Embos lecture 6

Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ íü

Õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäýä íºëººëºõ ÿìàð õ¿÷èí ç¿éë áàéíà âý?

Áàãààð àæèëëàõ äààëãàâàð

Õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäýä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë

Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä íèéãýì, ýäèéí çàñàã øèíæëýõ óõààí òåõíèêèéí õºãæèëòýé õîëáîîòîéãîîð õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàëä èëýðõèé àõèö, ¿ð ä¿í ãàðñàí õýäèé ÷

õ¿í àìûí ºñºëò, õºãæèõ ¿éë ÿâö îð÷íû áîõèðäîë ÿäóóðàë çýðãýýñ øàëòãààëñàí ýð¿¿ë àæ

òºðºõ ¸ñ, ãàæ çàí ¿éëòýé õîëáîîòîé ºâ÷èí ýìãýã óëàì èõñýõ õàíäëàãàòàé áîëîõ çýðýã íèéãìèéí ñºðºã òàëóóä ýð¿¿ë ìýíäýä àñàð èõ áýðõøýýë ó÷ðóóëàõ áîëîâ.

ªâ÷íèéã ¿¿ñýõ øàëòãààíààð íü:

¯ð òîãòîõ ¿åýñ ¿¿ññýí óäàìøëûí ýìãýã /ãåí õðîìîñîì ãýìòñýíýýñ/

¯ð òîãòñîíû äàðàà ¿¿ññýí òºðºëõèéí ýìãýã / æèðýìñýí ýõýýð äàìæèí óðàãò íºëººëñíººñ/

ßäóóðëûí ºâ÷èí /õ¿íñ, òýæýýëèéí äóòàãäàë, ýð¿¿ë àõóéí íºõö뺺ñ øàëòãààëàõ /

Áàÿðõëûí ºâ÷èí / àðõè, òàìõè, ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ, õºäºë㺺íèé õîìñäîë, ¿éëäâýðæèëòýýñ øàëòãààëàõ / õýìýýí àíãèëäàã áàéíà.

õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäýä

óäàìøèë, áèîëîãèéí õ¿÷èí ç¿éë 20.4% õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí 19.9%

ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý 8.5% õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàëûí õýâ ìàÿã 51.2%-èàð

òóñ òóñ íºëººëíº ãýæ ¿çäýã.

Ñ¿¿ëèéí 10 æèëä

ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí 2.3 äàõèí íýìýãäýæ

ýìíýëýãò èðæ áàéãàà 10000 õ¿í òóòàìä 62.3 ºâ÷íèé òîõèîëäîë á¿ðòãýãäýõ áîëæýý.

Îñîë ãýìòýëä ºðòºõ, ìýðãýæëýýñ øàëòãààëàõ ºâ÷èíä íýðâýãäýõ àþóë èõñýæ áàéíà.

Õºãæèíã¿é îðíóóä

ýð¿¿ë àìüäðàõ óõààíä àðä ò¿ìýí, èðãýäýý ñóðãàõàä èõýýõýí àíõààð÷ áàéíà.

Ýíý íü õàìãèéí õÿìä òºñºð, áîëîìæòîé àðãà þì.

ýð¿¿ë áàéõ ìýäëýãèéã äàäàë õýâøèë áîëãîæ ººð÷ëºõ íü òóí ÷óõàë àëõàì áàéäàã.

Õ¿í á¿ð ýð¿¿ë àìüäðàëûí ýð¿¿ë õýâ ìàÿãèéã äàäàë áîëãîæ ÷àäâàë íèéãýìä ýð¿¿ë àæ òºðºõ õàíäëàãà áèé áîëíî.

Ýð¿¿ë ìýíäèéí õýðýãöýý, à÷ õîëáîãäîë

Äýëõèé äàõèíä á¿õ óëñ îðîí õ¿í òºâòýé õºãæëèéí áîäëîãîä øèëæèæ

ýð¿¿ë ìýíä, áîëîâñðîë õî¸ðûã ò¿¿íèéã òîäîðõîéëîõ ãîë õ¿÷èí ç¿éë ãýæ ¿çýõ áîëëîî.

Ìîíãîëä

ýð¿¿ë ìýíäèéã õàìãààëàõ ñàéæðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààíä õàìò îëîí, èðãýäèéí îðîëöîî õàíãàëòã¿é

èðãýäèéí äóíä ýð¿¿ë ìýíäýý ººðºº õàðèóöàõ ñýòãýëãýý, ýð¿¿ë ìýíäýý õàìãààëàõ, ýð¿¿ë àæ òºðºõ òàëààð öýãöòýé ìýäëýã, çºâ õàíäëàãà òºëºâøèæ ÷àäààã¿é

ºâ÷ëºë, ýíäýãäýë, îñîë ãýìòëèéí ò¿âøèí áóóðàõã¿é, ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿ç¿¿ëýëò òîãòâîðòîé ñàéæðàõã¿é áàéíà.

íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí õºãæèëòýé õîëáîîòîé

õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàõ õýâ ìàÿã ººð÷ëºãäºæ, ç¿ðõ ñóäàñ, õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòíèé ºâ÷èí, çàðèì õîðò õàâäàð, æèíãèéí èë¿¿äýë, òàðãàëàëò, ÷èõðèéí øèæèí, áýëãèéí çàìûí õàëäâàð çýðýã õ¿íèé àæ òºðºõ äàäàë õýâøèëòýé õîëáîîòîéãîîð ¿¿ñýõ ºâ÷í¿¿ä íýìýãäýõ õàíäëàãàòàé áîëëîî.

Áàãààð àæèëëàõ äààëãàâàð

Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ ãýæ þó âý?

Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ ãýäýã íü:

Õ¿ì¿¿ñò ºâ÷ëºõººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ìýäëýã, ÷àäâàð, õàíäëàãà îëãîõ

Ýð¿¿ë àæ òºðºõ àìüäðàëûí çºâ äàäàë õýâøèëòýé áîëãîõ àðãà áàðèëä ñóðãàõ

ÝÌ-èéã äýìæèõ òààòàé îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí ñóðãàëò

Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîëûã õýí îëãîõ âý?

Ñóâèëàã÷ Ýì÷ Ñàéí äóðûíõàí

Õýðýãöýýòýé ñýäâèéã õýðõýí ñîíãîõ âý

Àíõààðàõ ç¿éë: Õýíä çîðèóëàãäñàí /õ¿¿õýä, íàñòàí, íàñàíä

õ¿ðñýí õ¿ì¿¿ñ, õàìò îëîí/

Ñýäâèéí àñóóäëûã ñóðàëöàã÷äààñ ººðñ人ð íü ãàðãóóëàõ

Òóõàéí ñýäýâ íü çàéëøã¿é ìýäýõ ìýäëýãèéã îëãîõîä ÷èãëýãäñýí îíîëûí ¿íäýñëýëòýé, àñóóäàëä òóëãóóðëàñàí

¯íýëýõ Үйлчлүүлэгчиä ÿìàð хэрэгцээ áàéíà ? Ýрүүл мэндийн ойлголтын түвшин ямар

байна вэ? Эрүүл мэндийн асуудлыг шийдэхийн тулд

òóõàéí õ¿í ямар мэдлэг, ямар ç¿éëèéã ìýäýæ áàéíà вэ?

Ñурах чадамж ямар байна вэ? Ñурах сонирхол, õ¿ñýë байна óó? Æèøýý:

áóÿíû òàðãà Ñóâèëàã÷ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí өөрийнх нь

мэдлэг, туршлага дээр тулгуурлаж илүү ямар мэдýýëýë өгч чадах вэ?

Сурах орчин ÿìàð áàéíà? Сурахад зориулсан боломжтой нөөц áàéãàà

ýñýõ

Ажил

Амьдрал

Гэр б¿л / хамт олон

Хамт олны б¿тэц, соёл

Амьдралын нєхцєл/хамт олны орчин

Õамт олны эр¿¿л мэндийг тодорхойлох х¿чин з¿йлс

Àñóóäàë

Ýð¿¿ë ìýíäèéí òàëààðõ ìýäëýãèéí õîìñäîë

ªâ÷íèé òàëààðõ ìýäëýã äóòóó, ìýäëýãã¿é

Õîð óðøãèéí òàëààð ìýääýã ÷ ººð÷ëºõèéã õ¿ñäýãã¿é

Íýãýíò òîãòñîí áóðóó çàí ¿éëèéã õýðõýí ººð÷ëºõ âý?

Áàãèéí äààëãàâàð

Зан үйлийг тогтвортой өөрчлөх зарим аргууд Äàâòàõ áà áàòàëãààæóóëàõ. Ìýäýýëëèéã

àëü áîëîõ îëîí ñóâãààð äàâòàõ Òîõèîëäîæ áîëîõ áýðõøýýëèéã àðèëãàõ.

Òîõèîëäîæ áîëîõ áýðõøýýëèéã àíõíààñàà ìýäýæ äàâàí òóóëàõ, çàéëñõèéõ àðãà çàìóóäûã îëîõ

Òîãòñîí çàí ¿éëòýé õîñëóóëàí ººð÷ëºõ. Æèøýý íü ø¿äýý óãààõ ¿åäýý ýìýý óóõ, ýñâýë óòñààð ÿðüæ áàéõ ¿åäýý äàñãàë õèéõ ãýõ ìýò

ªºðèé㺺 õÿíàõ. ªºðòºº õÿíàëò òàâèõ íü ÷óõàë, æèøýý íü áè÷èæ òýìäýãëýõ

Äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ. Íàéç íºõºä õàìò îëíîîð íü õàìðóóëàõ (¿ð ä¿íòýé àðãà)

