MADDENİN ÖZELLİKLERİ · Bazı cisimler üzerine ışık düştüğünde parlar. Örneğin...

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Çevremizde gördüğümüz, dokunduğumuz,

kokladığımız birden çok varlık vardır. Az veya çok yer

kaplayan her varlık madde olarak adlandırılır. Çiçekler,

kalemimiz ve hatta bizde birer maddeyiz. Peki,

çevremizde madde olmayan bir şey var mı?

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Maddeleri gözlemlenebilen ve ölçülebilen

özelliklerine göre tanımlarız. Bunları algılamamızı

görme, işitme, koklama, tatma ve dokunma

duyularımız sağlar.

Dokunma duyusuyla maddelerin sertlik,

yumuşaklık, esneklik, sağlamlık gibi özelliklerini

algılarız.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Maddelerin tadı olup olmadığını, tadı varsa ekşi

mi, tatlı mı, acı mı olduğunu tatma duyumuzla

algılarız.

Maddelerin şekli, saydamlığı, parlaklığı vb. ile ilgili

özelliklerini görme duyumuzla algılarız.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Diğer duyularımızla algılayabileceğimiz özellikler

Şekilde plastik futbol topları verilmiştir. Toplara

dokunduğumuzda onların yumuşak, esnek olduklarını

fark ederiz. Baktığımızda topların rengini ve

parlaklığını görürüz. Zıpladığında çıkardığı sesten

onların bir top olduğunu anlayabiliriz.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Ek bilgi: Elmas, doğada bulunan en sert

maddelerden biridir. Bu nedenle diğer sert maddeleri

kesmek için elmas kullanırız. Elması kesmek için ise

başka bir elmas kullanırız.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Maddeleri, duyularımızla algıladığımız

özelliklerine göre sınıflandırabiliriz. Örneğin, silgi,

lastik, hamur gibi maddeler esnektir. Maddeleri

bazı özelliklerine göre şöyle sınıflandırabiliriz:

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Saydam – Opak Maddeler

Işığı geçiren maddelere saydam madde denir.

Saydam maddeler renksiz olabileceği gibi farklı

renklerde de olabilir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Pencere, gözlük, bardak gibi camdan yapılmış

maddeler, bazı poşetler saydamdır. Benzer şekilde su

da saydam bir maddedir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Tül perde, buzlu cam, kağıt gibi bazı maddeler

Işığın bir kısmını geçirir. Bu tür maddeler yarı

saydam maddelerdir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Işığı geçirmeyen maddeler ise opaktır. Demir

veya ahşap kapılar, duvarlar opak maddelere

örnektir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Parlak – Mat Maddeler

Bazı cisimler üzerine ışık düştüğünde parlar.

Örneğin çelik tencere, altın, ve gümüşten yapılmış

maddeler, teneke kutular parlaktır.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Odun, toprak gibi maddeler ise üzerine ışık

düştüğünde parlamaz. Bu tür maddeler ise mattır.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Pürüzlü – Pürüzsüz Maddeler

Yüzeyinde girinti-çıkıntı olmayan, düz olan

maddeler pürüzsüzdür. Yüzeyinde girinti ya da çıkıntı

olan maddeler ise pürüzlüdür. Örneğin, portakal

pürüzlü, elma ve domates pürüzsüzdür.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Cam şişenin yüzeyi pürüzsüzdür. Ayakkabımızın altı

ise pürüzlüdür. Ayakkabının altı da cam şişenin yüzeyi

gibi pürüzsüz olsaydı yürürken kayıp düşerdik.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Yüzeyi pürüzlü bir ağaç parçası rende , zımpara ve

cila kullanılarak pürüzsüz, kaygan bir yüzeye sahip

hale getirilebilir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Esnek – Berk Maddeler

Uzayıp kısalabilen, bükülebilen ve kuvvetin

etkisiyle tekrar eski haline dönebilen maddeler

esnektir. Sünger, sapan lastiği ve yaylar esnek

maddelere örnektir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Esnemeyen maddelere berk maddeler denir. Bu

maddeler bükülmeye çalışıldığında kırılabilir. Berk

maddeler sert ve sağlamdır. Kurşun kalem, tahta, taş,

cam sürahi berk maddelere örnektir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Maddenin başka özelliklerini keşfedelim:

Mıknatıs demir, kobalt, nikelden yapılan maddeleri

kendine çeker. Örneğin toplu iğne, çivi, ataç, kaşık gibi

demirden yapılmış maddeler mıknatıs tarafından

çekilir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Kumaş, cam, tahta ve plastikten yapılmış maddeler

ise mıknatıs tarafından çekilmez.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Maddelerin sahip olduğu diğer özelliklerden birisi

de suda yüzme veya batmadır. Maddelerin bu özelliği

büyüklüğe değil, maddenin cinsine ve şekline bağlıdır.

Örneğin, büyük bir gemi veya bir tahta parçası su

üzerinde yüzerken küçük bir taş parçası suda batar.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Madeni para, cam parçalar, demir çubuk suda

batarken mantar tıpa, top, ağzı kapalı cam veya

plastik şişe suda yüzer.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Bazı maddelerin suyu çekmesi bazılarının

çekmemesi de bir diğer özelliktir. Kazak, gömlek gibi

yün veya pamuktan yapılan eşyalar, süngerler,

havlular suyu yapısına hapseder.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Plastik, cam ve metallerden yapılan malzemeler ise

suyu yapısına hapsetmez. Örneğin tencere, şemsiye

ve tabak gibi maddeler suyu çekmez. Yapısında

naylon bulunan kumaşlar suyu çekmez. Bu nedenle

şemsiye ve yağmurluk naylon kumaştan yapılır.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Cisim, Malzeme, Eşya, Alet

Cisim

Maddeye çeşitli işlemlerle şekil verildiğinde cisim

adını alır.

Çivi, toplu iğne gibi maddeler demire şekil verilerek

yapıldığı için birer cisimdir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Cisim

Sadece katı haldeki maddeler cisim olma özelliğine

sahiptir.

Aynı maddeden farklı cisimler yapılabilir. Örneğin

defter, sandalye, peçete gibi farklı cisimler ağaçtan

elde edilir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Alet

Maddelere şekil vermek ya da onlar üzerinde bir iş

yapmak için özel olarak yapılmış nesnelere alet denir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Alet

Meyve ve sebzeleri kesmeye yarayan bıçak bir

alettir.

Aletler daha çok marangozluk, heykeltıraşlık,

ayakkabı tamiri gibi işlerle uğraşanlar tarafından

kullanılır.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Eşya

Hayatımızı kolaylaştırdığı için evimizde, okulumuzda

veya yanımızda bulundurduğumuz nesnelere eşya

denir.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Eşya

Eşyalar uzun süre dayanabilir ancak zaman

içerisinde eskiyen nesnelerdir.

Kanepe, televizyon, halı, ayakkabı, çanta, kalemlik,

soba gibi nesneler birer eşyadır.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Malzeme

Maddeler tüketim amacıyla kullanıldığında

malzeme adını alır.

Malzemeler kullanıldıkça biter, yerine yenisi alınır.

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Malzeme

Yemek yaparken kullanılan baharatlar,yağ ve

yumurta resim yaparken kullandığımız boyalar, silgi,

kalem birer malzemedir.

Malzeme; katı, sıvı ve gaz halde bulunabilir.