i nói r ng: “M a gi n toa quá, m a mu n không thèm

t toa lên ông Giáo, toa nh cô Hai êm nay toa khóc cho bi t ch ng …”. C u T c i màáp r ng: “T i nghi p tôi mà, th y thông. Th y mu n tôi ch t hay sao? N u êm nay mà tôi

không ngó th y m t cô Hai c, ch c là tôi ph i t v n quá”. Th y thông c i ng t r i bi uch y xe vô nhà th y mà l y t sao l c t ng phân ng có lên ông Giáo cho s m.Ch ng hi u cô Hai H u có bi t tr c b a nay s có khách t i nhà hay không, mà g n èn cô

u b i láng nhu t, cô d i ph n m t tr ng , cô m c áo màu tr ng gà, cô b n qu n l a tr ngbông h ng, cô i dép quai nhung en, s c cô ã p mà cô còn tô m thêm n a, nên b m háo

c ai th y c ng ph i mê m n.Khi th y thông Hàng v i c u Th ng T b c vô nhà, cô Hai H u m c d i nhà sau. ÔngGiáo ti p khách m i ng i, r i kêu a mà bi u em n c u ng. Vì ông phân c , ban êmth ng tám gi ông m i hút, b i v y bên cái gi ng ch a th y n i èn. Ông ng i t i b gh gi amà nói chuy n v i khách. Con nh b ng n c trà v a trên gh , thì cô Hai H u trong c a

bu ng b c ra, cô cúi u chào hai ng i khách r i cô vói tay m t gói thu c v i cái h p qu ttrên d a, d a hai tách n c ó.Th ng T ph n thì kh p v h ng tr i s c n c, ph n thì s ông Giáo th u áo b ng c a mình,

i v y c u ng i trân trân, c u không dám ngó m t cô Hai H u khi cô gói thu c trên d a, c uli c th y bàn tay c a cô tr ng nõn, ngón tay nh xíu, phao tay ng h ng, thì c u h i h p trongng c, l n x n trong trí, n u ai c c c h i ó h i c u t i sao mà v y, thì ch c c u c ng không bi tsao mà nói c.

Cô Hai H u l i gh xít u mà n m, và nói chuy n nho nh v i con . Cái gh xít u nh m phíasau l ng c u Th ng T , c u không dám day u l i mà ngó cô, c u l y làm t c vì s vô ý c a

u, ch chi h i m i vô c u ng i phía bên kia thì bây gi li c ngó d bi t ch ng nào. C u m cti c v s ó, nên c u quên t ng chuy n vay b c. May nh có th y thông Hàng lanh l i, th ykh i u mà nói v i ông Giáo giùm cho c u.Ban u ông Giáo làm khó, không ch u cho, ông nói r ng ông có coi t chúc ngôn t ng phân

i, ru ng t l n x n l m, làm ch mà không n huê l i, vay b c r i l y gì mà tr , n u ông ki nông l y ru ng, ông c ng không cho m n c. Th y thông theo n n n trót n a gi ng h ,ông m i ch u cho, song ông bu c n i tháng giêng ph i tr v n tr l i, ti n l i tính b n tr m, màph i có th y thông ng b o lãnh m i c. Th ng T nghe nói ng òi ti n l i theo b c m i

m, t ra bây gi ng tính theo b c m i b n, thì c u m ng nên c u ch u li n.Ông Giáo bi u làm gi y ph i biên nói vay m t ngàn b n tr m ng, giao qua tháng giêng AnNam n m sau thì tr , n u t i k mà không tr s , thì ch n ki n òi s y và òi ti n l i theophép k t ngày làm gi y. L i c ng ph i khai trong gi y r ng ng i vay có giao cho ch n m t

n sao l c chúc ngôn t ng phân c m làm b ng, n u ch a tr s n mà lén bán ru ng tcho ng i khác thì ch n c phép ki n n tòa Hình mà bu c t i sang t.

Th ng T quy t l y cho c m t ngàn ng b c, nên bu c th nào c u c ng ch u h t. ÔngGiáo bèn kêu con l y gi y m c r i ông xin l i v i khách ng ông n m hút ít u.

Ông Giáo qua bên gi ng n i èn n m chinh chòng. Th y thông ng i vi t cái não gi y n . C uTh ng T không, c u ng d y làm b coi th y Thông vi t, mà k thi t c u qua ng phíabên nây ng li c ngó cô Hai H u ch i. Cô Hai H u n m trên gh xích u, cô t nhiên, không áing i chi h t, c u ngó cô thì ngó, cô c lúc l c cái gh , ho c nói c i v i con nh nh th ng.

Th y thông làm não t xong r i m i em a cho ông Giáo coi. Ông b t b thêm b t m t hai câucho rành, r i ông a cho Th ng T chép l i và ký tên. Th y thông c ng ng b o lãnh m tbên ó, th y và ký và nói8 r ng: “T nh t i bây gi tôi m i lãnh n l n n y là l n th nh t. Vtôi nó hay ây ch c nó c n nh n d l m. Cô có g p nhà tôi, cô ng có h c i h c l i, nghehôn cô Hai”. Cô Hai H u c i và áp r ng: “B m th y, th y làm n cho anh em, em t ng d ucô thông có hay, cô c ng vui lòng, ch sao mà th y lo. Tuy v y mà th y d n tr c, thì em âudám h c.”Th ng T nghe ti ng nói m m m ng, khôn ngoan, trong ng n, l nh lót, thì c u ng n ng tronglòng, nên c u ng ngó cô mà mi ng chúm chím c i. Ông Giáo c cái gi y r i ông i m t

t l y m t ngàn ng b c mà trao cho Th ng T .

Th y thông Hàng bi t ý Th ng T mu n chà l t mà ngó cô Hai H u ch i, nên th y leo lêngi ng n m i ông Giáo làm thu c cho th y hút vài u r i m i ch u t giã mà i. Th ng Tra v , c u chào cô Hai H u mà c u c i a tình. Cô c ng áp l và c ng c i, song không hi ucô có rõ th u ý t c a c u Th ng T hay không.

8 v a ký v a nói

Th ng T lên xe mà i, c tr m tr cô Hai H u hoài, c mong làm sao ph i nói chuy n ci cô m t l n m i ph d . Th y thông Hàng khuyên c u ch m ch m r i th y s li u giùm. Th y

ép c u ch i m t êm, r i th y bày t m n m t cái phòng, kêu hai cô ca nhi, d n mâm áphi n, mua r u sâm banh s p t các cu c vui cho Th ng T . C u Th ng T vui thì vui,mà m t lát c u nh c cô Hai m t l n, d ng nh cái hình c a cô ã ch m vào trí c u r i, ch ng cógiây phút nào mà c u quên c.Ch i n sáng bét r i, Th ng T m i cho ti n s p ca nhi, tr ti n phòng, ti n r u và t giãth y thông Hàng mà v .

êm r m, c u Th ng T leo lên xe mà i, thi t c u gi n v cành hông, song gi n là gi n vkhông m t a b c cho c u xài, ch c u không có trách v v chuy n gì khác n a. C u tính vnhà xin ti n m , r i tr qua th nh c v ch i, nào dè xin ti n bà K hi n không cho, c u th t

ng, c u phi n luôn m , nên m i tính i vay b c mà xài cho m và cho v bi t ch ng.

Khi t i nhà ông Giáo Chu t, thì tâm s c a c u ch có bao nhiêu ó mà thôi; tr i khi n c u l ip cô Hai H u, mà g p r i c u l i phát ái tình trong lòng, làm cho c u ng ng n ng n ng , r iu so sánh cô n v i v nhà; h i t i c u m i h n v mà thôi, mà t i khuya cái h n y nó sâu

thêm r i hóa thành cái ghét.

Có c m t ngàn ng b c trong bóp ph i r i, c u ch a tính dùng mà xài cách nào, c uquy t tr v nhà qu ng trên m t v mà nh c nó ch i ã, b i v y t giã th y thông Hàng t ikhách s n r i thì c u lên xe ch y th ng qua ch Ông V n, i ngang M H i c u không thèm ghénhà.

Bu i s m m i, cô Ba M nh tay b ng qu u9 lúa ra ng gi a sân mà r i cho b y gà n. Gà tr ng,gà mái, gà m , gà con u ch y vù l i mà bao chung quanh cô, gà c v a l m lúa v a vè pmái, gà m v a lo n v a túc túc kêu con. M y con chim dòng d c trên cây c ng áp xu ng r ichen l n v i gà mà n lúa, vì m i b a c n nh v y ã quen r i, nên cô Ba M nh ng ó,mà gà v i chim không s chút nào h t.Có l cô Ba M nh c ng vui mà ãi cái ti c s m m i y, nên cô ng vãi lúa cho gà chim n màmi ng cô chúm chím c i. Thình lình cô nghe ti ng xe h i ch y phía ngoài l , ch c là cô ãcó ý trông xe ch ng v , nên cô ng ng tay, không vãi lúa n a, m t l i day ra ngoài c a mà ngóch ng. Cách ch ng bao lâu, thi t qu xe c a ch ng qu o vô c a ngõ r i ch y th ng vô nhà xe.Cô Ba M nh l t t vãi cho mau h t qu u lúa ng có vô nhà.

u Th ng T c t xe r i, c u i x n x m vô c a, c u th y v ng ó mà c u không thèm ngó.Cô Ba M nh không h n v s l t l o y, mà cô l i ngó ch ng mà c i, r i trút h t qu u lúa trên

ng m y con gà ng g n và xây l ng i vô c a nhà sau. Cô móc cái qu u trên vách, cô d ny a s a so n nhúm l a n u c m, cô bi u g t trái b u mà n u canh, hái trái u mà làmi, r i cô th ng th ng b c lên nhà trên. Cô th y cha m ng ng i u ng n c trà, không nói

chuy n chi h t, mà c ng không có ch ng cô ó, thì cô i tu t vô bu ng.

Th ng T ã thay mát r i, c u ng n m ng a trên gi ng. Cô Ba M nh v a ngó th ych ng thì cô h i r ng:

- m nay mình v bên nhà hay là i âu?- Tôi mu n i âu tôi i, mình không c phép tra h i.

- Tôi h i coi có ph i mình v bên nhà th m má hay không, ch tôi tra làm chi.Th ng T mu n gây, mà b v nói xuôi quá, c u không có c gây c, b i v y c u nín thinhmà m t coi qu u l m. Cô Ba M nh mu n dã lã cho ch ng h t gi n, nên cô c i và h i r ng:“Ch c b a h m mình bi u tôi a b c, tôi không a, mình gi n nên mình i ó ch gì, ph ihôn?”.Th ng T vùng ng i d y mà nói r ng: “Còn nh c t i chuy n ó n a à! Tôi nói cho mà bi t,

ng có t ng tôi m t, nên bòn ti n c a v mà n. Cái giàu c a mình ó tôi xài m t vài b a làt, không giàu bao nhiêu âu, ng có làm phách. Mu n xin ti n ng thêm vô t hôn? Nh

mu n tôi cho”. C u và nói và m bóp ph i l y x p gi y x n li ng trên gi ng nghe m t cái x ch.

9 thúng nh , qu u g o: thúng nh ng g o, qu u may: thúng ng d ng c may vá

Cô Ba b ch ng nhi c mà cô c ng c i và áp r ng: “Tôi có khoe v i mình tôi giàu h i nào âumà mình m ng tôi … Mình có ti n nhi u thì mình xài, mình cho tôi làm chi. Thu nay tôi có bi txài vi c gì âu”.

Th ng T tr n m t n t r ng: “Nín. Tù m t th y phát ghét”.Cô Ba m nh nghe t i m y l i ó, cô m i h t c i n a c, cô ng ngó ngay m t ch ng, r i cô

c ra ngoài.Bà H i ng th y con thì bà h i r ng:

- Th ng Ba nó v nãy gi , sao nó i âu m t v y kìa?- Th a, n m trong bu ng.

- Kêu nó ra cho má h i th m chút coi nào.Cô Ba M nh không dám không v ng l i m , nên c c ch ng ã cô ph i tr vô bu ng, song truy n

nh m cho ch ng r i thì cô ra li n và i th ng xu ng nhà d i.Th ng T th c c êm nên m t, ph n ng gây g v i v n a, b i v y c u b c ra, tóc chômbôm, m t bí s , coi không có v thanh tao nho nhã chút nào h t.

Bà H i ng tay x a thu c s ng, m t li c ngó r mà h i r ng:

- Hai b a rày con v bên nhà hay là i âu?

- Th a, v bên nhà.

- Ch nhà m nh há?

- Th a, m nh.

Bà ng i nín thinh ngó ra ngoài sân m t h i r i bà h i n a r ng: “Con gi n v con nên con im nay ó ph i hôn? Con ng có d i nh v y. Con có c n dùng ti n mà mua s m v t chi, sao

con không h i th y c a con, ho c h i má, con l i bi u v con m t l y mà a cho con? V c acon nó thi t thà l m. Thu nay má cho ti n nó nhi u khi nó c ng không l y n a; tuy là nó gichìa khóa, ch ch ng bao gi nó dám l y m t ng xu trong t . Con bi u nh v y, nó âu códám nghe l i con. Con ng có d i nh v y n a. Con bên nhà thì có ch ; v bên nây thì có th ymá. Con mu n làm vi c gì, con ph i th a cho cha m bi t, Con bi u nó a ti n cho con chi

y?”.

Th ng T ngh n c , không có s n l i mà áp, c u ng suy ngh m t chút r i m i nói r ng:

- Th a, tôi mu n th b ng v tôi, nên tôi bi u ch i coi nó nghe l i hay không, ch có ph ilà tôi thèm ng ti n c a nó âu.

- Con th b ng nó, mà nó không ch u a ti n, sao con l i m ng nhi c gi n h n nó r i bmà i v b n?

- i tôi th b ng nó mà nó tr l i khinh khi tôi quá. Nó tr ng ng ti n, coi ng b c l nng bánh xe, nó không bi t nh n ngh a gì h t. Nó t ng tôi c i nó ng t gia tàia nó hay sao không bi t. Tôi có ph i m t âu, mà nó khinh khi tôi quá.

- Con ng có nói nh v y. Con c a má , má nuôi nó nh l n, má không bi t tánh ý nóhay sao. Con M nh có bao gi mà nó khi d ai. R t i là a trong nhà ho c là tá ntá th , mà nó c ng ch ng h khinh th ai, có lý nào ch ng nó mà nó khinh khi… Vch ng còn nh , nói ch i v i nhau, m t a h n m t ti ng t nhiên sanh xích mích. Thôi,

chuy n ó i, ng có gi n h n chi n a h t. Con có mu n xin ti n làm chi, thì nói v imá ây; n u nên cho thì má cho, b ng không nên thì thôi, ch con ng có h i v con

a, nó không có ti n riêng t gì âu mà h i.

- Tôi h i nó ch i, ch tôi thi u gì ti n ây.

Th ng T và nói và phành bóp ph i a x p gi y x n cho m v coi.

Ông H i ng Th ng nãy gi ng i l ng thinh nghe v nói chuy n v i r , n n i r ki m l inói gay g t con gái c a ông, ông c ng không thèm can d n. Ch ng ông th y r phành b pkhoe b c, phát bi u cái thái vô l v i cha m ông không th d n lòng n a c, ông m i nói

ng: “Con giàu, th y v i má c ng v n bi t, con ph i khoe làm chi. i l ngh a m i quí, chgiàu hay là nghèo c ng không có ngh a gì. Con v bên nây h n m t tháng nay, th y coi concòn thi u xót o làm ng i nhi u l m. Con có v r i, nay mai ây con s có con, ch khôngph i còn con nít, mà con không tính làm n chi h t, b a nào c ng leo lên xe i ch i hoài. i

y ch i thì h thân, ch ch i mà có ích gì. i ch i t nhiên ph i c p bè c p b n, ng i t t thì ít,ng i x u thì nhi u, h r bài b c, r u chè, th , h sa mê vô th nào c ng ph i ch t h t th y.Con là con r , bây gi con v i th y nên th y ph i ch ch qu y c a con cho con ch a. Con

ng có i ch i n a; th y nói ch c, h con i ch i hoài thì con ph i h … B a nay s n d p, th yng ch luôn cái tánh x u c a con cho con bi t mà s a mình. Th y dòm coi con trong nhà ii v con, thì con l mãng, còn i v i cha m thì con ngang tàng l m. Con là con nhà t t ,

con ph i gi l phép, con ph i n nói cho úng n, ng có vút v t nghinh ngang ng i ta c i.Con ph i coi cách n c a thiên h mà b t ch c. D u con giàu, con c ng ph i gi l ngh a, chkhông nên giàu mà nghinh ngang. Th y ít hay nói, mà vì th y th y con làm quá, nên th y ph inói cho con bi t”.

Th ng T g c m t mà nghe, nh ng vì ông H i ng nói ph i mà ông nói n ng l i, b i v y c uch b , coi b không vui nghe chút nào h t.

Bà H i ng th y v y bà bèn nói r ng: “T nh chí l n nó m c i h c, nó ch a hi u vi c làm n,nó ch a th o cách i, nên nó m i nh v y ó. th ng th ng t p l n nó … Con ph i ráng mànghe l i th y con d y. Con ph i coi cách n c a anh Hai con ó mà b t ch c. D u con h cch Tây, ch con c ng là ng i An nam, ph i n theo An nam coi m i c. Cha m th ngcon nên m i d y con. N u con bi t th ng cha m thì con ph i nghe l i, ng có ham ch i b i,

i sa b c vào ng không ph i r i ch bên nhà phi n trách cha m . Thôi, con coi nh t trìnhhay là làm vi c gì thì làm i”.

Th ng T b i vô bu ng, mà s c m t coi qu u l m. C u i qua i l i mà b c u h m h m, c ugi n v , gi n cha v , gi n m v , gi n m ru t, gi n h t th y. C u trách v sao h c chuy n mìnhbi u a b c cho cha m nó hay chi v y? Cha v có quy n gì mà c r y mình? M v khôngbi t d y con mà còn nói h i binh con ch ! T i m mình ép u ng nên mình m i v ng cái b nkh n n n n y! C u i vòng m t h i m i ch n, r i c u lên gi ng mà n m, c u p g i h t m nnghe ùng ùng. May lúc y bà H i ng m c i ra sau v n, nên không hay cách cùng qu n

a c u ó. Vì c u th c ch i m t êm ã m t r i, nên tuy c u gi n, song c u n m m t lát r i c ung quên.

m d n xong r i, bà H i ng bi u con vô bu ng kêu r ra mà n. Cô Ba M nh b c vô th ych ng n m nghinh ngang trên gi ng mà ng khò, cô l i g n n m tay mà lúc l c! Th ng T m

t th y v thì h i r ng: “Mu n cái gì”. Cô Ba M nh c i mà áp r ng: “D y n c m. C m d ni, th y má ch ngo i”.

Th ng T day m t vô vách. Cô Ba M nh s cha m ch i c c lòng, nên cô kêu n a, khuyênch ng d y n c m m t chút r i s ng l i. Ti ng cô khuyên ch ng thi t là d u ng t, ti c vì ti ngy nói v i Th ng T ch ng khác nào n c cam l mà rót trên c c á, rót thì u ng n c, ch á

có bi t mùi ngon ng t chút nào âu.

Cô Ba M nh khuyên v a d t ti ng, thì Th ng T n t r ng: “ n u ng gì thì n i. Không aithèm n âu: Kêu n a ánh th y cha a!” Ph n làm ph n , may g p ch ng t t thì nh , r i g pch ng l mãng thì ch u, song l mãng thì nhi c m ng r y rà ch ng nói làm chi, ch l mãng mà

i ch i cha thì phàm nh n còn n ch l c c n l c tr n, có th nào mà nín cho c. Cô Ba M nhgi n run, cô ng ngó ch ng mà nói r ng:

- Tôi có qu y, hay là mình có gi n, thì mình m ng nhi c tôi, ch cha tôi có can ph m gì màmình nói ng t i cha tôi!

- ! Tao nói v y a. Làm sao tao?

- Té ra mình là quân du côn mà!

- Du côn h ? …

Th ng T v a nói v a ng i d y, vói tay ánh m t thoi, trúng ngay con m t bên t c a v . Banh ôm m t kêu tr i và ch y ra. Hai v ch ng ông H i ng nghe con la, không bi t chuy n

gì, nên b mâm c m, l t t ch y lên nhà trên: Ông th y con y con m t mà khóc, thì ông bi tcon ã b ch ng ánh, nên ông b c vô c a bu ng mà h i r ng: “M y l m cái gì v y h ? Vch ng d u ph i d u qu y c ng l y ti ng nói mà nói v i nhau, ch sao m y l i ánh nó? M y thi tvô phép quá! Cha ch ! R t i bên nây mà m y còn nh v y, n u c i mà em v b n thì m ygi t nó còn gì”.

Bà H i ng g tay con mà coi, thì th y con m t bên t lòm, mà phía trên ch n mày l i u m tc n a. Bà ch t l i than r ng : “Tr i t i! Nó ánh nh v y, may hôn l t tròng còn gì!”. Ông

nghe nói “l t tròng”, ông l t t tr ra mà coi. Ông th y th ng tích, ông càng thêm au lòng,nên ông la l n r ng : “Bà i M H i, bà m i ch sui qua ây. Nghinh ngang quá nh v y khôngai ch u n i! Tôi coi mòi tôi ã bi t tr c. T i bà g p l m, bà s con M nh ch ng, nên bà gi cgi . ó, bà th y hay ch a, h ?”.

Bà hu n ãi áp r ng :

- ch ng con nít, sao cho kh i r y rà v i nhau. Ông nóng quá. Chuy n gì c ng th ngth ng mà nói, ch làm om sòm chi v y.

- Nó n nh v y, bây gi tôi ph i n n n nó hay sao? H ! Còn binh n a ch !

- Không ph i binh. Nó là con r , nó có qu y thì th ng th ng mà nói cho nó bi t. La ó làmchi?

- Bà i n c m i. Thôi, ng thèm nói gì n a h t. Có th ng Ti u hay a nào ó, bây l ich m n m t c xe ng a qua M H i m i ch K hi n qua ây. i i cho mau.

- Thôi mà! Chuy n chút nh, mình nói v i nó, m i th nh ch sui làm gì?

- i ch qua ây, coi ch x làm sao ch x i cho xong.

- Làm nh v y v l cùng h t. Xin ông ng có nóng n y mà mích lòng sui gia. Ch có xúicon nh v y hay sao mà mình m i qua ng trách móc ch . b a nào g p ch r i tôi snói chuy n cho ch nghe c ng c mà … B y tr , ng có i M H i a bây.

Ông H i ng c ng con, ông th y con b ánh thì ông n i nóng, nên ông r y quá. Mà ng i nóngmau thì ngu i c ng mau, b i v y bà nói m t h i thì ông b t gi n, ông không bi u i m i ch sui

a, ông h i con ch t i sao mà ch ng ánh. Cô Ba M nh và khóc và nói r ng : “Tôi kêu ra nm, ch tôi có làm sao âu. Khi không r i òi ánh th y cha tôi. Tôi gi n tôi c , r i nh y thoi

tôi”.

Ông nghe nói ông n i gi n h n n a; ông tr n m t nói r ng : “ ó, bà nghe hay không?”.

Bà nói : “Thôi, thôi” r i bà h i con r a m t. Hai v ch ng ông H i ng c ng i xu ng nhà d ii ng i l i bàn n c m, ông còn gi n r , th ng con, bà m c lo tính gi i hòa, nên hai ông bà

không nói chuy n chi n a h t. Cách ch ng bao lâu, b ng nghe ngoài nhà xe có ti ng xe h i lênmáy r i ch y ra c a. Bà H i ng kêu th ng Ti n là, a , mà h i r ng :

- Th ng Ba nó i xe ph i hôn?

- Th a ph i. D ng Ba kêu tôi bi u tôi vác r ng lên xe cho d ng, r i d ng quâymáy d ng i.

Bà H i ng ch ng a ng i th ra.

Ông H i ng châu mày nói r ng : “ i! Th nh v y, nó i âu nó i cho khu t con m t;nuôi nó trong nhà nh nuôi ong tay áo, nó làm mình nh c lòng ch có ích gì”.

Bà ngó ông mà áp r ng :

- Ông nói k c c quá! Tay l dính chàm, mình n ch t tay hay sao? Tuy tánh nó ngangtàng, song nó còn con nít, c ng nh m t m ng, th ng th ng mình u n mình s a nó,ch ông nóng quá, ông b gãy còn gì.

- Tôi coi r i, th ng ó ho c may ông tr i s a nó, ch ai mà s a nó c. Bà ngh ó coi,tôi m i nói ph i qu y cho nó nghe ó, nó vô bu ng nó ánh v nó r i nó ch i tôi. Tôihi u mà, nó ánh v nó ó là nó ánh g i cho tôi a. Ch a nó trong nhà ây mai m t nóánh t i tôi n a.

- i g con, ông giao b t r . Bây gi không ch a nó trong nhà sao c.

- t t thì mình nuôi nó, ch th r nh v y mà nuôi làm gì!

- u ông không ch u nuôi nó n a, ông tr nó v b n, thì ông ph i cho con M nh i theo.

- Ý! c âu! R t i bên nây mà nó còn dám làm nh v y, cho theo v b n nó gi tcon nh còn gì.

- Ch v ch ng con nít, mà ông bi u m t a m t n i v y sao c.

Ông ng i l ng thinh mà n h t chén c m r i ông qu ng a ng d y mà nói r ng : “T i bà a!i bà gi c g l m, bây gi nh v y ó cho sáng con m t bà”.

i 9 gi s m mai mà con Mang ã b ng mâm c m lên trên ván, r i ch y ra v n ki m chmà m i vô n.Bà K hi n ng coi cho th ng Ng b d a, bà nghe m i n c m thì bà nói r ng : “Tao m inhai mi ng tr u ch a d p mà n c m gi ng gì. Vô l y ng bàn 10 mà y l i, tao coi cho nó

h t li p n y r i tao vô”. Th ng Ng b d a qu ng d i t thùi th i. Bà K hi n m c áo bà baxuy n en, qu n l a tr ng, ch n i gu c s n , u i kh n h t mè, bà ng m t tay ch ng

nh, m t tay x a thu c, b t ng m nh m l m, coi th các con ch a d h ng g p huê l iru ng t c.Bà ng c m t mà m coi còn m y quày d a s b c, thình lình bà nghe ti ng xe h i ch yngoài l , t i nay c a ngõ r i l i bóp kèn mà qu o vô nhà. Bà ch c là Th ng T v nên trong tríbà ngh th m r ng : “Th ng hay i quá! M i v b n h i x hôm qua, b a nay l i tr qua n a!”.Ban u bà tính không thèm vô, mà m t lát bà ngh không bi t ch ng con ch a n c m, nên bàvô ng cho nó n v i bà, k o n ngu i h t. Bà vô t i sân, thi t th y xe nhà, song Th ng Tã vô nhà r i nên bà không g p. Bà vô t i trong nhà m i th y Th ng T m c m t b l a

tr ng, ng ng r a m t. Bà v a c i v a nói r ng :

- Th ng qu này nó có cái xe nó i mãi. n c m r i ch a?- Ch a.

- Thôi, r a m t r i i n c m luôn th . Mang a, l y thêm chén a, con.Bà b c l i d l ng bàn lên mà d p m t bên, r i bà b ng tô n c mà súc mi ng. Con Mang b i

m và em thêm m t cái chén m t ôi a. M con ng i n c m. Bà nói chuy n dong dài, songbà không dè nên bà không nói t i con dâu. C u còn gi n mà l i m t, nên c u h c m ch ng v i

, và ri t h t chén c m r i c u i u ng n c.u ng ng t i c a sau, c u th y th ng Ng ngoài v n i vô, c u kêu mà nói nh ít ti ngi c u b vô bu ng mà n m.

Bà K hi n n c m r i, bà th y v ng con, bà b c vô bu ng con, thì th y con ã ng khò. Baquay tr ra, l i g p th ng Ng vác r ng i vô. Bà h i r ng:

- ng âu v y?

- Th a, r ng âu không bi t, c u T ch trên xe. H i nãy c u có bi u tôi ch ng n c mi ra vác em vô bu ng cho c u.

- ng n y là r ng c a nó mà. Nó em v bên nây làm gì.Th ng Ngô vác th ng cái r ng vô bu ng mà . Bà K hi n b c vô d nh m n p r ng bàth y r ng khóa ch t, nên bà tr ra b ván gõ gi a mà n m. Cái r ng y nó làm cho bà ph i suyngh hoài, nên bà n m không yên, m t lát ng i d y n tr u r i n m xu ng, bà không i ra ngoài

n n a.n n a chi u, Th ng T m i th c d y. Bà K hi n i c u r a m t ch i u xong r i bà m ii r ng:- Sao con en r ng con v bên nây?

- Ch b n làm gi ng gì?- Sao v y?

- Tôi không thèm b n n a.

10 d ng c b ng tre, dùng y n trên bàn

- Th ng qu n y, khéo nói nhi u chuy n hôn! Giao b n, thì ph i ch nói chúng ch ngi ai v y?

- Má mu n thì má qua ó má . Tôi không thèm n a âu. kh n n n quá, ai choc.

- Cha ch ! Con gì mà ngang tàng quá nh v y không bi t! Ai kh n n n? Kh n n n làm saoâu nói nghe th coi?

- t l kh n n n h t th y. Con ó c ng v y, mà cha m nó c ng v y.

- Tr i i! Nó nói h i d ng u xu ng t, tr c ng lên tr i, ai ch u n i thì ch u th coi nè!Ai i cha m v nó mà nó dám kêu là m t l kh n n n ch ! Kh n n n làm sao âu, taobi u m y nói cho tao nghe sao m y không nói?

- gì mà h m mi ng ra thì binh con. T i má a, t i má cho tôi b n, h t ng âu tôit r i, theo n ch c c m c a h , nên h m i làm phách nh v y ó.

- Tr i t i! Ng i ta hi n lành h t s c, v ch ng c n c m không b , mà nó dám nóinhi u chuy n nh v y ch . Ý h ! Vô ph c quá … Tao bi u m y ph i tr qua b n mà .

i v giao bên v thì ph i , tao không ch a m y âu.

- a! Mà không ch a sao c. Nhà c a tôi thì tôi , má có phép gì má i?- , tao i m y qua bên v mà , tao không cho trong nhà tao.

- Nhà gì mà nhà c a má? Má d t di chúc c a cha ra mà coi. Cha trí nhà n y làm nhà th ,cha giao cho tôi mà ph ng t ông bà, má i tôi cái gì?

Bà K hi n nghe nói t i câu ó thì bà gi n mu n ói m t. Bà ngh n c , a n c m t, bà nói khôngc n a, nên bà vói tay kéo ô tr u l i g n têm mà n. Th ng T b i vô bu ng. Bà K hi n

leo lên võng n m a lúc l c, tay gát qua trán, mi ng nhóc nhách nhai tr u, m t lát nghe bà thdài m t cái, thì bi t bà lo r u lung l m.

Cách m t h i lâu, Th ng T trong bu ng b c ra, mình m c m t b tây tút xo, u it cái nón n xám s m, mùi d u th m bay bát ngát. Bà K hi n ng i dây h i r ng:

- Bây gi tính i âu mà thay tây ó h ?- i lên ch ch i.

- Ch i hoài! Ch i làm chi không bi t! N y con, con ng i ó, má nói cho con nghe. Conng có d i nh v y. V ch ng có gi n nhau, con nói v con làm sao con nói, con ng

có h n v i cha m v ch . Con nói b y nói b , sui gia ng i ta phi n t i má, bi t hôn?Thôi, con i v i má v b n, ng má giáp m t con T , má h i coi t i sao mà r y rà v inhau nh v y. Con ng i ó ch má g u r i má i v i con.

- Má i âu má i. Tôi lên ch tôi ch i. Tôi nh t nh không thèm b c ch n t i nhà óa âu; tôi th n u tôi tr v ó n a thì l nh ông Quan v n h ng tôi i.

- Ê! ng có nói b y nà! Chuy n gì mà th . Nhà cha v con mà con không t i, v y chcon t i nhà ai?

- Tôi không thèm v con gì n a h t.

- a! Không thèm sao c? V y ch v c a con ó, con b cho ai?- Nó l y ai nó l y, tôi b , tôi không thèm n a.

- Con nói cái gì v y?

- nh chúa ôn, mà cha m nó nói h i c u cao; tôi ghét l m; tôi nh t nh b , ki m khác coi có h n nó hay không mà.

- Ý h ! Có v nh v y mà còn chê ng i ta t m ng, thi t má không bi t nói sao n a c.Má ngh má vô ph c quá! Mà sanh có m t mình con, m i vi c má u lo cho con h tth y, n n i u n y oán, u kia thù c ng vì con, mà bây gi con không bi t th ngmá, thi t má ti c l m.

- Tôi có nói má gi ng gì âu, mà má nói tôi không th ng má?

- Con th ng má sao má nói con không ch u nghe l i.- Má bi u gi ng gì bây gi tôi c ng ch u h t th y, duy có tr v bên v , thi t là không

c. H k quá mà; h nói tôi nghe tôi ghét quá, ch u sao n i.- Má bi u con có m t vi c ó…

- Không c, tôi có th r i.Th ng T nói d t ti ng li n b c ra c a leo lên xe mà i.

Bà K hi n l c u, th y con nh v y bà bu n quá, nên n m chèo queo trên võng, n m t tm sáu mi ng tr u, mà bà không nói v i m y a m t ti ng chi h t.

êm ó Th ng T không v ng , mà sáng b a sau n chín m i gi c ng không th y c u v .Bà K hi n ch h t h i mà không c, cùng th bà bi u d n c m cho bà n, r i bà m n m t

xe ng a mà i qua ch Ông V n, bà tính qua tr c th m ch sui, sau h i coi t i làm sao màcon dâu b t hòa v i nhau nh v y.

Tr i n ng chang chang, gió th i phay pháy. Xe ch y c c k ch trên b l , m t lát ng i xa phuph i gi t c ng, tróc l i, ho c ph i l y roi mà qu t nh nh m t cái trên ít, con ng a m inh m ch y mau mau, mà mau ó là mau theo s c ng a d mà thôi, b i vì bà K hi n ng i trênxe bà bu n, nên bà trông ch ng hoài, mà không th y t i. Ch chi i ng có ai nói chuy n,ho c có c nh chi l mà ngó ch i, thì có l c ng gi i khuây c; ng t vì bà ng i m t mình v itên xa phu, hai bên ru ng lúa, tr c m t c ng ru ng, sau l ng c ng ru ng, ám lúa ng tr thìcoi màu xám xám, ám lúa g n chín thì coi màu vàng vàng, trên l không th y k i ng, ngóch ng m y xóm xa xa ch nào c ng d a v i cau ch ch ng có chi l m t. Bà bu n ch ng nào, bàcàng nh t i chuy n con, mà nh t i chuy n con bà còn lo r u h n n a.Xe ng ng ngoài c a ngõ, bà K hi n th ng th ng che dù i vô. M y con gà ng r o tr c sânki m n, chúng nó th y bà thì v t ch y. Con chó m c n m ng tr c th m, nghe ng t nó

ng th c d y mà s a.

Bà H i ng ng n m trên ván, bà ngó th y ch sui, bà l t t b c ra la chó r i m i ch suivào. Bà kêu m y a bi u ch n n c l y tr u; bà l y dao b a cau, bà kêu em ng nh . Bà Khi n ngó ch ng m y c a bu ng r i ngó xu ng phía nhà d i, có ý ki m con dâu. Cô Ba M nhmình m c m t cái áo xuy n c , m t cái qu n lãnh en nh c nh c, ch n không có giày gu c chi

t, cô d i nhà d i i lên chào m ch ng, b vui v nh th ng. Cô xin v i m trao con daoi trái cau l i cho cô b a. B a cau r i cô ng c t cu ng tr u; bà K hi n li c dòm cô, bà ch ng

th y có v chi l .Ông H i ng n c m r i ông ngh tr a trong bu ng. Ông nghe nói có khách ch n r n, ông b cra chào h i ch sui, r i ông ng i bên b gh gi a, v n thu c mà hút.Hai bà sui, bà nào c ng mu n em chuy n con mà nói, song không bà nào dám kh i u, b i v yng i u ng n c n tr u nói chuy n v i nhau r t lâu, mà ch ng nghe nói chuy n chi khác h n là

i th m mùa màng, h i ru ng trúng hay th t, h i lúa chín hay ch a.

