kiem tra dau tu cong

PHT TRIN & HI NHP S 12 (22) - Thng 09-10/2013

Nghin Cu & Trao i

54

Kinh nghim cc nc cho thy qu trnh hin i ha nhanh nht thng i km tnh trng tham nhng tng cao nht. iu ny xy ra ch yu l do ch iu hnh v gim st khng theo kp s tng trng v ti sn v vn khi din ra qu trnh hin i ha nhanh chng.

VN l nc ang trong qu trnh tp trung pht trin Cng nghip ha, hin i ha do vic nghin cu hon thin c ch kim tra, gim st vn u t XDCB c ngha quan trng hon thin h thng th ch.

1. Cc m hnh l thuyt

C ba m hnh l thuyt, l l thuyt th ch mi (new institutional theory), l thuyt ph thuc ngun lc (resource

dependence theory) v l thuyt ngi i din (agency theory):

(i) Cc nh l thuyt th ch cho rng cc t chc khu vc cng khng ch l h thng c tnh k thut m cn xem qun l thc hin nh l tp hp cc yu cu thc tin hp thnh c tnh x hi, c nh hnh bi cc tiu ch c hu lu i (Covaleski et al., 1996). Khc vi khu vc t, cc t chc khu vc cng ph thuc rt nhiu vo th ch v ngun lc ngn sch. Trong mi trng th ch, cc nh chnh tr c quyn lc p t hot ng thc tin ca t chc vo cc n v ph thuc hoc chi tit ha cc iu kin xem xt cp pht cc ngun lc ti chnh (Geiger and Ittner, 1996).

(ii) L thuyt ph thuc ngun lc c xem nh l b sung vo

l thuyt th ch mi bi v n tp trung vo thc thi quyn lc, kim sot v s thng lng ln nhau m bo sao cho dng chy ngun lc c n nh v gim thiu mc khng chc chn thuc v mi trng (Carpenter and Feroz, 2001; Modell, 2001; Oliver, 1991). T quan im ca l thuyt ph thuc ngun lc, qun l thc hin c xem nh l cng c c quan h cht ch vi vic thc thi quyn lc, bin h chnh tr v li ch ring t. Cc khi nim ny c ngha c bit trong bi cnh khu vc cng v trong iu kin c s ph thuc ln nhau gia cc t chc qua ginh c s phn b cc ngun lc quan trng (Pfeffer and Salancik, 1978). Hn na, c th gii thch tt hn s tng tc gia cc hnh vi ch

Kim tra gim st u t cng VN

ThS. V Vn Cn

Qun l u t cng km hiu qu khng ch khin hiu qu u t x hi b hn ch, m cn lm gia tng nhiu h qu tiu cc v ko di khc, nh: tng sc p lm pht trong nc; mt cn i v m trong c cn i ngnh, sn phm, cn cn xut - nhp khu, cn cn thanh ton, d tr ngoi hi v tch ly - tiu dng, cng nh lm hn ch sc cnh tranh v cht lng pht trin ca nn kinh t trong hi nhp. c bit, u t cng km hiu qu lm tng gnh nng v tc ng tiu cc ca chic by n nn ln t nc, do lm tng n chnh ph, nht l n nc ngoi. V tng th, m hnh tng trng theo chiu rng ca VN nh gia tng u t cng ln ti nh. Nu khng iu chnh m cng thc y tng trng da vo ng lc m rng quy m vn, gi tr gia tng thp v s khai thc thi qu ti nguyn, lao ng r... th nn kinh t cng mt kh nng cnh tranh, thm ch, cng tng trng, t nc v ngi dn cng b ngho i v thiu bn vng.

T kho: u t cng VN, lm pht, cn i v m, cn cn thanh ton, by n nn, kh nng cnh tranh.

S 12 (22) - Thng 09-10/2013 PHT TRIN & HI NHP

Nghin Cu & Trao i

55

ng v s ng thun th ng m th ch p t vo cc t chc cng (Oliver, 1991).

(iii) Cui cng, l thuyt ngi i din l mt trong nhng l thuyt c s dng thng xuyn nht gii thch o lng thc hin, v c bn, l thuyt ngi i din da vo nn tng l ngi i din mc d lm vic cho cc ngi ch (trong khu vc cng, ngi i din l cc nh chnh tr v ngi ch l cc c tri), nhng h c cc li ch ring ca h eo ui v nhng chng trnh ghi s khng nht thit thng nht vi li ch ca ngi ch. V th, cn thit phi c c ch kim sot - h thng o lng thc hin v khuyn khch, c thit k sao cho m bo sp xp gia cc u tin ca ngi ch v cc hot ng ca ngi i din (Halachmi and Boersma, 1998; Holmstrom and Milgrom, 1991; Jensen and Meckling, 1976).

