İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI · İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 23...

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI

23 Aralık 2015

Ankara

2

Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası

• Sıkı para politikası duruşunun ve alınan makroihtiyati önlemlerin etkisiyle yıllıkkredi büyüme hızları makul düzeylerde seyretmektedir.

• Dış ticaret hadlerindeki olumlu gelişmeler ve tüketici kredilerinin ılımlı seyri caridengedeki iyileşmeyi desteklemektedir.

• Avrupa Birliği ülkelerinin talebindeki artışın da katkısıyla büyüme kompozisyonunet ihracat lehine değişmektedir.

• Enerji fiyatlarındaki gelişmeler enflasyonu olumlu yönde etkilemeye devametmektedir. Bununla birlikte, birikimli döviz kuru hareketleri çekirdek enflasyoneğilimindeki iyileşmeyi geciktirmektedir.

• Enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğerunsurlardaki gelişmeler dikkate alınarak para politikasındaki sıkı duruşsürdürülecektir.

• Küresel para politikalarındaki normalleşmenin başlaması ile birlikte oynaklıklardagözlenen düşüşün kalıcı olması halinde önümüzdeki toplantıdan itibaren parapolitikasındaki sadeleşme adımlarına başlanabilecektir.

3

Sunum Planı

1. İktisadi Faaliyet

2. Dış Denge

3. Enflasyon

4. Parasal ve Finansal Koşullar

4

İKTİSADİ FAALİYET VE DENGELENME

5

Kaynak: TÜİK

GSYİH Büyümesine Katkılar(Yüzde Puan)

GSYİH büyümesi dayanıklı ve istikrarlı seyrini korumaktadır.

-10

-5

0

5

10

15

20

03

/10

06

/10

09

/10

12

/10

03

/11

06

/11

09

/11

12

/11

03

/12

06

/12

09

/12

12

/12

03

/13

06

/13

09

/13

12

/13

03

/14

06

/14

09

/14

12

/14

03

/15

06

/15

09

/15

Stok Değişimi

Net İhracat

Nihai Yurt İçi Talep

GSYİH

Son Veri: 2015 Ç3

Güven endekslerinde son dönemde kayda değer bir toparlanma gözlenmiştir.

6

Tüketici Güveni Yatırım Eğilimi ve İstihdam Beklentisi(Mevsimsellikten Arındırılmış)

Kaynak: Bloomberg HT, TÜİK, TCMB. Son Veri: Bloomberg HT Anketi için Kasım 2015,

TÜİK-TCMB Anketi için Aralık 2015

Kaynak: TCMB İktisadi Yönelim Anketi. Son Veri: Kasım 2015.

50

55

60

65

70

75

80

85

90

50

60

70

80

90

100

110

01

/12

05

/12

09

/12

01

/13

05

/13

09

/13

01

/14

05

/14

09

/14

01

/15

05

/15

09

/15

Bloomberg HT

TÜİK-TCMB (sağ eksen)

0

5

10

15

20

25

01

/12

04

/12

07

/12

10

/12

01

/13

04

/13

07

/13

10

/13

01

/14

04

/14

07

/14

10

/14

01

/15

04

/15

07

/15

10

/15

Yatırım Eğilimi İstihdam Beklentisi

Sanayi üretiminde ılımlı artış eğilimi sürerken sipariş göstergeleri iyileşmiştir.

7

Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranı(Mevsimsellikten Arındırılmış)

Kayıtlı Siparişler (Anket Sonucu)(Son 3 ay, Mevsimsellikten Arındırılmış)

Kaynak: TÜİK, TCMB. Son Veri: Sanayi Üretimi, Ekim 2015.

KKO, Kasım 2015.Kaynak: TCMB İktisadi Yönelim Anketi. Son Veri: Kasım 2015.

70

71

72

73

74

75

76

77

78

105

110

115

120

125

130

01

/12

04

/12

07

/12

10

/12

01

/13

04

/13

07

/13

10

/13

01

/14

04

/14

07

/14

10

/14

01

/15

04

/15

07

/15

10

/15

Sanayi Üretimi

KKO (sağ eksen)

-10

-5

0

5

10

15

20

01

/14

03

/14

05

/14

07

/14

09

/14

11

/14

01

/15

03

/15

05

/15

07

/15

09

/15

11

/15

İhracat Yurt İçi

Kaynak: TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi, TCMB.

İstihdamdaki istikrarlı artış devam etmektedir.

Son Veri: Eylül 2015.

