Etyka

Marcin Boryczkownsmb@univ.gda.pl

Etyka – nauka o moralności. 2 aspekty etyki:Ocenno – normatywnyOpisowyMoralność – konkretne relacje człowiek – inne

istoty

Etyka normatywna – opisuje w jaki sposób powinniśmy postępować

Etyka opisowa – bada faktyczny sposób postępowania w sferze moralnej

Metaetyka – przedmiotem badań jest język moralności

Składają się na nią powinności przekazywane w formie zasad czyli zakazów i nakazów moralnych:

• Szanowanie samego siebie• Szanowanie innych ludzi• Szanowanie innych istot

Jakie kryteria stosuje się przy ocenie moralnej czyjegoś działania?

Na czym polega moralna dobroć?Na czym polega moralna słuszność?• Deontologizm – realizacja maksymy zgodnej z

prawem moralnym• Konsekwencjalizm – pozytywne konsekwencje

Bada faktyczny sposób postępowania w sferze moralnej. Składają się z dwóch działów:

• Psychologia moralności – bada zależności między życiem psychicznym człowieka i jego życiem moralnym:

Psychologia oceniania moralnegoPsychologia postępowania

• Socjologia moralności – bada związki między życiem społecznym a życiem moralnym

Czynniki determinujące charakter życie moralnego:

Przyrost naturalnyGęstość zaludnieniaFormacje społeczno – polityczne:Społeczeństwo industrialne/nowoczesneSpołeczeństwo postindustrialne/ponowoczesne

Szczególny typ namysłu nad etyką właściwąCharakterystyczne problemy metaetykiNurty metaetyki:• Naturalizm metaetyczny – oceny etyczne

posiadają wartość poznawczą• Intuicjonizm – poznanie etyczne ma charakter

intuicyjny• Emotywizm – sądy etyczne jako narzędzia

wyrażania emocji

Geneza etyki, stanowiska:• Hobbes – etyka jest efektem umowy• Chrześcijaństwo – moralność to zgodność

między wolą człowieka i BogaKoncepcja egoizmu jako źródła moralności Indywidualizm – naukowe wyjaśnienie

zjawiska moralności

Tradycja indyjskaTradycja chińskaTradycja buddyjskaTradycja islamskaTradycja żydowskaTradycja europejska

Wczesna etyka indyjska (1500 – 800 p.n.e.)Etyka hinduizmu: • Aśrama – cykl życia• Dharma – obowiązek• Karma – działanie• Puruszarta – cel człowieka

Etyka dżinizmu:• Ahimsa• Satja• Astya• Brahmacharya• apigraha

Etyka Gandhiego:• Satya• Ahimsa• Satyagraha

Początki islamu, działalność Mahometa:• Rola objawienia• Historia Adama• Taqwa• Ummah• Zakat• Dżihat• Rola społeczności muzułmańskiej

Stanowiska w zakresie etyki:• Mutazylici – człowiek ma wolny wybór, rola

rozumu, zaprzeczenie „złośliwej” istocie Boga• Tradycjonaliści – nie rozum a objawienie jest

źródłem oceny moralnej, ludzie nabywają odpowiedzialności za swoje działania

Czyny obowiązkoweDziałania zalecaneDziałania dozwoloneDziałania, których się odradzaDziałania kategorycznie zakazane

Al – Farabi Ibn Sina (Awicenna) Ibn Ruszd (Awerres)Sufizm