View
229
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Metodyka nauczania języka polskiego poza granicami Polski
Małgorzata Czubaszek
Uniwersytet Śląski
m.czubaszek1@gmail.com
Przygotowanie do zajęć
Przyjazna i kreatywna atmosfera
Każde pytanie/ komentarz ucznia powinny być wzięte pod uwagę przez
nauczyciela
Punktualność
Uczeń powinien być świadomy, że każde spóźnienie na lekcję powoduje
zamieszanie w klasie
Interesujące zajęcia
Nauczyciel powinien dołożyć wszelkich starań do urozmaicenia
lekcji
Aspekt kulturowy
Jeżeli tylko nauczyciel uzna, że konieczne jest wprowadzenie aspektu kulturowego na zajęciach, powinien to
zrobić.
Zadanie domowe
Nauczyciel powinien być konsekwentny w zadawaniu prac domowych i ich
sprawdzaniu. Tylko w taki sposób można zmotywować uczniów do ich odrabiania.
Wyjaśnianie znaczeń nieznanych słów
Nauczyciel powinien definiować słowa/frazy w klarowny sposób,
unikając języka „medium” – to zmusza uczniów do myślenia
Umiejętne wskazywanie i poprawianie błędów – konstruktywna krytyka
Nauczanie kontekstowe –
nauczanie języka powinno być ściśle
związane z sytuacjami z życia codziennego
Język polski w sytuacjach komunikacyjnych
Tablica
To bardzo istotne narzędzie pracy nauczyciela. Notatki powinny być
uporządkowane.
Nauczyciel - uczeń
Nauczyciel nie może pozwolić uczniom przejąć kontroli w klasie. Należy znaleźć
złoty środek między dyscypliną a „luźną” atmosferą.
Lekcja
Zajęcia lekcyjne powinny być na tyle interesujące, żeby zmobilizować
uczniów do pracy.
Pamiętaj o mowie ciała!!!
Ups…
Jeżeli nauczyciel nie zna właściwej odpowiedzi na pytanie ucznia i czuje
się zakłopotany – powinien to wyartykułować. Nauczyciel to tylko
człowiek, który ma prawo czegoś nie wiedzieć.
Formułowanie poleceń
Polecenia/pytania powinny być formułowane w najbardziej
zrozumiały sposób.
Pomoce dydaktyczne
W celu urozmaicenia lekcji nauczyciel powinien stosować pomoce
dydaktyczne tj. gry językowe, nagrania audio, filmy…
Cel zajęć lekcyjnych
Uczeń powinien znać cel lekcji oraz zakres materiału, który zostanie
zrealizowany na zajęciach. To usprawni pracę między nauczycielem a uczniem.
Ograniczenia czasowe a program nauczania
Jak uczynić lekcję bardziej interesującą?
Rodzaje ćwiczeń kształcących różne kompetencje, które warto stosować
podczas lekcji
Słuchanie
• 1) słuchanie rozmowy i odtwarzanie scenek
• 2) piosenki
• 3) „rozsypanka” • 4) rysowanie ze słuchu
• 1) metoda dramy skutecznie motywuje do ćwiczenia wymowy
• 2) wypełnianie tekstu z lukami
• 3) porządkowanie okr. fraz zgodnie z zasłyszanym tekstem
• 4) „przelewanie” na papier okr. figur zgodnie z instrukcją wypowiadaną przez nauczyciela
Czytanie
• 1) głośne czytanie tekstu na lekcji
• 2) czytanie w domu
• 3) czytanie „po cichu”
• 1) podział na fragmenty (1 os. = 1 fragm.) – omawianie znaczenia
• 2) przeczytany w domu tekst (artykuł, lektura) jest omawiany na lekcji („na wyrywki”)
• 3) uczniowie otrzymują tekst i pytania, na które sami znajdują odpowiedzi. Weryfikacja – razem z klasą i nauczycielem
CZYTANIE I ROZUMNIENIE TEKSTÓW
• Kto czyta, nie błądzi (Seretny)
• Śpiewająco po polsku (Tambor, Majkiewicz)
• Zrozumieć Polskę (Czarnecka, Gaszyńska)
Pisanie
• 1) prace domowe • 1) każdy rodzaj tekstu powinien być najpierw omówiony na lekcji – praca domowa ma na celu pokazanie, czy uczniowie zrozumieli ideę. Każdy tekst powinien zostać skomentowany przez nauczyciela. Przy dużej ilości błędów warto stosować
konstruktywną krytykę
Pisanie
• 2) Pisanie na lekcji • 2) warto wprowadzić na lekcji pracę w parach lub grupach 3-4 os.