8

7

9

11

13

15

05

/10

09

/10

01

/11

05

/11

09

/11

01

/12

05

/12

09

/12

01

/13

05

/13

09

/13

01

/14

05

/14

09

/14

01

/15

05

/15

09

/15

İşsizlik Oranı (yüzde)

Tarım Dışı İşsizlik Oranı (yüzde)

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

05

/10

09

/10

01

/11

05

/11

09

/11

01

/12

05

/12

09

/12

01

/13

05

/13

09

/13

01

/14

05

/14

09

/14

01

/15

05

/15

09

/15

Tho

usa

nd

sKatılım Oranı (yüzde)

İstihdam (Milyon kişi, sağ eksen)

9

DIŞ DENGE

Son dönemde jeopolitik gelişmeler ihracat artışını sınırlamıştır.

10

Rusya’ya İhracat(Aylık, Milyon ABD Doları)

Irak’a İhracat

(Aylık, Milyon ABD Doları)

Kaynak: TÜİK Son Veri: Ekim 2015.

0,0

100,0

200,0

300,0

400,0

500,0

600,0

700,0

800,0

01

09

06

09

11

09

04

10

09

10

02

11

07

11

12

11

05

12

10

12

03

13

08

13

01

14

06

14

11

14

04

15

09

15

0,0

200,0

400,0

600,0

800,0

1000,0

1200,0

1400,0

01

09

06

09

11

09

04

10

09

10

02

11

07

11

12

11

05

12

10

12

03

13

08

13

01

14

06

14

11

14

04

15

09

15

11

Kaynak: TÜİK.

Avrupa Birliğine İhracat

(12 aylık birikimli, milyar Euro)

Avrupa ekonomilerinde gözlenen toparlanma büyümeyi ve dengelenmeyi desteklemektedir.

Son Veri: Ekim 2015.

30

35

40

45

50

55

60

01

07

05

07

09

07

01

08

05

08

09

08

01

09

05

09

09

09

01

10

05

10

09

10

01

11

05

11

09

11

01

12

05

12

09

12

01

13

05

13

09

13

01

14

05

14

09

14

01

15

05

15

09

15

12

Kaynak: TÜİK

Petrol fiyatlarındaki düşüşün cari denge üzerindeki olumlu etkisinin sürmesi beklenmektedir.

Son Veri: Ekim 2015.

Enerji İthalatı

(12-Aylık Birikimli, Milyar ABD Doları)

25

30

35

40

45

50

55

60

65

01

10

03

10

05

10

07

10

09

10

11

10

01

11

03

11

05

11

07

11

09

11

11

11

01

12

03

12

05

12

07

12

09

12

11

12

01

13

03

13

05

13

07

13

09

13

11

13

01

14

03

14

05

14

07

14

09

14

11

14

01

15

03

15

05

15

07

15

09

15

13

Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi tarihi düşük seviyelere yakın seyretmektedir.

Reel Efektif Döviz Kuru

(TÜFE Bazlı, 2003=100)

Son Veri: Kasım 2015.

80

90

100

110

120

130

140

80

90

100

110

120

130

140

02/0

3

07/0

3

12/0

3

05/0

4

10/0

4

03/0

5

08/0

5

01/0

6

06/0

6

11/0

6

04/0

7

09/0

7

02/0

8

07/0

8

12/0

8

05/0

9

10/0

9

03/1

0

08/1

0

01/1

1

06/1

1

11/1

1

04/1

2

09/1

2

02/1

3

07/1

3

12/1

3

05/1

4

10/1

4

03/1

5

08/1

5

14

Kaynak: TCMB.

Cari işlemler dengesinde yakın dönemde önemli bir iyileşme gözlenmiştir.

Son Veri: Ekim 2015.

Cari İşlemler Dengesi

(Mevsimsellikten Arındırılmış, 3 Aylık Hareketli Ortalama, Milyar ABD doları)

-8

-7

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

-8

-7

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

04

/09

08

/09

12

/09

04

/10

08

/10

12

/10

04

/11

08

/11

12

/11

04

/12

08

/12

12

/12

04

/13

08

/13

12

/13

04

/14

08

/14

12

/14

04

/15

08

/15

Cari İşlemler Dengesi

Cari İşlemler Dengesi (enerji ve altın hariç)

Cari İşlemler Dengesi (altın hariç)

15

Kaynak: TCMB.

Bu doğrultuda, önümüzdeki dönemde birikimli cari işlemler dengesindeki iyileşmenin devam edeceği öngörülmektedir.

Son Veri: Ekim 2015.