Ông H i ng tánh ch n ch t, ít nói mà nóng n y, ông ng i ch hoài ông l y làm khó ch u, nênvùng h i ch sui r ng:

- Th ng Ba nó có v bên ch hay không?

- Th a, nó v b n.- Hôm qua nó ánh v nó r i nó ch i, nó không thèm nói v i v ch ng tôi m t ti ng

gì h t.- t nh n d hôn! Sao mà t i ánh v nó l n? Hèn chi nó v b n b nó bu n hiu. Tôi h i

nó v chi mà v hoài v y: nó nói v ch i. Tôi t ng thu nay nó nhà nó quen, qua bên nây nhà l nó nh nhà nên nó bu n, ch tôi có dè chuy n gì âu.

- Th ng quá qu c l m mà. Tôi nói tr c cho ch bi t, nó ph i h . Tôi coi r i, th ng b t trm, làm th nào nó c ng không nên c.

Ông H i ng nói v n t t mà châm h m l m, làm cho bà K hi n ng i ng n ng , không bi t saomà tr l i.

Bà H i ng th y v y, bà mu n s a câu chuy n nghe cho d u ng t, nên bà nói r ng: “Th ng Banó v bên nây h n m t tháng nay, tôi coi ý nó còn ham ch i quá. B a nào nó c ng xách xe ich i hoài, không nghe nó tính làm n chi h t. i n y thiên h h ma qu lung l m. i ch i làmgi ng gì. Mình có n, mình i ch i r i k không ph i nó rù qu n b y b , có ph i h i cho mìnhhay không …”.Bà K hi n không i cho ch sui nói h t câu chuy n, bà ch n mà áp r ng:

- Ch nói ph i l m. i ch i thì h i ch có ích l i gì. Tôi th a thi t v i anh ch , tôi có m tmình nó, tôi c ng nó quá, nên t h i nh cho t i bây gi nó chúng ch ng mu n ngangnào c ngang n y. Nay nó v bên nây v i anh ch , tôi xin anh ch r n d y nó giùm chotôi. Nó s anh ch có l nó s a tánh c.

- ch ng tôi th y nó m i v , n u d y d nó g p quá e nó bu n.- Có h i gì! Ch th y nó làm sái ch nào, ch r y li n nó i mà. Nó là con r trong nhà.

Ng i gi ng gì.- Ch chi nó i ch i, mà v nhà nó n cho có l ngh a ch ng nói làm gì. Cái n y nó i

ri t h t ti n, r i b a h m nó bi u v nó ph i m t s t l y b c a cho nó. V nó khôngdám, nó m ng ch i r i leo lên xe mà i, nó không thèm nói m t ti ng gì v i v ch ngtôi h t.

- Th ng b t nh n quá! V y mà tôi có hay âu! Nó v b n m y b a, nó có nói gi ng gìâu mà bi t. Tôi có cho nó m y tr m ng b c, sao nó không l y b c ó mà xài, l i h i nó chi v y kia. Có l nó mu n th b ng con T hay sao ch ?

- Th a ph i. S m m i hôm qua nó v . Th y nó có nói chuy n ph i qu y cho nó nghe. Nónói nó mu n th b ng v nó, ch không ph i nó mu n xài ng ti n c a v ch ng tôi.Nó phành b p, ch ng gi y x n v i v ch ng tôi, coi ng l m …

- Th ng d i quá!

- Th a, nó d i thi t. B i th y nó d i, nên v ch ng tôi c ng không ch p gì.- Th a, ph i. N là con r trong nhà, nó kh d i thì anh ch trong nhà r y la nó, ch có l

nào mà ch p nh t.- Ch a có r y la. Th y nó m i gi ng ch ph i ch qu y cho nó nghe mà thôi. T ng là nó

bi t nghe, té ra m i nói v i nó ó, r i nó vô bu ng nó ch i v nó nát tan h t. Con nh

tôi nó không bi t ch i, mà th ng c theo ch i cha nó hoài. Nó gi n nên nói i nói l i,i th ng nh y n m u thoi p nó g n ch t. ó, b a nay mà con m t còn , trán còn ut c c ó … Con M nh m i ây b i âu m t r i? Lên bi u ây con.

Cô Ba M nh d i nhà d i i lên, c p m t cô t r t. Bà K hi n ngó m t dâu và nói r ng :“Th ng b t nh n ác nghi t quá! Thi t nó là du côn r i! tôi v tôi bi u b y tr c ng dùi n c,tôi ánh nó cho nó t n. D u qu y, d u ph i, c ng th ng th ng l y ti ng nói mà nói, ch sao l iánh ng i ta”.

Bà K hi n v n bi t tánh n t con; bà nghe nh v y thì bà ch c là có, nên bà bu n lung l m. Bày tr u têm mà n, mà ba suy ngh coi ph i dùng l i nào mà ch a l i cho con. Bà ng i m t h i

lâu r i nói r ng : “Con tôi nó bên nây, mà nó không kiêng n anh ch , nó ánh v nó nh v y,thi t nó l i l m. Tuy v y mà tôi xin anh ch ngh nó còn d i kh mà tha l i cho nó; v ch ng nócòn con nít, sao cho kh i xích mích v i nhau. N u anh ch không th ng, anh ch ch p trách, thì

i nghi p cho nó. tôi v tôi r y nó, r i tôi bi u nó qua l y anh ch mà xin l i. Hèn chi h im m i tôi bi u nó i qua bên nây v i tôi, nó rút c không dám”.

Ông H i ng châu mày nói r ng : “Nó ghét v ch ng tôi, nó tính không thèm bên nây n a.Hôm qua nó i, nó ch t i h t. Nó không ch u tr qua n a âu mà ch bi u nó cho th tcông”.

Bà K hi n g ng c i mà áp r ng :- Th a anh, anh gi n anh nói nh v y, ch có l nào mà nó không ch u tr qua bên nây. Nó

i nó ánh v nó, r i nó s anh ch r y, nên nó tr n ch y v b n ó ch .- , tôi nói v y, n u ch không tin thì ch bi u th coi r i bi t mà.

- Thi t th ng nh tôi có tánh cang c ng nh ng mà áo m c sao qua kh i u. Tôi xin anhch th ng, anh ch h x cho nó thì m i c. X a rày l n nào v b n nó c ng nói nó sanh ch quá, nó không dám nói chuy n gì v i anh ch h t. Nó mu n xin v i anh ch cho

ch ng nó v bên tôi mà . Tôi r y nó, tôi nói anh ch có m t mình con T , n u d tnhau v bên tôi thì anh ch bu n.

- b n sao c. H i tôi g con M nh, v ch ng tôi có giao nó ph i v i tôi. Bây gitôi có ch u cho i âu.

- v y tôi m i r y nó.

Bà K hi n v n ã bi t ý con bà r i, song nói chuy n v i sui gia bà ph i môi mi ng chút nh. Bà ý, th y anh sui quy t không cho con dâu c a bà i v b n thì bà l y làm bu n. Chàng r

không ch u v i bên v , anh sui gái không ch u cho con theo ch ng, bây gi ph i làm sao? Bà hi n lo li u trong trí lung l m, song bà ph i g ng g ng làm vui mà nói chuy n v i sui gia

cho ng i ta kh i th y cái bu n cái lo c a mình.Cô Ba M nh lo c m n c d i b p l ng x ng, n x m i d n m t mâm c m b ng lên ãi mch ng : Bà K hi n n c m r i m i t giã sui gia mà v . Cô Ba M nh a bà ra xe. Lúc s a so n

c lên xe, bà nói v i dâu r ng : “Ch ng con nó ng ngh ch l m, nh ng mà má khuyên conng có phi n. Má s e nó làm b y r i, nên nó không dám léo hánh qua bên nây n a. Nh nó

không qua, thì vài b a con v b n mà th m má, nghe hôn con”.

Cô Ba M nh cúi u, mà cô a n c m t. Bà K hi n lên xe r i ng a rút ch y, l c l c khua l nn …

u T Th ng T trong l ng có b c ngàn mà bi u c u nhà sao c. ã v y mà trên M Thocó cô Hai H u, thì c u có vui gì mà tr qua ch Ông V n.

u m n tháng m t cái phòng th ng h ng t i Tam Hòa Khách L u, r i c u n d m n m d t ió. Th y thông Hàng h t i gi thì i làm vi c, còn mãn gi h u thì v ó v i c u, bày r u

trà, kêu mèo chó, n no r i hút, hút ã r i c i, làm cho c u Th ng T mê m n m n mê, quên, quên m , quên luôn t i vi c t ng lai, c u c vui ch i, c u không s m bu n, không s h

thân, không s ch i ri t r i ph i tiêu u s nghi p.Có m t b a th y thông Hàng nói v i c u r ng : “H i tr a có cô Hai H u xu ng th m v tôi. Tôipha l ng r i tôi nói i v i cô r ng c u mu n cô l m. Tôi t ng cô gi n, té ra cô c i, cô m ngtôi là qu , mà coi b cô vui l m. Tôi ch c cô ch u r i. th ng th ng tôi gò”.

Th ng T nghe nh v y thì hân hoan, nên nói r ng :- Hy v ng c a tôi bây gi thì ch có bao nhiêu ó mà thôi. N u tôi c g n cô Hai H u,

u h t nhà tôi c ng mát ru t. Tôi nói thi t v i th y, tôi t ng t cô Hai, n u th y làmmai không c, ch c tôi ph i ch t.

- c mà, sao l i không c, song ph i ch m ch m ng tôi gò ch . N y, c u T , tôitính nh v y, c u ngh th coi có c hay không. mai tôi bi u nhà tôi lên th m côHai H u, r i ki m th m i cô xu ng nhà tôi ch i n a. nhà tôi nó h n gi tr c, r i nócho c u hay, ng c u vô cho hai àng g p nhau.

- , c a. Cha ch , mà tôi g p r i tôi nói làm sao?- Thì c u ch c gh o làm sao c u làm, ch tôi bi t âu.

- Không quen ch c gái, nên không bi t làm sao ây ch .- Khó gì th ch c gái. Ta g p ta ki m chuy n n y chuy n kia ta h i, nói b y nói b nó ra

chuy n l n l n r i ta x c t i. Cái ó có sách v gì nên bi t mà d y tr c c u cho c.- Th y nói giùm cho tôi.

- Hai àng ph i giáp m t nhau m t l n, r i sau tôi nói ra nói vô m i c ch .- , thôi c. Th y m n cô thông i m i i. H n ch c gi nào cô xuông r i tôi s vô.

Chi u b a sau, th y thông Hàng cho Th ng T hay r ng cô Hai H u h n 9 gi s m m i cô sxu ng ng hi p v i v th y mà i mua nhung mua c m v thêu m t giày. Th ng T l y làm

ng, êm ó c u ng s m, không thèm ch i b i chi h t. Sáng ngày sau c u u ng cà phê lótlòng r i c u ch i u, b n áo s mi l a, thay b tút xo m i, mang giày da màu ma rông. C u

c l i ng ngay t ki ng mà nh m. C u th y c g n n en coi không c p, c u m i g r i l y m t cái r gách r n mà th t. C u dòm ch ng cái ng h vàng eo n i c m tay, c u

th y 8 gi r i r i, c u m i ra xe c m bánh mà lên nhà th y thông Hàng.u nghi cô Hai ã xu ng r i, nên lúc b c vô c a trong b ng c u h i h p l m. Cô thông Hàngc ra chào c u, cô v a c i và nói r ng : “C u vô s m d ?”.

u c ng c i mà áp r ng :

- y mà tôi t ng tr n a ch .- Cô Hai h n 9 gi c xu ng. Bây gi m i 8 gi r i. nhà tôi nói m t lát ây r i c ng

ch y v m t chút.- Th y thông có nói v hay sao?

- Th a, có. Nè, cô Hai H u h n hòi l m, ch không ph i nh gái t m th ng v y âu. C umu n nói ch i v i c , c u ph i l a l i mà nói, ch ng có nói lôi thôi c khinh khi.

Th ng T ã h i h p r i, mà c u nghe cô thông hâm d a nh v y, thì c u l i càng b i r i h na. C u ng i trong nhà mà c u nghe ti ng ai nói, ho c th y bóng ai i ngoài ng, c u c ng

day m t mà ngó ch ng. C u lo tính trong trí coi lát n a cô Hai H u xu ng t i, c u ph i ch cgh o làm sao cho kh i quê mùa. C u ng i c u lo, mà hai a con c a th y thông Hàng, m t a8 tu i, m t a 5 tu i, ch y gi n ngã gh ng bàn, làm cho c u r i trí, nên c u gi n lung l m,

u chúng nó là con cháu c a c u, ch c c u xách tai d t em b d i nhà sau li n.Trong lúc c u ng c c lòng v i hai a nh y, cô Hai H u ng ng xe kéo ngoài c a c ukhông hay. B a y cô c c c m c áo hàng Th ng H i màu da tr i, bông bình bác, b n qu n

m nhung tr ng may l ng màu t chu i, u i kh n màu tr ng gà, ch n mang giày c mthêu bông , c eo m t s i dây chuy n nh mà m ay dông nh n h t xoàn l n, bàn tay tráieo m t b cà rá, c m tay m t eo m t chi c vòng nh n h t xoàn, m t tay xách bóp, m t taym kh n mu soa b c xu ng xe r i xâm xâm i vô nhà.

Th ng T m c vói cái gh c a s p nh làm ngã n a, b i v y t i ch ng cô Hai H u vô t na c u m i ngó th y. C u l t t buông cái gh mà ng d y làm cho cái gh ngã trúng ch na nh 5 tu i, nó ré khóc om sòm. C u không thèm k a nh , c u cúi u chào cô mà mi ng

chúm chím c i. Cô hu n ãi cúi u áp l , mà c p m t cô nhìn c u r t nghiêm ch nh, làm chou không dám m ng, ph i day m t ch khác.

Cô thông Hàng àng sau ch y ra, chào s cô Hai, r i x t b ng a con nh mà giao cho con ng i d , và bi u th ng con l n i ra ngoài tr c ch i. Cô thông m i cô Hai ng i bên ván,

Th ng T i khách ng i r i, c u m i kéo gh mà ng i d a cái bàn.Cô thông h i cô Hai H u r ng :

- Cô bi t c u T ây hay không?- Th a, bi t. Th y ây hôm tr c có i v i th y thông lên nhà nói chuy n v i ba em.

Ng i ta nh c chuy n nh v y, l thì mình h th n l m m i ph i. Nh ng vì Th ng T khônghi u s ng i ta bi t mình là t i mình n nhà vay b c ó là s x u, c u nghe ng i ta nói bi tthì c u hân hoan, nên c i mà nói r ng :

- Cô nh tôi, thi t tôi c m tình cô l m.

- Th y m i lên nhà m y b a rày, có lâu l c gì âu mà tôi quên.- i g p nhau mà cô nh nh v y, cái tình m i là n ng ch .

Cô Hai H u nghe t i câu n y, cô m i ch c Th ng T ch c gh o cô. Ban u cô mu n làm l dáng khinh th c u b t n y ch i, mà r i cô ngh ng i ta ch c mình, n u mình không i áp

thì mình ch a ph i là ng i l ch s , b i v y cô c i mà nói r ng :- Tôi nghe hôm tr c th y nói th y c i v r i. H có v thì ph i bi t th ng v , ph i lo

làm mà nuôi v , ch sao th y g p tôi th y c dùng ti ng “tình” hoài v y?- Xin l i cô. N u theo ý cô, thì ng i có v không c nói ti ng “tình” hay sao?

- Không có lu t nào c m ng i có v không c nói ti ng “tình”. Nh ng mà theo phonghóa, ng i có v mà i âu hay g p ai c nói “tình” thì tôi s e thiên h chê ng i ykhông ng n.

- Xin cô ng có t ng tôi g p ai c ng nói “tình” h t th y. Tôi tr ng ti ng “tình”, tôi coich “tình” cao th ng l m. T nh cho t i bây gi , tôi m i em ch “tình” ra mà nói v icô h i nãy ó là l n u h t.

- Cám n th y. Th y tr ng ch “tình”, nh l n th y ch a dùng ch y mà nói v i ai h t,a nay g p tôi th y nói v i tôi, t c th th y tr ng tôi lung l m. Tôi c th y tr ng, thi t

tôi l y làm vinh h nh không bi t ch ng nào. Mà tôi c vinh h nh, tôi l y làm t inghi p cho cô nhà. Cái vinh h nh n y là c a cô nhà, mà th y không cho cô h ng,th y em b r i r t d c ng d c sá, há không áng xó th ng cho ph n cô nhà haysao? Th y v , xin th y cho phép tôi nh n v i cô r ng tôi nh ng cái vinh h nh y cho cô,và tôi xin cô ráng mà gi gìn, ch ng có h h ng ng i ta gi t r i trong gia ìnhph i xào xáo.

Th ng T mu n i áp, nh ng vì l i c a cô Hai H u nói nghe thanh nhã quá, c u ngh ch a raý mà tr l i, thì k th y thông Hàng v . Th y b c vô chào cô Hai H u, r i n m tay Th ng Tmà h i ch i r ng : “Hai ng i có h n v i nhau hay sao mà t i nhà tôi m t l t nh v y?”.Th ng T c i ch không bi t l y l i chi mà áp. Cô Hai H u bèn nói r ng : “Th a th y, emxin l i th y cho em nói ít ti ng : th y dùng ch “h n” không c trúng. Ch chi th y h i : “C unghe cô Hai xu ng nhà tôi, nên c u ng i ch c ây ng ch c gh o cô ch i ph i hôn?”. H i nh

y m i úng ch ”.

ch ng th y thông c i ng t. Th ng T c ng c i và nói r ng : “Cô Hai nói úng l m. Cônói nh v y thì tôi ph c ngay, tôi không dám cãi”.

y ng i áp nói pha l ng v i nhau m t h i r i cô Hai H u m i v th y thông Hàng i ch mua thêu. Th y thông Hàng òi i theo và c v v i cô Hai H u m n xe h i c a c u Th ng mà i cho mau. C u Th ng T s n lòng, nên ng d y m i hai cô i. Cô Hai H u d d , cô

nói cô còn neo xe kéo. V ch ng th y thông Hàng ép ri t, bi u tr ti n xe kéo cho nó i, c cch ng ã cô Hai H u ph i nghe l i, nên móc bóp l y b c c c mà tr ti n xe kéo r i theo cô thôngmà lên xe h i. Hai cô ng i sau, th y thông ng i d a bên Th ng T phía tr c. Th ng T

m tay bánh th ng th ng ch y xu ng ng mé sông C u Quây, t i nhà hàng cô thông m i bi ung ng xe l i. Hai cô vô nhà hàng mua . Th y thông ng i ngoài xe m i h i th m Th ng Tcoi nhà có ch c gh o cô Hai H u hay không. Th ng T em các l i mình ch c cô và nh ng

i cô i áp mà thu t l i cho th y thông nghe. Th y thông li n v vai Th ng T và kê mi ngnói nh r ng : “Ch u r i a. Toa ch c mà cô không r y, cô nói nh v y ó, ngh a là cô ch u r i.

a bi t ý con gái l m : Ban u m i h i v y mà. M a t ng c còn d c d c ó là t i toa có v . nói h i ó, toa không hi u hay sao?”.

Th ng T châu mày áp r ng :

- Tôi b v tôi r i.- a! B h i nào?

- m nay. Tôi ch v bên tôi h t r i. Tôi không qua b n n a.- Cha ch ! Toa làm cái ó b y l m, v ki m thêm không có, v âu mà b ?

- Tôi không c n. k c c quá, tôi ch u không c.- i nãy toa có nói chuy n ó v i cô Hai H u hay không?

- Không.- y b a nào m a bi u v m a nói v i c coi c nói làm sao. M a ch c c nghe

chuy n y c h t d c d c n a. Mà bây gi ây m a ch c c c ng ch u r i. N u c khôngcó tình ý gì v i toa sao c lên xe toa c i, ph i hôn?

Th ng T g c u và c i, coi b c ý l m.Hai cô mua r i, m t ng i ôm m t gói trong nhà hàng i ra. Cô Hai H u t giã hai th y v icô thông, tính lên xe kéo mà v . Th y thông m i tr l i mà ch i m t chút n a. Cô nói tr a r i, cô

ph i v . Cô thông bi u thôi lên xe h i ng a v nhà. Cô Hai không ch u, c kêu xe kéo r i tgiã mà i.Th ng T ng i ngó theo cô cho n xe cô i khu t r i, c u m i ch u p máy cho xe ch y mà

a v ch ng th y thông v . i d c ng th y thông h i Th ng T r ng :- Toa bi t t i sao mà cô Hai không ch u lên xe h i cho toa a v nhà hôn?

- Không.- s ông Giáo th y r i ng nghi, bi t hôn? Con gái h có tình thì có ý nh v y ó. M y

cái c ch ó ch ng r ng cô Hai khoái toa l m r i ó.Th ng T nghe nh v y l i còn c ý h n n a, b i v y v t i nhà th y thông Hàng, c u vô

ng n c, c u th y hai a nh c u không ghét nh h i nãy n a, c u l i móc bóp ph i ra l yt t m gi y b c mà cho chúng nó. Cô thông bi u hai a con cúi u xá c u mà cám n.

Th ng T v u hai a nh mà c i, r i bi u th y thông lên xe ng c u a tr l i s màlàm vi c.

Theo l i c a th y thông Hàng nói, thì s nguy n c a c u Th ng T ã ph r i, hy v ng c a c uã g n thành r i, c u còn k gì là nhà, c u còn k gì là v n a.

Bà K hi n i th m sui gia v , bà bu n cho n i con h t s c, bà trông con v ng có nói ph iqu y cho con nghe, r i bi u tr qua Ông V n xin l i cha m v mà v i v l i. Bà trông h n

t tu n l , n không c, ng không yên, mà không th y t m d ng thi h t. Bà b t r t tronglòng ch u không c nên b a n bà ph i b nhà i lên M Tho ki m ng i h i th m. Bà ghé

y nhà quen, h i l n l n m i hay Th ng T t i Tam Hòa khách l u. Bà i th ng l i ó,nh m lúc 9 gi s m mai. Bà h i th m ông ch khách l u và c y ông bi u b i lên l u kêu giùmTh ng T xu ng cho bà nói chuy n. Th ng b i i lên m t h i lâu r i tr xu ng th a r ng c u

ng mê, kêu c u không ch u d y, c u bi u ai mu n th m thì chi u s l i. Bà K hi u trlên nói r ng có bà già ru t c a c u l i ki m c u, nên c u ph i xu ng nói chuy n m t chút : Bàng i i g n m t gi ng h , Th ng T m i ch u xu ng. C u b n m t b Pyjama b ng l atr ng có s c xanh, tóc chôm bôm, m t s t s .Bà K hi n th y m t con thì bà n i gi n, nên bà h i c t ng n r ng :

- y i âu d v y h ?- Tôi i th m anh em ch i ch có i âu.

- nhà ng tao nói chuy n cho mà nghe.- Chuy n gì?

- y, thì v nhà r i s bi t mà.- Má v tr c i.

- y không ch u v hay sao?- Chi u t i r i tôi s v .

- y ch m y v li n bây gi không c hay sao?- Không c. Tôi còn m c công chuy n m t chút n a.

- h ! Con thi t là quá qu c l m.- Có gì âu quá qu c. Má v i. Tôi nói chi u tôi v mà.

- Ch c hôn?- Sao không ch c.

- , thôi tao v : Mà chi u m y ph i v nghe hôn.

Bà ng d y cáo t ông ch khách l u r i l y dù mà i v .Bà K hi n vô t i sân, bà th y có m t cái xe hai bánh ó, ch ng g ng lên tr i, bà không bi txe c a ai. Ch ng bà b c lên th m bà th y cô M nh trong nhà ch y ra xá bà thì bà m ngquýnh nên bà h i r ng :

- Con qua h i nào ó?- Th a, con m i qua. H m nay con mu n i mà m c công vi c l n d n hoài, nên b a nay

con m i i c. Th a, má bên nây m nh?- , m nh. Anh ch bên nhà c ng m nh, con há?

- , th a m nh. Th y má con có g i l i th m má.- Sao con không i s m s m, i tr a n ng quá?

- Th a, con qua h i nãy c ng còn s m.Bà i r a m t và h i tr d n c m. Cô Ba M nh l t t i xu ng nhà b p mà coi c m n c cho

ch ng. Bà K hi n kêu dâu mà nói r ng:- Con ó cho con Mang nó d n, con. Con l i ây cho má h i th m m t chút … H m

nay anh ch bên nhà h t gi n th ng T hay ch a?- Th a, con có th y gi n h n chi âu. Má con có h i không bi t t i sao anh T v bi t

bên nây, không th y nh qua n a.- , b a h m má v má r y nó, má bi u nó ph i qua l y anh ch mà xin l i. Nó nói s quá,

ít b a nguôi ngoai r i nó m i dám i. R i k có m t th y, anh em b n h c c a nó h itr c, t i r nó i V ng Tàu h ng gió. Nó i v i th y h m nay. Nó nói chi u b a nay nó

. Con i qua ây, con có th a tr c cho anh ch bi t ch ng nào con v hay không?- Th a, má con d n qua th m má bên nây r i x ph i v .

- È! V chi g p v y nào! ch i vài b a r i s v , con.- Th a con h a x v , n u con , s e th y má con nhà trông.

- Không h i gì. Xe àng tr c ó là xe b n con m n co qua, ph i hôn?- Th a ph i.

- u v y thì ti n l m. m t lát kêu th ng ánh xe cho nó n c m, r i bi u nó v b n nóth a giùm v i anh ch hay, con bên nây ch i vài b a r i s v .

- Th a, s l i bên nây, th y má con trông l m!- Không có sao âu. V bên nây, ch ph i i âu hay sao mà s . Còn mình có cho xe v

nói mà trông gi ng gì.Cô Ba M nh không mu n , mà b m ch ng ép quá cô ph i v ng l i, song cô không vui chútnào h t.Bà K hi n, m t là vì con dâu có ti n, hai là vì con mình không nên thân, b i v y bà vui v ngonng t v i dâu bà lung l m. Bà th y dâu không có t m t l i nào phi n ch ng thì bà m ng th m,ch c sao Th ng T v g p v , hai v ch ng s dã lã v i nhau, r i d t nhau tr v b n.

n n a chi u, bà trông Th ng T n n i ng i không yên ch c. Bà i ra i vô, lóng tai,dòm ch ng hoài, nghe xe ai ch y ngoài l bà c ng t ng xe c a con v , nên b c ra mà ngóng.

i n èn mà không th y t m d ng chi h t, bà m i bi u d n c m lên n. Bà ng i n c m v idâu mà trí bà lo ra, bà c nói: “Th ng k c c quá. Nó nói chi u nay v , mà sao n ch ng n y nóch a v kìa”.

n c m r i, bà K hi n ng ng i trên ván n tr u mà nói chuy n v i dâu, thình lình nghe ti ngxe ch y r i qu o vô c a. Bà ch c Th ng T v , nên trong b ng m ng, song bà làm t nh mà nói

ng: “Th ng qu ó bây gi nó m i v a”.Th ng T b c vô, b èn ch p chóa, c u th y trong nhà không rõ, ch th y m ng i d a cáièn mà n tr u, c u bèn h i r ng: “Má bi u tôi v nói chuy n gì?”.

Câu h i y làm cho lòi m y l i x o trá c a bà nói v i dâu h i tr a, b i v y bà gi n bà áp r ng:“Cái t t lý l c lý l i không ch u b ! i sao mà quá ch ng, con nó trông không c, nó qua nóki m ây, ch nói chuy n gì!”.

Th ng T day qua th y v b n qu n en áo en, ng ng g n cây c t, c u châu mày r i nóing: “Ai c u ki m? Ki m làm gi ng gì? i v b n i! Quân bây khinh khi tao l m, còn eo theo

làm chi? Mu n báo tao ph i không?”.Cô Ba M nh là gái n nói nh nhoi, cô nghe nh ng ti ng thô t c nh v y thì chát chúa l tai cô,

i v y cô ng mà khóc, ch không bi t l i chi mà i áp.Bà K hi n la l n lên r ng: “Th ng qu ! Nói h i du côn v i ai v y? V m y nó có l i gì mà m ydám m ng nó? Tao p u i m y i ây m y không lo, l i lo i nó. B a nay tao m i th ycái tài c a m y r i a. Hèn chi anh ch b n ch u m y không n i ph i l m mà”.

Th ng T qu m m t nói r ng:- Tôi bi t mà. Má th y h giàu má mê, nên chuy n gì má c ng binh h h t th y. H coi tôi

nh r m nh rác, má c ng không k .- Ai coi m y nh r m nh rác âu? Khéo ki m c mà ch a mình! Giá m ng m y mà c i

c con v nh v y thì áng l y nó n a ch , khéo làm b .- ! Quý v i má, ch quý v i ai ó mà má ch ng.

- i nó nói, ai ch u c thì ch u i coi nè!- Má nói nó quí l m; má r i coi tôi có v b ng m i nó hay không mà.

Bà K hi n th y con nghinh ngang quá, n u nói n a thì là ch c cho nó nói b y thêm ch khôngích gì, b i v y bà l c u ng i l ng thinh.

Th ng T b m , tr qua h i v r ng:- khi th ng cha v i con gái m m y sai m y qua ây ch c cho tao ánh ng làm c mà

lên tòa xin , ph i hôn? Không c n gì . Tao cho phép m y v l y ch ng khác làm n.Cái giàu c a m y ó không cho tao xài m t lát, ng có ch n r n.

- Cha m tôi có qu y v i mình ch nào âu, mà h m mi ng thì mình c m ng nhi c cha tôi. Còn tôi c ng không có khoe giàu v i mình h i nào, sao mình c câu mâu s ó

hoài. o v ch ng, d u mình không th ng tôi mình nói m t ti ng r i mình b c ngc, c n gì mà ph i n ng nh nhi u l i. Hôm tr c mình ánh ch i tôi r i mình ch

bên nây, tôi ã nghi cái duyên n c a tôi v i mình ch có m y ngày mà thôi! Nãy gi

tôi nghe nh ng l i mình nói ó n a, thì tôi ch c, ch tôi h t nghi r i. Không sao, ph n stôi vô duyên, nên b ch ng b b c thì tôi ch u, tôi ch ng dám phi n trách ai. Tôi c u chúccho mình ki m v khác cho h n tôi, ng mình v a lòng …

Cô Ba M nh nói t i ó thì cô khóc ròng, nói không c n a.Bà K hi n th y dâu nh v y, còn con nh v y, thì bà t c t i nên bà c ng khóc.

Th ng T ã không bi t ng lòng mà c u l i ng d y, khoát tay, nói r ng: “Tao v i m ythi t h t duyên n r i. Thôi rày s p lên ng có qua l i bên nây n a. M y v nói v i cha m m yráng ki m th ng r khác bi t cày b a, bi t ti n t n, cho x ng v i nhau, ch tao là quân ch i b i,cha m m y không a c”.

Bà K hi n ã nh t nh không thèm nói v i con n a, mà th y nó h n hào ngang ng c quá, bànín không c, nên bà gi t cây ch i lông bà r t ánh và ch i om sòm. Th ng T không s

r y, nh ng mà s cây ch i trúng, nên c u b ch y ra sân r i leo lên xe h i i m t.Bà K hi n tr vô và khóc và nói v i dâu r ng: “Má vô ph c quá! Má có m t mình nó, máth ng, nên má lo cho nó h t s c, lo cho nó có ru ng t cho nhi u, r i l i lo cho nó có v ch

t . Nó l i không bi t n, l i sanh tâm ng ngh ch. Thôi, nó mu n h , thôi thây k nó, conch ng nên bu n. Con v con c ng ng có thu t nh ng l i nó nói b y ó cho anh ch nghe làmanh ch bu n. coi ch ng nào nó n n n cho bi t”.

ch ng nàng dâu khóc v i nhau, ng i vô ph c, k vô duyên, tuy s au n khác nhau,song c ng bu n th m nh nhau c . Bà K hi n bu n nh ng mà bà ki m l i khuyên gi i dâu luônluôn. Bà không dám nói chuy n Th ng T qua xin l i cha m v mà l i, mà bà c ng khôngdám tính chuy n xin r c dâu v bên nây n a; bà c khuyên dâu ng bu n, bà nói có l t ihai tu i xung kh c, nên v ch ng ph i xào xáo nh v y trong m t ôi tháng r i m i thu n hòa.

n sáng, cô Ba M nh xin phép m ch ng mà v k o cha m trông. Bà K hi n ngh ph n dâu bàth ng h t s c, song v ch ng nó nh v y, bà c m l i sao c, b i v y bà ph i m n xe chodâu v . Khi cô Ba M nh t giã m ch ng mà lên xe, cô nói r ng: “Thôi, má ây m nh gi i.Ch c là t rày s p lên con ít g p má, b i vì ch ng con c m không cho con qua ây n a, con làmsao mà th m vi ng má c...”

Cô nói t i ó thì cô khóc vùi. Bà ng lòng bà c ng khóc. M con khóc v i nhau m t hi p nhi hôm v y n a r i m i t bi t nhau.

Bà K hi n tính cho dâu v ít b a r i bà s qua mà nói thi t vi c nhà cho anh sui ch sui nghe,và h i anh sui ch sui coi bây gi ph i li u l nào, ch h nên gì nó c ng là con r trong nhà, n ugi n l y buông x i thì c ng t i nghi p ph n con, mà thiên h ng i ta c ng àm ti u. Bà tínhnh v y mà h bà nh t i vi c con thì bà bu n, bà lo, bà gi n, bà t c, n không ngon, ng không

c, trong vài ngày bà nhúm b nh.Bà tr tu i, mà l i m nh m n a; thu nay bà ít hay nh c u, nóng l nh, s m i, m i tay nh

y bà có ti n khác. H m nay vì bà r u r n i con, n ng không c, thân th b i o i, dúnmình n l nh, ho khúc kh t ít ti ng r i kh c ra có vài c c máu b ng ngón tay út v ng theo àm.Bà th y v y bà kinh tâm th t s c, bi t b nh hi m nghèo. Bà l t t h i th ng Ng xu ng xóm

i r c th y thu c Kham lên coi m ch h t thu c cho bà u ng.

Bà K hi n nh t nh lo d ng b nh, không thèm lo vi c chi khác n a h t. Tuy b ng bà mu nnh v y, song bà n m m t mình, trí bà b t nh chuy n n y, chuy n n hoài, nh th ng con ngngh ch ã ló mòi h r i, nh ch ng b nh hi m nghèo s không s ng lâu c, mà h nh m m t

i thì còn gì s nghi p, công phu lòn cúi, tráo tr , bày m u, l p k g n 20 n m tr ng, trongt phút s tan nh khói bay, s tiêu nh b t n c.

Ng i trong cái a v c a bà mà không lo sao c, mà m c ch ng b nh th huy t h lo thìlàm sao mà m nh. Bà u ng n m sáu thang thu c, kh c không có ra huy t n a, nh ng mà tâmth n m m t, n c da mét xanh, thân th g y mòn, tay ch n r ri t. Bà ráng h t s c thì trongbu ng xê ra ngoài ván mà thôi, ch bà không dám tính b c ra kh i c a.Hôm tr c bà H i ng Th ng cho phép con i th m m ch ng nó. Ch ng cô Ba M nh v , bà

i th m th ng r b n làm vi c gì, th y v nó qua nó có m ng hay không. Tuy cô Ba M nhkhông quên l i m ch ng d n, nh ng mà vi c nhà, cô gi u ai ch có l nào d u m ru t, hu ngchi duyên ph n l làng, cô m c khó n i ôm p trong lòng c, b i v y cô ng i kh kh m thu tchuy n ch ng m ng nhi c xô i l i cho m nghe.

