View
15
Download
1
Category
Preview:
Citation preview
MMT407
Plastik Şekillendirme Yöntemleri
1 Plastik Şekillendirme Yöntemlerine Giriş
Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Güz Yarıyılı
K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ
Metalurji ve Malzeme
Mühendisliği Bölümü
Genel Bakış
2
1. Plastik Şekillendirme Yöntemlerine Giriş
1.1. Üretim yöntemlerinin tanımı
1.2. Plastik şekillendirme yöntemlerinin tanımı
1.2.1 Basma ile şekil verme
1.2.2 Çekme-basma ile şekil verme
1.2.3 Çekme ile şekil verme
1.2.1 Eğme ile şekil verme
1.2.1 Kayma ile şekil verme
Üretim yöntemleri
3
WZL, Fraunhofer IPT
Malzeme Üretim yöntemleri Ürün (Parça)
Belirsiz geometri Belirli geometri
Üretim yöntemleri (DIN 8580)
4
Doege, Behrens, 2007
Üretim yöntemleri DIN 8580’e göre aşağıdaki gibi verilmektedir;
1) Döküm ve Sinterleme: Akışkan haldeki malzemenin şekillendirilmesidir.
2) Plastik Şekillendirme: Katı haldeki bir malzemenin şeklinin plastik olarak
değiştirilmesidir (sac şekillendirme, dövme, haddeleme gibi).
3) Ayırma: Katı haldeki malzemenin şeklinin kesme gibi yöntemlerle parça
çıkarılarak değiştirilmesidir (frezeleme, parlatma, taşlama, delme gibi).
4) Birleştirme: İki ya da daha fazla parçanın bir geometrik şekil oluşturmak üzere
bir araya getirilmesidir. Üçe ayrılabilir; kuvvet ile (vida gibi), malzeme ile (kaynak
gibi) ve form ile (perçin gibi) birleştirmedir.
5) Kaplama: Şekilsiz haldeki malzemenin bir parça üzerinde bir katmana
dönüştürülmesidir (laklama, emaye kaplama, fosfatlama gibi).
6) Malzeme özelliklerini değiştirme: Malzemenin şekilini değiştirmeden
özelliklerinin değiştirilmesini amaçlayan işlemlerdir (ısıl işlemler gibi).
Üretim yöntemleri (DIN 8580)
5
Doege, Behrens, 2007
Döküm ve Sinterleme, Ana grup 1
Plastik Şekillendirme, Ana grup 2
Ayırma, Ana grup 3
Birleştirme, Ana grup 4
Kaplama, Ana grup 5
Malz. Öz. Değiştirme, Ana grup 6
Grup 1.1 Gaz ya da buhardan (döküm vb.)
Grup 2.1 Basma ile (haddeleme vb.)
Grup 3.1 Kesme ile
Grup 4.1 Bir araya getirerek (vidalama vb.)
Grup 5.1 Gaz ya da buhardan
Grup 6.1 Malzeme içerisinde taşınım ile (temperleme vb.)
Grup 1.2 Akışkan, katı-sıvı, macun kıvamından (ekstruzyon vb.)
Grup 2.2 Çekme-basma ile (derın çekme vb.)
Grup 3.2 Talaş kaldırma ile (geometrik olarak belirli) Frezeleme vb.
Grup 4.2 Dolgu ile
Grup 5.2 Akışkan, katı-sıvı, macun kıvamından (Laklama vb.)
Grup 6.1 Malzeme içerisinden dışarı taşınım ile (dekarbürizasyon vb.)
Grup 1.3 Elektrolitik ortamda iyon taşınımı ile (Elektrotypıng vb.)
Grup 2.3 Çekme ile (uzatma vb.)
Grup 3.3 Talaş kaldırma ile (geometrik olarak belirsiz)
Grup 4.3 Pres ile (rulman montajı vb.)
Grup 5.3 Elektrolitik ortamda iyon taşınımı ile (Galvanizleme vb.)
Grup 6.1 Malzeme dışından içerisine taşınım ile (sementasyon vb.)
Grup 1.4 Katı (toz) halinden (Sinterleme vb.)
Grup 2.4 Eğme ile (bükme vb.)
