dolmabahçe sarayı selamlık.pdf

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2011-2012 BAHAR YARIYILI 19.YY YAPILARININ İÇ DEKORASYONU

DOLMABAHÇE SARAYI – MABEYN-İ HÜMAYUN (SELAMLIK)

YRD.DOÇ.DR. AYNUR ÇİFTÇİ 11071603 ÖZDE YILDIZ

KONUMU

Dolmabahçe Sarayı, Karaköy'den Sarıyer'e uzanan sahil şeridinin Kabataş ile Beşiktaş arasında kalan bölümünde, Marmara Denizi'nden Boğaziçi'ne deniz yoluyla girişte sol kıyıda, Üsküdar'ın karşısında yer alan yapıdır.

HAVA FOTOĞRAFI

SELAMLIK

DOLMABAHÇE SARAYI BÖLÜMLERİ

GENEL BİLGİLER

Dolmabahçe Sarayı, otuz birinci Osmanlı padişahı Sultan Abdülmecid (1839-1861) tarafından yaptırılmıştır.Sarayın cephesi, İstanbul Boğazı'nın Avrupa kıyısında 600 metre boyunca uzanmaktadır. Avrupa mimari üsluplarının bir karışımı olarak, Ermeni asıllı Garabet Amira Balyan ve oğlu Nigoğos Balyan tarafından inşasına 13 Haziran 1843 tarihinde başlanan saray, çevre duvarlarının tamamlanması ile birlikte 7 Haziran 1856 tarihinde kullanıma açılmıştır. Saray'ın ana yapısı; Mâbeyn-i Hümâyûn (Selâmlık), Muâyede Salonu (Tören Salonu) ve Harem-i Hümâyûn adlarını taşıyan üç bölümden oluşur. Mâbeyn-i Hümâyûn; devletin yönetim işleri, Harem-i Hümâyûn; Padişah ve ailesinin özel yaşamı, bu iki bölümün arasında yer alan Muâyede Salonu ise; Padişah'ın devlet ileri gelenleriyle bayramlaşması ve kimi önemli devlet törenleri için ayrılmıştır.

SELAMLIK

Ana yapı; denize paralel bölüm boyunca bodrumla birlikte üç katlıdır. Harem dairelerinin bulunduğu kara tarafına uzanan bölümde ise musandıra (tavan arası) katlarıyla birlikte dört katlı bir yapı özelliği kazanmaktadır. Biçimde, ayrıntılarda ve süslemelerde gözlenen belirgin Batı etkileri, İmparatorluğun son döneminde değişen estetik değerlerin bir yansımasıdır. Öte yandan mekân örgütlenmesi, oda ve salon ilişkileri açısından, geleneksel Türk Evi plan tipinin çok büyük boyutlarda uygulandığı bir yapı bütünüdür.

