View
5
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Elektropnömatik Sistemlerin
Programlanabilir Denetleyiciler ile kontrolü
Dersin Amacı
Pnömatik sistemlerde kullanılan elektrik kumanda elemanlarını tanıtmak.
Kumanda elemanları ve pnömatik valfleri kullanarak elektropnömatik sistemleri kurmak
Elektro pnömatik sistemleri PLC programlanabilir denetleyicileri kullanarak kurabilmek.
KAYNAKLAR Ders notları
Fluidsim kullanım kılavuzu
PLC kullanım kitabı ve programlar
ELEKTROPNÖMATİK VALFLER Elektrik enerjisi ile konum değiştiren Valflere
selenoid valfler denir.
• Bir solenoid valf AC ve DC
olmak üzere iki çeşit uyarı
alabilir
• Herhangi bir voltajdaki AC ve
DC bobin aynı güçte ise
değiştirilebilir
. Düşük ve yüksek güçteki
bobinler değistirilemez. Akış
kesiti ve yay gerginliği bobin
gücüne uygun olmalıdır
12V dc
24V dc
24V 50/60 Hz
48V 50/60 Hz
110/120V 50/60 Hz
220/240V 50/60 Hz
ELEKTRO PNÖMATİK VALFLER
Selenoid bobinli yay geri dönüşlü valf
Selenoid bobinli impuls valf
Elektrik sembolü
Elektrik sembolü
ELEKTROPNÖMATİK VALFLER
Selenoid bobinler valfin içerisinde bulunan sürgüyü çekmek için mıknatıslanma oluştururlar
Selenoid bobinler genellikle 1-6 W güç harcarlar
Slenoid bobini valfe takmadan uzun süre enerji altında bırakmak bobine zarar verir.
Slenoid bobin, üzeri emaye kaplı bakır telden sarılarak oluşur.
Manyetik Silindirler
Şekil : Manyetik silindir iç yapısı
Manyetik piston sensörü
5m/s piston hızına kadar sensörler sorunsuz olarak algılama yapabilirler.
Manyetik sensörlerin iki çeşidi vardır.
Elektronik çıkışlı sensörler, uzun ömür, dayanım ve hızlı anahtarlama yeteneğine sahiptirler.
Reed çıkışlı sensörler ise universal besleme ile çalışma avantajına sahiptir.
Manyetik sensörün elektrik sembolü ve bağlantısı
Reed çıkışlı
Manyetik sensör
Elektronik çıkışlı
Manyetik sensör
Pnömatik ile yapılan sistemlerde kullanılan elektrik malzemeleri sembolleri
Gerilim beslemesi
Ölçme cihazları
Motorlar
Röleler
Kontaklar
Kontroller PLC
Gerilim beslemesi 3 fazlı AC gerilim 380 V 50Hz
P= SQRT(3) *U*I*COS(Ø)
1 Fazlı AC gerilim kaynağı 220V 50 Hz P= U*I*COS(Ø)
Gerilim beslemesi Dc gerilim
Zamana göre yönü ve şiddeti
Değişmeyen akımdır.
Semboller DC kaynak AC kaynak
Ölçme cihazları Basınç ölçer hava veya sıvı
Mesafe ölçer analog veya dijital
Ampermetre : Elektrik Akımını ölçer
Voltmetre : Gerilim ölçer
Ohm metre : direnç ölçer
İŞ ELEMANLARI ELEKTRİK MOTORLARI BİR FAZLI AC MOTOR.
Bir fazlı AC motor bir ana sargı bir
yardımcı sargı ve kısa devre rotor ismi verilen dönen kısımdan oluşur. Yardımcı sargıya bağlı bir kondansatör yardımıyla oluşan faz farkıyla döner alan olan oluşur
ve bu döner alan içerisindeki rotor döner.
Küçük güçte yapılır. Buzdolabı motoru, çamaşır makinesi motoru ve kombi motorları bu türden motorlardır motor AC 220 50hz şebeke gerilimiyle direk bağlantı yapılarak çalıştırılabilir.
