View
225
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ. WYKŁAD 3
WYKŁAD 3. TREŚĆ I. Ochrona wynalazków. Pojęcie wynalazku. Przesłanki zdolności patentowej
wynalazku. Procedura udzielania patentów. Treść i zakres patentu. Wynalazki
biotechnologiczne.
II. Ochrona wzorów użytkowych. Pojęcie wzoru użytkowego. Przesłanki zdolności
ochronnej wzoru użytkowego. Procedura udzielania prawa ochronnego. Treść i
zakres prawa ochronnego
III. Informacja patentowa.
I. OCHRONA WYNALAZKÓW
POJĘCIE WYNALAZKU
Wynalazek w znaczeniu podmiotowym to „wytwór umysłu ludzkiego, z tego punktu
widzenia nie są wynalazkami odkrycia zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie lub
społeczeństwie ani praw rządzących tymi dziedzinami, jak również rezultaty prac czysto
manualnych, chodzi tutaj o wymóg twórczości umysłowej – kreatywność” [Szewc i Jyż 2003]
Wynalazek w znaczeniu przedmiotowym – „z wynalazkiem mamy do czynienia wtedy, gdy
proponowany przez wynalazcę sposób działania wskazuje wszystkie środki niezbędne do
osiągnięcia celu praktycznego i poprzez zastosowanie pozwala ten cel osiągnąć (zupełność
rozwiązania); stąd też nie uważa się za wynalazki pomysłów ogólnych: samego tylko
sformułowania problemu, wstępnej koncepcji jego rozwiązania, które nie zawierają pełnej i
szczegółowej instrukcji skutecznego postępowania” [Szewc i Jyż 2003]
Wynalazek (brak definicji legalnej, tzn. zawartej w ustawie)
jest to „twórcze i zupełne rozwiązanie pewnego zagadnienia technicznego, nadającego się do
zastosowania w produkcji” [Grzybowski i in. 1972]
„utożsamiany jest z technicznym rozwiązaniem dowolnego problemu. Wynalazki mogą być
przedmiotem patentu, jeżeli mają tzw. zdolność patentową, tzn. są nowe, mają poziom
wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania, a jednocześnie nie są wyłączone spod
ochrony patentowej” [Szewc i Jyż 2003]
KATEGORIE WYNALAZKÓW (wg Sieńczyło-Chlabicz 2011)
produkty substancje lub mieszaniny oraz podlegające
opatentowaniu fragmenty organizmów
żywych
urządzenia np. narzędzia, maszyny oraz układy
sposoby opis czynności, operacji, procesów, ich
kolejności i warunków, w jakich się
odbywają, użytych surowców, narzędzi,
urządzeń itp., np. sposób wytwarzania
lekarstwa
zastosowania nowe zastosowania znanych już produktów
PRAWO WYŁĄCZNE DO WYNALAZKU TO „PATENT”,
od łac. litterae patentes „listy otwarte”, inaczej:
„potwierdzające dokumentem urzędowym nadanie podmiotom w nim wymienionym
określonych praw, przywilejów lub tytułów” (du Vall 2008)
potocznie – dokument stwierdzający własność wynalazku i wyłączność na korzystanie
z niego na terytorium danego kraju
Patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na WYNALAZKI, które są nowe,
posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania (art. 24 p.w.p.)
PRZESŁANKI ZDOLNOŚCI PATENTOWEJ (OCHRONNEJ) WYNALAZKU
1. Nowość. 2. Poziom wynalazczy. 3. Przemysłowa stosowalność.
1. Nowość
Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki (art. 25 ust. 1 p.w.p)
Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą według której oznacza się
pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w
formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny
sposób (art. 25 ust. 2 p.w.p.). Ujawnienie wynalazku skutkuje utratą nowości.
2. Poziom wynalazczy
Wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli wynalazek ten nie wynika
dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki. (art. 26 ust. 1 p.w.p)
Znawcą jest osoba, która w dziedzinie, której dotyczy wynalazek posiada wiedzę i
umiejętności co najmniej takie, (…) które można określić jako powszechnie i ogólnie
uznawany dorobek w tej dziedzinie techniki (za Sieńczyło-Chlabicz 2011)
Poziom wynalazczy czyli „nieoczywistość pomysłu”, w szczególności:
1) rozwiązanie problemu bezskutecznie dotąd podejmowanego,
2) zaspokojenie nowej potrzeby społecznej,
3) zastosowaniu środka tworzącego nowe rozwiązanie (Nowińska i in. 2011)
Przykłady: żarówka, telefon, karta płatnicza, system GPS, kod kreskowy.
