View
231
Download
4
Category
Preview:
Citation preview
Æfingar í núvitund fyrir börn og unglinga
Sólveig Hlín Kristjánsdóttir Sálfræðingur
vakandiathygli@gmail.com
Fylgjast með núinu • Núvitund á rætur í Búddisma
• Grunnæfingar í núvitund snúast um að fylgjast með andardrættinum
• Öndun er notuð sem akkeri þar sem athyglinni er beint aftur og aftur að andardrættinum þegar hugurinn fer að reika.
• Þegar við áttum okkur á að hugurinn er farinn eitthvað annað er reynt að taka eftir því hvað það var sem dró athyglina í burtu. – Hvaða tilfinningar komu upp
– Hvaða hugsanir
– Hvernig okkur líður í líkamanum
– Eða hvort það var ytra áreiti
• Athyglinni er síðan varlega stýrt að önduninni eins og verið sé að veiða hana aftur í netið!
Hvað er núvitund ? • Í æfingunum er ætlunin að vera eins og
þolinmóðir áhorfendur gagnvart því sem gerist og við fylgjumst með af – forvitni – vinsemd – og samhyggð
• Án þess að dæma eða grípa inní það sem er að gerast.
• Svipað og vísindamaður sem fylgist með náttúrunni.
• Þannig þjálfast meðvitund og eftirtekt.
Núvitund með börnum • Grunnæfingin er sú sama og hjá fullorðnum • Leiðbeiningar eru myndrænar t.d. þykjast renna upp
rennilás til að vera bein í baki. • Myndlíkingar eru mikið notaðar t.d. að líkja huganum
við lítinn hvolp eða vasaljós sem flögrar út um allt. • Til að hjálpa krökkunum að ná betri tengingu við
öndunina er t.d. hægt að – Telja andardrættina – Setja tuskudýr á magann – Nota marmaraperlur sem færðar eru á milli handa í takt
við andardráttinn – Færa fingur í sundur á innöndun og draga saman á
fráöndun
Hvernig eru æfingarnar ólíkar fullorðinsæfingum?
• Meiri hreyfing og styttri æfingar, jafnvel bara örfáar mínútur
• Fjölbreyttar æfingar og meiri áhersla á að þjálfa núvitund í gegnum skynfærin og með óformlegum æfingum
– Hlusta á hljóð í umhverfinu.
– Snerting t.d. finna áferð og para saman tvo hluti með sömu áferð.
– Lykt t.d. binda fyrir augun og geta hvaða lykt er í nokkrum krukkum.
– Bragð t.d. borða rúsínu hægt og finna fyrir bragðinu, lyktinni, líkamlegum viðbrögðum og þ.h.
– Æfingar í líkamsvitund t.d. snerta líkamshluta eða hreyfa örlítið.
– Gönguhugleiðslur t.d. setja dagblöð á gólfið.
– Markvisst verið að þjálfa þol við óþægilegum hugsunum og áreitum t.d. með því að smakka eitthvað vont eða upplifa eitthvað sem er skynjað sem hættulegt.
– Sitjandi (formlegar) æfingar þar sem athyglinni er beint að andardrættinum.
Heilaleikfimi • Með þjálfun núvitundar er verið að þjálfa heilann en
hann þarf þjálfun eins og aðrir vöðvar líkamans.
• Núvitund getur orðið n.k. leynivopn og hjálpað nemendum í dagsins önn t.d. að róa sig fyrir próf eða íþróttamót.
• Hvetja þau til að nýta æfingarnar í erfiðum aðstæðum t.d. þegar þau lenda í útistöðum við aðra eða heyra foreldra sína rífast.
• Nýta æfingarnar í skólanum og við heimanám
Niðurstöður rannsókna á áhrifum núvitundarþjálfunar á líðan og hegðun barna í skóla hafa leitt í ljós
Námslega hliðin: • að líkur aukast á að börnin séu
„reiðubúin til að byrja að læra” (róast og einbeita sér betur).
• að athygli, einbeiting og minni styrkist og styður þannig og eflir frammistöðu.
• að ígrundunargeta barna eykst • að þátttaka barnanna í því
sem gerist í skólastofunni eykst og eflist þar sem hvatastýring verður betri.
• að námsárangur batnar
Félagslega hliðin: • að samskipti barnanna batna. • að geta til að róa sig í erfiðum
aðstæðum í skólanum verður meiri.
• að næmni og skilningur gagnvart eigin tilfinningum og annarra batnar.
• að samkennd með sjálfum sér og samkennd með öðrum eykst hjá börnunum.
• að krökkunum líkar betur við kennarann sinn ef hann kennir þeim núvitundaræfningar
Rannsóknir á árangri núvitundar
• Einbeiting batnar meðal almennra þátttakennda á hefðbundnum 8 vikna námskeiðum (MBCT eða MBSR)
• Fáar rannsóknir hafa skoðað börn eða fullorðna með ADHD.
• Zylowska (2007), 8 vikna núvitundarnámskeið fyrir fullorðna og unglinga með ADHD. – Í lok námskeiðsins höfðu einkenni ADHD minnkað hjá 78%
þátttakenda. – Frammistaða á taugasálfræðilegum prófum batnaði. – Þunglyndi og kvíði varð einnig minna. – Þátttakendur hugleiddu í 10-40 mín á dag 4-7 daga
vikunnar.
Ávinningur fyrir börn með ADHD
• Bögels (2010), 8 vikna námskeið (auk viðhalds- tíma 8 vikum síðar) fyrir börn og foreldra þeirra.
• Lítill munur kom fram á sjálfsmatskvörðum en mælingar á taugasálfræðilegum prófum benti til að einbeiting væri betri.
• Foreldrar og sérstaklega feður sáu mun eftir námskeiðið en kennarar sáu lítinn mun.
ADHD og kvíði
• Semple og fél. (2009) kannaði árangur 12 vikna námskeiðs fyrir börn með athyglisvanda, námserfiðleika og kvíða – Einbeiting barnanna varð betri
– Hegðun batnaði
– Kvíði minnkaði
• Almenn ánægja meðal barnanna og foreldra þeirra með námskeiðin. Börnin hafa gaman af hugleiðslunum og umhverfið er skapandi og skemmtilegt
Foreldrar • Foreldrar barna með ADHD hafa gagn af því að
læra núvitund. – Streita minnkar – Einbeiting batnar – Samskipti foreldra og barna batnar – Viðbrögð foreldra við hegðun barnanna verða
yfirvegaðri – Þeir átta sig betur á slæmum ávönum og láta af þeim – Þeir verða ánægðari með sig sem foreldri – Ánægja með hjónabandið eykst – Foreldrar vinna betur saman
• Foreldrafærninámskeið með núvitundarþjálfun væri líklega góð blanda
Námskeið
• Námskeiðunum er ekki ætlað að lækna athyglisbrest, hvatvísi eða ofvirkni en getur líklega haft áhrif á lífsgæði fólks með ADHD
• Nánari upplýsingar á vakandiathygli@gmail.com
• Málþing um notkun núvitundar í skólum: 1. nóvember kl. 13:30 í Flensborgarskóla
Recommended