Bà H i ng gi n l m, song bà không mu n l cái nét gi n c a bà cho con th y, nên bà c n r ngng i làm thinh. Bà có ý trông coi nh ch sui có qua ho c xin l i cho con, ho c xin em dâu v ,thì bà s nói ph i qu y cho ch sui nghe. Bà trông n tháng ch p mà không th y sui hay là rqua nói chuy n chi h t. Bà l y làm phi n, nên b a n bà tính i qua M H i th m ch sui coi t isao mà b t tin cho bi t. Ông H i ng can r ng: “Bà i âu cho th t công. Khéo làm cho hkhinh d . ã bi t mình có con gái, nên h gì mình g m t l n mà thôi, d u m c r h , mình c ngkhông l b t con l i mà g ch khác. Mà th ng T là kh n n n quá, nó hân h i i xô con

nh, tôi nghe nó qua M Tho m n nhà ng v i con nào ó h n m t tháng nay r i, bâygi bà còn qua n n n cho nó v v i con mình hay sao? Không c. b t hi u nh v y, tôinh t nh không cho nó b c ch n t i nhà tôi, mà tôi c ng không cho con M nh qua b n n a.Con tôi thì nó nhà tôi, có gi i nói ti ng gì n a thì t i ây mà nói”.Bà H i ng c i mà áp r ng: “Ông ng có binh con mà nói nh v y, ch sui ch nghe chphi n. Con ch qu y, ch ch v i mình có mích lòng ch nào âu. Hu ng chi con M nh ã cóthai nghén r i bây gi mình b t ch t b t l ng, té ra mình mu n phân r v ch ng nó hay sao.Mình vô ph c g p th ng r hoang àng, thì th ng th ng coi nó làm sao, ch n u mình nóng

y quá thì cái l i tr v mình. tôi qua th m ch sui th coi ch nói làm sao mà. Con c a mìnhthì nó nhà mình ó, ai b t i âu c mà ông s ”.Bà K hi n au n m chèo queo nhà m t mình v i hai a ; Th ng T i bi t không th y tr

. Bà bu n vi c nhà, bà mu n qua than th v i sui gia mà i không c; bà trông cho th y Banbi n Chí ho c cô Ba Ng c n th m mà c ng không th y n.

Bà m i n m t chén cháo r i n m ngoài ván mà ngh cho kho n khoát. Thình lình bà nghe cóti ng xe ng a ch y vô sân. Bà bi u con Mang ra c a coi có khách nào ó. Con Mang b c ra r ili n ch y vô th a rr ng: “Th a, có bà H i ng qua”.Bà K hi n ráng ng i d y mà b bà m t l m. Bà H i ng b c vô trong, sui gia chào h i nhau.Bà H i ng v a ng i xong k bà h i r ng:

- Ch au sao ó mà ch m d v y?

- m nay tôi b nh d quá. Hôm con T bên nây nó tr v b n thì tôi có nói vài b ai tôi qua th m anh ch . Té ra nó v r i thì k tôi xáng b nh, i âu không c h t.

- t nh n d hôn! V y mà b n có hay âu. Ch r c th y nào mà u ng thu c, th y cónói au ch ng b nh chi hay không?

Theo thói th ng, nh ng ng i au b nh hi m nghèo c ng nh nh ng ng i au b nh kín, hhay gi u gi m, không mu n nói ch ng b nh cho ng i ta bi t. Bà K hi n c ng v y, bà s nóithi t r i ch sui b n n ra, thiên h d ngh , b i v y bà nói tr r ng:

- Tôi au c ng không có chi l m; nh c u, nóng l nh, r i b i ho i tay ch n, n ng khôngc, t i v y mà m. Tôi u ng thu c c a ông th y Kham coi có mòi khá khá, mà sao

ng còn h i m t hoài.

- Ch n m xu ng mà ngh . au mà ng i làm chi.

- Th a c. M i ch u ng n c.Bà K hi n bi u con Mang b t v t làm th t ng n u c m. Bà H i ng không cho, bà nói bà m in c m r i i ây, nên không ói. Hai sui gia nói chuy n v i nhau m t h i lâu, bà H i ng

không th y chàng r , bà m i h i r ng:

- Th ng Ba nó i âu v ng?- Nó i hoài có bi t âu mà nói.

Bà K hi n tr l i mà h i bà m t, s c bà bu n lung l m.Bà H i ng th y v y, bà không dám h i n a và bà khuyên ch sui hãy n m xu ng mà ngh . Bà

hi n li u s c ng i ráng n a không n i, nên bà cáo l i r i kéo g i mà n m. Vì con nó làm chobà phi n não nhi u, nên bà n m mà n c m t ch y ròng ròng. Bà H i ng bi t ch sui au n

i con, nên bà day qua têm tr u mà n, cho ch sui ngh .Cách m t h i, bà K hi n l y kh n h t mè lau n c m t r i nói r ng: “Tôi không dè tôi vô ph c

n i n y! Tôi gi u ai ch gi u ch làm chi. Tôi sanh có m t chút con, tôi mu n cho nó c t v i ng i ta. H i nó còn nh , tôi lo cho nó n h c, t n hao bao nhiêu tôi không k . Nó i h c

thì tôi nhà lao tâm tiêu t , l p th ki m ti n s m ru ng mà cho con. Tè ra nó h c, báng nhi ph , không ra gì h t. Tôi ngh thôi con h c không c, thì c i v cho nó, ng nó có ôi

n lo làm n v i ng i ta. C i v r i, nó l i sanh ch ng hoang àng c i ch i hoài, không lovi c chi h t mà l i hân h i v n a. Tôi m c th ng con, thi t tôi bu n r u h t s c. H m nay tôitính qua nói chuy n nhà cho anh ch nghe, mà r i k au nên i không c. Tôi bi t tôi vôph c mà anh ch c ng vô ph c l m. Ph i tôi dè nó nh v y thì tôi có c i v cho nó làm chi.Mà thôi, vi c ã l r i, tôi xin anh ch th ng, h x giùm cho nó. Không bi t ch ng t i tu i hai

a nó xung kh c nên m i sanh chuy n tr c tr nh v y. tôi u ng thu c ít ngày tôi m nh r itôi ki m th y gi i mà coi tu i l i coi. Tôi th y h nh v y c ng hi m, v ch ng tr c tr , h làmám c i, xây phòng l i r i hòa thu n n v i nhau nh th ng.

Bà H i ng th y ch sui thi t tình mà l i bi t ph i, bà không n nói n ng nh , nên bà suy nght h i r i áp l i r ng:

- Ch ai thì c lo u ng thu c cho mau m nh. Chuy n s p nh sau r i s tính.- Ch qua sao ch không d t con T qua ch i?

- Nó c ng mu n i qua th m ch l m, ng c gì hôm tr c th ng T c m không cho nó quabên nây n a, nên nó không dám i.

- Th ng qu ó nói b y, h i nào mà gi n nó.- Th y nó h n nó lung l m. ng ít hay nói mà tánh ng g t. ng nghe nó i xô ánh

ch i con nh ng gi n nên ng c m con nh không cho qua l i n a.- Tôi coi b con T nó còn th ng th ng l m.

- Thì nó th ng ch sao, t i th ng k c c quá, ch có ph i t i nó âu… À, ch có hay vi cgì không?

- Vi c gì?- Con nh nó có nghén.

- y hay sao?- Á, t i v y ó, nên tôi không mu n cho nó i xe i c , s d n.

- u nó có nghén thì nó ph i ti p d ng không nên i xe.

- Nó dã d i t i ngày, ch ph i nó m nh m nh h i tr c, thì tôi bi u nó qua nuôi ch íta.

- Thôi, t ng là nó m nh thì qua ch i, ch nó nh v y thì qua làm chi.

Bà H i ng nói chuy n ch i t i x mát bà m i v .Ch sui v r i, bà K hi n càng bu n h n n a. Lúc nói chuy n v i ch sui, bà gi u, vì không nkhai h t cái t i c a con ra, ch t b a Th ng T r y v r i c u b lên xe mà i, thì c u i bi t

t, không có léo v nhà n a, bà K hi n au mà c u không hay, mà bà gi n, bà c ng khôngthèm sai ai i ki m.

u Th ng T i âu d v y?

u có i âu. C u lên M Tho, c u Tam Hòa khách l u mà ch i; c u có thèm i âu xa làmchi, mà c u không mu n v nhà ch .

u mê m n cô Hai H u, nên eo i theo v ch ng th y thông Hàng mà c y làm mai. Ban uth y thông Hàng nói r ng cô Hai H u ã ành c u r i, nh ng vì c u có v , nên cô không dám

n. C u nói c u ã b v r i, và c u c y th y thông trao l i l i r ng, n u cô ng c u thì c u thch c c u s làm cho cô c h nh ph c tr n i. Cách ít b a, th y thông a cho c u m tphong th mà nói r ng: “B a nay nhà tôi lên th m cô Hai H u và luôn d p nói giùm chuy ncho c u. Cô có g i m t cái th mà tr l i cho c u ây. Th nói chuy n gì không bi t. C u m ramà coi.Th ng T nghe nói cô Hai H u g i th thì c u m ng quá, l t t m ra mà c. Th nh v y:

“Th y T r t yêu d u i!Em không dè ph n hèn m n v ng v n y mà có ph c c th y chi u c . Em r t c m cái tình

tri ng y, ch ng bi t chi mà n b i, ch nguy n ôm kh i tình mà ch ch ng nào th y thi ung i n i tr thì em s xin v i th y cho em theo h u h , ng s m d ng chén c m, chi u róttách n c, cho ph tình kính tr ng b c v n nh .Em th quy t d u ph i ch n b c u em c ng ráng ch , song n u th y có lòng th ng thì xincho chút v t m n làm tin, ng khi nh nhau thì d ra mà nhìn, cho nguôi b t n s u phâncách. Vài hàng s l c, cu i xin quân t dung tình”. H.H.

Th ng T c m b c th coi i coi l i hai ba l n. Th y thông Hàng ng i li c m t dòm c u thìth y s c di n c u t i rói mà mi ng l i chúm chím c i. Th y bi t cá ã nh p m i r i, nên th y

i r ng: “Th nói sao ó c u?”. Th ng T li n trao cái th cho th y thông coi. Th y coi xongi th y tr l i và c i nói r ng: “Tôi oán hay hôn? Tôi th y b thì tôi bi t cô ã ch u r i mà.u cám n tôi hay không, h ?”. Th ng T g t u lia l a mà áp r ng:- Mang n l m. Ch ký tên mà vi t 2 ch H.H. là ngh a gì v y?

- u d t quá! Hai ch H ó là Hai H u ch gì.- À ph i. Mà không bi t th n y ch c vi t hay là c m n ai?

- bi t ch , có l c vi t, ch chuy n kín mà c m n ai.- Ch con gái mà vi t hay quá.

- Theo th ó thì c nói ch ng nào c u r nh rang, không có v , thì c s ng c u, d u ph ich n già c c ng ch , song bây gi c xin c u a cho c m t vài v t gì làm kni m. C nói nghe có tình quá. V y c u tính sao ây?

Th ng T ng i suy ngh m t h i r i nói r ng :

- u cô Hai không có bu c nh v y, tôi c ng không th v i v tôi c. k quá,ch u không n i. th ng th ng r i tôi s làm n n Tòa mà xin phá hôn thú. Bây gicho c m t v t gì làm k ni m, không bi t mua gi ng gì mà cho ây”.

u nói t i ó r i c u châu mày mà suy ngh n a. Th y thông Hàng nói r ng :- Mua gi ng gì thì c u li u, tôi có bi t âu. Nh ng mà cô Hai H u là ng i úng n, n u

mu n k ni m thì ph i mua cho x ng áng ch cho b y b c khinh d .- Theo ý th y, bây gi ph i mua v t gì?

- ni m cho àn bà con gái thì ph i mua n trang, nh bông tai, ho c cà rá, ho c dâychuy n, ho c vòng, mà th nào c ng ph i nh n h t xoàn coi m i c… Cha ch ! Màlàm nh v y coi úng, song ph i t n t i n m b y tr m.

- i! Có h i gì vi c ó; t n bao nhiêu c ng c mà. Th y xin phép i Sài Gòn m t b ai tôi ng mua ch i.

- c. Mà mua th h t xoàn ó tôi không hi u. nhà tôi nó th o l m, tôi m n nói v i mình.

- u c v y thì t t l m … B a nay th 5 r i; thôi th y xin phép tr c, s m m i m t,nh m th 7, mình i.

n hò xong r i, Th ng T ngh trong bóp ph i còn có 700 ng b c, s e mua không ,nên c u tính v nhà o b m mà xin ti n thêm.Vì c u b nhà i trót tháng, c u s m gi n mà không cho ti n, nên tr v c u êm ái l m, xe vôsân c u không dám bóp kèn, lúc vô nhà c u i giày không dám b c m nh. Phía tr c c a óngbì b t, c u ph i i vòng ra phía sau. Mà phía sau c ng v ng hoe, c u ngó quanh qu t th y có m tmình con Mang ng lui cui n u c m d i nhà b p, c u bèn b c xu ng h i r ng: “Má tao iâu, Mang?”

Con Mang áp r ng :- Bà không có n m trên ván hay sao?

- Không.- u v y thì ch c bà vô n m trong bu ng.

- i ch ng n y mà n m trong bu ng n i gì?- hôm c u i n nay, bà r u bà au, nên bà n m trong bu ng hoài.

- au gi ng gì?- Bà ho, r i nh c u nóng l nh.

Th ng T nghe nói au, mà c u không t d u lo s chi h t, c u l i chúm chím c i r i i ri tvô bu ng mà ki m m . C u khoát mùng th y m n m chèo queo, c u h i r ng : “Má au sao ómá?”.Bà K hi n m m t th y con, bà ráng ch ng tay ng i d y mà nói r ng :

- y i âu sao không i luôn i, còn tr v làm gì? M y tính v mà ch c cho tao gi n,ng tao ch t cho mau ph i hôn?

- i ch i mà.- Thì i ch i, ch ai nói m y i âu. Thôi, tao không bi t m con gì n a. i âu thì i cho

khu t con m t tao, ch t b ch t b i gì thì ch t ph t cho r i. kh n n n l m!

- Gi ng gì mà kh n n n!

Th ng T tính v xin ti n, ch ng dè m i út u vô nhà thì b m r y rà. C u ã nghe conMang nói t i c u i nên bà r u bà au, mà c u không thèm ý n câu nói y; c u c ngh trongtrí r ng m mình nên m qu u, không bi t làm sao mà xin bây gi .

u b ra ngoài tr c, i ngang qua bàn th cha, c u không thèm ngó; c u i t i hàng ba r ich p tay sau ít qua l i l i qua mà suy ngh : còn có 700 ng b c, n u mua h t r i l y gì màxài? Mà bây gi m ng gi n, làm sao mà xin ti n cho c? C u i m t h i r i c u tr vônhà trong; c u th y m ã ra n m trên ván, c u l i ng i m t bên mà h i r ng :

- Má au sao ó v y má?

- Tao au sao m c k tao; m y h i làm gì? M y có k n ai âu mà m y h i?- Má gi n thi t hay sao?

- Tao thù, tao oán m y, ch không ph i gi n mà thôi âu!- mà thù oán con cái gì!

- Tao m y ó là yêu, qu , ch không ph i là con. B i yêu qu nên m i theo màbáo i tao nh v y ó.

- Mà ch i r a hay là má ánh tôi t ý má. Má làm cho ã n gi n c a má i. Má mu nlàm sao tôi c ng ch u h t th y.

- Khéo nói li u m ng.- Thi t ch li u m ng.

Bà K hi n day qua ch khác, không thèm nói n a. Th ng T th y m ã d u r i, c u tính th ng th ng r i s òn , nên c u thay mát r i i ra v n mà ch i. n t i c u theo dã lã, ki mchuy n mà nói v i m . Tình m con ng h i gi n thì nói cho hung, ch không th nào mà d t

c, b i v y bà êm l n l n, tính th a lúc con bi t l i mà khuyên d nó.

Th ng T nh n d p y m i xin ti n, c u xin m a s b c tr c cho c u, r i ra giêng m góplúa ru ng h ng h a mà l y l i. Bà K hi n nghe nói t i b c ti n ru ng t thì bà phát gi n lên

i, nên bà h i r ng: “Tè ra m y v ây là v kh o ti n hay sao? kh n n n! M t ng xu c ngkhông c, ng có mong xin ti n tao n a. Thà là c a n y tao cho chó n”.

Th ng T xin ti n không c, nên c u ng m t êm r i sáng b a sau c u tr lên M Tho.n th b y, c u r c v ch ng th y thông Hàng i Sài Gòn. Cô thông bày mua m t mi ng m

ai dông v i m t chi c cà rá nh n h t xoàn, hai món giá n m tr m r i. Chi u tr v M Tho,u trao y cho cô thông và vi t m t cái th r i c y cô em a giùm cho cô Hai H u, cô

thông i m t h i r i tr v nói r ng cô Hai H u c th và k ni m thì cô m ng l m, cô l icó g i m t cái kh n mu soa l a c a cô thêu cho c u làm tin. Th ng T l y kh n d ra coi r i

u x p b túi, b trân tr ng hân hoan vô cùng.êm ó Th ng T than v i th y thông r ng c u h t ti n, không bi t làm sao cho có vài ngànng b c mà xài. Th y thông nói r ng bây gi c u có t tình v i cô Hai H u, không l n ông

Giáo Chu t mà vay n a, v y th y ki m Chà-và mà vay giùm cho c u. Th y thông là ng i long gi i, b i v y th y lo trong vài ngày, xin giùm sao l c chúc ngôn, a b , r i Th ng T em

th cho Chà mà l y hai ngàn ng b c d nh ch i. Th ng T có ti n r i, c u có c n gì mà vnhà n a, b v y m r u, m au, thì m ch u, c u xài, c u ch i, thì c u vui!

t Quy n I

Con Nhà Giàu Bi u Chánh

Quy n II(8)

Xin v ph i tr ng b ng c nh lu t nh, thì tòa m i lên án mà h y hôn thú. Theo nh l ia th y thông Hàng c t ngh a lu t H thu c v ng i Annam ban hành n m 1883, thì tòa cho là khi nào ng i àn bà có ph m m t l i trong m y l i n y:

1) y trai ch ng b t c có b ng c ;2) nhà ch ng mà tr n;3) ánh p cha m ch ng ho c các ng i tr ng th ng khác bên ch ng;4) Ph m t i b tòa hình k u án làm m t danh giá.

Ví nh ng i àn bà không có ph m m t l i nào trong m y l i y, mà ch ng c ng mu n xin11, thì ít n a ph i ki m b ng c ch rõ ràng v mình ho c b t k nh v i công cô, ho c hay ng i

lê ôi mách, ho c có tánh gian gi o tr m c p, ho c ghen t ng làm náo ng trong gia ình,ho c có t t b nh không th sanh con n i dòng cho ch ng c. Mà ph i nh h v ch ng h i m i

i nghèo nàn, bây gi tr nên giàu có, ho c ng i v ã có ch u tang cho cha m ông bà bênch ng 3 n m, ho c ng i v không còn cha m bà con mà tr v n ng d a c, thì Tòa khôngch u cho b .Th ng T suy xét ra thì v mình không có ph m m t cái l i nh nào trong m y cái l i c a th ythông Hàng k ó. Bây gi ph i làm sao? Th y thông Hàng nói ví nh v ch ng ng tình d tnhau n Tòa xin thì c, song làm nh v y là khi nào c i v n cho c ít n a là 2 n m

p lên, và ng i ch ng ph i trên 25 tu i, còn ng i v ph i tròn 21 tu i thì m i c. Làm thy c ng không c n a, b i vì v ch ng c u m i c i có m y tháng, ch ng m i có 19 tu i, vi có 18 tu i mà thôi.

Th ng T còn ng lo li u v s v , thì ngày T t ã g n t i, ng nào thiên h i chng d p d u, nhà nào ng i ta c ng d n d p loa n T t. Nh ng b n ch i b i có l h c ng ngh s a so n n T t, nên m y khách s n t u l u coi v ng hoe. Th ng T bu n, nên s m m i ba

i T t, c u tr v nhà.Bà K hi n h m nay không th huy t n a, nh ng mà n ch a bi t ngon, n m không mu n ng ,nên hình d ng m nhách, n c da mét xanh.

a 30 T t, th y Ban bi n Chí lên coi bi u tá n tá th quét t c nhà c a, chùi lau bàn th .Th nng T v th y trong nhà l ng x ng thì c i mà nói r ng: “Anh Hai, nh làm coi c quá!Tôi nói tôi v ng coi d n nhà n T t, té ra nh làm tr c tôi ch !”. C u m n tr n v i anh r i ith ng vô nhà trong mà h i m r ng: “Má có i ch T t hay không má? H ng, cam n m naynhi u quá. D a h u c ng nhi u n a, mà tôi nghe nói h bán m c h n m i n m”. Bà K hi n nghcon vô tình vô ngh a, mình au nó không nhà mà nuôi, i ã thèm r i v nó c ng không thèm

i th m coi mình m nh hay ch a, b i v y bà gi n bà không thèm nói i nói l i m t ti ng chit.

Th ng T thay mát xong r i tr ra ngoài tr c ng i nói chuy n v i anh. Th y Ban bi n Chíth y nhà d n d p ã g n r i, mà l i có em v n a, nên th y i nón tính i v , chi u r i s lêncúng r c ông bà. Th ng T i theo anh ra c a r i h i anh r ng:

11 Ly d

- Anh Hai, lúc n y anh khá hay không, anh?

- Làm gi ng gì mà khá?- Tôi nghe nói anh có m c n ph i hôn?

- Em h i chi v y?- i cho bi t v y mà.

- Có m c chút nh, ch sao cho kh i c.- Anh m c n anh làm sao anh tr ?

- Thì th ng th ng l n h i tr cho ng i ta ch bi t làm sao?- Anh mu n có ti n tr n hôn?

- Làm sao mà mu n c?- Tôi mu n hai anh em mình nói v i má mùa n y ph i cho anh em mình góp huê l i

ng h a và ph n th c luôn h t th y. Má ã có ph n d ng lão r i, còn h ng huê l ii ph n th c c a mình là ngh a gì.

- Thì em nói v i dì i.- Tôi nói m y l n má c r y tôi hoài. âu bây gi anh nói th coi.

Th y Ban bi n ng suy ngh m t h i r i nói r ng: “Thôi, mai có con Ba nó v r i em xúi nónói”. Th ng T g t u áp r ng: “ c, mai ch Ba v m ng tu i, tôi s xúi ch nói.Mi n là ch kh i u, r i tôi ti p cho”.Thi t qu s m m i mùng m t T t có cô Ba Tr n Th Nga v i ch ng là H ng ch Hà Trung H u

d i Ch G o lên m ng tu i. Hai v ch ng ghé nhà th y Ban bi n Chí tr c. Th y Ban bi nem m y l i c a Th ng T nói hôm qua mà thu t l i cho em gái nghe. Cô Ba Ng c nói r ng:

“D u nó không xúi tôi c ng nói. Không ph i tôi ham n, ng t vì chuy n c quá, nh n làm sao choc. Anh ngh ó mà coi, cha m mình làm m hôi xót con m t m i có s nghi p ó. Bây

gi anh em mình không c h ng, cho ng i d ng h giành h n h t nh v y, mình nínc hay sao? Cái ng i mà bày m u thi t k ng gi t gia tài c a ng i ta nh v y, ông tr i

nào mà cho h ng lâu dài. V y ch anh không có nghe chuy n bà C nào d i Gò Công ó, bng t h t gia tài c a con cháu bên ch ng mà cho con r b , tè ra ông tr i có con m t,

th ng r b n c có ít n m r i au h ng c t l i mà ch t, n không c, b ru ng t l i chothiên h h ng, mà l i còn mang ti ng x u v i i n a ó sao”.

ng ch H u nghe v nói nh v y thì can r ng: “Ý cha ã nh nh v y, thì mình ph i v ng,ch nói làm chi cho mích lòng. i nh n ngh a m i quí, ch b c ti n ru ng t mà quí gì. ãbi t mình c nên mình ph i nói, nh ng mà nói ra thì chi cho kh i ng t i vong h n c a cha.Thôi, nín thinh làm ra l p khác mà n t t h n.

Cô Ba Ng c c i g n r i áp r ng: “Mình làm Ph t c thì mình làm, ch tôi còn v ng h ngtr n, tôi t bi không c”.

Nói chuy n ch i m t lát r i v ch ng Ban bi n Chí v i v ch ng H ng ch H u d t nhau lênnhà th mà m ng tu i ông bà. n Xuân nh t bà K hi n c ng ph i ráng m t g u thayqu n i áo, nh ng mà o nhà không yên, nên bà ch ng có chút chi vui v .

ng tu i ông bà xong r i, cô Ba Ng c h i bà K hi n r ng:

- n y sao co dì m d v y dì?- Dì au g n 2 tháng nay không m sao c.

- Dì au sao ó?

- cái th ng ti u qu trong nhà nó làm cho dì bu n r u, nên m i mang b nh. C i v ch t cho nó, nó l i làm phách, nó ánh ng i ta r i b tr v b n nây. Ng i ta theo qua,

nó l i xô i ng i ta n a. X a rày nó lên n d m n m d m y nhà ng trên M Thong theo theo m; nó m i tr i v h i hôm qua ó a. Dì ngh thi t ng vô ph cm, nên v a m i nh m m t là con ã h r i!

- u v y thì T t n y con T không có v bên n y.

- Nó ã ánh i con n r i nó có thèm qua b n n a âu mà con n dám qua. X a rày dìc có b nh, dì c ng không i qua b n c mà nói ph i trái.

- Th ng T nó còn kh d i, ham ch i b i, dì trong nhà dì ph i d y nó, ch dì nói t i chatôi vô ph c, r i dì b ph cho nó h sao c.

- Nó có m x a gì n ai âu mà r n d y. Dì nói nó g t ngang luôn luôn. Thôi, dì lo thândì; dì không k con cái gì n a h t. kh n n n, nó mu n xách b thây k nó.

- Không bi t ch ng t i nó không ng con bác H i ng Th ng, mà dì ép nó, nên bây gi ch ng nó m i tr c tr . Dì ph i tính làm sao, ch dì gi n l y dì nói v y sao c. Nó i dì mà dì không d y d k m ch , dì nó h , thì dì có l i v i cha nhi u l m.

Bà K hi n ã bu n r i, mà bà nghe m y ti ng gay g t c a con gh nh v y, thì bà l i càng bu nn n a, nên bà ng i l ng thinh.

Cô Ba Ng c b c l i têm tr u mà n và nói r ng: “B a nay có anh em tôi v m t, v y xinphép dì cho tôi nói chuy n nhà m t chút; cha m t mà cha ã có chia ru ng t cho các con,

a nào có ph n a n y. Dì thì c ng có ph n d ng lão nh m y anh em tôi. Nay lúa h g t g ni, v y xin dì so n t tá coi ph n c a ai thì giao cho n y ng có góp lúa ru ng, k o tá n h

làm hao h t h t”.

Bà K hi n châu mày ng m ngh m t lát r i bà áp r ng:- Theo t chúc ngôn t ng phân, thì dì n huê l i h t th y ru ng t cho t i ch ng nào dì

ch t, các con m i h ng c. Chúc ngôn nh v y, mà con Ba bi u giao t tá, giao làmsao c.

- a là c a cha m tôi làm ra. Lúc cha tôi n y u dì òn âm m u ng cha tôi làm chúngôn nh v y. Bây gi thi t dì nh t nh t h t gia tài c a cha m tôi mà n m t mìnhhay sao?

- i ý ng nh nh v y, ch dì mu n sao c. Sao h i ng l p t ng phân, con Bakhông bi u ng s a l i, ký tên h t, r i bây gi nói cái gì?

- ! Dì nói x c h ng tôi làm chi! T i tôi th ng cha tôi l m nên m i ký tên, ch khôngph i tôi d i âu. Xin dì hãy suy ngh l i: c a cha m ng i ta làm m hôi xót con m t,mà ng i ta không c h ng; còn mình là ng i d ng không có công lao chi h t, màmình âm m u t h t mà n, thì n sao cho b n. Tôi ã có th y nhi u cái g ng r i, nkhông c âu dì.

- Bây gi con Ba nó r a tôi ch .- Không ph i r a. Tôi nói chuy n cho dì nghe v y, ch ai mà dám r a dì. Dì c ng bi t tôi

không ph i nghèo c c gì nên v ây mà òi gia tài. Tôi nói là vì vi c chung, vì l ngay.Dì ngh ó mà coi, anh Hai tôi là tr ng nam, mà dì âm m u làm cho ph n n c a nhthua ph n c a th ng T , cái nhà th nh không c . Dì làm nh v y không c nh haysao? ã v y mà dì không cho nh lãnh huê l i ph n n c a nh n a, thì nh l y chi mà tr

tr n n cho ng i ta. Dì ph i xét l i, không nên ác quá nh v y.

Bà K hi n ng i l ng thinh.

Th ng T nãy gi ng i nghe ch không nói chi h t. Ch ng th y m d u r i c u m i xen vô mànói r ng: “Ch Ba nói ó ph i l m. Ví nh má có g t gao, má không cho huê l i ph n th c, thìmá c ng ph i cho n huê l i h ng h a, ch má giành h t sao c. Má ôm t i huê l i h ng

a n a thì anh Hai l y gì mà cúng qu y ông bà?”.

Bà K hi n tr n m t ngó Th ng T mà m ng r ng: “Th h c ng xen vô nói chót chét.Khôn d à! Tao cho, tao cho th ng Hai n huê l i h ng h a. Tao cho m t mình nó mà thôi,ch tao không cho m y âu mà nói ch n r n. Giao huê l i h ng h a cho m y ng m y cúng

y con m y th ng m, ch m y cúng ai”.

Th ng T qu u m t áp r ng:- Má không giao cho tôi sao c.

- , tao không giao, m y có gi i thì i ki n tao i.- x a má h a má giao, bây gi má ch i hay sao?

- ng m y t t kìa, ch m y theo àng m bây gi m t h t lúa tao c ng không cho.Th ng T rùn vai ng d y b i ra phía tr c. Cô Ba Ng c bèn ti p mà nói v i v i m gh

ng:- Tôi có c n gì xin huê l i h ng h a cho anh Hai tôi âu, b i vì huê l i y t nhiên dì

ph i giao, ch không l dì giành mà gi m tôi c. Tôi nói nãy gi ó là nói huê l i vph n th c kia.

- Tôi mu n cho ai n ph n nào tôi cho, b ng tôi không mu n thì thôi, không ai ép tôi c.Ai có nói c thì lên Tòa mà ki n.

- Dì ng có thách mà. N u i ki n ra gi a Tòa, tôi nói dì càng thêm x u h , ch t t gìó mà mu n cho tôi ki n.

- Tôi x u thì h c ng không t t gì.- là ai?

- Bi t âu.Th y Ban bi n Chí v i H ng ch H u th y cô Ba Ng c mu n nói h n, s ng i nói d n lân r isanh r y, nên ra d u cô v . Th ng T thay r i l y xe ch y theo xu ng nhà th y Ban bi n.

y anh em ng i nói chuy n v i nhau om sòm, mà ch ng nghe chuy n gì khác h n là chuy ngia tài. Th ng T nói r ng: “Tôi c ng bi t má tôi thâu huê l i thì có ích cho tôi, b i vì thâu màtích tr ó, thì ngày sau tôi h ng, ch ai mà vô ó. Nh ng mà tôi không tham b y nh v y.Ru ng t là ru ng t c a cha, ba anh em mình là con h t th y, thì ph i h ng ng v i nhau,có l nào tôi giành gi t mà n t i ph n c a anh Hai và c a ch Ba n a. Tôi có nói v i má tôihoài, tôi bi u cho n h t th y i. T i b ng má tôi tham quá nên m i d c d c ó. H i c i v chotôi c ng v y a. Th y ng i ta giàu, nên mu n em nhét tôi vô ó ng n c a. Làm chi v ykhông bi t. Ph i thì thôi, ch giàu nghèo là ngh a gì”.Cô Ba Ng c nghe em nói hành m , nh ng mà câu nói nào c ng có ý ngh a, b i v y cô khuyên

ng: “Chuy n gì em cãi v i dì thì em cãi ch còn vi c v ch ng thì ch khuyên em ng có cãii vì ch bi t hai v ch ng bác h i ng hi n c l m, mà tánh n t con T c ng d th ng n a.

Em có v nh v y, thì là có ph c l m r i, em không nên tháo trúc”.Th ng T l c u áp r ng:

- Không có c ch Ba à. Tôi bi t v tôi th ng tôi l m, nh ng mà tôi th ng nó khôngvô.

- i sao v y?

- i không ph i duyên n , hay là t i sao không bi t.- Sao em bi t không ph i duyên n ? Em ng có nói nh v y. Thôi s n ây em ch y xe

qua m ng tu i cha m v em i.- Ai i âu v y cho c. M c c l m nà. Tôi i nó r i, bây gi còn l t qua thì coi sao

c. Tôi tính n T t r i, tôi c y ng i ta nói v i nó vô n xin Tòa phá hôn thú choi. Tôi mu n cho nó vô n d h n, ch tôi vô n s Tòa b t b khó l m.

- È! ng có nói b y nà. Gi ng gì mà phá hôn thú!- Thì v ch ng không hòa thu n, t t h n là phá hôn thú ph t cho r i, ng nó l y ch ng

khác, tôi c i v khác mà làm n ch sao.- Em ng có nói nh v y. V ch ng còn nh , sao kh i n n chút nh. N u m i ng i

r y l n v i v u xin h t th y, thì ch t ng ch ng còn c p v ch ng nào h t.- Ch không hi u chuy n c a tôi, sau r i ch s bi t.

- Ch không c n hi u chuy n c a em làm gì. Ch mu n v ch ng em thu n hòa v i nhaumà i thì t t h n.

- Tôi coi th không c.Th y Ban bi n v i H ng ch c ng ti p v i cô Ba Ng c mà khuyên Th ng T ph i i m ngtu i bên v , Th ng T nh t nh không ch u i, c ó n u ng, nói chuy n ch i hoài. n x

ch ng H ng ch H u t mà v . Th ng T không cho i xe ng a, theo ép ph i lên xe h icho c u a v Ch G o.

n T t r i, Th ng T c ng l n qu n trên ch M Tho, ch không ch u v bên v , khôngch u nhà, mà c ng không mu n i ch i n x nào khác. Ch ng ph i M Tho có th ng c nhhay là có cu c vui gì n n i c u mê m t không th n i ch n ra kh i c. C u n M Tho là

i M Tho có cô Hai H u, c ng nh cây kim a bàn c xây (xoay) v h ng b c là t i tánh ch tc á nam châm g n n i u cây kim ph i ngó h ng b c mà thôi. Ví nh trong lúc n y mà ông

Giáo Chu t d i nhà xu ng M H i, thì có l c u tr v M H i ch không lên M Tho làm gì.t bu u chi u, Th ng T ch y xe i ch i m t vòng ngang nhà cô Hai H u, r i c u tr v nhà

hàng ng i u ng r u c m ch ng mà ch th y thông Hàng. Có m t a nh ôm nh t trình i bán,nó ghé l i bàn c u ng i mà m i: “Mua nh t trình, th y. Nh t trình b a nay hay l m!”. C u vì cáiti ng “th y” nên móc túi qu ng ra m t c c b c mà l y m t t nh t trình. C u m nh t trình ra,

t qua l t l i, th y có hai ch l n “ tín”, c u bèn c nh v y:

“ n báo l y làm vui m ng mà nghe tin M. Ngô Th a K , phó l c s Tòa s Sài Gòn là anh emn h c c a b n báo T ng lý, ngày 25 tháng giêng n y s làm l giao duyên cùng cô Tr ng Thu, là ái n c a ông Tr ng V n Chu t, c u giáo s M Tho.n báo c u chúc cho Ngô-Tr ng hai h s c c m h o hi p, n i tóc tr m n m”.

Th ng T c bài y r i thì m t mày tái lét, c p m t chóa lòa, m hôi d m d , tay ch n b nn. C u ng i không c nên buông t nh t trình trên bàn mà ng d y, ng bàn ngã ly r u,

ly b , r u ch y t g ch. Th ng b i l t t ch y l i, m t tay l y t nh t trình, m t tay l mmi ng ly b . Th ng T châu mày, ch ng n nh ng mà ngó.

Th y thông Hàng ngoài b c vô, mi ng c i ng n ngo n, v vai Th ng T mà h i r ng:“Gi n ai mà r u p ly ó?”

Th ng T x m t, b c l i gi t t nh trình trên tay th ng b i và a cho th y thông H ng vàch bài “H tín” mà nói r ng: “Th y c thì bi t cái gì v y h ?”.