2. nhn din lng ph u t cng Vn

2.1. Lng ph do cng tc quy hoch

to ra GDP tr gi 130 t USD, VN cn ti 100 cng bin, trong c ti 20 cng bin quc t; 28 sn bay, trong c 8 sn bay quc t, 15 khu kinh t ven bin, gn 30 khu kinh t ca khu, hn 280 khu cng nghip v khong 700 cm cng nghip. Trong khi , GDP ca Nht hn 5.000 t USD nhng h ch c 4 sn bay quc t hay nh Australia c quy m nn kinh t 1.230 t USD v din tch gp nhiu ln VN cng ch c 2 sn bay quc t.2.2. Sut vn u t cng VN cao

nh gi ca B Xy dng cho thy sut vn u t ng cao tc ca VN cao hn cc nc

trn th gii, c th: so vi Trung Quc, nu tnh bnh qun th sut vn u t ng cao tc (4 ln xe) ca VN cao hn ca Trung Quc 1,4 ln. Sut vn u t ng cao tc (6 ln xe) ca VN cao hn ca Trung Quc 1,74 ln. So vi cc nc chu u (c, B o Nha, Hungari, o) th sut vn u t ng cao tc (6 ln xe) ca VN cao hn 1,63 ln.

Con ng cao tc khi u t qun 2 TP.HCM - Du Giy (ng Nai) vi thit k 4 ln xe chy c tng chiu di xy dng ch 51 km. Tng gi tr u t d n tnh ti thi im cui nm 2007 l 932,4 triu USD. ng Jonathan Pincus, Gim c Chng trnh ging dy Fulbright khng giu v ngc nhin. Gn 1 t USD ch lm hn 50 km ng l qu ln. Chng ti c th xy c cu vi con s y.

ng Nguyn Xun Thnh, phn tch sut u t cho s km ng xy dng thc t l khong 18,3 triu USD qu cao so vi sut u t trung bnh ca th gii 6- 8 triu USD. Nu tr chi ph gii phng mt bng v xy cu th sut u t vn cn l 12,7 triu USD/km, qu cao so vi mc trung bnh th gii ch c 6-8 triu USD vi kh ng tng t.[9]2.3. Lng ph do u t thiu s kt ni ng b:

Cu chuyn u t cng container Ci Mp - Th Vi cng c v i din Fulbright nu vi nhiu so snh sng ng. Cc tnh ton v lng container giai on 2000-2009 i vi khu vc cng bin ng Nam B ca Ngn hng Th gii (WB) cho thy VN hn hn nhiu nc trong khu vc. Vi tng mc u t 765 triu USD theo gi nm 2007, VN cam kt vn

i ng ln vo d n khin cho s tin tng v quyt tm thc hin ca Chnh ph khuyn khch nhiu nh u t mong mun hp tc. c 4 cng i vo hot ng, hnh thnh 16 tuyn tu m vn chuyn hng trc tip i Bc M v chu u. Tuy nhin, lng hng container n cng Th Vi Ci Mp ch bng 28% cng sut nm 2010 v 12,9% trong 8 thng nm 2011, mt s lng ph khng khip.2.4. Phn b vn u t dn tri: s d n tng qua mi nm, s vn b tr bnh qun mi d n nh dn qua cc nm.

Nm 2010, cc B, c quan Trung ng v a phng phn b vn NSNN cho tng s 16.658 d n, nhiu hn nm 2009 khong 850 d n; s vn bnh qun phn b cho mt d n l gn 7 t ng.

Nm 2011, phn b 117.335,5 t ng cho 17.712 d n, nhiu hn nm 2010 l 1.054 d n, trong b tr 21.783 t ng cho 5.008 d n khi cng mi (trung bnh 4,3 t ng/d n) v 95.552,5 t ng cho 12.704 d n chuyn tip (trung bnh 7,52 t ng/d n).2.5. Lng ph do c cu u t cng khng hp l v gnh nng n cng

T trng u t cng vo lnh vc x hi li ang c xu hng gim dn. V d, trong giai on 2006-2010, u t cng cho nng lm nghip v thy sn chim 6,51% trong tng u t cng th n nm 2011 ch cn 5,6%; gio dc - o to giai on 2006-2010 l 3,1% th nm 2011 ch cn 2,93%; y t v hot ng tr cp x hi t 4,62% xung 4,05%. Trong khi

PHT TRIN & HI NHP S 12 (22) - Thng 09-10/2013

Nghin Cu & Trao i

56

, u t cho cc lnh vc kinh t li theo xu hng tng, ngay khch sn nh hng cng tng t 0,76% giai on 2006-2010 ln mc 1,39% vo nm 2011. Cao nht l vn ti, kho bi, thng tin - truyn thng vi t l 22,95% ln 23,3%...

