ﺖﯿﻧ قدﺎﺻ ﺮﺘﮐد رﺎﮐو ﻂﯿﺤﻣ ﺖﻣﻼﺳ ﺰﮐﺮﻣ...

دکتر صادق نیترئیس مرکز سالمت محیط وکار

پیشگیري در را مهمی نقش تواند می بهداشتی و سالم محیط زیادي عوامل .کند ایفا بیمارستانی هاي عفونت به ابتال از

و درمانی هاي اتاق بیمار، از مراقبت محل طراحی مانند رختشویخانه و آب منابع وتهویه، هوا کیفیت جراحی، عفونت انتقال روي بر توجهی قابل بطور توانند هامی وپسماند

.باشند می موثر بیمارستانی هاي

هاي عفونت ایجاد در مهمی نقش بیمارستان محیط در محیط بهسازي و بهداشت اصول رعایت .دارد بیمارستانی ها، میکروارگانیسم قوي مخازن کردن کم بر عالوه بیمارستان

خواهد بیماران اعتماد جلب و محیط زیبایی در مهمی اثر..داشت

مرکز سالمت محیط و کار 2

بهداشت محیط کنترل و اصالح عواملی از محیط است که به.نحوي در رفاه جسمی، روانی و اجتماعی انسان تأثیر دارد

توجه به عوامل محیطی و بهداشت محیط بعنوان علمپیشگیري از بیماریها بوسیله کنترل و اصالح عوامل محیطی .که در ایجاد و انتقال بیماریها نقشی دارند حائز اهمیت است

ایین نامه نحوه تاسیس و بهره برداري بیمارستانها

استاندارد هاي اعتبار بخشی بیمارستان در ایران

لیست وضعیت بهداشت محیط بیمارستان چک

تهیه، مراکز از بهداشتی بازرسی اجرایی دستورعمل در مفادمرتبط آشامیدنی و خوردنی مواد فروش و نقل و حمل نگهداري، توزیع، تولید،،

13 ماده اصالح قانون اجرایی نامه آیین 13 وماده وکار محیط سالمت مرکز.....و خوردنی مواد قانون

استانداردهاي کشوري آب - کیفیت آب بیمارستان) آب آشامیدنی1053و 1011استانداردهاي (امیدنیآش

4208 شماره استاندارد اساس بر- میکروبی آزمایشات براي برداري نمونه هاي آرمون براي آب از برداري نمونه -آب کیفیت" عنوان تحت

"میکروبی

برداري نمونه تواتر دستورالعمل - شیمیایی ازمایشات براي برداري نمونه از شده اعالم آشامیدنی آب توزیع شبکه در شیمیایی هاي آزمون براي بهداشت معاونت سوي

در خصوص (تفاهم نامه مشترك بین وزارت بهداشت و وزارت نیرو)فاضالب بیمارستان

رانیئت محترم وزیه 1371ط مصوب ین نامه بهداشت محییآ

قانون مدیریت پسماند

آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند

ضوابط و روشهاي مدیریت پسماند پزشکی و پسماندهاي وابسته

2/3/75 مصوبه )تعزیرات( اسالمی مجازات قانون 688 ماده

آلوده قبیل از شود شناخته عمومی بهداشت علیه تهدید که اقدامی هر بهداشتی غیر دفــــع آلوده، آشامیدنی آب توزیع یا آشامیدنی آب کردن

رودخانه در کننده مسموم مواد ریختن ، زائد مواد ، دامی و انسانی فضوالت خام فاضالب مجاز غیر استفاده ، دام مجاز غیر کشتار و خیابانها در زباله ، ها و باشد می ممنوع کشاورزي مصارف براي فاضالب هاي خانه تصفیه پساب یا

به نباشد شدیدتري مجازات مشمول خاص قوانین طبق چنانچه مرتکبین.شد خواهند محکوم سال یک تا حبس

دستورالعمل مدیریت اجرایی پسماندهاي پزشکی ویژه در 1.بیمارستانها و مراکز بهداشتی درمانی

ضوابط واگذاري مدیریت اجرایی پسماندهاي پزشکی ویژه 2. 6 "بند "ت"موضوع ردیف ( به اشخاص حقیقی و حقوقی

)آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها "3"ماده "

دستورالعمل سالمت، ایمنی و بهداشت عوامل اجرایی 3.قانون مدیریت پسماندها 5مشمول ماده

راهنماي دفع زائدات اتیدیوم برماید4.

غیر دستگاههاي تهیه نحوه و انتخاب دستورالعمل و راهنما1.پزشکی پسماند ساز خطر بی سوز

خرید قراردادهاي در درج جهت پیشنهادي مفاد2.پزشکی پسماند ساز بیخطر سوز غیر دستگاههاي

و شیمیایی میکروبی، پایش و عملکرد ارزیابی دستورالعمل3. توسط(پسماند ساز خطر بی سوز غیر دستگاههاي مکانیکی

)سالمت مرجع آزمایشگاه

هاي دستورالعمل و پسماند سازي خطر بی اظهارنامه4.مربوطه

برنامه آموزشی مدیریت راهنماي سر فصل ها و محتواي آموزشپسماند پزشکی

راهنماي سیستم تهویه در بیمارستان

تهیه راهنماي کشوري مدیریت فاضالب بیمارستانی

راهنماي کشوري کنترل عفونت هاي بیمارستانی

راهنماي مدیریت پسماندهاي شیمیایی ودارویی در مراکزبهداشتی درمانی

مدیریت پسماند

مدیریت فاضالب

بهداشت محیط بخشهاي بیمارستان

بهداشت محیط آشپزخانه و مواد غذایی

محیط بهداشت وجودکارشناس به بیمارستانها بخشی اعتبار نمودن منوط بیمارستان در

558/100 و86/1/19 مورخ م/157 شماره هاي بخشنامه مطابق به نسبت است موظف بیمارستان وزارت عالی مقام 90/4/15 مورخنماید اقدام بیمارستان در محیط بهداشت کارشناس تامین

