Lale Devri -...

Gerileme Devri Islah. ve Özellikleri

Lale Devri

I. Mahmut Dönemi

III. Selim Dönemi

Gerileme Dönemi İsyanları

2

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

XVIII. yüzyıldan sonra Osmanlı Devleti’nin Avrupa’yı yakından takip

etmesinin sebepleri neler olabilir?

3

• DENGE POLİTİKASI

• DİPLOMASİ

• İTTİFAK

• TULUMBACILAR

• NİZAM-I CEDİT

TEMEL KAVRAMLAR

Yanda verilen kavramlar size neleri

çağrıştırmaktadır?

.

4

LALE DEVRİ (1718- 1730)

5

III. Ahmet

Babası : IV. Mehmet

Annesi : Rabia Sultan

Doğumu : 31 Aralık 1673

Vefatı : 1 Temmuz 1736

Saltanatı: 1703-1730

III. Ahmet’in şehzadelik hayatı sarayda geçti. Çok iyi bir eğitim görerek

yetişti. Tahta çıktığında 30 yaşındaydı. Edirne Olayı ile yeniçeriler

II. Mustafa’yı tahttan indirince 22 Ağustos 1703’te padişah oldu. III. Ahmet

iyi bir eğitim alması yanında musikiye son derece meraklıydı. Güzel şiirler

yazardı. Hat sanatında ustaydı. Eğlenceye düşkünlüğü ve barışseverliği ile

tanınmıştı.

III. Ahmet’in saltanatının büyük bir kısmında Damat İbrahim Paşa

sadrazamlık yaptı. Bu dönemde Avrupa yakından izlendi. Özellikle Lale

Devri’nde İstanbul’da pek çok mimari eser yapıldı. III. Ahmet Çeşmesi

dönemin en ünlü eserlerinden biridir. III. Ahmet 1730 yılında çıkan Patrona

Halil İsyanı yüzünden tahtı I. Mahmut’a devretmek zorunda kaldı.

TANIYALIM

7

III. Ahmet minyatürü

Yirmisekiz Celebi Mehmet Efendi ve Fransa Sefaretnamesi

Pasarofça Barışı’ndan sonra Sadrazam Damat İbrahim Paşa, Avrupa ile

dostluk münasebetlerini geliştirme gayretine girmiş ve çeşitli ülkelere

elçiler göndermişti. Sadrazam, bu vesileyle Batı dünyasının siyasi, sosyal

ve kültürel durumu hakkında bilgi edinmek istiyordu.

Yorumlayalım

Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi’nin Fransız

Sarayı’na kabulünü gösteren temsilî resim

9

Fransa’ya gönderilecek elçi o sırada baş muhasebecilik görevinde

bulunan Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi idi. Mehmet Efendi’nin

“Yirmisekiz” lakabı, Yeniçeri Ocağının 28. Ortasında yetişmesi dolayısıyla

verilmişti. Türk elçilik heyeti, 1720 yılı Ekim ayı başlarında İstanbul’dan

hareket etti ve kasım ayında Fransa’nın Toulon Limanı’na vardı. Çelebi

Mehmet Efendi burada bir müddet karantinada kaldı. Sonra Paris’te

muhteşem bir törenle karşılandı.

Fransa kralı ve devlet ileri gelenleriyle konuştu. Bir yıl sonra da İstanbul’a

döndü. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi, bu seyahatini anlattığı

“Sefaretname”sinde o devir Fransa’sı hakkında ilgi çekici bilgiler vermiştir.

“Sefaretname”nin en önemli tarafı, Osmanlı Devleti’nin bir Hristiyan

ülkesini nasıl gördükleri ve nasıl değerlendirdiklerini göstermesidir.

Çelebinin ünlü eseri iki defa (1841 ve 1872 yılında) Paris’te, birkaç defa

da İstanbul’da basılmıştır.

XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin, Avrupa’daki

gelişmeleri takip etmek ve Avrupa’daki yenilikleri

ülkeye getirmek istemesinin nedenleri nelerdir?

Osmanlı Devleti’nde Avrupa’ya ilgi Lale Devrinde başlamıştır.Bu dönemde Viyana ve Paris gibi Avrupa başkentlerine elçilergönderilmiştir. Bu elçiler Avrupa’daki her türlü gelişmeyiizlemekle görevlendirilmiştir.Bu bilgiye dayanarak, Osmanlı Devleti ile ilgili aşağıdakiyargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Kültürel değişmelere ortam hazırlanmıştır.B) Avrupa’yı yakından tanıma gereği duyulmuştur.C) Bilime, askeri alandan daha fazla önem verilmiştir.D) Batıdan gelecek yeniliklere olumlu yaklaşılmıştır.E) Daha önce yapılan ıslahatlar yetersiz bulunmuştur.

11

Osmanlı Devleti’nde,I. Veraset sisteminde değişiklik yapılarak hanedanın en yaşlı

üyesinin hükümdar olmasıII. Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi

III. Avrupa’da elçilikler açılması

gelişmelerinden hangilerinin, Avrupa’yı yakından tanımaya olanak sağladığı savunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

12

13

Lale Devri’nde III. Ahmet’in izlediği

bir şenliği gösteren minyatür

ETKİNLİK

Aşağıda Lale Devri’ndeki bazı gelişmeler verilmiştir. Bu gelişmelerin

numaralarını tabloda ait oldukları yerleri söyleyiniz.

I. MAHMUT (1730- 1754)

15

I. Mahmut

Babası : II Mustafa

Annesi : Saliha Sultan

Doğumu : 2 Ağustos 696

Vefatı : 13 Aralık 1754

Saltanatı: 1730-1754

Sultan I. Mahmut iyi bir saray eğitimi gördü. İyi bir şair ve bestekârdı. Çok zeki,

aydın ve ileri görüşlü bir hükümdardı. Zamanında Avusturya’yı yenilgiye uğrattı,

Pasarofça Antlaşması ile kaybedilen Belgrad’ı geri aldı. Rusya, Karadeniz’den

uzaklaştırıldı, İran’ın Osmanlı toprakları üzerindeki emelleri önlenmiş oldu.