T trng u t cng trong tng u t nhiu ngnh c kh nng cnh tranh vn mc cao, ng ngha vi vic u t cng ang chim gi nhng mnh t mu m m l ra nn giao cho cc doanh nghip ngoi nh nc. Tuy vy, hiu qu ca cc khon u t cng vo kinh t vn khng tng xng vi nhng yu t thun li c to ra cho n.

VN nu khng gim st tt vic s dng ngun lc cng mt cch c hiu qu th hu qu gnh nng n nn chi tiu cng l rt ln, theo tnh ton ca chuyn gia Lin Hip Quc, trao i vi bo Tui tr bn l hi tho, TS. Nguyn Trng Hu, i hc Almamer, Ba Lan, cho bit nu theo chun quc t th n cng VN ln n khong 128 t USD, bng khong 106% GDP nm 2011 - gn gp i mc VN cng b chnh thc.

Theo GS.TS. Hoi Nam - ch tch Hi ng Hc vin Khoa hc x hi VN, iu quan trng l tm ra c nguyn nhn ca tnh trng ng bo ng v n cng VN. Phi chng l vn lin quan n m hnh tng trng kinh t qu nng, da qu nhiu vo vn, pht trin theo chiu rng. iu ng nhng cha? Ngi ta cn ni m hnh tng trng da vo doanh nghip nh nc lm n km hiu qu, gn nh l con n

ln nht ca n cng.Vy vai tr, trch nhim ca

cc c quan kim tra, gim st th no?

3. h thng gim st chi tiu cng Vn

VN, h thng gim st v nh gi ngn sch hay chi tiu cng c thc hin bi nhiu c quan hay t chc. Cc t chc ny vi nhng cng vic thc hin c ang tin trin nhng khng c s hp tc cht ch vi nhau:

- Gim st v nh gi bn ngoi:

+ Quc hi v cc y ban ca Quc hi;

+ Hi ng Nhn dn;+ Kim ton Nh nc;+ Cc t chc chnh tr, x hi

ngh nghip;- Gim st v nh gi bn

trong: + Thanh tra Chnh ph, Thanh

tra B ngnh, thanh tra a phng;

+ Cc c quan gim st ca ngnh, b ch qun;

+ Gim st ni b ca cc c quan s dng ngn sch.

Sau y l mt s nhn xt nh gi hot ng ca cc t chc kim tra, gim st u t cng VN3.1. nh gi, gim st u t ca B K hoch v u t

Theo bo co B K Hoch v u t, trong nm 2010 s d n chm tin trong k l 3.386 d n chim 16,6% d n nh gi, gim st, trong chm tin do cng tc gii phng mt bng 39,72%, s d n chm tin do nng lc ch u t, Ban qun l d n, nh thu chim 20,23%; trong nm 2011 c 4.436 d n chm tin chim 33,65% .

Hnh thc ch nh thu v u thu hn ch chim t l ln (nm 2010 c 34.925 d n ch inh thu chim t l 73,74% d n kim tra, nh gi, nm 2011 chim 82,66% cho thy s h trong c ch chnh sch u thu b cc ch u t, Ban qun l d n li dung lch xin ch nh thu vi mun mu l do nh l cp bch hay tin tng nng lc, kinh nghim nh thu tng phi hp tt ch u t, cng ngh k thut mi

Cng tc quyt ton vn u t c ci thin tuy t l cng trnh hon thnh cha quyt ton vn cn ln ( trn 40%)

V cng tc quyt ton trong nm 2010 c 6.101 d n hon thnh c quyt ton chim 57,49%

Nhn xt nh gi, gim st u t:

Bo co nh gi, gim st vn u t phn nh tn ti ph bin ca tnh hnh u t cng VN ni chung, tuy nhin nhng tn ti ny kh ph bin trong thi gian di chm khc phc. iu ny cho thy cc c quan qun l bt lc trong vic a ra gii php kin ngh hay ni cch khc l cc gii php thiu tnh kh thi, s h trong c ch chnh sch chm khc phc.