ماده – 83/12/24بیمارستان برداري بهره و تاسیس نامه آیین :محیط بهداشت کارشناس یک حداقل وجود)23

تمام( بیمارستان محیط بهداشت با مرتبط موارد مستمر پایش )وقت

محیط بهداشت پست مصوب وظایف شرح چارچوب در فعالیت نبیمارستا

و ضوابط »منوط نمودن اعتبار بخشی بیمارستانها به اجراي پسماندهايو پسماندها ي پزشکی اجرایی مدیریت روشهاي

:وابسته

تفکیک

بی خطرسازي پسماند عفونی و تیز و برنده درمبدا تولید

وجود اتاقک نگهداري موقت پسماندو......

پسماندها کشور محیطی زیست و بهداشتی معضالت از یکی امروز بیماري زا و سمی ،خطرناك عوامل بودن دارا علت به که است بیمارستانی

از رادیواکتیو و شیمیایی ،داروئی ،عفونی ،پاتولوژیک زائدات جمله از به بیمارستانی پسماندهاي مدیریت.است برخوردار خاصی حساسیت

حائز بسیار خطرناك پسماندهاي وجود و عفونت زایی پتانسیل دلیل صحیح مدیریت به نسبت بی توجهی و کنترل عدم.است اهمیت

و جامعه سالمت براي جدي تهدید بر عالوه بیمارستانی پسماندهاي.می شود نیز زیاد هزینه هاي اتالف باعث زیست، محیط

وظایف انجام راستاي در ها بیمارستان جمله از درمانی بهداشتی مراکز تولید بر عالوه بیماران درمان و تشخیص پذیرش، فرایندهاي طی خود

فعالیت از ناشی که ) پزشکی( بیمارستانی پسماندهاي عادي، پسماندهاي.کنند می تولید است مراکز این خاص هاي

پسماندهاي هاي ویژگی و مشخصات مراکز این عادي پسماندهاي مدیریت شهري، پسماندهاي همانند تواند می و داشته را خانگی

مراکز پسماندهاي درصد 75- 90 حدود پسماندها از بخش این .شوند.دهند می تشکیل را درمانی بهداشتی

25 -10 خاص پسماندهاي را فوق مراکز باقیمانده پسماندهاي درصد هاي دستورالعمل و پسماندها مدیریت قانون در که دهند می تشکیل

چهنچنا و اند شده ذکر "ویژه پزشکی پسماندهاي" عنوان تحت آن اثرات نگردد اعمال ویژه پزشکی پسماندهاي مورد در خاص مدیریتداشت خواهد همراه به محیطی زیست و بهداشتی نامطلوب

پزشکی پسماندهاي به ویژه توجه خاصی ضوابط "پسماندها مدیریت قانون "تصویباز پس

.است شده تدوین آنها مورد در مدیریت قانون83/2/2 تاریخ در اسالمی شوراي مجلس

و قانون این تصویب از پس و رساند تصویب به را پسماندها تاریخ در وزیران محترم هیات آن 22 ماده اساس بر

را پسماندها مدیریت قانون اجرایی نامه آیین84/5/10 .رساند تصویب به و تدوین

پسماندهاي اجرایی مدیریت هاي روش و ضوابط "تدوین قانون 11 ماده استناد به " وابسته پسماندهاي و پزشکی پسماندها مدیریت

و بهداشت جهانی سازمان هاي توصیه از گیري بهره با کشور شرایط و امریکا زیست محیط از حفاظت آژانس

در زیست محیط و صنعت زیربنایی امور کمیسیون با و تصویب را مذکور ضوابط86/12/19 مورخ جلسه .نمود ابالغ 8/2/87 مورخ ك 38459 ت/15871 شماره

83/2/2 مصوب پسماندها مدیریت قانون 7 ماده .بود خواهد بخشداریها و دهیاریها ، شهرداریها عهده به عادي پسماندهاي به آن تبدیل صورت در .بود خواهد کننده تولید عهده به ویژه و صنعتی پسماندهاي اجرایی مدیریت .باشد می بخشداریها عهده به ودهیاریها شهرداریها وظایف حوزه از خارج در و دهیاریها و شهرداریها عهده به آنها حریم و روستاها و شهرها در ویژه و صنعتی از غیر پسماندها کلیه اجرایی مدیریت

نمایند واگذار حقوقی و حقیقی اشخاص به را پسماندها دفع و جداسازي ، آوري جمع به مربوط عملیات از بخشی یا تمام توانند می اجرایی هاي مدیریت : تبصره.و پسماندها دفع و پردازش ، بازیافت ، نقل و حمل ، جداسازي سازي ذخیره ، آوري جمع ، تولید به مربوط اجرایی وعملیات مراقبت ، ساماندهی ریزي برنامه مسئول که است حقوقی ای حقیقی شخصیت : پسماند اجرایی مدیریت

است زمینه این در رسانی اطالع و آموزش همچنین میشوند محسوب ویژه پسماندهاي جزو پزشکی پسماندهاي ، پسماندها مدیریت قانون 2 ماده 1 تبصره اساس بر.

