View
4
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Ayşe KAYA
ÇAMLIYAYLA (MERSİN) VE GÜNEYDOĞUSUNUN JEOLOJİK VE
TEKTONİK İNCELEMESİ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
ADANA, 2006
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ÇAMLIYAYLA (MERSİN) VE GÜNEYDOĞU’ SUNUN
JEOLOJİK VE TEKTONİK İNCELEMESİ
Ayşe KAYA
YÜKSEK LİSANS TEZİ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANA BİLİM DALI
Bu tez …/…./….. Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oy Birliği İle Kabul Edilmiştir. İmza ………………....... İmza ……………………… İmza ……………………
Prof.Dr. Cavit DEMİRKOL Prof.Dr. U.Can ÜNLÜGENÇ Yrd.Doç.Dr. Alican KOP
DANIŞMAN ÜYE ÜYE
Bu tez Enstitümüz Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalında hazırlanmıştır. Kod No: Prof.Dr. Aziz ERTUNÇ Enstitü Müdürü Bu Çalışma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Tarafından Desteklenmiştir. Proje No: MMF2005YL32 Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı fikir ve sanat eserleri kanunundaki hükümlere tabidir.
ÖZ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
ÇAMLIYAYLA (MERSİN) VE GÜNEYDOĞU’ SUNUN
JEOLOJİK VE TEKTONİK İNCELEMESİ
Ayşe KAYA
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
Danışman : Prof. Dr. Cavit DEMİRKOL
Yıl : 2006, Sayfa : 44
Jüri : Prof. Dr. Cavit DEMİRKOL
Prof. Dr. Ulvi Can ÜNLÜGENÇ
Yrd. Doç. Dr. Alican KOP
Çalışma alanı, Mersin ilinin 30 km kuzeyinde yer alan Çamlıyayla (Namrun)
ilçesi ve ilçenin güney kesimindeki yaklaşık 110 km2 lik alanı kapsar. Bu çalışmada 6 ayrı kaya stratigrafi birimi ayırt edilmiştir.
İnceleme alanının temelini Alt-Orta Triyas zaman aralığında sığ denizel bir ortamda çökelmiş olan Dişdöken formasyonu oluşturmaktadır. Bu birim üzerine açısal uyumsuz olarak Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu gelir. Daha üstte ise tektonik dokanakla peridotit, serpantinit, gabro, radyolarit ve kireçtaşı bloklarından oluşan Fındık karmaşığı olarak ayırtlanan birim bulunmaktadır.
Tersiyer yaşlı birimin en alt kesimini kumlu, siltli, killi kireçtaşlı, marnlı, fosil içerikli ve sığ denizel ortamda çökelmiş Alt-Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu oluşturur. Kaplankaya formasyonu Mesozoyik yaşlı birimler üzerine açısal uyumsuz olarak bulunmaktadır. İnceleme alanında Kaplankaya formasyonu ile yanal ve düşey yönde geçişli bir ilişki sunan, Orta Miyosen yaşlı ve bol fosil içerikli resifal kireçtaşları Karaisalı formasyonu olarak tanıtılmıştır.
İnceleme alanındaki en genç çökelleri karasal Kuvaterner yaşlı alüvyonlar oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Stratigrafi, Mesozoyik, Senozoyik, Çamlıyayla, Mersin.
I
ABSTRACT
MSc THESIS
GEOLOGICAL AND TECTONICAL INVESTIGATION OF
ÇAMLIYAYLA (MERSİN) AND IT’S SOUTH EAST
Ayşe KAYA
DEPARTMENT OF GEOLOGICAL ENGINEERING
INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES
UNIVERSITY OF ÇUKUROVA
Supervisor : Prof. Dr. Cavit DEMİRKOL
Year : 2006, Pages : 44
Jury : Prof. Dr. Cavit DEMİRKOL
Prof. Dr. Ulvi Can ÜNLÜGENÇ
Yrd. Doç. Dr. Alican KOP
The study area, which is located to the 30 km north of Mersin, city, covers an area of approximately 110 sq. km, in the town of Çamlıyayla (Namrun) and it’s south. As a conclusion of this study, six litostratigraphic units have been distinguished and mapped within the study area. Early-Middle Triassic aged Dişdöken Formation which was deposited in a shallow marine environment, represents the oldest rock units of the study area. This unit is angular unconformably overlain by the Jurassic-Cretaceous Demirkazık Formation. Fındıkpınarı Complex composed of peridotite, serpantinite, gabro, radiolarite and limestone blocks, is located tectonically over the both units.
Early-Middle aged Kaplankaya Formation forms at the base of the Tertiary units which consists of sandstone, siltstone, marl, clayey limestone, fosilliferous and which was sedimented in a shallow marine environment. Also Kaplankaya Formation overlies the Mesozoic units with angular unconformity. In the study area, Middle Miocene aged reefal originated fosilliferously limestone, which has lateral and vertical transitional contact relation with Kaplankaya Formation, has been distinguished as Karaisalı Formation.
Quaternary terrestrial alluviums forms the youngest sediments in the study
area.
Key words: Stratigraphy, Mesozoic, Senozoic, Çamlıyayla, Mersin.
II
TEŞEKKÜR Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği
Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanan bu çalışma,
MMF2005YL32 nolu proje kapsamında Araştırma Fonu tarafından desteklenmiştir.
Bu projeyi destekleyen Ç.Ü Araştırma Fonuna katkılarından dolayı teşekkür ederim.
Tüm çalışmalarım süresince yapıcı eleştirileri ile bana yön veren, aydınlatıcı
bilgileri ile çalışmalarımın devamlılığını ve destekleri ile tezimin tamamlanmasını
sağlayan danışman hocam Prof. Dr. Cavit DEMİRKOL’ a;
Tez çalışmalarımda değerli bilgilerinden yararlandığım, katkılarıyla tezimin
tamamlanmasını sağlayan hocalarım; Prof. Dr. UlviCan ÜNLÜGENÇ, Yrd. Doç. Dr.
Alican Kop ’a, Araş. Gör. Ulaş İnan SEVİMLİ, Araş. Gör. Ali ÖZVAN ve bugüne
değin emeği geçen bütün hocalarıma,
Tezin tamamlanması aşamasında ve arazi çalışmalarım sırasında benden
yardımlarını esirgemeyen meslektaşlarım başta Turgut AKSU olmak üzere, Özkan
AŞIK, Akın COŞKUNER ve Seçil ONUR ’a;
Arazi çalışmalarım esnasında maddi ve manevi yardımlarını esirgemeyip
bütün olanaklarını bizlere sunan meslektaşım Turgut AKSU’nun halası Ülkü
TOPBAŞ ve eniştesi Kuddüs TOPBAŞ ’a;
İnce kesitlerin hazırlanması çalışmalarında yardımcı olan Maden
Mühendisliği Bölümü İnce Kesit Laboratuar Teknisyeni Osman İBİLİ ’ye;
Ve bugüne değin beni yetiştiren, her aşamada ilgilerini ve desteklerini
gördüğüm aileme, arkadaşlarım Çevre Mühendisi Sibel DEMİRCİ ve Radyoloji
Teknikeri Fatma EMELCE ’ye;
Ayrıca Yüksek Lisans öğrenimim boyunca bana her konuda destek olan
nişanlım Tayfun DEMİRTAŞ ’a;
En içten teşekkürlerimi sunarım.
III
İÇİNDEKİLER SAYFA
ÖZ…………………………………………………………………..………… I
ABSTRACT………………………………………………………………….. II
TEŞEKKÜR………………………………………………………………….. III
İÇİNDEKİLER……………………………………………………………….. IV
ŞEKİLLER DİZİNİ…………………………………………………………... VII
1. GİRİŞ………………..……………………………………………………... 1
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR………………………………………………….. 4
3. MATERYAL METOT……………………………………………………... 8
3.1 Arazi Öncesi Büro Çalışmaları…………………………………………. 8
3.2 Arazi Çalışmaları……………………………………………………….. 8
3.3 Laboratuvar Çalışmaları………………………………………………… 9
3.4 Değerlendirme ve Tez Yazım Çalışmaları……………………………… 9
4. ARAŞTIRMA BULGULARI………………………………………………. 10
4.1 Stratigrafi………………………………………………………………... 10
4.1.1 Mesozoyik……………….………………………………………... 12
4.1.1.1 Dişdöken Formasyonu (TRd)……………………………... 12
4.1.1.2 Demirkazık Formasyonu (JKd).…………………………... 15
4.1.1.3 Fındıkpınarı Karışığı (Mfk)……………………………….. 18
4.1.2 Senozoyik…………….…………………………………………… 20
4.1.2.1 Kaplankaya Formasyonu (Tkp)………………………….... 20
4.1.2.2 Karaisalı Formasyonu (Tka)………………........................ 24
4.1.3 Kuvaterner……………………………………………………..….. 30
4.1.3.1 Alüvyon (Qal)………………………….………………….. 30
4.2 Yapısal Jeoloji……….………………………………………………….. 31
4.2.1 Doğrultu ve Eğimler………………………..……………………… 31
4.2.2 Uyumsuzluklar………………………………………………..…… 32
4.2.3 Kıvrımlar………………………………………………………..…. 32
4.2.4 Faylar……………………………………………….……………… 34
4.3 Jeomorfoloji…………………………………………………………….... 37
IV
4.4 Jeolojik Evrim……………………………………………………………. 38
4.5 Ekonomik Jeoloji………………………………………………………… 39
5. SONUÇ VE ÖNERİLER…………………………………………………..… 41
KAYNAKLAR…………………………………………………………………. 42
ÖZGEÇMİŞ……………………………………………………………………... 44
V
EKLER
Ek – 1 Bölgenin Genelleştirilmiş Jeoloji Haritası
Ek – 2 Bölgenin Jeoloji Enine Kesitleri
VI
ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA
Şekil 1.1. İnceleme alanının yer bulduru Haritası……………………………. 3
Şekil 4.1. İnceleme alanının genelleştirilmiş stratigrafi kesiti…..…………… 11
Şekil 4.2. Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken formasyonunun orta kısımlarında
gözlenen killi marnlı seviye….………….…………...…………….. 13
Şekil 4.3. Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonunun tabanında gözlenen
Alt Jura yaşlı kireçtaşları….….………………………………..…… 16
Şekil 4.4. Magmatik kaya kompleksi, Mersin ofiyoliti ve kendisinden yaşlı
bloklarını içerisinde bulunduran Fındıkpınarı karışığının genel
görünümü…………………………………………………………… 19
Şekil 4.5. Alt–Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu içerisinde gözlenen
linyitli seviye...………..……………………………………..……… 21
Şekil 4.6. Çalışma alanı dışındaki Tersiyer yaşlı Kaplankaya ve Karaisalı
formasyonlarının uyumlu dokanak ilişkileri……...……………….... 22
Şekil 4.7. Karaisalı formasyonu ile Kaplankaya formasyonunun uyumlu
dokanak ilişkisi………………………………………………...….... 25
Şekil 4.8. Karaisalı formasyonu ile Kaplankaya formasyonunun uyumlu
dokanak ilişkisi………………………………………………...….... 25
Şekil 4.9. Karaisalı formasyonu içerisinde bulunan Echinode mate ailesinden
Echinid örnekleri…..…..……………………………………………. 27
Şekil 4.10.Karaisalı formasyonu içerisinde bulunan Echinode mate ailesinden
Echinid örnekleri…..…..……………………………………….……. 27
Şekil 4.11.Karaisalı formasyonu içerisindeki Pelecypode gruplarından
Pectinidae kavkı örnekleri…………..………………………………. 28
Şekil 4.12.Karaisalı formasyonu içerisindeki Pelecypode gruplarından
Pectinidae kavkı örnekleri...………………………………………… 28
Şekil 4.13.Alpin orojenezi sıkışma tektoniği sırasında Mesozoyik yaşlı
Demirkazık formasyonunda oluşan kıvrımlar….….……..…………. 32
Şekil 4.14.Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu ile Alt-Orta Miyosen
yaşlı Kaplankaya formasyonu arasındaki faylı dokanak..….………... 35
VII
Şekil 4.15.Kaplankaya formasyonu içerisindeki sol yanal doğrultu atımlı
fay..………………………………………..……………................... 36
Şekil 4.16.Kaplankaya formasyonu içerisinde gözlenen kömürlü seviye……… 39
Şekil 4.17.Zevzek Tepe (G4) ’nin kuzeybatı kesiminde Altıparmak mevkii
içindeki kapalı kömür işletmesi…………………………..………..... 40
VIII
1. GİRİŞ Ayşe KAYA
1. GİRİŞ
Bu çalışma ile Çamlıyayla (Mersin) dolayında yüzlenen kayaç birimlerinin
jeolojik özellikleri incelenmiştir.