Bo co nh gi, gim st u t ca B K hoch v u t l mt knh thng tin quan trng cc c quan qun l nghin cu nh gi tnh hnh s dng, qun l vn u t XDCB t ngun NSNN, tuy nhin bo co ca B K hoch v u t cn s si, thiu thng tin v tin cy. Nu phn tch bo co s thy ni ln mt s tnh trng ng lo ngi

S 12 (22) - Thng 09-10/2013 PHT TRIN & HI NHP

Nghin Cu & Trao i

57

trong u t cng VN sau:- Chm tin theo bo co

chim 16,6% n 33,65% , trong thc t s d n chm tin cao hn nhiu, theo ng Trn Ngc Hng - Ch tch Tng hi Xy dng hu ht cc d n u t ti VN u chm tin v t l v ch ng hn ch chim cha ti 1%. Thc t nhiu cng trnh ko di 5- 7 nm. Theo s liu iu tra thc t ti TP.HCM s d n chm tin trn 65%. Theo bo co, nguyn nhn chm tin ch yu do cng tc b gii phng mt bng ( khong 40%), tuy nhin nguyn nhn do nng lc Ban qun l d n, nng lc cc n v t vn chim t l khng nh ( trn 20%). C th ni y l mt nguyn nhn gy lng ph ln trong u t cng VN tuy nhin kh khc phc v lin quan n chnh sch t ai, n b cho ngi dn. Cng trnh ko di chi ph u t tng do yu t trt gi v chi ph c hi l rt ln, tuy nhin khng ai chu trch nhim cho vn ny c v cc cng trnh li tip tc ko di ra.

- T l iu chnh d n tng khng ch nh hng n chi ph u t tng m cn nh hng n tin , thi gian thc hin d n, tuy nhin nu phn tch k

ta s thy vic iu chnh d n tng do s yu km nng lc n v t vn, iu ny cho thy vic la chn n v t vn c vn ? Trch nhim ch u t trong vn ny nh th no cha c ni n. Ngoi ra vic iu chnh d n cng c th l l do ch u t cu kt nh thu li dng tiu cc.

- S h v quy nh u thu cha c khc phc: Ch nh thu v u thu hn ch chim t l ln cho thy cng tc u thu vn cn nhiu vn tiu cc, y l nguyn nhn c bn dn n tiu cc lng ph trong u t t ngun vn NSNN; tuy nhin, Nh nc cha c c ch gim st vn ny: nm 2010 c 34.925 d n ch inh thu chim t l 73,74% d n kim tra, nh gi, 6 thng nm 2011 chim 82,66%, vi phm th tc u thu c 74 d n chim 0,15%. iu ny cho thy Lut u thu qu nhiu k h b li dng trong khi c quan kim tra gim st bt lc, t l pht hin vi phm u thu qu thp 0,15%.

Quy nh u thu VN thc cht l u thu v gi, khng c nh thu no c th vt qua cc nh thu Trung Quc, VN c

nhiu bi hc au n v vn ny. V d in hnh d n ci to knh Nhiu Lc Th Ngh nm 2003 do Tng cng ty xy dng Trung Quc (CSCEC) c yu cu hon thnh trong nm 2007 th nhng s yu km v chy ca CSCEC khin d n b chm tin n 4 nm.

Kt qu kho st VCCI t 8.053 doanh nghip trong nc cng cho thy tuy tham nhng vt gim bt song tham nhng trong u thu cng li tng ln qua cc nm. C ti 42% doanh nghip tr hoa hng cho cn b c lin quan m bo ginh c hp ng vi c quan nh nc, tng mnh so vi nm 2011 (23%).

Cng theo nhm kho st, t l tham nhng c xu hng gia tng khi ch doanh nghip c mi quan h vi cn b chnh quyn. Tuy nhin, mi quan h ny cho thy DN lu nm c kh nng xy dng, pht trin mi quan h chim u th hn so vi khi t nhn.

- S d n a vo s dng khng hiu qu 16 d n (chim t l 0,046%), s gi thu c vi phm th tc u thu c pht hin trong k 25 d n (chim

PHT TRIN & HI NHP S 12 (22) - Thng 09-10/2013

Nghin Cu & Trao i

58

t l 0,072%), Nm 2011 c 100 d n (chim t l 0,28%) c vi phm v th tc u t, 47 d n (chim t l 0,13%) vi phm cht lng cng trnh. Mt t l sai phm c bo co qu thp khng phn ng thc t, cho thy tin cy thng tin khng cao.

- Cng tc quyt ton vn u t c ci thin tuy t l cng trnh hon thnh cha quyt ton vn cn ln ( trn 40%).