3. Przemysłowa stosowalność
Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według
wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu
technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa (art. 27
p.w.p.). Wynalazek:
1) musi być możliwy do urzeczywistnienia
2) musi być możliwy do stosowania z identycznym skutkiem w sposób powtarzalny
3) musi realizować konkretny cel praktyczny wskazany w zgłoszeniu.
WYŁĄCZENIA – dwie grupy:
Za wynalazki (…) nie uważa się w szczególności [art. 28 p.w.p]
1) odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych;
2) wytworów o charakterze jedynie estetycznym;
3) planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier;
4) wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle
powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;
5) programów do maszyn cyfrowych;
6) przedstawienia informacji.
Patentów nie udziela się na (art. 29 ust. 1 p.w.p)
1) wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub
dobrymi obyczajami (…);
2) odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub
zwierząt (…);
3) sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz
sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach (…).
PROCEDURA UDZIELANIA PATENTÓW
Ochrona patentowa wynalazków na terenie Polski może wynikać z udzielenia patentu
1) w trybie krajowym - Urząd Patentowy RP
2) w trybie regionalnym - Europejski Urząd Patentowy (EPO), Monachium – za
pośrednictwem UP RP
3) w trybie międzynarodowym (PCT – Patent Cooperation Treatment) - Biuro
Międzynarodowe Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO), Genewa -
za pośrednictwem UP RP
Procedura krajowa
Zgłoszenie (do Urzędu Patentowego RP) (data zgłoszenia = DATA PIERWSZEŃSTWA)
Dokumentacja zgłoszeniowa powinna zawierać:
1) podanie
2) opis wynalazku ujawniający jego istotę
3) zastrzeżenie (lub zastrzeżenia) ochronne
4) skrót opisu
5) rysunki
6) dowód opłaty za zgłoszenie wynalazku
↓
Dalszy bieg: Badanie formalno-prawne → Poszukiwanie w aktualnym stanie techniki (raport
z poszukiwań) → Ogłoszenie o zgłoszeniu wynalazku (18 MIESIĘCY), publikacja w
„Biuletynie Urzędu Patentowego” → Badanie zdolności patentowej wynalazku → Decyzja
pozytywna, wniesienie opłaty za druk opisu patentowego i pierwszy okres ochrony →
Udzielenie PATENTU, publikacja w „Wiadomościach Urzędu Patentowego”.
Procedura regionalna
Europejskie zgłoszenie patentowe – w Urzędzie Patentowym RP (należy wskazać kraj/kraje,
w którym/których ochrona ma być udzielona)
↓
Dalszy bieg: Badanie formalne i poszukiwanie patentowe (raport z poszukiwań) → Publikacja
europejskiego zgłoszenia patentowego (18 MIESIĘCY) → Pełne badanie patentowe (raport z
badania) → Decyzja EPO o udzieleniu patentu europejskiego („wiązka patentów” czyli
patenty w krajach wyznaczonych w zgłoszeniu), publikacja w Europejskim Biuletynie
Patentowym.
PATENT. TREŚĆ I ZAKRES PRAWA
Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób
zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej [art. 63 ust. 1 p.w.p.]
Uprawniony z patentu może [art. 66 p.w.p.]:
1. Zakazać osobie trzeciej korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy tj.:
a) wytwarzania, używania, oferowania, wprowadzania do obrotu lub importowania produktu
będącego przedmiotem wynalazku;
b) stosowania sposobu będącego przedmiotem wynalazku (…).
2. Udzielić innej osobie upoważnienia (LICENCJI) do korzystania z wynalazku.
LICENCJA
od łac. licentia „wolność” „swoboda”; „dokument prawny lub umowa określająca warunki
korzystania z „jakiegoś dobra” (Grosicki i Grosicki 2012).
Rodzaje LICENCJI
• pełna lub ograniczona
• wyłączna lub niewyłączna
• otwarta
• przymusowa
• sublicencja
Twórcy (podmiot praw z patentu) przysługuje prawo do: • uzyskania patentu na wynalazek
• wynagrodzenia
• wymieniania go jako twórcy w opisach, rejestrach oraz innych dokumentach i
publikacjach (art. 8 p.w.p.)