Çalışma alanı, Orta Toroslar’da yer alan Mersin ilinin yaklaşık 30 km
kuzeyinde bulunmaktadır (Şekil 1). İnceleme alanı; 1 / 25 000 ölçekli Adana N33 –
d1 paftasının güney, Kozan N33 – d4 paftasının ise kuzey bölümlerini içermekte
olup, yaklaşık 110 km2 lik bir alanı kapsamaktadır. Topoğrafik yükseltiler 500 –
2000 m arasında değişmektedir. Genel olarak topoğrafik eğimin güneyden kuzeye
doğru arttığı gözlenmektedir. Yörede yer alan önemli yükseklikler kuzeyde (doğudan
batıya) Ayvagediği T. (1283 m.- J1), Kale T. (1334 m.- I3), Zevzek T. (1304 m.- G4,
G5), Kocabelen T. (1669 m.- C3), Güreş T. (1224 m.- B1) güneyde Tonsargedik T.
(1304 m.- J5), Güney T. (1253 m.- H11), Haranalı T. (1065 m.- F10), Ağılık T.
(1339 m.- D8, B10) sayılabilir. İnceleme alanı içerisinde bulunan tepelerde eğimler
12–17 o gibi yumuşak bir topoğrafyaya sahip olmasına karşın Cehennemdere
yatağında çok dik bir eğim belirlenmiştir. İnceleme alanının en önemli drenaj ağını
Cehennemdere oluşturmaktadır. Cehennemdere çalışma alanının kuzeybatısından K–
G doğrultusunda derin ve dik bir vadi içerisinde akarken inceleme alanının orta
kesiminde dirsek yapmakta ve D–B doğrultusunda akmaya devam ederek araziyi
kuzey ve güney olmak üzere iki kısma ayırmaktadır. Bitki örtüsü olarak; inceleme
alanı güneyinde yerleşim bölgeleri çevresinde meyve bahçeleri, kuzey ve
kuzeybatıda ise ormanlık araziler yer almaktadır. Bölgede Akdeniz iklimi hüküm
sürmekte olup, yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Bölge içerisinde yer
alan önemli yerleşim yerleri; Çamlıyayla (Namrun) ilçe merkezi (G2, G3, H2, H3),
Sebil köyü (F6), Alanyalı (Alaiye) (A11), Çevlik (I11), Çuvalga (I5) ve Çayırekinliği
(J2) mahalleleridir.
İnceleme alanı içerisinde asfalt yolu olan ilçe merkezi dışındaki diğer
alanlarda ulaşım, stabilize köy yolları ve orman yoları aracılığıyla Cehennemdere
vadisinin bazı kısımları haricinde her noktaya oldukça rahat bir şekilde
yapılabilmektedir.
1
1. GİRİŞ Ayşe KAYA
İnceleme alanının güneyinde, doğusunda, güneydoğusunda ve batısında kalan
alanlarda çeşitli jeolojik çalışmalar yapılmış olmasına rağmen, bu tezin konusunu
oluşturan inceleme alanında çok az sayıda jeolojik çalışma bulunmaktadır. Jeolojik
çalışmalar açısından bölgedeki eksikliğin giderilmesi amacıyla inceleme alanında bu
çalışma gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu çalışma ile inceleme alanının jeolojik
özellikleri saptanarak, jeolojik evriminin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.
2
1. GİRİŞ Ayşe KAYA
Şekil 1.1. İnceleme alanının yer bulduru haritası
3
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayşe KAYA
2 ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR
Akman (1982); Sebil köyü ve kuzeyini kapsayan Yüksek Mühendislik Tez
çalışmasında altı formasyon ayırt etmiştir. Yaşlıdan gence doğru; Üst Permiyen yaşlı
Mercenindere formasyonu, bunun üzerine açısal uyumsuzlukla gelen Üst Triyas yaşlı
Cehennemdere formasyonu, Jura–Alt Kretase yaşlı Taştepe formasyonu, hemen
üzerinde açısal uyumsuz yerleşen Üst Kretase yaşlı Tekir formasyonu ve Alt–Orta
Miyosen yaşlı Sebil formasyonudur. Sebil formasyonunu da kendi içerisinde;
Aracadere, Yellibelen, Kavlaktepe, Tepebaşı üyelerine ayıran çalışmacı, inceleme
alanının zaman içerisinde Palatin, Laramiyen, Fragosav ve Attik orojenik dönemler
etkisi altında kaldığını da belirtmiştir.
Ünlügenç (1986); “Kızıldağ yayla (Adana) dolayının jeoloji incelemesi” adlı
çalışmasında ayrıntılı jeoloji incelemesi yapmış ve bu çalışmayı Yüksek Lisans Tezi
olarak hazırlamıştır. İnceleme alanında farklı stratigrafik dizilim ve yapısal konum
sunan allokton, paraotokton ve otokton birimleri ayırtlamıştır. Paraotokton konumlu
birimleri; Permo–Karbonifer yaşlı Karahamzauşağı formasyonu, Mesozoyik yaşlı
Demirkazık kireçtaşı ile Yavça formasyonunun oluşturduğunu belirtmiştir. Allokton
konumlu Kızıldağ Melanjı ve Faraşa Ofiyolitinin Alt Maestrıhtiyen sonrası bölgeye
yerleştiğini açıklamıştır. Bölgede otokton konumlu Tersiyer yaşlı birimlerin ise
sırasıyla; Oligosen–Alt Miyosen yaşlı Gildirli formasyonu, Alt Miyosen yaşlı
Kaplankaya formasyonu ve Orta–Üst Miyosen yaşlı Karaisalı kireçtaşı olduğunu
belirtmiştir.
Yetiş ve Demirkol (1986); “Adana Baseni Batı Kesiminin Detay Jeoloji
Etüdü” isimli çalışmalarında temeli Paleozoyik yaşlı Yerköprü ve Karahamzauşağı
formasyonlarının oluşturduğunu, bölgede ayrıca Triyas–Kretase yaşlı Demirkazık
formasyonu ile havzanın düşey salınımlarla derinleştiği kesimlerde Üst Kretase yaşlı
Yavça formasyonunun bulunduğunu belirlemişlerdir. Allokton konumlu Kızıldağ
Melanjı ve Faraşa Ofiyoliti’nin bölgeye Maestrihtiyen’de belirten çalışmacılar,
Tersiyer yaşlı birimlerin Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı litostratigrafi birimlerinin
oluşturduğu düzensiz bir paleotopografya üzerinde gelişmiş olduğunu öne
sürmüşlerdir. Çalışmacılar ayrıca kısa mesafelerde yatay ve düşey yönde geçişler
4
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayşe KAYA
gösteren Tersiyer birimlerinin sırasıyla; Gildirli, Karsantı, Kaplankaya, Karaisalı,
Güvenç, Cingöz, Kuzgun ve Handere formasyonları olduğunu ortaya belirtmişlerdir.
Keniş (1988); ‘Sarıkavak (Tarsus - İÇEL) Manyezit Yataklarının Jeolojisi ve
Metallojenisi’ konulu Yüksek Lisans Tez çalışmasında; Jura–Kretase yaşlı;
Demirkazık kireçtaşı, Üst Kretase yaşlı; Kızıldağ Melanjı ve Mersin Ofiyoliti,
Oligosen–Alt Miyosen yaşlı; Gildirli formasyonu, Alt Miyosen yaşlı; Kaplankaya
formasyonu, Alt–Orta Miyosen yaşlı; Karaisalı kireçtaşı ile Kuvaterner yaşlı;
Alüvyon olmak üzere toplam 7 birim ayırtlanmış olup, ayrıca manyezit yatağının da
ayrıntılı etüdünü yapmıştır.