Bo co gim st, nh gi u t ca B K hoch v u t phn nh tn ti ph bin trong qun l vn u t cng, tuy nhin cc ch ti x l, cc gii php khc phc cha c nhc n trong bo co, iu ny cho thy nhng c ch chnh sch bt cp cn nhiu cha c gii php x l, khc phc.3.2.Tnh hnh kim tra, gim st ca cc c quan nh nc

Theo s liu tng kt ca Thanh tra Chnh ph nm 2011, ton ngnh Thanh tra trin khai 75.600 cuc thanh tra, kim tra trn cc lnh vc qun l nh nc, qun l kinh t x hi, trong 8.875 cuc thanh tra hnh chnh v 66.725 cuc thanh tra, kim tra chuyn ngnh. Qua thanh tra pht hin thiu st, sai phm v kinh t l 8.507 t ng, 286.408 ha t cc loi; kin ngh thu hi v ngn sch nh nc 5.123 t ng, 11.845 ha t ( thu hi c 776 t ng, 981 ha t); x pht vi phm hnh chnh 8.011 t ng; xut ton, loi khi gi tr quyt ton v ngh cp c thm quyn xem xt x l 3.473 t ng; kin ngh x l k lut hnh chnh i vi 1.363 tp th, 2.180 c nhn; x pht vi phm

hnh chnh 166.151 t chc, c nhn; chuyn c quan iu tra x l 83 v vic, 102 ngi.

Tn sut kim tra gim st vn u t cng hin nay kh ln, theo s liu Kim ton Nh nc bnh qun hng nm kim ton trn 150 u mi chim khong 50% i tng s dng ngun tin NSNN, nu tnh lun tn sut kim tra, thanh tra ca cc c quan Thanh tra Chnh ph, Thanh tra B Ti chnh, Thanh tra tnh, Thanh tra S, Thanh tra huyn th tn sut kim tra, gim st cc i tng l 0,86 ln/ nm (ngun kho st ca tc gi). Tn sut kim tra qu nhiu cng s nh hng n hot ng bnh ca cc n v c thanh kim tra. Tuy nhin vi cch lm nh hin ca cc c quan kim tra, gim st qu tn km m hiu qu khng cao,

3.2.1.Nhn xt, nh gi: Nu nhn mt cc tng th

cc c quan kim tra, gim st chuyn ngnh c nhng ng gp tch cc ngn nga x l sai phm v chi tiu cng ni chung trong c chi u t XDCB t ngun NSNN. Tuy nhin qua s kin v cc d n u t ca tp on, Tng cng ty nh nc nh Vinashin, Vinalines th trch nhim ca cc c quan kim tra, gim st nh th no?

Tng kt Thanh tra chnh ph: Thanh tra trch nhim trin khai nhiu, nhng hiu qu cha cao, s tc ng v chuyn bin sau thanh tra cn chm. Trong thanh tra chuyn ngnh, cn gp nhiu kh khn, vng mc c v t chc v hot ng; th ch trong lnh vc thanh tra chuyn ngnh hon thin vn bn cn chm.Cng tc qun l nh nc v

thanh tra vn cn bt cp. S phi hp, kt hp trong cng tc thanh tra c c lc cha cht ch, i hi phi c tng cng, cng c trong thi gian ti.

Th ch v phng, chng tham nhng vn cha hon thin; kt qu pht hin tham nhng cn thp; vic nh gi, tnh hnh, hiu qu phng, chng tham nhng cn chm v cha st vi thc t; cng tc hp tc quc t v phng, chng tham nhng cha ton din; vic nghin cu, hc tp kinh nghim v phng, chng tham nhng cc nc cn t.

V KTNN chng ta nghe kin gii trnh ca Ph Tng KTNN nh sau:

Tr li v kin ca nhiu i biu Quc hi cho rng, kt lun ca Kim ton Nh nc (KTNN) vn thng c n, n trnh, thm ch gi cao nh kh, Ph tng KTNN, ng L Minh Khi khng nh, t nm 2013 tr i, tnh trng ny s gim hn. Cu tr li ca ng Khi th hin s n trnh v thiu tnh nghim minh c quan bo v php lut.

Tr li cu hi v vic Vinashin, Vinalines tng c kim ton, nhng mi sau mi pht hin ra 2 tp on c nhiu vi phm gy tht thot ti sn nh nc?

ng l chng ti kim ton 2 tp on ny, nhng pht hin ra sai phm rt t l do khi cc sai phm cha l r v sai phm cng cha nhiu. Ngoi ra, cn do trnh ca kim ton vin cha thc s cao pht hin ra sai phm v a ra cnh bo hoc kin ngh c quan chc nng x l. V vic Vinashin, Vinalines l bi hc kinh nghim

S 12 (22) - Thng 09-10/2013 PHT TRIN & HI NHP

Nghin Cu & Trao i

59

chng ti nghin cu sa i, b sung k hoch, chng trnh o to; a dng ho cc loi hnh v chuyn ngnh o to; tng cng trch nhim c nhn trong thc thi nhim v; thc hin tt cng tc tp hun quy trnh, nghip v...[8]

3.2.2. Nguyn nhn Theo Gio s Nguyn Trng

Tin (Hi Khoa hc - K thut xy dng) th li sai phm ca ch u t v cc nh qun l u t trong qu trnh thc hin cc d n chim khong gn 60%, trch nhim ca cc nh thu xy lp, cung cp vt t, thit b trn 30% v do cc nh qun l t vn l hn 10%..