MUAYEDE SALONU HAREM

Dolmabahçe Sarayı'nın kendine has, belirli ekollere giren bir mimari üslubu olmamasına karşın Fransız Baroku, Alman Rokokosu, İngiliz Neo Klasizmi, İtalyan Rönesansı karışık bir şekilde uygulanmıştır. Dolmabahçe Sarayı yaklaşık olarak 250.000 m²'lik bir alanda yer almaktadır. Saray, müştemilatının neredeyse tamamıyla birlikte deniz doldurularak, bu zemin üzerine 35 - 40 cm çapında, 40 - 45 cm satrançvari aralıklarla, meşe kazıklar çakılarak üzerine takviye edilmiş yatay hatıllarla bütünleştirilmiş 100 - 120 cm kalınlığında oldukça sağlam horasan harçlı döşek (radyojeneral) üzerine kagir olarak inşa edilmiştir. Kazık boyları 7,00 - 27,00 m arasında değişmektedir. Yatay peşteban hatıllar ise 20 x 25 - 20 x 30 cm dikdörtgen kesitindedir. Horasan döşekler esas kütlenin 1,00 - 2,00 m dışına taşacak (ampatman) şeklinde oluşturulmuşlardır. Yıktırılan eski sarayların temel döşekleri tamir ettirilerek yeniden kullanılmıştır. Gayet sağlam olduklarından, hiçbiri tasman yapmamış, çatlama ve yarılma olmamıştır. Sarayın temel ve dış duvarları, masif taştan, bölme duvarları harman tuğlasından, döşeme, tavan ve çatılar ahşap olarak yapılmıştır. Beden duvarlarında takviye amacıyla demir gergiler kullanılmıştır. Masif taşlar, Haznedar, Safraköy, Şile ve Sarıyer'den getirilmiştir. Stuka mermerle kaplanan tuğla beden duvarları, somaki mermer plak veya kıymetli ağaçlardan faydalanılarak lambrilerle örtülmüştür. Pencere doğramaları meşe kerestesinden yapılmış, kapılar maun, ceviz veya daha kıymetli kerestelerden imal edilmiştir. Çıralı çam keresteler Romanya'dan, meşe dikme ve hatıllar Demirköy ve Kilyos'tan, kapı, lambri ve parke keresteleri de Afrika ve Hindistan'dan getirtilmiştir. Alttan kızdırmalı alaturka stilinde inşa edilen kagir kubbeli hamamlarda Marmara mermeri, Hünkâr hamamında ise Mısır alabaster cevheri kullanılmıştır. Pencerelerde özel imalatla ultraviyole ışınlarını geçirmeyen camlar kullanılmıştır. Özellikle padişahın kullanımında olan yerlerdeki duvar ve tavan süslemeleri diğer mekanlardakilere nazaran daha fazladır. Çatılarda toplanan kar ve yağmur suları dere ve oluklarla kanalizasyona bağlanmıştır. Kanalizasyon şebekesi kafi miktarda borularla kurulmuş, atık sular çeşitli işlemlerle temizlenerek, dört ayrı yerden denize akıtılması sağlanmıştır

MİMARİ ÜSLUBU VE ÖZELLİKLERİ

SÜSLEMELERİ

Dolmabahçe Sarayı'nın iç ve dış süslemeleri Batı'nın çeşitli sanat dönemlerinden alınan motiflerin bir arada kullanılmasıyla gerçekleştirilmiştir. Barok, Rokoko ve Ampir özelliğindeki motifler iç içe kullanılmıştır. Sarayın inşaatında Marmara Adaları'ndan çıkarılan maviye benzer bir renkteki mermer kullanılmış, iç süslemede ise su mermeri, billur, somaki gibi kıymetli haiz mermer ve taşlarla çalışmalar yapılmıştır. Dış cephelerdeki süslemelerde olduğu gibi iç tezyinatta da eklektik (seçmeci) anlayış hakimdir. Sarayın duvar ve tavan süslemeleri İtalyan ve Fransız sanatçılar tarafından yapılmıştır. İç süslemelerde çoğunlukla altın tozu kullanılmıştır. Resimler sıva ve alçı üzerine yapılmış, duvar ve tavan süslemelerinde perspektifli mimari kompozisyonlarla boyutlu yüzeyler meydana getirilmiştir. Sarayın iç dekoru, tarih akışı içinde ilaveler yapılarak zenginleştirilmiş, özellikle yabancı devlet adamı ve kumandanların hediyeleri ile salon ve odalar ayrı bir değer kazanmıştır. Séchan isimli yabancı bir sanatkar sarayın dekore edilmesinde ve döşenmesinde çalışmıştır. Avrupai stilde (Regence, XV. Louis, XVI. Louis, Viyana-Thonet) ve Türk tarzındaki mobilyaların yanısıra, saray odalarında görülen minder, döşek ve şalteler alaturka hayat tarzının devam ettirildiğini göstermektedir. 1857 tarihli belgelerde Séchan'a başarısından dolayı nişan verildiği ve kendisine üçmilyon frank hakkının ödenmesi gerektiği açıklanmıştır. Döşemelik ve perdelik kumaşların tümü yerli olup, sarayın dokumahanelerinde üretilmiştir. Sarayın parkelerinin üzerini (yaklaşık 4.500 m²'lik bir alanı) 141 halı ve 115 seccade süslemektedir. Halıların büyük bir kısmı Hereke fabrikalarındaki tezgahlarda imal edilmiştir. Bohemya, Bakara ve Beykoz avizelerinin toplam sayısı 36'dır. Ayaklı şamdanların, bazı şöminelerin, billur merdiven korkuluklarının ve bütün aynaların malzemesi kristaldir. Sarayda ayrıca 581 tane kristal ve gümüşten yapılmış şamdan mevcuttur. Toplam 280 vazodan 46 tanesi Yıldız porseleni, 59'u Çin, 29'u Fransız Sevr, 26'sı Japonya, geri kalan diğerleri de muhtelif Avrupa ülkelerinin porselenleridir. Her birinin ayrı bir özelliği olan 158 adet saat sarayın oda ve salonlarını süslemektedir. Yaklaşık 600 adet tablo, Türk ve yabancı ressamlar tarafından yapılmıştır. Bunlar arasında saray baş ressamı Zonaro'nun 19, Abdülaziz döneminde İstanbul'a gelen Ayvazovsky'nin 28 tablosu da bulunmaktadır.