• pisanie samodzielne – nieco trudniejsze, ale uwidacznia faktyczne umiejętności ucznia. Należy na bieżąco korygować błędy.
Pisanie
• 3) Poprawa prac pisemnych
• 3) należy uświadomić klasie najczęściej pojawiające się błędy w pracach i tworzyć ćwiczenia, które przyczynią się do ich eliminacji (układanie zdań, dyktanda, stosowanie synonimów i antonimów, zachęcanie uczniów do wzajemnego poprawiania błędów)
PISANIE
• Nie ma róży bez kolców (Lipińska)
• Piszę, więc jestem (Wójcikiewicz)
• Jak to napisać? (Awdiejew, Dąmbska, Lipińska)
Mówienie
• 1) Monologi
• 2) „burza mózgów”
• 1) każdy z uczniów prezentuje przez 5 min. wylosowany przez siebie temat (oceniane: słownictwo, rzeczowość, mowa ciała, autoprezentacja, płynność wymowy) – oceniają uczniowie i nauczyciel
• 2) pytanie „na wyrywki” + metoda heurystyczna
Mówienie
• 3) dyskusja • 3) nauczyciel powinien motywować uczniów do dyskusji – angażowanie całej klasy poprzez np. zadawanie „podstępnych” pytań
• - żadna wypowiedź nie powinna być zignorowana
• - wyrażanie zalet i wad oraz uzasadnianie swojej opinii
MÓWIENIE
• Coś wam powiem (Szelc-Mays)
• Głoski polskie (Tambor, Cudak)
• Teraz polski (Pelc)
Inne ćwiczenia kształcące wszystkie kompetencje językowe
• 1) Opis ludzi, przedmiotów, sytuacji na zdjęciach
• 2) Metoda eliminacji słów/fraz
• 3) Definiowanie (ustne i pisemne)
• 4) Ortografia („spocone dyktando”, dyktando tradycyjne + jego poprawa)
• 5) Układanie dialogów
• 6) „mapa myśli” (na tablicy)
• 7) Dopasowywanie tekstu do ilustracji
• 8) Porównywanie obrazków, sytuacji – wskazywanie podobieństw i różnic
• 9) Krzyżówki, rebusy, zagadki językowe, karty
• 10) Gry językowe (praca w parach, grupach, całej klasie)
• 11) „white boards” – jako sposób sprawdzenia wiedzy na okr. temat
• 12) Gramatyka – ćwiczenia powinny być dostosowane do poziomu reprezentowanego przez klasę; notatki na tablicy lub przygotowane wcześniej do wklejenia do zeszytu
GRAMATYKA
• Fonetyka i fonologia (Tambor, Ostaszewska)
• Zarys gramatyki polskiej (Nagórko)
• Tęczowa gramatyka języka polskiego cz. 1+2 (Maciołek)
• Język polski dla cudzoziemców (Pasieka)
• Gramatyka języka polskiego dla cudzoziemców (Kaleta)
• Z polskim na ty (Lipińska)
GRAMATYKA
• Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce (red. Mosiołek-Kłosińska)
• Czas na czasownik (Garncarek)
• Grampol (CD)
• Liczebnik też się liczy (Mędak)
• Przygoda z gramatyką (Pyzik)
• Wybieram gramatykę (Kita)
• Ten, ta, to (Lechowicz, Podsiadły)
SŁOWNICTWO
• A co to takiego? (Seretny)
• Frazpol (CD)
• Nowe słowa, stare rzeczy (Szelc-Mays)
• Słowa i słówka (Szelc-Mays, Rybicka)
• Słownictwo i frazeologia w ćwiczeniach (Bąk)
Dla początkujących (+ klasy dwujęzyczne)
• Chcę mówić po polsku (Mędak)
• Dzień dobry (Janowska, Pastuchowa)
• Hurra!!! Po polsku (Szymkiewicz, Małolepsza, Jasińska, Burkat)
