Drawing Basic

2106- 1301 เขยนแบบเบองตน (2-4 ) จดประสงครายวชา

1. เพอใหมความเขาใจ วธการใชเครองมอ อปกรณในการเขยนแบบกอสรางและดแลรกษา เครองมอและอปกรณในการเขยนแบบ

2. เพอใหสามารถเขยนแบบเสน รปราง รปทรงเรขาคณตและอกษรประกอบแบบ 3. เพอใหมกจนสย ในการท างาน มความประณตเรยบรอย มความซอสตย มความ

รบผดชอบ ตรงตอเวลา มาตรฐานรายวชา 1. เขาใจหลกการและวธการเขยนแบบเบองตน 2. เขยนแบบรปทรงเรขาคณต เขยนแบบภาพ 2 มต 3 มต เขยนแบบขยาย

สวนประกอบอาคารอยางงาย ค าอธบายรายวชา ศกษาและปฏบตหลกการเขยนแบบเสนลกษณะตางๆ เครองมอและอปกรณในการเขยนแบบ การใชมาตราสวน การบอกขนาด มตรปทรงเรขาคณต 2 มต 3 มต การเขยนแบบขยายสวนประกอบอาคารอยางงาย

เนอหาการสอน

สปดาหท

1 หนาท

1 รหสและชอวชา : 2106- 1301 เขยนแบบเบองตน ชอผสอน : นายณฐวฒ วสทธพนธ แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร

2106- 1301 เขยนแบบเบองตน (2-4 ) จดประสงครายวชา

1. เพอใหมความเขาใจ วธการใชเครองมอ อปกรณในการเขยนแบบกอสรางและดแลรกษา เครองมอและอปกรณในการเขยนแบบ

2. เพอใหสามารถเขยนแบบเสน รปราง รปทรงเรขาคณตและอกษรประกอบแบบ 3. เพอใหมกจนสย ในการท างาน มความประณตเรยบรอย มความซอสตย มความรบผดชอบ ตรง

ตอเวลา มาตรฐานรายวชา 1. เขาใจหลกการและวธการเขยนแบบเบองตน 2. เขยนแบบรปทรงเรขาคณต เขยนแบบภาพ 2 มต 3 มต เขยนแบบขยายสวนประกอบอาคารอยาง

งาย ค าอธบายรายวชา ศกษาและปฏบตหลกการเขยนแบบเสนลกษณะตางๆ เครองมอและอปกรณในการเขยนแบบ การใชมาตราสวน การบอกขนาด มตรปทรงเรขาคณต 2 มต 3 มต การเขยนแบบขยายสวนประกอบอาคารอยางงาย

สปดาหท

1 หนาท

2 รหสและชอวชา : 2106- 1301 เขยนแบบเบองตน ชอผสอน : นายณฐวฒ วสทธพนธ

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร

- แบบฝกหด 30 % ภาพ 2 มตและ 3 มต การมองภาพฉายมมท 1 การมองภาพฉายชนงานรปทรงสเหลยมตดตรง การมองภาพฉายชนงานรปทรงสเหลยมตดเฉยง การมองภาพฉายชนงานรปทรงพระมดตดตรง การมองภาพฉายชนงานรปทรงกระบอกตดตรง การมองภาพฉายชนงานรปทรงกระบอกกลวงตดตรง การมองภาพฉายชนงานรปทรงกลมตดตรง การเขยนภาพฉายจากภาพ 3 มต การเขยนภาพฉายดานท 3 จากภาพทมอย 2 ดาน การเขยนภาพ OBLIQUE การเขยนภาพ DIMETRIC การเขยนภาพ ISOMETRIC การเขยนวงรในภาพ 3 มต การเขยนภาพตดเตม การเขยนภาพตดครง การเขยนภาพตดตามแนวทก าหนด การเขยนภาพตดพเศษ มาตรฐานในงานเขยนแบบ การก าหนดขนาดของชนงาน การก าหนดขนาดของมม การก าหนดขนาดรศมและเสนผานศนยกลาง การก าหนดคาพกดความเผอ การก าหนดสญลกษณผวงาน การเขยนภาพสญลกษณ

สปดาหท

1 หนาท

ระดบผลการเรยน ชวงระดบคะแนน ระดบผลการเรยน หมายถง

80 ขนไป 4 ดเยยม

75 - 79 3.5 ดมาก

70 - 74 3 ด

65 - 69 2.5 ดพอใช

60 - 64 2 พอใช

55 - 59 1.5 ออน

50 - 54 1 ออนมาก

ต ากวา 50 0 ขนต า

การค านวณหาคาระดบคะแนนเฉลย = ผลบวกของ (จ านวนหนวยกตของแตละวชา คณระดบผลการเรยนของแตละวชา) หารผลบวกของหนวยกตรวมทกวชา

สปดาหท

1 หนาท

มาตรฐานส าหรบการประเมน 1. มาตรฐานการประเมนวชาเขยนแบบเบองตน (2100 - 3101) ล าดบท 1 ถกตอง ล าดบท 2 ความสะอาด ล าดบท 3 น าหนกเสน ล าดบท 4 การจดวางรปและเลอกใชมาตราสวนไดอยางเหมาะสม ล าดบท 5 ตวอกษรสวยงาม รายละเอยดการประเมนผลงาน ระดบคะแนน 10 นกศกษาสามารถท าผลงานไดครบทกล าดบ ตงแตล าดบท 1 ถง ล าดบท 5 ระดบคะแนน 8 นกศกษาสามารถท าผลงานไดครบ 4 ล าดบ โดยตองล าดบท 1 ใหไดกอนและจะท า

ล าดบใดกไดใหครบ ระดบคะแนน 6 นกศกษาสามารถท าผลงานไดครบ 3 ล าดบ โดยตองล าดบท 1 ใหไดกอนและจะท า

ล าดบใดกไดใหครบ ระดบคะแนน 4 นกศกษาสามารถท าผลงานไดครบ 2 ล าดบ โดยตองล าดบท 1 ใหไดกอนและจะท า

ล าดบใดกไดใหครบ ระดบคะแนน 2 นกศกษาสามารถท าผลงานไดล าดบท 1 เพยงล าดบเดยว หรอผทท าระดบไดครบถง

4 ล าดบ แตไมสามารถท าล าดบท 1ได 2. มาตรฐานการประเมน การตรงตอเวลา

รายการประเมนท 3.1 ความตรงตอเวลา ( ตรวจสอบรายชอกอนเขาเรยน ) ระดบคะแนน 10 เขาเรยนทนเวลา ระดบคะแนน 8 เขาเรยนไมทนภายใน 5 นาท ระดบคะแนน 6 เขาเรยนไมทนภายใน 10 นาท ระดบคะแนน 2 เขาเรยนไมทนภายใน 15 นาท ระดบคะแนน 0 เขาเรยนไมทนเกน 15 นาท

สปดาหท

1 หนาท

รายการประเมนท 3.2 การแตงกาย

ระดบคะแนน 10 แตงกายถกระเบยบ ระดบคะแนน 8 แตงกายผดระเบยบ 1 ประเภท ระดบคะแนน 6 แตงกายผดระเบยบ 2 ประเภท ระดบคะแนน 2 แตงกายผดระเบยบ 3 ประเภท ระดบคะแนน 0 แตงกายผดระเบยบเกน 3 ประเภท

รายการประเมนท 3.3 ความคดรเรมสรางสรรค ระดบคะแนน 10 มความคดรเรมสรางสรรคในการปฏบตงานเขยนแบบและแกไข

ปญหาในขณะท างานดมาก ระดบคะแนน 8 มความคดรเรมสรางสรรคในการปฏบตงานเขยนแบบและแกไข

ปญหาในขณะท างานด ระดบคะแนน 6 มความคดรเรมสรางสรรคในการปฏบตงานงานเขยนแบบและ

แกไขปญหาในขณะท างานปานกลาง ระดบคะแนน 2 มความคดรเรมสรางสรรคในการปฏบตงานเขยนแบบและแกไข

ปญหาในขณะท างานพอใช ระดบคะแนน 0 ไมมความคดรเรมสรางสรรคในการปฏบตงานเขยนแบบ และไม สามารถแกไขปญหาในการท างาน

สปดาหท

2 หนาท

บทท1 งานเขยนแบบ

1.1 ความส าคญของการเขยนแบบ แบบงานนบวาเปนสงทมประโยชนตอประโยชนตอมนษยเปนอยางมากในปจจบน ดงนนจะเหนไดจากในงานกอสรางบานทอยอาศย เราสามารถเหนรปรางและรายละเอยดตางๆ ของบานไดจากแบบงานทเขยนขนโดยทยงไมตองมการกอสรางจรง ซงท าใหเราสามารถตดสนใจเลอกซอ เลอกรปแบบของบานหรอเปลยนแปลงสวนตางๆ ของบานไดตามความชอบหรอรสนยมกอนลงมอกอสราง สงผลใหเกดความประหยด ทงเวลาและคาใชจายและไดงานทพงพอใจ

รปท 1.1 ตวอยางของบานจากแบบงานทเขยน นอกจากนแบบงานยงเปนประโยชนกบผออกแบบและชางทท าการผลตหรอกอสรางเปนอยางมาก เชน 1. ผออกแบบสามารถประเมนราคาคาวสด คาแรงในการผลตไดโดยไมตองมการสรางหรอผลตจรง ท าใหทราบตนทนลวงหนา สามารถเสนอราคาใหผ ซอตดสนใจไดรวดเรวขน

สปดาหท

2 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร 2. ผออกแบบสามารถเสนอรปแบบ ของสนคาใหลกคาไดเหนรปรางละรายละเอยดของงาน โดยยงไมตองมการผลตจรง ท าใหเกดความรวดเรว แลไมตองลงทนการผลตซงอาจเปนความเสยง หากลกคาไมพงพอใจในสนคา 3. ชางทท าการผลตหรอสรางสามารถวางแผนการผลตไดลวงหนา เชน ก าหนดขนตอนในการท างาน ก าหนดเวลาในการท างาน และก าหนดเครองมอ-เครองจกรทใชในการผลตไดจากรายละเอยดของชนสวนในแบบงาน 4. ผควบคมการผลตสามารถวางแผนการจดซอวสดและวางแผนขนตอนในการผลตลวงหนาไดท าใหมประสทธภาพในการท างานสงขน สงผลตอการลดตนทนการผลต 1.2 ประเภทของงานเขยนแบบ นอกจากงานเขยนแบบบานหรอแบบงานกอสรางและแบบงานสถาปตยกรรมทพบเหนกนโดยทวไปแลวและยงมงานเขยนแบบดานอนๆ ทใชวงงานอตสาหกรรมดงตวอยางรปท 1.2 -1.4

รปท 1.2 ตวอยางงานเขยนแบบเครองกล

รปท 1.3 ตวอยางงานเขยนแบบไฟฟา

สปดาหท

2 หนาท

รปท 1.4 ตวอยางงานเขยนแบบอเลกทรอนกส

1.3 วธการเขยนแบบ การเขยนแบบชนงานทใชในโรงงานหรอสถานประกอบการทเกยวของกบงานอตสาหกรรมการผลตทมอยดวยกน 3 วธ 1. การเขยนแบบดวยมอเปลา 2.การเขยนแบบดวยเครองมอเขยนแบบ 3.การเขยนแบบดวยคอมพวเตอร 1.4 เครองมอทใชในการเขยนแบบ ในการเขยนแบบดวยเครองมอเขยนแบบจะตองใชเครองมอและอปกรณทส าคญทสด 1. โตะเขยนแบบ เปนอปกรณส าหรบรองแผนกระดาษทใชในการเขยนแบบ ทสามารถนงเขยน

แบบไดอยางสะดวก

รปท 1.5 โตะเขยนแบบ

สปดาหท

2 หนาท

2. กระดานเขยนแบบ เปนอปกรณส าหรบตดกระดาษเขยนแบบ แตจะมขนาดเลกกวา สามารถหวไปใชงานไดสะดวก

รปท 1.6 กระดานเขยนแบบ 3. ไมทหรอไมทชนดเลอนได เปนอปกรณทใชส าหรบเขยนเสนในแนวนอน และใชส าหรบวางไมบรรทดสามเหลยมส าหรบเขยนเสนในแนวดงหรอเสนเอยง

รปท 1.7 ไมทและไมทแบบเลอนได

สปดาหท

2 หนาท

4. บรรทดสามเหลยม เปนอปกรณทใชส าหรบเขยนเสนในแนวดงและเสนในแนวเอยง โดยปกตบรรทดสามเหลยมจะตองใชรวมกบไมท บรรทดสามเหลยมทมขายในทองตลาดจะมอย 2 แบบ คอ บรรทดมม 45 o และบรรทด 30 o, 60 o

รปท 1.8 บรรทดมม 45 o และบรรทด 30 o, 60 o

5. วงเวยน เปนอปกรณทใชในการเขยนสวนโคงของวงกลม ใชกบดนสอธรรมดาหรอไสดนสอ

ส าเรจรปหรอใชกบปากาเขยนแบบ มตวปรบรศมหรอไมมตวปรบ

รปท 1.9 วงเวยน

สปดาหท

2 หนาท

6. บรรทดเขยนสวนโคง เปนอปกรณทใชเขยนสวนโคงทวงเวยนเขยนไมได บรรทดเขยนสวนโคงสวนมากจะมใหมาเปนชดกบบรรทดสามเหลยม

รปท 1.10 บรรทดสวนโคง

7.แผนชวยเขยนแบบ ( Template ) หรอเรยกสน ๆ วา เพลต เพลตทใชชวยในการเขยนแบบทม

ขายในทองตลาดมอยดวยกนหลายอยาง เชน เพลตส าหรบเขยนวงกลม เพลตส าหรบเขยนวงร เพลตส าหรบเขยนหวนต เพลตส าหรบเขยนรปเหลยม ฯลฯ

รปท 1.11 ตวอยางเพลตทใชชวยเขยนแบบ

สปดาหท

2 หนาท

8. ดนสอเขยนแบบ เปนอปกรณทใชในการเขยนแบบดวยมอเปลา การเขยนแบบดวยดนสอจะ

สามารถลบไดงาย ไสของดนสอจะท ามาจากกราไฟต ( Graphite ) ซงมความแขงหรอออนแตกตางกนไปตามลกษณะการใชงานของดนสอ ดนสอทมขายในทองตลาดจะมรหสทเปนตวอกษรภาษาองกฤษและตวเลขพมพไว เชน H,2H,3H,HB,B,2B,6B,F เปนตน รหสของดนสอมความหมายดงน อกษร H มาจากค าวา Hard ทแปลวา แขง ดนสอทมรหสอกษร H จะหมายถง ดนสอทมไสแขง สวนตวเลขหนาตวอกษรจะบอกระดบของความแขง ตวเลขมากจะมความแขงมากขน ดนสอรหสอกษร H จะเหมาะสมส าหรบเขยนเสนทบางๆ เชน เสนราง

อกษร B มาจากค าวา Blackness ทแปลวา ความด า ดนสอทมรหสอกษร B จะหมายถง ดนสอทใชส าหรบเขยนเสนทตองการความด าของเสน สวนตวเลขหนาตวอกษรจะบอกระดบความเขมของส

ตวเลขมากจะมความเขมของสมาก ดนสอรหสอกษร B จะเปนดนสอทมไสออน หกไดงายถาใชน าหนกในการเขยนมาก ดนสอรหส B มกนยมใชในการแรเงาภาพ

อกษร F มาจากค าวา Fine ทแปลวา ละเอยด ดนสอทมรหสอกษร F จะหมายถง ดนสอทใชส าหรบเขยนเสนทมความคม และละเอยด ดนสอทมรหสอกษร 2 ตว เขยนตดกน เชน HB , HH มความหมายดงนคอ HB ( Hard and Black ) หมายถง ดนสอไสแขงและมความด าของเสน

HH ( Very Hard ) หมายถง ดนสอไสแขงมาก

รปท 1.12 ดนสอเขยนแบบ

สปดาหท

2 หนาท

9. ปากกาเขยนแบบและหมก ปากกาเขยนแบบเปนเครองมอเขยนแบบอยางหนงทส าคญส าหรบการเขยนแบบลงในกระดาษไข ซงตองเขยนดวยหมก ปากากเขยนแบบทใชมอยดวยกนหลายขนาดตามความโตของเสน โดยจะมขนาดตงแต 0.1 มม. – 2.0 มม.

รป 1.13 ปากกาเขยนแบบและหมก

นอกจากเครองมออปกรณดงกลาวยงมอปกรณอนๆ อกหลายอยาง ทน ามาชวยในการเขยนแบบ เชน บรรทดมาตรฐานสวน บรรทดแบบปรบมมได กระดกงส าหรบเขยนสวนโคง แผนกนลบ ยางลบ บรรทดรองเขยนตวอกษร ฯลฯ

1.5 เสนทใชในการเขยนแบบ เสนทใชในงานเขยนแบบมอยดวยกน 6 ชนด ดงแสดงในตารางท 1.1

ตารางท1.1 ชนดของเสนทใชในงานเขยนแบบ ชอของเสน ลกษณะของเสน ความหนา (มม.) ลกษณะการใชงาน

เสนเตมหนาหรอเสนเตมหนก

0.5 ถง 0.7 - เสนขอบรปทมองเหน -เสนขอบของเกลยว -สญลกษณของแนวเชอม

เสนเตมบางหรอเสนเตมเบา

0.25 ถง 0..35 - เสนบอกขนาดมต -เสนก าหนดขนาด -เสนแสดงลายตด - เสนอธบายรายละเอยด

เสนประ 0.35 ถง 0.5 - เสนขอบรปทถกก าบง

สปดาหท

2 หนาท

เสนประ 0.35 ถง 0.5 - เสนขอบรปทถกก าบง

เสนลกโซหนา

0.5 ถง 0.7 - เสนแสดงแนวตด - เสนแสดงขอบเขตการชบแขง

เสนลกโซบาง 0.25 ถง 0..35 - เสนผาศนยกลางของวงกลมทรงกระบอก -แสดงเสนทางการเคลอนท

เสนมอเปลา 0.25 ถง 0..35 - เสนแสดงรอยตดแตก - เสนยนรป

เสนตรงซกแซก 0.25 ถง 0..35 - เสนแสดงรอยตดยอสวน

เสนแตละชนดจะถกน ามาใชเขยนภาพเพอแสดงรายละเอยดของชนงาน ดงแสดงในตวอยางในรปท

รปท 1.14 ตวอยางแบบงานทใชเสนชนดตางๆ

แบบฝกหด

สปดาหท

2 หนาท

สปดาหท

2 หนาท

สปดาหท

3 หนาท

บทท 2

ภาพทใชในงานเขยนแบบ ในงานเขยนแบบโดยทวไป ภาพทใชมอยดวยกน 2 ชนด คอ ภาพ 2 มต และภาพ 3 มต ดงตวอยางในรปท 2.1

รปท 2.1 ตวอยางภาพ 2 มตและภาพ 3 มต

สปดาหท

3 หนาท

2.2 ภาพ 3 มต ภาพ 3 มต คอ ภาพทแสดงรปทรงของภาพใน 3 มต คอความกวาง ความสง หรอความยาวและความลก ลกษณะของภาพจะแสดงปรมาตรของสงทอยในภาพนนๆ ดงรปท 2.3

รปท 2.3 ลกษณะของภาพ 3 มต

สปดาหท

3 หนาท

ภาพ 3 มตทใชในงานเขยนแบบ มอยดวยกน 4 ชนด คอ ภาพออบบลก (OBLIQUE) , ภาพไดเมตรก (DIMETRIC) , ไอโซเมตรก (ISOMETRIC) ,ภาพเพอรสเปกทฟ ( PERSPECTIVE)

2.21 ภาพออบบลก (OBLIQUE)

รปท 2.4 โครงสรางของภาพ (OBLIQUE)

ลกษณะของภาพ (OBLIQUE) (1) โครงสรางของขอบภาพจะประกอบดวยเสน 3 เสน คอ เสนในแนวนอน เสนในแนวดง เสนในแนวเอยงในแนว 45 o ดงแสดงใน รปท 2.4 ซาย

(2) ขนาดความกวางและความสงของภาพจะมขนาดเทาของจรง ( 1 :1) สวนความลกจะมขนาดเพยงคงหนง (1:2)ของขนาดชนงานจรง ดงแสดงใน รปท 2.4 ขวา (3) ขอบของชนงานทถกบงหรอมองไมเหนจะถกเขยนดวยเสนประ ( เสนประ คอ เสนทเขยนเวนระยะเปนชวง ๆ) หมายเหต ตวเลข 1 : 1 หรอ 1: 2 เปนมาตราสวนระหวางขนาดของภาพและขนาดของจรง ตวเลขตวหนา หมายถง ขนาดของภาพทเขยน ตวเลขตวหลง หมายถง ขนาดของชนงานจรง