پسماندها مدیریت قانون 13 ماده: ، فروش یا و محیط در آنها تخلیه و پسماندها سایر با پزشکی پسماندهاي کردن مخلوط

.است ممنوع پسماندها نوع این بازیافت و استفاده

پسماندها مدیریت قانون 16 ماده: تخلیه و صدور دفع، فروش، و خرید نقل، و حمل آوري، جمع کردن، مخلوط ، نگهداري

غیر در .بود خواهد آن اجرایی نامه آئین و قانون این مقررات طبق بر محیط در پسماندها براي اول بار در نقدي جزاي به قضایی مراجع حکم به مختلف اشخاص صورت این

و ریال )100،000،000( میلیون یکصد تا ریال )500،000( هزار پانصد از عادي پسماندهاي ریال )100،000،000( میلیون یکصد تا ریال )2،000،000( میلیون دو از پسماندها سایر براي

)شوند می محکوم ماده این در قبلی مجازات برابر دو به بار هر تکرار، صورت در و

پسماندها مدیریت قانون 18 ماده : وزارت و سازمان اخطار با دارد، انسان و محیط براي فوري خطر ، آلودگی که شرایطی در

را اقداماتی فوراً موظفند آلودگی عاملین و متخلفین ، پزشکی آموزش و درمان بهداشت، بالفاصله و نموده متوقف شود می زیست محیط تخریب و آلودگی بروز به منجر که

قضایی مرجع ، استنکاف صورت در .نمایند محیط پاکسازي و آلودگی رفع به مبادرت جریمه پرداخت بر عالوه را عاملین و متخلفین و رسیدگی موضوع به نوبت از خارج.نمود خواهد پاکسازي و آلودگی رفع به ملزم شده تعیین

فوق قانون نامه آئین 11 ماده : پسماندهاي جداسازي به نسبت باید ) پزشکی( ویژه پسماندهاي کننده تولید مراکز کلیه

.کنند اقدام تولید محل در عادي پسماند از ویژه

مدیریت پسماندها مدیریت قانون 7 ي ماده به توجه با بر )پزشکی پسماندهاي ازجمله(ویژه پسماندهاي اجرایی

بر موظفند بیمارستانها بنابراین.است تولیدکننده ي عهده پسماندهاي صحیح مدیریت به نسبت قانون این مبناي

پسماندهاي اجرایی مدیریت نمایندو اقدام خود تولیدي اجرایی مدیریت روشهاي و طبضوا اساس بر باید پزشکی

شود انجام تهوابس وپسماندهاي پزشکی پسماندهاي

فصل اول ـ اھداف فصل دوم ـ تعاریف فصل سوم ـ حدود و اختیارات فصل چھارم ـ طبقھ بندي پسماندھاي پزشكي فصل پنجم ـ تفكیك، بستھ بندي و جمع آوري فصل ششم ـ نگھداري فصل ھفتم ـ حمل و نقل فصل ھشتم ـ بي خطرسازي، تصفیھ و امحا

پیوست ھا 1پیوست جدول طبقھ بندي پسماندھاي پزشكي ویژه شرح انواع پسماندھاي پزشكي ویژه 2پیوست

ضوابط و معیارھاي روشھاي عمده تصفیھ و دفع3پیوست ـ ویژگي ھاي ظروف و كیسھ ھاي تفكیك پسماندھاي پزشكي1شمارهجدول (

)2ـ1جدول (() جدول استاندارد موقتي براي زبالھ سوزھاي موجود و جدید() تصویر(

ـ تجھیزات حفاظت فردي توصیھ شده براي كارگران مرتبط با حمل و نقل پسماند 4پیوست ) تصویر(

:است زیر اهداف به دستیابی جهت در ضوابط این اجراي

اثرات مقابل در زیست محیط و عمومی سالمت حفظ ـ الفپزشکی نامطلوب پسماندهاي

مند ضابطه و مناسب اجرایی مدیریت از اطمینان ـ بپزشکی پسماندهاي

پ ـ ایجاد رویه اي مناسب و ضابطه مند براي تولید، حمل، نگهداري، تصفیه، امحا و دفع پسماندهاي پزشکی

عمده مراکز توسط برنده و تیز و عفونی پسماندهاي خطرسازي بی -64 ماده و متوسط شهرهاي در و )بیمارستانها مانند( ویژه پزشکی پسماند تولیدکننده

هزینه و نقل و حمل از ناشی مخاطرات تا شود انجام تولید محل بایددر بزرگ کوچک، مراکز و روستاها و کوچک شهرهاي در .برسد حداقل به مربوطه هاي

گردند خطر بی مرکزي سایت در توانند می پسماندها

مراکز درمانگاهها، از اعم ویژه پزشکیپسماند تولید مراکز سایر -65 ماده ها، فیزیوتراپی دندانپزشکی، رادیولوژیها، مراکزتزریق، آزمایشگاهها، بهداشت،

یا اي منطقه هاي سایت در توانند می )پسماندپزشکی تولید مراکز سایر و مطبها بیمارستانهاي خطرساز بی امکاناتاز یا و نمایند خطر بی را تولیدي زباله مرکزي،

نمایند استفاده مجاور

ممنوع مجوز فاقد دفع یا تصفیه مرکزي واحدهاي به پسماند تحویل -66 ماده است

سازمان و بهداشت وزارت از باید پسماند خطرساز بی متمرکز واحدهاي -67ماده نمایند دریافت مجوز

ویژه به عادي باید داراي ویژگیهاي زیر پزشکیپسماندهر روش تبدیل -69ماده:باشد

باكتري اسپورھاي میكروبي سازي فعال غیر قابلیت باید دستگاه-الف)Microbialinactivation efficacy( تا حداقل میزان بھ)را )10( پایھ در لگاریتمی کاھش )6

) 10log 6 (.باشد داشتھنگردد تولید خطرسازي بي حین در خطرناك یا سمي جانبي محصوالت-ب.نماید حذف را عفونت و بیماري انتقال احتمال و خطر-ج.باشد داشتھ وجود دستگاه عملكرد صحت بررسي و فرآیند انجام بھ مربوط مستندات- د.بدون و راحتي بھ و بوده خطر بي زیست محیط و انسان براي بایستي روش ھر خروجي- ه

.باشد دفع قابل دیگري فرآیند انجامشود حفظ سیستم ایمني كار مراحل كلیھ در و باشد مناسب شرایط داراي ایمني لحاظ از- و.