Demirkol (1989); Pozantı–Karsantı–Karaisalı (Doğu Toros) arasında kalan
platformun Karbonifer–Permiyen den günümüze kadar olan gelişimini bölümlere
ayırarak ortaya koymuş ve formasyonların litolojik özelliklerine dair detaylı bilgiler
vermiştir. Tersiyer yaşlı birimlerin Mesozoyik–Paleozoyik yaşlı birimler üzerine
uyumsuzlukla geldiğini ifade etmiştir. Miyosen başında (Burdigaliyen) güney ve
güneydoğu yönünde gelişen denizel transgresyon ile karadan beslenmenin etkin
olduğu alanlarda plaj–sığ denizel nitelikli kırıntılı sedimanlar (Kaplankaya
formasyonu) çökelirken, bunun dışında kalan topografik yükseltilerde ise resifal
nitelikli Karaisalı formasyonunun çökeldiği ileri sürülmüştür. Transgresyonun
Tortoniyen’e kadar kuzeye ilerlemesi nedeni ile kıyı çizgisi Karaisalı formasyonu ve
resif ilerisi fasiyes’inde kuzeye doğru ilerlemiş olduğu belirtilmiştir.
Usta (1989); “Kıralan Dolayının Jeolojisi” adlı Yüksek Lisans Tez
çalışmasında altı litostratigrafi birimi ayırt etmiş, stratigrafik kalınlık, litolojik
değişim ve ortamsal yorum için Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonunun
kalınlığını ölçmüş ve 1/25.000 ölçekli yapı haritası hazırlayarak bölgenin jeolojik
evriminin tarihçesini irdelemiştir.
Uçar (1991); “Bucak–Çokak (ADANA) Alanının Stratigrafisi” adlı Yüksek
Lisans Tez çalışması ile çalışma alanında Permo–Karbonifer yaşlı; Karahamzauşağı
formasyonu, Üst Triyas–Jura–Kretase yaşlı Demirkazık kireçtaşı, Oligosen–Alt
Miyosen yaşlı Gildirli formasyonu, Alt–Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu
ve Orta Miyosen yaşlı Güvenç formasyonlarını ayırtlamıştır.
5
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayşe KAYA
Avşar (1992); ‘Namrun (MERSİN) Yöresinin Bentik Foraminifer Faunası’
nın sistematik incelenmesi ile bölge stratigrafisi hakkında bilgi vermeyi amaçlayan
çalışmasında, bölgede Üst Kretase, Paleojen ve Neojen yaşlarında kaya birimlerinin
yüzeylenmiş olduğunu belirtmiştir. Ayrıca Üst Kretase’yi oluşturan ofiyolitik
malzemenin radyolarit, kireçtaşı blokları ve fliş karakterli çökellerden türediğini, Üst
Paleosen (İlerdiyen) çökellerinin ise kumtaşı, kiltaşı ve kumlu–killi kireçtaşından
ibaret olduğunu işaret etmiştir. Alt Eosen Küviziyen çökellerinin İlerdiyen ile
uyumlu olan kumtaşı, marn ve killi kireçtaşından oluştuğunu belirtmiştir. Orta Eosen
(Lütesiyen)’in kirli beyaz, sarı ve krem renginde iyi tabakalanmalı, killi kireçtaşları
ile temsil edildiğini belirten araştırmacı; killi kireçtaşı ve çakıltaşlarından oluşan
Neojen çökellerinin Lütesiyen çökelleri üzerine uyumsuz olarak geldiğini öne
sürmüştür.
Açlan (1993); ‘Namrun Güneydoğusu (MERSİN) Yöresinin Jeolojik ve
Petrografik İncelemesi’ başlıklı Yüksek Lisans Tez çalışmasında; Mesozoyik ve
Senozoyik yaşlı sekiz adet birim ayırtlamış, çalışma alanında temeli Jura–Kretase
yaşlı Demirkazık kireçtaşı (otokton), Üst Kretase yaşlı Mağmatik kompleks, Fındık
karmaşığı ve Mersin Ofiyoliti (allokton)’nin oluşturduğunu belirtmiştir. Çalışmacı,
bölgedeki Senozoyik birimlerin otokton konumlu Gildirli (Oligosen–Alt Miyosen) ve
Kaplankaya formasyonları (Alt Miyosen) ile Karaisalı kireçtaşı (Alt–Orta Miyosen)
tarafından temsil edildiğini ve Miyosen yaşlı birimlerinin temel üzerinde uyumsuz
konumlu olduğunu öne sürmüştür.
Şahinoğlu (1998); “Kocayer ve Şahna (MERSİN) Yöresinin Jeoloji ve
Petrografisi” konulu Yüksek Lisans Tez çalışmasında; bölgede yerleşme yaşı Üst
Kretase olan Ofiyolitik seri ve Ofiyolitli Melanj ile Miyosen kireçtaşlarını
ayırtlamıştır. Ofiyolitik serinin büyük bir bölümünün harzburjitlerden oluştuğunu ve
bunlarda da yoğun tektonik etkilere maruz kalmaları sonucu yaygın
serpantinleşmenin görüldüğünü belirtmiştir. Bölgesel olarak çok farklı kalınlıklarda
görülen bol fosilli ve üzerinde karstik yapıların fazla geliştiği Miyosen kireçtaşlarının
Ofiyolitik seri üzerine uyumsuz olarak geldiğini belirtmiştir.
6
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayşe KAYA
Tekbaş (2000); “Namrun güneyi (Çapar–Parmakkurdu arası) Ofiyolit
Diliminin Jeolojisi ve Petrografik İncelemesi” konulu Yüksek Lisans Tez
çalışmasında; sekiz ayrı litostratigrafi kaya birimi ayırt etmiştir. Bunlar sırasıyla,
Mesozoyik yaşlı olan Demirkazık kireçtaşı, Mağmatik kompleks, Fındık karmaşığı,
Mersin Ofiyoliti ile Senozoyik yaşlı Gildirli formasyonu, Kaplankaya formasyonu,
Karaisalı kireçtaşı, Alüvyon birimleridir. Çalışma alanında Mağmatik kompleks ve
Fındık karmaşığı birimlerini içeren kayaç topluluğu Mersin Ofiyolitli Melanj’ı olarak
tanımlamıştır.
Aydoğdu (2002); “Boğazpınar - Sandal (İÇEL) dolayının statigrafisi” Yüksek
Lisans Tez çalışmasında; Kaplankaya formasyonunun çökelme ortamının resif gerisi
olduğunu belirtmiştir. Karaisalı kireçtaşlarının resifal özellikli olduğunu,
Burdigaliyen–Langhiyen yaş aralığında çökeldiğini öne sürmüştür. Tersiyer yaşlı
Kaplankaya, Karaisalı formasyonlarının, Mesozoyik yaşlı Demirkazık formasyonu
üzerine açısal uyumsuzlukla geldiğini ve Kaplankaya ile Karaisalı arasında da yanal
ve düşey geçiş olduğuna da işaret eden araştırmacı, Çamlıyayla’nın yaklaşık 15 km
doğusundaki çalışma sahası içerisinde bulunan fayların Ecemiş ve Cevizlik faylarının
devamı niteliğinde olduğunu ileri sürmüştür.
Ekingen (2003); “Çamlıyayla (MERSİN) yöresinin Tektono Statigrafik
Özellikleri” Yüksek Lisans Tezinde, altı farklı kaya stratigrafisi birimi ayırt etmiştir.
Bunlar Orta Triyas–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu, Santoniyen–
Maestrıhtiyen yaşlı Yavça formasyonu, Üst Kretase yaşlı Fındıkpınarı karışığı,
Oligosen–Alt Miyosen yaşlı Gildirli formasyonu, Alt–Orta Miyosen yaşlı
Kaplankaya formasyonu ve bu formasyonla yanal ve düşey geçişli olan Alt–Orta
Miyosen yaşlı Karaisalı kireçtaşlarıdır.
Sevimli (2003); “Demirhisar (MERSİN KD’su) civarının jeolojisi ve
Sedimantolojik Özellikleri” konulu Yüksek Lisans Tez çalışmasında; Kuzgun ve
Karaisalı Formasyonlarına ait sedimantolojik kesitler çıkarmış ve derlediği
örneklerden elde ettiği bulgulara dayanarak Karaisalı formasyonuna Alt–Üst
Miyosen yaşını vermiştir. Çalışmacı alınan sedimantolojik kesitlere dayanarak
Kuzgun formasyonunun sığ denizel bir deltayik ortamda çökeldiğini açıklamıştır.
7
3. MATERYAL METOD Ayşe KAYA
3. MATERYAL METOD
‘Çamlıyayla (MERSİN) dolayının jeolojik incelemesi’ isimli bu çalışmada
toplam 110 km2 lik bir alanın 1/25 000 ölçekli jeolojik haritası hazırlanmıştır. Büro
çalışması, arazi çalışması, laboratuvar çalışması ve tez yazım çalışmaları olmak
üzere başlıca dört aşamada gerçekleştirilen bu çalışmanın ana amacı; stratigrafik ve
tektonik özelliklerini belirleyerek inceleme alanının jeolojik evrimini ortaya koymak
olmuştur.
Bu çalışmaya 2005 yılı bahar aylarında literatür ve kaynak araştırması
çalışmaları ile başlanmıştır. 2005 ve 2006 yıllarında ise arazi çalışmaları
gerçekleştirilmiştir.
3.1 Arazi Öncesi Büro Çalışmaları:
Bu aşamada öncelikle çalışma alanının 1/25 000 ölçekli topografik haritaları
ile genel olarak Adana havzası ve inceleme alanı ve yakın civarını kapsayan
bölgelerde yapılmış olan önceki çalışmalar derlenmiştir. Derlenen çalışmaların arazi
çalışması öncesi detaylı bir şekilde incelenmesi ve yorumlanması sonucunda
yapılacak arazi çalışmalarına ilişkin gerekli olan planlamalar yapılmıştır.