สปดาหท

3 หนาท

2.22 ภาพไดเมตรก (DIMETRIC)

รปท 2.5 โครงสรางของภาพ (DIMETRIC)

ลกษณะของภาพ (DIMETRIC) (1) โครงสรางของขอบภาพจะประกอบดวยเสน 3 เสน คอ เสนในแนวเอยงในแนว 7 o เสนในแนวดง เสนในแนวเอยงในแนว 42 o ดงแสดงใน รปท 2.5 ซาย

(2) ขนาดความกวางและความสงของภาพจะมขนาดเทาของจรง ( 1 :1) สวนความลกจะมขนาดเพยงครงหนง (1:2) ของขนาดชนงานจรง ดงแสดงใน รปท 2.5 ขวา (3) ขอบของชนงานทถกบงหรอมองไมเหนจะถกเขยนดวยเสนประ

2.23 ภาพไอโซเมตรก (ISOMETRIC)

รปท 2.6 โครงสรางของภาพ (ISOMETRIC)

สปดาหท

3 หนาท

ลกษณะของภาพ (ISOMETRIC) (1) โครงสรางของขอบภาพจะประกอบดวยเสน 3 เสน คอ เสนในแนวเอยงในแนว 30 o 2 เสนในแนวดง ดงแสดงใน รปท 2.6 ซาย (2) ขนาดความกวางและความสงและความลกของภาพจะมขนาดเทากบขนาดของชนงานจรง ( 1 : 1) ดงแสดงใน รปท 2.6 ขวา (3) ขอบของชนงานทถกบงหรอมองไมเหนจะถกเขยนดวยเสนประ

2.24 ภาพเพอรสเปกทฟ (PERSPECTIVE) ภาพ (PERSPECTIVE) เปนภาพทแสดงใหเหนวตถในลกษณะการมองสดสายตา ดงเชนการ

มองเหนภาพทางรถไฟทรางทงสองเขาพงบรรจบทปลายสดสายตา ดงในรปท 2.7 บน

รปท 2.7 ลกษณะและโครงสรางของภาพ (PERSPECTIVE)

สปดาหท

3 หนาท

ลกษณะของภาพ (PERSPECTIVE) (1) โครงสรางของขอบภาพจะประกอบดวยเสน 3 เสน คอ เสนในแนวเอยง 2 เสนและเสนในแนวดง และมจดปลายสายตามองเหนทเรยกวา Vanishing Point (VP) 1-3 จด ดงแสดงใน รปท 2.7 ลาง ภาพ (PERSPECTIVE) เปนภาพทมความเหมอนจรง มใชมากในดานสถาปตยกรรม

2.3 ภาพชนงานรปทรงเรขาคณตพนฐาน ภาพ 2 มตของชนงานสวนตางๆ ของเครองจกรกลทออกแบบมาใชงาน สวนมากจะมพนฐานมาจากรปทรงเรขาคณตรปทรงตางๆ เชน สามเหลยม สเหลยม หาเหลยม หกเหลยม แปดเหลยม วงกลม วงร เปนตน ส าหรบรปทรงเรขาคณตพนฐานทพบบอยไดแก ชนงานรปทรงเหลยม รปทรงพระมด รปทรงกระบอก รปทรงกระบอกกลวง รปทรงกรวย รปทรงกลม ดงรปท 2.4

รปท 2.8 ภาพชนงานรปทรงเรขาคณต

สปดาหท

3 หนาท

สปดาหท

3 หนาท

สปดาหท

3 หนาท

สปดาหท

3 หนาท

สปดาหท

3 หนาท

สปดาหท

3 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

3 หนาท

สปดาหท

4 หนาท

บทท 3 ภาพฉายในงานเขยนแบบ

3.1 ความหมายของภาพฉาย ภาพฉาย คอ ภาพทเกดจากการมองชนงานเพยงดานใดดานหนงในลกษณะทม 2 มต คอมความกวาง ความยาวหรอความสง โดยไมเหนความลก อยางเชน การมองลกเตาในถวยจากทางดานบน ซงมหนงแตม จะเหนภาพของลกเตา เปนกรอบสเหลยมจตรสมจดๆ หนงอยตรงกลาง ดงรปท 3.1 ภาพลกเตาทมองเหนจะเรยกวา ภาพฉาย ทมกนของถวยเปนฉากรบภาพ ซงมระนาบตงฉากกบทศทางการมอง

รปท 3.1 ภาพการมองลกเตาในถวยจากทางดานบน

สปดาหท

4 หนาท

3.2 การมองภาพฉายของชนงาน การมองภาพฉายของชนงานจะเปนการมองตงฉากกบระนาบดานตางๆ ทชนงานตงอย ซงระนาบดานจะมอยทงหมด 6 ดาน เหมอนชนงานตงอยในกลองแกวสเหลยมทมผนงของกลองแกวเปนระนาบดานตางๆ ดงตวอยางในรปท 3.2

รปท 3.2 ทศทางในการมองภาพฉายดานตาง ๆ

สปดาหท

4 หนาท

3.2.1 การมองชนงานตามทศทางหมายเลข 1 การมองตามทศทางหมายเลข 1 จะมองเหนผวงาน 1 พนท รปรางเหมอนตว L กลบดาน 3.2.2 การมองชนงานตามทศทางหมายเลข 2 การมองตามทศทางหมายเลข 2 จะมองเหนผวงาน 2 พนท เปนรปสเหลยม 2 รปตดกนในแนวตง ดงในรปท 3.4

รปท 3.4 ภาพทเกดจาการมองชนงานตามทศทางหมายเลข 2

สปดาหท

4 หนาท

3.2.3 การมองชนงานตามทศทางหมายเลข 3 การมองตามทศทางหมายเลข 3 จะมองเหนผวงาน 1 พนท เปนรปเหมอนตว L ดงในรปท 3.5 ภาพรปตว Lทมองเหน จะตรงกนขามจากการมองตามทศทางหมายเลข 1

รปท 3.5 ภาพทเกดจาการมองชนงานตามทศทางหมายเลข 3 3.2.4 การมองชนงานตามทศทางหมายเลข 4 การมองตามทศทางหมายเลข 4 จะมองเหนผวงาน 1 พนท เปนรปสเหลยม ดงในรปท 3.5 สวนเสนประตรงกลางรปสเหลยมจะแทนขอบงานดานหลงทถกบง

สปดาหท

4 หนาท

3.2.5 การมองชนงานตามทศทางหมายเลข 5 การมองตามทศทางหมายเลข 5 จะมองเหนผวงาน 2 พนท เปนรปสเหลยม 2 รปตดกนในแนวตง ดงในรปท 3.7

3.2.6 การมองชนงานตามทศทางหมายเลข 6 การมองตามทศทางหมายเลข 6 จะมองเหนผวงาน 1 พนท เปนรปสเหลยม ผนผา ดงในรปท 3.8 สวนเสนประตรงกลางรปสเหลยมจะแทนขอบงานดานหลงทถกบง

รปท 3.8 ภาพทเกดจาการมองชนงานตามทศทางหมายเลข 6 3.3 มาตรฐานในการมองภาพฉาย การมองภาพแยกจากชนงานสามารถมองได 6 ดาน ภาพทเกดจากการมองในทศทางหมายเลข 1 จะเหมอนกบทศทางหมายเลข 3 ภาพทเกดจากการมองในทศทางหมายเลข 2 จะเหมอนกบทศทางหมายเลข 4 ภาพทเกดจากการมองในทศทางหมายเลข 5 จะเหมอนกบทศทางหมายเลข 6

สปดาหท

4 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร ดงนนอาจสรปไดวา ภาพฉายเพยง 3 ดาน สามารถใหรายละเอยดของชนงานไดครบถวน เพอใหการมองภาพเปนไปในรปแบบทเปนมาตรฐานและความเขาใจตรงกนระหวางผ เขยนแบบและผอานแบบ ไดมการก าหนดวธการมองภาพฉายโดยใชหลกการของฉากรบภาพทม 4 มม เปนตวก าหนดความสมพนธของภาพฉาย 3 ดาน ดงรปท 3.9

รปท 3.9 ฉากรบภาพ 4 มม

จากรปท 3.9 เปนฉากรบภาพสเหลยมทมแผนฉากกนกงกลาง ท าใหเกดการแบงฉากเปน 4 สวนแตละสวนจะมลกษณะเปนมม โดยก าหนดให

O มมทอยดานบนขวา เปนฉากรบภาพมมท 1 ( First Angle Projection ) O มมทอยดานบนซาย เปนฉากรบภาพมมท 2 ( Second Angle Projection ) O มมทอยดานลางซาย เปนฉากรบภาพมมท 3 ( Third Angle Projection ) O มมทอยดานลางขวา เปนฉากรบภาพมมท 4 ( First Angle Projection ) การมองภาพจะอาศยฉากรบภาพมมใดมมหนงมาเปนฉากรบภาพ ในระบบทใชในยโรป

เรยกวา ISO Method E (E = European ) จะใชฉากรบภาพมมท 1 ( First Angle Projection ) สวนระบบอเมรกาทเรยกวา ISO Method A (A = American ) จะใชฉากรบภาพมมท 3 ( Third Angle Projection )

สปดาหท

4 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

4 หนาท

สปดาหท

5 หนาท

3.4 หลกการมองภาพฉายมมท 1 เมอน าฉากรบภาพมมท 1 มาพจารณา จะไดฉากรบภาพทม 3 ดาน ดงแสดงในรปท 3.10

รปท 3.10 ฉากรบภาพมมท 1 เมอน าชนงานมาวางระหวางฉากรบภาพทง 3 ดาน ดงในรปท 3.11 แลวมองชนงานตามทศทาง

ของลกศร 3 ทศทาง จะไดภาพฉายทมองเหนเกดขนทฉากรบภาพดานหลงทง 3 ดาน ดงในรปท 3.11 หมายเหต การวางชนงานระหวางฉากรบภาพ และภาพฉายทเกดขนบนฉากรบภาพเปน

เพยงการจนตนาการเทานน กลาวคอ ไมมการวางชนงานระหวางฉากรบภาพและไมมภาพเกดขนจรงบนฉากรบภาพ

รปท 3.11 การมองภาพฉายของชนงานในฉากรบภาพมมท 1

สปดาหท

5 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร เมอน าชนงานออกจะไดภาพ 2 มตของรปดานทง 3 ดานของชนงานดงแสดงในรปท 3.12

รปท 3.12 ภาพฉาย 2 ดานทเกดบนฉากรบภาพมมท 1

จากรปท 3.12 ภาพฉายทเกดขนบนฉากทง 3 ดานจะมรปรางแตกตางกนตามภาพทมองเหนในแต

ละทศทางแตภาพทเกดขนบนฉากรบภาพทท ามมตงฉากซงกนและกนท าใหดยาก ดงนนเพอใหมความสะดวกการดแบบภาพฉาย จงหมนฉากรบภาพดานขวาไป 90 องศา และหมนฉากรบภาพดานลางลงไป 90 องศา รบภาพทงสามอยในระนาบเดยว ดงแสดงในรปท 3.13

รปท 3.13 การหมนฉากรบภาพ 3 ดานใหอยในระนาบเดยวกน

สปดาหท

5 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร จากนนน าฉากรบภาพ 3 ดานทแผออกเปนระนาบเดยวกนมาพจารณา ก าหนดใหภาพฉายทอยบน

ฉากรบภาพรปบนซายเปนภาพดานหนา ภาพฉายรปบนขวาเปนภาพดานขาง และภาพฉายดานลางทเกดจากการมองจากทางดานบนของชนงานเปนภาพดานบน ดงแสดงในรปท 3.14 ลาง

รปท 3.14 ภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 มต ดานของชนทเกดจากการมองภาพฉายมมท 1 เมอพจารณาภาพ 3 มตและภาพฉายของชนงานตามระบบการมองภาพฉายมมท 1 จะพบวาภาพ

ฉายทง 3 ดานมความสมพนธกน คอ 1. ภาพดานขางเกดจากการมองทางดานซายของการมองทางดานซายของภาพดานหนา ภาพ

ดานบนเกดจากการมองทางดานบนของดานหนา 2.ขนาดความสงของภาพดานหนาจะเทากบความสงของภาพดานขาง 3.ขนาดความกวางของภาพดานหนาจะเทากบความกวางของภาพดานบน 4.ขนาดความสงของภาพบนจะเทากบความกวางของภาพดานขาง

สปดาหท

5 หนาท

3.5 หลกการมองภาพฉายมมท 3 การมองภาพฉายของชนงานแบบนจะใชฉากรบภาพในสวนของมมท 3 มาพจารณา โดยใหฉากรบทง 3 ดานมคณสมบตเหมอนแผนกระจกใส ดงในรปท 3.15

รปท 3.15 ฉากรบภาพ มมท 3 เมอจนตนาการวาน าชนงานมาวางระหวางฉากรบภาพทง 3 ดาน ดงในรปท 3.16 แลวมองชนงาน

ตามลกศร 3 ทศทางผานฉากรบภาพท าใหภาพฉายทมองเหนเกดขนบนฉากรบภาพทง 3 ดาน

รปท 3.16 การมองภาพฉายของชนงานในฉากรบมมทง 3 ดาน

สปดาหท

5 หนาท

เมอน าชนงานออกจะไดภาพ 2 มตของรปดานทง 3 ดานของชนงาน ดงแสดงในรปท 3.17

รปท 3.17 ภาพฉาย 3 ดานทเกดขนบนฉากรบภาพมมท 3 จากรปท 3.17 ภาพฉายทเกดขนบนฉากรบทง 3 ดาน จะมรปรางทแตกตางกนตามภาพฉาย

ทมองเหนในแตละทศทาง และดวยเหตผลนฉากรบภาพตงฉากซงกนและกนท าใหดยาก จงท าใหกานหมนฉากรบภาพดานบนขน 90 องศา แลหมนฉากรบภาพหลงออกมา 90 องศา ใหฉากรบภาพทง 3 อยในระนาบเดยวกน ดงแสดงในรปท 3.18

รปท 3.18 การหมนฉากรบภาพ 3 ดานใหอยในระนาบเดยวกน

สปดาหท

5 หนาท

จากนนน าฉากรบภาพทง 3 ดานทแผออกเปนระนาบเดยวกนมาพจารณา ก าหนดใหภาพทเกดจากการมองมาทางดานบนของชนงานเปนภาพดานบน ภาพทอยดานลางซายเปนภาพดานหนา และภาพทอยดานลาง

ขวา เปนภาพดานขาง ดงแสดงในรปท 3.19 ลาง

รปท 3.19 ภาพ 3 มต และภาพฉาย 3 ดานของชนงานทเกดจากการมองภาพฉายมมท 3

สปดาหท

5 หนาท

เมอพจารณาภาพ 3 มต และภาพฉายของชนงานตามระบบการมองภาพฉายมมท 3 จะพบวา ภาพฉายทง 3 ดาน มความสมพนธกนคอ

1. ภาพดานขางเกดจากการมองทางดานขวาของภาพดานหนา ภาพดานบนเกดจากการมองภาพดานบนของภาพดานหนา

2. ขนาดของความสงของภาพดานหนาจะเทากบความสงของภาพดานขาง 3. ขนาดความกวางของภาพดานหนาจะเทากบความกวางของภาพดานบน 4. ขนาดความสงของภาพดานบนจะเทากบความกวางของภาพดานขาง

จากหลกการมองภาพฉายมมท 1 และ 3 จะเหนวา มทศทางในการมอง 3 ทศทางเหมอนกน แตลกษณะการเกดภาพฉายรบภาพจะแตกตางกน กลาวคอ ในการมองภาพฉายมมท 1 ภาพฉายทง 3 ดาน จะเกดขนบนฉากรบภาพซงอยทางดานหลงของชนงาน แตในการมองฉายมมท 3 ภาพฉายทง 3 ดานจะเกดขนบนฉากรบภาพซงบงชนงานอย และในการมองภาพฉายมมท 1 ภาพดานจะเกดจากการมองทางดานขวาของภาพดานหนา

รปท 3.20 ภาพฉายของชนงานจากการมองภาพฉายมมท 1 และมมท 3

ในดานการใชงาน การมองภาพฉายมมท 1 จะมใชในประเทศกลมยโรป สวนการมองภาพ ฉายมมท 3 จะใชในประเทศสหรฐอเมรกา ส าหรบประเทศไทยจะมใชทง 2 ระบบ เนองจากประเทศไดรบเทคโนโลยจากยโรปและอเมรกา แตระบบทใชเปนมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม คอ การมองภาพฉายมมท 1 ดงนนในบทเรยนตอจากนไปจะขอกลาวถงเฉพาะภาพทเกดจากการภาพฉายมมท 1 เทานน

สปดาหท

5 หนาท

3.6 ขนตอนในการมองภาพฉายของชนงาน

รปท 3.21 การมองภาพฉายของชนงานตามระบบการมองภาพฉายมมท 1

จากภาพ 3 มตของชนงานในรปท 3.21 เราสามารถมองภาพฉาย 3 ดานตามระบบการมองภาพฉาย มมท 1 ไดตามขนตอนดงน คอ 1. ก าหนดทศทางการมองภาพดานหนาเปนหลก โดยภาพดานหนาควรเปนภาพทมองเหน รปราง

และรายละเอยดของชนงานไดดทสด 2. ก าหนดทศทางการมองภาพดานขาง โดยมองจากทางดานซาย ดานซายของภาพดานหนา 3. ก าหนดทศทางการมองภาพดานบน โดยมองจากทางดานบนของภาพดานหนา 4. มองชนงานตามทศทางทก าหนด จะไดภาพฉายของชนงาน 3 ภาพ คอ ภาพดานหนา ภาพ

ดานขาง และภาพดานบน ดงแสดงในภาพฉาย 3 ดาน

สปดาหท

5 หนาท

3.7 การมองภาพฉายของชนงานรปทรงตางๆ 3.7.1 การมองภาพฉายของชนงาน รปทรงสเหลยมตดตรง

รปท 3.22 ภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของชนงานทารงสเหลยมตน จากรปท 3.22 เปนภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของชนงานรปทรงสเหลยมตน ภาพฉายทง 3 ดาน จะมภาพเปนรปพนทสเหลยม หากมการตดชนงานออกเปนแนวตรงดงในภาพ 3 มตในรปท 3.23 ซาย จะท าใหภาพฉาย 3 ดาน เปลยนแปลงไป ดงในรป 3.23 ขวา

รปท 3.23 ภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของชนงานทรงสเหลยมตดตรง พจารณาเสนแนวตด A ในภาพดานหนา และแนวตด B ในภาพดานขาง จะท าใหเกดพนท AB ในภาพดานบน พจารณาเสนแนวตด C ในภาพดานหนา และแนวตด D ในภพดานบน จะท าใหเกดพนท CD ในภาพดานขาง จะสรปไดวา การตดชนงานทรงสเหลยมในแนวตดตรงจะท าใหเกด 2 เสน และพนท 1

พนทในภาพฉาย 3 ดาน

สปดาหท

5 หนาท

3.7.2 การมองภาพฉายชนงานรปทรงสเหลยมตดเฉยง จากชนงานรปทรงสเหลยมตน เมอถกตดทมมเปนแนวเฉยง จะท าใหเกดภาพฉาย 3 ดาน ดงในรปท

รปท 3.24 ภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดาน ของชนงานทรงสเหลยมตดเฉยง ในรปท 3.24 เปนภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของชนงานรปทรงสเหลยมตนทถกตดเปนแนวเฉยง ทมมดานซาย หากพจารณาเสนแนวตด E ในภาพดานหนา โดยมองจากทางดานซายของภาพดานหนาจะมองเหนพนททเกดจากกาตดตามแนวเสน E เปนพนทสเหลยม 1 พนทในภาพดานขาง และเมอมองทางดานบนของภาพดานหนากจะมองเหนพนททเกดจากการตดตามแนวเสน E และเปนพนทสเหลยม 1 พนทในภาพดานบน เชนเดยวกน ซงสรปไดวา การตดเฉยงชนงานทรงสเหลยมจะท าใหเกดภาพทมองเหนเปน