خطر حداقل یا و باشد خطر بی .... و کاربران و کارکنان برای ایمنی و بھداشتی نظر از-ز .نماید ایجاد را

نصب هرگونه زباله سوز اعم از متمرکز و غیرمتمرکز در شهرها ممنوع است– 70ماده.

مرتبط هاي دستورالعمل فوق ضوابط و قوانین بهینه اجراي جهت طریق از باپیگیري و کار و محیط سالمت مرکز توسط

کشور پزشکی علوم دانشگاههاي به و تدوین مرتبط ارگانهاي شود می داده توضیح فوق هاي دستورالعمل همگردیدا ابالغ

دستورالعمل مدیریت اجرایی پسماندهاي پزشکی ویژه در بیمارستانها ومراکز بهداشتی درمانی وضوابط واگذاري آن

به اشخاص حقیقی و حقوقی

مدیریت پسماندها مدیریت قانون 7 ماده مفاد طبق مدیریت براي را زیر روش دو از یکی است ملزم بیمارستان

:گیرد بکار بیمارستان ویژه پزشکی پسماند اجرایی

قانون 7 ماده مطابق تواند می بیمارستان اجرایی مدیریت پسماند اجرایی مدیریت اجرایی عملیات پسماندها مدیریت.دهد انجام راساً را ویژه پزشکی

استناد به تواند می ویژه پزشکی پسماند اجرایی مدیریت از بخشی یا تمام پسماندها مدیریت قانون 7 ماده تبصره

( خصوصی بخش به را ویژه پزشکی پسماند اجرایی عملیات.نماید واگذار ) حقوقی و حقیقی اشخاص

پسماندهاي به برنده و تیز و عفونی پسماندهاي تبدیل براي 65 ماده مفاد طبق توان می فوق مراکز در )خطر بی( عادي

و پزشکی پسماندهاي اجرایی مدیریت روشهاي و ضوابط پسماندها مدیریت قانون 11 مادة موضوع( وابسته پسماندهاي

:نمود استفاده زیر روشهاي از )

در آنها از استفاده و مناسب حجم با غیرسوز دستگاههاي نصب1.).... و مطب یا مرکز هر داخل در( تولید مبدأ

آنها از استفاده و مناسب حجم با غیرسوز دستگاههاي نصب2.)پزشکان ساختمان در( مرکزي بصورت

نزدیکترین به ویژه پزشکی پسماند تحویل و قرارداد عقد3. ساز خطر بی سیستم به مجهز محل نزدیکترین یا بیمارستان

غیرسوز

بصورت کار انجام و ویژه پزشکی پسماندهاي اجرایی مدیریت4. مدیریت واگذاري ضوابط مندرجات طبق متمرکز غیر یا و متمرکز موضوع حقوقی و حقیقی اشخاص به پزشکی پسماندهاي اجرایی

مدیریت قانون اجرایی نامه آیین "3" ماده "6" بند "ت" ردیف.گردد واگذار حقوقی یا حقیقی اشخاص به پسماندها

تولید محل از ویژه پزشکی پسماند نقل و حمل است بدیهی با باید غیرسوز بی خطرساز دستگاه استقرار محل تا

گیرد صورت ایمنی و بهداشتی ضوابط کلیه رعایت

از ویژه پزشکی پسماند نقل و حمل »4« گزینه انتخاب درصورت ایمنی و بهداشتی ضوابط رعایت با باید نهایی دفع تا تولید محل بهداشتی معاونت نظارت با اجرایی مدیریت مراحل کلیۀ و انجام

اشخاص همچنین .پذیرد صورت ذیربط پزشکی علوم دانشگاه وزارت مربوطه دستورالعملهاي رعایت به ملزم حقوقی و حقیقی

.باشند می بهداشتزیرزمینی هاي آب سطح که مناطقی و خشک و کویري مناطق در

با پسماندها دفن مناسب، زمین وجود صورت در است پایین.باشد می مجاز بهداشتی ضوابط رعایت

ضوابط واگذاري مدیریت اجرایی پسماندهاي پزشکی ویژهبه اشخاص حقیقی و حقوقی

آیین نامه "3"ماده " 6 "بند "ت"موضوع ردیف (

)اجرایی قانون مدیریت پسماندها

تعاریف -1فصل شرایط اخذ مجوز -2فصلشرایط فعالیت -3فصل تمدید پروانه -4فصل نظارت - 5فصل حدود و اختیارات - 6فصل تخلفات - 7فصل

با مرتبط فعالیتهاي انجام باره در موسسه/شرکت - 2 ماده هرگونه از قبل باید ویژه پزشکی پسماندهاي اجرایی مدیریت سالمت/بهداشتی معاونت( بهداشت وزارت از فعالیت،.باشد داشته مجوز )مربوطه دانشکده/دانشگاه

