View
133
Download
4
Category
Preview:
Citation preview
ºบ·Ýท¹นÒา¡กÕี¯ฏÇวÔิ·ÝทÂยÒา·ÝทÒา§งÊสÑัµตÇวáแ¾พ·ÝทÂย� [II]กายวิภาคภายนอกของแมลง [External Morphology of Insect]
!
! ตอไปจะพูดถึงโครงสรางหลัก และโครงสรางทั่ว ๆ ไปของแมลง ซึ่งในรูปนี้ไมไดมีในแมลงทุก ๆ ตัวนะ แตจะใชตั๊กแตนเปน Model ในการอธิบาย
! ตั๊กแตนจะแบงเปน 3 สวน คือ หัว อก และ ทอง
! โดยปกติแลวแมลงที่มีทองสวนของอกจะแบงเปน 3 สวน ดวยกัน คือ Prothorax (สวนหนา), Mesothorax (สวนกลาง), Metathorax (สวนทาย)สวนของปลองอก มักจะมีปกออกมาในสวนของปลองที่ 2 - 3 ปกคู 1, 2
! ทองจะมีประมาณ 9 - 11 ปลอง ประมาณปลองที่ 8 จะมีอวัยวะสืบพันธุอยูดวย สวนทองจะแบงออกเปน 3 สวน คือ 1. Pleurum บริเวณพื้นผิวเรียบ ๆ จะมีชองเปดที่ใชในการแลกเปลี่ยน gas [Spiracle/Stigmata] จะมี membrane บาง ๆปดคลุมอยู 2. Tergum บริเวณดานบน Pleurum 3. Sternum ดานลาง Pleurum และ อาจจะมีพวก Cercus คือ Appendage ที่อยูสวนปลายของปลองสุดทาย จะชวยในเรื่องการวางไข [ตามรูปนะ]
SUBJECT: VETERINARY ENTOMOLOGY BY NEUtRON VM22
PAGE 1 OF 9 01/06/11
Veterinary Entomology
แกม
Mandible คือ ขากรรไกร จะติดสีเขม
! หัว จะประกอบไปดวย ตา และ ริมฝปาก (ซึ่งจะมีหลาย ๆ สวนมาประกอบกัน เชน Labrum จะติดอยูกับ Clypeus ซึ่งติดกับหัว, Labium, Maxilla เปนตน) สวนตา แบงเปน 2 สวนคือ Ocellus กับ Compond eye ซึ่งสวนใหญ Ocellus จะลดรูปไมไดทำหนาที่อะไร
Note! เดี๋ยวจะพูดรายละเอียดเกี่ยวกับโครงสรางปากอีกที
! ขาจะเหมือนสัตวชั้นสูง ประกอบไปดวย Coxa, Trochanter, Femur, Tibia, Tarsus โดย Femur จะเปนสวนที่ใหญ มีโครงสรางของกลามเนื้อด ี ใชในการกระโดด Tarsus จะแบงออกเปน Tarsus 1 - Tarsus 5 โดยที่ตอนปลายของขา จะ Modified เปนโครงสรางตาง ๆ ขึ้นอยูกับประเภทของแมลง อาจจะม ี Tarsal claw, Tibial pad [ตุมใชในการยึดเกาะของพวกเหา]
! หนวดมีหลายชนิด แตมีที่ตองจำไมกี่อัน [ที่ตองจำจะขีดเสนนะ]
1. Setaceous type ยาวแหลม! 2. Filiform type! 3. Moniliform type เปนลูกปด บวม ๆ ปลอง
4. Serrated type สามเหลี่ยมเรียงตอกัน ! 5. Clavate type 6. Capitate type แผน ๆ เรียงตอกัน
7. Elbowed or geniculate type หักงอ โคงงอ ในมด 8. Lamellate type แผน ๆ เรียงตอกัน
9. Plumose[F] & Pilose type[M] ในยุงใชแยกเพศ 10. Aristate type 11. Stylate type
SUBJECT: VETERINARY ENTOMOLOGY BY NEUtRON VM22
PAGE 2 OF 9 01/06/11
Elbowed or geniculate type
Aristate type
Aristate type มีลักษณะเดนคือ มี Aristae [แขนงหนวด]ยื่นออกมาจากแกนหลัก จะเจอในพวกแมลงวัน
Mouth Parts of insect
ปากของแมลงประกอบดวยโครงสรางสำคัญ 4 สวนคือ
1. ริมฝปากบน (labrum or upper lip)
• เปนแผนแบนที่ติดกับ clypeus ของสวนหัว
• epipharynx ทำหนาที่ในการชิมรส และอยูที่ผนังดานใน ของ labrum มีลักษณะยาวเรียวเปนเสนในแมลง บางชนิด เชน ยุง และ แมลงวันคอก [พวกปากดูดสวนใหญ epipharynx จะเปนเสน มีหลาย ๆ เสนเวลามันจะดูดเลือดมันจะมารวม ๆ กันแลวเจาะดูดออกมาเหมือยเปนทอ]