1 เสน และมองเหนเปนพนท 2 พนท ในภาพฉาย 3 ดาน

สปดาหท

5 หนาท

3.7.3 การมองภพฉายชนงานรปทรงพระมดตดตรง

รปท 3.25 ภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของชนงานรปทรงพระมด

ในรปท 3.25 บน เปนภาพ 3 มตของชนงานทรงพระมด ซงมฐานรปทรงสเหลยมจตรส เมอมองเปนภาพฉาย 3 ดาน จะเหนภาพดานหนาและดานขางเปนรปทรง 3 เหลยมหนาจว สวนภาพดานบน จะมองเหนเปนรปสเหลยมจตรสมเสนทแยงมมตดกน โดยมกรอบสเหลยมจตรสเปนฐานของพระมด และเสนทแยงมมเปนสนทงสดานของพระมด

การตดตรงของชนงานรปทรงพระมดมอย 2 แบบ คอ ตดแนวขนานกบฐาน และตดตงฉากกบฐาน 1. การตดตามแนวขนานกบฐาน คอ การตดยอดของพระมดออก โดยใหการตดขนานกบ

ฐานของพระมด ดงแสดงในรปท 3.26 จากภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของพระมดทถกตดยอด จะเหนวา ภาพดานหนาและภาพดานขางจะมองเหนเปนรปสามเหลยมหนาจวถกตดยอด สวนภาพดานบนจะมองเหนเปนพนทรปสเหลยมจตรสขนาดเลกอยตรงกลางรปสเหลยมจตรสทเสนทแยงมม พนทสเหลยมจตรสทอยตรงกลางนจะมขนาดใหญขนเมอตดยอดพระมดเขาใกลฐาน ดงแสดงในรป 3.26 ลาง

สปดาหท

5 หนาท

รปท 3.26 ชนงานรปทรงพระมดทตดตรงขนานกบฐาน

สปดาหท

5 หนาท

2. การตดตามแนวตงฉากกบฐาน การตดชนงานรปทรงพระมดแบบตงฉากกบฐานมอย 3 ลกษณะ คอ ตดกอนศนย กลาง ตดตรงศนย กลาง และตดกลงศนยกลาง ดงแสดงในรปท 3.27

รปท 3.27 ชนงานรปทรงพระมดทตดตรงตงฉากกบฐาน

สปดาหท

5 หนาท

จากรปท 3.27 ภาพบน เปนภาพพระมดตดกอนศนยกลางของชนงาน ภาพดานหนามองเหนเปนรปสามเหลยมถกตดตรงขอบลางดานซาย แนวตดเปนเสนตรงตงฉากกบฐานของพระมดภาพดานบนมองเหนเปนรปสเหลยมจตรสทมเสนทแยงมมถกตดขอบดานซายตลอดแนว สวนภาพดานขางมองเหนเปนพนทรปสามเหลยมตดยอด ภาพกลาง เปนภาพพระมดตดตรงศนยกลางหรอกงกลางของชนงาน ภาพดานหนามองเหนเปนรปสามเหลยมหนาจวผาครง ภาพดานขางมองเหนเปนพนทสามเหลยมหนาจว สวนภาพดานบนมองเหนเปนรปสเหลยมจตรสทมเสนทแยงมสมถกตดครง ภาพลาง เปนภาพพระมดถกตดหลงศนยกลางหรอเลยกงกลางของชนงาน ภาพดานหนามองเหนเปนมมของรปสามเหลยมหนาจว ภาพดานหนามองเหนเปนพนทสามเหลยมหนาจวถกตดยอด สวนภาพดนบนจะมองเหนเปนดานหนงของรปสเหลยมจตรสทมเสนทแยงมมถกตดออกไปจนเกอบหมด จากภาพฉายของชนงานรปทรงพระมดตดตรงทกแบบทกลาวมา จะเหนวา การตดตรงจะท าใหเกด

ภาพทเปน 2 เสน และ 1 พนท ในภาพฉาย 3 ดาน

3.7.4 การมองภาพฉายชนงานรปทรงกระบอกตดตรง

รปท 3.28 ภาพชนงานรปทรงกระบอกตน

ในรปท 3.28 เปนภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของชนงานรปทรงกระบอกสเหลยมตน ภาพฉายทมองเหนในภาพดานหนาและดานขางจะเปนรปสเหลยมผนผาอยในแนวตง และภาพดานบนมองเหนเปนรปวงกลม

สปดาหท

5 หนาท

หากมการตดชนงานร)ทรงกระบอกวา รปรางของภาพฉาย 3 ดานกจะเปลยนไป การตดตรงจะมอย 2 แบบ คอ การตดขนานกบฐานและการตดตงฉากกบฐาน ในรปท 3.29 จะเปนภาพ 3 มตและภาพฉายของชนงานรปทรงกระบอกตดตรงขานกบฐาน ภาพทเกดขนในภาพดานหนาและดานขางจะเปนรปสเหลยมทมความสงลดลง สวนภาพดานบนจะเหนเปนรปวงกลมเหมอนเดม

รปท 3.29 ภาพชนงานรปทรงกระบอกทตดตรงขนานกบฐาน

การตดตรงแนวตงฉากกบฐานมอย 3 ลกษณะเหมอนชนงานรปทรงพระมด คอ ตดกอนศนยกลาง ตดตรงศนยกลาง ตดหลงศนยกลาง ดงแสดงในรปท 3.30 และ 3.31

รปท 3.30 ภาพชนงานรปทรงกระบอกทตดตรงตงฉากกบฐานกอนศนยกลาง

สปดาหท

5 หนาท

จากรปท 3.30 เปนชนงานรปทรงกระบอกตนทตดกอนถงศนยกลาง ภาพดานหนามองเหนเปนรปสเหลยมแตมขนาดเลกลง ภาพดานบนมองเหนเปนรปวงกลมถกตดทางดานซายออกไปแตยงไมถงจดศนยกลางของวงกลม สวนภาพดานขางมองเหนเปนพนทสเหลยมขนาดเลกอยในพนทสเหลยมใหญซงเปนขอบเขตของทรงกระบอกของวงดกลม หากแนวตดเขาใกลศนยกลาง พนทสเหลยมดานในกจะมขนาดโตขนและจะมขนาดโตสดเทากบขอบของกระบอกเมอตดตรงศนยกลาง

รปท 3.31 ภาพชนงานรปทรงกระบอกทตดตรงตงฉากกบฐานตรงศนยกลางและหลงศนยกลาง ในรปท 3.31 บน เปนการตดชนงานทรงกระบอกผานจดศนยกลางของวงกลม ท าใหภาพดานหนามองเหนเปนรปสเหลยมทมขนาดเลกเพยงครงเดยวของโครงรางเดม ภาพดานบนมองเหนเปนพนทครงวงกลม ภาพดานขางมองเหนเปนพนทสเหลยมทมขนาดความกวางเทากบความโตของทะนงกระบอก ส าหรบในรปท 3.31 ลาง เปนการตดชนงานทรงกระบอกหลงจดศนยกลางของวงกลม ภาพดานหนาจะมขนาดความกวางนอยกวาครงของโครงรางเดม ภาพดานบนมองเหนเปนสวนพนทวงกลม และภาพดานขางมองเหนเปนพนทสเหลยมทมขนาดความกวางนอยกวาความโตของทรงกระบอก

สปดาหท

5 หนาท

3.7.5 การมองภาพฉายชนงานรปทรงกระบอกกลวงตดตรง

รปท 3.32 ภาพชนงานรปทรงกระบอกกลวง

ในรปท 3.32 บน เปนภาพ 3 มตภาพฉาย 3 ดานของชนงานรปทรงกระบอกกลวง ภาพฉายดานหนาและดานขางมองเหนเปนรปสเหลยมผนผา และมเสนประแสดงขอบเขตของรเจาะทมองไมเหน สวนภาพดานบนมองเหนเปนรปวงกลม 2 วง วงกลมวงนอกสดจะแสดงรปรางและขนาดของรเจาะ การตดตรงชนงานรปทรงกระบอกกลวงมอย 2 แบบ คอ การตดขนานกบฐานและหารตดตงฉากกบฐาน

สปดาหท

5 หนาท

1. การตดขนานกบฐาน การตดตรงชนงานรปทรงกระบอกกลวงขนานกบฐาน ภาพดานหนาและภาพดานขางจะมความสงลดลง สวนภาพดานบนจะเหมอนเดม ดงในรปท 3.32 ลาง 2. การตดตงฉากกบฐาน การตดตรงชนงานรปทรงกระบอกกลวงตงฉากกบฐานทมอย 5 ลกษณะ คอ การตดกอนถงรเจาะ การตดถงรเจาะแตไมถงจดศนยกลาง การตดตรงจดศนยกลาง การตดหลงศนยกลาง และการตดเลยรเจาะดานใน ซงจะไดภาพฉายดงแสดงในรปท 3.33 และ 3.34

รปท 3.33 การตดชนงานรปทรงกระบอกกลวงแบบตดตงฉากกบฐาน จากรปท 3.33 ภาพบน เปนการตดชนงานรปทรงกระบอกกลวงทตดกอนถงรเจาะ ภาพดานหนามองเหนเปนพนทสเหลยม ทถกตดกานซายของศนยกลางออกไปสวนหนง และมเสนประแสดงขอบของรเจาะ ภาพดานขางมองเหนเปนพนททถกตดออกเปนรปสเหลยมอยในกรอบสเหลยมทเปนขอบของทรงกระบอก และมเสนประ 2 เสน อยสองขางของเสนศนยกลางแสดงขอบของรเจาะ สวนภาพดานบนมองเหนเปนรปวงแหวนถกตดขอบทางดานซายออกไป

สปดาหท

5 หนาท

ในรปท 3.33 ภาพลาง เปนการตดชนงานรปทรงกระบอกกลวงทถกตดถงรเจาะ แตยงไมถงจดศนยกลาง ภาพดานหนามองเหนเปนรปสเหลยมแตเสนประแสดงขอบทางดานซายหายไป ภาพดานขางมองเหนเปนพนทสเหลยมเลกๆ สองขางทเปนความหนาของทรงกระบอกกลวงตรงต าแหนงทถกตดอยในกรอบสเหลยมใหญทเปนขอบของทรงกระบอก และมเสนประแสดงขอบของรเจาะ ภาพดานบนมองเหนเปนวงแหวนทถกตดขอบดานซายออกไปเลยรเจาะ แตยงไมถงจดศนยกลางของทรงกระบอก

รปท 3.34 การตดชนงานรปทรงกระบอกกลวงแบบตดตงฉากกบฐาน

สปดาหท

5 หนาท

จากรปท 3.34 ภาพดานบน เปนการตดชนงานรปทรงกระบอกทตดถงจดศนยกลาง ภาพหนาจะมองเหนเปนรปสเหลยมทมขนาดเปนครงหนงของขนาดทรงกระบอก มเสนประแสดงขอบของรเจาะขางขวาเหลออย ภาพดานขางจะมองเหนเปนรปสเหลยมทมขนาดเทากบทรงกระบอก มพนทสเหลยมทมความกวางเทากบความหนาของทรงกระบอก มพนทสเหลยมทมความกวางเทากบความหนาของทรงกระบอกกลวงอยสองขางของขอบภาพ สวนภาพดานบนมองเหนเปนวงแหวนครงวง ภาพกลาง เปนการตดชนงานรปทรงกระบอกกลวงทถกตดเลยจดศนยกลาง แตยงไมถงขอบรเจาะ ภาพดานหนาจะมองเหนเปนรปสเหลยมขนาดเลกมเสนประแสดงขอบของรเจาะขางขวา ภาพดานลางมองเหนเปนพนทสเหลยมเลกๆ สองขางซงเปนความหนาของทรงกระบอกกลวงตรงต าแหนงทถกตด และมขอบนอกของภาพทมขนาดเลกกวาขนาดของทรงกระบอก ภาพดานบนมรปรางเหมอนวงแหวนทถกตดสวนใหญออก ภาพลาง เปนการตดชนงานรปทรงกระบอกกลวงทถกตดเลยจดศนยกลางและขอบรเจาะ ภาพฉายดานหนาจะมองเหนเปนรปสเหลยมขนาดเลก ภาพดานขางมองเหนเปนพนทสเหลยมขนาดเลกกวาขนาดของทรงกระบอก ภาพดานบนมองเหนเปนสวนของวงกลม

3.7.6 การมองภาพฉายชนงานรปทรงกลมตดตรง

รปท 3.35 ชนงานรปทรงกลม

สปดาหท

5 หนาท

การตดตรงชนงานรปทรงกลมจะม 3 ลกษณะ คอ ตดกอนถงจดศนยกลาง ตดตรงเสนศนยกลาง และตดหลงเสนศนยกลาง การตดจะไดภาพฉาย 3 ดาน ดงในรป 3.36

รปท 3.36 ชนงานรปทรงกลมตดตรง

สปดาหท

5 หนาท

จากรปท 3.36 ภาพบน เปนชนงานทรงกลมตดตรงกอนถงศนยกลาง ภาพดานหนาภาพดานบนมองเหนเปนรปวงกลมถกตดทางดานซายออกไป ภาพดานขางมองเหนเปนรปวงกลม 2 วงซอนกน วงกลมวงนอกแสดงขนาดทผวนอกของทรงกลม สวนวงกลมในแสดงพนททเกดจากการตดตรงต าแหนงทถกตด ขนาดของวงกลมในจะมขนาดโตขนเมอแนวตดเขาใกลศนยกลาง และมขนาดโตสดเทากบขนาดของทรงกลมเมอแนวตดอยตรงเสนศนยกลาง และวงกลมทมองเหนจะเหลอเพยงแควงเดยว ดงแสดงในรป 3.36 ภาพกลาง สวนในรป 3.36 ลางเปนชนงานทรงกลมตดศนยกลาง ภาพดานหนาและภาพดานบนมองเหนเปนวงกลมถกตดทางดานซายออกจนเหลอสวนเลกๆของวงกลม ภาพดานขางมองเหนวงกลมแสดงพนทตรงต าแหนงทถกตด ขนาดของวงกลมจะมขนาดเลกกวาของวงกลม

สปดาหท

5 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

5 หนาท

สปดาหท

6 หนาท

บทท 4 การเขยนภาพฉาย

การเขยนภาพฉาย เปนการน าเอาภาพฉายของชนงานในจตนาการมาเขยนลงในกระดาษใหสมพนธกนตามมาตรฐานการมองภาพ ส าหรบในต าราเลมนจะกลาวถงเฉพาะการเขยนภาพฉายตามตราฐาน ISO ทใชหลกการมองภาพฉายมมท 1

4.1 การเขยนภาพฉายจาก 3 มต ในการเขยนภาพฉายจากภาพ 3 มตของชนงาน มหลกการและขนตอนในการเขยนดงตอไปน คอ

1. เลอกภาพดานหนาทเหมาะสม โดยมหลกเกณฑในการเลอกคอ ภาพดานหนาตองเปนภาพทมองเหนรปรางไดชดเจนและมรายละเอยดมากทสด และท าใหการมองภาพดานขางและดานบนสามารถมองเหนรายละเอยดไดมากทสดดวย

รปท 4.1 การเลอกภาพดานหนา ดานขาง และดานบนทเหมาะสม

สปดาหท

6 หนาท

จากการเลอกภาพดานหนาตามทศทางการมองภาพฉายทแสดงในภาพ 3 มต ดงในรป 4.1 จะเหนวาภาพดานหนามรปรางชดเจนเปนรปตว L กลบดาน แมไมมภาพดานขางดานบนกรวาชนงานมรปรางเปนอยางไร สวนภาพดานบนและดานขางมองเหนเปนกรอบสเหลยมมเสนแสดงรอยตอของพนท 2 พนตางระดบกน ไมมเสนประทแสดงสวนทมองไมเหนของชนงาน ดงนนการเลอกดานนของชนงานเปนภาพดานหนาจงเหมาะสมตามหลกการทกลาวมาขางตน หากเราเลอกดานอนของชนงานเปนดานหนา ภาพฉายทเกดขนจะมองเหนรปรางไมชดเจน หรอท าใหภาพดานขางมเสนประเกดขน ดงรปท 4.2

รปท 4.2 ตวอยางภาพการเลอกภาพดานหนาในทศทางอน

สปดาหท

6 หนาท

2. เขยนภาพดานหนา ตามขนตอนดงตอไปน (1) เขยนเสนรางอางองในแนวนอนและแนวดงตดกน ดงในรปท 4.3 (2) ก าหนดจดเรมตนของภาพดานหนาทจดตดของเสนอางองทง 2

รปท 4.3 การเขยนเสนรางอางองและก าหนดจดเรมตนของการเขยนภาพดานหนา (3) ก าหนดทางเดนของเสนขอบรปในภาพดานหนาตามร)ภาพทมองเหนและขนาดชนงาน

รปท 4.4 การก าหนดทางเดนของเสนขอบรปในภาพดานหนา

สปดาหท

6 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร (4) เขยนเสนขอบภาพไปตามทางเดนของเสนทก าหนด จะไดภาพดานหนาทมรปรางเปนพนทรปตว L กลบดาน

รปท 4.5 การเขยนเสนขอบภาพของภาพดานหนา

3. เขยนภาพดานขาง ตามขนตอนดงตอไปน (1) เขยนเสนรางถายขนาดในแนวนอนจากภาพดานหนาไปทางขวาใหมความยาวพอประมาณ (2) เขยนเสนรางอางองในแนวองของภาพดานขางใหหางจากภาพดานหนาพอประมาณ (3) เขยนเสนรางในแนวดงอกเสนใหหางจากเสนรางอางองเสนแรกเทากบความกวางของภาพดานขางจะไดจดตดของเสนรางในแนวนอนและแนวดงซงเปนขอบเขตของภาพดานขาง

รปท 4.6 การเขยนเสนรางถายขนาดและเสนรางอางองในแนวดงส าหรบเขยนภาพดานขาง

สปดาหท

6 หนาท

(4) ก าหนดทางเดนของเสนภาพดานขางตามรปรางและรายละเอยดทมองเหน

รปท 4.7 การก าหนดทางเดนของเสนขอบภาพดานขาง

(5) เขยนเสนขอบภาพทมองเหนไปตามทางเดนของเสนทก าหนด จะไดภาพดานขางทมองเหนพนทสเหลยม 2 พนท มเสนแบงพนทอยในแนวนอน

รปท 4.8 การเขยนเสนขอบภาพของภาพดานขาง

สปดาหท

6 หนาท

4. เขยนภาพดานบน ตามขนตอนดงตอไปน (1) เขยนเสนรางถายขนาดในแนวดงจากขอบภาพดานหนาลงมาทางดานลางของภาพ (2) เขยนเสนรางอางองในแนวนอนใหหางจากภาพดานหนาพอประมาณ (3) เขยนเสนรางในแนวนอนอกเสนใหหางจากเสนรางอางองในแนวนอนเสนแรกเทากบความกวางของภาพดานขาง จะไดจดตดของเสนรางถายขนาดในแนวดงและเสนรางในแนวนอนเปนขอบเขตของภาพดานบน

รปท 4.9 การเขยนเสนรางอางองในแนวดงและแนวนอนส าหรบเขยนภาพดานบน

(4) ก าหนดทางเดนของเสนขอบภาพดานบนตามรปรางและรายละเอยดทมองเหน

รปท 4.10 การก าหนดทางเดนของเสนขอบภาพของภาพดานบน

สปดาหท

6 หนาท

(5) เขยนเสนขอบภาพทมองเหนไปตามทางเดนของเสนทก าหนด จะไดภาพดานบนทมองเหนเปนพนท 2 พนทมเสนแบงพนทอยในแนวดง \