Grup 3.4 Aşındırma ile (zımparalama vbç)
Grup 4.4 Döküm yolu ile
Grup 5.4 Katı (toz) halinden (püskürtme vb.)
Grup Kayma ile (yay üretimi vb.)
Grup 3.5 Parçalarına ayırma (sökme vb.)
Grup 4.5 Plastik şekillendirme ile
Grup 3.6 Temizleme
Grup 4.6 Bağlama ile
Grup 3.7 Tahliye etme
Genel Bakış
6
1. Plastik Şekillendirme Yöntemlerine Giriş
1.1. Üretim yöntemlerinin tanımı
1.2. Plastik şekillendirme yöntemlerinin tanımı
1.2.1 Basma ile şekil verme
1.2.2 Çekme-basma ile şekil verme
1.2.3 Çekme ile şekil verme
1.2.4 Eğme ile şekil verme
1.2.5 Kayma ile şekil verme
Plastik şekil verme
7
WZL, Fraunhofer IPT
Yarı mamul Plastik şekil verme Ürün (Parça)
deformasyon
Otomobil karoseri
yan parçası Sac
8
Doege, Behrens, 2007
Basma ile
şekil verme
Çekme-basma
ile şekil verme
Çekme ile
şekil verme
Eğme ile
şekil verme
Kayma ile
şekil verme
Haddele
me
Açık
kalıpta
dövm
e
Kapa
lı k
alıpta
dövm
e
Dam
gala
ma
Ektr
uzyon
Tel çekm
e
Derin ç
ekm
e
Kena
r kıv
ırm
a
Döndürm
e
Şiş
irm
e
Uzatm
a
Geniş
letm
e
Germ
e
Düzle
msel ta
kım
hare
ke
ti ile
bükm
e
Eğri
sel ta
kım
hare
ke
ti ile
bükm
e
Kaydır
ma
Burm
a
Plastik şekillendirme yöntemleri (DIN 8582)
Plastik Şekillendirme Yöntemleri
Genel Bakış
9
1. Plastik Şekillendirme Yöntemlerine Giriş
1.1. Üretim yöntemlerinin tanımı
1.2. Plastik şekillendirme yöntemlerinin tanımı
1.2.1 Basma ile şekil verme
1.2.2 Çekme-basma ile şekil verme
1.2.3 Çekme ile şekil verme
1.2.4 Eğme ile şekil verme
1.2.5 Kayma ile şekil verme
Basma ile şekil verme
10
Doege, Behrens, 2007
Basma
Stampa
İş parçası
Basma plakası
Basma
doğrultusu
Kapalı kalıpta dövme
Üst kalıp
Alt kalıp
İş parçası
Basma ile şekil verme
11
Metal Forming Handbook, 1998
Kapalı kalıpta dövme
Kalıp
İş parçası
Açık kalıpta dövme
Üst kalıp
İş parçası
Alt kalıp
Basma ile şekil verme
12
Metal Forming Handbook, 1998
Ekstrüzyon
Damga
kalıbı
İş parçası
Damgalama
Stampa
İş parçası
Baskı burcu
Stampa
İş parçası
Baskı burcu
İş parçası
İtici
Genel Bakış
13
1. Plastik Şekillendirme Yöntemlerine Giriş
1.1. Üretim yöntemlerinin tanımı
1.2. Plastik şekillendirme yöntemlerinin tanımı
1.2.1 Basma ile şekil verme
1.2.2 Çekme-basma ile şekil verme
1.2.3 Çekme ile şekil verme
1.2.4 Eğme ile şekil verme
1.2.5 Kayma ile şekil verme
Çekme-basma ile şekil verme
14
Doege, Behrens, 2007
Ekstrüzyon
Stampa
Derin çekme
Çekme ringi
(matris)
Çekme ringi
İş parçası Sac tutucu
Çekme-basma ile şekil verme
15
Metal Forming Handbook, 1998
Sac tutucu ile derin çekme
(tek kademede)
Kalıp
İş parçası
Kutu ütüleme
Stampa Stampa
Sac
Sac tutucu
Kalıp
Parça
Çekme-basma ile şekil verme
16
Metal Forming Handbook, 1998
1. Stampa ve
sac tutucu
Kalıp
2. Stampa
Ön çekilmiş
Parça
2. çekme
sonrası parça
Teleskobik stampa ile derin çekme
(çoklu kademede)
Çekme-basma ile şekil verme
17