و بررسی از پس موسسه/شرکت پروانه صدور مجوز - 3 ماده بهداشت مسئول کارشناس توسط شده ذکر موارد تایید

.شد خواهد صادر بهداشتی معاونت امضاي به محیط،

موسسه متقاضی انجام مدیریت /شرکت - 4ماده اجرایی پسماندها باید داراي ویژگی هاي زیر

:باشند

. ( موسسه باید به ثبت رسیده باشد/شرکت -4- 1)طبق مقررات جاري کشور

موسسه باید /در موضوع فعالیتهاي شرکت -2-4قید شده "انجام مدیریت اجرایی پسماندها"

.باشد

داراي یک نفر ناظر فنی جهت انجام مدیریت اجرایی -4- 3:پسماندها با ویژگی هاي زیر باشد

.تابعیت دولت جمهوري اسالمی ایران - 3-4- 1 .اعتقاد به اسالم و یا یکی دیگر از ادیان رسمی کشور - 4 -3- 2 .دارا بودن حسن شهرت - 3-4- 3 .عدم اعتیاد به مواد مخدر - 4 -3- 4نداشتن سوء پیشینه کیفري - 3-4- 5داشتن کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت دائم -4 -3- 6

.براي آقایان دارا بودن حداقل مدرك کارشناسی در رشته بهداشت -4 -3- 7

با تایید معاونت . ( محیط و حداقل دو سال سابقه کار مرتبط )بهداشتی دانشگاه مربوطه

اخذ گواهینامه دوره ویژه آموزشی مدیریت اجرایی پسماند از - 4 -3- 8.آموزشگاههاي اصناف

غیر به انتقال و واگذاري قابل صادره مجوز - 5 ماده.باشد نمی

کلیه انجام بر است موظف فنی ناظر –6ماده و داشته نظارت پسماندها اجرایی مدیریت عملیات

.کند هدایت را مربوطه امور

موسسات و مراکز در نباید شرکت فنی ناظر –7ماده موسسه/شرکت فنی نظارت یا و باشد شاغل دولتی

.باشد داشته عهده بر را دیگري

مدیریت مراحل کلیه انجام بر نظارت -16 ماده بهداشتی معاونت عهده بر پسماندها اجرایی

.بود خواهد )محیط بهداشت( معاونت محیط بهداشت بازرسین –17ماده

به قانونی وظایف چهارچوب در مجازند بهداشتی.بپردازند موسسه/شرکت فعالیت بازرسی

دستورالعمل سالمت، ایمنی و بهداشت عوامل قانون مدیریت پسماندها 5اجرایی مشمول ماده

حفظ، جهت کار قانون و پسماندها مدیریت قانون 5 ماده استناد به جمع آوري مختلف عملیات در که شاغلینی سالمت سطح ارتقاء و تأمین دفع و انبار پردازش، بازیافت، جابجایی، نقل، و حمل ماشینی، و دستی

صنعتی و کشاورزي ویژه، ،)بیمارستانی( پزشکی عادي، پسماندهاي بهداشت و ایمنی سالمت، اجرایی دستورالعمل هستند کار به مشغول وزارت توسط پسماندها مدیریت قانون 5 ماده مشمول اجرایی عوامل

دانشگاهها علمی هیئت اعضاء و کشور وزارت همکاري با و بهداشتاست شده تدوین

کلیات : مبحث اولمسئولیت ها و برنامه ریزي : مبحث دوم پایش و کنترل محیطی : مبحث سوم تجهیزات حفاظت فردي : مبحث چهارمآموزش و بازآموزي : مبحت پنجمجابه جایی و حمل و نقل پسماندها: مبحث ششمآلودگی زدایی : مبحث هفتمشرایط اضطرار : مبحث هشتممراقبت هاي پزشکی: مبحث نهمتأسیسات و تسهیالت بهداشتی : مبحث دهممراکز مراقبت هاي بهداشتی درمانی : مبحث یازدهممجازات ها : مبحث دوازدهم

راهنما و دستورالعمل انتخاب و نحوه تهیه دستگاههاي غیر سوز بی خطر ساز پسماند

پزشکی

با توجه به بررسی هاي انجام شده توسط مرکز سالمت محیط و کار و اداره کل تجهیزات پزشکی در خصوص دستگاه هاي غیر

سوز بی خطر ساز پسماند پزشکی و لزوم اجراي مفاد مصوبه کمسیون امور زیر بنایی 8/2/87ك مورخ 38459ت /15871

صنعت و محیط زیست ،راهنما و دستورالعمل انتخاب و نحوه تهیه دستگاههاي غیر سوز بی خطر ساز پسماند پزشکی به

:شرح زیر تهیه و ابالغ گردید

برنده، و تیز و عفونی پسماندهاي سازي خطر بی جهت هاي مکانیسم با پسماند ساز خطر بی سوز غیر هاي دستگاه ، اخیر هاي سال تجارب به توجه با که دارد وجود مختلف مکانیزم با ساز خطر بی سوز غیر هاي دستگاه از استفاده

.باشد می تر مناسب خشک و مرطوب حرارتی بخار،

پسماندهاي میزان اساس بر نظر مورد دستگاه ظرفیت انتخاب فرمول اساس بر پسماند میزان محاسبه و گیرد صورت تولیدي

: شود انجام زیر

K = کیلو 1.2به ازاي هر تخت ) عفونی وتیز و برنده ( میزان تولید پسماندگرم در روز

C = 12)= بر حسب لیتر(ضریب تبدیل وزن پسماند به حجم N =تعداد تخت مصوبV=حجم پسماند برحسب لیتر در روز