- T duy qun tr u t cng ni chung trong c cng tc kim tra, gim st u t XDCB chm i mi, vn gim st tip cn theo cc ch tiu u vo, tn km nhng hiu qu khng cao. Nhng pht hin cc c quan kim tra, thanh tra, kim ton tp trung vo vic tun th cc nh mc, ch chi tiu. Cc d ton d n c lp cn c vo nh mc ch chi tiu ca nh nc, tuy nhin cc ch , nh mc ny thng lc hu hoc khng y , do thng hay b A B li dng y d ton ln cao sau trnh cp thm quyn ph duyt, ri t chc p dng hnh thc u thu hn ch hoc ch nh thu.

- i vi vic u t d n th ci quan trng l xem xt tnh hiu qu d n em li, tnh kinh t d n, so snh phn tch nh gi cc mc tiu ca d n c t c khng, cn cc th tc, n gi, nh mc ch ch l phng tin t mc tiu ; do vi t duy qun tr, kim

tra, gim st theo yu t u vo th cc c quan ny ch quan tm nhiu n cc trnh t, th tc, chnh sch ch , nh mc n gi d n m khng quan tm nhiu n hiu qu d n, mc tiu d n. Do nu mt d n khng hiu qu, lng ph cng kh c th x l ch u t c v d n tun th cc quy nh u vo nh nc.

- Cha pht huy vai tr kim tra, gim st ca ngi dn, cc t chc chnh tr, cc t chc x hi ngh nghip: nh kim ton c lp, t vn gim st c lp.

- Vai tr gim st ca cc t chc dn c cha cao, t l i biu chuyn trch cn thp nh hng n cht lng gim st.

- C ch ng lnh o i lc cha phn nh r rng chc nng, nhim v gia cc t chc ng v chnh quyn trong vic ra cc quyt nh.

- C ch phn cng phi hp gia cc c quan lp php, hnh php, t php cng lm hn ch c ch kim tra, gim st.

- C ch iu hnh qun l mang nng tnh xin cho: cc quy nh mi sa i v qun l u t mang ting l phn cp, trao quyn t ch, t chu trch nhim ca ch u t, ca cp di nhng thc cht vn l c ch xin cho, mi th tc u qua c ch thm tra, trnh duyt do vic quy trch nhim khi x l khi xy sai phm rt kh.

- Cha quy nh r trch nhim ca cc c quan c trch nhim cung cp thng tin cng khai ngi dn c tip cn kim tra, gim st v tham gia tch cc cc chnh sch ca Chnh ph.

- C ch gii quyt khiu ni

hnh chnh cn mang tnh khp kn, cha m bo tnh khch quan, dn ch, cng khai, minh bch; cha to ra mt c ch tranh tng bnh ng trong qu trnh gii quyt. C th l c quan hnh chnh th l, thm tra, xc minh, kt lun v ra quyt nh gii quyt mt cch n phng, ngi khiu ni hu nh khng c iu kin tip cn cc thng tin, ti liu lin quan n v vic.

- Lut t ai cha quy nh quyn v ngha v ca ngi s dng t y , cha gii quyt hi ha v li ch gia nh nc, ngi s dng t v nh u t dn n cng tc n b t ai ko di, chm tin d n.

- Trnh cn b kim tra, gim st chm c o to v ci tin, cha theo kp yu cu qun l qun l ti chnh hin i.

- Thiu h thng thng tin nm bt tnh hnh cc i tng kim tra, cha c s chia s v phi hp trong vic cung cp thng tin gia cc c quan qun l, cc c quan cng lm cng tc kim tra vi nhau.

- Chm ng dng cng ngh mi vo thanh tra, kim tra: chm ng dng cng ngh thng tin trong vic thu thp, khai thc thng tin i tng kim tra, ng dng cc phn mm trong tc nghip.

- Cha nghin cu xy dng cc tiu ch, tiu chun nh gi hiu qu d n, kim ton hot ng cha quan tm.

