Economics in Daily Life

เศรษฐศาสตรในชวตประจาวน

สฤณ อาชวานนทกลFringer | คนชายขอบ

http://www.fringer.org/โรงเรยนวดสทธวราราม, 29 มกราคม 2551

งานนเผยแพรภายใตลขสทธ Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผสรางอนญาตใหทาซา แจกจาย แสดง และสรางงานดดแปลงจากสวนใดสวนหนงของงานนไดโดยเสร แตเฉพาะในกรณทใหเครดตผสราง ไมนาไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดดแปลงภายใตลขสทธเดยวกนนเทานน

หวขอชวนคย

1. เศรษฐศาสตรคออะไร?2. กจกรรมทางเศรษฐกจ3. เรองของเงน4. เรองของสนคา5. วธวทยาของเศรษฐศาสตร

เศรษฐศาสตรคออะไร?

“โจทยใหญ” ของเศรษฐศาสตร

• มนษยมความตองการไมสนสด

• แตทรพยากรมจากด– ทดน &ทรพยากรธรรมชาต– แรงงาน– ทน

• ควรใชและจดสรรทรพยากรอยางไร?

• เรามทางเลอกอะไรบาง?

สมมตฐานของเศรษฐศาสตร

• คนเปน “สตวเศรษฐกจ” ?

• คน “มเหตมผล”?

• ถาสมมตฐานเหลานไมเปนจรง

ทฤษฎทางเศรษฐศาสตรกอาจ

อธบาย “โลกแหงความจรง” ไมได

คาถามใหญของเศรษฐศาสตร• ระบอบเศรษฐกจควรผลตสนคาและบรการประเภทใดบาง? – เนนการผลตในภาคเกษตร หรออตสาหกรรม หรอบรการ? หรอควรเนนกจกรรมดานกฬา การพกผอน หรอทอยอาศย?

• ระบอบเศรษฐกจควรผลตสนคาและบรการอยางไร? – ใชแรงงานเปนหลก, ทดนเปนหลก, หรอทนเปนหลก? ทาอยางไรใหเกดประสทธภาพ?

• ใครควรไดใชสนคาและบรการทผลต? – แบงใหทกคนไดเทาๆ กน? ใหคนรวยไดมากกวา? ใหคนทางานหนกไดมากกวา?

Stock vs. Flow

• Positive Statements:

– สามารถพสจนวาเปนจรงหรอเทจได ดวยการเชคขอมลหรอคนควาวจยเพมเตม

• Normative Statements:

– เปน “ความเหน” หรอ “ความรสกสวนตว” ทพสจนวาเปนจรงหรอเทจไมไดดวยการคนควาวจย

Positive & normative economics

ความรจากงานคนควาวจยลาสดศาสตรอนๆ กาลงชวยขยบขยาย “พรมแดนความร” ของเศรษฐศาสตร เทากบแปลง Normative เปน Positive economics เชน happiness economics,behaviorial economics, environmental economics

0

1

2

3

4

5

6

0 1 2 3 4 5 6

Quantity

Price

“นกเศรษฐศาสตรพดอะไรกได”?

“นกเศรษฐศาสตรพดอะไรกได”?

0

1

2

3

4

5

6

0 1 2 3 4 5 6

Quantity

Price

S0

S1

S2

D0

“นกเศรษฐศาสตรพดอะไรกได”?

0

1

2

3

4

5

6

0 1 2 3 4 5 6

Quantity

Price

D0

D1

D2

S0

กจกรรมทางเศรษฐกจ

บรโภคหรอลงทน?

บรโภคหรอลงทน?

บรโภคหรอลงทน?

บรโภคหรอลงทน?

เรองของเงน

ทาไมเวลา = เงน?

• เงน 100 บาทในมอวนน มคามากกวาเงน 100 บาททจะไดในปหนา เพราะเราสามารถนา 100 บาทวนนไปใชจาย (บรโภค) หรอลงทน เชน ฝากธนาคาร

• ถาดอกเบยเงนฝาก = 5% ตอป เราจะมเงนในธนาคารเทาไรในหนงป? สองป?

• เราไมไดเพยงดอกเบยบนเงนตนกอนแรกเทานน แตยงได “ดอกเบยบนดอกเบย” อกดวย = “ดอกเบยทบตน”

• “กฎ 72” = 72 / ดอกเบยตอป = จานวนปคราวๆ ทเงนจะเพมเปนสองเทา

• สตรในการหา “มลคาอนาคต” :

Time Value of Money (TVM)

ทาไมเงนจงสญเสยมลคาตามเวลา?

เงนเฟอ• เงนเฟอ หมายถงภาวะทกาลงซอของผบรโภคลดลง จากการทผบรโภคตองการสนคาและบรการในปรมาณมากกวาปรมาณทผผลตจะผลตมาวางขายทนตอความตองการ (ลกษณะของระบอบเศรษฐกจทกาลงเตบโต)

• ถาเราซออะไรไดดวยเงน 100 บาทในปน ปหนาเราอาจตองใชเงนมากกวาเดมในการซอของสงเดยวกน

• เงนเฟอทาใหของมราคาแพงขนเรอยๆ

• ดงนน จะรวาเรา “รวยขน” หรอ “จนลง” จรง จงดแตรายไดในกระเปาทเพมขนหรอลดลงไมได ตองเทยบกบอตราเงนเฟอกอน

กฎของเกรแชม (Gresham’s Law)

เรองของสนคา

ทาไมกาแฟสตารบคสถงมหลายราคา?...