ýð¿¿ë ìýíäèéí òàëààðõ ¿íäñýí ìýäýýëëèéã àíõ ñîíñîõ

àíõààðëàà õàíäóóëàõ ñîíèðõîõ îéëãîõ итгэл үнэмшил бий болох òîãòîîõ ýðãýí ñàíàõ øèéäâýð ãàðãàõ çàí ¿éëýý ººð÷ëºõ оролдлого хийх çàí ¿éëýý ººð÷ëºõ ñýäëèéã äàõèí àâàõ ººð÷ëºãäñºí çàí ¿éë òîãòìîëæèõ

Çàí ¿éë ººð÷ëºãäºõ ¿å øàòóóä

Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóëãàìäñàí àñóóäëûã òîäîðõîéëîõ

Àéëãàí ñ¿ðä¿¿ëñýí ñºðºã ìýäýýëëýýñ çàéëñõèéõ, àëèâàà ¿éëäýë, á¿ëýã õ¿ì¿¿ñèéã áóðóóòãàõààñ çàéëñõèéõ

Ñýäýâ íü ÷èãëýë ÷èãëýëýýð ºãºãäºõ ìýäýýëëèéã çàíãèäàæ áàéõ

Õýðýãöýýòýé ñýäâèéã õýðõýí ñîíãîõ âý

Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõîä áàðèìòëàõ çàð÷èì

Õýí çààõ, õýäýí õ¿í îðîëöîõûã òîäîðõîéëîõ Ñóðàõ ñîíèðõîëòîé öàãèéã òîõèðóóëñàí ªðãºí õýðýãëýýíèé ýíãèéí ÿðèàíû ¿ãñèéã

õýðýãëýíý Íýí øààðäëàãàòàé, ºãººæòýé ç¿éëñèéã ýõëýí

çààíà Õóãàöàà áàãà øààðäñàí Çóðàãò ¿ç¿¿ëýí, òºðºëõ õýë äýýð áè÷ñýí

ñàíàìæ, ãàðûí àâëàãà, òàðààõ ìàòåðèàë, âèäåî êèíî àøèãëàõ

Ä¿ãíýõ

Өвчтөн сурсан уу? Өвчтөн хэр сайн сурсан бэ? Өвчтөн сурсаныг чи яаж мэдэх вэ?

Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõîä áàðèìòëàõ çàð÷èì

Íàñ, õ¿éñíèé ÿëãàà Ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàë Áîëîâñðîëûí áàéäàë Àìüäðàëä îéð, ñîíèðõîëòîé õýëáýð ¯ð ä¿íã òîîöñîí

ÝÌÁÎÑ ÿâóóëäàã àðãà:

Ñóðàëöàã÷ òºâòýé ñóðãàëò: Ñóðàëöàã÷ íà𠺺ðèéí õýðýãöýýíä ¿íäýñëýæ, ìýäëýã, ÷àäâàð, õàíäëàãûã îëæ àâäàã.

Àñóóäàë äýâø¿¿ëñýí ñóðãàëò: Õ¿ì¿¿ñ ººðò áèé áîëîõ áîëîí áèé áîëñîí àñóóäëûã èëð¿¿ëæ øèéäâýðëýõèéã ýðìýëçäýã ó÷èð àñóóëò òàâüæ, áàãøààñ øèíý ìýäýýëýë îëæ àâàõûã ýðìýëçäýã

ÝÌÁÎÑ-ûã ÿâóóëàõ õýëáýð:

Ãàíöààð÷èëñàí

Íèéãìèéí õàëäâàðò ºâ÷òýéõ¿ì¿¿ñ

Ìýñ çàñàë õèéëãýñýí

Õýñýã÷èëñýí

ÝÌÁÎÑ-ûã ÿâóóëàõ õýëáýð:

ªðãºí îëíûã õàìàðñàí Òåëåâèç, ðàäèî, ñîíèí

õýâëýë, òàðààõ ìàòåðèàë

ÝÌÁÎÑ-ûã ÿâóóëàõ õýëáýð:

ÝÌÁÎëãîõûí à÷ õîëáîãäîë:

ªâ÷ëºõººñ ó/ñ ìýäëýã îëãîíî Ýð¿¿ë àæ òºðºõ ¸ñíû çºâ äàäàë õýâøèëòýé

áîëãîíî Ýð¿¿ë ìýíääýý òàâèõ õàíäëàãûã ººð÷èëíº Àæëûí ÷àäâàð, àìüäðàëûí ÷àíàðûã

äýýøë¿¿ëíý Íàñëàëòûã óðòàñãàíà ÝÌÁ-òîé áîëñíîîð ÝÌ-èéã äýìæèã÷èä áîëíî Ýð¿¿ë ìýíä íü àç æàðãàë àâ÷èðíà

Эр¿¿л ажилчид

Чанартай б¿тээгдх¿¿н

Амжилттай бизнес

Эр¿¿л эдийн засаг

Тогтвортой хєгжил

Ажил, Эр¿¿л мэнд ба Хєгжил

Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà