View
42
Download
3
Category
Preview:
DESCRIPTION
Gospodarka krajów rozwijających się. Rafał Czajkowski. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW. Zagadnienia. pojęcie Trzeciego Świata, kryteria przynależności Nowy Międzynarodowy Ład Ekonomiczny problemy rozwoju gospodarczego rozwój przez handel towarami nieprzetworzonymi - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
1.06.2007 Rafał Czajkowski 2
• pojęcie Trzeciego Świata, kryteria przynależności
• Nowy Międzynarodowy Ład Ekonomiczny• problemy rozwoju gospodarczego• rozwój przez handel towarami
nieprzetworzonymi• rozwój przez uprzemysłowienie• kredyty i zadłużenie• pomoc międzynarodowa
Zagadnienia
1.06.2007 Rafał Czajkowski 3
Czym jest Trzeci Świat?
• kraje gospodarczo zacofane• społeczności spauperyzowane
1.06.2007 Rafał Czajkowski 4
Kryteria przynależnoścido Trzeciego Świata
• PKB poniżej $2000 per capita• struktura produkcji• struktura eksportu• zużycie energii elektrycznej lub metali• gęstość sieci transportowej• struktura konsumpcji• analfabetyzm i skolaryzacja• umieralność i przeciętna długość życia• stopień urbanizacji• zasięg przedkapitalistycznych stosunków
społecznych
1.06.2007 Rafał Czajkowski 5
Trzeci Świat w liczbach
• co godzinę umiera 1200 dzieci, z tego 60% z przyczyn biedy, nędzy i chorób.
• 1 mln dzieci nie dożywa 5 roku życia• 1,5 mld ludzi żyje za mniej niż 1 dolara
dziennie, przypada na nich 5% dochodu globalnego
• w 2000 roku na świecie zmarło na AIDS 3 mln ludzi, a 5 mln zaraziło się HIV
• człowiek w Zambii ma o 25% mniejsze szanse,że dożyje 30 roku życia, niż Anglik
• 44% zgonów dzieci ma miejsce w Afryce subsaharyjskiej
• łączne dochody 500 najbogatszych ludzi świata są wyższe niż dochody 416 mln ludzi biednych
• 10% najbogatszych ludzi posiada 54% globalnego dochodu
1.06.2007 Rafał Czajkowski 6
Nowy MiędzynarodowyŁad Ekonomiczny
• duże dysproporcje w skali świata• zmniejszenie luki rozwojowej• Północ – Południe
1.06.2007 Rafał Czajkowski 7
Przyrost demograficzny
• wzrost dochodu na mieszkańca zależy od stosunku tempa wzrostu całkowitego dochodu do tempa wzrostu liczby ludności
• brak kontroli urodzeń• posiadanie dzieci zwiększa dochód rodziny i
zapewnia zabezpieczenie na starość• zwiększająca się podaż pracy może być
czynnikiem zwiększającym PKB, jeśli równie szybko będą rosły nakłady ziemi, kapitału i zasobów naturalnych
• zaczyna działać prawo malejących dochodów z pracy
1.06.2007 Rafał Czajkowski 8
Rzadkość zasobów
• kraje słabo rozwinięte borykają się z brakiem zasobów naturalnych nadających się do opłacalnej eksploatacji
• wydobywanie użytecznych gospodarczo kopalin wymaga nakładów kapitału, który sam jest czynnikiem rzadkim
1.06.2007 Rafał Czajkowski 9
Kapitał finansowy
• kraje biedne mają niewiele wolnych zasobów kapitału, które mogą przeznaczyć na inwestycje
• większość zasobów jest przeznaczana na konsumpcję
• pomoc zagraniczna umożliwia zakup aktywów, m.in. maszyn
• korporacje międzynarodowe w krajach biednych często korzystają z zagranicznych pracowników, uniemożliwiając ludności nabycie doświadczenia w pracy, a zyski wycofują do krajów macierzystych
1.06.2007 Rafał Czajkowski 10
Inwestycje w infrastrukturę• kraje rozwinięte uzyskują korzyści skali i
wysoką wydajność dzięki specjalizacji• bez kosztownych inwestycji w energetykę,
drogi, sieć telefoniczną i budownictwo mieszkaniowe kraje ubogie muszą funkcjonować w ramach mniejszych społeczności
Kapitał ludzki• pracownicy w krajach biednych są mniej
wydajni niż w krajach bogatych, gdyż brak jest zasobów na inwestycje w opiekę zdrowotną, wykształcenie i szkolenie zawodowe
• przy niskiej wydajności pracy trudno jest zwiększać produkcję
1.06.2007 Rafał Czajkowski 11
Obyczaje• kultura plemienna i życie we wspólnocie• niektóre kraje rozwijające się poszukują
alternatywnej strategii rozwoju uwzględniającej uwarunkowania kulturowe wpisane w ich tradycje
Niska wydajność w rolnictwie
• większość ludzi pracuje w intensywnym rolnictwie samozaopatrzeniowym
• wzrost produkcji rolnej wymaga lepszego wyposażenia
• brak zasobów na inwestycje
1.06.2007 Rafał Czajkowski 12
Rozwój przez handel towarami nieprzetworzonymi
• kraje ubogie mogą eksportować dobra, do których wytworzenia potrzebna jest ziemia
• są to dobra nieprzetworzone pochodzenia rolniczego („miękkie”):
kawa, bawełna, cukieroraz pochodzenia mineralnego („twarde”):
miedź, aluminium• eksport dóbr nieprzetworzonych stanowi
47% całkowitego eksportu• dochody z eksportu są przeznaczane na
zakup maszyn i rozwój przemysłu
1.06.2007 Rafał Czajkowski 13
Kształtowanie się cen surowców
• od kilkudziesięciu lat ceny surowców, poza ropą naftową, spadają. Jest to spowodowane: – zmniejszonym popytem – pojawienie się