Th y thông H ng ng c d t bài r i th y kéo gh mà ng i, tay x p t nh t trình l i r t kng, mi ng th y nói ch m rãi r ng: “Cái gì mà k v y kìa! C ã h a v i c u ch c ch n quá,

mà sao bây gi l i l y ch ng. B ng àn bà con gái thi t khó do!”.Th ng T châu mày x m t, i qua i l i, giày khua c m c p trên g ch, r i c u gi t t nh ttrình x p b túi và nói r ng: “ kh n n n, vô h u, nó mu n nh v y r i nó coi”.Th y thông ngó c u lom lom mà h i r ng:

- u tính sao bây gi ?- Tôi lên Sài Gòn tôi m n nh t trình n hành b c th nó g i cho tôi ó, làm nó mang x u

cho bi t ch ng.- u ch ng nên nóng n y l m. Nó có ti n, mà bây gi nó l y ch ng thông th o lu t n a;

th ng th ng mà tính, ch làm b t t nó ki n th di n mình mang kh n.- Tôi nói bông lông, ch tôi nói ch danh nó làm chi mà s nó ki n.

- u c u nói bông lông thì làm sao cho nó mang x u c?- y bây gi làm sao?

- Tôi bi u th ng th ng r i s tính.- Còn b n n m b a n a ch ng c i nó, th ng th ng cái gì …N y tôi tính nh v y: tôi em

cái th tôi m n th ch p hình h ch p l i r i tôi g i theo ki u th ph t cho th ng ch ng

nó m t cái c ch i. H ch ng nó c th , mà th y trong nh t trình nói n a, thì t nhiênnó hi u. Làm nh v y c hay không?

- Không c. C u làm v y thì c u b ki n th di n li n.

- Nó có bi t tôi âu mà ki n.- Nó ki n nhà nh t trình thì lòi c u ra ch gì.

- Tôi d n tr c nhà nh t trình ng ch tôi.- Tr i i! C u nói chuy n nghe d nh ch i. C u n hành m t b c th quan h nh v y,

làm ph m danh giá m t con ng i gái nhà giàu mà l i là v m t ông phó l c s , n u c ukhông lãnh trách nh m thì nhà nh t trình nào dám in.

- Tôi ch u ti n cho h .- Gi i l m c u ch u m t vài tr m ng b c, r i ng i ta b ki n th ng th di n m t ôi

muôn, ch t ng i ta còn gì.- Thì nó vi t th cho tôi, nó th th t s làm v ch ng v i tôi, bây gi nó l y ch ng khác,

tôi in th cho thiên h bi t cái thói vô h u c a nó ch i, nó ki n tôi sao c.- Nó vi t th riêng cho c u, ch nó có cho phép c u n hành vào nh t trình âu. ã v y mà

nó không có ký tên thi t, ch ng c u n hành vào nh t trình và c u nói nó, r i nó ch i c ui làm sao?

- Ch nó vi t, bây gi nó ch i sao c.- Sao c u bi t ch c ch trong th ó là ch nó vi t? Ví nh nó m n ai vi t, r i c u làm

sao? Con Hai H u khôn ngoan l m, ch không ph i nh con gái khác âu. N u nó m ivi t th cho c u không y m t tháng nay, mà nó tr lòng ng ch khác, thì tôi ch c thó không ph i ch nó vi t âu.

- y ch bây gi làm sao? Tôi cho nó n m sáu tr m ng b c n trang làm k ni m,bây gi nó eo ng cho ch ng nó ng m thì t c tôi quá mà! Tôi gi n là gi n cái ó, ch

t con àn bà b i c b c tình nh nó, tôi không sá gì.

- Thôi, có ng i ta vô u ng r u n a kìa, ng có nói ng i ta nghe. m t lát n a vônhà tôi, r i tôi s tính cho c u.

Th y thông kêu b i em r u l ng x ng, Th ng T ch b , c ngó s ng ra ngoài ng, khôngng r u, mà c ng không nói chi h t. Th y thông u ng ã r i m i d t nhau i n c m Tây.

n 8 gi t i, th y thông m i d t Th ng T v nhà. Th y l y bài nh t trình mà c cho vnghe, r i h i t i sao cô Hai H u nói nh v y mà bây gi làm nh v y, và r y v bi u ph i lên òi

k ni m l i cho .Cô thông H ng nghe rõ u uôi, cô c ng gi n l m, l t t vô bu ng l y áo en dài mà b n, l ykh n l a tr ng v t vai, tay gài nút áo, chân b c lên xe kéo, mi ng nói láp dáp r ng: “ tôi lêntôi m ng cho nó bi t m t tôi. Nó g t ai ch g t tôi sao c”.

Th ng T v i th y thông Hàng ra ng i lên i xu ng mà h ng mát ng i cô thông. G n10 gi cô thông m i tr v . Cô ngó th y ch ng thì cô ng ng xe nh y xu ng và móc b c c c trti n xe và nói r ng: “Tôi nhi c nó ã i. Nó khóc d . Vô ây, vô nhà tôi nói cho mà nghe”.Ba ng i u i ri t vô nhà. Cô thông bèn thu t r ng: Cô lên nhà ông Giáo Chu t, th y có m t ítng i ang lau chùi bàn gh s a so n ám c i. Cô ng i ch i m t h i r i ng t nh cô Hai H ura sân, cô h i t i sao ã g i th , nh n mi ng, th th t giao duyên k t tóc v i c u T mà bây gi

i l y ch ng. Cô Hai H u khóc t m t c t m t i mà nói r ng cô b ông Giáo g ép, cô không ng,

ông òi th t h ng th t h u, c c ch ng ã cô ph i thu n tùng, nh ng mà cô th th t cái tình cô ii c u T d u cô ch t c ng không phai l t, n u ki p n y cô không làm v c u T c, thì cô

nguy n ki p sau cô s làm thân trâu ng a mà n b i. Cô thông gi n nên cô nhi c m t h i, tráchcô b c tình b i c. Cô Hai H u khóc lóc n n n xin th ng giùm ph n cô, n u c tình thì m thi u, n u c hi u thì m t tình, bây gi cô nh ng i không h n, b i v y cô xin c u T ngphi n cô tôi nghi p. Cô thông l i nói cô có òi k ni m l i, thì Hai H u nh n l i xin c u T

cho cô gi mà làm d u tích, b a nào cô bu n cô l y ó ra xem c ng nh th y c u T v y.

Cô thông thu t l i, mà lúc cô m ng nhi c thì cô lên tay tr n m t, lúc Hai H u khóc than thì cô rau th ng, cô làm cho Th ng T t ng t ng cái cu c hai cô nói chuy n nh th y tr c

t, b i v y c u ng lòng, c u l y kh n lau n c m t, và c u nói r ng: “Không ph i tôi ti cy món . tôi cho r i có l nào tôi òi l i. Tôi t c là t c cô Hai H u l y ch ng mà c

không cho tôi bi t tr c … Tôi s tôi ph i ch t. Tôi bu n quá, bây gi tôi có bi t cái gì là vuia âu …”.

Cô thông th y Th ng T au n vì tình cô b t ng lòng, nên cô nói r ng: “Không ph i conHai H u nó không th ng c u. Tôi bi t nó th ng l m ch , ng t vì ông Giáp ép quá, ph n nó làcon, nó cãi cha sao c. C u ph i ngh cái ó mà dung ch cho nó. i! Mà con Hai H u c ngkhông quí gì ó mà ti c. tôi ki m làm mai cho c u m t ch còn l ch s , còn khôn ngoan b ng

i nó n a. Ch em b n c a tôi không thi u gì. C u ng bu n gì h t. Nó v cha nó, nó khôngngh n mình, th nh v y mà bu n gi ng gì”.

Th ng T th ra mà nói r ng: “N u cô Hai H u xa tôi, thì t rày s p lên tôi không thèm ngóàn bà con gái nào n a h t”. C u nói d t l i r i ng d y cáo t mà v . Th y thông Hàng t ý

mu n i ch i v i c u, C u l c u nói r ng c u v M H i, c u không mu n i ch i n a.Th ng T lên xe i r i, th y thông Hàng ngó v và c i và nói r ng:

- m ngoái c u T có nói v i tôi r ng c u là con nhà giàu, nên ph i ch i b i ng h ckhôn. M y tháng nay tôi cho c u h c c vài bài r i, không bi t c u có hi u ng ghivào trí hay không.

- Tôi s c u nóng gi n, c u lên nhà ông Giáo c u làm r y r i b chuy n quá. Té ra êmc c ng khá.

- Dám làm r y âu. N y, mà mình ng có eo ó, r i c u ngó th y thì k l m a.Th ng th ng nguôi ngoai cho c u quên r i s em ra c ng ch ng mu n gì.

- Mình t ng tôi d i hay sao?

- Không, tôi d n h v y mà! C u h o mèo l m. ít b a c u ngui ngoai, c u h t nh conHai H u, r i mình ki m a nào b nh b nh mình c t cho c u. Cái b t ng ó h r chnào thì mê ch n y, d c t va12 l m.

- Mình ó cho tôi. Tôi có tính r i. tôi c t con Ba V nh T ng cho c u ch i.

- Con Ba nào?- y! Mình không bi t âu. ng có h i th m.

- Mình s tôi tò mò hay sao mà gi u tôi?- Bi t ch ng âu.

Th y thông c i r i óng c a i ng .

12(gi ng Tri u Châu: i-a) nó, anh y.

Ng i ta móc túi m t l n r i, bây gi ng i ta tính l t da n a, mà t i nghi p cho Th ng Tquá, c u không hay không bi t chi h t. C u th t tình vì cô Hai H u, c u tr v nhà n m dàu dàukhông mu n nói chuy n, mà c ng h t mu n i ch i n a. Ch chi bà K hi n bi t tâm lý, bà th alúc con ng th t chí th t tình, bà khuyên gi i mà d t con tr vào ng ph i, thì có l Th ng

n n n th ng l i v nhà, r i t bi t m y cu c hoang àng, mà vui thú m m nhà giàu nhthiên h . Ng t vì bà có ti n ch không có h c, bà bi t c ng con mà không bi t d y con; ã v ymà con nó làm quá b ng bà r i, m y tháng nay bà gi n l y tính b ph , bà lo d ng b nh, chkhông mu n nói t i con n a, b i v y con i bà không c n, con v bà không h i, con bu n m ccon, bà không thèm bi t t i.

Th ng T n m nhà bu n b c, c u m i nh t i s n c u vay c a ông Giáo Chu t, tháng giêngy ph i tr v n và l i m t ngàn b n tr m ng. C u vay 2 ngàn c a Xã tri13 , ph n thì b nó

ch n l i tr c, ph n thì b th y thông Hàng m n h t ba tr m, ph n thì c u xài b y b , bây gicòn tám tr m m y. S y em mà tr cho ông Giáo Chu t thì không ; mà tr r i còn ti n âumà xài.

u lo tính vài b a r i c u n n n v i m xin s lúa ru ng h ng h a ng bán mà tr n . Lúc ytá n ng ch lúa ru ng t i ong n m n p. Bà K hi n không thi u gì lúa, nh ng mà bànghe con nói hai ti ng “tr n ” thì bà gi n quá, bà d n không c, bà la r y om sòm. Bà nói:“M y ta r p14 theo phe th ng Chí v i con Ng c thì xu ng nhà hai a nó mà xin ti n. L i còn nóixin lúa ng bán mà tr n ! M y m c n h b tù m y cho m y bi t ch ng. Lúa c a tao, taokhông cho ai h t nào h t”.Th ng T x m t rùn vai, không thèm nói i nói l i.

Bà K hi n au v a m i khá khá, mà bà gi n con n a, b i v y êm y bà ng không c, phátth huy t l i r i n m m t.

Con Mang l t t ch y r c th y thu c c m huy t c, nh ng mà ch ng m t c ng còn hoài.n n y Th ng T nhà, th y m au rõ ràng, bi t ch ng b nh hi m nghèo, nên có s c lo s

chút nh. C u x r l i c a bu ng v i ông th y thu c và m y a , mà c u không bi t nói m tti ng chi cho m vui lòng. H bà K hi n th y m t c u thì bà nói: “M y gi t tao. Tao bi t mà,

y mu n gi t tao cho ch t ng m y phá s nghi p n y. Tao ngh thi t tao ti c công tao m yquá”.

Th ng T b i ra ngoài không dám tr l i.Bà K hi n m t luôn t i ba b a, th y thu c làm h t s c mà không bi t ph ng chi làm cho bàkh e c.Th ng T sai th ng Ng xu ng nhà báo tin cho th y Ban bi n Chí hay. Th y Ban bi n ch y lênth y m gh b nh n ng, m i sai ng i i cho em r hay. Cô Ng c v n h n m gh hoài nên ctin cô không ch u i th m. H ng ch H u r y v , nói r ng ai qu y m c ai, mình không nên l yqu y mà tr qu y, b i v y cô Ba Ng c m i ch u i v i ch ng lên M H i.Cô Ba Ng c tuy gi n, mà lên t i nhà th y b nh m gh nh v y thì cô ng lòng, nên khuyên anh

i ch ng i r c th y thu c Tây, ho c may có c u c hay không. Bà K hi n bi t trong mìnhnh nhi u, không th kh i ch t, b i v y bà c n không cho r c th y thu c Tây. Bà th y con

gh , con ru t có m t thì bà khóc mà nói r ng: “C ng vì th ng T mà tao ph i mang b nh ây;mà c ng t i tao th ng nó quá nên m i ra c i nh v y. Th ng Hai v i con Ba, b c l i g nây cho dì nói chuy n: Dì g i th ng T l i cho hai con. Hai con ráng th ng giùm em; n u hai

13 (Chetty) là tên m t giòng h l n mà c ng là tên m t hi p h i l n c a n . Chà Chetty hay Chà Xã tri Vi tNam là nh ng ng i n n i ti ng cho vay n l i c t c .14 toa r p

con phi n dì, s ngày sau nó không có c m n. Tuy nó khác m , song nó c ng m t máu m t th ti hai con: V y xin hai con dìu d t giùm nó, ch nó ngang tàng mà kh d i l m …”

Bà K hi n nói t i ó r i bà m t ng t, không nói c n a. Cô Ba Ng c v i Th ng T nglòng nên hai ng i khóc d m d .Th y Ban bi n khuyên r ng: “Xin dì an tâm. Em c a tôi, n u tôi không th ng nó thì th ng ai.Dì còn thì tôi ph i cho dì d y d nó. N u r i dì theo ông theo bà, thì tôi là l n, tôi ph i b o

c nó ch sao. Dì u ng thu c cho mau m nh, ng lo vi c chi h t”.

Bà K hi n t ý mu n th y m c con dâu. Cô Ba Ng c l t t sai ng i ng i xe qua ch Ông V ncho v ch ng ông H i ng Th ng hay và xin r c cô Ba M nh.

Bà H i ng Th ng i v i con gái qua li n. Bà K hi n th y m t dâu thì bà khóc. Bà kêuTh ng T l i g n mà nói r ng: “V con áng l m. Con ph i th ng nó. L i má khuyên con âylà l i chót. Con ph i nghe má, ng có cãi”.Hai v ch ng Th ng T khóc h t.

Bà K hi n t t h i! …

Công vi c làm nhi u khi nên h là t i may r i, ch không ph i gi i d . Cách i c ngy, nhi u khi i ng ph i hay là i ng qu y là t i v n h i khi n xuôi, ch không ph i t i ý

ng i quy t nh.

Tr n Th ng T là ng i t nh c m c ng, nên quen thói ng nh, ch ng úngtu i i h c, m út nhét ti n nhi u nên quen tánh n ch i; mà lúc nào c ng v y, cha thì m cch m lo làm cho s nghi p càng l n thêm, m thì m c thi t k gi t gia tài c a con, b i v y c uch ng h c nghe ti ng d y d v o làm ng i. Khi c u b c th nh t vào ng i, làkhi c u c i v , khi cái óc c a c u tr ng l ng, cái lòng c a c u trong veo, c u không hi u thnào là ph i, th nào là qu y, c u không dè ng i sao là nên, ng i sao là h , c u ch bi t c u làcon nhà giàu, c u có vài tr m m u n, c u có s n m t tòa nhà ngói, r i c u t ng c u h n thiên

h t th y, ai làm trái ý c u thì c u gi n, ai không chìu lòng c u thì c u h n. Vì t i tâm tánh c unh v y ó, nên c u không bi t th ng yêu v , mà r i c u l i th t k nh th t hi u luôn v i m

Tuy v y mà ch n tánh c a c u c ng có ch t t: 1. C u bi t th ng nhà nghèo, nên n m tr c c uchia ti n cho trò Khá; 2. C u không tham ti n, nên lúc nói v , m khoe ông H i ng Th nggiàu, c u không t ý vui m ng; 3. C u công bình, nên m i l n xin h ng huê l i ru ng t thì

u nói luôn cho anh, ch không ph i c u không k tình c t nh c: Con nhà giàu m th coic bao nhiêu ng i có nh ng tánh t t y.

Th mà c u Th ng T v a m i b c ch n vào ng i, c u li n i l c n o. Theo thói th ngng i ta cho c u là “h ”, thì cái h n y rõ ràng là t i v n h i; mà có mu n b t ch t n a, thì nói

i gia ình giáo d c gây ra, ch nào ph i c u s n có cái óc h t h i m i l t lòng hay là lúc c i r i thì c u quy t h mà ch i. C u có nói v i th y thông Hàng r ng: Ph i xài ti n chút nhng h c khôn; m y l i y ch rõ c u s cái h ngày sau l m.

Vì v không khôn lanh mà k m s a tánh c u c, mà c ng vì m không có h c th c mà dìut b c ng cho c u, b i v y c u buông lung ch i b i m y tháng t n hao h t m y ngàn. ã

bi t t n hao nh v y thì u ng ti n thi t, nh ng mà nh có s t n y c u m i g p c cái c nhlàm cho c u chán ngán nh n tình; c u b n b tr v n m co, r i nh n n n mà gi t mình, nênlo ph ng ki m ch c mà tr .Bà K hi n nh m m t nh m lúc c u Th ng T ng o não cu c i, h t mu n i ch i n a.

u suy xét cái c ch c a c u i v i m , bây gi c u m i hi u t i c u mà m r u bu n mangnh n n i b mình. C u nh m y l i m tr i trong lúc g n t t h i, bây gi c u m i ngh t iu mà phân r v ch ng, ch v c a c u ch ng có l i chi h t. C u l y làm n n n v s c u ng

ngh ch v i m , mà c u c ng l y làm h th n v s c u tính v ng c i cô Hai H u.

ng lúc c u quay u d m tr b c vào cái ng mà th t c kêu là ph i, n u c u g p v ni xuôi thu n, thì có l c u c ng vui h ng thú gia ình, c u c ng an h ng c a ph m nh

các con nhà giàu khác. Ti c vì khi t ng táng bà K hi n xong r i, th y Ban bi n Chí ra l tr uu ng nói cho Th ng T l y xin v ch ng ông H i ng Th ng cho cô Ba M nh luôn

bên nây mà qu n su t vi c nhà, thì ông H i ng không ch u quên vi c c , ông không ch u nh ni, ông c nói ông g con, ông có giao, nên không th cho con v bên ch ng c. Ban bi n

Chí v i ông ch H u hi p nhau nói h t s c ông m i xiêu lòng chút nh, song xiêu lòng là ôngch u cho con qua l i mà thôi, ch luôn bên nây thì ông nh t nh không cho ngay.

Khách kh a v h t r i, m y anh em th y ban bi n Chí m i suy tính ti n b c. T hôm bà K hi nt h i thì cô Ba Ng c ki m l y xâu chìa khóa mà b túi. Cu c t ng chung t n hao m y b a m t

tay cô xu t phát h t th y, Th ng T ch ng h bi t t i. Nay cô m t s t t cây so n h t vàng

c mà m tr c m t anh em thì s b c trong t s t c 18 ngàn ng, còn s b c trong t câyn b y tr m. Cô xin lãnh s 700 l mà tr ti n t n hao ám tang, còn s l n 18 ngàn, thì cô xin

anh c li u nh.

Ban bi n Chí ng i suy ngh m t chút r i h i Th ng T r ng:- b c 18 ngàn ây là s b c trong nhà n y, mà nhà n y là nhà c a em, v y em li u làm

sao?- b c ó, hôm má au n ng má có nói nh v i tôi, má bi u em mà gi u ch ng

cho anh v i ch Ba ngó th y. Tôi không ch u gi u nên m i còn ó. Tôi c ng bi t b c n ylà b c c a cha l i, ch má làm gi ng gì mà có b c riêng nhi u d v y. Con th y ngcon, v y thì ba anh em mình chia ng v i nhau mà xài, ch li u gi ng gì mà anh bi u tôili u.

- Em nói nh v y thì công bình l m. Nh ng vì qua s em không vui lòng cho qua phânoán, nên qua m i cho em li u.

- Anh c chia ba i… Nè, anh Hai, anh làm gi ng gì mà anh quen v i ông Giáo Chu t?Ch c anh có vay b c c a ng ch gi, ph i hôn?

- Sao em bi t qua quen v i ông Giáo Chu t?- ng có nói v i tôi.

- m qua ra tranh ch c Ban bi n, qua có vay c a ng 5 ngàn. M y n m nay tr l i hoài,ch tr v n không n i.

- Tôi c ng v ng c a ng h t m t ngàn. ng n l i t i 400, m c th t kinh.Cô Ba Ng c nghe em nói nh v y thì h i r ng:

- Em làm gi ng gì mà i vay b c?- Hôm thánh 10 tôi xin ti n má không c, tôi gi n tôi vay ng xài ch i.

- Tr i i! Xài nghi p gì mà t i b c ngàn l n! B em cho ai hay sao ch ?- Chuy n tôi xài mà ch bi t sao c. Tôi còn thi u Chà và hai ngàn n a, ch ph i có m t

mình ông Giáo Chu t âu. Bây gi tôi lãnh 6 ngàn ây, tôi ph i tr n h t ba ngàn t , còncó hai ngàn sáu.

Th y ban bi n châu mày nói r ng: “Em còn hai ngàn sáu v y c ng khá, cho b ng qua tr v n v ii r i thì t t tay. Mà qua m c n có c . Còn em làm vi c gì âu mà vay t i ba ngàn ng b c?”.

Th ng T c i mà áp r ng: “Chuy n c a tôi làm, nói ra không c. Xin anh bi t giùm r ngtôi gi n l y m t chút nên m i mang n n n ó”.

Cô Ba Ng c th ra mà nói r ng: “May nó gi n l y mà h t ba ngàn t , ch nó gi n thi t khôngbi t h t m y muôn! Thôi! Hai ng i chia r i em i tr n ph t cho r i i. Tôi nghe nói n n ntôi ghét quá”.

ng ch H u là ng i hòa hu n, thu nay không a can thi p n vi c gia tài bên v , màch ng nghe anh em v bàn chuy n n n n nh v y, thì anh ta b c l i nói r ng: “Anh Hai v i

u T m c n , thì tr cho ng i ta, có cái gì âu mà ghét. Tôi mu n cho mình làm nh v y: anhHai v i c u T m c n h t th y là 9 ngàn t . Tôi mu n mình l y s b c y riêng ra mà tr ntr c cho ng i ta, r i còn l i bao nhiêu s chia ng nhau. Làm nh v y ai c ng có ti n h tth y, ch mình chia tr c m t ng i 6 ngàn, anh Hai m c tr n h t, r i nh l y gì mà xài.Cô Ba Ng c ngó ch ng mà nói r ng:

- Anh Hai v i th ng T m c n , thì làm sao t ý, ch l y b c n y tr n thì thi t h i chomình l m, ai mà ch u v y.

- Anh em mà tính l i tính hâi cái gì kìa

- Không c âu. Anh em c ng ph i làm cho công bình ch ; hai ng i làm n làm n nbây gi t i gì mà mình ph i chung mà tr .

- Anh em mà i h n thua v i nhau chút nh làm gì. May mà cha m ti n b c l i chomình chia nhau mà còn nói nhi u nói ít, ví nh n l i cho mình m i làm sao. ianh em th ng nhau m i quí ch m y ngàn ng b c n y không có quí âu. Mình ph inghe l i tôi, ng có cãi n a.

Th y Ban bi n nghe nói m y l i h u tình h u ngh a y th y l y làm c m ng nên th y nói r ng:“Ngày nay tôi m i th y ng15 c a d ng Ba nó thi t là t t. Ng i b ng d nh v y không inào nghèo bao gi . Th ng T , em ph i coi cái g ng ó mà b t ch c. T rày s p lên, anh emchúng ta ph i th ng nhau, anh l n nói, em nh ph i nghe l i, chúng ta n ng dìu d t nhau màgi s nghi p c a cha m . M y tháng nay em ch i b i quá không k v , không v nhà nên dì r umà mang b nh mà b mình ó, em có th y hay không. Em ph i n n n mà s a mình. Bây gi emlàm ch m t cái gia tài l n, em ph i lo. ít b a r i qua i qua bên Ông V n qua nói v i bác

i ng m t l n n a ng xin cho con T v bên nây mà coi nhà coi c a. V em t t l m, mànghe nói nó l i có nghén r i n a. Em ng có hân h i nó nh h i tr c n a. Còn lúa ru ng mùa

y, ph n c a ai n y lãnh, song ph n d ng lão c a dì, qua mu n cho em n luôn huê l i màlàm tu n cho dì, ch ng nào mãng tang r i chúng ta s chia nh ý cha nh. D ng Ba nó ch unh v y hay không?”.

ng ch H u vui lòng mà ch u li n. Th ng T thu nay ít g n hai anh, nay th y anh ru t v ianh r u th ng mình, ch không ph i thù ngh ch nh l i m nói, thì c u r t c m tình. Tuy c ukhông có l i t n, song c u ng i a n c m t, trong trí th m tính s nghe l i anh, s n t t

i v , không thèm ch i b i n a.

b c 18 ngàn tr c ra tr n h t chín ngàn t , còn l i tám ngàn sáu, chia làm ba ph n, m iph n h n 2860 ng. Vì Th ng T không b c ch n t i nhà ông Giáo Chu t n a, nên c u giao1400 ng cho th y Ban bi n Chí i tr giùm.

ng ch H u bi u v l i h h coi sóc giùm cho em ít b a, ch ng nào Th ng T r c vqua r i s v .Lý Th Nho g ng công làm cho các con c a ông K hi n To i chia ra dòng chánh dòng th , r idòng n nhi u, dòng n ít mà gây thù gây oán v i nhau, nào dè bà v a nh m m t thì các con unh cái g c ngày x a, b i v y ch ng nh ng là thu n hòa v i nhau trong s chia gia tài, mà l icòn lo giúp dìu d t nhau trong ng i n a.Cô Ba Ng c l i v i em, ngày êm lo dùng l i êm ái mà ch ch h nên cho em th y, nói vi cph i qu y cho em nghe, cô h i vi c n y, cô khuyên vi c n , tình ch em coi thân thi t l m. Trongthân t c thu nay Th ng T g n có m t mình m mà thôi, mà m thì m c lo gi u ti n gi tru ng cho con, ch ch ng bao gi bi t do tâm 16 hay soi trí não c a con. Nay c u m i c

n ch , mà th y ch mu n bi t tâm s c a c u, là vi c c u còn ng m c, b i v y c u m iem cu c g p g cô Hai h u mà thu t l i cho ch nghe t u t i uôi không gi u m t chút nàot. Cô Ba Ng c nghe h t r i cô c i ng t mà nói r ng: “Em kh quá! V ch ng th y thông

Hàng th y em mu n con Hai H u, nên bày m u g t em mà n ti n ó a. Ch dám ch c cái thó là th c a th y thông Hàng bày ra, ch không có con Hai H u nào h t. Còn n trang em

cho ó thì bây gi trong tay nhà th y thông Hàng, ch con Hai H u c ng không hay”.

15 t m lòng16 áy lòng

Th ng T ch ng h ng, ng i ngó ch trân trân mà áp r ng:

- Có lý nào th y thông Hàng là anh em v i tôi, mà tr m t x u nh v y?- Sao l i không có lý. V y ch Hai H u có giáp m t mà t tình th ng em hay không mà

em dám tin? Còn nh thi t cái th ó c a con Hai h u vi t và thi t nó có lãnh k ni ma em thì sao th y thông l i c n, không cho em in vào nh t trình ch i? Chuy n ó ch

ch t c ng nh v y. Em ng có phi n con Hai h u, vì nó có th ng em, có h a v i emvi c gì âu mà em gi n nó. Ch h i em m t u n y: T h i ó t i bây gi , th y thôngHàng có m n ti n em hay không?

- Có m n ba tr m.

- ó, th y hôn, ch c r i còn nghi gì n a.Th ng T châu mày, ng i suy ngh m t h i r i ng d y b i và nói r ng: “Thiên h m i rquá!”.

m nay Th ng T th t v ng v ái tình mà thôi, nay nh ch v ch m t cho c u th y thói ichút nh, thì c u l i thêm chán ngán v nhân tình n a. C u ng bu n b c, k th y Ban bi nChí lên bi u c u s a so n i qua Ông V n ng th y nói mà r c cô Ba M nh. C u vui lòngnghe l i anh, nên l t t thay i áo qu n r i em xe h i ra i v i anh.

ch ng ông H i ng Th ng th y r qua thì vui v nh th ng. Cô Ba M nh c ng ra chàoanh ch ng và l ng x ng lo l y tr u ch n c.Th y Ban bi n Chí m l i nói v i ông H i ng r ng Th ng T còn kh d i, mà bây gi m

t nhà c a minh mông, không ai coi trong coi ngoài, nên xin cho r c em dâu v ng qu nsu t vi c nhà, ch n u b Th ng T m t mình thì s e c u bu n, c u i ch i r i h h t snghi p.Ông H i ng c i mà áp r ng:

- Hôm tr c tôi ã có nói v i th y r i. Tôi nói h i tôi g con, tôi có giao b t r . Bây gi tôicho con nh v b n sao c.

- Th a bác, xin bác xét l i. H i tr c dì tôi ch u cho em tôi bên nây, là vì t ng m nhgi i lâu dài. Nay r i dì tôi m t r i, em tôi ph i nhà th , bây gi không l nó b h t mà

bên nây cho c.- u không c, thì làm sao nó làm, tôi có bi t âu. Tôi cho con nh tôi v b n, thì bên

nây tôi làm sao?- Bên nây còn có hai bác; b n không có ai h t, m i kh cho ch .

- Không c, vi c gì c ng v y, tôi nói m t l n mà thôi, tôi không ch u nói i nói l i.- c nh nh v y thì t i nghi p cho hai v ch ng nó l m. Em tôi không th b mà qua

bên nây c. Con T thì bác không ch u cho nó v b n. Làm nh v y thì phân r vch ng nó còn gì.

- Th ng mà th ng yêu gì v nó nên th y s phân r . Nó em v b n ng nó ánh con na, ch làm gi ng gì.

- Th a bác, vi c ó tôi xin b o lãnh. N u th ng T mà nó còn ngang tàng ánh kh o v nóa, thì tôi ch u l i v i bác. V b n có tôi g n, tôi coi ch ng coi i, không có sao âu

mà bác s .

- Th y có nhà riêng, ch ph i th y chung hay sao mà coi ch ng. Mà d u chung c ngkhông c. bên nây có v ch ng tôi s s ây, mà nó còn hà hi p con n thay, hu ngchi là v b n.

Th ng T th y cha v c ch p quá, c u bèn b c l i nói r ng: “Th a th y, n m ngoái con khi, nên hay r y rà v i v , làm cho bu n lòng th y má. Bây gi con ngh l i con n n n l m. V y

con xin th y má quên cái l i c a con mà cho v con v b n ng xem sóc vi c trong nhà chocon. Con h a ch c t rày s p lên con ch ng dám qu y v i v con n a”.

Ông H i ng c i g n mà áp r ng: “Tánh tao g t l m. B t lu n là vi c gì, h tao th y m t l nthì nó kh n trong trí tao, r i ch ng bao gi tao quên c. Bây gi m y nói m y t t , ai mà tin

y n a”.Th ng T m y b a rày ã quy t chí mu n b c ch n vào cái ng mà thiên h kêu là cái

ng ph i, song v a m i x c t i, thì b ng i ta ng n c n, b i v y c u b i r i, không bi t li u nào, nên c u a n c m t.

Bà H i ng nãy gi ng i lóng tai mà nghe nói chuy n, c ý coi ch ng nh l nào. Ch ng bàth y tình c nh nh v y bà m i nói r ng: “Cha nó ch p con r quá nh v y thì t i nghi p cho nó

m. ã bi t h i tr c có l i giao, nh ng mà bây gi nhà c a nó nh v y, mình ép nó bên nây,i nó bi t b b n cho ai. Nh cha nó không ch u cho con M nh v luôn b n, thôi thì ph i

cho nó qua l i, nh bên nây ít ngày r i ph i cho nó v b n ít b a, ch nhà mà không có àn bàthì nh nhà hoang, còn gi ng gì mà k ”.

Ông H i ng g t u nói r ng: “Nói v y thì hay v y, thôi th ng th ng tôi tính l i coi. Mà tôinh t nh, d u th nào tôi c ng không cho con M nh v luôn bên M H i âu”.

Th ng T b c xu ng nhà d i, th y v ng ng i may, c u l i g n mà nói r ng: “Nói h tc mà th y c ng không cho mình v b n. Nhà c a nh v y, bây gi tôi bi t làm sao!”

Ba M nh cúi m t mà áp r ng:- Ch th y không cho, tôi bi t làm sao.

- Tôi kh l m. H m nay nh có ch Ba coi sóc giùm. Mà ch có gia th ch , ch hoàisao c. Mình ph i th a l i th y má coi ch .

- Thôi, ch ng cúng th t sau r i tôi s qua.- c! Mà mình ng có i xe ng a. b a ó tôi em xe h i qua tôi r c.

Hai anh em Th ng T ch i t i x r i m i v .

Thi t cô Ba Ng c có gia th c a cô, không l cô hoài v i em c. Cô v r i, Th ng h t s c bu n b c. Ban ngày nhà ch có th ng Ng v i con Mang, a lo ngoài v n, a lo

coi d i b p. Ban êm thì có ông Ba N v i H ng h Huy, là hai ng i tá n g n, l i nggiùm, mà ng i thì già c , ng i thì thi t thà, không bi t chuy n gì mà nói cho c u gi i khuây

t bu i s m mai, Th ng T , tính n c m r i en hai ngàn ng b c mà tr ph t cho Chà -và, vì c u mu n quên h t các vi c c nên tuy b c vay ch a t i ngày tr , song c u nh t nh tr

ng r nh rang trong trí mà lo b c x khác. C u r a m t ch i u r i, c u b c ra tr c th mng ngó ngoài l . C u v a ngó thì th y có m t ng i con gái ch ng 17, 18 tu i, ngoài x mm i vô sân, mình m c áo v i en dài còn m i, qu n lãnh nh t nh t, ch n không mang giày

gu c, u không i kh n, m t tay b ng r , m t tay ánh òn xa, n c da tr ng trong, g ngt sáng r . Ng i con gái y vô t i sân, cúi u chào c u r i b ng r i d c theo vách t ng

th ng vô nhà sau. C u không bi t ng i y là ai, ng ngó theo, thì l i có m t cái xe kéo ngoài qu o vô sân n a. C u day l i th y th y thông Hàng thì c u ch ng h ng.

Th y thông Hàng b c xu ng xe li n h i r ng:

- Nghe nói bác gái m t r i ph i hôn?- Ph i. Sao th y hay?

- Toa thi t t quá! Anh em mà toa có vi c nh v y, toa không cho m a hay. H i hôm m alên th m ông giáo, ng nói có th y Ban lên tr b c l i tr luôn giùm cho toa n a; th yBan nói bác m t nên ng m i hay. M a nghe nh v y, nên s n b a nay chúa nh t, m ach y xu ng th m toa.

Vì Th ng T nh l i bàn c a ch hôm n , nên c u g p th y thông c u không vui, song c u c nggi l , m i th y vô nhà. Th y thông v a ng i thì h i r ng:

- Bác m t bây gi toa nhà có m t mình. Toa tính r c ma m v bên nây hay là làmsao?

- Tôi tính r c v tôi v bên nây, mà ông gia tôi còn d c d c ch a ch u cho.- Té ra bây gi toa nhà có m t mình? Ch c toa bu n l m há?

- Thì bu n ch sao.- Sao toa không lên ch ch i?

- Còn vui s ng gì n a mà i ch i?- Bu n ph i i ch i cho khuây lãng ch .

- Tôi ngán tình i l m; tôi h t mu n i ch i n a. i ra thì b ng i ta g t g m, ch i cóích gì.