Czyli zasadą jest, że prawo do uzyskania patentu powstaje na rzecz twórcy. Wyjątek od tej
zasady dotyczy wynalazków powstałych w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków
ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy. Wtedy prawo to „przysługuje pracodawcy
lub zamawiającemu, chyba że strony ustaliły inaczej” [art. 11 ust. 3 p.w.p].
Zakres patentu: • przedmiotowy – określony przez zastrzeżenia patentowe
• ograniczony czasowo – 20 lat (przedłużany co 5 lat, opłaty okresowe)
• ograniczony terytorialnie – RP (lub inny – w zależności od trybu ochrony: krajowy,
regionalny, międzynarodowy)
• zbywalny i podlega dziedziczeniu
Wygaśnięcie patentu (przyczyny): • upływ okresu, na który został udzielony;
• zrzeczenie się patentu przez uprawnionego;
• nieuiszczenie w terminie opłaty okresowej;
• trwała utrata możliwości korzystania z wynalazku (…) [art. 90 ust. 1 p.w.p.] (dot.
wynalazków biotechnologicznych)
WYNALAZKI BIOTECHNOLOGICZNE [art. 93 p.w.p. – Przepisy szczególne dotyczące
wynalazków biotechnologicznych]
Pojęcie wynalazku biotechnologicznego
(…) wynalazek w rozumieniu art. 24, dotyczący wytworu składającego się z materiału
biologicznego lub zawierającego taki materiał albo sposobu, za pomocą którego materiał
biologiczny jest wytwarzany, przetwarzany lub wykorzystywany [art. 931
ust.1 p.w.p.]
Materiał biologiczny (…) materiał zawierający informacje genetyczną i zdolny do
samoreprodukcji albo nadający się do reprodukcji w systemie biologicznym [art. 931
ust. 2
p.w.p.]
[art. 932 p.w.p.]
1. Za wynalazki biotechnologiczne, na które mogą być udzielane patenty, uważa się w
szczególności wynalazki:
1) stanowiące materiał biologiczny, który jest wyizolowany ze swojego naturalnego
środowiska lub wytworzony sposobem technicznym, nawet jeżeli poprzednio występował w
naturze;
2) stanowiące element wyizolowany z ciała ludzkiego lub w inny sposób wytworzony
sposobem technicznym, włącznie z sekwencją lub częściową sekwencją genu, nawet jeżeli
budowa tego elementu jest identyczna z budową elementu naturalnego;
3) dotyczące roślin lub zwierząt, jeżeli możliwości techniczne stosowania wynalazku nie
ograniczają się do szczególnej odmiany roślin lub rasy zwierząt.
2. Zgłoszenie wynalazku dotyczącego sekwencji lub częściowej sekwencji genu powinno
ujawniać ich przemysłowe zastosowanie.
Przesłanki zdolności patentowej wynalazku biotechnologicznego – jak dla innych
wynalazków
1. Nowość
2. Poziom wynalazczy
3. Przemysłowa stosowalność
Wyłączenia
Za wynalazek nie uważa się [art. 933
ust. 1 p.w.p]
ciała ludzkiego, w różnych jego stadiach formowania się i rozwoju oraz zwykłego odkrycia
jednego z jego elementów, włącznie z sekwencją lub częściową sekwencją genu.
Patentów nie udziela się na [art. 29 ust. 1 p.w.p]:
wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub
dobrymi obyczajami (…) – w tym w odniesieniu do wynalazków biotechnologicznych [art.
933
ust. 2 p.w.p.]:
1) sposoby klonowania ludzi;
2) sposoby modyfikacji tożsamości genetycznej linii zarodkowej człowieka;
3) stosowanie embrionów ludzkich do celów przemysłowych lub handlowych;
4) sposoby modyfikacji tożsamości genetycznej zwierząt, które mogą powodować u nich
cierpienia, nie przynoszące żadnych istotnych korzyści medycznych dla człowieka lub
zwierzęcia, oraz zwierzęta będące wynikiem zastosowania takich sposobów.
Procedura udzielania patentów oraz treść i zakres prawa z patentu - w odniesieniu do
wynalazków biotechnologicznych – jak dla pozostałych wynalazków.
II. OCHRONA WZORÓW UŻYTKOWYCH
POJĘCIE WZORU UŻYTKOWEGO
Wzór użytkowy jest to nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące
kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci [art. 94 p.w.p]
Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu
mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów [art. 94 ust. 2
p.w.p.]