รปท 4.11 การเขยนเสนขอบภาพของภาพดานบน

4.2 การเขยนภาพฉายดานท 3 จากภาพฉายทมอย 2 ดาน ในการเขยนภาพฉาย 3 ดานจากภาพ 3 มตของชนงานจะเขยนไดไมยากมากนก เนองจากเราสามาตรมองเหนรปรางของชนงาน แตส าหรบการเขยนภาพฉายดานใดดานหนงจากภาพฉายทมอย 2 ดานจะเปนสงทยากกวามากผเขยนภาพจะตองมความเขาใจถงความสมพนธของภาพแตละดานเปนอยางดและตองใชจนตนาการในการมองภาพ ผอานอาจสงสยวาท าไมตองมการเรยนรเกยวกบการเขยนภาพฉายดานท 3 จากภาพฉายทมอย 2 ดาน ซงดแลวไมนาสนใจ ในความเปนจรงแลวการออกแบบชนสวนเครองจกรนนมนอยมากทจะเขยนภาพฉายจากภาพ 3 มต หรอชนงานจรง รปรางของชนสวนจะมาจากจนตนาการของผออกแบบ แลวเขยนออกมาเปนภาพฉาย 3 ดาน ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทนกศกษาหรอผอานจะตองเรยนรหรอฝกจนตนาการ ฝกเขยนภาพฉายใหเกดความช านาญ เพอน าความรไปใชในการอานแบบหรอออกแบบตอไปในอนาคต ในการเขยนภาพฉายดานท 3 จากภาพฉายทมอย 2 ดาน จะตองไมลมหลกในการมองภาพฉายมมท 1 ในบททผานมา คอ ภาพดานขางเปนภาพทเกดจากการมองจากทางดานซายของภาพดานหนาและภาพดานบนเปนภาพทมองจากทางดานบนของภาพดานหนา และในทางตรงกนขามภาพดานหนากเกดจากการมองทางดานขวาของภาพดานขางและทางดานลางของภาพดานบน

สปดาหท

6 หนาท

นอกจากนยงตองใชหลกความสมพนธของเสนและพนททเกดขนจากการมองภาพฉายทง 3 ดานมาชวยพจารณาหารปรางและรายละเอยดของภาพฉายดานท 3

กอนจะท าการเขยนภาพฉายดานท 3 มาพจารณาถงความสมพนธของเสนและพนททเกดจากการมองภาพฉาย 3 ดานกอนวาเปนอยางไร ในรปท 4.12 เปนภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของแผนกระดานบาง

รปท 4.12 ภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของแผนกระดานบาง

จากรปท 4.12 ถาก าหนดใหแผนกระดาษดานทมองเหนพนท (ดานทเขยนตวอกษรไว) เปนภาพดานหนา ภาพดานขางและภาพดานบนจะมองเหนขอบกระดาษเปนเสนตรง ซงแสดงใหเหนวา ภาพของพนทในภาพดานใดดานหนงจะเกดภาพทมลกษณะเปนเสนภาพทเหลออก 2 ดาน ลองพจารณาชนงานรปทรงสเหลยม ดงในรป 4.13 ดบางวาเปนอยางไร

รปท 4.13 ภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของชนงานรปทรงสเหลยม

สปดาหท

6 หนาท

จากรปท 4.13 ก าหนดใหชนงานดานทแรเงาไวเปนพนทของภาพดานขาง พจารณาจากภาพฉาน 3 ดานจะพบวา พนทแรเงาทมองเหนในภาพดานขาง กคอ เสนในแนวดงทขอบภาพดานหนาและดานบน ดงนน จงสรปไดวา ในการมองภาพฉาย 3 ดานของชนงาน ถามองเหนภาพดานใดดานหนงเปนพนทกจะเหนภาพทเหลอทง 2 ดานมลกษณะเปนเสน หรออาจสรปเปนกฎในการมองภาพฉายภาพพนทของชนงานรปทรงสเหลยมไดคอ เราจะมองเหนภาพเปน 1 พนท และ 2 เสน ในภาพฉาย 3 ดาน

4.2.1 การเขยนภาพดานบนจากภาพดานหนาและภาพดานหนา

รปท 4.14 ภาพดานหนาและภาพดานขางของชนงาน

จากรปท 4.14 เปนตวอยางภาพดานหนาภาพดานขางของชนงาน ทตองการใหเขยนภาพดานบนทขาดหายไป การเขยนภาพดานบนมขนตอนดงน คอ เขยนเสนรางถายขนาดความกวางจากภาพดานหนาลงมาทางดานลางใหมความยาวพอประมาณ ดงในรปท 4.15

สปดาหท

6 หนาท

รปท 4.15 การเขยนเสนรางถานขนาดจากภาพดานหนามายงภาพดานบน

2. เขยนเสนรางอางองในแนวนอนใหหางจากภาพดานหนาพอประมาณ และลากเสนตอไปทางขวาใหมความยาวไปทางภาพดานขาง จากนนเขยนเสนรางถายขนาดความกวางจากภาพดานขางลงมาทางดานลางของภาพดงแสดงในรป 4.16

รปท 4.16 การเขยนเสนรางถายขนาดจากภาพดานขางมายงภาพดานบน

สปดาหท

6 หนาท

3. เขยนเสนรางในแนวนอนในภาพดานบนขนานกบเสนแรก ใหมระยะหางเทากบความกวางของภาพดานขาง ( w) และลากเสนใหยาวไปทางดานขวาตดกบเสนรางในแนวดงทลากมาจากภาพดานขาง ซงจะได

จดตด 1,2,3,และ 4 ดงแสดงในรป 4.17

รปท 4.17 การเขยนเสนรางในแนวนอนเพอเปนขอบเขตของภาพดานบน

4. จากจดตด 1 และ 3 ใหเขยนเสนผานจดตดทง 2 ดงรป 4.18 เสนนจะถกใชประโยชนในการถายรายละเอยดจากภาพดานขางมายงภาพดานบน หรอภาพดานบนไปยงภาพดานขาง เหมอนการหมนภาพไป (เสนทลากผานจดตด 1 และ 3 จะเอยงเปนมม 45 เนองจากพนทระหวางจดตดท 4 เปนสเหลยมจตรส)

รปท 4.18 การลากเสนถายรายละเอยดภาพ

สปดาหท

6 หนาท

5. หารปรางและรายละเอยดของภาพดานบน โดยพจารณาเสนในภาพดานหนาและภาพดานขางทจะท าใหเกดภาพทเปนพนทในดานบน ในรปท 4.19 เปนการพจารณาผวของชนงานทมองเหนเปนเสน A ในภาพดานหนา และมองเหนเปนเสน B ในภาพดานขาง ดวยการเขยนเสนถายขนาดความยาวของเสน A และเสน B มายงภาพดานบนจะไดพนท AB เปนกรอบสเหลยม 1 พนทในภาพดานบนซงเปนไปตามกฎการมองภาพฉายชนงานรปทรงสเหลยม คอ 1 พนท และ 2 เสน จากนนเขยนเสนกรอบของพนท AB

รปท 4.19 การพนทในภาพดานบนทเกดจากเสน A และ B ในภาพดานหนาภาพดานขาง

6. พจารณาพนผวของชนงานทมองเหนเปนเสน C และเสน D มายงภาพดานบน จะไดพนท CD เปนกรอบสเหลยม 1 พนทในภาพดานบน จากนนเขยนเสนกรอบของพนท CD

รปท 4.20 การหาพนทในภาพดานบนทเกดจากเสน C และ D ในภาพดานหนาแบะภาพดานขาง

สปดาหท

6 หนาท

จาก 6 ขนตอนทผานมาจะไดภาพดานบนทสมบรณ โดยไมมภาพ 3 มตของชนงานกสามารถเขยนภาพดานบนทขาดหายไปได เพอตรวจสอบความถกตองของภาพ ลองดภาพ 3 มตและภาพฉายของชนงานในรปท 4.21

รปท 4.2.1 การเขยนภาพดานขางจากภาพดานหนาและภาพดานบน

รปท 4.22 ภาพดานหนาและภาพดานบน

จากรปท 4.22 เปนภาพฉายดานหนาและดานบน จากหวขอทผานมา น ามาทดลองเขยนภาพดานขางทขาดหายไป

สปดาหท

6 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร การเขยนภาพดานขางจากภาพดานหนาและภาพดานบน จะใชหลกการเดยวกบการเขยนภาพฉาย

ดานบน คอการลากเสนถายขนาดและการพจารณาพนทและเสนในภาพทมอย โดยมขนตอนดงน 1. เขยนเสนรางถายขนาดจากภาพดานหนาไปทางขวาใหมความยาวพอสมควร 2. เขยนเสนรางในแนวดงลงมาทางดานลางใหหางจากภาพดานหนาพอสมควร

รปท 4.23 การเขยนเสนรางถายขนาดจากภาพดานหนา

3. เขยนเสนรางถายขนาดจากภาพดานบนไปทางขวาใหตดกบเสนรางในแนวดง แลว ลากเสน 45 ผานจดตดของเสนรางจากภาพดานบนและเสนรางในแนวดงของภาพดานขาง

รปท 4.24 การเขยนเสนรางถายขนาดจากภาพดานบน 4. เขยนเสนรางถายขนาดจากภาพดานบนทเหลอไปตดกบเสนเอยง 45 และเขยนเสนรางใน

แนวดงจากจดตดขนไปยงภาพดานขางตดกบเสนรางถายขนาดทลากมาจากภาพดานหนา จะไดขอบเขตของภาพดานขาง

สปดาหท

6 หนาท

รปท 4.25 การเขยนเสนรางถายขนาดจากเสนเอยง 45

5. หารปรางและรายละเอยดของภาพดานขางของภาพโดยพจารณาเสนในภาพดานหนาและภาพดานบนทท าใหเกดภาพทเปนพนทในภาพดานขาง ขากรปท 4.26 เปนการพจารณาผวชนงานทมองเหนเปนเสน E และเสน F ดวยการเขยนเสนรางถายขนาดความยาวเสน E และ F ไปยงภาพดานขาง จะไดพนท EF ในภาพดานขาง จากนนเขยนเสนกรอบของพนท EF

รปท 4.26 การหาพนทในภาพดานบนทเกดจากเสน E และ F ในภาพดานหนาและดานบน

สปดาหท

6 หนาท

6. พจารณาผวของชนงานทมองเปนเสน G ในภาพดานหนา และเสน H ในภาพดานบน ทท าใหเกดภาพทเปนพนทในภาพดานขาง ดวยการเขยนเสนถายขนาดความยาวเสน G และ H ไปยงภาพดานขางจะไดพนท GH ในภาพดานขาง จากนนเขยนเสนกรอบของพนท GH ดงในรปท 4.27

รปท 4.27 การหาพนทในภาพดานบนทเกดจากเสน G และ H ในภาพดานหนาและภาพดานบน

4.2.2 การเขยนภาพดานหนาจากภาพดานขางและภาพดานบน

รปท 4.28 ภาพดานขางและภาพดานบน จากรป 4.28 เปนภาพฉายดานขางและภาพดานบน จากหวขอทผานมา น ามาทดลองเขยนภาพดานหนาทจาด

หายไป การเขยนภาพดานหนาจะใชหลกการเดยวกบการเขยนภาพดานขาง คอ

สปดาหท

6 หนาท

1. เขยนเสนรางถายขนาดจากภาพดานบนและภาพดานขางไปยงภาพดานหนา จะไดขอบเขตภาพดานหนา ดงรปท 4.29

รปท 4.29 การเขยนเสนรางถายขนาดจากภาพดานขางและดานบน

2. หารปรางและรายละเอยดของภาพดานหนา โดยพจารณาเสนในภาพดานขางและดานบนทท าใหเกดภาพทเปนพนทในภาพดานหนา จากรปท 4.30 เปนการพจารณาผวชนงานทมองเหนเปนเสน I แบะเสน J ดวยการเขยนเสนรางการถายขนาดความยาวของเสน I และ J ไปยงภาพดานหนา จะไดพนท IJ ในภาพดานหนา จากนนเขยนเสนกรอบของพนท IJ

รปท 4.30 การหาพนทในภาพดานหนาทเกดจากเสน I และ J ในภาพดานขางและภาพดานบน

สปดาหท

6 หนาท

3. พจารณาผวของชนงานทมองเหนเปน K ในภาพดานบน และเสน L ในภาพดานขาง ท าใหเกดภาพทเปนพนทในภาพดานหนา ดวยการเขยนเสนรางถายขนาดความยาวของเสน K และ L ไปยงภาพดานหนา จะไดพนท KL ในภาพดานหนา จากนนเขยนกรอบพนท ดงในรปท 4.13

รปท 4.31 การหาพนท ในภาพดานหนาทเกดจาดเสน K และ L ในภาพดานขางและดานบน 4.2.4 ตวอยางการเขยนภาพดานทขาดหายไปจากภาพฉายทมอย 2 ดาน จากวธการเขยนภาพฉายดานทขาดหายไปจากภาพฉายทมอย 2 ดาน ดงทกลาวมา นกศกษาหรอผอานอาจจะยงไมเขาใจหรอยงมความเขาใจไมดพอ ดงนนเพอใหมความเขาใจมากยงขน ตวอยางตอไปนจะเปนการเขยนภาพดานขางจากภาพดานหนาและดานบนทก าหนดให

รปท 4.32 ภาพดานหนาและภาพดานบนทก าหนดเพอเขยนภาพดานขาง

สปดาหท

6 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร ขนตอนในการเขยน เรมตนจากการเขยนเสนรางถายขนาดจากภาพดานหนาและภาพดานบนไปทางขวาจากนนเขยนเสนเอยง 45 และเสนรางถายขนาดจากภาพดานบนไปยงภาพดานขาง ดงในรป 4.33

รปท 4.33 การเขยนเสนรางถายขนาดจากภาพดานหนาและภาพดานบนมายงภาพดานขาง

พจารณาผวของชนงานทมองเหนเปนเสน M ในภาพดานหนา และเสน N มายงภาพดานขางจะไดพนท MN ดงในรป 4.34

รปท 4.34 การพนทในภาพดานขางทเกดจากเสน M และ N ในภาพดานหนา และดานบน

สปดาหท

6 หนาท

พจารณาผวของชนงานทมองเหนเปนเสน O ในภาพดานหนา และเสน P ในภาพดานบน ทท าใหเกดภาพทเปนพนทในภาพดานขาง ดวยการเขยนเสนถายขนาดความยาวของเสน O และ P มายงภาพดานบนจะไดพนท OP ดงในรป 4.35

รปท 4.35 การหาพนทในภาพดานขางทเกดจากเสน O และ P ในภาพดานหนาและภาพดานบน

จากเสน O และ P ทน ามาพจารณาจะเหนวามเสน Q และ S ตงฉากอย ซงแสดงวาพนท OP ทเกดขนภาพดานขางไมเปนพนทสเหลยมผนผาเตมเหมอนกบภาพในตวอยางในรปท 4.36

รปท 4.36 ภาพ 3 มต และภาพฉาย 3 ดานของชนงานรปทรงสเหลยมตดตรง

สปดาหท

6 หนาท

จากรปท 3.46 เสน U ในภาพดานหนา และเสน V ในภาพดานบน มเสนตรง X และ Y ตงฉากอย จะท าใหภาพดานขางมองเหนเปนพนทสเหลยมทถกตดบางสวนออกไป เมอพนท OP ไมใชพนทสเหลยมเตม ตองหาขอบเขตของพนท OP ใหมในภาพดานขางโดย

1. พจารณาเสน Q ในภาพดานหนา ทมองเหนเปนพนท QR ในภาพดานบน แลวหาอก 1 เสนในภาพดานขาง ( เสน R )

2. พจารณาเสน S ในภาพดานบน ทมองเหนเปนพนท ST ในภาพดานหนา แลวหาอก 1 เสนในภาพดานขาง ( เสน T )

รปท 4.37 การพจารณาเสน Q, S และพนท QR, ST ในภาพดานหนาและดานบน

สปดาหท

6 หนาท

จากเสน Q ในภาพดานหนาและพนท QR ในภาพดานบน เขยนเสนถายขนาดวามกวางของพนท QR ไปยงภาพดานขาง และเขยนเสนรางถายขนาดของเสน Q จะไดเสน 1 เสน คอ เสน R ดงในรป 4.38 หนาถดไป

จากเสน Q ในภาพดานหนาและพนท QR ในภาพดานบน เขยนเสนถายขนาดความกวาง ของพนท QR ไปยงภาพดานขาง และเขยนเสนรางถายขนาดของ S จะได 1 เสน คอ เสน T ดงในรป 4.38

รปท 4.38 การหาขอบเขตของพนท OP จรงในภาพดานขาง

จากเสน P และ T ทไดจากการพจารณา ดงทกลาวมา จะเปนขอบเขตของพนท OP ใหมทขอบของพนทถกตดหายไป เมอลากเสน R และ T จะไดพนทรปตว L เพอเปนการตรวจสอบความถกตองในการเขยนภาพดานขางจากภาพดานหนาและภาพดานบน ลองพจารณาจากภาพ 3 มตในรปท 4.39

รปท 4.39 ภาพ 3 มต และภาพฉาย 3 ดานของชนงาน

สปดาหท

6 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

6 หนาท

สปดาหท

7 หนาท

บทท 5 5.1 การเขยนภาพ OBLIQUE ในการเขยนภาพ OBLIQUE มขนตอนและรายละเอยดดงน

1. เขยนเสนรางเรมตนของภาพ 3 เสน คอ เสนในแนวนอน เสนในแนวดง และเสนเอยง 45º ดงแสดงในรป 5.2 (เสนเอยง 45º อยทางดานซายหรอทางดานขวาของเสนในแนวดงกได)

รปท 5.2 การเขยนเสนรางเรมตนของภาพ OBLIQUE

2. เขยนเสนรางรปทรงสเหลยม ทมขนาดเทากบความกวาง (W) และความสง (H) ของชน

งานและมความลก (D) เปนครงหนงของความลกจรงตามหลกการของภาพ OBKIQUE ดงในรป 5.3 หมายเหต สาเหตทเขยนเสนรางรปทรงสเหลยมกอนเพราะชนงานมาจากชนงานรปทรงสเหลยมทถกตดเนอบางสวนออกไป กลาวคอ ชนงานกอนการตดเปนรปทรงสเหลยมตน

รปท 5.3 การเขยนเสนรางรปทรงกลองสเหลยมของภาพ OBLIQUE

สปดาหท

7 หนาท

3. ก าหนดทศทางการมองภาพทกลองสเหลยมดานทตองการใหเปนภาพดานหนา จากนนน าภาพฉายดานหนาทมองเหนรปรางของชนงานมาเขยนลงในดานของกลองทก าหนดใหเปนภาพดานหนา โดยลด

ขนาดความกวางของภาพลงครงหนงตามหลกการของภาพ OBLIQUE ดงแสดงในรป 5.4

รปท 5.4 การก าหนดทศทางการมองและเขยนรายละเอยดดานหนาของภาพ

4. ลากเสนในแนวนอนตอจากมมของภาพทเปนดานหนาไปทางซายใหมความยาวเทากบความกวาง

ของชนงาน เสนขอบของชนงานทถกบงคบใหเขยนเปนเสนประดงในรปท 5.5

รปท 5.5 การลากเสนในแนวนอนตอจากมมของภาพ OBLIQUE

สปดาหท

7 หนาท

5. พจารณาปลายสดของเสนทตอออกไปกคอมมของชนงาน ซงในภาพ OBLIQUE ทมมๆ หนงจะประกอบดวยเสน 3 เสน คอ เสนในแนวนอน เสนในแนวดง และเสนเอยง 45º ดงนนในการเขยนเสนทยงขาดอยอก 2 เสน คอเสนในแนวดงและเสนเอยง 45º จนครบ ทกมม เสนขอบของชนงานทถกบงคบใหเขยนดวยเสนประดงแสดงในรปท 5.6

รปท 5.6 การเขยนเสนในแนวดงและเสนเอยง 45º

จากขนตอนในการเขยนภาพ OBLIQUE ทกลาวมาขางตน พอสรปเปนขอควรจ าได คอ 1. การเขยนภาพ OBKIQUE จะตองเขยนเสนรางรปทรงกลองสเหลยมทประกอบดวย 3 เสนคอ เสนในแนวนอนแสดงความกวาง เสนในแนวดงแสดงความสง และเสนเอยง 45º แสดงความลกของภาพ 2. ทมมของชนงานจะตองประกอบดวยเสน 3 เสนมาพบกน 3. ขอบของชนงานทมองไมเหนใหเขยนดวยเสนประ 4. เสนทกเสนจะแสดงขอบของชนงาน 5. ขนาดของภาพในเสนแนวเอยง 45º จะมขนาดลดลงครงหนงจากขนาดในภาพฉาย ส าหรบการเขยนภาพ 3 มต แบบ DIMETRIC และ ISOMETRIC จะมขนตอนเหมอนกนกบการเขยนภาพ OBLIQUE แตจะมสงทแตกตางกนเลกนอย คอ มมเอยงทใชในการเขยนภาพ กลาวคอ ภาพ DIMETRIC ใชมมเอยงของเสน 7º และ 42º และภาพ ISOMETRIC ใชมมเอยงของเสน 30º 2 เสน