V=k*C*N)حجم پسماند بر حسب لیتر در روز(

تعداد )=برحسب ساعت(شیفت کاري ) / برحسب ساعت(زمان هر سیکلسیکل در روز

)بر حسب لیتر(ظرفیت دستگاه= حجم پسماند / تعداد سیکل- ارجح آن است که بیمارستانها سرانه پسماند عفونی و تیز و برنده را به

.کیلوگرم در روز به ازاي هر تخت برسانند 1.2کمتر از

مفاد پیشنهادي جهت درج در قراردادهاي خرید دستگاههاي غیر سوز بیخطر ساز

پسماند پزشکی

خطر بی هاي دستگاه )سازنده یا( فروشنده از معتبري نامه ضمانت باید و ها استاندارد سیستم، که شود حاصل اطمینان تا شود گرفته ساز

.کند می تامین را ملی الزامات

مورد احتمالی جانبی تاسیسات و کامل طور به تجهیزات نصب هزینه و گردد لحاظ خرید قراردادهاي در تجهیزات هزینه همراه باید نیاز

مشاهده مثال عنوان به( .نماید ارایه را فوق موارد بایست می فروشنده تهیه فروشنده دستگاه خرید از پس موارد بعضی در که است شده

دیگ ، هوا کمپرسور مانند هزینه پر جانبی تجهیزات و اقالم از بعضی)کنند می تحمیل بیمارستان به را بو کنترل سیستم و بخار

تا شود ارائه فروشنده توسط باید نگهداري و برداري بهره هاي هزینه مورد سازي خطر بی گزینه بهترین اقتصادي هاي تحلیل و تجزیه در

.گیرد قرار استفاده و استناد

باید قبل از خرید تجهیزات بی خطرسازي اطمینان حاصل شودکهسیستم مورد نظر از نظر انرژي، کنترل کننده ها، صافی ها، موتور ها و سایر اقالم باسایر بخشهاي مراکز درمانی سازگار هستند و از این نظر

.هزینه جدیدي بر بیمارستان تحمیل نخواهد شد

اولویت با خرید دستگاههایی است که کیفیت خروجی آنها بیمه شده.باشد

فروشنده موظف است برنامهPM)Preventive Maintenance .را ارایه نماید)

وظیفه . برنامه زمان بندي نصب و اجراي سیستم به طور دقیق ارایه شوداخذ . طرفین فروشنده و خریدار در این برنامه به طور کامل مشخص شود.ضمانت الزم در زمینه رعایت زمان بندي از فروشنده ضروري است

شاخص یا آشکارسازها باید استفاده مورد ساز خطر بی غیرسوز دستگاههاي برنامه و باشند داشته خطرساز بی سیستم عملکرد نمایش براي هایی

.شود ارایه )فروشنده توسط( دستگاه عملکرد بررسی اي دوره هاي آزمایش

موارد یا حرارت به حساس نوارهاي مانند( شیمیایی هاي شاخص از استفاده است ضروري شوند، می سترون که )سیکل( کاري دوره هر براي )دیگر مشابه

.است شده ایجاد سازي سترون کامل شرایط دهد نشان تا

اساس بر استئاروترموفیلوس باسیلوس بیولوژیک شاخص از استفاده حاصل اطمینان سازي سترون عملیاتصحت از تا است ضروري دستورالعمل

.شود

نصب و خرید هزینه % 10-15 فوق هاي بند در شده ذکر هاي ضمانت بر عالوه به کارفرما رضایت حصول از پس و شود نگهداري )کارفرما(خریدار توسط باید

.شود مسترد فروشنده

دستورالعمل ارزیابی عملکرد و پایش میکروبی، شیمیایی و مکانیکی دستگاه هاي غیرسوز بی

خطرساز پسماند

در این دستورالعمل که توسط آزمایشگاه مرجع سالمت تهیه شده است انواع پایش دستگاههاي بی خطر ساز پسماند به

:شرح زیر توضیح داده شده است

پایش مکانیکیپایش شیمیاییپایش بیولوژیک

روش کار براي انجام پایشها در سه سطح زیر ارائه شده است:

روش کار براي اعتباربخشی توسط بیمارستان و براي پایشدوره اي توسط شرکت سازنده یا واردکننده

روش کار براي پایش مستمر توسط بیمارستان

روش کار براي پایش دوره اي توسط شرکت سازنده یاواردکننده

واردکنندهپایشدوره اي توسط شرکت سازنده یا پایش توسط کاربر

بخشیاعتبار سیستم هر بار(مستمر پایش )استفاده از دستگاه

پایش بیولوژیک پایش شیمیایی پایش مکانیکی پایش بیولوژیک پایش شیمیایی پایش شیمیایی پایش مکانیکی

ویال اندیکاتور بیولوژیک

Geobacillusstearothermo

philusبا رعایت برنامه (

استاندارد)سترون سازي

و /آزمون بوویدیک اندیکاتور شیمیایی

داخل /بندي بسته

(TST)واندیکاتور

شیمیایینفوذ بخارپایش

(BMS)با رعایت(

برنامه استاندارد سترون)سازي

ثبت شاخصهاي فیزیکینشان دادهشده توسطدرجه ها وثبات ها

ویال اندیکاتور بیولوژیک

Geobacillusstearothermo

philus)به طور هفتگی(

آزمونبوویدیک

به طور(روزانه بعد ازشروع کار

)دستگاه

اندیکاتورهايشیمیایی پایش

نفوذ بخار(BMS)و

داخل بسته بندي(TST)