2. กรามหรือฟนคูที่ 1 (mandible) **อยาสับสนกับ 1st maxillae**
• เปนแผนหนาและเรียบ
• ผนังดานในมีลักษณะเปนฟนเลื่อยที่คม
• แมลงใชกรามสำหรับบด ตัดอาหาร หรือ เปนเครื่องมือในการตัดเพื่อเจาะดูดเลือดหรือของเหลวจากตัวสัตว
3. กรามหรือฟนคูที่ 2 (1st maxillae)
•มี 2 ขาง ขางละอันชวยในการจับอาหารปอนใสปาก
• ไมตองจำโครงสรางยอย อาจารยจะถามทั้งอัน
4. ริมฝปากลาง (labium or 2nd maxillae)
• จะมีแผนเดียวแตจะมีแขนงออกเปน 2 ขาง
ชนิดของปากแมลงออกตามรูปรางได 7 แบบ
1. ปากแบบเคี้ยว (chewing type)
• พบไดในตั๊กแตน และ แมลงสาบ
• ประกอบดวย labrum, mandible, 1st & 2nd maxillae
SUBJECT: VETERINARY ENTOMOLOGY BY NEUtRON VM22
PAGE 3 OF 9 01/06/11
2. ปากแบบกัดและซับดูด (cutting-sponging type) เชน เหลือบ
• มี Mandible เปนแผนบาง ๆ ใชตัด
• เมื่อตัดแลวจะใช labellum ซึ่งเหมือนฟองน้ำในการดูดซับ ภายในจะมีทอลำเลียงขดมวนอยู เรียกวา Pseudotracheae ดูดน้ำขึ้นไป
• มี Maxillary เปนแขนงตาง ๆ
• มี Maxilla เปนแผน เห็นเปนซี่ฟนเล็ก ๆ ละเอียด
• สรุป ตัด/กัด = mandible + maxilla, ดูด = labellum
3. ปากแบบซับดูด (sponging type) เชน แมลงวัน
• ดูงาย ๆ จะไมมีโครงสรางที่ใชตัด
• มีโครงสรางเล็ก ๆ ในการซับดูด
• ในการดูดจะเห็นเปนวง ๆ
SUBJECT: VETERINARY ENTOMOLOGY BY NEUtRON VM22
PAGE 4 OF 9 01/06/11
4. ปากแบบกัดเลีย (chewing-lapping type) ไมมีความสำคัญ ผานไป
5. ปากแบบเจาะดูด (piercing-sucking type) เชน ยุง
• มีโครงสรางคลายพวกเหลือบคือ มี maxilla mandible และสวนตอนปลายใชในการดูดซับ ที่สำคัญคือมันจะรวมทุกเสน เปนทอเดียวแลวแทงลงไปใน host เพื่อดูดขึ้นมา
Male
SUBJECT: VETERINARY ENTOMOLOGY BY NEUtRON VM22
PAGE 5 OF 9 01/06/11
Male
Female
Stable fly (Stomoxys calcitrans)แมลงวันคอก
ยุง
ตัวเลือด Bed bug (Cimex lectularius)
หมัด Flea
หมัด จะใช mandible เปนตัว fix กับ host แลวใชทอที่เปน syphon แทงดูดขึ้นมา
Comb
Lice เหา
เหาปากแบบดูดสวนหัวเล็กกวาอกเหาปากแบบกัดสวนหัวพอ ๆ กับอก
ตัวเลือด Bed bug (Cimex lectularius)
หมัด Flea
6. ปากแบบทอดูด (siphoning-tube type) พวกผีเสื้อ
• พวกนี้จะมีปากคอนขางจะยาว ใชในการดูดน้ำหวาน
7. ปากของ arachnids เห็บ ไร
• พวกนี้จะมี Anchoring device โครงสรางปากที่ใชยึดติดกับ host เวลาดึงเนื้อของ host จะติดออกมาดวย
• อีกอยางคือ hypostome นึกถึงตะบองที่มีหนาม
ตาและอวัยวะรับความรูสึก
แมลงมีตา 2 แบบ
• ตาเดี่ยว (simple eye or ocelli)
• ตารวม (compound eye)
• โครงสรางของตาประกอบดวย
• cornea
• facet
• ommatidium
• อวัยวะรับฟงเสียง ใชการสั่นสะเทือนของคลื่นเสียงมาที่แผนเมมเบรนบาง ๆ
• tympanal organ
• Johnston’s organ (scape of male-mosquito antenna) โครงสรางรับฟงเสียงในยุง
SUBJECT: VETERINARY ENTOMOLOGY BY NEUtRON VM22
PAGE 6 OF 9 01/06/11
เห็บ Tick
ไร mite
Hypo
stom
e
สวนแรกของหนวด
1 รังผึ้ง = 1 facet
ÍอÕี¡ก¹นÔิ´ด¹นÐะ
ระยางคของสวนอก