Cari İşlemler Dengesi

(12 Ay Birikimli, Milyar ABD Doları)

-80

-75

-70

-65

-60

-55

-50

-45

-40

-35

-30

10

/10

12

/10

02

/11

04

/11

06

/11

08

/11

10

/11

12

/11

02

/12

04

/12

06

/12

08

/12

10

/12

12

/12

02

/13

04

/13

06

/13

08

/13

10

/13

12

/13

02

/14

04

/14

06

/14

08

/14

10

/14

12

/14

02

/15

04

/15

06

/15

08

/15

10

/15

CİD

CİD (altın hariç)

16

(12-aylık birikimli, Milyar ABD doları)

Ekim 2015 itibarıyla cari işlemler açığı finansmanının tamamı uzun vadeli borçlanma ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile sağlanmaktadır.

*Uzun vadeli sermaye hareketleri banka ve özel sektörün uzun vadeli net kredi kullanımlarını ve banka, özel sektör ve Hazine’nin tahvil ihraçlarını kapsamaktadır.

**Kısa vadeli sermaye hareketleri banka ve özel sektörün net kısa vadeli kredi kullanımları ve bankalardaki mevduatları kapsamaktadır.

Son Veri: Ekim 2015.

Kaynak: TCMB.

-5

5

15

25

35

45

55

65

75

85

10

/10

01

/11

04

/11

07

/11

10

/11

01

/12

04

/12

07

/12

10

/12

01

/13

04

/13

07

/13

10

/13

01

/14

04

/14

07

/14

10

/14

01

/15

04

/15

07

/15

10

/15

Portföy ve Kısa Vadeli** DYY ve Uzun Vadeli* CA

17

Finansal sektörün yabancı para çekirdek dışı yükümlülüklerinin vadesi 2015 yılı boyunca uzamaya devam etmiştir.

Çekirdek-Dışı YP Yükümlülüklerin Vade Dağılımı (Yüzde Pay)

Kaynak: TCMB Son Veri: 4 Aralık 2015.

20

25

30

35

40

45

50

55

60

01

/14

02

/14

03

/14

04

/14

05

/14

06

/14

07

/14

08

/14

09

/14

10

/14

11

/14

12

/14

01

/15

02

/15

03

/15

04

/15

05

/15

06

/15

07

/15

08

/15

09

/15

10

/15

11

/15

1 Yıla Kadar

3 Yıldan Uzun

Zorunlu Karşılık Tedbirleri

18

ENFLASYON

19

Kaynak: TÜİK.

(Yıllık Yüzde Değişim)

Döviz kuru hareketlerinin gecikmeli etkileriyle enflasyon göstergelerindeki yükseliş sürmüştür.

Son Veri: Kasım 2015.

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

08

/11

10

/11

12

/11

02

/12

04

/12

06

/12

08

/12

10

/12

12

/12

02

/13

04

/13

06

/13

08

/13

10

/13

12

/13

02

/14

04

/14

06

/14

08

/14

10

/14

12

/14

02

/15

04

/15

06

/15

08

/15

10

/15

TÜFE ÖKTG-H ÖKTG-I

İthalat fiyatlarındaki düşüş döviz kurundan enflasyona geçiş etkisini kısmen telafi etmektedir.

20

İthalat Fiyat Endeksi(2010=100)

Kaynak: TÜİK, TCMB. Son gözlem: Ekim 2015.

60

110

160

210

260

011

0

081

0

031

1

101

1

051

2

121

2

071

3

021

4

091

4

041

5

İthalat Fiyatları (TL)

İthalat Fiyatları (USD)

21

Kaynak: TCMB.

Yakın dönemde bir yıl sonrası için enflasyon beklentileri artarken, iki yıl sonrası için beklentiler göreli olarak yatay seyretmektedir.

5,0

5,5

6,0

6,5

7,0

7,5

8,0

8,5

08

/11

10

/11

12

/11

02

/12

04

/12

06

/12

08

/12

10

/12

12

/12

02

/13

04

/13

06

/13

08

/13

10

/13

12

/13

02

/14

04

/14

06

/14

08

/14

10

/14

12

/14

02

/15

04

/15

06

/15

08

/15

10

/15

12

/15

Enflasyon Beklentileri(Yüzde)

12 aylık

24 aylık

Son Veri: Aralık 2015.

22

Parasal ve Finansal Koşullar

23

Kaynak: EPFR.

Gelişmekte Olan Ülkelere Hisse Senedi ve Tahvil Akımları(Milyar ABD doları, 4 Haftalık Hareketli Toplam)

Gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımları zayıf bir seyir izlemektedir.

Son Veri: 16 Aralık 2015.

-40

-35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

01

/12

03

/12

05

/12

07

/12

09

/12

11

/12

01

/13

03

/13

05

/13

07

/13

09

/13

11

/13

01

/14

03

/14

05

/14

07

/14

09

/14

11

/14

01

/15

03

/15

05

/15

07

/15

09

/15

11

/15

Tahvil Piyasaları

Hisse Senedi Piyasaları

Kaynak: Bloomberg.