ثبت شاخصهاي فیزیکینشان دادهشده توسطدرجه ها وثبات ها

سیستم بخارحرارت(

)مرطوب

آمپول یا ویال اندیکاتوربیولوژیک

Geobacillusstearothermo

philus

-

ثبت شاخصهاي فیزیکینشان دادهشده توسطدرجه ها وثبات ها

آمپول یا ویال اندیکاتوربیولوژیک

Geobacillusstearothermo

philus)به طور روزانه(

- -

ثبت شاخصهاي فیزیکینشان دادهشده توسطدرجه ها و

ثبات

سیستمهیدروکالو بههمراه خردکن

اي توسط شرکت سازنده یا دوره پایشواردکننده

پایش توسط کاربربخشیاعتبار سیستم هر بار(مستمر پایش

)استفاده از دستگاه

پایش بیولوژیک پایش شیمیایی پایش مکانیکی پایش بیولوژیک پایش شیمیایی پایش شیمیایی پایش مکانیکی

نوار اندیکاتور بیولوژیکBacillus

atrophaeus-

ثبت شاخصهاي فیزیکینشان دادهشده توسطدرجه ها وثبات ها

نوار اندیکاتور بیولوژیکBacillus

atrophaeus)به طور روزانه(

- -

ثبت شاخصهاي فیزیکینشان دادهشده توسطدرجه ها و

ثبات

سیستمگندزداییشیمیایی

آمپول اندیکاتور بیولوژیک

Geobacillusstearothermophi

lus

-

ثبت شاخصهاي فیزیکینشان دادهشده توسطدرجه ها وثبات ها

آمپول اندیکاتور بیولوژیک

Geobacillusstearothermophilus

)به طور روزانه(

- -

ثبت شاخصهاي فیزیکینشان دادهشده توسطدرجه ها و

ثبات

سیستم حرارت

خشک به همراه

خردکن

نوار اندیکاتور بیولوژیکBacillus

atrophaeusو ویال اندیکاتور

بیولوژیکGeobacillus

stearothermophilus

اندیکاتور شیمیایی

داخل(TST) بسته بندي

ثبت شاخصهاي فیزیکینشان دادهشده توسطدرجه ها وثبات ها

نوار اندیکاتور بیولوژیکBacillus

atrophaeusو ویال اندیکاتور

بیولوژیکGeobacillusstearothermophilus

)به طور هفتگی(

-اندیکاتور

شیمیایی داخلبسته بندي

(TST)

ثبت شاخصهاي فیزیکینشان دادهشده توسطدرجه ها وثبات ها

سیستم تلفیقی

/مایکروویواتوکالو

اظهار نامه بی خطر سازي پسماند عفونی و تیز و برنده

بیمارستانها اینکه نمودن مشخص و رویه وحدت منظور به

مراجع به و نموده خطر بی را خود پسماند

ضمن بایستی نمایند می تحویل )شهرداري(ذیربط

مشخص فرمهاي ،براساس ذیربط ارگانهاي با هماهنگی

.گردد وارسال تکمیل نامه اظهار

میباشد فرم دو داراي نامه اظهار:

زیر امضاءافراد وبه تکمیل بیمارستان توسط1 شماره فرم :شود می ارسال و تهیه

بیمارستان محیط بهداشت کارشناسبیمارستان پزشکی تجهیزات کارشناسبیمارستان رئیس

توسط که میکروبی آزمونهاي نتایج انضمام به فرم این زیست محیط معتمد آزمایشگاه یا بیمارستان آزمایشگاه

یکبار وهرماه تکمیل بیمارستان توسط است شده انجام.شود می ارسال مربوطه بهداشت مرکز به

فرم صحت احراز و بررسی از پس2 شماره فرم فصل هر ن پایا در و تکمیل بهداشت مرکز توسط1شماره

مذکور فرم گردد می ارسال دانشگاه بهداشتی معاونت به معاونت توسط سپس و امضاء زیر افراد بایدتوسط می ارسال پسماند مدیریت سازمان به دانشگاه بهداشتی

:گردد

بهداشت معاونومنابع مدیریت توسعه معاون درمان معاون

تفاهم نامه مشترك بین وزارت بهداشت و وزارت )در خصوص فاضالب بیمارستان(نیرو

فاضالب هاي ماهیت خصوص در موجود ابهام هاي به توجه با مراکز این به انشعاب واگذاري نحوه ي بیمارستانی،

شبکه هاي پیشرفت و اجرا چگونگی و وضعیت با متناسب بهداشت، وزارت و نیرو وزارت بین تفاهم نامه این فاضالب،

مذکور امر به سامان بخشی براي پزشکی آموزش و درمان در طرفین سوي از الزم اقدام هاي تبیین و

.گرفت قرار توافق مورد 1388/5/31تاریخ

به متصل جمع آوري شبکه ي که شهرهایی در دارد، وجود بهره برداري مدار در فاضالب تصفیه خانه ي با شبکه طریق از را خود فاضالب می توانند بیمارستان ها

فاضالب و آب مهندسی شرکت مقررات و ضوابط رعایت پرداخت از پس و) نامه پیوستتفاهم ضوابط(کشور

.نمایند دفع مربوطه هزینه هاي

به انشعاب واگذاري فاضالب و آب شرکت هاي به )سال 2 حداکثر(کوتاه زمانی در که بیمارستان هایی

اتصال قابل بهره برداري حال در تصفیه خانه ي و شبکه و بررسی اختصاصی خط احداث گزینه ي با را بود خواهند

برقراري براي را الزم مساعدت هاي امکان صورت در شرایطی چنین در .آورد خواهند عمل به آن ها انشعاب