SELAMLIK-HASBAHÇEDEN GÖRÜNÜŞ

GENEL BİLGİLER-SELAMLIK

Padişah'ın devlet işlerini yürüttüğü Mâbeyn; işlevi ve görkemiyle Dolmabahçe Sarayı'nın en önemli bölümüdür. Girişte karşılaşılan Medhal Salon, üst kat ile bağlantıyı sağlayan ve protokol özelliği taşıyan Kristal Merdiven, elçilerin ağırlandığı Süferâ Salonu ve Padişah'ın huzuruna çıktıkları Kırmızı Oda; İmparatorluğun tarihsel görkemini vurgulayacak biçimde süslenmiş ve döşenmiştir. Üst katta yer alan Zülvecheyn Salonu; Padişah'ın Mâbeyn'de kendine özel olarak ayrılmış dairesine bir tür geçiş mekânı oluşturmaktadır. Bu özel dairede, Padişah için, mermerleri Mısır'dan getirilmiş görkemli bir hamam, çalışma odaları ve Sultan’ın günlük yaşantısını sürdürdüğü yemek ve dinlenme odaları yer almaktadır. Aynı bölümde bulunan ve Halife Abdülmecid'in kitaplarından oluşan kütüphane dikkat çekici mekânlardandır.

SELAMLIK GİRİŞİ

SELAMLIK GİRİŞ CEPHESİ

SELAMLIK SOL CEPHESİ

SELAMLIK TURU ÇIKIŞI-MUAYEDE SALONU DENİZ TARAFI GİRİŞİ

MUAYEDE SALONU GİRİŞİNDEN HAREM GÖRÜNÜŞÜ

Mabeyn-i Hümayun, zemin ve birinci katta, yapının ana ekseni üstüne ard arda yerleştirilmiş üç büyük salon ve bu salonlara açılan köşe odalarından oluşur.

SELAMLIK GENEL BİLGİLER

1-MEDHAL SALONU

Zemin kattaki Medhal (giriş) Salonudur. Salon on dört sütunludur ve dört çıkma ile genişletilmiştir. Çıkmalardaki sütunlar görsel bir sınır etkisi yaratmıştır. Bunlardan giriş yönünde olanı diğerlerine göre uzatılmış ve bir sahanlıklı oluşturulmuştur. Bu sahanlık Halife Abdülmecit zamanında siyah, beyaz mermerle kaplanmıştır. Çıkmalar arasında değişik işlevli ve çeşitli boyutlarda odalar yer alır. Bunların hepsi küçük odalar ya da koridorlar yoluyla sofaya açılırlar.

1-MEDHAL SALONU

Tavan genel olarak geometrik panolara bölünmüş ve bu yüzeyler kalem işleri ile bezenmiştir. Salon duvarları yalancı sütunlar, kemerleri hareketlendirilmiştir. İçbükey köşe duvarların ortasına şömineler yerleştirilmiştir ve döşemeler ise parkedir.

Kalem işi(altın varaklı) tavan bezemeleri

1-MEDHAL SALONU

Kalem işi(altın varaklı) tavan bezemeleri

Alçı- yalancı sütun ve kemerler

1-MEDHAL SALONU

Marküteri tekniği ile yapılmış ahşap parke

1-MEDHAL SALONU

1-MEDHAL SALONU

1-MEDHAL SALONU

1-MEDHAL SALONU-TAVAN/KALEM İŞİ(ALTIN VARAKLI)

1-MEDHAL SALONU-TAVAN/KALEM İŞİ

1-MEDHAL SALONU-HEREKE KUMAŞI KOLTUK DÖŞEMELERİ VE PERDELERDE PROTOKOL RENGİ OLAN KIRMIZI KULLANILMIŞTIR.

1-MEDHAL SALONU-DÖŞEME/AHŞAP PARKE

1-MEDHAL SALONU’NDAN KRİSTAL MERDİVENE GEÇİŞ

Lake+altın varak sütun

Kalem işi merdiven arka yüzeyi

YAZI DAİRESİ

YAZI DAİRESİ

Ştuk sıva duvar

YAZI DAİRESİ

Ştuk sıva duvar

YAZI DAİRESİ

Ahşap parke

YAZI DAİRESİ

Kalem işi tavan bezemesi(altın varaklı)

YAZI DAİRESİ

Altın varak ahşap çerçeveli tablo

Yalancı alçı sütun

YAZI DAİRESİ-TAVAN/KALEM İŞİ (ALTIN VARAKLI)

YAZI DAİRESİ

YAZI DAİRESİ

YAZI DAİRESİ

Lake+altın varak sütun

YAZI DAİRESİ-BALKON DUVARLARI/KALEM İŞİ-DUVAR RESMİ

Kalem işi+duvar resmi tavan bezemesi

Ştuk sıva duvar Kalem işi duvar bezemesi

YAZI DAİRESİ-BALKON TAVANI/KALEM İŞİ

YAZI DAİRESİ-BALKON

İthal olduğunu düşündüğü seramik zemin kaplaması

SELAMLIK BİNEK SALONU

YAZI DAİRESİ’NDEN SELAMLIK BİNEK SALONU’NA GEÇİŞ YOLU

Boyalı duvar yüzeyi

Ahşap parke

SELAMLIK BİNEK SALONU

SELAMLIK BİNEK SALONU

Boyalı duvar yüzeyi

SELAMLIK BİNEK SALONU

Ahşap çıtalarla bölünmüş kalem işi bezemeli tavan

Boyalı duvar yüzeyi

Lake+altın varak sütun

SELAMLIK BİNEK SALONU-TAVAN/KALEMİŞİ

Ahşap çıtalarla bölünmüş kalem işi+ duvar resmi bezemeli tavan

SELAMLIK BİNEK SALONU

SELAMLIK BİNEK SALONU’NDAN KRİSTAL MERDİVENE GEÇİŞ

Boyalı duvar yüzeyi

Ahşap parke

Lake+altın varak sütun

20-İBADETE HAZIRLIK MEKANI

20-İBADETE HAZIRLIK MEKANI

Kalem işi+duvar resmi bezemeli tavan

20-İBADETE HAZIRLIK MEKANI

Boyalı duvar yüzeyi

20-İBADETE HAZIRLIK MEKANI-TAVAN/KALEMİŞİ+DUVAR RESMİ

Kalem işi+duvar resmi

20-İBADETE HAZIRLIK MEKANI-AHŞAP PARKE

Ahşap parke

21-MESCİD

21-MESCİD

Boyalı duvar yüzeyi

21-MESCİD-TAVAN/KALEMİŞİ+ DUVAR RESMİ

21-MESCİD

21-MESCİD

Ahşap parke

KRİSTAL MERDİVEN

Deniz ve kara tarafındaki kanatlar ise Barok merdivenlerle koltuk kapılarına açılır. Bu kanatlarla Kristal merdiven yönündeki kanatlara, ikişer sütunla görsel bir sınır getirilmiş yalancı sütun ve kornişlerle duvarlar hareketlendirilmiştir. Tavan süslemelerinde görülen özellik diğerlerinden farklı olarak motifler arasında manzara resimlerinin kullanılmıştır. Döşeme yine parkedir. Simetrik planın bozulması da bu salondan başlar.