ÜÇ FAZLI AC ASENKRON MOTOR ÜÇ fazlı AC motorlar 380 50Hz
şebeke gerilimiyle çalışır. şebekeden gelen bir birinden 120 derece faz farkı bulunan şebeke gerilimi kutuplarda döner mıknatıs alanı meydana getirir ve içindeki rotoru döndürür. Rotorun dönüş hızı dönen mıknatıs alanı takip ettiğinden asenkron denilmiştir.
Çok sık Bakım istemeyen bu motorlar endüstriyel alanda en fazla kullanılan motorlardır.
FIRÇALI DC MOTOR Fırçalı doğru akım motoru kutuplarında
mıknatısları olan dönen kısımda ise endüvi denilen sargısı olan ve enerjinin fırçalar ve kollektör yardımıyla dönen kısma verilmesiyle hareket eden bir motordur.
Doğru akım motorunun hızı uygulanan gerilim büyüklüğüne göre ayarlandığından ve momenti yüksek olduğundan yüksek moment gerektiren sabit hız istenen yerlerde kullanılır.
Kendi içerisinde seri sargılı paralel sargılı hem seri hem paralel sargılı tipleri mevcuttur.
Elektrikli trenlerde, işleme kafalarında hız ayarlı konveyör sistemlerinde kullanılır.
Ayrıca küçük tipleri küçük elektronik cihazlarda oyuncaklarda çokça kullanılmaktadır.
STEP (ADIM) MOTORLARI Adım motorları rotoru güçlü
mıknatıs’dan yapılmış ve dişli yapıya sahiptir. Rotorun hareketini sağlamak için kutuplarında (stator) bulunan sargılara verilen akımla karşı mıknatıs kutbu oluşturulur . Üretici tarafından Her adımı 1,8 derece veya daha farklı derecelerde yapılır.
Motor elektronik malzemelerle yapılmış bir motor sürücüsü karta ihtiyaç duyar.
Sürücüye verilen her kare dalganın kaç derece hareket sağladığı bilindiğinden motor hareket miktarı ve hızı kontrol edilir. Motor bu özelliği sebebiyle eksen kontrolü istenen işlerde kullanılır.
Servo Motorlar Motorların dönen kısımları mıknatıslı olup elektronik
bir sistemle çalışırlar. Motor millerinden geri beslem alarak çalışan bu motorlar, çalışma aralığında her devirde aynı Torku verirler
400 W elektrik gücüne sahip bir motorun mil torku
2,7 Nm ve 1 sn süesince %300 tork değerine kadar ulaşabilir .
2000 d/dk ile 6000 d/dk arası
Geri besleme ile çalışan bu motorlar morun 1 turunu
1/10000 oranında pozisyonlayabilir.
Servo motorlar
Servo motor
Güç girişi Geri besleme
Encoder resolver
Servo sürücü
Servo motorlar
PLC
SERVO DRIVER
LİNEER VİDA
RÖLE
Elektrik uyartımıyla elektrik enerjisini yönlendiren çok kullanılan
Elektrik malzemesidir.
Mıknatıslanmayı sağlayan bir bobini ve birbirinden izole edilmiş
bakır kontaklar vardır. Bobin enerjisi kesildiğinde yay ile kontak yerine
Döner.
COM : Ortak uç
COM - NO : bobine enerji verilmişse elektriği iletir.
COM - NC : Bobinde enerji yoksa elektriği iletir.
aynı bobinle konum değiştiren 1- 2 – 3 - 4 bağımsız kontakları olan röleler
vardır
KONTAKTÖR Üç fazlı şebeke enerjisi için
hazırlanmış bobin kontrollü anahtardır.
Röle gibidir yüksek akımları iletmek için tasarlanmıştır.
Ana enerjiyi ileten kontakları normalde açık ve kumanda için kullanılan yardımcı kontakları normada açık ve normalde kapalı olarak yapılmıştır.
MOTOR KORUMA ŞALTERİ Motoru aşırı akımdan
korumak için kullanılır. Motorun çektiği akım bir süre
normal çekeceği akımdan yüksek olursa üzerindeki anahtar 0 konumuna gelir motora giden enerjiyi keser
Motor koruma şalterinin üzerinde akım ayarı vardır ve bu akım motorun etiketinde yazılı akımla aynı değere ayarlanır.
Motor koruma şalteri üzerindeki 0-1 anahtarla enerji geçişi kontrol edilir.