• Miło mi panią poznać (Achtelik, Serafin)
• Polski, krok po kroku (Dawidek, Stelmach, Stempek, Szymkiewicz)
Dla bardziej zaawansowanych językowo
• Kiedyś wrócisz tu… (Lipińska, Dąmbska)
• Polski mniej obcy (Madeja, Morcinek)
• Z polskim na ty (Lipińska)
• ** Człowiek i świat w słowach i tekstach (Skudrzyk, Kita)
• ** Znaleźć słowo trafne (Skudrzyk, Urban)
Nauczanie literatury • 1) Wprowadzanie jakiejkolwiek pozycji
powinno zostać poprzedzone komentarzem nauczyciela (kontekst, informacje o epoce, realiach, autorze)
• 2) Krótkie utwory – warto poprosić uczniów o zaznajomienie się z tekstem w domu, zadając przy tym kilka pytań kierunkowych
• 3) Dłuższe utwory – warto wybrać najważniejsze fragmenty w celu ukazania poruszanych problemów – esencja
Nauczanie literatury
• 4) Dyskusja klasowa na wybrane tematy, której przewodzi nauczyciel
• 5) Notatka – podsumowanie (to, co uczniowie powinni zapamiętać)
• 6) Zadanie domowe – powinno sprawdzać zrozumienie tekstu
• 7) Następna lekcja – pisemne lub ustne sprawdzenie wybranych informacji nt. danej lektury (nagradzanie: oceny lub „+”)
NAUCZANIE LITERATURY I KULTURY
• A to Polska właśnie (Michowicz, Kozłowska, Szklarek)
• seria: Czytaj po polsku…
[Lem, Nałkowska, Borowski, Prus, Sapkowski, Orzeszkowa, Sienkiewicz, Konopnicka, Goerke, Żeromski, Kapuściński]
• Kultura polska (Cudak, Tambor)
• Literatura polska w świecie (red. Cudak)
Ćwiczenia, które mogą urozmaicić lekcję i pobudzić
myślenie uczniów
Alfabet – fonetyka
Kolorowanki
Krzyżówki
Dyktando
„Spocone dyktando”
Gry językowe
Karty
• 3 rodzaje:
• 1) definicje
• 2) frazeologia
• 3) wiedza o Polsce
• Cała klasa jest zaangażowana i skoncentrowana. Nauczyciel koordynuje przebieg gry.
GRY I ZABAWY JĘZYKOWE
• Śpiewająco po polsku (Majkiewicz, Tambor)
• Ten, ta, to (Lechowicz, Podsiadły)
• Teraz polski (Pelc)
• Znajdź pytanie – znajdź odpowiedź (Hajduk-Gawron) – karty
WIEDZA O JĘZYKU I PROCESIE NAUCZANIA
• 40 koncepcji dobrych lekcji (Rabiej, Marczyńska, Zaręba)
• ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego (Seretny, Lipińska)
• Język polski w świecie (Miodunka) • seria: Kształcenie polonistyczne cudzoziemców
(Zarzycka, Dębski) • Metodyka nauczania języka polskiego jako obcego (red.
Lewandowski) • Sztuka i/czy rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego (red.
Tambor, Achtelik, Kita)
WIEDZA O JĘZYKU I PROCESIE NAUCZANIA
• Polonistyka w świecie (red. Mazur) • Postscriptum Polonistyczne (red. Cudak) - pismo krajowych i zagranicznych polonistów
poświęcone zagadnieniom związanym z nauczaniem kultury polskiej i języka polskiego jako obcego
• Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie polonistyczne cudzoziemców (seria)
• Język a kultura (seria) – T. 7. Kontakty języka polskiego z innymi językami na tle kontaktów kulturowych
Dziękuję za uwagę!
Recommended