3.2 Arazi Çalışmaları:
Arazi çalışmaları evresinde öncelikle çalışmaların gerçekleştirilmesinde çok
önemli bir yeri olan konaklama ve arazide ulaşımı sağlayacak taşıt ihtiyacının
karşılanması işlemi gerçekleştirilmiştir. Daha sonra arazi çalışması sırasında gerekli
olan jeolog çekici, saha defteri, pusula, 1/25 000 ölçekli topografik harita, lup,
fotoğraf makinesi ve GPS temin edilmiştir.
Arazi çalışması sırasında; inceleme alanında yüzeylenen kayastratigrafi
birimler formasyon mertebesinde ayırtlanarak, bu formasyonların sınırları ile tabaka
ve fay gibi ölçülebilen yapısal unsurların konumları 1/25 000 ölçekli topoğrafik
harita üzerine işlenmiştir. Böylece bölgenin 1/25 000 ölçekli detay jeoloji haritası
8
3. MATERYAL METOD Ayşe KAYA
elde edilmiştir. İnceleme alanında yüzeyleyen tüm kaya birimleri ve bu birimler
içerisinde gözlenen tüm yapılardan çok sayıda düzlemsel yapılardan doğrultu ve
eğim ölçümleri yapılmış, gerekli görülen yerlerde, birimlerden örnek alma ve
fotoğraf çekme çalışması yapılmıştır. Ayrıca inceleme alanında yüzeyleyen tüm
birimlerin fiziksel özellikleri saha defterine ayrıntılı olarak işlenmiştir.
3.3 Laboratuvar Çalışmaları:
Arazi çalışmaları sırasında gerekli görülen yerlerden alınan kaya
örneklerinden Çukurova Üniversitesi Müh.–Mim. Fakültesi Jeoloji Mühendisliği
bölümü ince kesit hazırlama laboratuvarında ince kesitler hazırlanmıştır. Elde edilen
ince kesitler Jeoloji Mühendisliği Bölümünün ilgili öğretim elemanları ve
araştırmacılarınca polarizan mikroskoplarda incelenmiş ve elde edilen bulgulara
ilişkin fotoğraflar çekilmiştir.
3.4 Değerlendirme ve Tez Yazım Çalışmaları:
Arazi öncesi, arazi ve laboratuvar çalışmaları ile elde edilen tüm veriler
değerlendirildikten sonra, bölgenin stratigrafik ve tektonik konumunu ortaya koyan
harita, kesit, tablolar ve araziden alınmış görüntüler yardımı ile çalışma alanının
detay jeolojisini içeren bir yüksek lisans tez çalışması hazırlanmıştır.
9
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4 ARAŞTIRMA BULGULARI
4.1 Stratigrafi İnceleme alanı, Orta Toroslar’ın güney bölümünde yer alan Çamlıyayla
(Namrun) ilçesi ve ilçenin güney kesimindeki yaklaşık 110 km2 lik alanı kapsar.
Çamlıyayla (Namrun) ve yakın yöresindeki kaya birimlerini ve tektonostratigrafik
özelliklerini belirlemeyi amaç edinen bu çalışmada 6 ayrı formasyon belirlenmiştir.
Bunlar yaşlıdan gence doğru sırasıyla; Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken formasyonu,
Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu, Üst Kretase yaşlı Fındıkpınarı karışığı,
Alt–Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya ve Karaisalı formasyonları ile Kuvaterner yaşlı
alüvyonlardır (Şekil 4.1).
10
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.1. İnceleme alanının genelleştirilmiş stratigrafi kesiti
11
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.1.1 Mesozoyik
4.1.1.1 Dişdöken Formasyonu (TRd)
Dişdöken formasyonu adı ilk kez Serdar ve diğ. (1985) tarafından birimin
yüzleklerinin gözlendiği Dişdöken yayla civarındaki, kumtaşı, killi-kumlu kireçtaşı
ve kireçtaşı litolojileri için kullanılmıştır. Çalışma alanında benzer özellikleri
gösteren birim için aynı adın kullanılması uygun görülmüştür.
Dişdöken formasyonu çalışma alanının batı kesiminde oldukça sınırlı bir
alanda yüzlek vermektedir. Birimin yüzeylemesini, Ağılık T. (B9)’nin kuzeybatısı
(A7, A8, B8)’ndaki alanlarda görmek mümkündür (Ek-1).
Birim inceleme alanında başlıca; kireçtaşı, kumtaşı, marn ve killi
kireçtaşından oluşmaktadır. Birimin tabanında ayrışmış yüzeyi; gri-açık gri, taze
kırık yüzeyi; açık gri renkli, ince-orta tabakalı, sert-sağlam yapılı, oldukça çatlaklı ve
kırıklı, çatlak ve kırıkları kalsit dolgulu, mikritik dokulu, stramatolitik kireçtaşı
bulunmaktadır. Birimin üst seviyelerinde ise silttaşı ve şeylerle ardalanan ayrışmış
yüzeyi; bej-sarımsı gri, taze kırık yüzeyi; mavimsi gri renkli, ince tabakalı,
dayanımsız, kıymıksı-kırıklı yapılı ve metamorfizma geçirerek şistleşmiş kırmızımsı
sarı-alacalı renkli, laminalanmalı marnlar bulunmaktadır (Şekil 4.2). Daha üst
seviyelerde ise marn-dolomit ardalanması ve Orta Triyas yaşlı, ayrışmış yüzeyi; gri-
açık gri, taze kırık yüzeyi; gri renkli, orta-kalın tabakalı, kötü kokulu, sert-sağlam
yapılı, çatlaklı ve kırıklı, çatlaklar arası kalsit dolgulu, mikritik dokulu dolomitlere
geçiş gözlenmektedir.
12
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.2. Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken formasyonun orta kısımlarında gözlenen killi marnlı seviye (Cehennemdere vadisi içerisinden GB’ya bakış)
İnceleme alanında tabanı gözlenemeyen Dişdöken formasyonu üzerine açısal
uyumsuz olarak Demirkazık formasyonu gelmektedir.
Üzerindeki Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonuyla uyumsuz bir
dokanağa sahip olması yanında, bu dokanağın daha sonraki tektonik olaylara bağlı
olarak hareket etmiş olması nedeniyle, çalışma alanında Dişdöken formasyonunun
gerçek kalınlığı belirlenememiştir. Ancak birimin görünür kalınlığı 30-200 m.
arasında değişmektedir.
Serdar ve diğ. (1985) Mansurlu-Tufanbeyli civarındaki incelemelerinde,
birim içerisinden aldıkları örneklerden;
Rechtocornuspira kalhori,
Glomospira sp.,
Glomospirella sp.,
Inudutina sp.,
fosillerini belirleyerek, Alt-Orta Triyas yaşını elde etmişlerdir.
13
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Dişdöken formasyonu içerisinde, birime yaş verebilecek nitelikte fosil
bulgusuna rastlanılmamıştır. Stratigrafik konumu, litolojik özellikleri, alt-üst
dokanak ilişkileri ve Serdar ve diğ. (1985)’nin Mansurlu-Tufanbeyli civarındaki
incelemelerindeki benzerliklere dayanılarak, birimin Alt-Orta Triyas yaşlı olduğu
kabul edilmiştir.
Genel litolojik özellikleri ve paleontolojik verilere göre Dişdöken
formasyonu, çalkantılı sığ bir deniz ortamında çökelmiş olmalıdır. Birimin
tabanındaki stramatolitik kireçtaşları, alg türü organizmaların rahatlıkla
yaşayabileceği ve süspansiyon halde malzemenin bulunduğu bir gel-git ortamını
yansıtmaktadır. Silttaşı ve şeyl ardalanımından oluşan litolojiler gel-git arası
düzlüğünde, killi kireçtaşı ve marnlar ise gel-git altı veya çok sığ ve açık bir şelf
ortamını işaret etmektedir. Birimin üst seviyelerindeki marnların yer yer silttaşı ve
kumtaşı seviyelerinin gözlenmesi, ortamın zaman zaman sığlaştığını göstermektedir
(Kop, 2003).
14
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.1.1.2 Demirkazık Formasyonu (JKd)
Karanfildağ ile Maden boğazı arasında geniş yayılım sunan, açık-koyu gri
renkli, sert, orta-kalın tabakalı, çatlaklı, involutina sp. ve alg dışında fazla mikro fosil
içermeyen, çoğunlukla mikritik yapılışlı olan kireçtaşları Yetiş (1978) tarafından
Demirkazık formasyonu olarak adlandırılmıştır. Çalışma alanında benzer özellikleri
gösteren birim için aynı adın kullanılması uygun görülmüştür.
Demirkazık Formasyonu çalışma alanının kuzey, kuzeybatı ve orta
kesimlerinde geniş mostralar vermektedir. Demirkazık Formasyonunun mostra
verdiği yerler özellikle; Cehennemdere’nin aktığı vadi ve civarıdır. Ayrıca inceleme
alanında; Ayvagediği tepenin batısı (I1), Palaz T. (E3) ve kuzey kesimleri, Güreş T.
(B1) ve etrafındaki eşdeğer yükseltideki alanlar, Cehennemdere’nin aktığı vadi (A5,
A6, C8, D9, E9, F9, G9, H8, I8, J9, J10) ve yakın civarı, Ağılık T. ( B9 ), Kızıltaş
Sırtı (D9, D10, E9), Kepenek T. (F8, G8) ve Küllüm Mevkii (J8)’nde Demirkazık
formasyonuna ait yüzeylemeler gözlenmektedir (Ek-1).
Demirkazık Formasyonu, inceleme alanında başlıca; dolomit, dolomitik
kireçtaşı ve kireçtaşından oluşmaktadır. Birimin tabanında ayrışmış yüzeyi;
kırmızımsı kahverenkli, taze kırık yüzeyi; gri-açık gri renkli, orta-kalın katmanlı,
oldukça kıvrımlı bir yapıya sahip, içerisinde metamorfik çakıllar gözlenen, Alt Jura
yaşlı kireçtaşları bulunmaktadır (Şekil 4.3). Birimin üst seviyelerinde ise, ayrışmış
yüzeyi; gri-koyu gri renkli, taze kırık yüzeyi; gri-açık gri renkli, orta-kalın tabakalı,
yer yer masif görünümlü, bol kırık ve çatlaklı (çatlaklar arası iri kalsit dolgulu), H2S
kokusu ve şekerimsi dokusu ile karakteristik dolomitler gelmektedir. Daha üst
seviyelere çıkıldıkça dolomit miktarı azalmakta, dolomitik kireçtaşı, en üst
seviyelerde ise kireçtaşı şeklinde gözlenmektedir.