نظارت و بوده بیمارستان با اختصاصی خط اجراي و هزینه.بود خواهد فاضالب و آب شرکت با خط اجراي حسن بر

انشعاب واگذاري از پس که بیمارستان هایی اسامی نیرو وزارت )فاضالب کیفی و کمی(فی مابین قراردادي تعهدات از فاضالب

بهداشت وزارت و اعالم بهداشت وزارت به را نموده اند تخلف در وزارتخانه این طرف از که(بازدارنده و قانونی اقدام هاي

خواهد اجرا مورد به را )است اعمال قابل بیمارستان ها مورد.گذاشت

تخلیۀ فاضالب هاي بیمارستانی در صورتی به شبکۀ فاضالبشهري مجاز است که شهر داراي تصفیه خانۀ فاضالب در دست

.بهره برداري باشد

الزاماً با رعایت موارد زیر تخلیۀ این نوع فاضالب ها بدون پیشکه به تصفیه خانۀ در حال بهره (تصفیه به شبکۀ فاضالب شهري

:مجاز می باشد)برداري منتهی می گردد

براي جلوگیري از ورود مواد معلق درشت موجود در فاضالبهاي بیمارستانی به شبکه، ضروري است یک دستگاه آشغال

گیر با مشخصات زیر در مدخل ورودي فاضالب بیمارستانها به شبکه فاضالب شهري به صورت ثابت و غیرقابل جا به جایی

:نصب گردد

-اندازة میله ها:Depth: 50mmWidth: 10mm

-20-15:فاصلۀ بین میله ها mm

خطرناك، موادشیمیایی است ممکن ها بیمارستان اینکه به باتوجه ضمن باید نمایند مصرف رادیواکتیو هاي ایزوتوپ و دارویی مواد به مواد این تخلیۀ از مربوطه، پرسنل به الزم هاي-آموزش ارایه

و ها بیمارستان طرف از باید ها- آموزش این .شود جلوگیري شبکه.گردد ارایه استانی فاضالب و آب شرکت همکاري با

تخصصی هاي بیمارستان یا و پزشکی تحقیقات مراکز درصورتیکه آنها فاضالب کیفیت که باشد داشته وجود شهر سطح در اي ویژه

سمی، مواد حاوي احتماالً و متفاوت شهري فاضالب کیفیت با غیرمتعارف میزان به میکروبی رشد بازدارندة مواد یا و رادیواکتیو

کشور فاضالب و آب مهندسی شرکت به موارد است ضروري باشد،.گردد تصمیم اتخاذ خاص صورت به تا منعکس

حاصل بقایاي و خاکستر بیمارستانی، جامد زاید مواد تخلیۀ و ورود دستگاههاي از حاصل فاضالب بیمارستانی، زبالۀ سوزاندن از

پرتوزا، موادشیمیایی سوز، زباله هاي کوره در آلودگی کنترل اندام گذشته، آنها مصرف تاریخ که مازاد دارویی و موادشیمیایی

کشت هاي محیط شده، سقط جنین بیماران، شدة قطع هاي شهري فاضالب آوري جمع شبکۀ به تیز نوك مواد و شده مصرف

.باشد می ممنوع اکیداً

باالیی چربی حاوي بیمارستان ها آشپزخانه هاي از حاصل فاضالب جمع آوري لوله هاي گرفتگی موجبات می تواند تجمع با که است

چربی حذف منظور به مکان ها این لذا نماید، فراهم را فاضالبنمایند چربی گیر واحد احداث به اقدام باید خود فاضالب در موجود

استفاده مجدد از فاضالب تصفیه شده براي کشاورزي یا هرمنظور دیگري که فاضالب بیمارستانی با آن همراه بوده است

تنها در صورت رعایت استانداردهاي کشوري مجاز است

12 - به بهداشتی و فنی نظر از فاضالب دفع و آوري جمع سیستم آلوده را وزیرزمینی سطحی آبهاي خاك، سطوح، که باشد اي گونه

و متعفن باشند، نداشته دسترسی آن به جوندگان و پایان بند نکند، نباشد بدمنظره

و ضوابط و زیست محیط استانداردهاي با فاضالب خروجی داشته مطابقت وزارت ارسالی دستورالعملهاي

باشد بهداشتی معاونتهاي تائید مورد.

مدیریت هاي روش و ضوابط " مفاد کلیه رعایت وابسته پسماندهاي و پزشکی پسماندهاي اجرایی

است ضروري "

جمع آوري زباله و پسماندهاي عفونی در کیسه هاي زباله زرد رنگ بابرچسب شناسائی، زباله هاي نوك تیز وبرنده در ظروف سربسته

)Safety box(غیرقابل دسترسی مجدد

تبدیل زباله هاي عفونی به عادي ضروري است

رعایت کامل بخشنامه هاي صادره از مرکز سالمت محیط و 1تبصرهکار در خصوص چگونگی تفکیک، جم ع آوري و

است الزامی پسماندها دفع و نگهداري.

خشک یا مرطوب حرارتی تصفیه( غیرسوز فنآوري بودن دارا 2 تبصره عادي به عفونی هاي زبالهتبدیل براي ) ... و مایکروویو و اتوکالو نظیر

.است الزامی

14 - زیر مشخصات با زباله موقت نگهداري اتاق گرفتن نظر در:سقف زیر تا کاري کاشی یا و مقاوم سنگ داراي

شستشو قابل

مناسب زهکشی و تخلیه امکانات داراي و محکم نشت، غیرقابل کف فاضالب

موادغذایی نگهداري اتاق و آشپزخانه از دور

باشد نمودن قفل قابل و درمانی فضاي از خارج.