- Cc quy nh nh nc v qun l u t XDCB qu phc tp, thiu minh bch c th lm cho ngi c c nhiu cch hiu khc nhau gy kh khn

PHT TRIN & HI NHP S 12 (22) - Thng 09-10/2013

Nghin Cu & Trao i

60

cho ngi thc hin. Mt chnh sch thiu minh bch d i n s tha hip v t chc gia cn b kim tra v i tng kim tra lm gim st lng tin v hiu lc qun l nh nc.

- T chc b my thanh kim tra cha bo m tnh c lp, cha phn nh r phm vi, nhim v ca cc c quan trong h thng kim tra dn n nhiu c quan tham gia kim tra, gim st cng tc qun l vn u t nhng n khi c sai phm xy ra khng quy trch nhim c th c.

4. Khuyn ngh

- Sa i quy nh v qun l u t cng, Lut u thu, Lut Ngn sch nh nc theo theo m hnh tin tin, hin i: pht huy vai tr ca cc n v t vn c lp, p dng hnh thc u thu theo thit k y l cch lm ph bin nhiu nc trn th gii, vi cch lm ny ch u t khng ph thuc gi trn c duyt, cc n gi, nh mc nh nc...cc nh thu c quyn a ra cc gii php thi cng thch hp trn c c cc tiu chun k

thut nh nc quy nh v sau cng l xut gi, gi y l gi hp l.

- Xy dng v ban hnh h thng tiu ch gim st, nh gi ri ro v u t cng cho cc i tng kim tra, gim st, xy dng h thng thng tin, d liu tng hp phn tch nh gi tnh hnh u t cng phc v yu cu kim tra, gim st.

- Xy dng cc quy trnh nghip v kim tra, gim st u t XDCB thuc ngun vn NSNN ph hp tiu ch qun l ngn sch theo u ra.

- Phn r trch nhim ca cc c quan thc hin chc nng kim tra, gim st, pht huy v s dung cc ngun lc trong h thng kim tra, gim st c hiu qu.

- o to nng cao trnh cn b kim tra, gim st theo kp yu cu qun l qun l ti chnh hin i.

- Xy dng h thng thng tin nm bt tnh hnh cc i tng kim tra, c s chia s v phi hp trong vic cung cp thng tin gia cc c quan qun l, cc c quan cng lm cng tc kim

tra ng dng cng ngh mi vo thanh tra, kim tra : ng dng cng ngh thng tin trong vic thu thp, khai thc thng tin i tng kim tra, ng dng cc phn mm trong tc nghip.

- T chc b my thanh kim tra cha bo m tnh c lp, cha phn nh r phm vi, nhim v ca cc c quan trong h thng kim tra dn n nhiu c quan tham gia kim tra, gim st cng tc qun l vn u t nhng n khi c sai phm xy ra khng quy trch nhim c th c.

5. Kt lun

VN l nc ang trong qu trnh tp trung pht trin CNH, HH ha do vic nghin cu hon thin c ch kim tra, gim st vn u t XDCB c ngha quan trng trong vic s dng c hiu qu cc ngun lc pht trin t nc. u t cng km hiu qu lm tng gnh nng v tc ng tiu cc ca chic by n nn ln t nc, do lm tng n chnh ph, nht l n nc ngoi. Kinh nghim cc nc cho thy qu trnh hin i ha nhanh nht thng i km tnh trng tham nhng tng cao nht. iu ny xy ra ch yu l do ch iu hnh v gim st khng theo kp s tng trng v ti sn v vn khi din ra qu trnh hin i ha nhanh chng.

C ch kim tra gim st u t cng ph thuc th ch kinh t x hi kim sot quyn lc nh nc m c th l gim st chnh ph. Mt khc, VN l nc c h thng thng tin km minh bch, mi trng tham nhng cao; y l nhn t quan trng tc ng n c ch kim tra, gim st u t cng VN. Vic hon thin c

S 12 (22) - Thng 09-10/2013 PHT TRIN & HI NHP

Nghin Cu & Trao i

61

ch gim st u t cng gn vi qu trnh hon thin th ch nh nc trong nn kinh t th trng nh hng XHCN.

+ Phn tch vai tr Quc hi v Hi ng nhn dn cc cp VN trong vic gi st chnh sch ca Chnh ph, s dng cc cng c trong vic phn tch, gim st Chnh ph: c quan dn c VN cha c c ch s dng chuyn gia phn bin c lp phn tch, nh gi chnh sch chi tiu cng ca Chnh ph. T l cc b chuyn trch c quan dn c thp, t l khim nhim cao gy xung t li ch vai tr gim st c quan dn c.