PUSH BUTON Buton elle tahrik ile elektrik enerjisini
ileten veya iletmeyi engelleyen malzemelerdir.
Push Butonlar yay geri dönüşlü kalıcı olarak yapılır.
Butonlar çok farklı ebatlarda ve şekillerde, birleşik veya ayrı şeklinde çok farklı şekillerde imal edilir. Kontak sayısı çoğaltılabilir
Endüstriyel elektrik panolarında genellikle 22mm delik çapına yerleşebilen resimde görülen butonlar kullanılır.
Anlaşılır olması bakımından yeşil başlık çalıştırma komutunu kırmızı başlık ise durdurma komutunu anlatır.
Işıklı ışıksız çeşitleride vardır.
NO NC NO/NC
Yay geri dönüşlü butonlar
Kalıcı butonlar
NC
Acil stop NO
(Switches) Anahtarlar Elektrik kumanda
sistemlerinde çevirmeli veya pozisyon değiştiği belli olan malzemelerdir.
sınır anahtarları ise yay geri dönüşlüdür. Mekanik bir hareketi sonlandırmak veya başka bir hareketi başlatmak amacıyla kullanılır.
Mekanik bir sitemin çarpması sonucu konumu değişen kontaklara sahip sınır anahtarları çok değişik şekillerde tasarlanır. Makara başlıklı, yay başlıklı, pin başlıklı v.s.
Isı,basınç,yağ seviyesi gibi değişimleri algılayan anahtarlarda vardır.
BİR VALFİN 0 -1 KALICI TİP ANAHTARLA ÇALIŞTIRILMASI
ANAHTAR 0 KONUMDAN 1 KONUMA ÇEVRİLDİĞİNDE VALF BOBİNİ ENERJİLENİR.
24V
OV
0-1 ANAHTAR
Bir pnömatik valfin start butonuyla çalıştırıp stop butonuyla durdurulması
Böyle bir işlem için röle kullanılmalıdır röle start butonuna basıldığında kontakları konum değiştirir ve kendi bobini kendi
kontağı tarafından beslenir. Stop butonuna basıldığında gelen enerji kesileceğinden röle bobini enerjisiz kalır. Valf ise röle nin açık kontaklarından biri ile çektirilir.
Devrenin stop durumu Devrenin start durumu
İki pnömatik pistonun iki yerden kontrol edilmesi devre şeması
Stop butonları normalde kapalı kontaklar seri start butonları paralel bağlanır Soru : B bağlantıda 3 yerden çalıştırılıyor 2 yerden durdurulabilir olsaydı devre nasıl çizilirdi
Bir pnömatik valfin start butonuyla çalıştırıp stop butonuyla veya on
saniye sonra kendiliğinden durdurulması
Zaman rölesinin, enerji verildikten 10 sn sonra enerjisi kesilmektedir.
Devrede S2 manyetik sınır anahtarı kullanılmıştır.
PRES SİSTEMİ
START BUTONUNA
BASILDIĞINDA
ÜST PİSTON AŞAĞI İNER
S2 MANYETİK YAKLAŞIM
ANAHTARINI GÖRDÜĞÜNDE
2 SN BEKLEME SÜRESİ BAŞLAR
2 SN SONUNDA V1 ENERJİSİ
KESİLİR ÜST PİSTON YUKARI
ÇIKAR S1 MANYETİK NAHTARINI
GÖRDÜĞÜNDE ALT PİSTON
YUKARI HAREKET EDER
S4 MANYETİK ANAHTARINI
GÖRDÜĞÜNDE 4SN BEKLEME
SÜRESİ BAŞLAR
BU SÜRENİN SONUNDA
VALFLERİN GÖREVİ SONA
ERER
STOP BUTONU HER HANGİ
DURDURMAK İÇİNDİR
DEVRENİN ÇÖZÜMÜ
BASKI BANDI Start butonuna
basıldığında m1
motor çalışır
Optik sensör
malzemeyi
algıladığında
motor durur.
Pnömatik aşağı
iner
S2- Manyetik sınır
anahtarı pitonu
aşağı indiğini
algıladığında 2 sn
bekleme süresi
başlar
Süre dolduğunda
piston yukarı
hareket etmeli ve
s1 sınır anahtarını
algıladığında
motor tekrar
çalışacaktır.
DEVRESİ
Recommended