15
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.3. Jura-Kretase yaşlı Demirkazık Formasyonunun tabanında gözlenen Alt
Jura yaşlı kireçtaşları (Sebil-Cehennemdere yolu (C7) üzerinden batıya
bakış)
Formasyon, inceleme alanında tabanda Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken
formasyonu ile açısal uyumsuz, tavanda ise Fındıkpınarı karışığı tarafından tektonik
dokanakla üzerlenecek şekilde bir dokanak sunmaktadır. Bu ilişki en iyi şekilde
Cehennemdere vadisinin güneyinde kalan alanlarda gözlenmektedir.
İnceleme alanında 2244 m. yüksekliğindeki Güreş T. (B1)’den
Cehennemdere’nin aktığı 600’lü kotlara kadar Demirkazık birimi görülebilmektedir.
Demirkazık formasyonu içerisinde yapılan arazi çalışmaları sırasında
herhangi bir makro fosile ve alınan örneklerde de mikro fosile rastlanılmamıştır.
İlker (1975) tarafından Demirkazık kireçtaşlarından alınan örneklerin ince
kesitlerinde; Cuneolina sp., Miliolidae, Ophthalmididae, Textularidae,
Valvulammina cf. Picardi, Stomiospheara conica, Pithonella cf. Ovalis,
Praeglobotruncana sp., Pithonella cf., Trejoi gibi Kretase fosillerine rastlanmış ve
birimin yaşının, yapılan kronostratigrafi ve litostratigrafi çalışmaları sonrasında Orta
Toroslarda çok geniş bir yayılım gösteren Jura–Kretase olduğu belirlenmiştir.
16
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Stratigrafik konumu, litolojik özellikleri ve ayrıca Yetiş (1978)’in
Demirkazık formasyonu içerisinde bulduğu Miliolidae, Thaumatoporella sp. gibi
fosiller birimin, sığ denizel, sıcak bir şelf ortamında çökelmiş olabileceğini
göstermektedir.
17
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.1.1.3 Fındıkpınarı Karışığı (Mfk)
İnceleme alanı içerisinde yer alan Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu
üzerine tektonik dokanakla Fındıkpınarı karışığı gelmektdir. Birim içerisinde daha
önceki çalışmacılarca ayıtlanan magmatik kaya kompleksi, Mersin ofiyoliti ve
kendisinden yaşlı bloklarını içerisinde bulunduran Fındık karmaşığını
barındırmaktadır (Açlan, 1993). Birim içerisinde ayrıntılı çalışma ve ayırtlama
yapılmadığından birim içerisindeki tüm litolojiler Fındıkpınarı karışığı adı altında
tanıtılmıştır.
Fındıkpınarı karışığı çalışma alanının güney kesimlerinde, özellikle Haranalı
T. (F10) ve Güney T. civarında (G10, G11, H10, H11, I10, I11) mostra vermektedir.
Fındıkpınarı karışığına inceleme alanının kuzey kesiminde rastlanılmamaktadır (Ek-
1).
İnceleme alanı içerisindeki Fındıkpınarı karışığı genellikle ayrışmış yüzeyi
yeşil, taze kırık yüzeyi yeşil, kırmızı, alacalı renkli serpantinize harzburjitler,
kırmızımsı–açık kahverenkli, 5–15 cm. kalınlığında ince tabakalı, kendi içerisinde
faylanmalı radyolaritler, peridotitler, gri–koyu gri renkli gabro gibi kayalarıyla diğer
otokton litolojilere göre rahatlıkla ayırt edilebilmektedir ( Şekil 4.4).
18
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.4. Magmatik kaya kompleksi, Mersin ofiyoliti ve kendisinden yaşlı bloklarını içerisinde bulunduran Fındık karmaşığının genel görünümü (Boz tepe – Böğ rüeğri köy yolundan kuzeye bakış)
Fındıkpınarı karışığı Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu üzerinde,
tektonik konumludur. Birimin üzerine ise inceleme alanının bazı kesimlerinde
uyumsuz bir dokanakla, Alt-Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu ile başlayan
Tersiyer çökelleri gelmektedir.
Farklı litolojilerden bloklar içeren Fındıkpınarı karışığının oluşum yaşı ile
ilgili kesin bir şey söylenemese de tektonik dokanakla bölgeye yerleşme yaşı için;
üzerlediği en genç birim olan Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonundan daha
genç olduğu söylenebilir.
19
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.1.2 Senozoyik
4.1.2.1 Kaplankaya Formasyonu (Tkp)
Adana Baseni kuzey kesiminde yer alan Kaplankaya Tepe’de tipik kesit yeri
ve mostrası bulunan, Alt Miyosen yaşlı, grimsi sarı renkli kumlu–siltli kireçtaşı,
çakıllı kumtaşı ve marnlarla temsil edilen birim ilk kez Yetiş ve Demirkol (1986)
tarafından Kaplankaya formasyonu olarak isimlendirilmiştir. Bu çalışmada da benzer
litoloji ve yaştaki birimler için aynı adlama kullanılmıştır.
Birim çalışma alanı içerisinde geniş mostralar vermektedir. Bunlardan
başlıcaları; Çayırekinliği mah. (J2), Çuvalga mah.(I5), Çamlıyayla ilçe merkezi (H2,
H3), Zevzek T. (G4, H4, G5, H5) civarı, Sebil köyü (F6, F7, G6), Yellibelen Sırtı
(C6, D6 ve D4, E5)’nın güney ve kuzeydoğu kesimleri, Güney T. (H11) civarı ve
Çevlik mevkii doğusu (J11) gibi topoğrafyanın kısmen düz olduğu kesimlerdir (Ek-
1).
Kaplankaya formasyonu genel olarak boz renkte çakıllı kumtaşı, kumtaşı,
kumlu-çakıllı kireçtaşlarından oluşmaktadır. Birim altta, gri renkli, iyi pekişmiş, sert-
sağlam, karbonat çimentolu taban konglomerası ile başlayıp, kahverenkli, kötü
boylanmalı, tane destekli, masif görünümlü çakıltaşı–kumtaşı ardalanmalarından
oluşan bir seviye ile devam etmektedir. Çakıllar oldukça yuvarlak olup başlıca;
kireçtaşı, kuvars, ofiyolit, radyolarit ve çört yapılışlıdır. Birimi meydana getiren
çakılların tane boyutları farklı olup renkler sarı-kahverengi, gri–boz arasında değişim
göstermektedir. Birimin taban seviyesi üzerine; ayrışmış yüzeyi sarımsı–kahve, taze
kırık yüzeyi sarımsı–yeşil renkli, ince–orta tabakalı, yuvarlak, iyi boylanmalı, ince–
orta taneli, denizel lamellibranch, gastrapod ve ekinid dikenleri içeren kumtaşı–
silttaşı gelmektedir. Kumtaşı-silttaşı içerisinde ince tabakalı linyitli seviye
gözlenmektedir (Şekil 4.5). Birimin tavanında ise yeşilimsi sarı–gri renkli, ince–orta
tabakalı, orta dayanımlı, kıymıksı kırıklı marnlar ve kırıkları kalsit dolgulu killi–
kumlu kireçtaşları gözlenmektedir.
20
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.5. Alt–Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu içerisinde gözlenen linyitli seviye (Kale tepe güneyindeki Çamlıyayla mezarlığından kuzeye bakış)
Kaplankaya formasyonu tabanda Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu
ile uyumsuz, tavanda ise Alt–Orta Miyosen yaşlı Karaisalı formasyonu ile yanal ve
düşey geçişli olarak gözlenmektedir (Şekil 4.6).
21
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.6. Çalışma alanı dışındaki Tersiyer yaşlı Kaplankaya ve Karaisalı formasyonlarının uyumlu dokanak ilişkileri (Ayvagediği tepe doğusundan kuzeydoğuya bakış )
Kaplankaya Formasyonu ile Alt–Orta Miyosen yaşlı Karaisalı kireçtaşları
arasındaki yanal ve düşey yöndeki geçişli dokanak ilişkisine bakılarak,
paleotopografik çukurlukları dolduran Miyosen denizinin oldukça sığ olan
kesimlerinde Kaplankaya formasyonunun çökeldiği, bu çökelmeyle eş zamanlı
olarak da paleotopografyanın deniz altında kalan yüksek tepelerinin resifal
organizmaların yaşayabileceği bir ortam haline geldiği ve bu kesimlerde de Karaisalı
kireçtaşlarının oluştuğu söylenebilir.
Yapılan araştırmalarda Kaplankaya formasyonunun bol miktarda makro ve
mikro fosil içerdiği gözlenmiştir.
(Açlan,1993) yaptığı çalışmada derlediği örneklerden; Elphidium sp.,
Peneroplis sp., Asterigerina sp., Textularia sp., Amphistegina sp., Bonelis melo
curdica (REICHEL), Biloculina sp., Globigerina sp., Heterostegina sp.,
Lepidocyclina sp., Miliolidae ve Alglerden oluşan fosil topluluğunu elde ederek
birime Alt–Orta Miyosen (Burdigaliyen–Langhiyen) yaşını vermiştir.
22
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
İnceleme alanı civarında çalışmalarda bulunmuş olan diğer araştırmacılara ait
paleontolojik bulgular da bu yaş aralığını destekler niteliktedir (Özçelik ve Yetiş,
1994; Aydoğdu, 2002, Uçar, 1991).
Tabanda Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu ile uyumsuz bir
dokanağa sahip olan Kaplankaya formasyonu, tavanda Alt–Orta Miyosen yaşlı
resifal nitelikli Karaisalı kireçtaşları ile yanal ve düşey geçişlidir. Sunduğu dokanak
ilişkileri yanında denizel lamellibranch, echinid, gastropod ve çeşitli foramlar
kapsaması nedeniyle Kaplankaya formasyonu resif ile kıyı arasında kalan dar bir
alanda çökelmiş olmalıdır.