KRİSTAL MERDİVEN

Alçı+altın varak Ştuk sütunlar

KRİSTAL MERDİVEN

Boyalı duvar yüzeyi

Kalemişi tavan yüzeyi

Lake+altın varak sütun

KRİSTAL MERDİVEN

Ştuk sütunlar

KRİSTAL MERDİVEN

Kalem işi Duvar yüzeyi

KRİSTAL MERDİVEN

Boyalı Duvar yüzeyi

Kristal Korkuluklar

Ştuk duvar yüzeyi

KRİSTAL MERDİVEN- AHŞAP PARKE

Ahşap parke

Ahşap oyma

KRİSTAL MERDİVEN- KALEM İŞİ(ALTIN VARAKLI)

26-SÜFERA SALONU

26-SÜFERA SALONU-TAVAN/ALÇI+ALTIN VARAK

26-SÜFERA SALONU

Ahşap parke Çeşidi 2

Ahşap parke Çeşidi 1

Ahşap parke Çeşidi 3

Ahşap parke Çeşidi 2

26-SÜFERA SALONU

Ahşap parke Çeşidi 2

Ahşap parke Çeşidi 3

Ahşap parke Çeşidi 2

Ahşap parke Çeşidi 5

26-SÜFERA SALONU

Ahşap parke Çeşidi 5

26-SÜFERA SALONU

Ahşap parke Çeşidi 1

Ahşap parke Çeşidi 3

Ahşap parke Çeşidi 3

26-SÜFERA SALONU

Yalancı alçı sütun,lake+altın varak

26-SÜFERA SALONU

26-SÜFERA SALONU

Alçı+altın varak+kalem işi

26-SÜFERA SALONU-HASBAHÇE KANADI TAVAN/ALÇI ALTIN VARAK

Ahşap,lake + altın varaklı korniş

26-SÜFERA SALONU-HASBAHÇE KANADI KORNİŞ/YALDIZLI LAKELİ

Ahşap,lake+altın varaklı korniş

Alçı+lake+altın varaklı yalancı sütun

26-SÜFERA SALONU-HASBAHÇE KANADI DÖŞEME/AHŞAP PARKE

26-SÜFERA SALONU-HASBAHÇE KANADI DUVAR/ŞTUK,ALÇI SÜTUN

Ştuk duvar bezeme

30-ELÇİ KABUL ODASI MEDHALİ

30-ELÇİ KABUL ODASI MEDHALİ KORNİŞ,MOBİLYALAR/ALTIN VARAK

Ahşap,altın varaklı korniş

Boyalı duvar yüzeyi

30-ELÇİ KABUL ODASI MEDHALİ TAVAN/KALEM İŞİ, DUVAR RESMİ

Kalem işi+duvar resmi bezemeli tavan

30-ELÇİ KABUL ODASI MEDHALİ DÖŞEME/AHŞAP PARKE

Ahşap parke Ahşap süpürgelik

36 NUMARALI VELİAHT ODASI

36 NO LU VELİAHT ODASI TAVAN/ALÇI ALTIN VARAK DUVAR RESMİ

Alçı+kalem işi(altın varaklı)+duvar resmi

36 NO LU VELİAHT ODASI DÖŞEME/AHŞAP PARKE

Ahşap parke

Alçı kabartma+altın varak

36 NO LU VELİAHT ODASI TAVAN/ALÇI ALTIN VARAK

27-TERCÜMAN ODASI

27-TERCÜMAN ODASI

27-TERCÜMAN ODASI

Ahşap parke

27-TERCÜMAN ODASI

Kalem işi(altın varaklı)+duvar resmi

28-İNTİZAR ODASI

28-İNTİZAR ODASI

Ahşap korniş+altın varak

28-İNTİZAR ODASI TAVAN/ALÇI ALTIN VARAK DUVAR RESMİ

28-İNTİZAR ODASI DUVAR/KALEM İŞİ, AHŞAP KAPLAMA

Ahşap duvar kaplama

Kalem işi(altın varaklı)+duvar resmi bezemeli duvar

28-İNTİZAR ODASI

Ahşap parke

28-İNTİZAR ODASI

Kalem işi(altın varaklı)+duvar resmi bezemeli duvar

Ahşap duvar kaplaması(altın varaklı)