Th y thông Hàng nghe Th ng T tr l i câu ó thì th y cúi m t xu ng, song th y là m t taylanh l i, m t câu nói nh v y ch a d làm cho th y ph i h th n n i b i l cái tánhtình th y ra c, b i v y th y v a cúi xu ng thì th y li n ng c lên mà nói r ng:- i! Con H u là a kh n n n, nó có áng gì mà toa ph i th t chí. Toa lên tr n ch i, m a

ráng làm cho toa h t bu n.- Tôi c ng có tính n c m r i ây tôi s lên ch ng tr b c cho Chà-và.

- c ch a t i ngày mà tr cái gì?

- Thây k , tr ph t cho r i.- Tr i i, m a có l y trong ó h t 300. Toa tr thình lình quá, m a âu có ti n mà a cho

toa.- Sau r i th y s tr l i cho tôi.

- u v y thì c… Nè, mà n u toa i ch , thì m a th xe kéo r i lát n a m a i xei v i toa.

- c, th y cho xe kéo v i, n c m ch i r i tôi i v i.Th y thông ra tr ti n xe. Th ng T b c vô trong nhà mà d n con Mang n u c m, c u th yng i con gái h i nãy còn ng i ch i d i nhà b p. C u mu n h i coi ng i y âu, n có vi cgì, ng c vì th y thông kêu h i om sòm phía tr c, c u ng lâu không c, nên c u ph i luira.Ann c m r i, Th ng T thay i áo qu n, m t s t l y b c b túi r i em xe ra i v i th ythông Hàng lên ch M Tho. Xe ng ng tr c c a ti m Chà-và cho vay r i hai ng i i vô.Tào kê17 t ng th y thông Hàng d t Th ng T t i vay b c n a, nên h i khách vô l r ng: “ iâu? L i làm cái gì?” Th y thông Hàng b t bình, nên dùng l i thô b mà áp r ng:

- Th ng Chà n y vô phép quá! Tao l i tr b c cho mày ch làm cái gì.

- Tr b c cái gì?- Tr b c ch tr cái gì.

- c c a anh n y vay h ? Ch a t i ngày mà.- Ch a t i mà ng i ta tr . M y m i l m không ai thèm vay c a m y n a âu.

- i cái gì? Anh n y h n quá mà.- y ch m y n nói có phép l m hay sao?

- p-lê cái n y không thu c ti ng Annam mà.- Không thu c ti ng Annam, sao bi t l y ti n c a Annam.

Th ng T móc p ph i l y ra 20 t m gi y x ng, v a bi u Tào kê a gi y n và b ng khoáni, Tào kê th y c u vay ã ch u ti n l i tr c m t n m mà m i vài tháng c u tr v n, thì bi t c u

là ng i t t , nên không tr , mu n hoài ng l y ti n l i. Anh ta nói d i r ng tài phú i kh i,không bi t gi y âu, ph i ch tài phú v r i s l i.

Th ng T mu n d t vi c c cho r i; tuy h i vay c u l y có m t ngàn sáu, l i cho th y thôngHàng h t 300, c u còn có m t ngàn ba, mà bây gi c u ph i tr 2 ngàn, song c u c ng khôngphi n. n ch ng c u th y Chà-và mu n làm khó c u, thì c u n i gi n, b i v y c u tr n m t mànói r ng: “Th ng Chà chó n y nhi u chuy n nà! a gi y ây cho mau. M y mu n tao kêu Cò

i n m u m y hôn? Chuy n gì tao tr b c mà m y không ch u?”.Tánh c a b n Chà Xã-tri không gi ng tánh tình c a các dân t c khác. H chúng nó cho ai vay màth y ng i y tr không n i, thì chúng ní khinh b nhi c m ng n n c. Còn nó li u ng i nàonó l t da c, thì d u m ng ch i nó i n a nó c ng không gi n. Th ng T nói h n nh v y,mà Tào-kê c i và áp r ng: “Thôi mà anh, Ch i m p lê làm chi. M p lê bi u anh b c ómà xài, ch ph i m p-lê òi hay sao mà anh ch i”.

17 hay th u kê, ti ng Hoa gi ng Tri u Châu: ng i ch , nh ch ti m, ch m

Th ng T không ch u, c bi u ph i a gi y ra ng c u tr b c. Th y thông Hàng l i ti p màbu c ph i tr và ph i tính ti n l i trong m y tháng l y b c mà thôi. Tào-kê không b ng lòng nói

u mu n tr bây gi thì c ng ph i tr ti n l i tr n n m, b ng không thì t i h n k r i s tr .Hai àng cãi l v i nhau r t lâu, th y thông h m ki n, Tào-kê không s , m t ng i m t ti ng tr igi ng om sòm, con nít ch t ng gây l n, nên xúm nhau ng ngoài c a mà coi ông n c.Th ng T b c mình, quy t tr ph t cho r i, nên a hai ngàn ng b c, không thèm b t ngnào h t, Tào-kê ngh cho tr nh v y thì có l i, n u d c d c n a c ng không ích gì nên m b c

vào t r i l y gi y n v i t t ng phân mà tr l i cho Th ng T .Ch ng ra xe, th y thông Hàng c theo m i Th ng T l i nhà ch i. Th ng T h t mu n g n

i v i ng i ã làm cho mình t n hao h t m y ngàn, nh ng vì tánh c u không c c ng c i,u s t ngang thì mích lòng, nên c c ch ng ã c u ph i i.

Xe v a ng ng tr c c a, cô thông ra chào h i l ng x ng, cô h i th m bà K hi n au b nh gì,t b a nào, sao ã lâu không th y c u T lên ch i. Th ng T tr l i l là, coi không cn mòi nh h i tr c. C u b c vô nhà thì th y có m t cô ch ng 19, 20 tu i, m c áo tím, qu n

tr ng, c eo m t s i dây chuy n nh , tay trái eo m t chi c huy n, n c da tr ng, g ng m ttròn, cô ng ng i trên ván mà gi n ch i v i hai a con c a th y thông. Cô th y c u Th ng

thì l t t ng d y cúi u chào. Cô thông h i r ng: “Con Ba, m y bi t c u T ây haykhông? C u T M H i là c u ây”. Cô l i day ra mà nói v i v i Th ng T r ng: “Con Ba âylà em tôi, nó trong V nh T ng”.

Cô Ba li n cúi u mà chào n a, mi ng l i c i chúm chím, thi t là h u duyên, nh ng vì c u Tng chán ngán tình i, mà l i lo l ng gia o, nên c u không ý n. Cô Ba i rót m t táchc em l i tr c m t c u T mà m i c u u ng. Th ng T g t u t n, mà coi b không

vui. Th y thông Hàng th y v y bèn nói r ng: “Con Ba ây nó ca tuy t di u a toa. Nó có thinhmà có s c n a; m y b u gánh c i l ng h mê nó quá, c theo n n n v i dì Hai m a, xin chonó theo hát giúp, ng i thì ch u 500, ng i thì ch u m t ngàn, mà dì Hai m a (ch n y thi utrong b n in l n tái b n) bi u nó th “v ng c ” cho toa nghe. Mây con ca mà toa khen, nh conTám B n, con T Ch C , sánh v i nó 10 ph n không có m t”.

Th ng T l c u áp r ng: “Chuy n nhà tôi còn l n x n quá, tôi có vui gì mà ca x ng, th y”.Th y thông t ng Th ng T không p cô Ba V nh T ng, nên th y không dám nói vô n a.Th ng T ng i ch i m t chút r i t mà v , nói nhà không có ai, nên không th ch i lâu c.Xe ch y r i, th y thông ngó cô Ba V nh T ng và c i và nói r ng: “M y ng i tr tr , khôngthèm nói gi ng gì h t, kh quá mà”.Cô Ba c i mà áp r ng:

- Ai mà bi t nói gi ng gì.- Thì h i th m chuy n n y chuy n kia, nói gi ng gì c ng c; m y c ng i l ng thinh,

u bu n quá nên c u v .- Không có quen thì ai bi t chuy n gì mà h i.

Cô Thông chen vô mà nói r ng: “Không ph i. Mình g p quá sao c. Bà già c u m i m t nênu còn bu n. Th ng th ng ít b a ây r i coi mà. Tôi ã coi t ng r i. Cái m t ó là m t mê

gái, ch y âu cho kh i”.Th y thông c i mà nói r ng:

- Bà già c u ch c là ti n l i cho c u nhi u l m. C u m n anh c u i tr b c cho ôngGiáo Chu t r i, mà h i nãy c u l i c ng tr hai ngàn ng b c cho Chà r i n a.

- c Chà m i h i mà tr gi ng gì?

- Mà c u tr tr c.

- Còn 300 ng b c c a mình, c u có òi mình hay không?- Tôi có nói v i c u sau r i tôi s tr cho c u. Nói ó ngh a là hu , bi t hôn?

Cô Thông c i.Th ng T lên xe mà v , mà c u c ng t c c i, c u c i th y thông Hàng ã g t c u m t l n

i, bây gi c ng tính dùng m nh n k mà móc túi c u n a. C u d n lòng ng có nghe l i cám mà xiêu theo, c u quy t chí không thèm b c vào ng qu y n a.

i tr c c u ham ch i b i, hay v t ch t bao nhiêu, bây gi c u càng s h nhà, lo gi ph n b ynhiêu. C u i tánh c ây, m t là nh v ch ng th y thông Hàng, hai là nh có m ch t, haivi c y u làm cho c u n n n h t th y.

u v nhà c i ra i vô mà suy ngh vi c i. C u th y con Mang ch n c trà em lên rótcúng thì c u h i r ng:

- i s m m i tao th y có con nào b ng r i vô nhà b p nói chuy n v i m y ó, Mang?

- Th a, con Qu , là con c a H ng h Huy, c u không bi t hay sao?- y hay sao? H ng h Huy có con gái t i bây l n, tao có hay âu.

- Th a, c u m c i h c hoài, nên c u không th y.- Nó l i chi ó?

- Th a, H ng h sai nó em cho m t con cá lóc. H i s i m i c u m c có khách nênkhông dám nói.

- Ph i m y nói thì tao cho nó ít c c b c. Ng i ta nghèo, ng i ta b t c con cá l n,ng i ta không dám n em cho mình, n u mình không tr ti n l i cho ng i ta, té ramình l ng c a nhà nghèo.

- ng h là tá n c a c u mà.

- Tá n c a tao thì tao c phép l ng hay sao? ng có nói b y.- Tá n c a c u h có món ngon v t l t nhiên ph i em ki n c u. Cái ó là l th ng

thu nay. H i còn bà c ng v y, bà có tr ti n bao gi .- Tao không ch u v y.

i l i, H ng h Huy v i ông Ba N c ng n ng gi nhà giùm. Th ng T bèn h i H ng Huy r ng:

- Chú làm gi ng gì có cá lóc mà h i s m m i chú sai em cho tôi?- Th a, h i hôm th ng con tôi nó i ch n ng18, nó b t c m t con cá tr ng quá, nên

nhà tôi bi u em ki n c u.- Con cá ó áng bao nhiêu ti n?

- Th a, trên ch h bán ch ng ba b n c c.- tôi tr ti n cho chú.

- Th a không. Tôi ki n c u, ch bán chác gì mà tr ti n.- Con chú i ng êm hôm l nh l o, b t c con cá m ng húm, l nào tôi giành tôi n

mà tôi không n cái công cho ng i b t.

18 d ng c an b ng tre c m ngang dòng n c b t cá

- Thi t tôi không dám l y ti n. N u c u tr ti n thì c u không th ng tôi. Thu nay tôi nhông bà ru ng cho tôi làm m i có c m mà n. Ch ng may ông bà m t r i, bây gi c u

ng v y, ph n tôi là k b d i, xin c u th ng.

- Ru ng chú làm thu nay thì tôi cho chú làm, có chi âu mà không th ng. Tôi tr ti ncon cá, là tr ti n công cho ng i con chú l i l n mà b t êm hôm c c kh ó ch .

- Xin c u th ng. Tôi mang n c u nhi u quá. Tôi ki n c u có m t con cá mà ngh a gì.- Có n gì mà mang. Tôi cho chú m n ru ng thì chú ph i ong lúa m n cho tôi, ch

ph i tôi cho chú làm mà chú kh i ong lúa m n hay sao?- Th a c u, ai c ng v y, làm ru ng thì ph i ong lúa cho ch n ch sao.

- ong lúa thì có n gì?- u nói k quá! Thu nay có ai nói nh v y âu.

- Chú làm ru ng c a tôi bao nhiêu?- Th a, tôi làm 3 dây. H i tr c ông cho tôi có 2 dây. N m kia, th ng Hoàn c i v r i,

tôi m i n n n v i ông, nên ông thêm m t dây n a cho nó làm.- Chú ong lúa ru ng bao nhiêu?

- Ba dây c a tôi ó 2 thiên b y.- i n m chú g t p r i c ch ng bao nhiêu lúa mà chú ong hai thiên b y?

- m nào trúng lung thì c b n thiên r i. N m th ng th ng thì c 4 thiên; cóm th t thì v a ong lúa ru ng, có khi h t n a.

- Té ra chú làm c c kh c n m, r i ong lúa ru ng h t, có l i gì âu?- i n m té c m t thiên, ho c n m b y ch c giá n v y thôi.

- Làm ru ng ai c ng v y h t th y hay sao?- Ai c ng v y.

Th ng T ng i suy ngh m t h i r i nói r ng: “N u v y thì ng i làm ru ng kh quá! Làm cm mà té c có m t thiên lúa. C m g o, áo qu n, tr u thu c, c ng trong ó thì còn gi ng gì”.

Ông Ba N áp r ng: x mình h p t nên lúa ru ng cao quá. Cùng ch ng ã, ru ng thì ph ilàm ru ng, ch có l i lóm gì, c u. C u coi ó mà coi, thu nay có ai làm ru ng m n mà clàm giàu bao gi . n nh chú H ng h ây là may”.Th ng T nghe nói nh v y thì châu mày, ng i l ng thinh. Ch ng hi u c u ngh ngh th nào,mà cách m t h i r i c u d n H ng hào Huy ngày mai d t giùm c u i coi h t th y m y cái nhà

trong t c u.

t tr i m i m c, chim trong v n ng kêu l nh lót, c d a b ch a ráo mù s ng thìTh ng T ã bi u H ng h Huy d t i d o xóm. C u ra l r i qu o qua tay m t, i m t khúc

t ranh v n c a c u thì t i m t cái nhà lá nh . C u h i nhà ai, thì H ng h Huy nói nhà n ylà nhà c a tên Kim. C u b c vô sân th y m t bên có m t ng tàu d a khô ch t t n v n

n b ph i ó ng làm c i mà ch m; m t bên có m t cái giàn làm cho b u leo, b u ã cótrái lòng thòng b ng b p c ng. M t bà già m t mày nh n nhíu, qu n áo lang thang, ng lumkhum d a bên hè mà hái rau; ba con v t lông tr ng nõn, m vàng khè, kêu nhau i l i v ng, pcánh nghe b ch b ch.

ng h Huy kêu bà già mà h i r ng: “Th ng Kim âu, bà Hai? Có c u T l i ây”. Bà giàng c lên, th y c u T thì chào h i, r i kêu con om sòm. Th ng Kim, ch ng 30 tu i, cao l n

m v , trên tr n bày ng c en thi, d i b n qu n v n chí u g i, nhà sau l n t n b c ra.Anh ta th y ch t thì li n l t cái kh n b t trùm trên u xu ng mà xá. Th ng T h i bà già háirau làm chi, thì bà c i mà áp r ng:

- Hái vài n m mà lu c ng lát n a ch m m m.- Ch ch m gi ng gì n a không c hay sao mà ph i ch m m m?

- Nghèo mà có gi ng gì âu c u. An rau c m m mu i v y thôi.- n v y mà ngon hay không?

- ng ngon ch .Th ng T day qua h i th ng Kim làm ngh gì. Thì nó nói làm m n, còn v nó mua b u,

p, hành rau, m i b a gánh ra ch mà bán. Th ng T b c l i c a dòm vô nhà thì th y nhàch x t, tr ng tr c tr ng sau, phía tr c có m t b ván d u nh , m t cái chõng tre, m t cái c i

giã g o, v i cái qu n nh t nh t, nhét l ng vào vách lá mà ph i, hai ng x lòng thòng. C u chcái qu n và c i và nói v i th ng Kim r ng: “Anh th y nhà ng i ta treo màn thêu anh b tch c, nên anh c ng treo màn thêu ó ph i hôn?” Th ng Kim l t t ch y vô l y cái qu n x pôm trên tay và nói r ng: “Hôm qua gi t r i l t i ph i không khô, nên bà già tôi m i ph i ó, s

ngoài sân h l y”.Th ng T c i r i b ra i. T i m t cái nhà n a là nhà c a B y Thi n. V ch ng B y Thi n ikh i b b y con nhà, a l n h n h t ch ng 14, 15 tu i thì gi n m sáu a nh , a tr n,

a tru ng, m t mày có l m, b ng coi binh r nh. S p nh th y Th ng T , a l n bi t nênc ra mà xá, a nh s nên b ch y vô nhà. Th ng T day l i nói v i H ng h Huy r ng:

“Có con sao không s n sóc, chúng nó tr n tru ng coi d dáy quá”. H ng h Huy ápng: “V ch ng th ng B y Thi n nghèo mà con l i ông. Nó làm tr i ch t, mà có khi còn không c m cho s p con nó n, có âu s m áo qu n cho t t c”.

Nghèo n n i không th s m qu n áo cho con b n! Th ng T nghe nói u y thì c u châumày.

i m t khúc n a thì t i m t cái b nh . H ng h Huy nói: “B n y vô nhà tôi”. Th ng T g tu r i qu o vô b y. Ch ng b c t i cái c a ngõ gài b ng tre thì H ng h Huy chen i tr c

mà m c a và nói r ng: “Tr a r i mà sao b y tr ch a m c a th trâu i n v y kìa”.c vô sân, Th ng T th y m t cái nhà lá ba c n th p th p mà s ch s , phía bên t l i có m t

cái nhà ngang n u n, ng lúa, phía bên h u có m t cái chu ng nh t hai con trâu l n s ngcong vòng v i m t con nghé s ng ch a lú. D a bên chu ng trâu có m t ng r m qu n19 b y gàxúm b i ki m lúa .

ng h Huy m i khách vô nhà và kêu v kêu con om sòm bi u tr i chi u, bi u n u n c.Thím H ng h ra chào c u T . Th ng Hoàn, là con trai l n c a H ng h , trong bu ng ôm ra

t chi c chi u tr ng, nó l t kh n xá c u r i tr i chi u trên b ván gõ c lót c n gi a. Th ng ngó quang qu t, th y nhà c ng ch ng có c chi l m, chính gi a d n m t bàn th , trong

treo t ng 4 t m, ch en gi y , trên bàn m t t m bình phong v i m t c p ch n èn b ngcây vàng vàng. Vách bu ng thì d ng b ng lá ch m, c a thì làm khuôn cây r i c p b ng lá xé.Th ng T h i H ng h r ng:

- Chú c m y a con?- Tôi có 4 a. Th ng Hoàn ây là l n, tôi c i v cho nó r i. K con Qu , nó b ng cá lên

cho c u hôm qua ó. Còn hai a nh n a thì trai h t, m t a 14 tu i, m t a 12 tu i.

19 rù qu n, thu hút

- Chú có cho 2 a nh i h c hay không?

- Tôi c ng mu n cho con i h c quá, ng c vì nhà nghèo, bây gi bi t làm sao.Th ng tr ngthì nó m c i coi trâu; còn th ng nh thì nh quá, ph n thì nhà tr ng xa, nó không dám

i m t mình.- Chú nói tôi m i nh . Th ng Hoàn ch n ng b t cá ây ph i hôn? tôi cho nó ti n.

u Th ng T và nói và móc bóp ph i l y ra m t ng b c mà a cho th ng Hoàn. V ch ngng h n n n xin c u ng cho ti n. Th ng Hoàn c ng t ch i không dám l y b c. Th ng

r y bi u ph i l y vì c u không ch u l ng c a nhà nghèo. C u b ng b c trên gh r i ngy b c ra c a và bi u H ng h i giùm v i c u n a. Ra t i sân, c u th y con Qu , u b t

trùm kh n, áo v t ngang l ng qu n, ng b ng thúng lúa trên chi c m mà ph i. C u chnó mà nói r ng: “Ph i con em n y b ng cá lên h i s m m i hôm qua hay không?”. H ng h g t

u ch u ph i. Con Qu ng xa không nghe Th ng T nói chuy n gì, song nó th y ch nó mànói thì nó m c c , nên cúi m t mà l i c i múm mím.

Th ng T i quan sát ch i t i 10 gi , tr i n i n ng c u m i tr v và bi u H ng h theo lênnhà n c m v i c u.

Tuy Th ng T sanh tr ng n i ch n n y, nh ng mà h i nh b m c ng không cho ra kh i nhà,ch ng khôn l n thì m c i h c, lúc bãi tr ng v nhà m c ng không cho t i nhà tá n tá thmà ch i, b i v y c u không bi t nhà ai, không quen v i ai, c u ch th y nhà c u cao l n sung

ng, ch c u không dè nhà c a ng i ta lúm túm nghèo kh . Hôm nay c u i vòng trong xóm,u th y quang c nh khó kh n c a con nhà nghèo, già c mà còn l m c m i làm, con nít mà

ph i tr n tru ng không qu n áo, ng i tr i n ng d m m a mà không c m nuôi v con, k chaitay nám m t mà không dám than phi n m t nh c. C u th y nh v y c u l y làm au lòng, nênch ng ng i n c m v i H ng h , c u th ra mà nói r ng: “Tôi ngh l i thi t tôi d i quá. Tôi ich i b y b m y tháng t n b n n m ngàn ng b c. Ch chi tôi s ti n y tôi phát cho m ing i nghèo trong xóm, m i ng i n m b y ch c ho c m t tr m, thì h m ng bi t là ch ngnào”.

ong hô p r ng: “Thu nay có ai mà làm c nh c u nói ó bao gi . Ch ng c n gì ph icho, mi n là cho m n ng n l i thì h c ng mang n quá r i”.Th ng T ch ng a, ng i ngó s ng ngoài sân, trí c u l n xôn, lòng c u b c r c, nên c u n

m không bi t ngon.

t t t i cúng thí th t th nhì cho bà K hi n. Cô Ba Ng c lên tr c m t b a, cô bàyc th y chùa, cô lãnh i ch , cô bi u m i làng xóm, cô lo s p t h t th y cho em. Th ng T

m bánh xe20 i qua Ông V n mà r c v , vì v có nghén n m sáu tháng r i, c u không mu ni xe ng a.

ch ng ông H i ng b ng lòng cho con theo ch ng v lo cúng tu n cho m ch ng. Nh ngmà khi cô Ba M nh ra i thì ông H i ng kêu mà d n r ng: “H cúng tu n cho ch xong r i conph i v , ch ng có mi t b n a, nghe hôn”.Th ng T ã quy t cãi s a thói c , không thèm ch i b i xài phá n a t t v i v mà lo l pthân. Mà ông H i ng không hi u ý c a r , ông c ch p l i giao k t lúc bình th ng, ông khôngdung ch cho ng i trong khi nguy bi n, ông mu n c ph n ông, ông không k ph n r , ônglàm nh v y ch ng khác nào r toan b c ch n vào ng ph i, mà ông gi ng tay ng n c n,bu c nó ph i i trong ng qu y hoài.

Th ng T nghe cha v d n v ph i v thì c u l y làm bu n, song bu n thì b ng ch c ukhông dám th l ra nh ngày tr c n a.

c v v nhà r i, t i l i th a lúc ng i trong nhà ng im lìm, Th ng T trongbu ng v n èn lên cho t và nói v i v r ng: “H i tr c tôi kh d i l m. Tôi ham ch i b i xàiphí, tôi h y b c mình, tôi làm bu n th y má bên nhà, mà tôi l i làm s u não cho má bên nây n a.Bây gi tôi ngh l i, thi t tôi n n n bi t ch ng nào. ã bi t tôi ch i b i m y tháng t n hao h t

y ngàn ng b c; song tôi n n n ây là n n n s l i o làm ch ng, làm r , làm con, chkhông ph i t i t n hao ó mà tôi n n n, b i vì nh có t n hao ó tôi m i bi t khôn, tôi m i thoátra kh i con ng qu y c. Tôi ã n n n cái l i c r i, tôi ã có l y th y má mà xin dung th .Ch ng hi u vì c nào th y c ghét tôi hoài, nói th nào th y c ng không ch u cho mình v bênnây. Mình ngh ó mà coi, nhà c a v n t c a tôi nh v y, n u tôi v b n mà , thì công cu cbên nây b cho ai? Còn n u tôi bên nây, thì v ch ng cách b t nhau ã khó lòng, mà trong nhàkhông có àn bà thì l y ai coi sóc. Tôi bu n quá. N u mình th ng tôi, mình không phi n tôi

a, thì mình ph i tính th nào ng v bên nây mà xem sóc vi c nhà giùm cho tôi. ã bi t olàm con thì tùng quy n cha m , nh ng mà gái có ch ng c ng có o v ch ng. Vi c bên nâyhay là b n, quy n quy t nh t i n i mình. N u mình mu n v bên nây thì cha m c n sao

c”.Cô Ba M ng nghe ch ng nói nh v y thì cô a n c m t mà áp r ng: “Nhà c a nh v y mình

i v b n mà sao c. Tôi c ng bi t l m ch . Ph n tôi thì tôi âu c ng c h t. Theo lthì tôi ph i v bên nây ng lo trông nhà trông c a, ch nhà mà không có àn bà thì h haoch u sao cho n i. Ng t vì tánh ý th y khó l m. Th y nói nh r a chém xu ng t. Vi c gì c ng

y, th y nh t nh m t l n mà thôi, ai cãi c ng không c. Th y nói b i vì th y không có contrai nên h i g tôi, th y có giao b t r , bây gi d u th nào th y c ng không ch u cho tôi v bênnây. Th y nói nh v y, tôi bi t làm sao. Mà tôi ngh , n u tôi v bên nây thi t c ng khó cho th ymá l m, b i vì trong nhà có m t mình tôi, n u tôi i r i làm sao”.Th ng T nghe v nói nh v y, c u ng i bu n hiu. C u ngó trân ng n èn m t h i r i c u nói

ng:- Tôi bi t mình còn phi n tôi l m, mình ch a h t gi n tôi âu.

- Không, tôi có phi n gi n chi âu.

20 lái xe

- Mình nói nh v y ó ch rõ là mình không thi t tình. Cách tôi v i mình h i n mngoái ó, làm sao mà mình không phi n c. Mà mình phi n áng l m, tôi có dám tráchmình âu, nên mình s mà ph i gi u.

- Thi t a, ch ng ph i bây gi mà thôi, n m ngoái lúc mình ánh ch i i xô tôi ó, tôing không gi n mình n a. Tôi t i ph n riêng cho tôi vô duyên thi u ph c mà thôi.

- u mình không gi n tôi, mà sao bây gi tôi n n n r i, tôi nh t nh lo s p vi c nhàkhông thèm ch i b i n a, mà mình c ng không mu n v bên nây v i tôi?

- Tôi mu n sao c. T i th y má, ch ph i t i tôi âu. Th y má không cho, tôi âu dámcãi.

- u v y thì tình v ch ng không có ngh a gì h t!- y ch o cha con tôi trái c hay sao?

- Xin mình nói d t m t l n. Vì th y má không cho, nên mình không dám trái ý cha m màtheo ch ng ph i hôn?

Câu h i thi t là rõ ràng, mà vì s rõ ràng y làm cho cô Ba M nh b i r i, nên cô không dám tri v i. Cô ng i ng m ngh m t chút, r i cô cúi m t mà áp r ng: “Xin mình ngh l i mà th ng

giùm ph n tôi. Không ph i tôi không mu n theo mình v bên nây. T i th y không b ng lòng, tôibi t làm sao. Ph n tôi thi t là kh quá. Th y bi u tôi b n, mình mu n tôi v bên nây; tôi gi a, tôi không bi t li u làm sao cho v a ý hai bên h t c. Mà thôi, mình ng có bu n. Tuyth y không ch u cho tôi v bên nây, song th y có h a cho tôi v i mình qua l i. c nh v y thì

ng ch ng h i chi l m. Tuy tôi b n, song lâu lâu tôi c ng ch y qua th m bên nây, ch ph ith y má c m tuy t không cho t i lui hay sao mà ng i”.

Th ng T th dài áp r ng:- ch ng mà ph i phân r m i ng i m t n i, lâu lâu m i c hi p nhau m t vài ngày,

ch ng khác nào m t ng i khách, thì có bàn tính v i nhau c vi c gì c. Tôi mu ncó mình bên nây ng hi p v i tôi mà làm

- Mình tính làm vi c g ?- Tôi t thi t v i mình, t h i nh cho t i ch ng c i v , tôi n no r i tính ch i cho vui, tôi

mu n có ti n nhi u mà xài ch không k t i ai, tôi không thèm ý vào vi c gì h t. Thôm má m t t i nay, tôi chán ngán vi c i, tôi không thèm ch i b i n a. Tôi nhà tôinói chuy n v i m y ng i tá n, r i tôi i d o xóm tôi th y b n c a m y ng i trong t n a, thì tôi x n xang trong lòng, tôi th ng xót ph n con nhà nghèo quá. Ng igiàu không n ch i sung s ng, mà lúa thóc b c ti n có thêm hoài, không bi t làmgi ng gì cho h t. Còn ng i nghèo là t u n m chí cu i, chai tay nám m t, mà n c ckh , áo qu n lang thang, già c l m c m c ng ch a c ngh ng i, con nít l n lên thìkhông th i h c. Tôi th y nh v y tôi khó ch u quá. Tôi mu n tính t rày s p lên tôikhông thâu ti n th c c a m y ng i trong t n a. Còn m y ng i m n ru ng thìmùa t i ây tôi bi u h ong phân n a lúa ru ng mà thôi, còn phân n a thì tôi cho h

ng h khá m t chút, ch h nghèo quá tôi nghi p. Tôi tính nh v y ó, mình nghth coi c hay không?

Cô Ba M nh tánh tình hi n h u, thu nay cô v i tá n tá th thi t là t t , cô ch ng h khinhkhi ai, ch ng h hi p áp ai, ch ng h kh kh c ai; nh ng mà con nhà giàu, ch lo làm ra ti n chkhông a làm th t l i, tuy cô không ch u c ác, song cô c ng không bi t c u giúp, b i v y cônghe ch ng nói b ti n t, b t lúa ru ng, thì cô ch ng h ng, nh ng m t ngó ch ng mà áp

- Mình tính nh v y sao c? trong t thì ph i óng ti n t, ai có t mà cho thiên h không bao gi ? Còn cho m n ru ng, h ng i ta cho sao thì mình cho v y, mình

không t ng lúa ru ng là may, ch sao l i b t?

- Ng i ta làm sao t ý h , mình b t ch c h làm chi. Tôi th y ng i trong xóm hnghèo c c tôi th ng quá.

- Nh ai nghèo thì mình cho h ôi ba ng b c, ho c n m m i gi lúa mà thôi ch .- u giúp nh v y c ng c; nh ng mà cho ôi ba ng b c ho c n m m i gi lúa, b t

quá v t h trong ít ngày mà thôi, ch làm sao cho h b t nghèo c.- Tr i i, ai làm sao cho h h t nghèo cho c! H ph i làm n thì h m i h t nghèo ch .

- x mình, h nghèo thì có th nào mà h t nghèo c. Mình ngh ó mà coi, làm ru ngi mùa g t p c ch ng 500 gi lúa, ph i ong lúa ru ng h n ba tr m gi , ph i tr lúa

trâu, lúa c y, lúa g t, lúa p, lúa t m , r i còn gi ng gì âu mà n?- i h nghèo thì h ph i ch u, ch bi t làm sao. Mà mình th ng tá n tá th c a mình

mình làm nh v y, mình ch c h h t nghèo hay không? Tôi s mình t t quá, r i h dng i, h không làm n, càng h i h n n a. Hu ng chi không ph i n i tá n c a mìnhây nghèo mà thôi. Thiên h nghèo x n y qua x kia, mình làm sao mà làm cho h t th yu h t nghèo c?

- Mình th y ng i ta nghèo kh tr c m t mình ây, mình ch u không c, thì mình giúpcho h , ch lo cho h t th y thiên h sao c? N u mình nói “thiên ha nghèo kh nghèo

m, tôi không có s c mà giúp h t th y c, nên tôi không thèm c u giúp ai h t”, thì téra có m t ng i nào c nh mình âu? Không ph i v y, i h mình có th làm ph i

c chút nào thì mình làm chút n y, ch không nên nói: “Tôi không làm ph i nhi uc, b i v y tôi không làm ph i ít”.

- Mình làm theo mình tính ó, tôi s trong vài n m, h không h t nghèo, mà mình ph inghèo theo h .

- u nghèo tôi c ng vui. Mà có sao âu mà nghèo? Ti n t thâu m i n m ch ng m ttr m, b s ó c ng không h i gì bao nhiêu. Còn lúa ru ng c a tôi g n b y ngàn gi , n utôi cho tá n phân n a thì tôi c ng còn phân n a là ba ngàn r i gi xài không h t.Hu ng chi bây gi tôi nh t nh không thèm ch i b i n a, n i huê l i mi ng v n c ng

n xài trong nhà, có chuy n gì mà ph i t i nghèo?- Không c. Mình bày chuy n trái i quá, tuy tôi không dám c n mình, song tôi không

dám d vào.- Tôi mu n trong vi c gì c ng v y, ph i ng v ng ch ng m i vui.

- Không. Mình làm sao thì làm, tôi không bi t t i.Th ng T th y v không hi p ý thì c u ng i bu n hiu, h t mu n nói chuy n n a, không th bàntính vi c gì c.

i ch i b i thì ai n y không vui lòng, nói i ch i ph i h nhà h i thân. Mu n hòa hi pi v , thì v không b ng lòng, nói không dám cãi l nh cha m . Tính ph i v i ng i nghèo

kh , thì v l i không ch u d , nói làm nh v y là trái i. Làm ng i có ti n s n mà không cxài ng ti n, có v s n mà không c v i v , mu n làm ph i c ng không c làm, th thìcái thân kh n n n n y tr i sanh ra gi ti n b c, ph i ch u qu nh hiu, ph i chìu phong t c cho

n mãn i mãn ki p hay sao?

ám cúng tu n xong r i, cô Ba M nh tr v cha m , cô Ba Ng c c ng tr v nhà ch ng. Th ng m t mình, c u bu n b c ch u không n i. Tuy m i ngày ho c c u xu ng nhà th y Ban bi n,

ho c th y Ban bi n lên nhà c u mà nói chuy n ch i, song th y Ban bi n là ng i làm quan, th ych ng nói chuy n chi khác h n là thúc thu , i tu n, xét s công nho, b t gi i tr m c p, lành ng chuy n không thích hi p v i trí ý c a c u, b i v y không gi i bu n b c cho c u c.Ch chi c u tu i l n, ng tai danh l i, a thú thanh nhàn, trên ng i ai d i khôn c c s ng

c ai, c u n thân trong tòa nhà ngói, c u an ph n v i th t v n d a n y, thì không n n i g imình là vô ph c. Ng t vì c u còn ng bu i thanh niên, tánh c ng, huy t nhi t, trí còn h nghái, tình còn d i dào, mà bi u c u m i ngày n m co trong nhà mà ch hai b a c m, m i êmph i chong èn trong bu ng mà ng i nghe d gáy, thì có th nào c u ch u cho kham. Thói nhàgiàu là nh v y hay sao? Thú v ch ng là v y hay sao?Th ng T luôn bu n lòng trách ph n, b ng ti p c m t b c th c a th y Hu nh v n Kh , làanh em b n h c ngày tr c, g i cho hay r ng th y c c p b ng làm ký l c t i Tòa b Gia Ð nh

y tháng r i, mà m i c u ngày mùng 10 lên chung vui v i th y, vì ngày y là ngày th y c i. y là m t d p t t cho Th ng T i th m m t ng i b n thi t và gi i bu n chút nh n a,i v y c th r i thì c u li n nh t nh c u s i.

n ngày mùng chín, c u c n d n th ng Ng v i con Mang nhà coi nhà, và c u m n H ng Huy v i ông Ba N t i ng giùm, ngày xem xét, r i c u s p áo qu n vào hoa ly lên xe mà i

Gia nh. Vì trong th th y Ký Kh không có nói nhà th y ch nào, b i v y lên t i Gia nh,Th ng T ph i ghé Tòa b mà h i th m. B p h u th y c u b n y ph c t t , i xe h i r t r t,nên l t t ch nhà th y Ký Kh dãy ph ngó qua l ng Ông, c n th ba.Th ng T vô nhà, th y Ký Kh h t s c m ng r . Cha m bà con th y Ký Gò Công ã lên

i, mà cu c ám c i c ng ã s p t s n sàng r i h t. Th ng T h i th m th y Ký coi c icon ai âu, th y Ký áp r ng: “Tôi c i con gái ông Phán H ng trong Xóm gà. Ông gia tôibi t tôi nghèo, nên không òi v t gì h t. Tôi c ng không nhóm h . Chi u nay 3 gi , àng trai vôlàm l r i luôn tr ng, n t i ông gia tôi ãi ti c. Tôi ph ch t h p quá r c dâu không ti n,nên tôi luôn bên v 3 b a, r i v ch ng m i d t nhau v ngoài n y”.Th y Ký Kh nói t nhiên mà Th ng T ng i ng ng n, vì thu nay c u tr m tr cô Thái ThThiên Kim, lúc m tính i nói v cho c u, thì c u có òi c i cô n , c u không dè ngày nay anhem b n c a c u l i c cái h nh ph c làm ch ng ng i c u ã m c. C u th ng th y KýKh l m, b i v y c u m i nghe tin thì c u ng ng n, nh ng mà c u ngh l i, anh em c a c u

c cái h nh ph c y còn t t h n là ng i khác c, nên c u c i mà nói r ng: “Toa cóph c l m. M a m ng cho toa vì m a nghe nói con gái c a ông Phán H ng thi t là ng án.

i n y c i v ch ng c n l a con nhà giàu, mi n là c ng i ng tâm hi p ý thì quí h n.a có i tr c cái ng ó r i m a th o h n toa, nên m a nói ây không ph i là nói dóc âu”.