สปดาหท

7 หนาท

5.2 การเขยนภาพ DIMETRIC ในการเขยนภาพ DIMETRIC มขนตอนและรายละเอยดดงน คอ 1. เขยนเสนรางเรมตนของภาพ 3 เสน คอ เสนในแนวดง เสนเอยงท ามม 7º และเสนเอยง

42º กบแนวระดบ 2 เสนตดกน ดงแสดงในรป 5.7 (เสนเอยง 7º และเสนเอยง 42º สลบขางกนได)

รปท 5.7 การเขยนเสนรางเรมตนของภาพ DIMETRIC

2. เขยนเสนรางรปทรงกลองสเหลยมทมขนาดความกวาง (W) ความสง (H) เทากบขนาด

ของจรงของชนงาน และความลก ( D) เปนครงหนงของขนาดจรงตามหลกการของภาพ DIMETRIC ดงในรป 5.8

รปท 5.8 การเขยนเสนรางรปทรงสเหลยมของภาพ DIMETRIC

สปดาหท

7 หนาท

3. ก าหนดทศทางการมองภาพทกลองสเหลยมดานทตองการใหเปนภาพดานหนา (จากตวอยางใชดานทมเสนเอยง 42º เปนภาพดานหนา เนองจากจะท าใหสามารถมองภาพดานขางไดงาย) จากนนน าภาพฉายดานหนาทมองเหนรปรางของชนงานมาเขยนลงในดานของกลองทก าหนดเปนดานหนา โดยลดขนาดความกวางของภาพลงครงหนง ตามหลกการของภาพ DIMETRIC ดงแสดงในรป 5.9

รปท 5.9 การก าหนดทศทางการมองและเขยนรายละเอยดดานหนาของภาพ 4. ลากเสนในแนวเอยง 7º ตอจากมมของภาพทเปนดานไปทางซายใหมความยาวเทากบความกวางของชนงาน เสนขอบของชนงานทถกบงคบใหเขยนเปนเสนประดงในรปท 5.10

รปท 5.10 การลากเสนในแนวเอยง 7º ตอจากมมของภาพ

สปดาหท

7 หนาท

5. พจารณาปลายสดของเสนเอยง 7º ทตอออกไปกคอ มมของชนงาน ซงในภาพ DIMETRIC ทมมๆหนง จะประกอบดวยเสน 3 เสน คอ เสนในแนวดง 1 เสน เสนเอยง 42º 1 เสน และเสนเอยง 7º 1 เสน ใหเขยนเสนทยงขาดอยอก 2 เสน คอ เสนในแนวดงและเสนเอยง 42º จนครบทกมม เสนขอบชนงานทถกบงคบใหเขยนดวยเสนประดงแสดงในรปท 5.11

รปท 5.11 การเขยนเสนแนวดงและเสนเอยง 42º ทยงขาดอย จากขนตอนการเขยนแบบ DIMETRIC ทกลาวมา พอสรปเปนขอควรจ าไดคอ 1. การเขยนภาพ DIMETRIC จะตองเขยนเสนรางรปกลองสเหลยมทประกอบดวยเสน 3 เสน คอ เสนในแนวดงแสดงความสง เสนเอยง 7º แสดงความกวาง และเสนเอยง 42º แสดงความลกของภาพ 2. ขนาดของภาพในแนวเสนเอยง 42º จะมขนาดลดลงครงหนงจากขนาดในภาพฉาย 3. ขนาดของภาพในแนวเสนเอยง 7º จะมขนาดเทากบขนาดในภาพฉาย เนองจากโครงสรางของภาพ DIMETRIC ประกอบดวยเสนเอยง 7º และเสนเอยง 42º การเขยนภาพจะมความยากมากกวาการเขยนภาพ OBLIQUE ซงการเขยนจะตองใชไมบรรทดพเศษทปรบมมไดมาชวยเขยน อยางไรกตามปจจบนไดมการน าคอมพวเตอรมาชวยเขยน ดงนนความยากในการเขยนจงไมเปนปญหาเหมอนในอดตทใชโตะเขยนแบบรวมกบการใชไมทและไมบรรทดแบบตางๆ

สปดาหท

7 หนาท

5.3 การเขยนภาพ ISOMETRIC ในการเขยนภาพ ISOMETRIC มขนตอนและรายละเอยดดงน คอ 1. เขยนเสนรางเรมตนของภาพ 3 เสน คอ เสนในแนวดง และเสนในแนวเอยงท ามม 30º กบแนวระดบ 2 เสนตดกน ดงแสดงในรปท 5.12

รปท 5.12 การเขยนเสนรางเรมตนของภาพ ISOMETRIC 2. เขยนเสนรางรปทรงกลองสเหลยมทมขนาดเทากบความกวาง (W) ความสง (H) และความลก (D) ของชนงาน ดงแสดงในรปท 5.13

รปท 5.13 การเขยนเสนรางรปทรงสเหลยมของภาพ ISOMETRIC

สปดาหท

7 หนาท

3. ก าหนดทศทางการมองภาพทกลองสเหลยมดานทตองการใหเปนภาพดานหนาจากนน น าภาพมาฉายดานหนาทมองเหนรปรางของชนงาน มาเขยนลงในดานของกลองทก าหนดเปนดานหนาตาม

ขนาดจรง ดงแสดงในรปท 5.14

รปท 5.14 การก าหนดทศทางการมองและเขยนรายละเอยดดานหนาของภาพ

4. ลากเสนในแนวเอยง 30º ตอจากมมของภาพทเปนดานหนาไปทางซายใหมความยาวเทากบความกวางของชนงาน เสนขอบของชนงานทถกบงคบใหเขยนดวยเสนประดงแสดงในรปท 5.15

รปท 5.15 การลากเสนในแนวเอยง 30º ตอจากมมของภาพ

สปดาหท

7 หนาท

5. พจารณาปลายสดของเสนเอยงทตออกไปกคอ มมของชนงาน ซงในภาพ ISOMETRIC ทมมๆ หนง จะประกอบดวยเสน 3 เสน คอ เสนในแนวดงและเสนเอยง 30º 2 เสน ใหเขยนเสนทยงขาดอย 2 เสน คอเสนในแนวดงและเสนเอยง 30º (ดานขวา) จนครบทกมม เสนขอบของชนงานทถกบงคบใหเขยนดวยเสนประ ดงใยรปท 5.16

รปท 5.16 การเขยนเสนแนวดงและเสนเอยง 30º ทยงขาดอย จากขนตอนในการเขยนภาพ ISOMETRIC ทกลาวมา พอสรปขอควรจ าไดคอ 1. การเขยนภาพ ISOMETRIC จะตองเขยนเสนรางรปกลองสเหลยมทประกอบดวยเสน 3 เสน คอ

เสนในแนวดงแสดงความสง และเสนเอยง 30º 2 เสนแสดงความกวางและความลก 2. ขนาดของภาพในแนวเสนเอยง 30º จะมขนาดเทากบขนาดในภาพฉาย

จากโครงสรางของภาพ ISOMETRIC ทประกอบดวยเสนเอยง 30º เหมอนกน 2 เสน ท าใหการเขยนภาพจะท าไดงาย แตภาพ ISOMETRIC จะใชเนอทการเขยนมากกวาภาพ OBLIQUE และภาพ DIMETRIC

สปดาหท

7 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

7 หนาท

สปดาหท

8 หนาท

5.4 การเขยนวงรในภาพ 3 มต ในการเขยนภาพ 3 มตทง 3 แบบดงทกลาวมาขางตน เปนกาเขยนชนงานรปทรงเหลยมเทานน กรณท

ชนงานมรปรางเปนทรงกระบอกกลม หรอชนงานทรงสเหลยมทมรเจาะ จะมวธเขยนรปรางของวงกลมในภาพ 3 มต จะเหนเปนรปวงร กอนทจะท าการเรยนรเกยวกบการเขยนวงรในภาพ 3 มต ลองมาพจารณารปวงกลมในภาพ 2 มตในรปท 5.17

รปท 5.17 รปวงกลมในภาพ 3 มต

จากรปท 5.17 ซาย เปนภาพวงกลม ถาลากเสนตงฉากกบเสนศนยกลางของวงกลมใหสมผสกบขอบของวงกลม ดงแสดงในรปท 5.17 ขวา กจะไดเสนตรง 4 เสนตดกนเปนรปสเหลยมจตรสทมวงกลมอยภายใน จากรปวงกลมในภาพ 2 มต กลบมาพจารณา 3 มตของชนงานทรงเหลยมลกเตา ซงแตละดานของลกเตาทสเหลยมจตรส เปนรปสเหลยมขนมเปยกปนเหมอนดานของสเหลยมจตรสเอยงไป ดงในรปท 5.18 ซาย ท าใหรปวงกลมในกรอบสเหลยมจตรสเบยวไปเปนวงร ดงแสดงในรปท .5.18 ขวา

รปท 5.18 ภาพ 3 มตของชนงานรปทรงสเหลยมลกเตา

สปดาหท

8 หนาท

จากรปวงกลมทมองเหนเปนวงรในภาพ 3 มต เราจะเขยนรปวงรนไดอยางไร กลบมาพจารณาวงกลมในกรอบสเหลยมจตรสอกครง จะเหนวาจดศนยกลางของวงกลมเกดจากจดตดของเสนทตงฉากกบดานทง 4 ของสเหลยม ซงกคอ เสนศนยกลาง ก าหนดใหดานทง 4 ของสเหลยมจตรส คอ ดาน A, B, C, และ D ตามล าดบ และมจดศนยกลางเปน O ดงในรป 5.19 ซาย

รปท 5.19 วงกลมในกรอบสเหลยมจตรสและสเหลยมในดาน 3 มต

หากดาน A และ C ถกยกขนใหเปนมมเอยงเหมอนกบสเหลยมขนมเปยกปนในภาพ 3 มต จะท าให

เสนตงฉากของดาน A และ C ไมไดอยในแนวดงอยางเดม ท าใหจดตดของเสนทลากตงฉากกบดานทง 4 ของสเหลยมเคลอนทไป ดงแสดงในรปท 5.19 ขวาโดย เสนทลากตงฉากกบดาน A จะตดกบเสนทลากตงฉากกบดาน B ทจด 01 เสนทลากตงฉากกบดาน A จะตดกบเสนทลากตงฉากกบดาน B ทจด 02 เสนทลากตงฉากกบดาน C จะตดกบเสนทลากตงฉากกบดาน B ทจด 03 เสนทลากตงฉากกบดาน C จะตดกบเสนทลากตงฉากกบดาน B ทจด 04 ซงแสดงวาเมอดานของสเหลยมจตรสเอยงไปเปนเสนสเหลยมขนมปยกปนจะท าใหจดศนยกลางของวงกลมแยกออกเปน 4 จด คอ จด 01, 02,03และ 04 เมอใชวงเวยนกางจากจดศนยกลาง 01 ไปยงจดกงกลางของดาน A และ B แลวลากเสนโคง AB ดงในรป 5.20 บนซาย

สปดาหท

8 หนาท

เมอใชวงเวยนกางจากจดศนยกลาง 03 ไปยงจดกงกลางของดาน C และ D แลวลากเสน จะไดเสนโคง CD ดงในรปท 5.20 บนขวา เมอใชวงเวยนกางจากจดศนยกลาง 02ไปยงจดกงกลางของดาน Aและ D แลวลากเสน จะไดเสนโคง AD ดงในรปท 5.20 กลางซาย เมอใชวงเวยนกางจากจดศนยกลาง 04ไปยงจดกงกลางของดาน B และ C แลวลากเสน จะไดเสนโคง BC ดงในรปท 5.20 กลางขวา จากเสนโคง AB. AD. CD และ BC ทเกดจากจดศนยกลางใหม 01.02.03 และ 04 เมอน ามาตอกนจะไดรปวงร ดงแสดงในรป 5.20 ลาง

รปท 5.20 การเขยนรปวงรในภาพ 3 มต

สปดาหท

8 หนาท

จากหลกการเขยนวงรดงทกลาวมา เปนการเขยนวงรทดานของสเหลยมเอยง 7 องศา ถาดานของสเหลยมมความเอยงเพมขนเปน 30 องศา ดงในรปท 5.21 การเขยนวงรจะเปนอยางไร

รปท 5.21 กรอบสเหลยมทมดานเอยง 30 องศา การเขยนเรมจากลากเสนตงฉากจดกงกลางของดานทง 4 ของกรอบสเหลยมขนมเปยกปน จะได

จดตดของเสนทลากจาก 4 จด หลงจากนนใชวงเวยนเขยนเสนโคง 4 เสน โดยใชจดตดทง 4 จดเปนจดศนยกลางของเสนโคงตอกนเปนรปวงร ดงในรปท 5.22

รปท 5.22 การเขยนวงรในกรอบสเหลยมทมดานเอยง 30 องศา

ขอสงเกต การเขยนวงรในกรอบสเหลยมทมดานเอยง 7 องศา และ 30 องศา ทผานมาจะเหนวามจดตดของเสนตงฉากจากจดกงกลางของดานทง 4 จด จะหางกนมากขน เมอมมเอยงของกรอบสเหลยมมเพมขน

สปดาหท

8 หนาท

ลกษณะของวงรในภาพ 3 มต วงรในภาพ 3 มต จะมอย 3 ลกษณะตามระนาบของภาพ ดงแสดงในรปท 5.23

รปท 5.23 ลกษณะของวงรในภาพ 3 มต

สปดาหท

8 หนาท

จากมาตรฐานของภาพ 3 มตแบบ OBLIQUE และ DIMETRIC ก าหนดใหดานทเอยงเปนมม 42 องศา และ 45 องศา มอตราสวนขนาดความลกของภาพเปน 1 : 2 หรอมขนาดเปนครงหนของขนาดจรง สงผลใหกรอบสเหลยมดานนมความยาวของดานทง 4 ไมเทากน กลาวคอ ดานทม ความเอยงจะมความยาวเพยงครงหนงของดานทอยในแนวดง ดงแสดงในรปท 5.24

รปท 5.24 อตราสวนความยาวของดานตางๆ ในภาพ OBLIQUE และ DIMETRIC

จากการทกรอบสเหลยมเอยงมความยาวดานไมเทากน จะสงผลไมใหสามารถเขยนรปวงรในกรอบสเหลยมนไดเนองจากเสนทลากตงฉากกบดานทเอยงและดานทอยในแนวดงไมตดกน2 จก และเสนทตดกนกมรศม R ไมเทากน ดงแสดงในรป 5.25

รปท 5.25 จดตดของเสนทตงฉากในกรอบสเหลยมเอยงทดานทง 4 มความยาวไมเทากน

สปดาหท

8 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร เมอไมสามารถเขยนวงรในกรอบสเหลยมทมความยาวของดานไมเทากนไดดวยวธการลากเสนตงฉากกบดานทง 4 ของกรอบสเหลยม การเขยนวงรในลกษณะนใหใชวธการหาอตราสวนจากวงกลมในภาพฉายมาเขยนวงรในกรอบสเหลยม ซงมขนตอนและวธการดงน คอ

1. เขยนวงกลมใหมรศม R เทากบครงหนงของความยาวดานเอยง ดงแสดงในรป 5.26 ขวาบน 2. เขยนเสนแบงวงกลมออกเปนสวนเทาๆกนตามแนวดง ดงแสดงในรป 5.26 ขวาลาง

รปท 2.56 การเขยนวงกลมและการแบงวงกลมเปนสวน ๆ

3. เขยนเสนแบงสวนตามแนวดงทกรอบสเหลยมใหมจ านวนชองเทากบการแบงสวนในวงกลม

รปท 5.27 การเขยนเสนแบงสวนกรอบสเหลยมเปนสวนๆ ตามแนวดง

สปดาหท

8 หนาท

4. วดขนาดความยาวของเสนแบงวงกลมจากเสนท 1 ทอยตรงเสนผานศนยกลาง และเสนท 2, 3 ตามล าดบ แลวถายขนาดไปยงต าแหนง 1, 2, 3 ของเสนแบงทกรอบสเหลยม จะไดจดตดทเปนทางเดนของเสนโคงวงร

5. ลากเสนผานจดตดของเสนแบงสวนและเสนถายขนาดจากวงกลม กจะไดเสน

สปดาหท

8 หนาท

สปดาหท

8 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

8 หนาท

สปดาหท

9 หนาท

วชา เขยนแบบเทคนคเบองตน

รหส 2106 – 1301

ขอสอบ กลางภาคเรยน

วนท 9 กรกฎาคม 2550

เวลาในการสอบ 08.40 - 11.40 น. -หามน าเอกสารใดๆ เขาหองสอบ -อนญาตใหใชกระดาษ A3 เขาหองสอบได -อนญาตใหน าเครองมออปกรณเขยนแบบเขาหองสอบได -ในการสอบหากมผใดทจรตในการสอบ จะถกตดสดในการสอบทนท

ชอ.........................................นามสกล.....................................รหส...................................หอง.........

สปดาหท

9 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร 1.จงอธบายถงความส าคญของงานเขยนแบบมาโดยละเอยด ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... 2.วธการเขยนแบบในงานกอสราง มกวธ อะไรบาง ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................. 3.จงยกตวอยางอปกรณเครองมอ ทใชในงานเขยนแบบมอะไรบาง ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... 4.จงอธบายลกษณะของเสนทใชในงานเขยนแบบ

ชอของเสนทใชในการเขยนแบบ

ลกษณะของเสน ตวอยางการใชงานของเสน

สปดาหท

9 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร 5. ภาพฉายหมายถง...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 6. ในการเขยนภาพฉายจากภาพ 3 มตของชนงาน มหลกขนตอนในการเขยนกขนตอน อะไรบาง ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................