ขาแมลง leg
• Coxa, Trochanter, Femur, Tibia, Tarsus
• ตอนปลายของขา จะ Modified เปนโครงสราง ตาง ๆ ขึ้นอยูกับประเภทของแมลง เชน claw, pluvilus, empodium ใชในการยึดติดไดแข็งแรงมากขึ้น
• ชนิดของขาแมลงตามการทำงาน
! 1. Walking leg!! 2. Jumping leg! 3. Digging leg! ! 4. Grasping leg
! 5. Clasping leg! 6. Swimming leg! 7. Clinging leg
! ! Grasping leg, Clasping leg, Clinging leg จะคลายคลึงกัน ใชจับ ควา ยึด
ปกของแมลง [Wing] มีชื่อยิบยอยมาก แตไมตองจำสวนประกอบนะรูแค open cell [ไมถูกปดลอมดวย cell อื่น]กับ close cell [ถูกปดลอมดวย cell อื่น]
SUBJECT: VETERINARY ENTOMOLOGY BY NEUtRON VM22
PAGE 7 OF 9 01/06/11
Open cell
Close cell
ทองแมลง (abdomen)
• ทองของแมลงมีลักษณะเปนปลองจำนวน 9 - 11 ปลอง• ปลองทองที่ 8 หรือ 9 จะมีทอระบบสืบพันธุมาเปดทางดานลาง• clasper ในเพศผูเปนอวัยวะที่ชวยเกาะจับแมลงเพศเมียขณะที่มีการผสมพันธุ• male genitalia = aedeagus (penis)• ovipositor: egg laying organ แขนงที่ยื่นออกมาบริเวณชองคลอด ใชเวลาปลอยไข
กายวิภาคภายในของแมลง [Internal Anatomy of Insect]
ระบบการยอยอาหาร (Digestive System)
ประกอบดวย
! mouth! ! ! ! ! pharynx! ! ! crop! !
! proventiculus! เปนสวนที่มีการยอย! stomach! ! ! intestine
ระบบหายใจ (Respiratory System)
• การหายใจของแมลงเกิดจากการผานเขา - ออกของอากาศ ทางชองเปดที่ชื่อวา spiracle
• อากาศจะผานเขาไปสูเนื้อเยื่อตางๆโดยทออากาศ (tracheal tube)
• การแลกเปลี่ยนอากาศเกิดขึ้นที่ mitochondria
SUBJECT: VETERINARY ENTOMOLOGY BY NEUtRON VM22
PAGE 8 OF 9 01/06/11
ทอใชขับถายของเสีย โดยเฉพาะของเหลวและเปนสวนควบคุม pressure ดวย
Scutellumc, Scutum เปนโครงสรางที่อยูบนปลองอก ซึ่งเปนลักษณะเดนในแมลงบางชนิด เดี๋ยวเรียนกับจารยมา
Haltere เปนปกที่ลดรูปลงไปเหลือเพียงแคแผนเมมเบรน
ระบบหมุนเวียน (Circulatory System)
• คลาย ๆ ทอ ถายเทของเหลวภายในชองวางของลำตัว• Note! เลือดของแมลงมีสีน้ำเงิน เพราะมีสาร Hemocyanin
ระบบขับถาย (Excretory System)
• Malpighian tubule• โครงสรางที่ทำหนาที่ขับถายของเสีย• ลำเลียงของเสียลงสูลำไสโดยวิธี active mechanism [ใชพลังงาน]• ชวยควบคุม osmotic pressure ของแมลง
ระบบประสาท (Nervous System) โครงสรางตาง ๆ คลายกับสัตวชั้นสูง
• supraesophageal ganglia ปมประสาทที่อยูเหนือ esophagus• brain• nerves
ระบบสืบพันธุ (Reproductive System) โครงสรางตาง ๆ คลายกับสัตวชั้นสูง
• เพศเมียมี Spermatheca เปน organ ใชรับน้ำอสุจิไว• โครงสรางตาง ๆ คลายกับสัตวชั้นสูง
SUBJECT: VETERINARY ENTOMOLOGY BY NEUtRON VM22
PAGE 9 OF 9 01/06/11
áแ¡กÐะàเ·ท∙»ปªชØุ´ด¹นÕีé้ àเ¹น×ืé้ÍอËหÒาÊส�‹Çว¹นãใËหÞญ�‹ Copy & paste ¨จÒา¡ก slide ÍอÒา¨จÒาÃรÂย�·ท∙Ñัé้§งËหÁม´ด + áแ·ท∙Ãร¡ก¤คÓำ¾พÙู´ดáแÅลÐะÃรÙู»ป·ท∙Õีè่ÍอÒา¨จÒาÃรÂย�¾พÙู´ดàเÊสÃรÔิÁม ¶ถ�ŒÒาÍอ�‹Òา¹นáแÅล�ŒÇวäไÁม�‹àเ¢ข�ŒÒาãใ¨จ¡กç็¢ขÍอâโ·ท∙Éษ´ด�ŒÇวÂย¹นÐะ
NEUtRON
Recommended