Th y Ký Kh là ng i ch n ch t thi t thà, nghe Th ng T nói m y l i y mà không hi u c ut v vi c v ch ng, th y l i nói r ng:

- Tôi m i lên làm vi c trên n y m y tháng nay, tôi không bi t con v tôi. Anh c ng hi u ph ntôi nghèo, tôi không èo b ng ch giàu có sang tr ng. Ông gia tôi ng th y tôi ng th ng,nên ng kêu ng g . Còn anh có v ch nào r i hay ch a?

- M a c i v h i n m ngoái l n mà. Thôi h c v ít tháng thì m a c i.- Sao anh không cho tôi hay? Anh c i v âu?

- C i bên ch Ông V n, c ng trong h t M Tho. Mà c i r i c ng nh ch a, b i vì nhà aiy .

- a! Sao v y?- Ông gia m a bu c m a ph i v b n mà . Bà già m a m t r i, m a bi t b nhà cho ai mà v

n c. ng nh t nh không cho v m a v bên nây, b i v y m a có m t mình, bu nquá.

- Bác gái c ng m t r i n a sao?- Ph i, m t h n m t tháng nay.

Hai anh em nói chuy n m i t i ó, k ông thân c a th y Ký xen vô m i Th ng T i h giùmqua àn gái, b i vì bà con xa lên không c nên h àng trai coi th a th t l m. Th ng Tlên ây ã s n lòng chung vui v i th y Ký cho n cùng, mà nghe th y Ký c i con ông Phán

ng, thì c u l i càng mu n i h h n n a, b i v y nghe m i thì c u ch u l i li n.

n ba gi chi u, Th ng T m i chàng r và ông sui bà sui lên xe c a c u mà i qua àng gái;còn sáu b y ng i i h thì lên hai xe lô-ca-xông ã m n s n cho àn ông m t cái, àn bà m tcái.Qua t i àng gái, Th ng T ng i chim b m, không mu n nói chuy n v i ai h t, ch trông nàngdâu ra làm l ng coi n m nay dung nhan có khác h n n m tr c hay không. Cách ch ng baolâu nàng dâu b n áo r ng xanh trong bu ng b c ra hi p v i chàng r mà làm l ông bà r i chào

và ra m t bà con bên ch ng.Th ng T ng i nhìn g ng m t r nh hoa v a m i n , t ng i ng y u u mà có vnghiêm trang, sánh v i cô Hai h u thì nhan s c cô Thiên Kim có ph n h n, mà l i có nét ôn hòa

thi n n a.

Làm l xong r i, nàng dâu c i áo r ng và m c m t m áo ch t i ãi khách. Cô sai trai d n chc, cô m i h àn bà n tr u, cô ng nói chuy n v i ch ng, cô i coi ch t n c á, c ch

nào c ng t nhiên, câu nói nào c ng thanh nhã. Có l th y Ký Kh c v v a thông th o, v axinh p thì th y ph tình c ý, nên th y i vô i ra mi ng chúm chím c i hoài, mà m t lát l inói chuy n nh nh v i v không ai nghe r nói chuy n gì, duy th y ch ng nói mà ngó v r t

u tình, v g t u mà c i r t h u duyên.

Th ng T li c th y anh em b n c a c u say s a v i h nh ph c, thì c u m ng th m trong lòngng cho b n có v c vui thú v i ch ng, mà c ng m ng cho ai có ch ng kh i t i th m

duyên ph n. Tuy m ng thì m ng, nh ng mà c u th y ám c i n y, r i c u nh ám c i c au h i n m ngoái, thì c u khó ch u nhi u ít trong lòng. Th y Ký Kh là con nhà nghèo mà v

th y c ng con nhà nghèo, sao b a c i, v ch ng l i hân hoan nh v y? Còn mình là con nhàgiàu mà v mình c ng là con nhà giàu, sao ngày mình c i v mình không vui, mà coi b mình

ng không vui chút nào h t? Rõ ràng l i ng i ta nói “v ch ng vui là b i tâm u ý hi p, chkhông ph i t i ru ng r ng b c nhi u” là l i nói trúng l m mà.

Ti c ám c i mãn r i, Th ng T t th y Ký Kh mà v . Th y Ký Kh a c u ra xe; lúc b ttay t bi t nhau, c u nói v i b n m t l n n a r ng: “Toa c i v nh v y m a m ng cho toa

m. Nh v y là h nh ph c, ch không ph i ki m ch giàu có sang tr ng m i g i là h nh ph cc âu”.

Khi ra i, Th ng T tính lên m ng b n r i ra Sài Gòn ch i ít b a, mà ch ng tr ra Sài Gònu không mu n , nên tuy tr i ã t i r i, song c u ch y th ng v nhà.

i nhà tr ng m i ra, Th ng T li n xáo nóng n y bao nhiêu, bây gi c u th y thcu c, c u hi u nh n tình, nên c u tr m t nh ôn hòa c ng b y nhiêu. Chuy n gì áng nói c u m inói, chuy n gì áng c i c u m i c i. T ngày c u i ám c i trên Gia nh r i, thì c u l icàng ít nói h n n a. trong nhà nhi u khi n hai ba gi ng h mà c u không nghe c u nói

t ti ng chi v i con Mang ho c th ng Ng . M i b a c u c n m trên võng mà coi sách ho ccoi nh t trình. S m m i c u th ng i d o m t vòng trong v n. Bu i chi u thì c u i vòngtrong xóm, g p con nít c u th ng cho xu ho c b c c c, th y ng i l n c u hay h i th m côngcu c làm n. Vì c ch c u i khác x a, nên ngày tr c không ai c nói chuy n v i c u, màbây gi t già chí tr ai c ng thân c u, ai c ng kính yêu c u h t th y.

u h t mong r c v v n a c, nên c u lo s p t vi c nhà. C u giao con Mang qu n su ti nhà sau, coi c m n c, coi g o c i, gi d u hôi n c m m, lo i ch mua n. C u giao cho

th ng Ng xem xét cây trái trong v n, coi m n làm c vét m ng, coi bán d a cau chu i mít.u l i nói v i H ng h Huy cho th ng con út, 12 tu i, tên th ng L c, v i c u ng c u sait nh quét nhà, lau gh , ch n c, t èn, c u h a m i tháng c u s th ng công cho nó bang b c.

Ngày 12 tháng 5 t i ngày làm tu n bá nh t cho bà K hi n Lý Th Nho. Cô Ba M nh g n ngàykhai hoa, cô t ch quá, nên cô qua không ng. Th ng T c y ch ru t v i ch dâu lo l nggiùm cu c cúng qu y.

êm vào ám, th y chùa ng i t ng kinh Kim cang Bác nhã tr c bàn th , H ng ch c trongxóm ng i u ng n c nói chuy n phía ngoài c a. Th ng T cúng r i b c vô nhà trong th y hai

ch ng th y Ban bi n v i cô Ba Ng c ng ng i trên b ván, c u bèn ng i l i ó mà ch i.

Cô Ban bi n ngó th y Th ng T thì cô nói r ng: “Con T n m ch n m n i r i th nào c ngph i r c nó v bên nây, ch b n luôn hay sao? V ch ng mà m t ng i m t n i v y sao

c”.Th y Ban bi n áp r ng: “Bác H i ng k quá. Nói h t s c mà bác c ng không ch u, ai bi t làmsao bây gi ”.Th ng T châu mày nói r ng: “T i ông gia tôi mà c ng t i v tôi n a. N u nó bi t o vch ng, gái có ch ng i theo ch ng, thì ai làm sao mà c n nó c. Tôi bi t nó không có th ngtôi. Nó c nói t i h i tr c có l i giao, bây gi ông gia tôi không cho nó v bên nây, nên nó làcon, nó không dám cãi. Anh ch c ng hi u, h i tr c má tôi giao k t, thì có dè cu c l d nh

y âu. Bây gi r i má tôi m t, nhà c a minh mông, ai c ng bi t tôi không th nào b i âuc, mà nó làm ng t không ch u v bên nây, t c th là nó không th ng tôi ch gì. Thôi, tôi

không c n n a. Nó mu n b n nó . Tôi m t mình tôi c ng c. V y ch m y tháng naykhông có nó ó, tôi l i ch t chóc gì”.Cô Ba Ng c c i mà nói r ng:

- Em gi n em nói l y nh v y, ch ch bi t con T nó th ng em l m. Ng t vì m t bên thìch ng, m t bên thì cha, có l nào nó b b ng cha mà theo ý ch ng. Em nói em c ng ph i xét

i cho nó ch .- V y mà ch còn binh nó n a!

- Không ph i ch binh. Nói ph i qu y cho em nghe ch binh gi ng gì. Em ó em coi, không bác H i ng l t da mà s ng i. ch ng bác tr m tu i già r i coi con T nó v bên nây

hay không mà.

Cô Ban bi n nghe nói nh v y bèn h t mà áp r ng:- D hôn! V ch ng còn nh mà cách b c nhau, nói nh cô v y thì i bi t m y m i n m

a m i sum hi p.- ây ó mà xa x c gì! Qua l i v i nhau c ng c mà. M y tháng nay không có c n, mà

th ng T nó s p t trong nhà coi c ng xong quá.- Coi ch nhà không có àn bà, không ai xem xét trong ngoài, ngh c ng khó l m ch . Ph n

chú T nó còn nh , chú m t mình chú c ng bu n.Th ng T bèn nói r ng: “Ch Hai nói ph i. Tôi bu n thi t, mà d u v tôi v bên nây i n a, stôi c ng không h t bu n c, b i vì v ch ng tôi không gi ng ý nhau. Thà là nó b n, tôi bên nây m t mình tôi mu n làm vi c gì t ý tôi”.

Cô Ban bi n c i mà nói r ng: “B chú n y mu n c i v bé hay sao, nên chú nói nh v y?”Th ng T ch ng h ng, c u ngó ngay ch dâu mà h i r ng: “V bé âu mà c i? Không, tôikhông có tính vi c ó âu. C i v bé làm chi? M t v ó mà làm cho tôi ngán r i, c ithêm n a ch u sao n i. Cái i c a tôi h r i, bây gi tôi không còn bi t cái gì là vui n a h t.Các s m c c a tôi m y n m tr c ã tiêu tan, ã r i rã h t r i. Bây gi s thích c a tôi là

m m i d o v n, bu i chi u d o xóm, t i n m coi sách mà thôi”.

Th y Ban bi n c i mà nói r ng: “Em còn nh tu i mà em nói chuy n nghe nh ông già. Ph i,y tháng nay qua th y em không ch i b i n a thì qua c ng m ng. Nh ng mà i cái gì c nga v a v y thôi, thái quá không nên, mà b t c p c ng không t t. Em c ng ph i i ch i chútnh mà gi i khuây, mi n là mình ng có ch i m y vi c h thì thôi ch ”.

Th ng T ng i ng m ngh m t h i r i nói r ng: “ i n y có vi c nào là vi c h , còn vi c nàolà vi c nên. Có nhi u ng i nh nhu c mà thiên h áp x ng t ng, còn nhi u k thanh cao màthiên h l i khinh khi. Có nhi u vi c mình cho là ph i, mà h cho là b y, th thì d u làm vi c gì,

u ch i cách nào, h thích chí thì thôi, c n gì ph i dò mi ng thiên h . Nh hôm tr c tôi tínhchuy n giúp nhà nghèo mà v tôi nó nói làm nh v y là trái i. Anh ngh ó mà coi, giúpnhà nghèo mà g i là trái i, thì còn gi ng gì n a mà nói”.

Hai v ch ng th y Ban bi n v i cô Ba Ng c không rõ vi c c a Th ng T ã tính, mà c ngkhông hi u ý Th ng T chán i, nên nghe em nói nh v y thì c i v i nhau r i b nói quachuy n khác.Có ám làm tu n, bà con chòm xóm t l i ông, thì Th ng T gi i khuây c chút nh.Ch ng mãn ám r i, ai v nhà n y thì c u l i bu n hiu.

t bu i chi u, v a lúc m t tr i chen l n, c u i xóm v , còn ng ngo i c a ngõ mà ngó mông.y ám m gi a l ã g n úng l a r i, nên ph i màu xanh lè, l i gió th i ùa ng n coi nh

sóng gi n. Xa xa, th y có m t ng i u i nón lá, vai vác cái cày, lùa c p trâu i trong ru ng,ng i vác n ng i cáng náng, trâu l i n c v ng túa sua.Ng i bu n mà th y c nh không vui thì trong lòng càng thêm bu n, b i v y Th ng T ng tiuhiu, d ng m ngùi, trí vi n v ng. C u nh chuy n n y qua chuy n n , r i nh hôm tr c ch dâunói c u mu n có v bé, thì c u m m c i. C i v bé làm gì? Mình ã d i quá, h i c i v mìnhkhông kén ch n, ch chi h i ó mình l a ng i nh con ông Phán H ng hay là con ông GiáoChu t mà c i, thì bây gi có âu mà bu n nh v y.

Thi t, t khi v ch ng phân r , Th ng T ch ng h có tính ki m v bé bao gi , mà bây gi c ung không có tính t i vi c ó. Lúc c u mê m n cô Hai H u thì c u có tính v r i s c i cô.y là c u ng gi n v , nên c u mu n i v , ch không ph i mu n hai v . Bây gi v c u ãn ngày khai hoa, mà c u l i bi t cái l i tr c là l i c a c u, b i v y c u không dám tính b va, th thì c i v bé sao c. Mà tuy là c u không tính c i v bé, song câu chuy n v bé ã

ch m vào trí c u r i. N u lúc n y mà có ng i nh cô Thiên Kim ho c cô Hai H u v n v tr ct c u, thì c ng ch a t c u gi v n lòng son cùng v l n c u c.

u ng ngh quanh ngh qu t r i c u v a xây l ng s p i vô nhà, thì nghe có ti ng xe h i trên phía M Tho ch y xu ng. C u ng nán l i mà ngó coi xe c a ai. Cách ch ng bao lâu, cái xe

i g n t i thì t p máy ch y ch m ch m r i ng ng ngay c a ngõ.Th ng T dòm l i, té ra th y thông Hàng ng i tr c v i s p-ph , còn phía sau thì cô thôngng i v i hai cô n a.Th y thông Hàng m c a xe nh y xu ng và h i Th ng T r ng: “Ê! Toa làm gì ng ó?”Th ng T b c l i a tay mà b t tay th y thông, và cúi u chào m y cô r i h i r ng: “Th y

i âu ây?”

Th y thông Hàng hân hoan áp r ng:- Chi u tr i t t quá, nên m n xe ch y b y m t vòng h ng gió ch i. Toa làm gi ng gì x a rày

không th y lên ch i v y?- Tôi m c chuy n nhà.

Cô thông ng i trên xe v t mi ng h i r ng:- B c u gi n v ch ng tôi hay sao, c u T ? Ch sao m y tháng nay c u không thèm t i nhà

tôi n a?- Th a, có chuy n chi âu mà gi n. T i tôi b n vi c nhà ch .

- Thôi, ch i làm chi. Tôi bi t mà. Con Hai H u nó ph tình c u, nó b i l y ch ng; c u phi nnó r i c u phi n luôn t i v ch ng tôi ch gì.

- Bây gi tôi không phi n cô Hai H u mà tôi c ng không phi n ai h t. T i tôi ch có ph i t i aiâu mà tôi phi n.

- Có m T nhà hay không?- Th a không, v tôi bên Ông V n ch âu có bên nây.

- R i d hôn! Ph i có m bên nây, tôi ghé th m m t l n ch i cho bi t. Thu nay ch tôich a bi t nhà c u. Tôi ghé ch i c hôn?

- Th a, c ch . Tôi m i th y Thông v i m y cô ghé ch i.- Mà c u s n lòng ti p r c hay không? Ch ghé mà c u không vui thì ghé làm chi.

- Tôi s n lòng l m ch .Có m t cô nh h n h t, ng i gi a, m c áo xanh d ng, choàng kh n s t21 màu tr ng, cô c i và

i r ng: “Chúng tôi ghé thì c u ph i ãi trái cây, ho c m n, ho c i, ho c cam, ho c gi ng gì ói c. C u vui lòng mà ãi ch em tôi hay không?”

Th ng T c ng c i l i mà áp r ng: “V t quí thì thi t tôi nhà quê nên tôi không có, ch tráicây thì v n tôi có th , m y cô mu n dùng th nào tôi c ng có s n mà ãi luôn”.

21 (ti ng Pháp écharpe): kh n quàng vai hay b ng choàng vai c a quan ch c l n nh b ng choàng c a vua chúa.

Th y thông Hàng bèn nói r ng: “M y ng i mu n n d a khô thì vô ây leo lên b mà n. V nu T th ó nhi u l m. Ghe ch hoài mà c ng không h t”.y cô nghe nói gi u nh v y thì c i ng t r i m c a leo xu ng xe. Cô thông Hàng h i

Th ng T có bi t hai cô kia hay không. Th ng T ngó hai cô thì nh m y m y có g p cô l nn áo tr ng m t l n, còn cô nh b n áo xanh thì thi t là không bi t. Cô thông bèn nói r ng:

“Con l n ây là con Ba, con c a dì tôi trong V nh T ng. C u có g p nó m t l n trên nhàtôi, c u quên hay sao?”

Th ng T g t u, t ý c u nh . Cô thông bèn ch cô m c áo xanh mà nói luôn r ng: “Còn connh ây là con T , con ông c trên Xoài H t, nó thi u b ng c p s h c, có làm cô giáo vài

m, bây gi nó xin ngh ng i ki m ch ng”.Cô T m c c v vai cô thông m t cái b p mà nói: “Ch qu n y, khéo nói k c c”, r i cô kéo taycô Ba i vô c a ngõ. Th ng T ngó theo mi ng chúm chím c i và m i khách i vô.

c theo ng i vô sân, hai bên tr ng m n xen l n v i cam, l i có m y cây u ng bênsau lá b a sum sê, trái eo dày ch t. Vì không nh m mùa, nên m n m i tr bông, cam ch a cótrái. Cô T th y u còn th p mà trái sai, l i có trái chín r i mà ch a ai hái, thì cô ch y ri t

i, hai tay r r m, h i c u T hái c hay không. Th ng T b c l i l a trái chín h n h t màhái r i trao cho cô T , mi ng m m c i. Cô a tay l y trái u , m t li c, mi ng c i r t h utình. Cô v a c m trái u thì cô li n xu ng t r i a hai tay ngay m t Th ng T mà nóichún chím r ng: “C u làm m u v y tay tôi ây, c u ph i chùi cho tôi”. Th ng T móc túi

y kh n mu soa ra mà chùi tay cho cô T . Th y thông Hàng v i hai cô kia ng tr m tr m ycây m n, th y day l i ngó th y Th ng T ng chùi tay cho cô T thì la l n lên r ng: “Ê! Làmcái gì m i g p nhau mà ã n m tay n m ch n nhau ó? Không có ng vô phép nh v y a!”Th ng T m c c , nên b kh n vô túi mà i. Cô T l m trái u c m i theo và c i và nói

ng: “Th y ó hay la quá! C u T chùi tay cho ta mà”.Ch khách kéo nhau vô nhà. Lúc y tr i ã ch ng v ng t i. Th ng T m i khách ng i, kêuth ng Ng t èn, bi u th ng L c b ng n c l ng x ng. Cô T quen tánh vô ng i, t i nhà l màcô không ké né chi h t, cô m n m t cái dao r i x trái u m i ng i n y ng i kia n, còn

i luôn ch nhà n a. Không ai ch u n h t, cô gi n cô ng i n m t mình và nói r ng: “ u a c u T hái mà h chê ch . Thôi, tôi n m t mình, vì c u T th ng nên c u cho tôi, tôi d i

gì mà chia cho ng i khác”. Cô Ba thi t thà, nên cô nghe m y l i l l i nh v y thì cô l y kh nche mi ng mà c i.

Cô T n ít mi ng r i cô òi r a tay. Lúc y th ng Ng v i th ng L c u không có t i ó. Côthông Hàng bèn nói r ng: “Con làm r n quá! Mu n r a tay thì i ra àng sau mà r a, ch n cây âu có”. Cô T ngó Th ng T và c i và h i r ng: “ i ngã nào c u T ? C u d t giùm tôii m t chút ch . Nhà l ai bi t ng âu mà r ”.

Th ng T ng d y i tr c d t ng cho cô T i theo. Cô v a i v a c i và nói: “Ta ia tay mà m y ng i c i gi ng gì v y không bi t”. Th ng T th y khách x m xì thì c u ái

ng i, nên c u ch ch cho cô T r a tay r i thì c u l t t b i ra tr c li n. Cách m t h i, côi ra; lúc cô t i c a song môn thì cô d ng l i cúi u chào khách và nói r ng: “Tôi chào th y

thông, cô thông. a! Có cô Ba ây n a mà. Th y cô x a rày m nh gi i há, m y cháu ch i? Th ycô dùng c m chi u r i ch a? tôi bi u b y tr n u c m n nghe?”

Ai n y nghe ti ng pha l ng mà có duyên thì c i r . Cô thông Hàng th a d p y cô c ng phang mà áp l i r ng: “M T c ng m nh gi i há? , v ch ng tôi chi u i ch i, ch a n c m.

Nh m có h o tâm, thì bi u tr làm v t làm gà n u c m cho n c ng t t”. Cô T day vô trongkêu om sòm mà nói r ng: “B y tr , có a nào ó coi b t m t con v t cho thi t m p làm th t d n

m n nghe không bây, cho mau, t i r i khách ói b ng a”.

Lúc y H ng h Huy v i ông Ba N i l i ng giùm, hai ng i b c vô t i c a, th y kháchch n r n, mà l i nghe bi u d n c m om sòm thì ch ng h ng nên ng kh ng l i ó.Th ng T nghe cô T v i cô Thông nói ch i nh v y, n u làm l thì m t l ch s , b v y c ukêu H ng h mà nói r ng: “Chú H ng, chú bi u con Mang coi gà v t gì ó b t làm th t d n

m n ch i. Chú m n a nào ó ph làm giùm v i nó cho mau”.

Cô T c i ng t mà nói r ng: “M y ng i th y hôn? Tôi nói h t i nhà tôi thì n gà n v t mà”.Cô Ba nói r ng:

- M y nói b y b m T m hay r i m n i ghen lên ây mà ch t ch .- âu có. M T có ghen hay không c u T ?

Th ng T g t u nói r ng: “ nhà tôi ghen l m; b i nó ghen nên tôi không dám i âu h t ó,không th y hay sao”.

Cô T le l i r i ng i im, làm t nh mà nói r ng: “Thôi, tôi không dám nói ch i n a. Nói b y r i T rình âu ngoài hè, m T vô m r t ch y không k p”. Tuy cô m i nói cô không dám nói

ch i n a, song cô ngó quanh qu t r i cô l i h i Th ng T r ng:- C u là ng i tân h c, mà nhà c u sao d n theo x a quá v y, c u T ? Ta mua gh sa lông,

ta mua bàn r a m t, ta s m gi ng ng , ta s m gh xích u, c a cái ta treo màn t im, c a s ta treo màn ren hàng, ta d n ch v ch ng ng i nói chuy n, ta s m phòng tr a

m c nh t trình. Tôi mà c nhà nh v y, tôi d n d p coi úng l m.- Tôi c ng bi t mua s m d n d p theo cô nói ó l m ch . Nh ng vì có hai l làm cho tôi không

mu n lo n s sung s ng t m thân: m t là v tôi không có chung v i tôi, tôi ph i qua l ibên Ông V n, nên không c n ph i d n d p nhà c a làm chi; hai là tôi ngh có nhi u ng inghèo kh , n không c m, ng không có ch , mình n cho thái quá mà chi.

- Té ra m T không có chung v i c u hay sao?

- Không.Cô thông Hàng chen vô mà nói r ng: “B khi con T nó mu n ây v i c u T hay sao, nên nó

i rút t i. Con n y quá r i! H i nãy nó nói n u nó nhà c u T thì nó d n úng l m. Bây ginó h i t i gia o c u T n a. Th con n y nó mu n làm bé c u T mà. a! Mà ph i a. Haing i c ng th t h t, tr i khéo khi n c ng k ch ”.Th ng T c i và day m t ch khác. Còn cô T thì áp v i cô Thông r ng: “Ch nói b y b

t duyên tôi còn gì. Con gái m i l n lên mà làm bé cái gì. Ch nói xui x o quá!”.Trong lúc ch c m thì m y cô khách c nói pha l ng nh v y hoài; cô thông Hàng c ki m l imà c t cô T h t s c r i c t cô Ba cho Th ng T . Tuy Th ng T c ng có l i qua ti ng l i v i

y cô, nh ng mà xét cho k thì nh ng l i c u i áp, l i nào c ng n tr t, không có câu nàou tình ho c có ý g n vô chi h t.

Cô thông Hàng tr ng tu i, mà cô l i l ch duy t v khoa ái tình, cô dòm th y c ch c a Th ng nh v y thì cô th y làm l , ch ng hi u vì c nào Th ng T là ng i ham ch i b i, có s

nghi p, không hòa v i v , tiu hiu m t mình, mà th y gái p c u không ng tình, coi b b lng l ng.m d n xong r i, Th ng T m i khách i n. Cô Ba v i cô T lãnh s p ch ng i, hai cô b t

Th ng T ng i gi a, hai cô k m hai bên, còn phía bên kia thì ch a cho hai v ch ng th y thôngHàng ng i. Th ng T li c coi thì cô T ng i bên tay m t li n xáo, cô Ba ng i bên tay tráinghiêm ch nh, mà m i cô thi t c ng có cái v p riêng. Tuy v y mà c u không có l m t nét chi

cho ng i ta hi u ý c u quy n luy n cô nào, c u c gi l , c u nói chuy n v i hai cô, c ng nhu nói chuy n v i cô thông ho c th y thông v y.a c m g n mãn thì H ng h Huy b c vào th a v i Th ng T r ng có th y Ban bi n lên

i có m t ng i trai n m c t t i theo n a. Th ng T ngó ra thì qu thi t th y anh ru t làth y Ban bi n Chí v i ng i anh em b n r c a c u là chú Thôn Châu b c vô, th y Ban thì m c

mát, còn chú Thôn thì kh n en áo dài.Hai ng i m i t i ngó th y cu c ti c nh v y thì ch ng h ng. Th ng T ng d y chào và h i

ng: “Hai anh n c m r i ch a? Anh Hai qua bên nây h i nào? Qua có chuy n chi mà khuya dy?”.

Chú Thôn Châu áp r ng: “B a nay hai v ch ng tôi qua th m th y má. H i t i tôi s a so n v , dì Ba âm chuy n b ng, nên má bi u tôi ch y xe luôn qua bên nây mà cho d ng hay”.

y l i hu n ãi y gieo gi a cái ti c vui ch ng khác nào nh c c á li n gi a b y v t ng l im gi n nhau d i ao. Th ng T ng n ng buông a, s c m t coi m t v t nhiên. Th y

thông Hàng v i m y cô th y ch nhà h u s , không còn lòng nào mà vui n a c, nên và ri tcho h t chém c m r i ng d y.

Th ng T trình di n v ch ng th y thông v i hai anh và m i hai anh ng i. C u i u ng n ci ch y vô bu ng m t thay qu n i áo l ng x ng. C u bi u anh r cho xe ng a v tr c r i i

xe h i v i c u. C u kêu H ng h Huy d n coi nhà. C u xin l i v ch ng th y thông Hàng vàhai cô khách vì c u có vi c nên ph i qua ch Ông V n.

Th y thông Hàng nói r ng: “Toa có vi c thì c s a so n ri t cho r i mà i. T i m a i ch i mài gì, ch ng nào toa i thì m a v ”.

y cô ã m t thú mà l i có s c x n l n, h i nãy li n xáo, bây gi êm ru. L i thêm th y Ban v ichú Thôn theo ngó hoài, nên m y cô khó ch u h t s c.

Th ng T s a so n xong r i m i t bi t khách và bi u Thôn Châu ra xe h i mà i.Th y Ban bi n d n H ng h Huy coi bi u tr óng c a, r i thay m t cho Th ng T mà ath y thông Hàng v i m y cô lên xe. Ch ng xe ch y r i, th y thông c i ng t mà nói r ng: “Xui

o quá! nghi p gì mà nhè b a nay nó không bi t! Làm mình t n m y ng b c xe, nc có m t b a th t v t, mà n ch a no n a ch ”.

Cô T nói r ng: “Th y nói v ch ng c u T b nhau r i, b gi ng gì mà c u nghe nói v chuy nng c u lính quýnh, coi b c u lo quá mà kêu là b . Không c âu. V ch ng ng i ta còn

th ng nhau, th y rù qu n b y b , phá gia cang ng i ta, th y có t i ch t a”.

Th y thông c i mà áp r ng: “Con n y nó nói iên quá. Thu nay làm mai dong là làm ph cch sao mà có t i. Ngày sau tao ch t, bây óng trang mà th tao m i ph i”.

Th ng T qua t i Ông V n thì v ã sanh r i, sanh c m t a con trai r t ngngh nh. C u ch y vô phòng mà th m v r con; c u h i th m l ng x ng, coi b c u thi t là vui,mà m tr l i d u ng t, trong ý m c ng không h n gi n.

Con gái l n c a ông H i ng là cô Hai Kh e, v c a Thôn Châu, ã có sanh hai l n r i, nh ngmà c hai a u là con gái. Nay cô Ba M nh sanh con trai thì hai v ch ng ông H i ng

ng r , n n i ông quên cái l i c c a r nh , ông không v chút tình r l n, ông ng nhìncháu ngo i trai mà nói r ng:“Con Kh e không nên thân, nó th con gái hoài. Coi con M nh nó gi i hôn ? Nó m i m t

n, mà c con trai li n. Th ng nh n y tao coi t ng nó c l m. tao nuôi nó l n r i l p cho nó”.

Th ng T ã có ý tính i v sinh s n c ng cát r i c u s nói v i cha m v m t l n n a màc v v . Nay c u nghe cha v tính b t luôn con c a c u n a thì c u ng n ng , tuy c u không

dám cãi, song c u phi n trong lòng.Còn cô Hai Kh e th y cha tr ng con c a em h n là con c a mình thì cô c ng h n, nên cô day

t ch khác mà nói r ng: “Con nít m i , bi t nó làm sao mà th y dám nói nó c. cgi ng gì ?”.

Ông H i ng c i g n mà áp r ng: “M y gi i âu m y sanh m t a con trai nh con M nhcho tao coi th coi”.

Cô Hai Kh e li n xây l ng b i ra, cô không thèm nói chi n a h t. n khuya, hai v ch ng côlên xe mà v Bình Cách.

Qua ngày sau có hai v ch ng th y Ban bi n Chí qua th m. Th ng T t tên con làTr n Th ng Th , m i Chánh l c b l i l p khai sanh, v ch ng coi r t thu n hòa, mà cha concoi c ng hi p ý. C u luôn ba b a, r i nói v i v r ng c u b nhà lâu quá không ti n, nên c utính v r i m i b a c u ch y qua th m. Cô Ba M nh là ng i k l ng v vi c nhà, cô nghech ng nói nh v y thì cho là nói ph i, nên cô c ng khuyên ch ng v mà xem xét vi c nhà.

Th ng T s a so n v thì có ch là cô Ba Ng c qua th m. C u ph i nán l i h n m tgi ng h cho ch th m ch i r i c u m i ch lên xe h i v v i c u. Xe qua t i Ch G o, cô BaNg c không cho a v nhà, cô bi u ch y luôn lên M H i ng cô th m th y Ban bi n.

t i th y Ban bi n thì ng h v a úng 3 gi chi u. Th ng T c ng ghé l i ó mà ch i v ich m t lát.

Th y Ban bi n th y có hai em thì th y m ng, nên hai em v a m i ng i thì th y nói r ng:“H m nay qua có ý trông th ng T v ng qua nói chuy n. B a nay nó v mà l i có con Ba

a, thi t là may quá”.Cô Ba Ng c nghe nói có chuy n thì cô mu n bi t cho mau, nên h i r ng:

- Anh mu n nói chuy n gì ó ?- Chuy n c a th ng T ây.

- Chuy n th ng T là chuy n gì ch ?- Th ng th ng v y mà. Hôm tr c con T chuy n b ng. Bác H i ng bi t x ph i, nên bác sai

anh em b n r nó, là Thôn Châu, ch y qua kêu nó. Thôn Châu qua ghé ây tr c. Qua nghe tint t d t Thôn Châu lên tr n ng h i nó i cho mau. Con Ba, em bi t qua v i Thôn Châun ó th y gi ng gì hay không ? B c vô nhà thì th y th ng T ng ãi ti c, nó ng i gi a,

hai bên k m hai cô nho nh , m t d i ph n, môi thoa son, còn phía bên kia thì hai v ch ngth y thông Hàng, m y cô n u ng gi n tr ng om sòm. Ch chi qua g p m t mình qua thìkhông h i gì, ng t có Thôn Châu s s ó nên qua s ng trân, không bi t nói sao c h t.

Cô Ba Ng c nghe rõ chuy n r i thì cô ngó Th ng T mà nói r ng: “Tr i i, em ch i nh v yem không s mang ti ng hay sao, T ? Em có v ch ph i tay không ch n r i hay sao mà emlàm l ng nh v y ? Chú Thôn Châu chú g p ây kh i chú h c i h c l i th u tai con T r i

sanh r y cho mà coi. Qua nh hôm tr c em thu t chuy n th y thông Hàng làm mai làm m i choem thì qua ã có nói th y là ng i không t t, sao em còn g n th y làm chi n a ? Qua dám ch c,em nghe l i v ch ng th y, em ch i b i nh v y ó thì gia o em ph i h h t”.