23
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.1.2.2 Karaisalı Formasyonu (Tka)
Birimin adı ilk kez Schmidt (1961) tarafından Adana Baseni içinde tipik
olarak Karaisalı (KB Adana) dolaylarında bulunan beyaz–krem renkli, algli, mercanlı
kireçtaşı içerikli litoloji için kullanılmıştır. Daha sonraki çalışmalarda araştırmacılar
bu birim için genellikle; taban konglemerası ile başladığı yerlerde Karaisalı
formasyonu (İlker, (1975); Koçyiğit ve Beyhan, 1998) adlamasını kullanmışlardır.
Bu çalışmada da oldukça geniş bir alan kaplayan ve litolojik benzerlik sunan birim
için Karaisalı formasyonu adı uygulanmıştır.
Birim inceleme alanında görüldüğü her yerde litolojik, paleontolojik,
morfolojik ve fiziksel özellikleri ile kendini açıkça belli eder. Karaisalı formasyonu
çalışma alanında başlıca; Kale T. (Namrun Kalesi) (I3), Zevzek T. (F4, F5, F6, G4,
G5), Kavlak T. (E4), Tonsargedik T. (J5, J6), Kepenek T. (F7), Sakız T. (I9), Güney
T. (H11), Küçük Güney T. (H10) ve Kesikkaya T. (J10)’de gözlenmektedir (Ek-1).
Karaisalı formasyonu arazide meydana getirdiği dik şevler ile kolayca tanınmaktadır.
Birim inceleme alanında başlıca resifal nitelikli kireçtaşlarından
oluşmaktadır. Karaisalı formasyonunun ayrışmış yüzey rengi gri–açık gri renkler
gösterirken taze kırık yüzeyi sarı, kirli sarı, krem rengi göstermektedir. Birimin
tabanında az siltli biyoklastik kireçtaşı ara katmanlı, orta–kalın tabakalı ve yer yer
yumrulu kireçtaşlarından; üst seviyeleri ise bol alg, mercan parçaları, foraminifer,
gastropod ve ekinid fosilleri içeren resifal kireçtaşlarından oluşmaktadır. Birim
genellikle masif görünümlü yer yer de orta–kalın tabakalıdır. Karaisalı
formasyonunun yüzey kısımları, atmosferik etkiler nedeni ile yağmur ve rüzgar
aşındırmaları sonucu çatlaklı ve karstik erime boşluklu bir yapı sunmaktadır.
Genelde tabanda Alt Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu (Tkp) ile yanal
ve düşey geçişli bir dokanak sunan Karaisalı formasyonu (Şekil 4.7,8) çalışma
alanının bazı bölgelerinde Demirkazık formasyonu üzerinde uyumsuz konumlu
olarak gözlenmektedir; Kepenek T.(F8), Sakız T.(I9), Kesikkaya T.(J10).
24
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.7. Karaisalı formasyonu ile Kaplankaya formasyonunun uyumlu dokanak ilişkisi (Zevzek tepeden güneydoğuya bakış)
Şekil 4.8. Karaisalı formasyonu ile Kaplankaya formasyonunun uyumlu dokanak ilişkisi (Zevzek tepeden kuzeydoğuya bakış)
25
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Karaisalı formasyonu inceleme alanında, Cehennemdere’nin aktığı vadi
tabanlarında gözlenen Kuvaterner yaşlı alüvyonlardan sonraki en genç birimdir. Sığ
derinlikteki Miyosen denizinin çekilmesiyle ortam karasal nitelik kazanmış
olmasından dolayı Karaisalı formasyonu bölgedeki topoğrafik yükseklikleri
oluşturmuş ve inceleme alanında Karaisalı formasyonu üzerinde başka bir birim
gözlenmemiştir.
Karaisalı formasyonu resifal nitelikli olmasından dolayı zengin bir fosil
içeriğine sahiptir. İnceleme alanındaki makro fosiller genellikle Ostrea kavkıları ve
krinoid saplarıdır (Şekil 4.9,10,11,12). Çalışma alanında daha önce yapılan
araştırmalarda Ekingen (2003) ;
Amphistegina sp.,
Operculina sp.,
Textularia sp.,
Miliolidae sp.,
Globigerinatheka sp.,
Bryozoa,
Mercan ve Mollusk kavkı parçaları tespit etmiştir. Bu fosil içeriğine göre
birime Burdigaliyen – Langhiyen yaşı verilmiştir.
26
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.9. Karaisalı formasyonu içerisinde bulunan Echinode mate ailesinden Echinid örnekleri (Zevzek tepe – G5)
Şekil 4.10. Karaisalı formasyonu içerisinde bulunan Echinode mate ailesinden Echinid örnekleri (Zevzek tepe – G5)
27
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.11. Karaisalı formasyonu içerisindeki Pelecypode gruplarından Pectinidae kavkı örnekleri (Zevzek tepe – G5)
Şekil 4.12. Karaisalı formasyonu içerisindeki Pelecypode gruplarından Pectinidae kavkı örnekleri (Zevzek tepe – G5)
28
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Karaisalı formasyonu (Tka); sığ, çalkantılı ve ılık Miyosen denizi altında
bulunan paleotopografik yükseltiler üzerinde resif yığışımları şeklinde gelişmiştir
(Yetiş, 1978).
29
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.1.3 Kuvaterner
4.1.3.1 Alüvyon (Qal)
Birim, Kuvaternerde akarsuların eğim yukarı bölgelerden taşıdığı ve eğim
derecesinin iyice azaldığı ve yataklarının genişlediği bölgelerde biriktirdiği başlıca;
ofiyolit, kireçtaşı, magnezitten türeme çakıllar ile kum, silt ve kil boyutu
malzemelerden oluşmaktadır. Çakılların boyutları 1–40 cm arasında değişir ve
oldukça kötü boylanmalıdır. İnceleme alanında sadece Cehennemdere ırmağının
aktığı vadi içerisinde eğimin düşük olduğu yerlerde alüvyon oluşumları
gözlenmektedir.
30
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.2 YAPISAL JEOLOJİ
4.2.1 Doğrultu ve Eğimler
Çalışma alanında bulunan formasyonlar içerisinde çok sayıda doğrultu ve
eğim ölçümleri yapılmış, bunlar içerisinde özellikle Mesozoyik yaşlı birimlerin
doğrultu ve eğim değerlerinin kendi içlerinde farklılıklar gösterdiği gözlemlenmiştir.
Mesozoyik birimlerden Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonundaki
masif görünüm sebebiyle çok fazla doğrultu ve eğim ölçümü yapılamamıştır. Ancak
ölçülebilen değerlerin büyük bir bölümünde doğrultu yönü KD–GB ve eğim yönü
KB–GD olarak farklılıklar göstermektedir. Eğim açı değerleri 20–50o arasında
değişmektedir.
Senozoyik yaşlı birimler Mesozoyik yaşlı birimler üzerine açısal uyumsuz
olarak gelmekte ve genel olarak yatayla maksimum 25o GD’ ye varan küçük eğim
açısı değerleri vermektedir. Eğim değerleri bu birimlerin faylar ile olan
dokanaklarında 45o GD’ ye kadar çıkabilmektedir. Doğrultu yönleri genellikle KD ve
eğim yönleri GD şeklinde gözlenmiştir.
31
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.2.2 Uyumsuzluklar
İnceleme alanı içerisindeki uyumsuzluklar Alpin orojenezi etkisi altında
gelişmişlerdir.
Tersiyer yaşlı Kaplankaya ve Karaisalı formasyonlarının, Mesozoyik yaşlı
birimler üzerine açısal uyumsuz olarak geldiği belirlenmiş, benzer uyumsuzluk
Kuvaterner yaşlı alüvyonlarla olan sınırda da gözlenmiştir.
4.2.3 Kıvrımlar
İnceleme alanı içerisinde bulunan Mesozoyik yaşlı birimlere ait kıvrımlar,
Alpin orojenezi sırasında sıkışma tektoniği içerisinde şekillenmiştir (Şekil 4.13).
Şekil 4.13. Alpin orojenezi sıkışma tektoniği sırasında Mesozoyik yaşlı Demirkazık formasyonunda oluşan kıvrımlar (Ayvagediği tepe doğusu)
32
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Mesozoyik yaşlı birimler üzerine açısal uyumsuz olarak gelen Senozoyik
birimler genel olarak sıkışma tektoniğinden uzak olarak paleotopoğrafik çukurlukları
doldurur nitelikte çökelmişlerdir. Genelde yatay ve yataya yakın tabakalanma
gösteren bu formasyonlarda kıvrımlanma gözlenmemektedir.
33
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.2.4 Faylar
İnceleme alanı Doğu ve Orta Toros sınırını oluşturan Ecemiş Fay Kuşağının
etkisi altındadır. Ecemiş fayı güney kesimde fay koridoru özelliğini kaybederek
çatallaşmalar gösterir.
Çalışma alanı içerisinde yaklaşık birbirine paralel 6 adet sol yanal doğrultu
atımlı fay ayırt edilmiştir. Bu faylar genel olarak KD–GB doğrultusunda araziyi
kesmektedirler. Fayların kuzeybatıdan güneydoğuya doğru sıralanışı şu şekildedir;
Birinci fay; Kozağacı Mevkii (F1) kuzeyinden çalışma alanı içerisine girip
G50B doğrultusunda Kocabelen T. (C3)’nin kuzeyinden geçerek Avcıyokuşu T.
(A4)’nin güneyinden geçerek devam eden, yaklaşık 7 km uzunluğunda sol yanal
doğrultu atımlı bir faydır.
İkinci fay; Güzle Mevkii (D4) kuzeybatısından G55B doğrultusunda çalışma
alanı içerisine girip Avcıyokuşu T. (A4)’nin güneyinden geçerek devam eden,
yaklaşık 4 km uzunluğunda sol yanal doğrultu atımlı bir faydır.