Metal Forming Handbook, 1998
Ters çekme
1. Çekmenin kalıbı
Ters çekmenin stampası
1. Çekme için
sac tutucu
1. Çekmenin stampası
ve ters çekmenini kalıbı
Ters çekme için sac tutucu
Çekme-basma ile şekil verme
18
Metal Forming Handbook, 1998
Kenar kıvırma
Stampa
Sac tutucu
İş parçası
Kalıp
Çekme-basma ile şekil verme
19
Metal Forming Handbook, 1998
Döndürme
Döner malafa Dairesel
sac
İş parçası
Karşıt takım
Çekme-basma ile şekil verme
20
Metal Forming Handbook, 1998
Dışa doğru şişirme
Istampa
İş parçası
İtici
Baskı ringi
Taşıyıcı
Genel Bakış
21
1. Plastik Şekillendirme Yöntemlerine Giriş
1.1. Üretim yöntemlerinin tanımı
1.2. Plastik şekillendirme yöntemlerinin tanımı
1.2.1 Basma ile şekil verme
1.2.2 Çekme-basma ile şekil verme
1.2.3 Çekme ile şekil verme
1.2.4 Eğme ile şekil verme
1.2.5 Kayma ile şekil verme
Çekme ile şekil verme
22
Doege, Behrens, 2007
Yüksek iç basınç ile şekil verme Germe ile şekil verme
Stampa
Matris
İş
parçası
Basınç
ortamı
Kelepçe
Kauçuk
parça
Stampa
Sac
Germe kovanları
Çekme ile şekil verme
23
Metal Forming Handbook, 1998
Germe ile genişletme
Malafa
İş parçası
Çekme ile şekil verme
24
Metal Forming Handbook, 1998
Germe ile şekil verme
Stampa
İş parçası
Germe kovanı
Çekme ile şekil verme
25
Metal Forming Handbook, 1998
Kabartma
Stampa
İş parçası
Kalıp
Genel Bakış
26
1. Plastik Şekillendirme Yöntemlerine Giriş
1.1. Üretim yöntemlerinin tanımı
1.2. Plastik şekillendirme yöntemlerinin tanımı
1.2.1 Basma ile şekil verme
1.2.2 Çekme-basma ile şekil verme
1.2.3 Çekme ile şekil verme
1.2.4 Eğme ile şekil verme
1.2.5 Kayma ile şekil verme
Eğme ile şekil verme
27
Doege, Behrens, 2007
Eğrisel takım hareketi
ile bükme
Düzlemsel takım hareketi
ile bükme
Eğme ile şekil verme
28
Metal Forming Handbook, 1998
Kalıpta eğme
Stampa
İş parçası
Kalıp
U kalıp V kalıp
Eğme ile şekil verme
29
Metal Forming Handbook, 1998
Haddeleme ile eğme
İş parçası
Merdane
Eğme ile şekil verme
30
Haddeleme ile doğrultma
Metal Forming Handbook, 1998
İş parçası
Doğrultma merdaneleri
Eğme ile şekil verme
31
Haddeleme ile form verme
Metal Forming Handbook, 1998
Eğme ile şekil verme
32
Döndürerek bükme
Metal Forming Handbook, 1998
Dairesel bükme
İş parçası desteği
Bükme mandreli
İş parçası
Sabitleyici
İş parçası
Menge çeneleri
Yanak
Genel Bakış
33
1. Plastik Şekillendirme Yöntemlerine Giriş
1.1. Üretim yöntemlerinin tanımı
1.2. Plastik şekillendirme yöntemlerinin tanımı
1.2.1 Basma ile şekil verme
1.2.2 Çekme-basma ile şekil verme
1.2.3 Çekme ile şekil verme
1.2.4 Eğme ile şekil verme
1.2.5 Kayma ile şekil verme
Kayma ile şekil verme
34
Doege, Behrens, 2007
Kesme Kaydırma
İş parçası
Sac tutucu Üst bıçak
Alt bıçak
Tutucu
Kayma ile şekil verme
35
Kaydırma
Metal Forming Handbook, 1998
İş parçası
İş parçası
Tutucu
Stampa
Burma
Recommended