I. Mahmut zamanında, imparatorluğun pek çok bölgesinde imar hareketleri

hızlandı. Kütüphaneler kuruldu. Ordunun ıslahına çalışıldı. Avrupa’daki

gelişmeler yakından takip edildi. Döneminde bir Fransız subayı iken

Müslümanlığı kabul eden Ahmet Paşa (Kont dö Boneval) humbaracı sınıfını

kurarak yeni savaş usullerini Osmanlı ordusuna öğretti. Bu çalışmalar

sonucunda Osmanlı ordusu çeşitli cephelerde başarılar kazandı.

TANIYALIM

Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyılda Avrupa'yı örnek alarak yeni-likler yapmıştır.

XVIII. yüzyılda,

I. Doğu klasiklerinin Türkçe’ye çevrilmesi,II. Yerli malı kullanılmasının teşvik edilmesi,

III. Avrupa'dan uzmanlar getirilerek ordunun modernleştiril-mesi

yeniliklerinden hangileri bu duruma örnek olarak gösteri-lemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

17

III. OSMAN (1754- 1757)

18

Çin Atasözü

19

III. MUSTAFA (1757- 1774)

20

Osmanlı İmparatorluğu’nda aşağıdakilerden hangisinin batı kültürleriyle etkileşimi artırdığı savunulamaz?

A) Arap alfabesinin kullanılmasıB) Avrupa’da devamlı elçiliklerin açılmasıC) Avrupa’ya öğrenci gönderilmesiD) Osmanlı padişahının Avrupa’ya gitmesiE) Medreselerin yanında modern okulların da açılması

21

I. ABDÜLHAMİT (1774- 1789)

22

XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde,

- savaşların yenilgiyle sonuçlanması,- toprak kayıplarının devam etmesi

aşağıdaki alanların hangisinde ıslahatlara ağırlık verilmesine neden olmuştur?

A) Kültürel B) Hukuksal C) EkonomikD) Askeri E) Toplumsal

23

III. SELİM (1789- 1807)

24

25III. Selim’in temsilî resmi

Osmanlı Devleti, batı eğitim sisteminden etkilenerek XVIII. yüz-yılda Mühendishane-i Bahri Hüma-yun, Mühendishane-i Berri Hümayun, Tıbbiye ve Harbiye gibi okullar açmıştır.Bu gelişmeler Osmanlı Devleti’nin hangi alanda batılılaşmaya öncelik verdiğini gösterir?

A) Medrese eğitimindeB) Yönetim şeklindeC) Askeri alandaD) Ekonomik alandaE) Hukuk alanında

26

DEVLETİN KURTULUŞ REÇETESİ LAYİHALAR (RAPORLAR)

III. Selim, Osmanlı Devlet kurumlarını modernleştirmek amacıyla

Avrupalıların modern kurumları ve uygulamalarını incelemek üzere

Avrupa’nın önemli şehirlerine elçiler gönderdi. Bu elçilerin gönderdiği

layihalardan hareketle devlet kurumlarında ıslahatlar yaptı.

Yorumlayalım

28

Bu layihalar arasında en önemlisi Ebubekir Ratip Efendi tarafından

gönderilendi. Bu layihaların birinde şu açıklamalar vardı: “Avrupa

devletlerinde hükümdarlar tarafından koyulan kanunlara, teşkilatlara,

prensiplere ve vergilere toplumun her seviyesinde insanlar tarafından

tam olarak uyulmaktadır. Vergiler zamanında ödendiği müddetçe hiçbir

kral, askerî komutan veya bürokrat birinin işlerine vergiyi gerekçe

göstererek müdahale etmez. Mahkemeler, hiçbir dinî hukuka sahip

değildir. Bu demektir ki İsa’nın koymuş olduğu kanunlardan

sadece evlilikle ilgili kimi kurallar geçerli kalmıştır ve bu alanda bile krallar

söz konusu olunca İsa’nın getirdiği kurallar her zaman uygulanmaz.

Mirasla ilgili konularda dinî hükümler uygulanmamaktadır. Bu nedenle

mevcut Avrupa devletleri öyle yapıya sahiptir ki artık onlar ehli kitap

olarak nitelendirilemezler.

Prof. Dr. Stanford J. SHAW

Layihalara göre Avrupa’nın gelişmesinde hangi

faktörler etkili olmuştur?

Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyıldan itibaren görülen aşağıdaki gelişmelerden hangisi, Avrupa devletleriyle diplomatik ilişkilere eskisinden daha fazla önem verildiğinin en güçlü göstergedir?

A) Padişah Abdülaziz’in Avrupa’ya gezi amacıyla gitmesiB) Avrupa’ya öğrenci gönderilmesiC) Avrupa’da devamlı elçiliklerin kurulmasıD) Avrupa’dan askeri ve teknik alanlarda uzman getirilmesiE) Türk matbaasının açılması

30

İLK DAİMİ ELÇİMİZ YUSUF AGAH EFENDİ-İNGİLTERE KRALI

31

GERİLEME DÖN. İSYANLARI

32

PATRONA HALİL İSYANI (1730)

33

KABAKÇI MUSTAFA İSYANI (1807)

34

Nizamıcedit ordusunun geçit töreninin

anlatan temsilî resim

ETKİNLİK

XVII. ve XVIII. yüzyıl ıslahatlarının genel özelliklerini örnekteki gibi aşağıdaki

tabloya yazınız.