Üçüncü fay; çalışma alanı içerisinde iki ayrı parçadan oluşmaktadır. Birinci
parça Çamlıyayla’nın kuzeydoğusundaki Ayvagediği T. (J1)’den çalışma alanı
içerisine girip G55B doğrultusunda ilçe merkezinin kuzeyinden geçerek Palaz T.
(E3)’ye kadar uzanan 4,5 km. uzunluğunda sol yanal atımlı bir faydır. Palaz T.
mevkii dolayında fay güneye doğru 250 m.’lik bir atlama yaparak devam etmektedir.
Bu fay G45B doğrultusunda olup Altıparmak mevkii (F3) kuzeyinden, Güzle mevkii
(D4) ve Avcıyokuşu T. (A4)’nin güneyinden geçerek devam etmektedir (Şekil 4.14).
Fay doğrultusu boyunca Kaplankaya formasyonu, Demirkazık formasyonu ile yan
yana gelmektedir. Sol yanal doğrultu atımlı bu fayın uzunluğu yaklaşık 6 km. ’dir.
34
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.14. Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu ile Alt-Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu arasındaki faylı dokanak (Kavlak tepe kuzeyinde Güzle mevkii içerisinden batıya bakış)
Dördüncü fay; inceleme alanı içerisinde açılma fayı şeklinde gözlenen iki
parçadan oluşmaktadır. Çamlıyayla’nın güneydoğusunda Çuvalga mah. (I5)’nin
kuzeyi, Zevzek T. (G4)’nin güneyinden geçen G60B doğrultusundaki 4,5 km. ’lik
kısmı, K.Zevzek T. (E6)’nin güneybatı kesiminde G35B doğrultusu ile Çamlıyayla
ilçe merkezinin kuzeyinden çalışma alanına girip, Kavlak T. (E4)’nin doğusundan
geçen yaklaşık 11 km. ’lik kısmı ile birleşmekte ve araziyi Ağılık T. (B9)’nin
kuzeyinden geçerek devam etmektedir (Şekil 4.15).
35
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.15. Kaplankaya formasyonu içerisindeki sol yanal doğrultu atımlı fay(Zevzek tepeden güneye bakış)
Çalışma alanı içerisinde iki parçadan oluşan sol yanal doğrultu atımlı
dördüncü fay; Çuvalga mah. (I5) kuzey kesiminde Demirkazık formasyonu ile
Kaplankaya formasyonunu yan yana getirmektedir.
Beşinci fay; çalışma alanına Tonsargedik T. (J5)’nin güneyinden girip G65B
doğrultusuyla Kepenek T. (F7)’nin kuzeyinden geçip Kızıltaş Sırtı (E9) ve Ağılık T.
(B9)’nin kuzeyinden geçerek Alaiye mah. (A11)’nin kuzeyinden geçerek devam
eden, yaklaşık 9 km uzunluğunda sol yanal doğrultu atımlı bir faydır.
Altıncı fay; çalışma alanına Tonsargedik T. (J5)’nin güneyinden girip G60B
doğrultusuyla Kepenek T. (F7)’nin güneyinden geçip Kızıltaş Sırtı (E9)’ında
çatallaşarak Alaiye mah. (A11)’nin doğusundan geçerek devam eden, yaklaşık 8 km
uzunluğunda sol yanal doğrultu atımlı bir faydır.
Ayrıca beşinci ve altıncı faylar’ın devam ettiği Alaiye mah. (A11) civarında
Üst Kretase yaşlı Fındıkpınarı karışığı ile Jura-Kretase yaşlı Demirkazık
formasyonunun aynı seviyede bulunmaları eğim atımlı normal fayların gözlenmesini
sağlamıştır.
36
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.3 Jeomorfoloji
Çalışma alanı içerisinde kireçtaşlarından oluşan Karaisalı formasyonu,
Dişdöken formasyonu ve Demirkazık formasyonu bulundukları alanlarda sarp ve
yüksek tepeleri, çakıl, silt ve kil gibi kırıntılı malzemelerden oluşan Kaplankaya
formasyonu ve alüvyonlar ile kaplı alanlar da düşük eğimli yumuşak topoğrafyalı
alanları oluşturmuşlardır.
İnceleme alanı içerisinde genç Karaisalı formasyonu yüksek kesimlerde sarp
ve dik tepelerde, daha yaşlı olan Dişdöken ve Demirkazık formasyonları ise dik ve
derin vadilerde yüzeylemeler sunmaktadır.
Çalışma alanı içerisinde drenaj ağı (Ek–1)’nın en önemli öğesi olan
Cehennemdere, Demirkazık Formasyonu içerisinde derinliği 500 m.’yi bulan dik ve
derin vadiler oluşturmuştur (Ek–2).
37
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.4 Jeolojik Evrim
İnceleme alanında tabanda yer alan Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken
formasyonu bulunmaktadır. Geç Triyas dönemi genel olarak bir aşınma dönemidir.
Bu dönemde mevcut yaşlı formasyonların malzemelerinden oluşan bir taban
konglomerası Toroslar’ın genelinde bir rehber tabaka niteliğindedir (Tekbaş, 2000;
Ekingen, 2003). Çalışma alanında Jura-Kretase Demirkazık formasyonunun tabanını
oluşturan çakıllı kireçtaşları bu Geç Triyas konglomeralarını temsil etmektedir.
Geç Triyas’tan sonra ortamın sığ denizel bir platform (şelf) niteliği
kazandığını ve bu dönemin Kretase başlarına kadar sürdüğünü Demirkazık
formasyonunun inceleme alanı içerisinde de görülebilen düzenli ve tekdüze
litolojisinden çıkarabiliriz.
Kretase sonlarında tektonik hareketliliğin oldukça arttığı, bölgenin derin
denizel bir ortam haline geldiği düşünülmektedir. Bölgedeki bütün Mesozoyik
birimler üzerine bindirme ile gelen Üst Kretase (Maestrihtiyen) yaşlı ofiyolitik
melanj ve mağmatik malzeme bu dönemdeki tektonik hareketliliğin oldukça büyük
olduğunun belirtisidir.
Ecemiş fayı ile doğudan sınırlanan Orta Toroslar bölgesi ve Güney Orta
Anadolu’daki Neotektonik dönem olayları Anadolu’nun genelindeki olaylar ile
uyumludur. Orta Toroslar bölgesi neotektonik dönem başlarında (Orta Miyosen) sığ
denizel alanlarla kaplı bir paleocoğrafya sunmakta ve bu denizel alanlar Orta
Anadolu masifi üzerinde peneplen morfolojisinin egemen olduğu karasal alanlarla
bağlanmaktadır. Neotektonik süreçlerin başlaması ile bölge Orta–Geç Miyosen’den
itibaren K–G yönlü sıkışma rejiminin etkisinde kalmış ve morfolojik olarak
yükselmiştir. Bu sıkışma dönemi Toros kuşağında en son dağ oluşum (orojenez)
evresini temsil etmektedir (Ekingen, 2003).
38
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
4.5 Ekonomik Jeoloji
İnceleme alanı içerisinde Zevzek T. (G4)’nin kuzeybatısında geniş bir
yayılım gösteren Alt-Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya Formasyonunun taban seviyesi
içerisinde kalınlığı 1 m.’yi bulan kömür tabakaları gözlenmiştir (Şekil 4.16).
Şekil 4.16. Kaplankaya formasyonu içerisinde gözlenen kömürlü seviye (Altıparmak Mevkii’ndeki kapalı maden ocağı yanından güneydoğuya bakış)
Bölgede kömür rezerv çalışmaları 1954 yılında Zevzek T. (G4)’nin kuzey
kesiminde yer alan Altıparmak mevkii (F3) ve civarında yoğunlaştırılmıştır. Daha
sonraki yıllarda karotlu sondaj çalışmaları ile linyit rezervi hakkında daha sağlam
bilgilere ulaşılmıştır (Ekingen, 2003).
İnceleme alanında çalışması durdurulmuş halde bir adet kapalı maden ocağı
bulunmaktadır (Şekil 4.17).
39
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA
Şekil 4.17. Zevzek tepe (G4)’nin kuzeybatı kesiminde Altıparmak mevkii’nde Kaplankaya Formasyonu içerisindeki kapalı kömür işletmesi (Altıparmak mevkii’nden güneye bakış).
40
5. SONUÇ VE ÖNERİLER Ayşe KAYA
5. SONUÇ VE ÖNERİLER Adana N33–d1 ve Kozan N33–d4 paftaları içerisinde yer alan inceleme alanı
Mersin ilinin yaklaşık 30 km kuzeyinde bulunan Çamlıyayla ilçesi ve güneyindeki
yaklaşık 110 km2 ’lik bir alanı kapsamaktadır. Bu çalışmada; inceleme alanında
yüzeylenen kaya birimlerinin paleontolojik ve sedimantolojik incelemeleri yapılmış
ve bölgenin tektoniği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma sonucundaki
bulgular şu şekilde sıralanabilir:
1) Çalışma alanında yüzeylenen kayaçlardan alınan kaya örneklerinin laboratuvar
çalışmaları ve arazi gözlemleri sonucunda, inceleme alanında yüzeylenen kaya
birimlerinin stratigrafik ve tektonik ilişkisinin ortaya çıkarılmaya çalışılmış, bölgenin
1/25 000 ölçekli detay jeoloji haritası, jeoloji enine kesitleri ve genelleştirilmiş
stratigrafi kesiti hazırlanmıştır.
2) Çalışma alanında altı farklı stratigrafi birimi ayırt edilmiştir. Bunlar; Alt-Orta
Triyas yaşlı Dişdöken formasyonu, Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu, Üst
Kretase yaşlı Fındıkpınarı karışığı, Alt–Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu,
Alt–Orta Miyosen yaşlı Karaisalı formasyonu ve Kuvaterner yaşlı alüvyonlardır.
3) Kaplankaya ve Karaisalı formasyonlarından oluşan Tersiyer istifinin tabanda
Dişdöken formasyonu, Demirkazık formasyonu ve Fındıkpınarı karışığından oluşan
Mesozoyik istifi ile açısal uyumsuz olduğu belirlenmiş, benzer uyumsuzluk
Kuvaterner yaşlı alüvyonlarda da belirlenmiştir.
