View
240
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Homeostazi : Canlı içindeki çeşitli fiziksel ve kimyasal değerlerin belirli bir aralıkta tutulmasıdır.
SALGILAMA:
Dış Salgı Bezi (Ekzokrin Bez):Salgı yapan organ salgısını bir kanal yoluyla beden dışına veya beden içindeki bir boşluğa bırakıyorsa, bu organa dış salgı bezi denir.
İç Salgı Bezi: Eğer bir salgı bezi, salgısını doğrudan kana aktarıyorsa,bu salgıya hormon;salgı bezine ise (endokrin bez) adı verilir.
Karma Bez: Hem iç salgı hem de iç salgı bezi olarak görev yapan organlardır.örn:Pankreas,testis
Salgı üreten hücreler genellikle epitel doku hücrelerindenoluşur.Ama sinir hücreleri de bazen bu işi yapabilir.
Hormonlar kimyasal olarak 3 grupta sınıflandırılır.
Amin Hormonlar Peptit ve Protein yapılı hormonlar Steroit Hormonlar
1
Canlı içindeki çeşitli fiziksel ve kimyasal
algı yapan organ salgısını bir kanal yoluyla beden dışına veya beden içindeki bir boşluğa
Eğer bir salgı bezi, salgısını doğrudan kana ;salgı bezine ise iç salgı bezi
Hem iç salgı hem de iç salgı bezi olarak görev
epitel doku hücrelerinden de bazen bu işi yapabilir.
ormonlar kimyasal olarak 3 grupta sınıflandırılır.
Hormonlar yoluyla çeşitli mesajlar, kan üzerinden beden üzerine dağıtılır.
Hormonlar, belirli bir emir içeriğine sahip mesaj paketçikleridir.
Hormonlar ile homeo
Antagonist Hormonlar :Çoğu zaman bir hormonun yaptığı bir etkiyi diğer hormon engeller.Bu şekilde zıt yönlü çalışan hormonlar antagonist hormonlar
Not:Sinir Sistemi ve Endokrin Sistem mekanizmaları ile birbirlerini etkiler.Not: Hormonlar genellikle düzenleyici olarak kullanılır.
(İÇ SALGI BEZİ) ENDOKRİN SİSTEMİç salgı bezlerinden oluşan sistemdir.Endokrin Sistem Organları şunlardır.
1. Hipotalamus 2. Hipofiz Bezi 3. Tiroit Bezi 4. Paratiroit Bezi 5. Pankreas 6. Böbrek Üstü Bezleri 7. Eşeysel Bezler (Testis ve Yumurtalık)
I) Hipotalamus : Hem sinir sistemi organı hem de endokrin sistemi organı olarak işlev görür. Sinir sistemi ile endokrin sistem arasındaki bağlantı organıdır.
Hormonlar yoluyla çeşitli mesajlar, kan üzerinden beden üzerine dağıtılır. Hormonlar, belirli bir emir içeriğine sahip mesaj
ostazi korunur
Çoğu zaman bir hormonun yaptığı bir etkiyi diğer hormon engeller.Bu şekilde zıt yönlü çalışan
antagonist hormonlar olarak adlandırılır.
Sinir Sistemi ve Endokrin Sistem sahip oldukları etki mekanizmaları ile birbirlerini etkiler.
Hormonlar genellikle düzenleyici olarak kullanılır.
(İÇ SALGI BEZİ) ENDOKRİN SİSTEM İç salgı bezlerinden oluşan sistemdir. Endokrin Sistem Organları şunlardır.
(Testis ve Yumurtalık)
Hem sinir sistemi organı hem de endokrin sistemi organı
Sinir sistemi ile endokrin sistem arasındaki bağlantı
Antidiüretik Hormon ve Oksitosin hormonunuüretir.Üretilen salgılar arka hipofizde depolanır. Hipotalamus, salgılayıcı ve engelleyici hormonlar salgılar.Salgılatıcı ve Engelleyici hormonlar , Salgılatıcı ve Engelleyici Hormonlar ise hipofiz salgısını düzenlemek için salgılanır.
II) Hipofiz Bezi : Hipotalamus’un hemen altında bulunan üç lobtan oluşmuş bir bezdir. Bu loblar sırasıyla;
Hipofiz Ön Lobu(Ön Hipofiz) Hipofiz Ara Lobu(Ara Hipofiz) Hipofiz Arka Lobu(Arka Hipofiz)
şeklindedir.