Gelişmekte olan ülkelerin risk primi göstergeleri oynak seyrini korumaktadır.

Son Veri: 21 Aralık 2015.

24

100

200

300

400

500

600

700

100

200

300

400

500

600

700

04

/11

06

/11

08

/11

10

/11

12

/11

02

/12

04

/12

06

/12

08

/12

10

/12

12

/12

02

/13

04

/13

06

/13

08

/13

10

/13

12

/13

02

/14

04

/14

06

/14

08

/14

10

/14

12

/14

02

/15

04

/15

06

/15

08

/15

10

/15

12

/15

EMBI Avrupa EMBI Türkiye EMBI Latin Amerika EMBI Asya

Ülkelerin ve Bölgelerin Risk Primleri(Baz Puan)

25

Kaynak: Bloomberg

0

5

10

15

20

25

30

35

0

5

10

15

20

25

30

35

02

/11

04

/11

06

/11

08

/11

10

/11

12

/11

02

/12

04

/12

06

/12

08

/12

10

/12

12

/12

02

/13

04

/13

06

/13

08

/13

10

/13

12

/13

02

/14

04

/14

06

/14

08

/14

10

/14

12

/14

02

/15

04

/15

06

/15

08

/15

10

/15

12

/15

Gelişmekte Olan Ülkeler*Türkiye

İma Edilen Döviz Kuru Oynaklığı(1 Ay, Yüzde)

Gelişmekte olan piyasaların döviz kuru oynaklarında yakın dönemde bir miktar azalış gözlenmiştir.

• Gelişmekte olan ülkeler arasında Brezilya, Şili, Kolombiya, Meksika, Polonya, Çek C., G. Afrika, Endonezya, Romanya para birimlerinin ABD doları karşısında ima edilen oynaklığı kullanılmıştır.

Son Veri: 21 Aralık 2015.

26

Kaynak: TCMB

Para politikasındaki sıkı duruş gerekli görülen süre boyunca sürdürülecektir.

Son Veri: : 21 Aralık 2015.

Faiz Oranları(Yüzde)

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

05

/13

06

/13

07

/13

08

/13

09

/13

10

/13

11

/13

12

/13

01

/14

02

/14

03

/14

04

/14

05

/14

06

/14

07

/14

08

/14

09

/14

10

/14

11

/14

12

/14

01

/15

02

/15

03

/15

04

/15

05

/15

06

/15

07

/15

08

/15

09

/15

10

/15

11

/15

12

/15

Gecelik Borç Alma -Verme Faiz Koridoru TCMB Ortalama Fonlama FaiziBİST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri 1 Haftalık Repo Faizi

27

Küresel para politikalarının normalleşmeye başlamasıyla birlikte küresel oynaklık göstergelerinde bir miktar azalış gözlenmiştir.

VIX ve MOVE Oynaklık Endeksleri

(5 Günlük Ortalama)

Kaynak: TCMB*Taralı alan 16 Aralık 2015’deki Fed faiz artırımından sonraki dönemi göstermektedir.

Son Veri: 21 Aralık 2015.

40

55

70

85

100

115

130

10

15

20

25

30

35

40

01

/15

02

/15

03

/15

04

/15

05

/15

06

/15

07

/15

08

/15

09

/15

10

/15

11

/15

12

/15

VIX (yüzde)

MOVE (baz puan,sağ eksen)

28

Kaynak: TCMB

Oynaklıklarda gözlenen düşüşün kalıcı olması halinde önümüzdeki toplantıdan itibaren para politikasındaki sadeleşme adımlarına başlanabilecektir.

Son Veri: : 21 Aralık 2015.

Faiz Oranları(Yüzde)

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

05

/13

06

/13

07

/13

08

/13

09

/13

10

/13

11

/13

12

/13

01

/14

02

/14

03

/14

04

/14

05

/14

06

/14

07

/14

08

/14

09

/14

10

/14

11

/14

12

/14

01

/15

02

/15

03

/15

04

/15

05

/15

06

/15

07

/15

08

/15

09

/15

10

/15

11

/15

12

/15

Gecelik Borç Alma -Verme Faiz Koridoru TCMB Ortalama Fonlama FaiziBİST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri 1 Haftalık Repo Faizi

29

Sadeleşmeye Yönelik Teknik Hazırlıklar

Sadeleşme Öncesinde

• Rezerv opsiyon mekanizmasının (ROM) dengeleyici özelliğinin güçlendirilmesi(2016 Yılı Para ve Kur PolitikasıMetni, 46. paragraf).