7. จากภาพฉาย 3 มต จงวาดออกมาในรปของภาพฉาย 3 ดาน

สปดาหท

9 หนาท

8. จากภาพฉาย 3 ดาน จงเขยนออกมาในรปของภาพ OBLIQUE, ISOMETRIC, DIMETRIC ทง 3 ภาพ 5 5 5 10 10 10

สปดาหท

9 หนาท

สปดาหท

9 หนาท

สปดาหท

10 หนาท

บทท 6 การเขยนภาพตด ภาพฉายของชนสวนเครองจกรกลบางแบบจะมรายละเอยดภายในซบซอนมาก ท าใหขอบของชนงานทถกบงหรอมองไมเหนถกเขยนแทนดวยเสนประหลายเสน ดงตวอยางในรปท 6.1 ซงท าใหมความยงยากในการอานภาพ อาจจะสงผลใหชางผผลตชนงานนนท างานผดพลาดไปจากสงทผออกแบบตองการได ดงนนเพอใหสามารถอานแบบหรอดรายละเอยดแบบชนงานทมความซบซอนไดงายขน จงไดมการก าหนดวธการเขยนแบบทเรยกวา การเขยนภาพตด (Section) ขน

รปท 6.1 ตวอยางภาพฉายของชนงานทมรายละเอยดภายในทมองไมเหน

การเขยนภาพตด คอ การเขยนภาพฉายของชนงาน โดยวธการจนตนาการวาชนงานไดถกตดหรอผาออกใหเหนราบละเอยดภายใน แลวน าภาพทมองเหนจากการจนตนาการมาเขยนเปนภาพฉาย ดงตวอยางในรปท 6.2

สปดาหท

10 หนาท

รปท 6.2 ตวอยางการเขยนภาพตด กฎเกณฑในการเขยนภาพตด ในการเขยนภาพตด จะมกฎเกณฑในการเขยนดงน คอ

1. เมอมการตดชนงานทางจนตนาการ พนทของชนงานสวนทถกตดจะตองแสดงดวยการเขยนเสนเตมบางเอยง 45 องศา กบแนวแกนของชนงาน ดงในรปท 6.3 (ก)

2. เมอเขยนเปนภาพตด ใหยกเวนการเขยนเสนประแสดงขอบงานทถกบง ดงในรปท 6.3 (ข)

รปท 6.3 กฎเกณฑในการเขยนภาพตด

สปดาหท

10 หนาท

3. เสนเตมบางเอยง 45 องศา ทใชแสดงเนอชนงานทถกตด (เสนลายตด) จะตองเขยนใหมระยะหางระหวางเสนแตละเสนเทากนตลอดพนททถกตด ชนงานทมพนทหนาตดแคบระยะหางของเสนลายตดจะนอยกวา

ชนงานทมพนทหนาตดกวาง ดงแสดงในรปท 6.4

รปท 6.4 กฎเกณฑในการเขยนภาพ 4. ชนงานทเปนชนเดยวกน แมวาจะอยคนละต าแหนงในเขยนเสนเอยงในทศทางเดยวกน ดงแสดงในรปท 6.5 (ก) 5. ชนงานทเปนคนละชนประกอบตดกน ใหเขยนเสนลายในทศทางตรงกนขาม ดงในรปท 6.5 (ข)

รปท 6.5 กฎเกณฑในการเขยนภาพ

สปดาหท

10 หนาท

6. ชนงานทมหนาตดแคบมากๆ ใหใชวธการระบายด าเตมหนาตดของชนงาน ดงในรป 6.6 (ก) 7. ในการก าหนดขนาดชนงาน ถาจ าเปนตองเขยนตวเลขภายในแบบใหเวนเสนลายตดเปนชองวางไวดงตวอยางในรปท 6.6 (ข)

รปท 6.6 กฎเกณฑในการเขยนภาพ

ชนดของการเขยนภาพ การเขยนภาพตดทใชในงานเขยนแบบ มอยดวยกนหลายแบบ คอ

1. การเขยนภาพตดเตม 2. การเขยนภาพตดครง 3. การเขยนภาพตดตามแนวทก าหนด 4. การเขยนภาพตดแบบพเศษ การเขยนภาพตดแตละแบบจะมความแตกตางกนออกไปตามวธการตดเพอแสดง

รายละเอยดและลกษณะของชนงานทน ามาเขยนภาพฉาย

สปดาหท

10 หนาท

6.1 การเขยนภาพตดเตม การเขยนภาพตดเตม ( Full Section) เปนการเขยนภาพฉายของชนงาน ทจนตนาการวามการตดหรอผาชนงานเตมหนา ดงในตวอยางรปท 6.7

รปท 6.7 ตวอยางการเขยนภาพตดเตม

จากรปท 6.7 ภาพบนซายเปนภาพ 3 มต แสดงแนวการตดชนงานเตมหนา ภาพบนขวาเปนภาพ 3 มต ของชนงานทถกตดออกไปตามจนตนาการเหลอเพยงครงเดยว สามารถมองเหนเนอชนงานทถกตดและรายละเอยดภายใน สวนภาพเปนภาพฉายของชนงานในลกษณะภาพตดเตม

สปดาหท

10 หนาท

ขนตอนในการเขยนภาพตดเตม การเขยนภาพตดเตม มขนตอนในการเขยนดงน คอ 1. เขยนภาพฉาย 3 ดานของชนงาน (ดภาพ 3 มตและภาพฉายของชนงานในรปท 6.8)

รปท 6.8 มตและภาพฉาย 3 ดานของชนงาน 2. ก าหนดแนวการตดภาพฉายดานใดดานหนง ทท าใหสามารถเหนรายละเอยดภายในของชนงานไดโดย

เขยนเสนศนยกลางหนาตรงแนวตดทตองการ ดงในรปท 6.9 3. เขยนลกศรชทเสนศนยกลางหนาทแสดงแนวตดทงสองขาง โดยใหปลายหวลกศรชไปในทศทางทตองการใหเกดภาพตด

รปท 6.9 การก าหนดแนวตดชนงาน

สปดาหท

10 หนาท

4. จนตนาการภาพทเกดขนจากการตดชนงานตามแนวทก าหนด 5. เปลยนเสนประทเปนขอบของรเจาะภายในเปนเสนเตมหนา แลวเขยนเสนเตมบางเอยง 45 องศา (เสนลายตด) แทนเนอของชนงานทถกตด

รปท 6.10 การเขยนเสนขอบรปและเสนลายตดทเกดจากการตด

จากขนตอนในการเขยนภาพตดเตมทกลาวมา สรปไดวา 1.ภาพตดชนงานเพอการเขยนภาพเปนการตดชนงานทางจนตนาการเทานน ไมไดมการตดชนงานออกจรงๆ 2.ภาพตดจะเกดขนในภาพดานทอยตามทศทางทลกศรชในแนวการตดเทานน กลาวคอ ถาแนวการตดอยทภาพบน และลกศรชไปทางดานบนของภาพ ภาพจากการตดจะไปเกดทภาพดานหนา สวนทภาพดานขางจะไมมอะไรเปลยนแปลง 3.ภาพตดเตมจะเปนการตดชนงานเตมหนาตลอดความกวางของชนงาน 4.ขอบของชนงานทถกบงซงเขยนแทนดวยเสนประในภาพฉายปกต จะเปลยนเปนเสนเตมหนาเมอเขยนเปนภาพตด 5.เนอของชนงานทถกตดจะเขยนแทนดวยเสนเตมบางเอยง 45 องศา

สปดาหท

10 หนาท

6.2 การเขยนภาพตดครง การเขยนภาพตดครง ( Half Section) เปนการเขยนภาพฉายของชนงานทมจนตนาการวามการตดหรอผาชนงานออกไปครงหนงในภาพฉายหรอ 1 ใน 4 ของชนงานในภาพ 3 มต ดงตวอยางในรปท 6.11

รปท 6.11 ตวอยางการเขยนภาพตดครง

จากรปท 6.11 ภาพบนเปนภาพ 3 มต และภาพฉายชนงานตามปกตของชนงานรปทรงกระบอกกลวง จะเหนวาภาพดานหนาและดานขางมเสนประแสดงขอบของรเจาะภายใน 2 เสน ถาจนตนาการวามการผาชนงานออกไป 1/4 สวน ตามแนวเสนผาศนยกลาง ดงแสดงในภาพ 3 มต รปท 6.11 ภาพลางซาย จะท าใหเกดเปนภาพตดในภาพฉายดานหนา ดงในรปท 6.11 ภาพลางขวา

สปดาหท

10 หนาท

ขนตอนในการเขยนภาพตดครง การเขยนภาพตดครง มขนตอนในการเขยนดงน คอ

1. เขยนภาพฉาย 3 ดานของชนงาน

รปท 6.12 ภาพ 3 มตและภาพฉาย 3 ดานของชนงาน

2. ก าหนดแนวการตดทภาพฉายดานใดดานหนงทท าใหสามารถมองเหนรายละเอยดภายในชนงานได โดยเขยนเสนศนยกลางหนาตรงแนวตดทตองการ จากตวอยางเลอกก าหนดแนวตดในภาพดานบน

3. เขยนลกศรชทเสนศนยกลางหนาแสดงแนวตดทงสองขาง โดยใหปลายของหวลกศรชไปในทศทางทตองการใหเกดภาพตด

รปท 6.13 การก าหนดแนวตดชนงาน

สปดาหท

10 หนาท

4. จนตนาการภาพทเกดขนจากการตดตามแนวตดทก าหนด 5. เปลยนเสนประทเปนรเจาะภายในดานทถกตดใหเปนเสนเตมหนา แลวเขยนเสนเตมบาง

เอยง 45 องศา แทนเนอของชนงานทถกตด สวนอกดานหนงของรเจาะทมองเหนเปนเสนประใหลบออก ดงในรป 6.14

รปท 6.14 การเขยนเสนขอบรปและเสนลายตดทเกดจากการตด จากขนตอนในการเขยนภาพตดดวยวธการตดครง จะพบวา

1. แนวการตดในภาพดานบนถกตดผานเสนศนยกลางในแนวดงและแนวนอนเปนมมฉาก 2. ภาพจากการตดชนงานจะเกดขนในภาพดานหนาดานขวาเพยงครงเดยว 3. ภาพดานขางและภาพดานบนไมมอะไรเปลยนแปลงจากภาพฉายปกต นอกจากมเสนแสดงแนว

ตดและลกศรแสดงทศทางการมองภาพทเกดจากการจด 4. ภาพดานหนาทางดานซายของเสนศนยกลางจะมองเหนรปรางภายนอกของชนงานเหมอนภาพ

ฉายปกตแตไมมเสนประ สวนทางดานขวาของเสนศนยกลางจะมองเหนรเจาะของภายในเปนเสนเตมหนา ซงในภาพฉายปกตจะมองเหนเปนเสนประ

หมายเหต จากการทภาพดานหนาและภาพดานขางเหมอนกน การเขยนภาพฉายของชนงานสามารถยกเวนไมเขยนภาพดานขางได

สปดาหท

10 หนาท

กฎเกณฑในการเขยนภาพตดครง เพอใหการเขยนภาพตดครงเปนมาตรฐานเดยวกน ไดมการก าหนดกฎเกณฑในการเขยนภาพตดครงไว พอสรปไดดงน คอ 1. ภาพตดทมเสนศนยกลางในแนวดง ใหแสดงภาพทเกดจากการตดไวทางดานขวาของเสนศนยกลางดงตวอยางในรปท 6.15 ซาย และภาพตดทมเสนศนยกลางในแนวนอน ใหแสดงภาพทเกดจากการตดไวทางดานลางของเสนศนยกลาง ดงตวอยางในรปท 6.15 ขวา

รปท 6.15 กฎเกณฑในการเขยนภาพตดครง 2. ในภาพตดครงไมตองแสดงเสนประในภาพซกทไมไดถกตด และตรงเสนแบงครงระหวางซกทถกตด ไมตองเขยนเสนเตมเพอแสดงขอบของชนงาน เนองจากเปนการตดทางจนตนาการ

รปท 6.15 กฎเกณฑในการเขยนภาพตดครง

สปดาหท

10 หนาท

3. ในการก าหนดขนาดของรเจาะภายในทมองเหนขอบรเพยงดานเดยว ใหก าหนดขนาดเตม โดยใชเสนชวยใหขนาดทมลกศรเพยงขางเดยว และเขยนเสนชวยใหขนาดมความยาวเลยเสนศนยกลางไปพอประมาณ ดง

ในรปท 6.17

รปท 6.17 กฎเกณฑในการเขยนภาพตดครง

การเลอกเขยนภาพตดเตมและภาพตดครง การแสดงรายละเอยดภายในของชนงาน บางครงอาจใชการเขยนภาพตดแบบตดเตม หรอบางครงอาจใชการเขยนภาพตดแบบตดครง ทงนขนอยกบลกษณะรปรางของชนงานและความตองการในการแสดงรายละเอยด ซงมหลกเกณฑในการพจารณาดงตอไปน

1. ถาชนงานมรปรางสมมาตรกน เชน ชนงานรปทรงกระบอก และตองการแสดง รายละเอยดผวนอกของชนงานดวย ใหเลอกการเขยนภาพตดแบบตดครงจะเหมาะสมกวา แตถาไมตองการแสดงรายละเอยดภายนอกแตกสามารถเขยนภาพตดแบบตดเตมได (ดตวอยางในรปท 6.18 ภาพลาง)

2. ถาชนงานมรปรางไมสมมาตรกน ใหใชวธการเขยนภาพตดแบบตดเตม เนองจากการ เขยนภาพตดแบบตดครงจะใชไดกบชนงานทมรปรางสมมาตรกนเทานน(ตวอยางในรปท 6.18 ภาพลาง) หมายเหต ชนงานทมรปรางสมมาตรกน หมายถง ชนงานทมพนทสองขางของเสนศนยกลางเทากน

สปดาหท

10 หนาท

รปท 6.18 ตวอยางภาพชนงานทเขยนดวยวธตดครงและตดเตม

สปดาหท

10 หนาท

สปดาหท

10 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

10 หนาท

สปดาหท

11 หนาท

6.3 การเขยนภาพตดตามแนวทก าหนด การเขยนภาพตดตามแนวทก าหนด หรอการเขยนภาพตดแบบออฟเซต ( Offset Section) เปนการเขยนภาพตดตามแนวทตองการรายละเอยดของชนงาน เนองจากชนงานบางแบบมรายละเอยดมาก ท าใหการเขยนภาพตดดวยวธตดเตมหรอตดครงไมสามารถแสดงรายละเอยดไดหมด และหากเขยนเปนภาพฉายปกตกจะมเสนประเกดขนจ านวนมาก ซงอาจท าใหเกดความสบสนในการอานแบบได

รปท 6.19 ตวอยางภาพหนาตดเตมของชนงานทมรายละเอยดมาก จากรปท 6.19 เปนตวอยางภาพฉายของชนงานทมรายละเอยดมาก หากเขยนภาพดวยวธหนาตดเตมจะไมสามารถแสดงรายละเอยดภายในไดหมด เนองจากแนวตดเปนเสนตรงไมไดผานจดทตองการแสดงรายละเอยดทงหมด การเขยนภาพตดตามแนวทก าหนดหรอการเขยนภาพตดแบบออฟเซตจะสามารถแกปญหานได เนองจากสามารถก าหนดแนวการตดจดทตองการแสดงรายละเอยดของชนงานได

สปดาหท

11 หนาท

ขนตอนในการเขยนภาพตดตามแนวทก าหนด จากภาพของชนงานในรปท 6.19 น ามาเขยนเปนภาพตดตามแนวทก าหนด ตามขนตอนดงตอไปน 1. ก าหนดแนวตดไปยงต าแหนงทตองการแสดงรายละเอยด โดยลากแนวตดผานแนวศนยกลางของรเจาะทตองการแสดงรายละเอยดภายใน แตเนองจากรเจาะท 1, 2 และ 3 ไมไดอยในแนวเดยวกน ใหลากเสนหกเปนมมฉากมายงรท 2 และ 3 ตามล าดบ ดงแสดงในรปท 6.20 2. เขยนลกศรแสดงทศทางการมองภาพทเสนศนยกลางหนา บรเวณขอบชนงานทงสองขาง

รปท 6.20 ตวอยางการเขยนภาพตดแบบตดตามแนวทก าหนด

สปดาหท

11 หนาท

3. จนตนาการภาพทเกดจากการตดตามแนวทก าหนด จะไดภาพตดทเกดขนเหมอนกบมภาพตดเตมผานรเจาะ 3 ร มาตอกน ดงแสดงในรปท 6.21

รปท 6.21 ภาพทไดจากการจนตนาการตดชนงานตามแนวทก าหนด จากรปท 6.21 จะเหนวามเสนขอบแนวตดทหกมมฉากเกดขน 2 เสน แตเนองจากการตดชนงานเปนการตดทางจนตนาการจงยกเวนไมตองเขยนเสนขอบการหกมมของแนวตดน กจะไดภาพดงแสดงในรปท 6.22

รปท 6.22 ภาพตดทไดจากการเขยนภาพตดแบบตดตามแนวทก าหนดหรอออฟเซต

สปดาหท

11 หนาท

สปดาหท

11 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

11 หนาท

สปดาหท

12 หนาท

ไมม

สปดาหท

13 หนาท

6.4 การเขยนภาพตดแบบพเศษ จากหลกการเขยนภาพตดทง 3 แบบทกลาวมาขางตน จะเหนวาชนงานทมรปรางและรายละเอยดทตองการแสดงแตกตางกนจะใชวธการเขยนภาพตดตางกน อยางไรกตามยงมชนงานบางแบบทตองใชวธการเขยนภาพตดทพเศษแตกตางออกไปอก เพอใหสามารถแสดงรายละเอยดภายในชนงานไดอยางเหมาะสมมากทสด

6.4.1 การเขยนภาพตดเฉพาะสวน ชนงานบางแบบมรายละเอยดภายในทมขนาดเลก เชน เพลาทมรเจาะน าศนย เพลาทมรองลม ชนงานทเจาะรท าเกลยวใน ฯลฯ ซงไมจ าเปนตองผาชนงานเตมหนากสามารถแสดงรายละเอยดนนได ดงนนจงมการเขยนภาพตดเฉพาะต าแหนงทตองการแสดงรายละเอยด ทเรยกวา การเขยนภาพตดเฉพาะสวน (Broken-out Section) ดงแสดงในรปท 6.23

รปท 6.23 การเขยนภาพตดแบบตดเฉพาะสวน

สปดาหท

13 หนาท

6.4.2 การเขยนภาพตดหมนโคง ชนงานในบางลกษณะ เชน หนาแปลนทมรเจาะ 3 ร การเขยนภาพตดแบบตดเตมหรอตดครงจะไมสามารถแสดงรายละเอยดภายในไดเหมาะสม ดงนนจงจ าเปนตองใชวธการตดแบบพเศษทเรยกวา การเขยนภาพตดหมนโคง ( Revolved Section) โดยก าหนดใหแนวตดผานรเจาะทอยในแนวดงมายงจดศนยกลางของหนาแปลนแลวหกเปนมม 120 องศา คลายกบการเขยนภาพดแบบออฟเซต แตจะแตกตางกนทรหมนเจาะทอยในแนว 120 องศากบแนวดงลงไปอยในแนว 180 องศาหรอแนวดง แลวจงจนตนาการภาพทเกดจากการตดซงจะไดภาพตดดงแสดงในรปท 6.24 ลาง

รปท 6.24 การเขยนภาพตดแบบหมนโคง

สปดาหท

13 หนาท

6.4.3 การเขยนภาพตดแบบหมนขาง ชนงานทมรปรางเรยวและมหนาตดเปนรบโคง หรอมปก ดงในรปท 6.25 จะใชวธการแสดงหนาตดของชนงานดวยการเขยนภาพตดแบบพเศษทเรยกวา การตดแบบหมนขาง ( Rotated Section) การแสดงหนาตดของชนงานจะเขยนไวภายในรปชนงานแลวหมนขางใหเหนเนอของชนงานทถกตด

รปท 6.25 การเขยนภาพตดแบบหมนขาง

6.4.4 การเขยนภาพตดประกอบ ภาพตดประกอบ ( Auxiliary Section) เปนภาพตดทใชแสดงพนทหนาตดของชนงานซงไมไดเขยนอยในแนวระดบหรอแนวดง การเขยนแนวการตดจะอยในแนวตงฉากกบหนาตดของชนงาน ภาพตดทเกดจะอยในทศทางของลกศร ดงในรปท 6.26

รปท 6.26 การเขยนภาพตดประกอบ

สปดาหท

13 หนาท

6.4.5 การเขยนภาพตดแยกออก ชนงานทมหนาตดหลายแบบในชนเดยวกน เราสามารถแสดงหนาตดของชนงานในต าแหนงตางๆ ไดดวยวธการตดแยกออก ( Removed Section) ซงคลายกบวธการตดเตม คอ ก าหนดแนวตด ณ ต าแหนงทตองการแสดงรายละเอยดของพนทหนาตด แตภาพของชนงานทเกดขนไมตองเขยนในภาพฉายดานทอยในทศทางของลกศร ใหแยกออกไปเขยนทอนได ดงแสดงในรปท 6.27

รปท 6.27 การเขยนภาพตดแบบแยกออก นอกจากชนงานทตองการใชการแสดงดวยวธการเขยนภาพตดแบบพเศษทง 5 แบบแลว ยงมชนงาน

บางรปแบบเชน ชนงานาทมครบเสรมแรง ลอสายพานทมซ แผนงานทยดดวยสลกหรอโบลต (สลกเกลยว) แผนงานทยดดวยหมดย า ลมทสวมอยในรองลม ฯลฯ การเขยนภาพตดจะไมใชกฎเกณฑตางๆ ดงทกลาวมา การเขยนจะอาศยหลกใหสามารถดรายละเอยดของชนงานสวนงายๆ ดงในรปท 6.28

จากรปท 6.28 (ก) เปนภาพของชนงานทมครบเสรมความแขงแรง ภาพตดของชนงานในภาพดานขาง แนวการตดจะไมตดผานกลางครบเหมอนการตดเตม แนวตดผานรเจาะและหกมมมาทางดานหนาของครบสนกลาง ถาเขยนเปนภาพตดเตมจะไดภาพตดดงแสดงในภาพขวามอ จากรปท 6.28 (ข) เปนภาพลอสายพานทมซวงลอ 5 ซ ภาพตดของชนงานในภาพดานขางจะมองเหนหนาตดของวงลอ ชองวางของซลอ และรเจาะส าหรบรวมเพลาตรงกลาง หากเปนการเขยนภาพตดเตมจะไดภาพดงในรปขางๆ ซงจะดไมสวยงามและมรายละเอยดไมชดเจน

สปดาหท

13 หนาท

รปท 6.28 ตวอยางการเขยนภาพตดของชนงานแบบพเศษ

จากรปท 6.28 (ค) เปนภาพของแผนงานสองชนงานถกยดตดกนดวยหมดย า การเขยนภาพตดจะตดเฉพาะแผนงานเทานน จะไมตดผานหมดย า เพราะจะท าใหดแบบยากและไมสวยงาม ส าหรบงานทยดกนดวยสลกหรอสลกเกลยวกจะเขยนเหมอนกน จากรปท 6.28 (ง) เปนภาพลมสวมอยภายในเพลาและเฟอง การเขยนภาพตดจะตดเฉพาะเฟองและเพลาตรงทมรองลมแตจะไมตดผานลม ซงท าใหสามารถแยกแยะชนสวนทประกอบเขาดวยกนไดงายขนกวาการตดเตม