Arka lob hipotalamus’un devamı şeklindedir. Hipofiz bezi, diğer iç salgı bezlerini denetleyen ARKA LOBTAN SALGILANAN HORMONLAR
Antidiüretik Hormon(ADH)(Vazopressin) :
Su içme isteğini arttırır. Böbreklerde suyun geri emilimini arttırır. İnce Atardamarların daralmasına sebep olur.(kan
basıncını arttırır.) Kandaki su miktarını arttırır. Ozmotik derişimi düşürür.
2
hormonunu
üretir.Üretilen salgılar arka hipofizde depolanır.
hormonlar salgılar. Salgılatıcı ve
düzenlemek için
Hipotalamus’un hemen altında bulunan üç lobtan oluşmuş
Hipofiz bezi, diğer iç salgı bezlerini denetleyen şef organdır.
rde suyun geri emilimini arttırır. İnce Atardamarların daralmasına sebep olur.(kan
ADH eksikliğinde; Şekersiz Şeker Hastalığı Oksitosin :
Doğum anında Rahim kasılmasını sağlar.
Emzirme sırasında süt bezlerinden salgılanan sütün, dışarı atılmasını sağlayan düz kasların çalışmasını tetikler. ARA HİPOFİZ HORMONLARI:
Melanosit Uyarıcı Hormon Melanosit hücrelerinin, melanin pigmentini
üretmesini sağlar. ÖN HİPOFİZ HORMONLARI: Hipofiz ön lobundaki hormonları bir kısmıhormondur.Yani başka bir salgı bezini uyarır.
Tiroit Uyarıcı Hormon(TSH) : Tiroit bezinin, salgılamasını düzenler. Adrenokortikotropik Hormon(ACTH) :Böbrek üstü bezini salgı yapması için uyarır. FSH(Folikül Uyarıcı Hormon)
Kadınlarda yumurtalıklardaki folikül kesesinin gelişimini sağlar.
Erkeklerde, sperm oluşumunu hızlandırır.
Luteinleştirici Hormon (LH) : Eşey bezlerini uyarır. Kadınlarda, yumurtlama(ovulasyon) ‘nın
gerçekleşmesini sağlar.
Hastalığı meydana gelir
Doğum anında Rahim Duvarındaki düz kasların
Emzirme sırasında süt bezlerinden salgılanan sütün, dışarı atılmasını sağlayan düz kasların
ARA HİPOFİZ HORMONLARI: Melanosit Uyarıcı Hormon:(MSH) Melanosit hücrelerinin, melanin pigmentini
ÖN HİPOFİZ HORMONLARI:
Hipofiz ön lobundaki hormonları bir kısmı tropik .Yani başka bir salgı bezini uyarır.
Tiroit bezinin, salgılamasını düzenler. Adrenokortikotropik Hormon(ACTH) : Böbrek üstü bezini salgı yapması için uyarır.
Kadınlarda yumurtalıklardaki folikül kesesinin
Erkeklerde, sperm oluşumunu hızlandırır.
zlerini uyarır.
Kadınlarda, yumurtlama(ovulasyon) ‘nın gerçekleşmesini sağlar.
Erkeklerde, testislerin erkeklik hormonlarını(androjen) salgılamasını sağlar
STH(Büyüme Hormonu) :
Protein sentezini hızlandırır. Hücre bölünmelerini teşvik eder. Bedenin, kütle ve boyca büyümesini sağlar. Eksikliğinde Cücelik, Fazlalığında ise Devlik Hastalığı
oluşur. Luteotropik Hormon (LTH) (Prolaktin) :
Meme bezlerinin büyümesini sağlar. Süt oluşumunu sağlar. Annelik içgüdüsünün oluşmasını sağlar.
III) Tiroit Bezi: Gırtlağın hemen altında kelebek şeklinde bir salgı bezidir.İki hormon salgılar.Tiroksin ve Kalsitonin.
Tiroksin Hormonu : Tirozin amino asitinden üretilir. Yapısında İyot elementi bulunur. Tiroksin Hormonu O2 tüketimini ve doğal olarak
enerji üretimini arttırır. Protein sentezini hızlandırır. Kemik gelişimini STH ile birlikte sağlar. Vücut sıcaklığını belirler.