...และทาไมสตารบคสถง “ซอน” สนคา?• ไมม “SHORT”

(ขนาดเลกสด) ในเมน แตลกคาสามารถสงได!

• สตารบคสอางวา เมนไมมเนอทพอใหใส แตเหตผลทแทจรงคออะไร?

• การ “ซอน” สนคาเปนประโยชนตอผบรโภคอยางไร?

เมอผซอรขอมลนอยกวาผขาย

“Lemon Car”

ราคา (บาท)

จานวนทตองการ

Price Elasticity of Demand

D

5

100

รายไดของผขาย

Price Elasticity of Demand

ราคา (บาท)

จานวนทตองการ

Price Elasticity of Demand

10

D

5

5

6

ราคา (บาท)

จานวนทตองการ

D

10

5 20

7

Price Elasticity of Demand

จานวนทตองการ

ราคา (บาท)

Income Elasticity of Demand

Income Elasticity of Demand

วธวทยาของเศรษฐศาสตร(economic methodology)

O

สงบนเทงคาใชจายในการบรโภค

(บาท

)

รายไดตอเดอน (บาท)

อาหาร

เศรษฐศาสตรเลาเรองดวยแผนภาพ

เศรษฐศาสตรเลาเรองดวย Time Series

0

2,000

4,000

6,000

8,000

2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 25480%

20%

40%

60%

80%

GDP ของไทย การสงออกเปนรอยละของ GDP

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศและอตราการสงออกของไทย

ทมา: กระทรวงพาณชย, ธนาคารแหงประเทศไทย

พนลานบาท

อตราสวนกใช “เลาเรอง” ได

050

100150200250300350400450500

สหรฐ

อเมร

กา

ญปน

องก

ฤษ

ฟน

แลน

ด

อนโด

นเซ

ย

มาเล

เซย

ฟลป

ปนส

สงคโ

ปร

ไทย

เกาห

ลใต

ฮองก

ง

จน

อนเด

ย

อตราสวนการใชเชอเพลงตอรายไดตอหว ป 2548(จานวนตนหรอเทยบเทา ตอรายได 1 USD)

ทมา: British Petroleum Statistical Review of World Energy 2006, World Bank

ขอมล cross-section “เลาเรอง” ดกวาสดสวนหนตอรายไดของครวเรอนไทย แบงตามชนรายได

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

2000 2004 Poly. (2000) Poly. (2004)

ชนรายไดของครวเรอน (percentile)

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต

fig

0

25

50

75

100

0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000

scale ของกราฟ มผลทางจตวทยาการบรโภคอาหารตอป (ตอคน)

ปรมาณทซอตอป (กโลกรม

)

รายไดของผบรโภคตอป (บาท)

รายไดของรายไดของผบรโภคผบรโภค ((บาทบาท))

ปรมาณทซอปรมาณทซอตอปตอป ((กโลกรมกโลกรม))

05,000

10,00015,00020,000

10254570

100

fig

0

100

200

300

400

0 5000 10 000 15 000 20 000

scale ของกราฟ มผลทางจตวทยา (ตอ)

การบรโภคอาหารตอป (ตอคน)

ปรมาณทซอตอป (กโลกรม

)

รายไดของผบรโภคตอป (บาท)

รายไดของรายไดของผบรโภคผบรโภค ((บาทบาท))

ปรมาณทซอปรมาณทซอตอปตอป ((กโลกรมกโลกรม))

05,000

10,00015,00020,000

10254570

100

fig

อตราการวางงาน

(%)

Unemployment

1989 1991 1992

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3-10

-5

0

5

10

15

เมอไหรท “ขาวด” เปนขาวดจรงๆ?

1990

fig

อตราการเปลยนแป

ลงของอตราการวางงาน (%

)

Unemployment

Rate of changein unemployment

1989 1990 1991 1992

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3-10

-5

0

5

10

15อตราการวางงาน

(%)

เมอไหรท “ขาวด” เปนขาวดจรงๆ? (ตอ)

มลคา = ปรมาณ x ราคา• การ “แยกสวน” ตวเลขตางๆ ออกเปนองคประกอบ จะทาใหเราเขาใจไดดขนวา ใคร

ไดหรอเสยประโยชนจากตวเลขทสงขนหรอลดลง• ยกตวอยางมลคาการสงออกขาวเปรยบเทยบ 2545 เทยบกบ 2548:

• จะเหนไดวามลคาสงออกขาวทเพมขนนนเกดจากราคาขายทสงขนเปนสวนใหญ (93%) มาจากปรมาณเพมขนเปนสวนนอย (7%)

• เมอเทยบตวเลขนกบราคาทรฐบาลรบซอขาวเปลอก จะพบวาคนทไดประโยชนสวนใหญจากมาตรการนคอพอคาคนกลาง ไมใชเกษตรกร

0

20

40

60

80

100

2545 2548

70

9323พนลานบาท

สวนตางทเกดจากราคาขาว

สวนตางทเกดจากปรมาณขาว

มลคาสงออกขาว สวนตางมลคาสงออก

93%

ทมา: กรมสงเสรมการสงออก

7%