4) İnceleme alanında görülen Kaplankaya formasyonu ile Karaisalı formasyonunun
yatay ve düşey yönden geçişli olduğu belirlenmiştir.
5) Üst Kretase yaşlı Fındıkpınarı karışığının tektonik dokanakla Jura-Kretase yaşlı
Demirkazık formasyonu üzerine yerleştiği belirlenmiştir.
6) Çalışma sahasında görülen ve Fındıkpınarı karışığı olarak ayırtlanan birim
radyolarit, serpantinit ve kireçtaşlarından oluşmaktadır.
7) Çalışma alanı içerisinde yaklaşık birbirine paralel altı adet sol yanal doğrultu
atımlı fay ayırt edilmiştir. Bu faylar genel olarak KD–GB doğrultusunda araziyi
kesmektedirler. İnceleme alanında gözlenen fayların Orta Toroslar’la Doğu
Toroslar’ın sınırını oluşturan Ecemiş ve Cevizlik faylarının devamı niteliğinde
olduğu görüşü benimsenmiştir.
41
KAYNAKLAR
AÇLAN, M., 1993, ‘Namrun Güneydoğusu (Mersin) Yöresinin Jeolojik ve
Petrografik İncelenmesi’, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,
88 s, Adana.
AKMAN, Ü., 1982, ‘Sebil (İÇEL) Yöresinin Jeolojisi’, A.Ü. Genel Jeoloji –
Stratigrafi Kürsüsü, 36 s, Ankara.
AVŞAR, N., 1992, ‘Namrun (Mersin) Yöresinin Bentik Foraminifer Faunası’,
M.T.A Dergisi, 14: 127 – 144, Ankara.
AYDOĞDU, E., 2002, ‘Boğazpınar – Sandal (İçel) Dolayının Stratigrafisi’, Ç.Ü. Fen
Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 92 s, Adana.
DEMİRKOL, C., 1989, ‘Pozantı – Karsantı – Karaisalı (Doğu Toros) arasında yer
alan karbonat platformunun stratigrafisi ve jeolojik gelişimi’, M.T.A Dergisi,
109: 33 – 44, Ankara.
EKİNGEN, S., 2003, ‘Çamlıyayla, Mersin yöresinin tektono stratigrafik özellikleri’,
Mersin Üniv., Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 66 s, Mersin.
İLKER, S., 1975, ‘Adana Baseni Kuzey – Batısının Jeolojisi ve Petrol Olanakları’,
63 s, Ankara, (yayınlanmamış).
KENİŞ, Ü., 1988, ‘Sarıkavak (Tarsus – İçel) Manyezit yataklarının jeolojisi ve
metallojenezi’, Ç. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 58 s,
Adana.
KOÇYİĞİT, A. ve BEYHAN, A., 1998, ‘A New Intracontinental transcurrent
structure: The Central Anatolian Fault Zone, TURKEY’, Tectonophysics,
284: 317 – 336.
KOP, A., 2003, ‘Gökçeköy – Kışlak – Menkez – Akdam (D – KD Aladağ, Adana)
dolayının tektono – stratigrafisi ve yapısal evrimi’, Ç. Ü. Fen Bilimleri
Enstitüsü, Doktora Tezi, 311 s, Adana.
ÖZÇELİK, N. ve YETİŞ, C., 1994, ‘Adana Baseni, Tersiyer İstifi, Güvenç
Formasyonunun Litobiyostratigrafisi’, Türkiye 10. Petrol Kongresi Bildiriler,
c. 37 / 2: 73 – 85, Ankara.
42
SCHMİDT, G. C., 1961, ‘Stratigraphic Nomenclature for the Adana Region’,
Petroleum District 7. Petroleum Administration Bull., 6: 47 – 63, Ankara.
SEVİMLİ, U. İ., 2003, ‘ Demirhisar (Mersin kuzeydoğusu) civarının jeolojisi ve
sedimantolojik özellikleri’, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi,
66 s, Adana.
SERDAR, H., DEMİR, O., YOLDEMİR, O., YILDIRIM, L., 1985, Aladağlar
yöresinin jeolojisi ve hidrokarbon olanakları, TPAO, rap. no: 2038
ŞAHİNOĞLU, C., 1998, ‘ Kocayer ve Şahna (Mersin) yöresinin jeoloji ve
petrografisi’, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 71 s, Adana.
TEKBAŞ, M., 2000, ‘Namrun güneyi (Çapar – Parmakkurdu) arası ofiyolit diliminin
jeolojisi ve petrografik incelemesi’, Ç. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek
Lisans Tezi, 66 s, Adana.
UÇAR, C., 1991, ‘Bucak - Çokak (Adana) alanının stratigrafisi’, Ç.Ü. Fen Bilimleri
Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 92 s, Adana.
USTA, D., 1989, ‘Kıralan dolayının jeolojisi’, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek
Lisans Tezi, 72 s, Adana.
ÜNLÜGENÇ, U. C., 1986, ‘Kızıldağyayla (Adana) dolayının jeoloji incelemesi’,
Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 71 s, Adana.
YETİŞ, C., 1978, ‘Çamardı (Niğde) Yakın ve Uzak Dolayının Jeoloji İncelemesi ve
Ecemiş Yarılım Kuşağının Maden – Boğaz – Kamışlı arasındaki özellikleri’,
Doktora Tezi, İ.Ü. Fen Fakültesi, 164 s, İstanbul.
YETİŞ, C. ve DEMİRKOL, C., 1986, ‘Adana baseni batı kesiminin detay jeolojisi
etüdü’, 1. M.T.A. rapor no: 8037, Ankara.
43
ÖZGEÇMİŞ
19.01.1979 yılında Kayseri’de doğdum. İlk, orta ve lise öğrenimimi sırasıyla
Ahmetpaşa İlkokulu, O. Zeki Yücesan İlköğretim Okulu ve Melikgazi Süper Lisesinde
tamamladım. 1997 yılında Erciyes Üniversitesi Yozgat Müh. ve Mim. Fakültesi Jeoloji
Mühendisliği bölümünü kazandım. 2002 yılında bu bölümü bitirerek Jeoloji Mühendisi
ünvanını aldım. Aynı yıl Kayseri Tömer Yabancı Dil kursunda 1 yıl eğitim aldım ve
sonrasında 2004 yılında Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde yüksek lisans
eğitimime başladım. Danışman hocam Prof. Dr. Cavit Demirkol ayrıca değerli hocalarım
Prof. Dr. Ulvican Ünlügenç ve Prof. Dr. Kemal Gürbüz’den aldığım uzmanlık dersleri
sonrasında yüksek lisans tez aşamasına başladım. Halen Yüksek Lisans tez çalışmalarımı
sürdürmekte ve eğitimime devam etmekteyim.
Ayşe KAYA
Kasım, 2006
44
Güreş T.
KozağacıMvk.
Ayvagediği T.
ÇayırekinliğiMah.
ÇAMLIYAYLA(Namrun)
Kocabelen T.
Palaz T.
AltıparmakMvk.
Kale T.
Zevzek T.Kavlak T.
GüzleMvk.
Avcıyokuşu T.
Yellibelen Sr. ÇuvalgaMah.
Tonsargedik T.
Küçükzevzek T.
SEBİL
Ağılık T.KüllümMvk.
Sakız T.
Kepenek T.Cehennemdere
Kesikkaya T.
K.Güney T.
Kızıltaş Sırtı
Ağılık T.
AlaiyeMah.
Haranalı T.
Güney T.
ÇevlikMvk.
57
22
27
17
25
32
25
9
32
10
16
12
40
22
16
15
6
A
A
C
C
B
B
A B C D E F G H I J
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
35
000
36
000
37
000
39
000
34
000
41
000
38
000
42
000
43
000
44
000
40
000
41 00016
41 00015
41 00014
41 00012
41 00017
41 00011
41 00010
41 00008
41 00013
41 00007
41 00006
41 00009
Alüvyon
Karaisalı Formasyonu
Kaplankaya Formasyonu
Fındıkpınarı Karışığı
Demirkazık Formasyonu
Dişdöken Formasyonu
Kuvaterner
Alt-OrtaTriyas
Alt-OrtaMiyosen
Üst Kretase
Jura-Kretase
Alt-OrtaMiyosen
(M
ES
OZ
OY
İK)
(S
EN
OZ
OY
İK)
LEJAND
21
G70BK70D
CC
K G
B B
Doğrultu ve Eğim
Dokanak
Fay
Bindirme
Nehir
Yerleşim Yeri
Yol
Kesit Güzergahları
AÇIKLAMALAR
1 km
ÖLÇEK
0
G50BK50D
AA
EK-1ÇAMLIYAYLA ( MERSİN) DOLAYININ JEOLOJİ HARİTASI
K
KUVATERNER
ALT-ORTA MİYOSEN
ALÜVYON
KARAİSALI FORMASYONU
ALT-ORTA MİYOSEN JURA-KRETASE DEMİRKAZIK FORMASYONU
FINDIKPINARI KARIŞIĞI ALT-ORTA TRİYASÜST KRETASE DİŞDÖKEN FORMASYONU
KAPLANKAYA FORMASYONU
EK-2 ÇAMLIYAYLA (NAMRUN) BÖLGESİNİN JEOLOJİ ENİNE KESİTLERİ
G50BK50D
0 1 Km.
Kavla
kT.
K.Z
evze
kT.
Kepenek
T.
SE
BİL
Cehennem
dere
Güney
T.
A A
1750
1500
1250
1000
750
500
1750
1500
1250
1000
750
500
Pala
zT.
500
750
1000
1250
1500
1750
500
750
1000
1250
1500
1750
Kale
arkasım
h.
Zevzek
T.
Selo
ğlu
kuyu
Mvk.
Cehennem
dere
B B
0 1 Km.
K G
500
750
1000
1250
1500
1750
500
750
1000
1250
1500
1750
Yellib
ele
nS
ırtı
Cehennem
dere
K.Z
evzek
T.
Gürle
yik
pın
ar
Mvk.
C C
0 1 Km.
K70D G70B
Recommended