31-ELÇİ KABUL ODASI

31-ELÇİ KABUL ODASI

31-ELÇİ KABUL ODASI

Ahşap+altın varaklı korniş

31-ELÇİ KABUL ODASI

Alçı+kalem işi(altın varaklı)+duvar resmi tavan bezemesi

31-ELÇİ KABUL ODASI

Kalem işi(altın varaklı)+duvar resmi duvar bezeme

Ahşap duvar kaplaması+altın varak

31-ELÇİ KABUL ODASI

Kalem işi(altın varaklı)+duvar resmi duvar bezeme

ZÜLVECHEYN SALONU

ZÜLVECHEYN SALONU

Ahşap parke

ZÜLVECHEYN SALONU

ZÜLVECHEYN SALONU NDAN KRİSTAL MERDİVENLER E BAKIŞ

Ahşap parke

ZÜLVECHEYN SALONU

Alçı+altın varak tavan bezemesi

ZÜLVECHEYN SALONU

Alçı+altın varak tavan bezemesi

ZÜLVECHEYN SALONU

Ahşap parke

ZÜLVECHEYN SALONU

Alçı+lake+altın varak sütun

ZÜLVECHEYN SALONU- DENİZ TARAFI

Ahşap altın varaklı korniş

ZÜLVECHEYN SALONU- DENİZ TARAFINDAN SALONA BAKIŞ

ZÜLVECHEYN SALONU- YEŞİL LAKE PİYANO

ZÜLVECHEYN SALONU-

Alçı+lake+altın varak sütun

ZÜLVECHEYN SALONU- AHŞAP PARKE

ZÜLVECHEYN SALONU- AHŞAP PARKE

42-SOMAKİ ODA

42-SOMAKİ ODA

42-SOMAKİ ODA

Ştuk sıva

42-SOMAKİ ODA-ŞTUK DUVARLAR

Ştuk sıva

42-SOMAKİ ODA-ŞTUK DUVARLAR

Ahşap parke

42-SOMAKİ ODA-AHŞAP PARKE

43-KÜTÜPHANE

43-KÜTÜPHANE

Boyalı duvar

43-KÜTÜPHANE-AHŞAP PARKE

Ahşap parke

43-KÜTÜPHANE

Kalem işi(altın varaklı)+duvar resmi bezemeli tavan

46-HÜNKAR HAMAMI

46-HÜNKAR HAMAMI DUVAR/ALABASTER MERMERİ

Alabaster mermeri

46-HÜNKAR HAMAMI-TAVAN ÇELİK STRÜKTÜR VE CAM

46-HÜNKAR HAMAMI

46-HÜNKAR HAMAMI ILIKLIK ODASI FİL GÖZÜ TAVANI

46-HÜNKAR HAMAMI ILIKLIK ODASI

48-HATIRALAR SALONU

48-HATIRALAR SALONU TAVAN/ALÇI KALEM İŞİ

Alçı+kalem işi(altın varaklı)

48-HATIRALAR SALONU TAVAN/ALÇI KALEM İŞİ

Alçı+kalem işi(altın varaklı)

48-HATIRALAR SALONU-SELAMLIKTAN HAREME GEÇİŞ KORİDORUNDAN ÖNCEKİ SOFA

Ahşap döşeme

Boyalı duvar yüzeyi

48-HATIRALAR SALONU-AHŞAP PARKE

Ahşap döşeme

48-HATIRALAR SALONU-SELAMLIKTAN HAREME GEÇİŞ KORİDORUNDAN ÖNCEKİ SOFA

48-HATIRALAR SALONU-AHŞAP PARKE

Ahşap döşeme

49 NUMARALI ODA

49 NUMARALI ODA

Alçı+kalem işi+duvar resmi

49 NUMARALI ODA

Alçı+kalem işi+duvar resmi

49 NUMARALI ODA

Ahşap parke

HATIRALAR SALONU’NDAN 49 NUMARALI ODA YA BAKIŞ

Ahşap parke

49 NUMARALI ODA

Ahşap+altın varak

49 NUMARALI ODA

Boyalı duvar+kabartılmış alçı(altın varaklı)

49 NUMARALI ODA

HAREM KORİDORLARI

HAREM KORİDORLARI

KAYNAKLAR

http://www.360tr.com/dolmabahce/ http://www.istanbulgezi.net/Dolmabahce-sarayi-salon-ve-odalari.htm http://www.3dmekanlar.com/tr/dolmabahce-sarayi.html TBMM Milli Saraylar-Dolmabahçe Sarayı-İstanbul,2005