Lúc th y Ban bi n thu t chuy n thì Th ng T ng i c i, mà n ch ng cô Ba Ng c khuyênt, thì c u c ng không cãi. C u i anh ch nói h t r i c u m i tr l i r ng: “Ph i, chuy n anh

Hai thu t ó thi t có y nh v y ch anh Hai không có thêm b t chút nào h t. Mà ch Ba nghe r ich Ba r y em, thì c ng áng l m. Nh ng mà em xin t cho anh ch bi t r ng cái vi c ó b ngoàicoi thì em qu y l m, song b trong xét l i em không có l i gì. Khi má m t r i, em nh ch Ba

ch giùm con m t cho em, nên em th y tánh tình c a v ch ng th y thông Hàng. M y thángnay em s th y l m, em tránh xa, em không dám t i nhà th y. Hôm tháng hai, th y có xu ng nhàth m em m t l n. Em nh n d p lên ch mà tr b c cho Chà và, em a th y v . Th y m i quá,nên em ghé nhà th y. Em ghé l n ó là l n chót. V ch ng th y cho m t cô ra b o em, t ng emnh h i tr c, tè ra em hi u ý r i, em không thèm ngó ngàng t i, coi b v ch ng th y m c c .

a rày em t ng th y b em r i, nào dè th y còn mu n c o u em n a, th y ch a ch u thôi,nên hôm ó v ch ng th y làm b m n xe h i i h ng gió chi u, l i có d t theo hai cô n a.Th y th y em ng ngoài c a ngõ, th y ng ng xe l i, mà em ch c d u không có em ng óth y c ng ghé. Th y m ng r , t ý mu n vô nhà th m em. Mình là ng i bi t u, l nào mình

n không cho ng i ta vô nhà. Em m i v ch ng th y vô, t nhiên hai cô kia ph i vô theo. Vônhà r i, h m u s túc gáy òi n c m. Anh ch ngh l i mà coi, khách ng i ta òi nh v y, lnào mình là ch nhà, mình nói h t g o hay sao ? Em ph i ép b ng bi u làm v t làm gà d n màãi h m t b a.

Chuy n thi t nh v y ó ch có gì âu. Ph i, ng i ngoài dòm vô thì c ng t ng em d t mèochu t v nhà n u ng vui ch i, mà k thi t thì không ph i nh v y. Em không ý n m y côó m t chút nào h t. M y c pha l ng, thì em c ng ph i pha l ng l i, ng m y c kh i khi em

là a ngu v y thôi. Em hi u t cách, thái c a m y cô ó h t. H ng ng i nh v y em bi tchán r i, em g n làm chi. Hu ng chi l a ái tình c a em ã t t r i, có ph i m y cô nh v y ó mànhúm l i c hay sao, nên ch s em mê sa mà h gia o”.

Cô Ba Ng c là m t ng i àn bà c h ng thú m m trong o cang th ng, còn Banbi n là m t àn ông ch n ch t, t nh chí l n th y ch a l i vào bi n tình l n nào, hai ng ikhông rõ tâm s c a em, th y em ã có v r i mà còn g n g i v i àn bà khác thì quy t là em

i ni m phu ph , b i v y em nói gi ng nghe r t thành thi t, nh ng mà hai ng i không tin m tchút nào h t. Cô Ba Ng c i Th ng T nói d t l i r i cô c i mà áp r ng:- Em nói nghe thi t xuôi rót. Ai i àn ông con trai ch i b i v i àn bà con gái mà nói r ng

không có ý gì ch . Nói nh v y ai mà tin cho c.- Em c ng bi t khó cho ch tin l m, mà d u v em hay là ng i nào khác h nghe em nói h

ng không tin c. H không tin là vì h không bi t chuy n em, h không th u lòng em.Em nói thi t v i ch , thu nay có hai cô gây m i ái tình cho em mà thôi, mà ái tình y bâygi h t hy v ng, vì hai cô ã có ch ng r i h t, l i m t cô là v c a m t ng i b n thi t c aem. T i nh v y nên h i nãy em nói l a ái tình c a em ã t t r i, em coi àn bà con gái kháckhông có ngh a gì h t.

- Em nói k quá ! V y ch v em ó, em không có tình gì v i nó hay sao ?

- Thi t không có tình gì h t, có cái ngh a v ch ng mà thôi. Cái ngh a y gây ra là b i cha mm tr u cau c i nó cho em, nó kêu má em b ng má, nó ch u tang ch cho má em, nó con

cho em. Nh m y u y nên gây c chút nh ngh a ó, ch n u không có nh v y thìem không bi t v ch ng em ra làm sao.

- Em nói khó nghe l m. V ch ng sao l i không có tình.

- Em không hi u v ch ng ng i ta có tình v i nhau hay không, ch v ch ng em khó nói cótình c l m.

- Em ng có nói nh v y. Em có v nh con T áng g i là có ph c a em. Tuy nó còn nhmà vi c nhà gi i gi n, n nói nh nhoi, tánh n t hi n lành, c ch m th m, v nh v y ch

i sao n a em m i th ng nó. V ch ng v i nhau có con r i, em ng có xao lãng khôngnên.

- Không. Em có xao lãng chi âu. T i ch nói, nên em c t ngh a cho ch nghe mà thôi ch . Tuyem nói v ch ng em không có tình v i nhau, song em có tính vi c phân r bao gi âu màch s . M y tháng nay ch không th y em hay sao ? V ch ng em mà m i a m t n i là

i ai, ch nào có ph i t i em. Anh Hai có th y t n m t, em n n n h t s c, mà ông gia emng không ng lòng, còn v em nó c ng không dám trái ý cha m , t i nh v y nên v

ch ng lôi thôi, ch có ph i em b v em âu.Th y Ban bi n th y c u ch th y mà phán ch ng nên th y nói r ng: “Thi t, bác H i ng làm cha

, bác có g t gao m t chút. Bác không bi t xét cho con r . Th ng T nhà c a ru ng t chàmnhàm mà bác c bu c nó ph i v b n mà . V làm sao c ? Bác c ch p quá nh v y t nhiên

ch ng nó ph i xa nhau. Thi t, vi c v ch ng th ng T mà ngày sau có lôi thôi là t i bác H ing, ch không ph i t i nó”.

Th ng T th dài mà nói r ng: “C ng t i con v c a em n a. N u nó bi t ngh n ph n em, nó bên nây mà giúp vi c nhà cho em, thì ai c n nó c. Mà thôi, t i h i i nói v má em

giao k t l r i, bây gi em không phép trách ai h t”.Anh em nói chuy n v i nhau cho n chi u mà th y Ban bi n v i cô Ba Ng c c ng không hi u

i sao Th ng T nói v ch ng không có tình v i nhau, còn Th ng T c ng không bi t nói thnào cho anh ch hi u c. Th ng T n c m chi u r i m i v trên nhà, còn cô Ba Ng c thì

i ó mà ng ng sáng cô i lên M Tho mua r i cô s v Ch G o.y v sau, m i b a Th ng T u có ch y xe qua th m v con, khi giây lát, khi ch i n

i m i v . C u qua nh v y cho n n y tháng cho con r i c u m i hu n hu n n m ba b aqua th m m t l n. C u tính th m trong trí i 3 tháng cho v con thi t c ng cát r i c u s xin

c h t v con v M H i.Th ng T tính i t i 3 tháng lâu quá, b i vì có ng i khác tính làm cho v c u ph i v nhà

u mau h n kìa. là hôm b a cô Ba M nh , ông H i ng m ng r , ông h y b c cô Hai Kh e, r i ông t ý

mu n nuôi th ng nh ng ngày sau ông l p t cho nó. Cô Hai Kh e l s c b t bình li n h i ó,mà ch ng lên xe i v Bình Cách, cô c n nh n v i ch ng r ng: “Tôi không dè con M nh kh n

n nh v y. Nó trong nhà m t mình, nó theo òn làm cho th y má yêu nó ng t h t giatài mà n m t mình. Mình th y ch a ? Ch a gì mà th y ã tính nuôi con c a nó ng ngày sau

p t . Vì th y c ng nó nên coi b th y th ng con c a nó h n là con c a mình”.Thôn Châu áp r ng:

- Dì Ba là con út, t nhiên th y má c ng ch sao. V y ch mình không nghe ng i ta nói giàuút n, khó út ch u hay sao ?

- Con nào c ng con, ch sao a thì th ng, còn a thì ghét.- Mình không hi u. T i dì Ba có ch ng, mà ch ng thì không th ng d cho l m, nên th y má

ph i th ng bù, bi t hôn ?- À ! Nói t i chuy n ó nghe còn kh n n n h n n a. M y n m tr c nó ao c l m, ham l y

ch ng h c trò nhà tr ng, b n Tây coi g n gàng, nói ti ng Tây nghe l p b p, nó chê làng

xã là quê mùa. Nó g p ông h c trò ánh ch i nó nh v y ó cho sáng con m t nó ra. ángki p l m !

- D ng Ba h c hành tài n ng t i b c nào tôi không bi t, mà tôi th y cách d ng ch i b i tôich y ngay.

- Ch i b i xài phá d l m mà. Con M nh c m chìa khóa, ti n b c thi u gì. D i gì mà khôngxài.

- D ng ch i th c a không s mang ti ng mang t m gì h t. Mình bi t hôm tôi qua kêu d ngtôi g p vi c gì hôn ?

- G p gi ng gì ?

- G p d ng ng vui ch i v i mèo22. D ng r c ba b n con v nhà, con nào con n y bóngng i. Tôi b c vô thì th y d ng ng n u ng say s a ng ng n v i m y con ó, coi thi tghê quá !

- nh v y ó mà th y th ng nó l m, m i con lói mà th y khen t ng t t, th y tínhnuôi ng n a l p t cho nó cúng qu y n i giòng. H ! Ngh mà t c c i.

- Mình nói chi cho sanh r y. Th y làm sao th y làm. T i ph n s mình không có con trai thìmình ph i ch u p, ch nói gi ng gì c.

- Con trai làm chi, mà con gái l i sao ? Con trai c a con M nh ó ngày sau nó c ng nh th ngcha nó, xài ti n phá c a ch nên thân gì. Không c. Tôi ph i làm sao, ch tôi không ch u

gia tài c a cha m tôi cho quân ó n h t âu.

Thôn Châu nghe v nói m y l i châm h m nh v y thì th a ý nên tuy không dám xúi v , songng không ch u can. Thái c a chú Thôn n y là thái c a thiên h x a nay, tr ng l i h n

ngh a, coi ti n tài h n danh d , có chi trái i âu mà s ng i ta d ngh .Cô Hai Kh e v nhà lo li u hoài, không bi t làm th nào mà i m con cô Ba M nh ra cho xacái t s t c a cha m . Cô mu n tr qua làm r y, l i s n i cha m binh con út mà ghét thêm con

n n a. Cô tính không ra k , nên bu n hiu n ng không c.

Thôn Châu là ng i qu quy t; anh ta ngh hái trái c y ph i i chín mu i r i m i nên hái, b iy anh ta cho v bu n r u m y b a, ch ng coi hi p th i r i anh ta m i c i mà nói r ng:

“Chuy n nh m n quá mà bu n gi ng gì. T ng là làm vi c chi kìa, ch n u mu n cho dì Ba nókhông trong nhà th y má n a thì có khó gì l m. Mình em chuy n d ng Ba d t mèo chó vnhà, y nh l i tôi nói v i mình hôm tr c ó, mình thu t l i chi dì Ba nghe; d n i ghen lên,

ng con i v bên M H i mà li n ch gì”.

Cô Hai c k r i, cô h t bu n r u n a; cô tính i vài tháng cho cô Ba M nh c ng cát r i cô squa châm chích y nh ch c c a ch ng cô bày.

Cô Ba M nh ã c hai tháng r i r i. Th ng T qua th m, b ng con, n ng n u, c u m i M H i h i tr a, thì chi u l i có cô Hao Kh e Bình Cách qua li n.

Cô Hai Kh e b c b c vô nhà chào h i cha m r i cô i th ng vô bu ng mà ki m m con côBa M nh. Lúc y cô Ba M nh ng b ng con cho bú. Cô th y ch v thì cô m ng r h i th m

ng x ng. Cô Hai Kh e x t b ng th ng nh mà hun và nói r ng: “M ki p nó, h m nay lâu v ,nay th y nó tr ng c y23. Cha nó có qua hôn ?”

Cô Ba M nh áp r ng:- Qua hoài. B a nay c ng có qua, m i v h i tr a ây.

22 b n gái, b , nhân tình23 to l n

- Em tính b a nào em v b n ?

- Cha nó tính i y 3 tháng r i s r c.- , v b n mà ch . V ch ng có con r i, m t ng i m t n i sao c.

- Ch c th y má cho v ch i ít b a, ch ng24 cho luôn b n a.- Cho hay là không l i h i gì. Em luôn b n r i th y má gi t em hay sao ?

- D c âu! H i tr c kia còn không cho thay, bây gi có th ng nh n y, th y c ng nhtr ng m ng, c u v ch i vài b a mà s th y không cho i, l a là t i luôn b n.

Cô Hai Kh e nghe nói nh v y thì cô không vui. Cô tr th ng nh cho cô Ba M nh, cô móc túiy gói tr u ra mà n và nói r ng: “Th y má làm nh v y sao ph i. Ai có con l i không th ng,

nh ng mà th ng r i làm cho con phân r v ch ng hay sao. Không có c. ã bi t làm con thìph i nghe l i cha m , mà nghe l i theo chuy n ch n u em nghe nh v y thì h i cho em l m a,nói cho em bi t. Qua ã th y mòi r i, nên qua m i nói giùm cho em ó”.Cô Ba M nh châu mày h i r ng: “Sao mà h i ? Ch th y mòi gì âu ?”. Cô và h i và ngó chtrân trân. Cô Hai Kh e ng i nhai tr u nhóc nhách, cô ngó s ng ra ngoài c a s , r i cô th ra màáp r ng:

- Nói ra thì em bu n, ch nói mà ích gì.- Ch có vi c gì c nói thi t cho em nghe mà. Có chi âu mà bu n.

- Vì tình ch em, nên ch nói riêng cho em bi t. Em bên n y hoài, em th ng b n có m tmình, ch s nó h . Nó ch i b i t do quá.

- Ph i, nhà em h i tr c ch i b i l m. T ngày má em b n m t thì th th t h a ch c khôngch i b i n a, lo làm n.

- Th m m c xì ! àn ông con trai h th mà ngh a gì ! Em tin l i th ó, em m t ch ng a,nói cho em bi t.

- T hôm em n nay qua bên nây ngày m t, em coi không có ý gì mà.- Nó làm b , em tin mà l m ! Em bi t b a em chuy n b ng, anh Hai em qua kêu nó, anh Hai

em g p gi ng gì hay không ? Quá l m, nó ng n u ng vui ch i v i ba b n con mèo, connào con n y c ng l ch s h t th y. Qua h i l i thì x a rày nó ch i th c a mà, mèo chó d p

u, n d n n m d trong nhà, bây gi bác gái m t r i, nó còn ki ng n ai n a. Nó l y anào nó c ng s m n m b y tr m, mà n m ba a nh v y, ch ph i m t a hay sao. Em ri t bên nây ch ng m t n m n a ch c th ng nó bán ru ng t h t. Vây em ph i li u coi, ch

u em nghe l i th y má em hoài bên nây thì h i cho em l m. Qua l i nghe nói trong ámmèo chó t i lui ó, nó yêu có m t con h n h t. Con y M Tho. Nó ng tính làm hôn thú

c nhì ng em con ó v trong nhà. Ta nói th àn ông h h xa v thì h nh v y ó,i v y l n nào qua v th m nhà, qua có ch u lâu âu.

Cô Ba ng i nghe ch nói, m t cô bu n hiu, song g ng c i mà áp r ng:

- i ! Làm gi ng gì có s c thì làm. Tôi lo nuôi con tôi mà thôi; tôi không c n.- Con n y iên sao ch ! Gi ng gì mà không c n ? Có ch ng mà nói chuy n gì nghe lôi thôi

y ?- V y ch h không c n mình, d i gì mà c n h .

24 không bao gi

- Có cái gì âu nên ph i c n hay là không c n. i n y thiên ha yêu qu l m. Mình có ch ngthì ph i gi ch ng, ch h h thì h gi t. Bây gi em có con r i, em ph i lo gia o emch , cho th ng có v bé v m n ng l m hay sao ?

- Em c u cho h có v bé kia. Có nh v y em kh i tính vi c v b n n a.- Em nói nghe k quá. Th ng có ru ng t nhi u, có nhà c a t t , ch ph i nghèo hèn gì hay

sao. Em làm ch cái s nghi p nh v y thì sung s ng quá, d i gì i gi n l y mà cho th t m b y nó h ng.

- Ch t ng em màng ru ng t nhà c a ó l m hay sao ? Con ng i ta i ph i cùng khôngch th ó mà quí gì. Em không có ham âu.

- Ph i, em cha m giàu, b nào em c ng có thi u gì ti n b c mà lo, ch hi u mà.- Ch ng có nói nh v y. Không ph i t i nh v y âu.

- V y ch t i gi ng gì mà em c eo nhà hoài, em không ch u v bên ch ng ?- T h i tr c t i bây gi , th y má không cho em v b n. Mà t n y v sau d u th y má i

b n, em c ng không ch u i n a.Cô Hai Kh e ng d y b i ra, cô và i và nói r ng: “Thôi, ây ng mà n cho nhi u”.

Cô th y ch c c a ch ng bày ã không th ng mà l i làm cho cô Ba M nh gi n, khôngthèm v nhà ch ng n a, thì cô b i r i không bi t li u l nào. Cô bu n xo, n chi u n c m cô n

ng không c. Tuy v y mà tánh tình ghen g c a cô nó làm cho cô b t r t, không th b quachuy n n y c, nên t i l i cô th th nói v i ông H i ng, cô em s Th ng T d t mèo chó

nhà, và tính c i v bé mà thu t l i cho cha nghe. Cô thêu d t nhi u chuy n, tính làm cho cha con r rã r i, nên lúc tóm l i cô nói r ng: “Th y ph i bi u con M nh v b n nó , ch n um nó bên nây hoài, kh i v ch ng nó xa nhau”. Ch ng dè ông H i ng c ng nh cô Banh, ông nghe nói Th ng T ch i b i thì ông n i gi n tr n m t nói r ng: “Tao ã nh t nh

không cho con M ng v b n. T ng là th ng ch ng nó t t thì tao còn cho qua l i, n u nósanh s thì tao b t luôn, có c n gì. Nó mu n c i v khác thì c i. Con tao thì tao b t l i. Cháutao thì tao nuôi. Ai làm sao c. Nó có gi i thì lên Tòa mà ki n. Tao i h u, tao s k chuy n

a nó cho quan Tòa bi t”.

Cô Hai Kh e nghe v y thì cô càng thêm gi n, song cô không bi t nói sao c, nên sáng b a saucô b i v Bình Cách.

y v sau, Th ng T qua, cô Ba M nh ã không vui nh tr c n a, mà cô l i có ý lánh m t,gi n không ch u nói chuy n v i ch ng. Th ng T dòm th y c ch c a v nh v y thì c u l ylàm k , song c u không nói ra, i ba tháng c u s xin r c v b n coi v nói th nào.Cô Ba M nh ã giáp ba tháng r i, cô thì m nh m , còn con c a cô thì c ng c i l m. M t bu i

m m i, c a ngõ v a m i m , gà trong chu ng v a m i th ra thì th y xe h i c a Th ng Tqua. Th ng T b c vô, th y cha m v ng ng i trên ván mà u ng n c trà, còn v thì

ng ng i m t bên, con n m lòi chòi g n ó. C u b c l i n m c m ch n c a con mà n ng; li n b i xu ng nhà d i, coi b nh không vui mà th y ch ng ng n con mình.

Th ng T l y làm bu n nh ng c u m m c i r i b c l i ng tr c m t cha m v mà th ang: “Th a th y má, v con nay ã c ng cát r i. V y con xin th y má cho phép con r c v b n

mà ng ph coi trong coi ngoài v i con, ch con m t mình khó quá”.Ông H i ng châu mày áp r ng:

- M y mà c n gì v con. R c v ng m y ánh ch i nó ch r c làm gi ng gì.- Th a th y, con âu có dám v y n a.

- M y mà không dám !

- Th a th y, h i tr c con kh d i nên con không bi t tr ng v , mà l i làm l i v i th y máa. T ngày má con m t r i thì con n n n l m. Con lo làm n, lo s a tánh n t, không dám

ch i b i nghinh ngang nh h i tr c n a. V con nó c ng bi t chuy n y ch ch ng không.- Tr i i ! M y mà lo làm n ? M y mà không ch i b i n a ? M y khinh khi tao quá, nên m y

i nói nh v y. Ph i, m y không i ch i n a. Nhà c a có s n, bây gi m y làm ch , i âulàm chi cho m t công, r c mèo v nhà ch i không ti n h n hay sao ?

- Th a th y, con âu có làm nh v y.- C ng còn ch i ! V y ch b a v m y chuy n b ng, t i sao anh Hai m y qua kêu m y, không

ph i nó g p m y n u ng vui ch i v i ba b n con mèo trong nhà hay sao ?- Th a th y, chuy n con n u ng thì có. Nh ng mà m y ng i y là khách quen n th m con,

ch có ph i mèo chó gì âu.- , khách quen ! Thôi, nói b y nhiêu ó hi u r i. Còn m y c i v bé r i, m y còn r c

con tao chi n a ?- Th a th y, con có v bé h i nào âu ?

- , c ng ch i há ! Tao nói cho m y bi t, tao không mu n m y b c ch n t i nhà n y n a.ng có mong r c v con m t công. Tao không cho âu. M y có gi n tao, m y ki n t i âuy ki n i. Tao s n lòng i h u.

Th ng T ch ng h ng, ng ngó cha v trân trân, không nói c m t ti ng chi n a h t.Th ng nh n m chòi r i khóc hoé lên. Cô Ba M nh phía nhà sau ch y lên b ng con. Th ng

th y v thì day qua h i r ng: “B a nay tôi qua th a v i th y má mà r c mình. Th y ãkhông cho r c, mà l i c m không cho tôi t i nhà n y n a. Tr c khi tôi v , tôi mu n bi t coi

ng mình ra th nào. V y mình mu n v b n mà hay không, xin mình nói m t ti ng tr c m tth y má ây cho tôi bi t, ng cho tôi v ”.Cô Ba M nh b ng con, day m t vô cây c t và khóc và nói r ng: “Tôi v i mình không th i

i nhau c. Thôi, mình có tính c i v khác thì c i i ng vui ch i cho sung s ng.Không còn v ch ng gì n a âu mà lui t i”. Cô nói d t l i li n b ng con i vô bu ng, n c m t

c m i chàm ngoàm. Th ng T ng ngó theo, c u c ng a n c m t.Theo h i tr c thì ch c Th ng T không th không nói mích lòng cha m v c. Bây

gi c u ã th y vi c i chút nh, c u ã s a tánh c b n r i, b i v y cha v nói nh v y, r i l i nói nh v y n a, mà c u không n i nóng, c u l y kh n lau n c m t và ch m rãi nói v i

ông H i ng r ng: “Bây gi con m i th y rõ v ch ng c i nhau vì ti n b c ru ng t, vìng môn i h , ch không vì ngh a tình, thì không có tình ngh a mà i v i nhau c.

Nh ng mà theo ph n c a con ây, con l i còn th y v ch ng con xa nhau c ng có t i cha m h tt ph n trong ó n a. Con nói nh v y, không ph i là con dám trách cha m . Có l t i tr i

khi n nh v y c ng không bi t ch ng. Thôi, s con làm r c a th y má c có m t n m màthôi, thì con c ng cam lòng, ch con không dám phi n trách chi h t. V y con xin g i v con c acon cho th y má nuôi giùm. Chúc th y má bên nây m nh gi i”.Th ng T nói d t l i r i xá cha m v mà b c ra.

Bà H i ng l y kh n lau n c m t, ch ng bà nghe ti ng xe ch y ra c a ngõ, bà m i nói r ng:“Ông nó nóng quá ! Vi c con r th ng th ng ta coi i coi l i. M i nghe con Kh e nói ó, thìông b t li n. Ông làm nh v y, tôi s ngày sau ông n n n ch . Tôi coi ý con Kh e nó ganh, nókhông mu n cho con M nh trong nhà n y, nó s con M nh chuyên h t c a i, nh t là t hômông nói ông nuôi th ng nh c a con M nh ng ngày sau ông l p t , thì con Kh e nó ghét

m. Không bi t ch ng nó bày chuy n ng v ch ng con M nh xào xáo ch i. Sao ông v i tinm v y ? V ch ng nó có con r i, ông d r t ra c hay sao ? Ông làm l u quá”.

Ông H i ng ng i gãi u ngó ra ngoài sân, ông không nói chi h t, m t ông có s c lo.

Ngh n nh n tình mà t c c i. C i v cho con thì mong ki m ch ít con mà nhi uru ng. G con l y ch ng thì tính làm sao cho chàng r kh i n c a mình. C i hay là g , bên nào

ng suy xét cái l i mà thôi, ch không d d m coi ôi tr có gi ng tánh tình, có hi p ý t , cóng t cách, có ng ki n th c hay không. Vì v y nên th y nhi u c p v ch ng n v i nhau

ch a bao lâu thì ã r i rã, mà d u có vì l i mà ph i ráng thu n hòa v i nhau i n a thì tr n ing không có m t gi nào là gi vui v .

Th ng T c i cô Ba M nh h n m t n m r i, mà v ch ng ch a c h ng h nhph c m t giây phút nào h t là t i nh v y ó. ã bi t v ch ng Th ng T phân r là t i Ông

i ng Th ng c ng con, không ch u r i con, nên m i gây h a. Nh ng mà cái qu y c a ôngó là cái qu y mình th y tr c m t, còn nhi u cái qu y khác ng m ng m mình không th y, song

nh ng cái qu y y nó n trong mà giúp cu c phân ly. Th ngh mà coi, n u v ch ng Th ng hi p ý ng tâm sâu tình n ng ngh a, thì cha m d u có nghiêm kh c cho m y i n a, c ng

khó mà làm cho rã r i c.Th ng T h i nãy nghe v nói m y l i n ngh a thì c u t c gi n nên c u a n c

t. Mà ch ng lên xe i v , c u ngh l i thái c a cha v và cái tình c a v i v i c u, thì c ut t c c i, c u không gi n, mà c ng không bu n n a. C u v ngang nhà th y Ban bi n Chí,u ghé mà thu t chuy n c a c u cho anh nghe, r i c u nói tóm r ng: “Tôi bi t r i, t i tôi d i, tôi

ng con nhà giàu nên bây gi vi c v ch ng c a tôi m i v l nh v y ó. N u tôi c i ch th pn tôi, thì cha m âu có khi, v âu có b c. Mà thôi, thà là nói d t nh v y m t l n cho kh i

nh c lòng tôi n a. Tôi cám n v tôi l m, nh m y l i vô tình vô ngh a c a nó mà nãy gi trongtrí tôi nh nhàng không bi t ch ng nào”.Th y Ban bi n th ra mà nói r ng:

- Em l ngh a, t i bác H i ng g t quá, bây gi qua bi t làm sao. Sao h i nãy em khônglàm g t bác l i, sao em không òi b t con ?

- Không c. Theo lu t, v ch ng xa nhau mà con còn nh , thì ph i cho m nó nuôi n12 tu i r i cha m i c phép b t. Ví nh m nó có làm u t i b i, không x ng áng làm

, thì mình m i b t c. Mà mu n b t thì ph i ki n n Tòa, có án Tòa cho r i m i ct. Thôi, cho m nó nuôi c ng c, còn l m lói tôi b t v bên nây r i ai nuôi nó.

- Nhà c a minh mông mà v con thì lôi thôi, khó cho em quá.- Không h i chi âu. Anh ng lo. G p c nh nào tôi theo c nh n y, có sao âu mà s .

- Em ki m v khác v hay sao ?- Không. C i v n a làm gì, ng cho nó làm c c lòng tôi n a hay sao ? Bây gi c i ai ?

i con nhà giàu thì nó tr ng b c ti n, ch không có tình ngh a chi h t. C i con nhànghèo, thì s nó vì b c ti n mà ng ch không ch c nó th ng mình. Còn c i ng i th o

i, thì h y a môi mi ng, ch h c ng không có tình ngh a gì. Hu ng chi tôi ã nói v ianh r ng b p l a tình c a tôi ã t t r i, tôi không th ng ai, không mu n ai n a, thì có thnào mà tính vi c v ch ng cho c. N u có ng i nh con ông Giáo Chu t trên M Tho,hay là nh con ông Phán H ng trên Gia nh thì ho c may… Mà ng i nh v y d gì ki m

c !Th ng T t anh ra v , vi c v con xào xáo nh v y, mà coi b c u không bu n cho l m.

Lúc y vào cu i tháng tám, lúa ngoài ng ám nào c y s m thì ã ng cái25 r i, ám nào c ymu n thì còn ng n b i. K nông phu không có công vi c làm, nên vác c n câu ra ru ng câu

25 h t n , h t âm ch i.

rê26, u i nón lá, vai mang gi tre, d m m a ph i n ng t i ngày, mà b t cá i g o v con nkhông b a. àn bà thì vo qu n, b ng thúng, l i i nh n n, ho c hái rau chóc, ng sáng emlên ch bán n m b y ng xu; tr nh thì ráng b i vô v n c t c em v cho trâu n, vì lúa c ygiáp ng, th trâu không c. Ng i nào có tr ng b u m p chút nh thì c t em i bán,ng i nào có nuôi v t gà ít con thì c ng không th dành.

Con nhà nghèo n tháng n y thì nhà nào c ng kh n n. Mà n m nay lúa lên giá t i80 m t gi , b i v y con nhà nghèo càng kh n n nhi u h n các n m khác, có nhi u ng i

làm h t s c mà không g o v con n cho no.Th ng T không c n dùng ti n, mà hôm tháng giêng c u nghe l i th y Ban bi n, c u

bán lúa h t b n, ch còn trong l m ch ng vài ngàn gi mà thôi, c u nói dành ch i, ch ngnào giá c 2 ng m t gi r i c u s bán.

a nay c u i bên v v , r i c u i coi lúa, c u i d o v n, c ch nh ngày th ng, khôngcó i m t chút nào h t. Tuy H ng h Huy v i ông Ba N ã thôi ng gi giùm nhà cho c ulâu r i, song chi u b a y H ng h c ng lên ch i. Chú b c vô nhà, v a th y c u thì nói r ng:- Nghe nói h i s m m i c u i r c m T v i em nh , nên m i i th m ru ng v , tôi l t t

ch y lên, tr c th m m T , sau coi em nh c bao l n.- a ! Sao v y ? Ch ng nào m T m i v bên nây ?

- Không v n a. Ông gia tôi không cho v con tôi v bên nây, mà ng l i c m tuy t, khôngcho tôi qua b n n a.

- Cái gì k v y ? M T c ng b ng lòng nh v y hay sao ?- V tôi b ng lòng l m. Nó l i bi u tôi c i v khác n a ch . Chú bi t t i sao v y không ?

- Th a không.- T i v ch ng tôi c i nhau mà không có tình v i nhau, nên m i có chuy n nh v y. Cha m

tôi c b t t i tôi ch i b i quá mà r t tôi ra. V tôi không th ng tôi, nên nó nghe l i cha mà ng luôn tôi n a.

- X a rày tôi ngày êm trong nhà, tôi có th y c u ch i b i gì âu.- Ng i ta nói tôi d t mèo v nhà, tôi c i v bé r i n a ch .

- âu có.- Thôi, không h i gì. H nói sao c ng c. H cho tôi là a ch i b i xài phá, tôi ch i b i

xài phá cho h coi. Sáng mai chú kêu giùm h t th y tá n tá th c a tôi t u l i ây cho tôinói chuy n m t chút.

- C u mu n ch ng nào h t u ?- Chi u mai.

- Th a, c.Chi u b a sau, l i 4 gi , tá n tá th t u , ng i nào i kh i thì có ho c cha, ho c m ,

ho c v , ho c con i th . Th ng T th y ph n nhi u tay chai m t nám, qu n áo t t i, ng ing có róm ngoài c a d ng nh h ph n nghèo hèn, k ng l n l n d a c t b coi có s c lo.

Th ng T h i t ng ng i coi ai còn lúa mà n hay không. Có H ng h Huy v i haing i tá n n a nói m i ng i còn c ba ch c gi . Còn bao nhiêu thì nói trong nhà không

26 cách câu cá lóc n i không có ch ng ng i.

còn lúa thóc chi h t. Th ng T châu mày, h i m y ng i h t lúa r ng: “M y ng i h t lúa r ilàm sao mà n ?”Th ng Kim x n l n th a r ng:

- Th a c u, h h t lúa r i thì qu t m u n y u kia mà n , ch t i mùa s hay, ch bi tlàm sao.

- Ai n y u h t lúa, thì có ai còn âu mà vay ?- Th a, anh em tôi h t, ch có nhi u ng i h còn.

- H cho m n hay cho vay ?- Th a, h giúp trong lúc ng t n y thì t i mùa g t ph i tr lúa l i cho h .

- H n l i bao nhiêu ?- Th a, nh h i 10 gi thì t i ngày ph i tr 14 ho c 15 gi .

- Vay nh v y thì m c quá.- Th a, m c r gì c ng ph i ch u, ch n u chê m c r i có lúa âu mà n. H i nh v y mà ph i

n n h t s c m i c, ch ph i d hay sao.Th ng T l c u nói r ng: “Tôi còn lúa vài ngàn gi . tôi cho bà con m n mà n, ng

có i vay h i ng i ta làm chi. Ng i nào c n dùng m y gi nói cho tôi biên, r i sáng mai lênây tôi bi u y tr 27 nó ong cho. M n bao nhiêu thì n ngày tr b y nhiêu, tôi không n l i.

Luôn d p n y, tôi nói cho bà con hay r ng t rày s p lên tôi không thâu ti n th tr ch c a m ynhà trong t tôi n a. ã bi t x a nay bà con m i n m ph i óng ti n y m i nhà ôi ba ng.Tôi th y bà con nghèo l m, nên tôi cho ti n y may áo cho con b n, tôi không thâu n a. Còn

y ng i làm ru ng c a tôi, tôi h a t rày s p lên tôi b t s lúa ru ng cho m t ph n m i,ngh a là s lúa tá m i tr m gi tôi b t cho 10 gi . Tôi bây gi có m t mình, n xài không h t baonhiêu, nên tôi giúp cho bà con chút nh ng b t nghèo”.

Ai n y nghe nói u ch ng h ng, trong lòng kính ph c l m, song quê mùa nên không bi tnói ti ng chi mà t n. H ng h Huy quen nhi u nên b c l i g n nói r ng: “C u T nh tu i,mà c u có lòng th ng con nhà nghèo nh v y, thì tôi ch c ông Tr i s cho c u giàu có nhi u

n n a. Bây gi c u giúp cho anh em chúng tôi m t ph n, ngày sau ông Tr i s giúp l i cho c ui ph n”.

Th ng T c i r i b i l y gi y vi t mà biên s m y ng i xin m n lúa. Ng i h i10 gi , ng i m n 20 gi , biên h t r i c ng l i thì h t th y m n có 600 gi mà thôi. Th ng

c y H ng h Huy sáng b a sau lên coi ong lúa giùm cho tá n tá th em v mà n. C ui d n h t th y ai có c n dùng ti n b c, ho c 5 ng, ho c 10 ng thì n h i c u, c u s cho

n, vì c u nh s n 500 ng b c ng giúp cho bà con l i xóm trong c n túng thi u.

Tá n tá th ra v , ai c ng m ng r , ai c ng khen c u T Th ng T giàu có mà nh n,lúa cao giá mà không bán, l i cho con nhà nghèo m n mà n, thu nay có nhà giàu nào làm

c nh v y.Thiên h n rùm, th u t i tay th y Ban bi n Chí. Th y lên h i em r ng: “Em làm cái gì

y ? Em iên hay sao ? Em cho tá n tá th m n lúa, thì ph i b t h làm gi y, ph i tính si nh ng i ta, ch nên nói mi ng tày r i làm sao mà òi c ? Em làm l u quá. Mà cho

n ti n, m n lúa ch ng nói làm chi, sao khi không ch ng ai xin x gì h t, mà em l i s t lúaru ng ? Em làm nh v y qua s em ph i m t”.

27 ng i giúp vi c

Th ng T châu mày áp r ng: “Sao mà m t ? Tôi ph i v i ng i ta, có lý nào ng ita l i gi t tôi. Mà d u b c ti n lúa thóc tôi cho m n ó h không tr i n a, l i h t bao nhiêusao, b t quá ch ng m t ngàn ng b c ch bao nhiêu. Còn tôi s t lúa ru ng c ng không h i gì.

lúa ru ng 7 ngàn gi , tôi cho h m t ph n m i, thì b t quá m i n m b t s huê l i c a tôi700 gi ch bao nhiêu. Có ph i tôi iên âu, thiên h không bi t th ng con nhà nghèo, h iênch . Anh ngh l i mà coi, tôi có v con c ng nh không có, tôi kh kh c ng i ta ng ch t ch ati n b c dành cho nhi u mà làm vi c gì ? Tôi giúp cho con nhà nghèo không t t h n là ixài b y xài b hay sao ? Anh t n 5 ngàn ng b c mà làm Ban bi n ó có ích gì ? Còn n m ngoáitôi i ch i m y tháng c ng t n b n n m ngàn ó có ích l m sao ? Tôi ham ch i, ng i ta c ngchê tôi làm b y. Tôi xài phá, ng i ta c ng chê tôi làm b y. Bây gi tôi không i ch i n a, tôikhông xài phá n a, tôi giúp con nhà nghèo, anh c ng chê tôi làm b y n a, th thì tôi bi t n cách nào m i c khen làm ph i ? Thôi, qu y hay ph i tôi tôi không c n, mi n là vui lòng tôithì thôi. Xin anh ng lo, tôi ch a m t âu. Mà ví d u tôi vì con nhà nghèo mà ph i m t i n a,thì có l h c ng nuôi tôi l i c, không sao âu mà s ”.