Wzór przemysłowy określa się jako „mały wynalazek” (za Sieńczyło-Chlabicz 2011)
PRAWO WYŁĄCZNE DO WZORU UŻYTKOWEGO TO „PRAWO OCHRONNE”.
PRZESŁANKI ZDOLNOŚCI OCHRONNEJ WZORU UŻYTKOWEGO
1. Nowość. 2. Użyteczność
1. Nowość zasady jak dla wynalazku [art. 25 p.w.p.]
nie jest częścią stanu techniki – nie został udostępniony do powszechnej wiadomości
nie został zgłoszony do uzyskania prawa ochronnego na wzór użytkowy
2. Użyteczność
Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu
mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów [art. 94 ust. 2
p.w.p.]
Przykłady: nowa, ulepszona, bardziej użyteczna (lub tańsza) wersja wózka sklepowego,
roweru, pompy.
Brak przesłanki POZIOMU WYNALAZCZEGO !!! Wzór użytkowy nie musi wywoływać
zaskoczenia u znawcy (co jest niezbędne w przypadku wynalazku).
WYŁĄCZENIA (do wzorów użytkowych stosuje się te same przepisy co do wynalazków –
art. 100 ust. 1 p.w.p.) – dwie grupy, czyli art. 28 i 29 p.w.p.:
Za wynalazki (…) nie uważa się w szczególności [art. 28 p.w.p]:
1) odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych;
2) wytworów o charakterze jedynie estetycznym;
3) planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier;
4) wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle
powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki; /tylko ten punkt dotyczy WZORÓW
UŻYTKOWYCH – wymóg „przedmiotu o trwałej postaci”/
5) programów do maszyn cyfrowych;
6) przedstawienia informacji.
Patentów nie udziela się na [art. 29 ust. 1 p.w.p]:
1) wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub
dobrymi obyczajami (…); /tylko ten punkt dotyczy WZORÓW UŻYTKOWYCH – wymóg
„przedmiotu o trwałej postaci”/
2) odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub
zwierząt (…);
3) sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz
sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach (…).
PROCEDURA UZYSKIWANIA PRAWA OCHRONNEGO NA WZÓR UŻYTKOWY
Tryb:
jak w przypadku patentu na wynalazek
Efekt:
udzielone prawo ochronne na wzór użytkowy,
wpisane do rejestru wzorów użytkowych,
potwierdzone wydaniem świadectwa ochronnego.
Świadectwo ochronne: zawiera opis ochronny wzoru użytkowego udostępniany i rozpowszechniany przez Urząd
Patentowy w „Wiadomościach Urzędu Patentowego”.
PRAWO OCHRONNE NA WZÓR UŻYTKOWY. TREŚĆ I ZAKRES (do wzorów
użytkowych stosuje się częściowo te same przepisy co do wynalazków [art. 100 ust. 1 p.w.p.]
– czyli art. 63 ust. 1 i art. 66 p.w.p.).
Zakres prawa ochronnego: • przedmiotowy – określony przez zastrzeżenia ochronne
• ograniczone czasowo – 10 lat
• ograniczone terytorialnie – RP (lub inny – w zależności od trybu ochrony: krajowy,
regionalny, międzynarodowy)
• zbywalne i podlega dziedziczeniu
Wygaśnięcie prawa ochronnego (przyczyny):
• upływ okresu, na który zostało udzielone;
• zrzeczenie się prawa ochronnego przez uprawnionego;
• nieuiszczenie w terminie opłaty okresowej.
POZOSTAŁE ZAGADNIENIA – jak w przypadku patentów.