Sadeleşme Öncesinde ve Sürecinde

• Teminat koşullarına yönelik tedbirler (2016 Yılı Para ve Kur Politikası Metni, 20.paragraf).

30

Kaynak: TCMB. Son Veri: 21 Aralık 2015.

Getiri eğrisi yataya yakın konumunu korumaktadır.

-2

0

2

4

6

8

10

12

-2

0

2

4

6

8

10

12

04

/11

06

/11

08

/11

10

/11

12

/11

02

/12

04

/12

06

/12

08

/12

10

/12

12

/12

02

/13

04

/13

06

/13

08

/13

10

/13

12

/13

02

/14

04

/14

06

/14

08

/14

10

/14

12

/14

02

/15

04

/15

06

/15

08

/15

10

/15

12

/15

5 Yıllık Piyasa Faizi 3 Aylık Piyasa Faizi

5 Yıl-3 Ay Farkı

Faiz Oranı(Yüzde)

31

Kaynak: TCMB.

Son dönemdeki düşüşe rağmen tüketici kredisi faiz oranları yüksek seyrini korumaktadır.

Son Veri:11 Aralık 2015.

7

9

11

13

15

17

19

21

01

/10

04

/10

07

/10

10

/10

01

/11

04

/11

07

/11

10

/11

01

/12

04

/12

07

/12

10

/12

01

/13

04

/13

07

/13

10

/13

01

/14

04

/14

07

/14

10

/14

01

/15

04

/15

07

/15

10

/15

Diğer

Konut

Otomobil

Tüketici Kredi Faizleri(Yüzde)

32

Kaynak: TCMB.

Toplam Kredi Büyümesi(Yıllık Değişim, Yüzde)

Sıkı para politikası duruşunun ve alınan makroihtiyati önlemlerin etkisiyle yıllık kredi büyüme hızlarındaki azalış sürmektedir.

Son Veri: 11 Aralık 2015.

Toplam Bankacılık Sektörü (Katılım Bankaları dahil), TGA Hariç

Kur Etkisinden Arındırılmış.

10

15

20

25

30

35

40

01

/11

03

/11

05

/11

07

/11

09

/11

11

/11

01

/12

03

/12

05

/12

07

/12

09

/12

11

/12

01

/13

03

/13

05

/13

07

/13

09

/13

11

/13

01

/14

03

/14

05

/14

07

/14

09

/14

11

/14

01

/15

03

/15

05

/15

07

/15

09

/15

11

/15

33

Kaynak: TCMB.

Ticari ve Tüketici Kredi Büyümesi(Yıllık Yüzde Değişim)

Ticari kredilerin tüketici kredilerine göre daha hızlı büyümesi fiyat istikrarına, finansal istikrara ve dengelenme sürecine katkı yapmaktadır.

Son Veri: 11 Aralık 2015.

Tüm Bankacılık Sektörü (Mevduat bankaları, Katılım bankaları ve Kalkınma/Yatırım bankaları).

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

01

10

03

10

05

10

07

10

09

10

11

10

01

11

03

11

05

11

07

11

09

11

11

11

01

12

03

12

05

12

07

12

09

12

11

12

01

13

03

13

05

13

07

13

09

13

11

13

01

14

03

14

05

14

07

14

09

14

11

14

01

15

03

15

05

15

07

15

09

15

11

15

Ticari

Tüketici

34

Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası

• Sıkı para politikası duruşunun ve alınan makroihtiyati önlemlerin etkisiyle yıllıkkredi büyüme hızları makul düzeylerde seyretmektedir.

• Dış ticaret hadlerindeki olumlu gelişmeler ve tüketici kredilerinin ılımlı seyri caridengedeki iyileşmeyi desteklemektedir.

• Avrupa Birliği ülkelerinin talebindeki artışın da katkısıyla büyüme kompozisyonunet ihracat lehine değişmektedir.

• Enerji fiyatlarındaki gelişmeler enflasyonu olumlu yönde etkilemeye devametmektedir. Bununla birlikte, birikimli döviz kuru hareketleri çekirdek enflasyoneğilimindeki iyileşmeyi geciktirmektedir.

• Enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğerunsurlardaki gelişmeler dikkate alınarak para politikasındaki sıkı duruşsürdürülecektir.

• Küresel para politikalarındaki normalleşmenin başlaması ile birlikte oynaklıklardagözlenen düşüşün kalıcı olması halinde önümüzdeki toplantıdan itibaren parapolitikasındaki sadeleşme adımlarına başlanabilecektir.

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI

23 Aralık 2015

Ankara