สปดาหท

13 หนาท

6.4.6 การเขยนภาพตดแบบยอสวน ในการเขยนแบบชนงานทมหนาตดเหมอนกนตลอดและมความยาวมากๆ กระดาษเขยนแบบทใชอาจมพนทไมพอเขยน ดงนนเพอใหสามารถเขยนแบบชนงานลกษณะนลงในกระดาษเขยนแบบไดใหท าการยอความยาวของชนงานใหสนลง โดยการตดยอสวนตรงกลางของชนงานออกใหเหลอเฉพาะสวนหวและทาย แลวเขยนเสนแสดงการยอ ดงตวอยางในรปท 6.29 สวนก าหนดความยาวของชนงานใหเขยนตวเลขตามความยาวจรง

รปท 6.29 การเขยนภาพตดแบบยอสวน

สปดาหท

13 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร จากหลกและวธการเขยนภาพตดทกลาวมาทงหมด จะเหนวา การเขยนภาพตดแตละแบบนนขนอยกบองคประกอบหลายประการ คอ

1. ลกษณะรปรางของชนงาน 2. ความตองการในการแสดงรายละเอยด 3. ความสะดวกในการเขยนภาพ 4. ความงายตอการอานภาพ 5. ความตองการในการแยกแยะชนสวนทประกอบกนใหชดเจน

สปดาหท

13 หนาท

สปดาหท

13 หนาท

สปดาหท

13 หนาท

สปดาหท

14 หนาท

บทท 7 มาตรฐานในการเขยนแบบ เพอใหผ เขยนแบบและผอานแบบมความเขาใจตรงกน หนวยงายมาตรฐานสากลไดมการก าหนดมาตรฐานตางๆ ขนมาเพอใหผออกแบบใชในการเขยนแบบ เชน ขนาดของกระดาษเขยนแบบ ขนาดของเสน ขนาดของตวอกษรการก าหนดขนาดในแบบงาน การก าหนดผว เปนตน

7.1 ขนาดของกระดาษเขยนแบบ ตามมาตรฐานเยอรมน DIN (Deutsche) ซงมความคลายคลงกบมาตรฐานสากล ISO (International Standardizing Organization) ไดมการก าหนดมาตรฐานของกระดาษเขยนแบบไวโดยเขยนแทนดวยอกษร A ตามดวยตวเลข 0-6 เชน กระดาษขนาด A4 ขนาดของกระดาษจะเรมท A0 ทมขนาดใหญทสด จนถงขนาด A6 ซงมขนาดเลกทสด ดงแสดงในตาราง 7.1 จากตารางท 7.1 กระดาษขนาด A0 จะมความกวาง 841 มม.ยาว 1189 มม. ซงมพนทเทากบ 1 ตาราง ( 0.841 เมตร x 1.189 เมตร = 1 ตารางเมตร) และกระดาษเขยนแบบมอตราสวนความกวางตอความยาว ประมาณ 1 : 1.4142 หรอ 1: / 2 (841 : 1189 = 1 : 1.4142)

สปดาหท

14 หนาท

กระดาษขนาด A1 จะมขนาดเปนครงหนงของขนาด AO, ขนาด A2 มขนาดครงหนงของ A1 ขนาด A3 มขนาดครงหนงของขนาด A2 , ขนาด A4 มขนาดเปนครงหนงของ A3, ขนาด A5 มขนาดครงหนงของ A4, และขนาด A6 มขนาดครงหนงของ A5 ซงเทากบวา AO เมอเทากบพบครงไปเรอย ๆ กจะไดขนาดตอไปเปน A1,A2,A3,A4,A5, และ A6 ตามล าดบ ดงในรปท 7.1

รปท 7.1 ความสมพนธของขนาดตางๆ

7.2 มาตราสวนทใชในงานเขยนแบบ แมวากระดาษเขยนแบบอยหลายขนาดตงแต AO ถงขนาด A6 กตาม การเขยนแบบลงใน

แบบงานกยงไมสามารถใชขนาดจรงของชนงานไดทกกรณ เนองจากบางครงชนงานทน ามาเขยนนนมขนาดใหญกวากระดาษของกระดาษเขยนแบบมาก ท าใหไมสามารถเขยนภาพของชนงานลงในกระดาษทมอยได และบางครงชนงานกมขนาดเลกมากจนเขยนรปภาพไดยาก หรอภาพทเขยนมขนาดไมเหมาะสมกบเนอทของกระดาษ ท าใหมองดแลวไมสวยงาม ดงนนในการเขยนแบบงานจงตองมการยอหรอขยายภาพจากขนาดจรงของจรงใหมความเหมาะสมกบขนาดของกระดาษ และมขนาดโตพอทจะเขยนไดงาย การยอและขยายภาพไดมการก าหนดมาตราสวนไวเปนมาตรฐานไวดงน

1. ขนาดยอ ใชมาตราสวน 1:2.5, 1:5, 1:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500 และ 1:1000 2. ขนาดขยาย ใชมาตราสวน 2:1 5:1 และ 10:1

หมายเหต มาตราสวน ทไมมการยอหรอขยาย คอ 1:1

สปดาหท

14 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร ความหมายของมาตราสวน

- ตวเลขหนา หมายถง ขนาดทตองเขยนลงในแบบงาน - ตงเลขตงหลง หมายถง ขนาดจรงของชนงาน ตวอยางเชน ชนงานจรงมขนาดความกวางเทากบ 50 มม. และยาว 1000 มม. เมอเขยนดวย

มาตราสวนยอ 1:10 ขนาดของภาพทเขยนลงในแบบจะเหลอความกวางเทากบ 50 มม.( 500/10) และมความยาวเทากบ 100 มม. ( 1000/10) ซงมขนาดเลกลง 10 เทา และในตรงกนขามหากชนงานมขนาดเลก เชน มความกวาง 2 มม. และยาว 5 มม. เมอเขยนดวยมาตราสวน 10:1 ขนาดของภาพทเขยนจะมขนาดเทากบ 20 มม. ( 2*10) และมความยาวเทากบ 50 มม. (5*10) ซงมขนาดใหญกวาชนงานจรง 10 เทา

7.3 ขนาดของเสนทใชในงานเขยนแบบ เนองจากเสนทใชในงานเขยนแบบมอยดวยกนหลายชนด เชน เสนเตม เสนประ เสนศนยกลาง เสนมอเปลา ซงเสนแตละชนดจะมการใชงานทแตกตางกน และยงเขยนลงในกระดาษเขยนแบบทมขนาดแตกตางกน ดงนนเสนตางๆ เหลานจะมขนาดทเหมาะสมเพอใหสามารถแยกแยะรายละเอยดไดชดเจนและอานแบบไดงาย ตามมาตรฐาน DIN ไดก าหนดขนาดของเสนไวดงแสดงในตารางท 7.2

จากตารางท 7.2 หากเราเลอกใชเสนเตมหนาทมความหนาเสน 0.50 มม. เสนศนยกลางหนาจะมขนาด 0.50 มม. เสนประมขนาด 0.35 มม. เสนเตมบางมขนาด 0.25 มม. เสนศนยกลางบางและเสนมอเปลามขนาด 0.25 มม. (ดจากชองทแลเงาไวในแนวดง)

สปดาหท

14 หนาท

สปดาหท

15 หนาท

7.4 ขนาดของตวอกษรทใชในงานเขยนแบบงาน ขนาดของตวอกษรทใชในงานเขยนแบบงาน ตามาตรฐาน DIN หรอ ISO ไดมการก าหนดเอาไวดงแสดงในตารางและรปท 7.2

รปท 7.2 ขนาดตาง ๆ ส าหรบเขยนตวอกษร ตงเลข และเครองหมายประกอบตวอกษร

จากรปท 7.2 ตามาตรฐาน ISO ไดก าหนดคาตางๆ ในการเขยนตวอกษรไวดงนคอ 1. ความสงตวอกษรใหญใชเทากบ h 2. ความสงตวอกษรเลกใชขนาด 7/10 h หรอ 0.7 h 3. ระยะหางระหวางบรรทดเทากบ 16/10 h หรอ 1.6 h 4. ชองวางระหวางตวอกษรเลกเทากบ 0.2 h 5. เวนวรรคชองวางระหวางค าเทากบ 0.6 h 6. ความหนาของตวอกษรเทากบ 0.1 h 7. ความยาวสวยลางของตวอกษรเทากบ 0.3 h 8. ถาเปนตวอกษรเอยงใหเอยงจากแนวดงไปทางขวา 15 องศา

สปดาหท

15 หนาท

7.5 การก าหนดขนาดชนงานในแบบ ในการก าหนดขนาดชนงานในแบบงานจะประกอบดวยสวนทส าคญทจะตองเขยนลงในแบบ คอ เสนชวยใหขนาด เสนใหขนาดและลกศร ตงเลขขนาด ดงแสดงในรป 7.3

รปท 7.3 สวนประกอบของการก าหนดขนาด ในการก าหนดขนาด ตามมาตรฐาน DIN ไดมการก าหนดกฎเกณฑตางๆ ในการเขยนไวดงน 1. เสนชวยใหขนาด (Extension Line) การเขยนเสนชวยใหมขนาดกฎเกณฑดงน 1.1 ใชเสนเตมบางในการเขยนเสนชวยใหขนาด และตองลากเสนชวยใหขนาดใหยางเลยเสนทก าหนดขนาด (หวลกศร) ออกไปประมาณ 1-2 มม. 1.2 ไมควรลากเสนชวยใหขนาดจากภาพฉายดานหนงขามไปยงภาพฉายอกดานหนง 1.3 เสนศนยกลางสามารถใชเปนเสนชวยใหขนาดได แตตองลากเสนนออกนอกขอบรป แลวตอดวยเสนเตมบาง (รปท 7.4)

รปท 7.4 กฎเกณฑในการเขยนเสนชวยใหขนาด

สปดาหท

15 หนาท

1.4 เสนชวยใหขนาดตองเขยนใหขนานกนและตงฉากกบเสนทก าหนดขนาด ยกเวนบางกรณใหเขยนท ามม 60 องศากบเสนทก าหนดขนาดได (ดรปท 7.5)

รปท 7.5 กฎเกณฑในการเขยนเสนชวยใหขนาด

2. เสนใหขนาด (Dimension Line) การเขยนเสนใหมขนาดกฎเกณฑดงน 2.1 ใชเสนเตมบางในการเขยนเสนใหขนาดและมลกศรอยทายหวของเสน 2.2 เสนใหขนาดตองขนานและมความยาวเทากบขนาดของชนงาน ถาเปนความยาวของสวนโคงเขยนสญลกษณ ไวเหนอตวเลขขนาด

รปท 7.6 กฎเกณฑในการเขยนเสนใหขนาด

สปดาหท

15 หนาท

2.3 เสนใหขนาดตองลากใหยาวตดตอกนและมตวเลขใหขนาดอยเหนอเสนใหขนาด 2.4 เสนใหขนาดเสนแรกควรหางจากแบบงานไมนอยกวา 8 มม. และเสนใหขนาดเสนตอไปใหเขยน

หางจากกนอยางนอย 5 มม. หมายเหต ภาพทมขนาดใหญควรเขยนเสนใหขนาดใหมระยะหางของเสนมากกวาในภาพขนาดเลก เสนใหขนาดสามารถเขยนลงในแบบงานได ถาเขยนแลวเหมาะสมและดแบบไดงาย เสนใหขนาดทสนทสดควรอยใกลกบแบบมากทสด เพราะจะท าใหเสนชวยขนาดไมตดกน ไมใชเสนศนยกลางมาเปนเสนขนาน เสนใหขนาดจะตองไมเขยนตอจากขอบของชนงาน

รปท 7.7 กฎเกณฑในการเขยนเสนใหขนาด

สปดาหท

15 หนาท

3. หวลกศร การเขยนหวลกศรมดงน 3.1 หวลกศร ตองเขยนใหเปนมม 45 องศา และมความยาวประมาณ 5 เทาของความหนาของเสนขอบรป เชน เสนขอบรปมความหนา 0.05 มม. ลกศรจะยาวประมาณ 2.5 มม. 3.2 ชองวางระหวางเสนชวยใหขนาดทมความยาวเกน 10 มม. ขนไป หวลกศรควรอยในดานในและช ออกดานนอก 3.3 ชองวางระหวางเสนชวยใหขนาดทมความยาวนอยกวา 10 มม. ลงมา หวลกศรควรอยดานนอกช เขาดานในและมเสนใหขนาดเชอมโยงระหวางหวลกศร 3.4 กรณทตองใหขนาดสนๆ ตดตอกน ใหใชจดแทนหวลกศร 3.5 ปลายของหวลกศรจะตองไมสมผสกบมมของชนงาน

รปท 7.8 กฎเกณฑในการเขยนหวลกศร

สปดาหท

15 หนาท

4. ตวเลขขนาด การเขยนตวเลขขนาดชนงาน มกฎเกณฑในการเขยนดงน 4.1 ในงานแบบเดยวกน ตวเลขทใชตองเปนมาตรฐานเดยวกนและมความสงเทากนตลอดทงแบบงาน 4.2 ตวเลขตองมความสงไมนอยกวา 3.5 มม. 4.3 ตวเลขขนาดจะตองวางไวบนเสนใหขนาดบรเวณกงกลางของเสนใหขนาด 4.4 การเขยนตวเลขขนาดตองสามารถอานไดจากดานลางและดานขวาของแบบงาน 4.5 หามเขยนเสนใดๆ ตดผานตวเลขขนาด 4.6 ตวเลขทอยในพนททถกตดใหเวนลายตดเปนชองวางไวส าหรบเขยนตวเลข 4.7 ตวเลขขนาดทไมถกตองตามาตราสวนใหขดเสนใตทตวเลขขนาดนน ๆ 4.8 ตวเลขขนาดทผสงงานตองการตรวจสอบเปนพเศษใหเขยนวงลอมรอบเอาไว

รปท 7.9 กฎเกณฑในการเขยนตวเลขขนาด

สปดาหท

15 หนาท

5. การก าหนดขนาดทเหมาะสม การก าหนดขนาดตางๆ ขนาดชนงาน ควรปฏบตดงน 5.1 ในภาพฉาย 3 ดาน ทตองก าหนดขนาด หากเปนขนาดทตองก าหนดขนาดเดยวกนใหก าหนดขนาดเพยงจดเดยว ณ ภาพทเหนไดชดทสด 5.2 ไมควรก าหนดขนาดกบของงานทเปนเสนประ 5.3 ควรหลกเลยงการก าหนดชนงานแบบลกโซ เพราะจะท าใหชนงานทผลตมขนาดคลาดเคลอนมาก

รปท 7.10 การก าหนดขนาดทเหมาะสม

สปดาหท

15 หนาท

6. เสนบรรทดฐาน เปนเสนชวยใหขนาดในแบบงาน ทใชเปนจดเรมตนหรอเปนจดอางองในการท างานใหไดชนงานตามแบบ ในการผลตชนงานจะใชขอบของชนงานดานใดดานหนง หรอใชเสนศนยกลางของชนงานเปนจดเรมตนหรอเปนหลกในการท างาน เสนชวยใหขนาดขอบของชนงานดานทใชเปนเสนบรรทดฐานจะมหวลกศรของเสนใหขนาดเสนมาสนสดทเสนน ดงตวอยางในรปท 7.11

รปท 7.11 ตวอยางการใชเสนบรรทดฐาน

การเขยนเสนบรรทดฐาน มกฎเกณฑดงน 6.1 ดานของชนงานทเปนดานหลกในการท างาน เมอก าหนดขนาดใหใชเสนชวยใหขนาดจากขอบงานดานน เปนเสนบรรทดฐาน 6.2 ชนงานทมเสนศนยกลาง หรอพนททงสองขางเสนศนยกลางเทากน (symmentry) ใหใชเสนศนยกลางเปนเสนบรรทดฐาน

สปดาหท

15 หนาท

7. การก าหนดขนาดมม ในกรณทชนงานมลกษณะเปนมม การก าหนดขนาดมมมกฎเกณฑดงน 7.1 เสนก าหนดขนาดมมจะตองเปนสวนโคงทมจดศนยกลางอยตรงจดทปลายเสนบรรจบกนเปนมม ดงในรปท 7.12 (ก) 7.2 การเขยนเสนใหขนาดมมตองเขยนใหปลายของลกศรชนกบขอบของงาน หรอตอเสนชวยใหขนาดออกจากขอบงานกได ดงในรปท 7.12 (ข) 7.3 การก าหนดขนาดมมตองก าหนดระหวางเสนขอบรปสองเสนทประกอบกนเปนมม ดงในรปท 7.12 (ค) 7.4 ขอบงานมลกษณะเปนมมแตเสนขอบงานไมบรรจบกน ใหเขยนเสนเตมบางตอออกจากเสนขอบงานทงสองใหบรรจบกนเปนมม ดงในรปท 7.12 (ง)

รปท 7.12 การก าหนดขนาดมม

สปดาหท

15 หนาท

7.5 มมของชนงานทอยในแนวดงหรอแนวระดบจะตองเขยนเสนศนยกลางแบงครงมมดวย ดงในรปท 7.13 (ก) 7.6 กรณทมมของชนงานไมไดอยในแนวระดบหรอแนวดง ขอบงานดานทเอยงเขาดานใดดานหนงจะตองก าหนดขนาดมมเอาไวกบขอบดานทอยในแนวดงหรอแนวระดบดวย ดงในรปท 7.13 (ข) 7.7 การก าหนดขนาดมมทเหนอและใตเสนผานศนยกลางในแนวระดบ ใหเขยนตวเลขดงแสดงในรปท 7.13 (ค) และหลกเลยงการก าหนดขนาดมมบรเวณทแรเงาไว เนองจากจะอานตวเลขไดยาก 7.8 การก าหนดมมของชนงานทมลกษณะเปนการลบคม หรอผายปากร ใหก าหนดมมดวยเครองหมายคณ และตามดวยเลขคาของมมเปนองศา ดงในรปท 7.13 (ง)

รปท 7.13 การก าหนดขนาดมม

สปดาหท

15 หนาท

8. การก าหนดขนาดรศมของสวนโคง ชนงานทมลกษณะเปนรศมเปนสวนโคง มกฎเกณฑในการก าหนดขนาดดงน 8.1 การก าหนดขนาดรศมสวนโคงทไมแสดงจดศนยกลาง ใหเขยนตวอกษร R และตามดวยตวเลขขนาดของรศมโคง เชน R4 ดงในรปท 7.14 (ก)

8.2 การก าหนดขนาดรศมสวนโคง ทแสดงจดศนยกลางใหเขยนเสนเตมบางจากจดศนยกลางไปยงสวนโคง แลวเขยนหวลกศรทปลายชทสวนโคง และเขยนตวเลขบนเสนใหขนาด ส าหรบสวนโคงทมลกษณะเลกใหเขยนเสนเตมบางจากจดศนยกลาง ผานจดโคงออกไปพอประมาณ แลวเขยนลกศรชเขาหาสวนโคง และเขยนตวเลขขนาดรศมของสวนโคงบนเสนใหขนาด ดงในรปท 7.14 (ข)

8.3 เสนก าหนดขนาดรศมตองเขยนใหเอยงเปนมมกบแนวระดบหรอแนวดง ไมควรเขยนในแนวเดยวกบเสนศนยกลาง ดงในรปท 7.14 (ค)

8.4 สวนโคงทมรศมเลกๆ เชน สวนโคงทมมชนงาน ใหเขยนแสดงจดศนยกลางดวยจดหรอวงกลมเลก ๆ ดงในรปท 7.14 (ง)

รปท 7.14 การก าหนดขนาดรศมโคง

สปดาหท

15 หนาท

8.5 กรณทจดศนยกลางของรศมโคงยาวมาก (อยนอกกระดาษ) ไมจ าเปนตองเขยนจดศนยกลางของรศมโคงกได แตใหเขยนอกษร R ไวหนาตวเลขขนาด ดงในรปท 7.15 (ก)

8.6 ถาตองการแสดงจดศนยกลางของรศมทยาวมาก ตองยอเสนก าหนดขนาดรศมใหสนลง เขยนเสนก าหนดขนาดหกมมฉาก และไมตองเขยนอกษร R ลงหนาตวเลขขนาด ดงในรปท 7.15 (ข)