3
hormonlarını(androjen) salgılamasını sağlar.
kütle ve boyca büyümesini sağlar. Eksikliğinde Cücelik, Fazlalığında ise Devlik Hastalığı
oluşmasını sağlar.
Gırtlağın hemen altında kelebek şeklinde bir salgı Tiroksin ve Kalsitonin.
tüketimini ve doğal olarak
Kemik gelişimini STH ile birlikte sağlar.
Bedendeki tiroksin salınımı TSH hormonu ile belirlenir.
Tiroksin, metabolizma hızını artırır.Fazla salgılanmasında metabolizma olur.(Hipertroidi) Az salgılanmasında metabolizma hızı yavaş kalır.
o Tiroksin hormonu az salgılanırsa bu durumda tiroit bezi şişer ve guatr hastalığı meydana gelir.
o Tiroksin hormonu çocuklarda az salgılanırsa, kretenizm adı verilen cücelik hastalığı görülür.
o Yetişkinlerde tiroksin hormonunun az salgılanması miksodema hastalığına sebep olur.
Kalsitonin :
Kandaki kalsiyum’un kemik dokuya geçmesini sağlar.
Böbreklerde Kalsiyum geri emilimini azaltır.Kalsitonin, Kandaki Kalsiyum oranını düşürür.
IV) Paratiroit Bezleri:
Parathormon : Kandaki kalsiyum seviyesinin artmasına sebep
olur.Bunu şu etkileri oluşturarak yapar. Bağırsaklarda kalsiyum emilimini hızlandırır. Böbreklerde kalsiyum geri Kemiklerdeki kalsiyum’un kana geçmesini sağlar. Parathormon böbreklerde fosfat geri emilimini de
azaltır.
Bedendeki tiroksin salınımı TSH hormonu ile
Tiroksin, metabolizma hızını artırır. Fazla salgılanmasında metabolizma hızı çok yüksek
Az salgılanmasında metabolizma hızı yavaş kalır.(Hipotroidi)
Tiroksin hormonu az salgılanırsa bu durumda tiroit bezi şişer ve guatr hastalığı meydana gelir. Tiroksin hormonu çocuklarda az salgılanırsa,
adı verilen cücelik hastalığı görülür. Yetişkinlerde tiroksin hormonunun az salgılanması
hastalığına sebep olur.
Kandaki kalsiyum’un kemik dokuya geçmesini
Böbreklerde Kalsiyum geri emilimini azaltır. lsiyum oranını düşürür.
Kandaki kalsiyum seviyesinin artmasına sebep olur.Bunu şu etkileri oluşturarak yapar. Bağırsaklarda kalsiyum emilimini hızlandırır. Böbreklerde kalsiyum geri-emilimini arttırır.
kalsiyum’un kana geçmesini sağlar. öbreklerde fosfat geri emilimini de
"Kalsitonin ve Parathormon ile kandaki kalsiyum seviyesi düzenlenir."
V) Pankreas Bezi: Midenin hemen altında bulunan karma bir bezdir.Pankreasın içinde langerhans adacıkları
Langerhans Adacıkları Alfa ve Beta Hücrelerinden oluşur.Alfa Hücreleri Glukagon, Beta Hücreleri ise Hormonu üretir.
İnsülin :
Kandaki glikozun karaciğer ve kaslarda glikojen’e çevrilmesini sağlar.
Kandaki glikozun, hücrelere geçişini kolaylaştırır. Glikoz’un yağ dokuda gliserol’e çevrilmesine sebep
olur ve trigliserit sentezini arttırır. Protein sentezini hızlandırır. İnsülin kandaki glikoz derişimini düşürür. Glukagon karaciğerdeki glikojenin glikoz’a
dönüştürümesini ve kana bırakılmasını sağlar. Karaciğerde amino asitlerin ve gliserol’ün glikoz’a
dönüştürülmesini sağlar. Glukagon:
Karaciğerdeki glikojenin yıkılarak glikoza dönüşmesini sağlar.
Oluşan glikoz kana verilir. Bu şekilde Kandaki glikoz derişimini arttırılmış olur.
4
"Kalsitonin ve Parathormon ile kandaki kalsiyum seviyesi
Midenin hemen altında bulunan karma bir rhans adacıkları bulunur.