materiałów syntetycznych– zwiększoną podażą – poprawa
wydajności przemysłu i rolnictwa („zielona rewolucja”)
• w przyszłości ceny surowców wzrosną, z powodu wyczerpania zasobów mineralnych
• ... by wkrótce potem spaść, wraz z pojawianiem się nowych substytutów syntetycznych, np. kauczuku
1.06.2007 Rafał Czajkowski 14
Wahania cen• specjalizacja w produkcji wyrobów nie
przetworzonych oznacza ogromną zmienność cen
• ceny równowagi wyrobów nie przetworzonych są podatne na wahania przez niską elastyczność cenową podaży i popytu
• wahania cen prowadzą do zmian wielkości wpływów z eksportu i PKB
Koncentracja eksportu• koncentracja eksportu może doprowadzić
do załamania gospodarki, jeśli nastąpi spadek ceny produktu eksportowanego
• rozszerzenie eksportu pozwala ustabilizować dochody
1.06.2007 Rafał Czajkowski 15
Systemy stabilizowaniacen surowców
• Zapasy buforowe – system zapewniający stabilizację rynku surowca. Organizacja zajmująca się ich tworzeniem dokonuje interwencyjnych zakupów surowca przy jego niskiej cenie, a sprzedaje go przy wysokiej
1.06.2007 Rafał Czajkowski 16
Ograniczanie podaży
• kraje OPEC utworzyły kartel i uzgodniły ilość wydobywanej ropy naftowej. Ograniczenie dostaw podbija cenę surowca i zwiększa wpływy eksportowe
• w ostatnich latach kraje rozwijające się próbowały stabilizować ceny kakao, kawy i cyny.
np. w czasie rekordowych zbiorów Kawy w Brazylii rząd kupował ją od farmerów i spalał.
1.06.2007 Rafał Czajkowski 17
Rozwój przez uprzemysłowienie
• wiele krajów słabo rozwiniętych doszło do wniosku, że klucz do rozwoju znajduje się nie w większej specjalizacji w produkcji surowcowej, lecz w rozwoju przemysłu przetwórczego
1.06.2007 Rafał Czajkowski 18
Strategia substytucji importu
• w czasie załamania handlu światowego w latach ’30, w krajach rozwijających się nastąpił spadek dochodów z eksportu. Dlatego niektóre kraje postanowiły nie uzależniać się więcej od gospodarki światowej
• strategia substytucji importu (polityka antyimportowa) – zastąpienie importu produkcją krajową
• wspomaga rozwój własnego przemysłu, zwłaszcza nowych gałęzi
• prowadzi do spadku obrotów handlu światowego i ograniczenia działania zasady przewagi komparatywnej, zużywanych jest więcej zasobów
1.06.2007 Rafał Czajkowski 19
Eksport towarów przetworzonych
• wzrost gospodarczy opiera się na wzroście produkcji i dochodu narodowego, stymulowanym przez eksport, a nie na zastępowaniu importu produkcją krajową
• kraje nowo uprzemysłowione po rozwinięciu własnej produkcji odeszły od wysokich ceł i rozpoczęły eksport. Zmieniły też strukturę eksportu: zmniejszyły udział surowców, a zwiększyły udział wyrobów przetworzonych
• kraje nowo uprzemysłowione mają dużą szansę na szybkie opanowanie rynków międzynarodowych
1.06.2007 Rafał Czajkowski 20
Współczesne relacjePółnoc - Południe
• kraje wysoko rozwinięte powinny przesunąć produkcję do gałęzi, w których mają przewagę komparatywną (biotechnologie, telekomunikacja)
• kraje bogate powinny zwiększyć import z krajów rozwijających się
• współcześnie unika się protekcjonizmu wykorzystującego ograniczenia eksportu
1.06.2007 Rafał Czajkowski 21
Rozwój oparty na kredytach
• kraje słabo rozwinięte są dłużnikami zaciągającymi kredyty, aby sfinansować ujemny bilans handlowy
• wzrost cen ropy spowodował wzrost deficytu w bilansie obrotów bieżących importujących ją krajów ubogich
• miarą zdolności płatniczej kraju nie jest jego PNB, lecz dochody z eksportu
1.06.2007 Rafał Czajkowski 22
Spłacanie kredytu
• doprowadzenie kraju do recesji spowoduje spadek importu, co w konsekwencji zmniejszy deficyt handlowy i pozwoli przeznaczyć dochody z eksportu na obsługę zadłużenia
• programy dostosowawcze Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego umożliwią wzięcie kredytu na spłatę innych wierzycieli
• restrukturyzacja zadłużenia – rozłożenie rat na dłuższy okres i obniżenie ich wysokości
• ogłoszenie otwartej niewypłacalności lub odmowa spłaty należnych sum – groźba sankcji, większe odsetki w przyszłości
1.06.2007 Rafał Czajkowski 23
Pomoc międzynarodowa
• kwestie moralne– „sprawiedliwy” podział dochodów– brak rządu i społeczeństwa światowego,
w którym istniałaby inicjowana przez państwo alokacja dóbr
– zasoby Południa były eksploatowane przez kraje Północy w dobie kolonializmu
• „Handel, a nie pomoc”• duża część pomocy trafia do elit rządzących
w kraju, a nie do ludzi potrzebujących. System „przeciekającego wiadra”
• najkrótszą drogą do wyrównania dysproporcji w podziale dochodu na świecie byłoby dopuszczenie swobodnej migracji w skali międzynarodowej
Recommended