Th y Ban bi n tr môi nói r ng: “Qua th y em làm trái i, qua nói cho em nghe. Em ãn r i, em nghe hay không nghe t ý em, qua c n vi c c a em làm sao c”.

Th ng T áp r ng: “Ph i, em làm trái i thi t. Mà em coi i n y cách n c a thiên h tráit em l m, nên em không thèm làm theo ai h t. Cái ph i c a h là cái trái c a em, thì t nhiên

cái ph i c a em là cái trái c a h , có l gì âu”.

Th y Ban bi n không ph c lý thuy t c a em, song th y c ng không có l i chi mà cãi c nênth y t mà v .

Cách ít ngày, con Mang hay tin má nó au, nên nó xin phép Th ng T v ít b a ngn sóc má nó. ã bi t con Mang v thì không ai lo c m n c cho Th ng T , nh ng mà c u

ngh m nó au, không l c u c m nó l i c, b i v y c u cho nó v r i c u m n con Qu , làcon gái H ng h Huy, lên i ch n u c m giùm.

Tuy con Qu là con nhà nghèo, áo qu n lam l , không bi t m trang, ch eo có m t ôibúp mù u ng mà thôi, ch không có n trang chi khác, song m t mày sáng r , i ng d udàng, mi ng c i h u duyên, m t ngó h u c. ã v y mà nó là con gái m i l n lên, trong lòngch t ch a m i c m tình, trong trí t ng t ng u vi n v ng, nên cái lòng v i cái trí y hi p l imà làm l ra n i m t nó m t cái v thiên nhiên p phi th ng, cái v y hay làm cho mê m n

cho b n tu mi nam t .

a n , Th ng T ngh tr a m t lát r i c u th c d y leo lên võng n m a tòn ten.Tr c sân tr i n ng chang chang nh t l a, ngoài v n cây c im lìm nh ng tr a, duy cócon cu xanh ng gáy trên ng n tre, v i con th n l n ch t l i trong k t c a. Th ng Ng thì m clàm c sau v n. Th ng L c thì lén ch y v th m nhà. Con Qu ng ng i ch i d i nhà b p,nó th y Th ng T th c d y, bèn l t t l y bình trà mà ch n c cho c u u ng.Th ng T th y con n lên xu ng qua l i g n cái võng c u n m, c u m i li c m t ngó nó.

u coi k l ng, c u m i th y dung nhan c a nó. C u ngh th m, n u con nh n y màsanh trong nhà giàu có sang tr ng, thì nhan s c ó, tu i tác n y, ch c ng i ta giành gi t mà c iã lâu r i; vì nó là con nhà nghèo nên m i ch u thi t thòi, không ai thèm ngó t i. Tình i thi t là

kh n n n ! Có ti n d u ngu xu n, d u x u xa, ng i ta c ng yêu chu ng; không ti n d u khônngoan, d u p , ng i ta c ng không màng !

u ng bu n v th tình, b ng con Qu d i nhà b p b c lên n a. Ch ng nó in t i ch c u n m, c u bèn kêu mà h i r ng: “Qu , n m nay em c m y tu i ?”.

Con Qu gi t mình nên ng x ng l i ngó c u, r i áp nh nh r ng:

- Th a, n m nay em 18 tu i.

- Sao em ch a l y ch ng ?Con gái t i tu i l y ch ng, h nghe ai h i t i vi c y thì th ng hay m c c . Con Qu nghe

Th ng T h i nh v y, nó không m t tía tai nh gái khác, mà nó l i l s c bu n th m, cúit xu ng t, ng l ng thinh m t chút r i m i áp r ng: “Th a, cha m em c ng nh g em

i”.Th ng T ng i d y, ngó ngay nó mà h i r ng:

- Cha m em ã nh g r i, mà sao em nói v i qua coi b em bu n d v y ?- Th a, em có bu n chi âu.

- Em gi u qua làm chi. Qua dòm s c m t, qua nghe ti ng nói, thì qua ã bi t b ng em r i, emch i sao c ? T i sao h i t i l y ch ng mà em l i bu n ? Em không a ch ó mà cha mem g ép ph i hôn ?

- Th a, không ph i. Ch ng ã i h i em t h i n m ngoái.

- D hôn ! Nói t n m ngoái n nay mà sao ch a c i ?- Th a, ch a c i.

- V y ch i ch ng nào n a ?- Em không bi t.

- Em ng ch ó hay không ?- Th a, cha m em nh l nào c ng c, em âu dám cãi.

- G cho ai âu ?- Th a, g cho con bà Tám H ng trên xóm trên.

- Tên th ng gì ?- Th a, tên Sang.

- T i sao cha m ch u g , em c ng không cãi, mà lâu nh v y, không c i ph t cho r i ?- Th a, h i i nói thì má em òi m t ôi vàng. Bên ch ng c ng ch u, tính tháng ba n m nay

i. Ch ng dè b c qua tháng giêng bà già ch ng em au m t tr n d qua, ch y thu c t nhao h t ti n. Ch ng em s m ôi vàng không n i, nên ông mai xin v i cha m em nh l i th ng th ng r i s tính.

- Té ra t i ôi vàng ó mà c i không c ! V y mà em th ng th ng Sang hay không ?

Con Qu c i mà không tr l i, l i coi b nó m c c .Th ng T hi u ý nó r i, nên c u không h i n a. C u cho nó xu ng nhà b p, r i c u n m

gát tay lên trán mà suy ngh . ng ti n kh n n n l m thay ! Vì nó mà nhi u khi v ch ng h tth ng nhau ! Vì nó mà nhi u khi v ch ng th ng nhau song sum hi p không c ! Vì nó mànhi u khi ng i t t ph i tr ra x u ! Vì nó mà nhi u khi vi c nên l i hóa ra h ! Con Qu tuych ng ch a c i, song coi b nó c ng th ng ch ng r i. T i ch ng không ti n mà c i n i, nênnó b t r t trong lòng n n i l s c bu n ra ngoài m t. N u th ng Sang hoài, không c i

c, lòng ng i d i i không ch ng, r i có ch nào khác có ti n h n nói, v ch ng H ng Huy h i ch tr c mà g ch sau, thì cái tình c a con Qu m i tr ra làm sao ? L y ch ng mà

không th ng ch ng ! Có ôi b n mà l i t t ng n ng i khác ! Cái ki p con ng i d ngy. Cái cu c gia ình nh v y, thì vui s ng ch nào ? Hu ng chi con Qu là gái xuân xanh, l i

là con nhà nghèo n a, thi u gì c h i làm cho nó d ô danh x ti t. N u nó g p m t c h i nhy thì t i cho nó bi t ch ng nào !

Th ng T n m suy ngh m t h i r i c u i r a m t, thay , lên xe i ch M Tho. C ughé ti m bán n trang c u l a mua m t ôi vàng m t l ng ch m thi t khéo. C u b túi em

, không nói cho trong nhà a nào bi t h t.

n t i, con Qu d n d p d i nhà b p xong r i nó v , c u m i sai th ng Ng lên nhà bàTám H ng mà kêu th ng Sang xu ng cho c u bi u.

Th ng Sang nghe kêu, không bi t có chuy n gì nên l t t xu ng li n. C u h i th m thìthi t qu nó i nói con gái H ng h Huy, nh hôm tháng ba r i nó c i, nh ng vì b i bà già nóau thình lình, nó ch y thu c h t ti n h t lúa, nó không th lo ám c i n i, nên ph i c y mai nóiình l i, i ch ng nào nó làm có ti n r i s hay. C u h i làm ám c i ph i t n bao nhiêu. Nó

nói bà già v nó òi m t ôi vàng, b i v y ph i có m t tr m r i ng bâc m i dám làm ámi.

Th ng T li n i m t l y ôi vàng v i m t tr m ng b c mà a cho th ng Sang vànói r ng: “ ây, tôi cho chú m n vàng b c ây mà c i v . Ch ng nào chú làm n khá r i chútr l i cho tôi”.Th ng Sang ch ng h ng, ng ngó Th ng T mà không dám l y vàng b c và c ng không bi tnói chi h t, Th ng T c i và bi u r ng:- Chú c vi c l y i. Chú ch a mu n c i v hay sao, nên tôi cho m n mà chú l i d c d c?

- Th a c u, tôi mu n l m ch … Ng t vì c u làm ph c giúp vàng b c cho tôi ây, bi t ch ngnào tôi tr l i cho n i.

- Ch ng nào c ng c. N u chú tr không n i thì thôi, c ng không sao.- Cha ch , c u th ng tôi nh v y thì tôi cám n c u quá !

Th ng T c i. Th ng Sang xin g i vàng b c l i ó, ng nó v th a l i cho m nó hay, r ixu ng nói v i bên v nó ch n ngày, ch ng nào c n dùng thì nó s l y.

Sáng b a sau, Tám H ng xu ng khóc và t n Th ng T . Chi u l i H ng h Huy lênch i, chú nói bà sui ã có cho chú hay v s Th ng T giúp cho con r chú thành gia th t, r ichú khen ng i ân c c a Th ng T vô cùng. Th ng T c i mà nói r ng: “Không có ân cchi h t. Tôi th y con Qu v i th ng Sang th ng nhau, nh ng vì có cái nghèo, nên nó không

i c, b i v y tôi giúp cho v ch ng nó th a tình, ch có chi âu”.Qua b a sau n a, con Qu lên n u n, b nó h n h , m t nó t i chong. Th ng T bi t

nó ã hay vi c c u giúp cho th ng Sang c i nó r i. C u l y làm vui lòng, r i c u l i ngh th mng n u c u dành s ti n mua k ni m cho cô Hai H u ngày tr c ó, thì bây gi c u giúp

c t i n m b y ng i nghèo có v có ch ng.Th ng T giúp cho tá n tá th , ho c c u nhà nghèo trong xóm trong làng, m i n m

n hao c ch ng vài ngàn ng b c. C u làm nh ng vi c “trái i” ó, là vì c u th ng connhà nghèo, l i c ng vì c u th t tình th t chí nên c u làm, ch không ph i c u mong c ti ngkhen ng i.

Nh ng mà nh ng ng i nghèo kh , ã th n r i hay ch a c ng v y, u kính ph c m nyêu c u, tôn tr ng c u h n quan to, nh th n s ng.

dân nghèo tôn tr ng y làm cho m y ng i có c a trong làng trong t ng không au, n n i h bày chuy n x u mà nói gian cho c u. Th y Ban bi n Chí là anh ru t c u, màng còn chê c u là iên. Còn nói gì ông H i ng Th ng, h ông nghe ai nói t i vi c c au thì ông g i u la l n r ng: “ i ! Th ng ó mà nói làm t i chi. Th ngu, nó làm b y làm ít n m ây tiêu h t ru ng t c a ông K hi n l i ó ch gì. Tôi bi t tr c nên tôi b t connh l i, thi t là hay l m. N u tôi lôi thôi, nó làm tiêu luôn s nghi p c a tôi n a ch ph i ch i

sao. Khá, nó bi t thân, nên không dám héo lánh t i ây n a, mà nó c ng b th ng con nó cho tôinuôi luôn, nó không dám òi b t.

Ai th ng ai ghét Th ng T không màng; ai kích bác, ai chê c i c u c ng không k .u c giúp lo l ng cho con nhà nghèo, ai nói th nào m c ai, mi n là c u vui lòng thì thôi.

t b a n c u i ch c u g p th y thông H ng. Th y trách c u theo c lúc thúc nhàhoài, không i ch i b i chi n a h t. C u c i mà áp r ng: “V y ch th y quên m y l i tôi nói

i th y h i tr c hay sao ? Tôi ch i b i, quy t xài phá chút nh ng h c khôn d i. Tôi t ny ngàn ng b c r i. Bây gi còn i ch i làm chi n a ?” Th y thông Hàng có t t nên th yc c ; th y không dám h i t i chuy n ch i n a. th y h i l là vi c nhà c a Th ng T r i th y

mà i. T y v sau th y h t dám t i nhà Th ng T n a, mà khi nào g p c u trên ch , th yng không dám r ch i.

Th ng T lìa v con, tránh b u b n, trót n m n m tr ng hiu qu nh m t mình, thú vuich ng có chi khác h n là c u giúp tá th tá n, ho c dìu d t ng i trong làng trong xóm. M tbu i s m mai, c u v a th c d y thì nghe tin cha v ã ch t h i hôm. C u l t t i xu ng nhàth y Ban bi n Chí mà h i coi tình cha v chàng r ã d t r i, nh ng mà bây gi ông H i ngTh ng t tr n, c u có nên qua ch u tang hay không.

Th y Ban bi n li n áp r ng: “Tuy v ch ng xa nhau, nh ng mà không có b chi h t.ã v y mà em v i con T l i có con. Em ph i qua ch u tang, ch không qua sao c”.

Th ng T ng i suy ngh m t h i r i nói r ng:

- Tôi c ng ngh qua ch u tang m i ph i, b i vì tuy ông gia tôi khi n cho v ch ng tôi phân r ,nh ng mà m y n m nay tôi không c i v khác, mà v tôi nó c ng ch a l y ch ng. ã v ymà h i má tôi m t, v tôi nó ã qua ch u tang l , có l nào bây gi tôi l i làm l . Ai qu y

c ai, mình không nên l y qu y mà tr qu y. Tuy v y mà có m t u làm cho tôi ái ng i là

ông gia tôi giàu có l n, tôi không t i lui ã n m sáu n m r i, bây gi ng m t, tôi qua ch utang, tôi s e thiên h không hi u, h t ng tôi mu n h ng gia tài nên l t t i.

- H t ng th nào tr i k h , h i âu mà lo. Gia tài c a ông già v em thì em h ng, can ccho ai mà h nói. Em ph i bi t, theo thiên h thì d u bác H i ng ch i nát i n a, h c ngchui u mà t i hoài, ch có ph i h làm nh em v y âu.

- Mi ng thiên h khó lòng l m. Vi c qu y, n u h làm thì h cho là ph i; còn h h th y ailàm, thì h chê c i, h giem si m.

- i ! Thây k h ! Em li u ph i thì em làm, ng có k ai h t.- Không. Thu nay tôi làm vi c chi tôi có thèm k ai âu. Nh ng mà vi c n y tôi ng i m t

chút là vì tôi s v tôi nó không th ng tôi, r i nó c ng khinh th tôi n a ch .- Có l nào con T nó dám khinh th em. Em i i, ng có d c d c chi h t.

Th ng T nghe l i anh, nên v thay qua ch Ông V n li n. Bà H i ng th y r nhy n m nay không t i lui, mà bây gi nó c ng qua, thì bà ng lòng nên bà khóc ch ng nghe

th m thi t. Cô Ba M nh th y Th ng T cô ãi c ng nh th ng ch không t d u chi khinh khihay là h n gi n. Duy có v ch ng Thôn Châu l t l o, ch ng còn h i l là, ch v thi t khôngthèm h i t i.

Th ng T mãn ám tang. Ch ng cúng ph n kh c r i, c u s a so n cáo t mà v , thì ThônChâu nói r ng: “D ng v chi g p v y ? D ng ph i l i ng t i nay tính vi c nhà m t chútch ”.

Th ng T c i mà h i r ng:- Vi c nhà là vi c gì ? Tôi có bi t vi c gì âu mà tính ?

- y, mà d ng ph i l i ng t i h t khách r i v ch ng tôi nói chuy n m t chút.Th ng T t ng v ch ng Thôn Châu mu n phân gi i vi c v con c a c u, nên c u d d ,

a mu n l i nghe coi ng i ta nói th nào, n a mu n v ph t cho r i ng kh i nghe nh ngti ng vô tình c a v n a. C u ch a nh t nh, b ng nghe bà H i ng nói r ng : “Th ng Ba tính

hay sao ? V gi ng gì mà g p d v y ? Th y con m t, con ph i l i m t ít b a v i má ch ”.y l i y tuy trách mà có tình, làm cho Th ng T không th cãi c, nên ph i l i.

i l i, khách xa v h t ; tá n tá th h c ng v ngh ng sáng còn ph i tr l i mà lon d p.

Bà H i ng ng ng i t i b ván tr c bàn th ch ng mà n tr u. Thôn Châu v iTh ng T thì ng i chung quanh cái bàn k ó. Cô Hai Kh e nhà sau i lên, cô l i ng i g n

mà h i r ng : “Th y m t r i, bây gi vi c nhà má tính sao ây ?”.Bà H i ng day qua h i r ng :

- Vi c nhà là vi c gì ? M y mu n nói vi c con M nh ph i hôn ?- Th a ph i. Tôi mu n nói vi c ó.

- H i tr c th y gi n th ng Ba, th y m y r y la, không cho nó t i lui. Tao can h t s c khôngc. Bây gi th y m y m t r i, con r nó bi t ph i28, nó qua ch u tang. Thôi, t rày s p lên,

th ng Ba nó m c gia th c a nó, nó không v bên nây mà c, thì v ch ng nó qua l i v inhau nh h i tr c, ch có chuy n chi âu mà tính.

28 bi t u úng.

- Không. Không ph i tôi mu n nói chuy n ó. Vi c v ch ng con M nh, má tính th nào mátính, tôi có c n nói làm chi. Tôi h i v y ch má quy t cho con M nh luôn trong nhà n yhay sao ?

- V y ch m y bi u tao i nó hay sao ?- Tôi không b ng lòng nó nhà n y n a.

- a ! Sao v y ? Th y m y m t r i, nó ph i h h v i tao ch . T i sao mà m y l i khôngng lòng ?

- Con c ng là con, mà tôi là con l n n a. Nó là nh , nó không c phép làm ch cái nhà n y.Nh má mu n nó ây thì má ph i m i làng, ho c r c tr ng Tòa, biên h t th y vàng b ctrong t , biên h t th y tài v t trong nhà, r i l p vi b ng giao m t b n cho tôi gi m i c.

- Làm chi v y ?

- N u không làm nh v y, con M nh nó t h t gia tài r i làm sao ?Bà H i ng gi n m t. Bà kêu Thôn Châu mà h i r ng: “Th ng Hai, m y có nghe v m y

nó nói ó hay không ? Thi t tao không dè con Kh e nó b t hi u quá nh v y ! Cha nó ch t, n m ch a khô, mà nó ã tranh gia tài, nó mu n móc h ng em nó ch !”.

Thôn Châu ng d y áp r ng:- Th a má, v c a con nó mu n ngày sau ch em kh i xích mích ki n th a, nên nó tính nh

y, ch ph i nó òi chia gia tài bây gi , hay là nó ganh g chi dì Ba âu.- Tè ra m y c ng v y n a ! N u bây s con M nh ây nó n h t c a, thì v ch ng bây v ây

mà .Cô Hai Kh e h t mà áp th cho ch ng r ng: “D u má không bi u tôi c ng v ; d i gì mà cho

ch ng con M nh nó n h t”.Bà H i ng gi n quá, song bà không bi t nói sao c, nên bà têm tr u mà n, không thèm tr

i.u Th ng T th y v y, c u l y làm b t bình nên c u nói r ng: “Ch Hai nói nh v y,

em phi n l m. Vì th y i em, nên n m sáu n m nay em có dám t i lui nhà n y n a âu. Nayth y m t, em vì cái ngh a cha v chàng r nên em ph i t i mà c tang báo hi u. Em vì tình ngh ach không ph i vì gia tài. Tang l xong r i, h i chi u em mu n v , t i anh Hai c m, r i má bi u

a, nên em m i còn ây. Vi c gia tài c a th y má, em không c n bi t làm chi. Xin ch Hai h ith má coi t ngày em vào làm r c a th y má cho n bây gi , em có xài ti n c a th y má h tbao nhiêu. Sao ch ch a h i má, mà ch l i nói v ch ng em n h t c a th y má ? V em trongnhà n y, ch nghi ng i, ch ganh ghét, ch nói sao thì ch nói, ch em là a vô can, nhà c a emthì em , ti n c a em thì em xài, em có ph m n quy n l i c a ch chút nào âu, sao ch buông

i nói luôn em n a ? Anh Hai ch Hai không cho v em ây, thì anh Hai ch Hai i nó. AnhHai ch Hai mu n v ây, thì anh Hai ch Hai v . Làm th nào em c ng không c n tr gì, saoanh ch tranh giành gia tài, mà l i k p luôn em vô làm cho ?”

Cô Hai Kh e ngh n h ng, còn Thôn Châu h ng i, nên hai v ch ng ng i nín khe.

Bà H i ng t ng h ng r i bà nói r ng: “Bây gi m i th y rõ ràng ai t t ai x u ! Mà taonói cho bây bi t, cha bây l m ch tao không có l m âu. Nhà c a ru ng t c a tao làm ra, taomu n cho ai tao cho, không ai c phép nói ti ng gì. Nhà n y cha bây nh t nh cho th ng Th

ng nó ph ng t ông bà, thì m con nó . Bây có quy n gì mà i. V ch ng bây thi t làkh n n n ! Cha bây ch t, m i chôn v a r i; tao còn s s ây, mà bây ã mu n sanh chuy n ahá ! âu bây gi i kêu ai t i biên gia tài c a tao, thì bây làm th cho tao coi”.

Cô Hai Kh e x m t áp r ng:

- Th y nói cái nhà n y cho con c a con M nh, mà th y có l p chúc ngôn hay không ? Nhcó thì má a tôi coi th coi.

- Cha m y nói mi ng c ng , c n gì ph i có gi y t .- Có c âu. N u không có gi y t thì cái nhà n y là c a chung, có ai mà gi t c.

Nãy gi cô Ba M nh ng núp trong c a bu ng, cô nghe rõ ràng các vi c h t th y. Ch ng côHai Kh e t l i ganh g thái quá, thì cô Ba M nh không th d n lòng n a c, nên cô b c ramà nói r ng: “Ch Hai né, ch mu n nhà n y thì ch v ây mà . Tôi không thèm âu, ng cótheo mà giành. T i th y nên tôi m i ây ch . Còn th y nói cái nhà n y làm nhà th , cho contôi mà ph ng t ông bà, ch ph i tôi gi t hay sao, nên ch nói nhi u chuy n. Cha m sanh cóhai ch em, mà ch nghe l i ng i d ng, ch không bi t th ng em út. Th y m i m t mà ch òibiên tài s n, ch mu n chia ru ng t, ch quy t giành nhà c a, ch làm nh v y không s h

i hay sao ? D u ch không k tình ch em, thì ch c ng ph i ngh ngh a m con ch . Sao chi ki m chuy n mà làm cho má bu n nh v y ? Tôi bi t ý ch r i. Ch s cho tôi ây r i tôi

chuyên h t gia tài i. Thôi, ch v ây mà v i má. Tôi giao h t gia tài cho ch n m t mình, tôikhông chia chác gì âu, ng có ganh ghét n a”.Tuy m y l i c a cô Ba M nh là l i nói l y, song xét c ng có cái ngh a ít nhi u, b i v y Th ng

ng i nghe, c u l y làm v a lòng. C u ngh , n u n a thì c ng nghe cái chuy n tranh gia tàich không ích gì, b i v y c u ki m c cáo t mà v li n.

Cách vài ngày, bà H i ng sai b n i M H i kêu Th ng T qua cho bà nói chuy n.Th ng T không hi u chuy n gì, nên l t t l y xe i li n. C u b c vô nhà không th y vch ng Thôn Châu, ch th y bà H i ng v i v con c u mà thôi.

u qua m y b a ám ma, th ng Th ã quen v i c u r i, nên nay nó th y c u thì nó ch y a l ing, cha con ôm nhau coi b thân thi t l m.

Bà H i ng th y v y bà c i mà nói r ng: “Ông Tr i ng khi n k c c quá. T h i nói c ba tháng cho t i bây gi nó có th y m t cha nó âu. M i g p m y b a h m, mà bây

gi coi b nó trìu m n ch . H m nay nó nh c cha nó hoài. Né, Th , con v bên M H i mà v icha con, con ch u hay không ?”.Th ng Th day l i h i r ng:

- M H i âu ?- Ch cha con ó.

- Ch u. Mà má c ng i v i tôi n a ch .- Con i v i cha con. Má con m c nhà v i bà ngo i.

- Không ch u. Tôi i m t mình r i tôi nh má tôi làm sao ?- Có cha con ó không c hay sao ? C n gì ph i có má ?

- Có cha mà c ng ph i có má tôi m i ch u.Bà H i ng nghe cháu nói nh v y thì bà c i ng t. V ch ng Th ng T c ng ngó nhau

mà c i.Bà H i ng bèn nói v i Th ng T r ng: “V ch ng con Kh e tham lam, không ra

gi ng gì h t. B a h m con nghe nó nói ó thì con ã hi u r i. Nó k ng ti n, ch nó khôngbi t nh n ngh a. Con c a má , má bi t l m. Con Kh e h i ch a có ch ng nó có nh v y âu.

i th ng ch ng nó kh n n n, m u s , bày t cho nó, nên nó m i sanh tâm ganh g ó. Hôm n

con v r i, nó c theo gây g v i con M nh hoài, nó nói n u con M nh ây thì nó ph i th ai Tòa ng xin biên tài s n, k o con M nh sang t h t i. Con coi có ph i là nó kh n n n

hay không ? Thôi, th b t hi u nh v y, má không thèm k nó n a. Má kêu con qua ây, làmu n nói chuy n con M nh v i con. Th y con tánh hay c ch p l m; h ng th y vi c trái ý, thì

ng ghi vào trí mà nh hoài, không ai khuyên gi i c h t th y. T i ng h n con m t chút màng không ch u cho con M nh v b n, ch không có chi l . Thôi bây gi th y con m t r i, má

không mu n cho v ch ng, cha con phân cách nhau n a; v y t rày s p lên má cho phép conho c mu n r c m con con M nh v b n mà c ng c, ho c bên nây h h v i má, r icon qua l i c ng c. Con tính l nào thì con li u l y”.

Th ng T ng i suy ngh m t h i r i c u áp r ng: “Má th ng con, má mu n cho vch ng con tái hi p, cái n y d u mãn i con c ng không quên. Nh ng mà con xin phép má chocon h i m t n n y: má nh nh v y, mà không bi t con t i ây, ho c con r c v b n, v connó có vui lòng hay không ?”.

Bà H i ng ch ng h ng mà h i r ng:- T i sao con h i k c c nh v y ? Sao mà nó l i không vui lòng ?

- Th a má, con h i nh v y là vì con th y v con không có tình gì v i con h t. Má nh l i màcoi, ngày v con c 3 tháng, con qua xin r c, th y r y rà và c p không cho con t i lui

a. Con h i ý v con, thì nó nói con v i nó ã h t duyên n r i, nó bi u con c i v khác,không còn v ch ng gì n a mà t i lui. N u v nó h t th ng con r i, mà má ép nó thì c clòng nó ch ng ?

Cô Ba M nh nghe ch ng nói nh v y thì cô khóc mà áp r ng: “H i ó tôi nói n ng mình là t ich Hai a. n sau tôi m i bi t là ch nhi u chuy n”.Th ng T ch ng h ng bèn h i r ng:

- Sao mà t i ch Hai ? Ch nói gi ng gì ?- Ch k v ch, ch nói mình ch i b i lung l m, êm nào mình c ng em mèo chó v nhà, mình

i ng tính ki m v khác n a. Ch nói nhi u chuy n l m, nên tôi gi n, tôi không ch u vn.

- Té ra ch n y sanh chuy n quá r i ! Ch t u làm cho phân r v ch ng ng i ta chi v y !- Không. Bây gi tôi hi u r i. Ch bày chuy n ó không ph i ch mu n làm cho v ch ng

mình phân r âu. Ch không mu n cho tôi nhà n y, ch bày chuy n ng cho tôi ghen tôi bên nhà mà . Ch ng dè ch nói, tôi n i gi n, tôi không ch u v b n, làm cho cái k c a

ch không thành, nên m y n m nay ch ghét tôi lung l m.- Lòng ng i thi t là sâu hi m quá ! Mà nh t là cái lòng tham l i có th gi t ng i c nh

ch i !Th ng T hi u tình ý v r i, c u h t phi n n a nên c u th a v i bà H i ng r ng: “Th a

má, bây gi má cho phép v ch ng con sum hi p, l thì con ph i v con bên nây mà h hi má m i ph i. Nh ng mà con xét tánh ý ch Hai, n u v con ây thì ch sanh chuy n, r i

làm trong nhà xào xáo càng thêm c c lòng cho má. V y con xin má con r c h t v con c acon v b n mà cho yên n trong nhà. Tuy nói v b n, song n m ba b a c ng qua m t l n màth m má, ch không ph i i luôn. Xin má ng bu n”.Bà H i ng ch u cho. Th ng T xin r c li n. Bà nói ngày y không c t t nên bà bi u ihai b a n a, nh m ngày 21 r i s qua r c.

(17)Th ng T v ghé nhà th y Ban bi n Chí mà thu t vi c nhà l i cho th y nghe. Th y Ban

bi n nói r ng: “V ch ng Thôn Châu ham n quá r i nói b y. Bác H i ng ch t không có làmchúc ngôn t ng phân, thì gia tài bác gái làm ch , h ng huê l i mãn i, con r th a ki n gì

c. Nó có quy n gì mà i m con con T ”.Th ng T áp r ng: “ i, h i nào mà cãi c v i k tham lam. Tôi ngh b t t c c i, ông gia tôith ng v tôi mà tôi ph i phân cách v con; bây gi ch v tôi ghét v tôi, mà tôi l i c hòahi p v i v con. Vi c i k quá !”.

i b a chi u y, tá n tá th u hay tin b a 21 Th ng T s r c v con v M H i.Sáng b a 21, Th ng T d n th ng Ng m c a quét nhà, d n con Mang i ch n u n, r i c uem xe ra mà r c v con.

Cô Ba M nh ã thâu x p qu n áo s n r i, nên Th ng T qua ch i m t chút r i th a v i bà H ing mà xin r c v con. Bà H i ng a con r ra xe, bà nói r ng: “Hai con v b n, b a nàonh thì ch y qua th m má, ch v ch ng con Kh e má h t k r i”. Bà và nói và ôm th ng Th

mà hun. Cô Ba M nh b c lên xe mà ch y n c m t. Th ng T th y v y c u r t ng lòng;bây gi m i hi u m v v i v c a c u không ph i là không có tình v i c u.

Xe ch y vù vù, th ng Th nói chuy n l n líu, khi kêu cha mà h i, khi ngó m mà c i. Ch ng xequanh vô sân mà ng ng, Th ng T dòm vô nhà, th y ng i ta ông d y d y, c u không hi u nhà có vi c gì, nên l t t b c xu ng mà h i. H ng h Huy ch y ra chào m T r i nói v i

u r ng: “Tá n tá th v i bà con trong làng trong xóm nghe nói b a nay c u r c m T vàem nh v , nên h t u l i mà chào m ng m T , ch không có vi c chi h t”.Th ng T ngó v mà c i, r i n m tay con mà d t vô nhà, cô Ba M nh c ng i theo m t bênó. Khi b c vô c a c u th y m t, àn ông có, àn bà có, ng i già có, ng i tr có, thì l y

làm c m ng nên ng l i mà nói v i v r ng: “ ây là bà con l i xóm. Tôi r c mình, tôikhông có nói tr c cho ai hay h t, mà bà con h t u l i m ng mình ông nh v y ó. Mình coió thì bi t mình không v bên nây ng i ta bu n, còn mình v bên nây ng i ta vui là d ng

nào”.Cô Ba M nh c m xúc quá, cô không bi t l i chi mà t n, ch ú nói r ng: “Tôi cám n bà con… Không ph i t i tôi không mu n v bên nây”. Cô nói có m y l i r i cô l y kh n lau n c m t.Có m y c p v ch ng nh Th ng T mà c thành gia th t, b c ra ng tr c nói r ng:“Chúng tôi nh c u T giúp nên m i có ôi b n mà làm n. M y n m nay chúng tôi t c quá,ch ng hi u vì c nào c u T ng i nh n c, giúp cho trong làng trong xóm trai có v , gái cóch ng, còn ph n c u T v ch ng phân r . Chúng tôi vái van hoài, vái cho c u T m T csum hi p. Nay tr i Ph t nh m l i vái c a chúng tôi, thi t chúng tôi m ng không bi t ch ng nàomà nói cho c”.

y ng i khác l i ti p theo mà nói nh c u T nên có nhà c a kín áo, nh c u T nên cóm nuôi v con, nh c u T nên có thu c u ng kh i ch t, nh c u T nên thu khóa c

th nh th i, l i nói nghe thi t thà, mà b t ng coi kính tr ng l m.

Cô Ba M nh ng lòng ng ng n, không bi t nói sao c. Th ng T không dè làm ngh a màc ng i ta cám ngh a n ch ng y, b i v y c u c ý, ng chúm chím c i hoài.

ng h Huy b c l i th a r ng: “Xin l i c u T , bà con l i xóm nghe nói m T v bên nâyai c ng m ng, nên có hùn ti n v i nhau mua m t con heo làm th t n m ng. H ng làm th theo àng sau. Xin c u T m T lát n a n u ng chung vui v i bà con chúng tôi m t b a”.

Th ng T g t u r i day qua nói v i v r ng: “Thu nay tôi mang ti ng xài phá. Tôi xài phánh v y ó. Ng i ta nói tôi ph i m t. ã n m sáu n m r i, ru ng t tôi v n còn , nhà c a tôi

n còn nguyên, tôi ch a m t. Mà d u tôi xài phá nh v y tôi ph i m t i n a, tôi c ng vui, b ivì m t mình tôi m t mà c tr m nhà c m no thì có h i gì. Song tôi không m t âu, mình

ng lo”.

Cô Ba M nh ngó ch ng mà c i, r i v ch ng d t con i vô.Tá n tá th tan ra, àn bà thì xu ng nhà sau lo n u n ng, àn ông thì chia nhau ng i ra xexách em vô bu ng, ng i coi d n bàn s p gh s a so n d n ti c.

ch ng sum hi p, c xóm m ng vui, ng i trên c m vì tình, k d i yêu vì ngh a. Con nhàgiàu có ai bi t cái h nh ph c n y hay không ?

An Tr ng, Avril-Juillet 1931

Con Nhà Giàu - hobieuchanh.com · Con Nhà Giàu 1 Con Nhà Giàu + × Bi Çu Chánh Quy Çn I...

Documents

Bảng thực phẩm giàu đạm

Nhà giàu Việt đổ đống vàng dát nhà làm sang · tiếng này tọa lạc trên khuôn viên có diện tích 2.000m2, với thiết kế đối xứng tương đồng,

CON NHÀ SIÊU GIÀU CHÂU Á - vietnamairlines.com/media/Images/VNANew/Home/plan-book/... · Chào mừng Quý khách trên chuyến bay của Vietnam Airlines! Với hình ảnh

Dạy con làm giàu 7 (338p)

Dạy con làm giàu 10 (398p)

Sự giàu có

Khoa hoc nghi giau lam giau . bí quyet lam giàu , nghi giau lam giau , nghĩ giàu làm giàu ,

Đại Biểu - · PDF file... giàu bản lĩnh, có phong cách làm việc gần gũi ... kinh doanh của Nhà ... nhiệm vụ và kinh nghiệm của HĐND các địa

DẠY CON LÀM GIÀU - file.nhasachmienphi.com

Học cách làm giàu | StevenDzo

Dạy con làm giàu 4 (253p)

Dạy con làm giàu 1 (142p)

Dạy con làm giàu 5 (483p)

ĂN MẶC NHƯ MỘT TỈ PHÚ (Nhà giàu mặc chậm)

Kế sách - Làm giàu không khó

Dạy con làm giàu 13 (316p)

Cha giàu cha nghèo

Làm Giàu Từ Khủng Hoảng

Làm giàu qua chứng khoán

Dạy con làm giàu 3 (545p)