Langerhans Adacıkları Alfa ve Beta Hücrelerinden , Beta Hücreleri ise İnsülin
Kandaki glikozun karaciğer ve kaslarda glikojen’e
hücrelere geçişini kolaylaştırır. Glikoz’un yağ dokuda gliserol’e çevrilmesine sebep
andaki glikoz derişimini düşürür. araciğerdeki glikojenin glikoz’a
sini ve kana bırakılmasını sağlar. Karaciğerde amino asitlerin ve gliserol’ün glikoz’a
Karaciğerdeki glikojenin yıkılarak glikoza
arttırılmış olur.
Pankreas kandaki glikoz derişimini ölçer ve bu duruma göre hormon salgılayarak kandaki şeker derişiminin belirli bir miktarda kalmasını sağlar.
(90 mg/100 ml)
Diabetes mellitus (Şeker Hastalığı)Tip 1 Diyabet : İnsülin eksikliğine bağlı meydana gelir.Tip 2 Diyabet: İnsülin duyarsızlığı sonucu oluşur.
VI) Böbrek Üstü Bezleri: Adrenal (böbrek üstü ) bezleri adından da anlaşılacağı gibi böbreklerin hemen üstünde yer alır.
Kabuk(Adrenal Korteks)
Öz(Adrenal Medulla
BÖBREK ÜSTÜ BEZİ(ADRENAL BEZ)
Böbrek üstü bezleri kabuk ve öz olmak üzere iki kısımda incelenir.
Adrenal Korteks(Kabuk) :
Pankreas kandaki glikoz derişimini ölçer ve bu duruma göre hormon salgılayarak kandaki şeker derişiminin belirli bir miktarda kalmasını sağlar.
Diabetes mellitus (Şeker Hastalığı)
e bağlı meydana gelir.
İnsülin duyarsızlığı sonucu oluşur.
Adrenal (böbrek üstü ) bezleri adından da anlaşılacağı gibi böbreklerin hemen üstünde yer alır.
Medulla)
Böbrek üstü bezleri kabuk ve öz olmak üzere iki kısımda
Adrenal Korteks(Kabuk) :
Salgıladığı hormonlar ;
Kortizol Aldosteron
Eşey Hormonları
Kabuk bölgesinden salgılanan hormonlar Steroit hormondur. Kortizol :
Kemik,lenf,kas ve deride protein yıkımına sebep olur ve oluşan amino asitlerin kana geçmesini sağlar.
Karaciğer hücrelerinin amino asitleri glikoz’a dönüştürmesine sağlar.
Üretilen glikoz’un sadece beyin ve kalp kasına gitmesine sebep olur.
Bedenin diğer bölümlerinin sadece yağ asiti ile çalışmasını sağlar.
Bağışıklık sistemini baskılar. Üreme ve büyümeyi engeller. Alerji ve Yangı önleyicidir.
Kortizol hormonu ön hipofiz bezinden salgılanan, ACTH hormonu ile salgılattırılır.
Aldosteron : Böbreklerde Na+ , Cl- ve dolaylı olarak su geri
emilimini hızlandırır. Aldosteron ayrıca böbreklerde K+ atılımını da
arttırır. Eksikliğinde; •Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal • Kilo kaybı • Açlık hipoglisemisi • Ağız mukozasında ve deride özellikle ameliyat ve yara izlerinde, meme başlarında ve genital bölgelerin renginde koyulaşma • Kan basıncında düşme • Terlemede azalma • Koltukaltı ve genital kıllanmada azalma Yeterince kortizol ve aldosteron salgılanmaz ise addison hastalığı meydana gelir.
5
Steroit yapılı bir
Kemik,lenf,kas ve deride protein yıkımına sebep olur ve oluşan amino asitlerin kana geçmesini
Karaciğer hücrelerinin amino asitleri glikoz’a
Üretilen glikoz’un sadece beyin ve kalp kasına
ölümlerinin sadece yağ asiti ile
ortizol hormonu ön hipofiz bezinden salgılanan,
ve dolaylı olarak su geri
atılımını da
•Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, bulantı, kusma, karın ağrısı,
a ve deride özellikle ameliyat ve yara izlerinde, meme başlarında ve genital bölgelerin renginde
Yeterince kortizol ve aldosteron salgılanmaz ise
Eşey Hormonları : Adrenal Korteks’de az miktarda miktarda östrojen salgılanır.