III. INFORMACJA PATENTOWA
INFORMACJA PATENTOWA to:
Akty prawne dotyczące ochrony własności przemysłowej
Teksty ustaw, konwencji i porozumień międzynarodowych
Informacje o procedurach ochrony
Teksty klasyfikacji patentowej (Międzynarodowa Klasyfikacja Patentowa)
Teksty klasyfikacji towarów i usług (klasyfikacja nicejska)
Raporty, analizy
Dokumenty patentowe (informacje o zgłoszonych do ochrony wynalazkach, wzorach i
znakach; informacje o udzielonych patentach i prawach ochronnych; opisy patentowe)
ZALETY INFORMACJI PATENTOWEJ
szybko publikowana (18 miesięcy od zgłoszenia)
szczegółowa (miliony dokumentów patentowych)
najwcześniej i najpełniej sygnalizuje tendencje i zmiany w technice światowej
wskazuje obszary prawnie chronione
usystematyzowana (Międzynarodowa Klasyfikacja Patentowa (MKP), do klasyfikacji
patentów i wzorów użytkowych – dostępna na stronie WWW Urzędu Patentowego)
↓
INFORMACJA PATENTOWA. KORZYŚCI
nie powiela się prac badawczo-rozwojowych
można określić zdolność patentową własnych rozwiązań
pewność, że rozwiązania własne nie naruszają praw innych podmiotów
można określić wartość wynalazków własnych, jak również wynalazków innych
twórców
można wykorzystać zgłoszone rozwiązania, na które nie zostało udzielone prawo
wyłączne lub rozwiązania, na które wygasło prawo wyłączne
można zdobyć cenne informacje rynkowe na temat działań innowacyjnych oraz
kierunku rozwoju konkurencji
można wyszukiwać, analizować oraz sprawdzać główne trendy w określonych
dziedzinach techniki (Pyrża 2009)
INFORMACJA PATENTOWA. UŁATWIENIA
badanie i śledzenie aktualnego rozwoju techniki światowej;
znajdowanie najbardziej innowacyjnych partnerów do współpracy;
redukcja kosztów działania;
badanie i śledzenie trendów rozwojowych wybranej dziedziny;
śledzenie kierunków działań konkurentów;
wyprzedzanie konkurentów przy wprowadzaniu nowych rozwiązań pochodzących z
innych krajów;
wykorzystywanie wyników prac konkurencji do tworzenia własnych rozwiązań na
możliwie najnowocześniejszym poziomie;
utrzymywanie przewagi konkurencyjnej;
unikanie kolizji z ochroną udzieloną na rzecz osób trzecich.
INFORMACJA PATENTOWA. UDOSTĘPNIANIE
krajowe urzędy patentowe (UP RP); urzędy i organizacje międzynarodowe (EPO, WIPO)
„Biuletyn Urzędu Patentowego” (ogłoszenia o zgłoszonych do ochrony wynalazkach,
wzorach użytkowych, znakach towarowych)
„Wiadomości Urzędu Patentowego” (ogłoszenia o udzielonych patentach na wynalazki,
prawach ochronnych na wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, oznaczenia
geograficzne, topografie układów scalonych)
Zarówno „Biuletyn…” jak i „Wiadomości…” dostępne są w wersji „papierowej” i
elektronicznej (na stronie WWW Urzędu Patentowego).
Elektroniczne bazy informacji patentowej - zawierają pełne teksty opisów zgłoszeniowych
i opisów patentowych
Bazy danych UPRP (www.uprp.pl)
esp@cenet (Europejski Urząd Patentowy) ponad 60 mln dokumentów patentowych z
całego świata [pl.esp@cenet.com]
Register Plus
Publication Server (Serwer Publikacji)
serwer USPTO (bazy amerykańskie)
DepatisNet (baza niemiecka)
i inne
Przykład wyszukiwania opisów patentowych wynalazków dla hasła „pilarka” z
wykorzystaniem Baz danych UPRP i Serwera Publikacji:
1. Na stronie Urzędu Patentowego otwieramy w nowych kartach: „Bazy danych UPRP” i
„Serwer Publikacji” (widoczne po prawej stronie).
2. Wchodzimy do „Baz danych” i wybieramy „wynalazki”.
3. Wpisujemy „pilarka”, zaznaczamy „Skrót opisu …” i klikamy „Wyszukiwanie
proste”.
4. Uzyskujemy 7 wyników dotyczących wynalazków dla hasła „pilarka”.
5. Przykładowo, klikamy na tytuł pozycji trzeciej i uzyskujemy informacje o tym
wynalazku i jego aktualnym stanie prawnym.
6. Pełny opis wynalazku możemy znaleźć w „Serwerze publikacji”. W tym celu
zaznaczamy numer zgłoszenia tej pozycji (357962), wchodzimy do „Serwera
publikacji” i wpisujemy ten numer. Klikamy „Szukaj”.
7. Uzyskujemy okno z danymi o tym wynalazku. Na dole mamy opis w pliku PDF.
Klikamy.
8. Uzyskujemy pełny opis tego wynalazku, łącznie z rycinami.
Recommended