รปท 7.15 การก าหนดขนาดรศมโคง

สปดาหท

15 หนาท

9. การก าหนดขนาดเสนผานศนยกลาง การก าหนดขนาดเสนผานศนยกลางของวงกลม มกฎเกณฑดงน 9.1 ชนงานทมองเหนวงกลมเตมวง ใหก าหนดขนาดเสนผานศนยกลางของวงกลมดวยการ เขยนเสนก าหนดผานจดศนยกลางของวงกลมในแนวเอยงกบเสนศนยกลางแนวระดบหรอแนวดง แลวเขยนลกศรใหปลายของหวลกศรสมผสกบเสนรอบวง และเขยนตวเลขขนาดความยาวของเสนผานศนยกลางของวงกลมไวบนเสนก าหนดขนาด ดงในรปท 7.16 (ก) หรอลากเสนชวยใหขนาดเสนเตมบางจากเสนรอบวงออกมาพอประมาณ แลวเขยนเสนใหขนาดและตวเลขขนาด ดงในรปท 7.16 (ข) 9.2 กรณภาพทมองเหนไมไดเหนรปวงกลม ใหเขยนเสนชวยใหขนาดออกจากขอบของงานทเปนวงกลม แลวเขยนเสนใหขนาดและตวเลขขนาดของเสนผานศนยกลางของวงกลม โดยมเครองหมายเสนผานศนยกลาง (Ø) ไวขางหนาตวเลขขนาด ดงแสดงในรปท 7.16 (ค) เครองหมายเสนผานศนยกลางเขยนดวยวงกลมมเสนตรงเอยง 75 องศา จากแนวระดบลากผานกลางและมขนาดความสงเทากบตวเลข 9.3 วงกลมทมขนาดเลก การก าหนดขนาดเสนผานศนยกลางใหเขยนเสนก าหนดขนาดทมลกศรเพยงขางเดยว มตวเลขทมเครองหมายขนาดเสนผานศนยกลางก ากบอยขางหนา ดงในรปท 7.16 (ง)

รปท 7.16 การก าหนดขนาดเสนผานศนยกลาง

สปดาหท

15 หนาท

9.4 การก าหนดขนาดเสนผานศนยกลางของวงกลมทไมเตมวง ใหเขยนเสนก าหนดขนาดผานเลยจดศนยกลางไปเลกนอย แลวเขยนตวเลขทมเครองหมาย Ø ไวขางหนา ดงตวอยางในรปท 7.17 9.5 กรณทชนงานมลกษณะเปนวงกลมถกตด ใหเขยนเสนชวยใหขนาดตอจากสวนโคง แลวเสนทก าหนดหวลกศรสองขาง ดงในรปท 7.17 (ข) 9.6 ชนงานทมเนอทในการก าหนดขนาดเสนผานศนยกลางนอย ใหเขยนเสนก าหนดขนาดไวดานนอก ดงในรปท 7.17 (ค) 9.7 การก าหนดขนาดเสนผานศนยกลางทเปนภาพตดครง ใหเขยนเสนทมขนาดหวลกศรเพยงขางเดยวและเสนใหขนานยางเลยศนยกลางไปเลกนอย ตวเลขขนาดมเครองหมายเสนผานศนยกลาง ดงในรปท 7.17 (ง)

รปท 7.17 การก าหนดขนาดเสนผานศนยกลาง

สปดาหท

15 หนาท

10. การก าหนดขนาดพกดความเผอ ในการออกแบบชนงานทตองการความละเอยด จะตองคาพกดความเผอจากตวเลขขนาดทก าหนดเอาไว เพอใหชางผลตชนงานทมอยในพกด กลาวคอ ชนงานมขนาดไมใหญหรอเลกเกนไปจนใชงานไมได การก าหนดพกดคาความเผอทใชในชนงานมอย 2 แบบ คอ แบบใชตวเลขและแบบใชรหสตวอกษร 10.1 คาพกดความเผอแบบใชตวเลข คาพกดความเผอแบบน จะใชตวเลขแสดงคาทยอมใหชนงานมขนาดเคลอนไปจากขนาดทก าหนด เขยนไวดานบนขวาของตวเลขขนาด เชน 100^±.1 .2 ความหมายของพกดความเผอแบบตวเลข ตวเลข 100 คอ ขนาดก าหนดของชนงาน มคาเทากบ 100 มม. ตวเลข + 0.1 คอ คาพกดของชนงานทยอมใหโตสด มหนวยเปน มม. ตวเลข – 0.2 คอ คาพกดของชนงานทยอมใหเลกทสด มหนวยเปน มม. จากคาพกดทยอมใหชนงานมขนาดโตหรอเลดลงจากขนาดทก าหนด สามารถหาขนาดโตสดหรอเลกสดของชนงานดงน - ขนาดโตสดของชนงาน = 100+0.1 = 100.1 มม. - ขนาดเลกทสดของชนงาน = 100- 0.2 = 99.8 มม. จากคาความพกดความเผอดงกลาวท าใหทราบวาในการผลตชนงานจะตองมขนาดอยระหวาง 99.8 – 100.1 มม. จงจะใชงานได การเขยนภาพพกดความเผอ มกฎเกณฑดงน

1. ขนาดก าหนดหรอตวเลขขนาด เขยนดวยตวเลขทมขนาดโตเทากบขนาดของตวอกษรทใชในแบบงานเหมอนการก าหนดขนาดชนงานทวๆ ไป

2. คาพกดความเผอ เขยนดวยตวเลขทมขนาดเลกกวาตวเลขขนาด และมเครองหมาย + หรอ – อย ดานหนา

3. คาพกดความเผอทท าใหชนงานมขนาดโตสดใหเขยนไวดานบน และคาพกดความเผอทท าใหชนงานมขนาดเลกลงใหเขยนไวดานลาง

4. คาพกดความเผอทมคาเทากน ใหเขยนคาพกดเพยงคาเดยว 5. คาพกดความเผออาจมเฉพาะคาบวกหรอคาลบเพยงอยางเดยว 6. คาพกดความเผอทมคาเปนศนยใหเขยนเลข O ไว

ดตวอยางในการก าหนดพกดความเผอในรปท 7.18

สปดาหท

15 หนาท

รปท 7.18 กฎเกณฑการก าหนดพกดความเผอแบบใชตวเลข

10.2 คาพกดความเผอแบบใชรหสตวอกษร ในการออกแบบชนงานทมลกษณะเปนเพลาและ

รเจาะทตองน าไปสวมประกอบเขาดวยกน และตองการความละเอยดมากๆ เชน เพลาของเครองจกรสวมเขากบแบรงหรอรควาน สลกสวมกบรเจาะ ฯลฯ การก าหนดคาพกดความเผอของเพลาและรควานจะก าหนดใหเปนรหสตวอกษร ดงตวอยางในรป ท 7.19

รปท 7,19 ตวอยางการก าหนดคาความพกดความเผอเปนรหสตวอกษร

สปดาหท

15 หนาท

แผนกวชา : ชางกอสราง ชอสถานศกษา : วทยาลยเทคนคสระบร ความหมายของพกดความเผอแบบรหสตวอกษร จากตวอยาง ในรปท 7.19 คาความพกดความเผอส าหรบชนงานทเปนรจะใชตวอกษรภาษาองกฤษตวใหญตามดวยรหส สวนคาพกดความเผอส าหรบชนงานทเปนเพลาจะใชตวอกษรภาษาองกฤษตวเลกตามดวยตวเลขรหส คาพกดความเผอทเปนรหสตวอกษรและตวเลขนจะตองน าไปแปลคาเปนตวเลขคาของความพกดความเผออกครงหนงจากตารางมาตรฐาน เชน เพลาขนาดเสนผานศนยกลาง 40 มม. คาพกดความเผอรหส j6 จากตารางมคาสงสดเทากบ + 11 µm (0.011 มม.) และต าสดเทากบ – 5 µm (0.05 มม.) รควานขนาดเสนผานศนยกลาง 40 มม. คาพกดความผอรหส H7 จากตารางทมคาสงสดทเทากบ + 25 µm (0.025 มม.) และต าสด 0 µm (0.000 มม.) หมายเหต 1 µm ไมโครเมตร มคาเทากบ 0.001 มม. การก าหนดคาพกดความเผอแบบใชรหสตวอกษรน จะใชกบชนงานทตองสวมประกอบเขาดวยกน คาของพกดความเผอจะเปนไปตามระบบงานสวมมาตรฐาน ISO ซงนกศกษาสามารถหารายละเอยดเพมเตมไดจากหนงสอ ตารางโลหะ ชนสวนเครองจกร หรอ การออกแบบเครองจกรกล หรอคมอการใชงานแบรงลกปน

สปดาหท

15 หนาท

สปดาหท

15 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

15 หนาท

สปดาหท

16 หนาท

7.6 การก าหนดผวงาน ในการออกแบบและเขยนแบบชนงานใหชางท าการผลต นอกจากมรายละเอยดของชนงานในแบบแลว ยงจะตองมการก าหนดผวงานของชนงานทตองการดวยวา มผวหยาบหรอละเอยดเพยงใด เพอใหชางสามารถเลอกเครองมอเครองจกรทใชไดเหมาะสมกบการก าหนดผวชนงานในแบบสญลกษณเปนตวก าหนด เพอใหงายตอการเขยนและความเขาใจของผอานแบบงาน การก าหนดสญลกษณของผวงานทนยมใชมอย 2 มาตรฐาน คอ มาตรฐาน DIN และ ISO 7.6.1 สญลกษณผวงานตามมาตรฐาน DIN 3141 การก าหนดสญลกษณของผวงานคอ มาตรฐาน DIN จะใชเครองหมายสามเหลยมกลบหว เปนสญลกษณแสดงคาความหยาบผวแบบตาง ดงในรปท 7.4 จากตารางขางบน จะเหนวา ความหยาบหรอความระเอยดของผวงานจะแทนดวยเครองหมายรป

สามเหลยม ผวหยาบทสามารถมองเหนดวยตาเปลาแทนดวนเครองหมายสามเหลยม 1 รป และเมอผวชนงานมความละเอยดมากขนจ านวนรปสามเหลยมจะมจ านวนมากขน จนถงรปสามเหลยม 4 รปเมอผวมความละเอยดสงสดทไดจากกรรมวธขดมน

สปดาหท

16 หนาท

การก าหนดผวงานตามมาตรฐาน DIN มกฎเกณฑดงน (1) สญลกษณผวงานเขยนดวยเสนเตมบางรปสามเหลยมดานเทา ปลายแหลมของสามเหลยมชลง

บนผวงานทตองการก าหนดคณภาพผวงาน (รปท 7.20 (ก)) (2) กรณทผวงานทตองการก าหนดคณภาพผวมเนอทนอยใหลากเสนชวยใหขนาดตอออกมาแลว

เขยน สญลกษณผวลงไปบนเสนชวยใหขนาด (รปท 7.20 (ข)) (3) ถาชนงานมคณภาพผวงานแบบเดยวกนหมดใหเขยนสญลกษณของผวงานไวดานนอกแบบงาน

เพยงดานเดยว (รปท 7.20 (ค))

รปท 7.20 การก าหนดสญลกษณผวงานตามาตรฐาน DIN

สปดาหท

16 หนาท

(4) ชนงานทมผวงานบางจดแตกตางไปจากผวงานสวนใหญใหก าหนดสญลกษณผวนนลงในแบบสวนผวงานสวนใหญไมตองเขยนสญลกษณลงในแบบงานใหเขยนไวนอกแบบงาน แลวเขยน

สญลกษณผวทแตกตางไปจากผวงานสวนใหญไวในวงเลบ (รปท 7.21 (ก)) (5) ผวของชนงานทผานกรรมวธทพเศษ เชน ชบแขง ชบโครเมยม ใหเขยนเสนอางองชทผวเสนบอก

กรรมวธนนลงไปบนเสนอางอง (รปท 7.21 (ข)) (6) สญลกษณผวงานสามารถบอกกรรมวธทพเศษในการท างานได โดยเขยนเสนอางองตอจาก

สญลกษณผว แลวเขยนบอกกรรมวธทพเศษ (รปท 7.21 (ค)) (7) การก าหนดสญลกษณผวบนสวนโคงของชนงานใหเขยนสญลกษณสามเหลยมใหเสมอกน

เหมอนการเขยนผวเรยบปกต (รปท 7.21 (ง))

รปท 7.21 การก าหนดสญลกษณผวตามแบบมาตรฐาน DIN

สปดาหท

16 หนาท

7.6.2 สญลกษณผวงานตามมาตรฐาน DIN –ISO 1302 การก าหนดสญลกษณผวตามแบบมาตรฐาน DIN – ISO 1302 จะใชเครองหมายลกษณะดงในรปท 7.22

รปท 7.22สญลกษณผวตามแบบมาตรฐาน DIN-ISO 1302

จากรปท 7.22 สญลกษณผวงานมความหมายดงน ( 1) รป (ก) เปนสญลกษณพนฐานส าหรบการก าหนดผวงาน มรปรางเปนรปตววทมมม 60 องศา และแขนตววขางขวายาวขน เมอมค าสงเกยวกบการปรบผวจะตองตอแขนดานขวาออกไปในแนวนอน ( 2) รป (ข) เปนสญลกษณการปาดผวงาน โดยเขยนเสนปดตววเปนรปสามเหลยม ( 3) รป (ค) เปนสญลกษณการปรบผวชนงานโดยไมมการปาดผว โดยการเขยนวงกลมไวในรองตวว ในการก าหนดผวงานจะมรปแบบดงตวอยางในตาราง ซงประกอบไปดวยสญลกษณและตวเลขบอกคาความลกของความหยาบ ส าหรบรายละเอยดของคาความหยาบผว และการก าหนดผวตามมาตรฐาน DIN – ISO 1302 จะตองเปดตารางมาตรฐานทก าหนด

สปดาหท

16 หนาท

สปดาหท

16 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

16 หนาท

รหสและชอวชา : 2106- 1301 เขยนแบบเบองตน ชอผสอน : นายณฐวฒ วสทธพนธ

สปดาหท

17 หนาท

7.7 ภาพสญลกษณตางๆ ทใชในงานเขยนแบบ ในการเขยนแบบชนสวนเครองจกรกลบางอยาง เชน เฟอง เกลยว สกร สปรง จะมรายละเอยดคอนขางมาก ท าใหการเขยนแบบท าไดยากและใชเวลาในการเขยนมาก จากเหตนจงไดการก าหนดภาพสญลกษณตางๆ ขนมาชวยในการเขยนแบบ ดงน 7.7.1 ภาพสญลกษณเกลยวสกร เกลยวสกรทใชงานจะมเกลยวนอกและเกลยวใน การเขยนภาพสญลกษณเกลยวนอกและเกลยวใน มหลกในการเขยน คอ

(1) เสนโคนเกลยวใหเขยนดวยเสนเตมบาง (2) เสนยอดเกลยวใหเขยนดวยเสนเตมหนา (3) เสนสนสดความยาวเกลยวใหเขยนดวยเสนเตมหนา (4) ภาพเกลยวดานทมองเหนเปนวงกลม ใหเขยนสญลกษณของโคนเกลยวดวยเสนเตมบางทเปน

วงกลมไมเตมวง (3/4 ของวงกลม) ไวภายวงกลมทเปนขนาดภายนอกของเกลยว โดยเขยนใหเปนเสนโคงดานหนงเลยเสนศนยกลางไปเลกนอย และใหปลายอกดานหนงของเสนโคงยงไมถงเสนศนยกลางดงแสดงในรปท 7.23

รปท 7.23 ภาพสญลกษณเกลยวนอกและเกลยวใน

สปดาหท

17 หนาท

(5) การก าหนดขนาดของเกลยวใหก าหนดทเสนผานศนยของนอกเกลยว ดงตวอยางในรปท 7.24 โดยมตวอกษรภาษาองกฤษบอกชนดของเกลยว น าหนาขนาดของเกลยว หรออาจมเครองหมายคณตามมาดวยตวเลขบอกระยะหางของฟนเกลยว หรอทเรยกวา ระยะพตของเกลยว (หนวยเปน มม.) เชน M16, Tr20, S24, Rd30< M12 x 1.25, Tr16 x 4, S20 x 2 เปนตน

ความหมายของอกษรภาษาองกฤษบอกชนดของเกลยว เกลยว M12 x 1.25 หมายถง เกลยวเมตรกขนาดเสนผานศนยกลาง 12 มม. ระยะพตเกลยวเทากบ 1.25

มม. เกลยวทไมไดก าหนดระยะพตเกลยว เชน เกลยว M12 หมายถง เกลยวเมตรกขนาดเสนผานศนยกลาง 12

มม. ระยะพตเกลยว เทากบ 1.75 มม. (ดไดจากตารางมาตรฐาน เกลยว) ส าหรบรายละเอยดของเกลยวทมากกวาน สามารถหาอานไดจากตารางโลหะ หรอต าราเกยวกบชนสวน

เครองจกรกล

รปท 7.24 การก าหนดขนาดเกลยวนอกและเกลยวใน

สปดาหท

17 หนาท

7.7.2 ภาพสญลกษณเฟอง การเขยนภาพของเฟองสวนทยากและเสยเวลาในการเขยนมากทสดคอ ภาพดานทมองเหนฟนของเฟอง ตามาตรฐาน DIN – ISO ไดก าหนดภาพสญลกษณของเฟองไวดงแสดงในรปท 7.25

รปท 7.25 ภาพสญลกษณของเฟองแบบตางๆ จากภาพสญลกษณของเฟองในรปท 7.25 จะเหนวาไมมการเขยนรปของฟนเฟอง ยอดฟนเฟองถกเขยนแทนดวยวงกลมทเปนเสนเตมหนา และใชเสนศนยกลางเขยนเปนวงกลมแทนวงกลมพตของเฟอง ท าใหภาพเขยนไดงายขนเปนอยางมาก

สปดาหท

17 หนาท

7.7.3 ภาพสญลกษณสปรง การเขยนภาพสปรงทเหมอนจรงนน กจะมความยากและเสยเวลาในการเขยนแบบมา พอสมควร ตามมาตรฐาน DIN – ISO ไดก าหนดภาพสญลกษณของสปรงไวดงแดสงในรปท 7.26

รปท 7.26 ภาพจรง ภาพตด และภาพสญลกษณตามแบบมาตรฐาน DIN และ ISO

สปดาหท

17 หนาท

สปดาหท

17 หนาท

ใบงาน

สปดาหท

17 หนาท

ชอ.........................................นามสกล.....................................รหส...................................หอง.........

1.จงอธบายถงความส าคญของงานเขยนแบบมาโดยละเอยด ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... 2.วธการเขยนแบบในงานกอสราง มกวธ อะไรบาง ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... 3.จงยกตวอยางอปกรณเครองมอ ทใชในงานเขยนแบบมอะไรบาง ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... 4.จงอธบายลกษณะของเสนทใชในงานเขยนแบบ

ชอของเสนทใชในการเขยนแบบ ลกษณะของเสน ตวอยางการใชงานของเสน

ชอ.........................................นามสกล.....................................รหส...................................หอง.........

5. ภาพฉายหมายถง...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 6. ในการเขยนภาพฉายจากภาพ 3 มตของชนงาน มหลกขนตอนในการเขยนกขนตอน อะไรบาง ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... 7. จากภาพฉาย 3 มต จงวาดออกมาในรปของภาพฉาย 3 ดาน

8. จากภาพฉาย 3 ดาน จงเขยนออกมาในรปของภาพ OBLIQUE, ISOMETRIC, DIMETRIC ทง 3 ภาพ 5 5 5 10 10

ชอ.........................................นามสกล.....................................รหส...................................หอง.........

Drawing Basic

Documents

DRAWING PROSES

0 H L÷ ÔEscape perspective drawing 1 / Cinema 4D Escape perspective drawing 2 / Cinema 4D Escape perspective drawing 3 / Cinema 4D Gradationbox2 perspective drawing 1 / Cinema 4D

5. perspective drawing

Lifelike drawing desenho

Technical drawing

Appendices-7 Basic Design DrawingAppendices-7 Basic Design Drawing A-12 Title 1. 要請内容の確認 Author FMVユーザ Created Date 6/26/2002 4:22:33 PM

Course Website: // Computer Graphics 4: Bresenham Line Drawing Algorithm, Circle Drawing

Drawing 1993

Drawing Formato WF5

[CSS Drawing] Basic Tutorial (라이언 그리기)

Shop Drawing simplified

Drawing Mesalee

Wire Drawing

Drawing & Painting

Shop Drawing

Drawing Rumah

Drawing Postcards

Drawing Isobars:

ginogli drawing

Drawing Schilderbook