Adrenal Medulla(öz): İki hormon salgılanır.Epinefrin ve Norepinefrin Epinefrin (Adrenalin):
Stres ve heyecan sırasında Glikojen yıkımını artırarak, kandaki glikoz miktarını
arttırır. Yağ dokularıdaki trigliseritlerin yıkımına ve kana
karışmasına sebep olur. Bronşları genişletir,kan basıncını ve kalp atış hızını
arttırır. Belirli damarları genişletir,belirli damarları daraltır.
Norepinefrin (Noradrenalin): Etkileri epinefrin’ e benzer. Kandaki glikoz seviyesini arttırır. Nabzı yükseltir. Kılcal damarların daralmasına sebep olur. Duyuları keskinleştirir.
VII) Eşeysel Bezler: Erkeklerde Testisler, Kadınlarda ise Yumurtalıklar eşey hormonlarını salgılar.
Testisler:
Testislerde bulunan Leydig Hücreleri çeşitli Androjenler salgılar.
Androjenler: En bilineni testosterondur. Fetüs’ün erkek olmasını sağlar. İkincil eşey özelliklerinin ortaya çıkmasını sağlar.
Adrenal Korteks’de az miktarda androjen ve çok az
Epinefrin ve Norepinefrin
Stres ve heyecan sırasında salgılanır. Glikojen yıkımını artırarak, kandaki glikoz miktarını
Yağ dokularıdaki trigliseritlerin yıkımına ve kana karışmasına sebep olur. Bronşları genişletir,kan basıncını ve kalp atış hızını
Belirli damarları genişletir,belirli damarları daraltır.
Etkileri epinefrin’ e benzer. Kandaki glikoz seviyesini arttırır.
Kılcal damarların daralmasına sebep olur. Duyuları keskinleştirir.
eşey hormonlarını salgılar.
Testislerde bulunan Leydig Hücreleri çeşitli Androjenler salgılar.
testosterondur. Fetüs’ün erkek olmasını sağlar.
eşey özelliklerinin ortaya çıkmasını sağlar.
Kas kütlesini arttırır. Testis gelişimini sağlar.
Yumurtalıklar(Ovaryum):
Ovaryumlar, iki çeşit hormon salgılar.
Östrojen :
İkincil dişilik özelliklerinin oluşmasını sağlar. Ovaryum’un gelişmesini sağlar. Yumurta kanalı,uterus ve vajinanın büyüyüp
gelişmesini sağlar. Progesteron:
Yumurta kanalını, ovulasyon için uygun haline getirir.
Uterus(rahim)’in embriyonun gelişebileceği bir şekle gelmesini sağlar.
GERİ BİLDİRİM MEKANİZMASI : Bir hormonun miktarı aşırı derecede arttığı zaman, hormon kendisinin üretilmesini sağlayan mekanizmayı engeller.Bu duruma Geri Bildirim(Feed-Back) mekanizması adı verilir.
6
İkincil dişilik özelliklerinin oluşmasını sağlar.
Yumurta kanalı,uterus ve vajinanın büyüyüp
Yumurta kanalını, ovulasyon için uygun haline
Uterus(rahim)’in embriyonun gelişebileceği bir
hormonun miktarı aşırı derecede arttığı zaman, hormon kendisinin üretilmesini sağlayan mekanizmayı engeller.
mekanizması adı
Sinir Sistemi ve İç Salgı Sisteminin Karşılaştırılması Sinir Sistemi :
• Elektriksel yol ile uyarı alır ve yanıt verir.• Çok hızlıdır ve çok belirli bir etkisi ve tepkisi vardır. • Enerji ve besin maliyeti çok yüksektir.
Endokrin(İç Salgı) Sistemi
• Kimyasal yol ile uyarı alır ve yanıt verir.• Yavaştır. • Etkileri ve Tepkileri kesin değildir. • Enerji ve besin maliyeti çok düşüktür.
www.biyolojikutusu.com
Sinir Sistemi ve İç Salgı Sisteminin Karşılaştırılması
Elektriksel yol ile uyarı alır ve yanıt verir. Çok hızlıdır ve çok belirli bir etkisi ve tepkisi vardır. Enerji ve besin maliyeti çok yüksektir.
Endokrin(İç Salgı) Sistemi : Kimyasal yol ile uyarı alır ve yanıt verir.
Etkileri ve Tepkileri kesin değildir. Enerji ve besin maliyeti çok düşüktür.
Recommended