+ Cng tc thanh kim tra ca cc c quan nh nc hiu qu cha cao. 83% s ngi tr li ng vi p n hu ht cc v vic tham nhng khng c pht hin thng qua hot ng thanh tra hay gim st ca cc c quan nh nc m c pht hin thng qua c nhn v phng tin thng tin i chng. [6]

+ Theo m hnh th ch hin hnh ca ngnh thanh tra VN, cc c quan thanh tra khng c lp vi h thng hnh php-hnh chnh. Mt nguyn nhn khc khin cho cng tc iu tra chng tham nhng gp kh khn.

+ Hng lot cc lng ph nghim trng c tnh in hnh trong u t cng nh c cu u t cng khng hp l, sut vn u t cng cao hn so cc nc, quy hoch v u t dn tri, thiu tnh ng b... c x hi quan tm, c nhc n trong cc cuc hi tho khoa hc, tuy nhin cc vn ny cha thy c quan thc hin chc nng kim tra, gim st nh gi trong cc kt lun v bo co gim st ca

mnh. iu ny cho thy l hng trong h thng gim st t Quc hi n cc c quan KTNN, h thng thanh tra chnh ph.

+ C ch cung cp thng tin v trch nhim gii trnh: thiu h thng thng tin cn thit phc v cng tc qun l ni chung v phc v cng tc kim tra, gim st ni ring lm hn ch vai tr cc t chc gim st, thiu c ch x l i vi trch nhim c nhn, t chc c lin quan n trch nhim gii trnh. Thut ng trch nhim gii trnh hm rng cc thng tin chnh xc v d tip cn l c s nh gi xem mt cng vic c c thc hin tt hay khng. Trch nhim gii trnh cng gm c cc c ch khen thng, x pht ng n khuyn khch hiu qu lm vic.

+ Vai tr ca cc t chc chnh tr, x hi ngh nghip, thng tin bo ch: kinh nghim cc nc cc t chc x hi ngh nghip v bo ch c vai tr quan trng trong vic phng chng tham nhng, gim st, nh gi chnh sch u t cng ca Chnh ph, tuy nhin VN cc t chc ny cha tht s pht huy.

+ B my kim tra gim st, qu cng knh, chng cho, tn sut ln gy tn km, hiu qu thp, chm i mi t duy, phng php gim st,.

+ C ch chnh sch lin quan n cng tc qun l vn u t XDCB thuc ngun vn NSNN: chnh sch chi tiu cng chm i mi, chnh sch qun l vn u t XDCB thuc ngun vn NSNN qu phc tp to s thiu minh bch trong qun l...l

TI LIU THAM KHO

Bo co Wold Bank nm 2011

Phm S Lim (2007), Cc ch ti hn ch

phng nga v x l lng ph tht thot

trong u t xy dng, ti cp B.

http:/ / thanhtra.gov.vn/ct/news/Lists/

T i n N o n g M o i / V i e w _ D e t a i l .

aspx?ItemID=33

http://www.tapchitaichinh.vn/Trao-doi-

Binh-luan/Se-kiem-toan-cuon-chieu-tat-

ca-cac-tap-doan/19063.tctc

h t t p : / / v n e c o n o m y .

vn/20111018034047107P0C9920/dau-

tu-cong-viet-nam-nha-ngheo-lang-phi.

htm(66)

h t t p : / / v n e c o n o m y .

vn/201209060356940P0C9920/chi-phi-

lam-duong-cao-toc-viet-nam-vuot-xa-

trung-quoc.htm(67)

http://www.daibieunhandan.vn/default.

aspx?tabid=76&NewsId=256526 (60)

h t t p : / / v n e c o n o m y .

vn/20111016103318648P0C9920/viet-

nam-va-hoi-chung-dau-tu.htm(65)

h t t p : / / w w w . s g g p . o r g . v n /

kinhte/2013/5/317263/(61)

http://VNnet.vn/vn/kinh-te/118833/no-

cong-viet-nam-128-9-hay-66-8-ti-usd-.

html(74)

http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/545154/

no-cong-can-minh-bach-ro-rang.

html#ad-image-0

h t t p : / / w w w . t h a n h n i e n . c o m . v n /

pages/20130315/tham-nhung-tang-

trong-mua-sam-cong.aspx

S nh Thnh (2004), Lp ngn sch theo

kt qu u ra v s vn dng vo trong

qun l chi tiu cng ca VN, ti

nghin cu cp B.

S nh Thnh (2012), Nghin cu hon

thin h thng gim st v nh gi

chi tiu cng VN, ti cp B ThS.

H Minh Th ( 2010), Chng tht thot

lng ph trong u t XDCB t vn ngn

sch: phn tch t gc ca Kim ton

nh nc, Lun vn thc s.

V Tun Anh, Nguyn Quang Thi (2011),

u t cng- Thc trng v ti c cu,

NXB T in Bch khoa.