Oligopoly

Лекц-10

Олигополь зах зээл

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-2

Сэдэв

Зах зээлийн стратеги. Хамтарсан бус олигополь. Курногын загвар. Стакельбергийн тэнцвэр. Бертрандын тэнцвэр. Олигополь пүүсийн үйл ажиллагаа

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-3

Oligopoly Oligopoly – Харилцан бие биенээсээ

хамааралтай томоохон цөөн тооны пүүс үйл ажиллагаа явуулдаг зах зээлийг олигополь гэнэ.

Үнийн дайн: Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний талаарх мэдээлэл маш нууц бөгөөд зах зээлд үлдэхийн тулд үнээрээ маш хүчтэй өрсөлдөх явдлыг хэлнэ.

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-4

Зах зээлийн онцлог Цөөн тооны пүүсүүд үйл ажиллагаа

явуулна. Үнийн ба үнийн бус өрсөлдөөн маш хүчтэй Зах зээлийн тэнцвэрт үнэнд нөлөөлөх

боломжтой Мэдээлэл төгс бус байна. Ижил төрлийн боловч ялгаатай

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ. Зах зээлд нэвтрэхэд хэцүү

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-5

Олигополь зах зээл дээр үнэ тогтоох бодлогууд

Эрэлтийн хугарсан муруйн загвар Хуйвалдааны загвар Үнийн манлайлагчийн загвар Зардал дээр нэмэх зарчмаар үнэ

тогтоох загвар

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-6

Олигополь зах зээл дээр үнэ тогтоох бодлогууд

Эрэлтийн хугарсан муруйн загвар

Figure 13.1 Эрэлтийн хугарсан муруйн загвар

Q

P

E

DaDb

MRa

MRb

P*

Q*

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-8

Олигополь зах зээл дээр үнэ тогтоох бодлогууд

Хуйвалдааны загвар

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-9

Хуйвалдаж чадахгүй байх шалтгаанууд

Эрэлт ба зардлын ялгаа Харилцан адилгүй технилогитой

Пүүсийн тоо Тоо нь олон байх тусам хуйвалдаж чаддаггүй

Итгэлцэл Гэрээний заалтыг үнэнчээр дагаж мөрдөх

Салбарт орох боломж Шинэ хөрөнгө оруулагчын анхаарал татах

Хууль эрх зүйн саад Шударга бус өрсөлдөөнийг зохицуулах тухай

хууль

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-10

Хуйвалдааны үеийн ашиг хамгийн их байх бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг тодорхойлох нь

- Зах зээл дээр 2 пүүс үйл ажиллагаа явуулна гэж үзье.

Математик гаргалаа.

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-11

Олигополь зах зээл дээр үнэ тогтоох бодлогууд

Үнийн манлайлагчийн загвар

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-12

Үнийн манлайлагчийн загвар

- Зах зээлийнхээ ихэнхи хэсгийг эзэлдэг, үр ашиг бүтээмж өндөртэй, технилоги сайтай компани үнийг дагаж үнээ тогтоох явдал юм.

- Хуйвалдааны шинж чанарыг өөртөө агуулсан байдаг

- Салбарын шинжтэй хүчин зүйлсээс болж үнээ өөрчлөх нь элбэг байдаг

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-13

Олигополь зах зээл дээр үнэ тогтоох бодлогууд

Зардал дээр үнэ нэмэх зарчмаар үнэ тогтоох

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-14

Зардал дээр нэмэх зарчмаар үнэ тогтоох нь

- Нэгж бүтээгдэхүүний зардалд суурьлах /ATC/

- Нэгжийн зардал байнга хувьсаж байдаг нь гол бэрхшээл

- Хүчин чадлынхаа 70-80 хувийг ашиглаж байх үеийн дундаж зардлыг суурь болгодог

- Орлого=АТС+Ашиг- Хэрэв пүүсүүд харьцангуй ижил дундаж

зардалтай бол хуйвалдаан үүсгэж болно.

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-15

Хамтарсан бус Олигополыг дуаполь гэнэ.

Дуаполын дараах загварууд байдаг: Нашын тэнцвэр Курногын загвар Стакалбергын загвар Бертрантын загвар Чемберлиний арга Сүйзийн онол

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-16

Олигополь зах зээлийн тэнцвэр

Олигополь зах зээл дээр үйл ажиллагаа явуулж буй пүүс ашгаа хамгийн их байлгах бүтээгдэхүүний тоо хэмжээгээ хэрхэн сонгох вэ?

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-17

Figure 13.2 American Airlines’ Profit-Maximizing Output

p , $

pe

r p

asse

nge

r

MC

MR D

(a) Monopoly

qA, Thousand American Airlinespassengers per quarter

339

147

243

0 339169.596

MRr Dr Dp,

$ p

er

pas

sen

ger

MC

(b) Duopoly

qA, Thousand American Airlinespassengers per quarter

qU = 64

339

147

275

211

0 339275137.564 128

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-18

Олигополь зах зээлийн тэнцвэр

Курногын загвар

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-19

Олигополь зах зээлийн тэнцвэр

1.    Курногийн арга. Энэ онол ёсоор олигополь шинжтэй хоёр том үйлдвэрлэгч хамтарч ажиллах нь ашигтай гэж үздэг. Энд хоёр янзын тохиолдол байж болно. a.    Нэг нь бүтээгдэхүүнийхээ хэмжээг нэмэгдүүлэхэд хоёр дахь нь түүнийг дагаж бүтээгдэхүүний хэмжээг өөрчлөх шаардлагагүй гэж үздэг.b.    Эхнийх нь бүтээгдэхүүний хэмжээг нэмэгдүүлэхэд хоёр дахь нь түүнийг дагаж бүтээгдэхүүний хэмжээг нэмэгдүүлнэ.

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-20

Курногын загвар

q2

q1

A

(a-c)/3 (a-c)/2

(a-c)/3

(a-c)/2

a-c

2-р пүүсийн оновчтой стратеги

1-р пүүсийн оновчтой стратеги

Нашын тэнцвэр

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-21

Курногын загвар математик гаргалгаа

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-22

Олигополь зах зээлийн тэнцвэр

Стакельбергын загвар

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-23

Стакельбергын загвар

Пүүсийн салбарт эзлэх хувь хэмжээ харилцан адилгүй үед жижиг пүүсүүд том пүүсийн шийдвэрийг хүлээж байгаад дараа нь түүнд үндэслэн шийдвэрээ гаргадгыг хэлнэ.

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-24

Figure 13.5 Stackelberg Equilibrium

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-25

Figure 13.6b Duopoly Equilibria

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-26

Олигополь зах зээлийн тэнцвэр

Бертрандын загвар

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-27

Bertrand Model

Бертрандын парадокс: төгс бус өрсөлдөөнт зах зээл болох олигополь зах зээл дээр төгс өрсөлдөөнт зах зээлтэй адилхан үнэ тогтоож байдгыг хэлнэ.

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-28

Олигополь зах зээлийн тэнцвэр

Чемберлиний арга

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-29

Черберлиний арга

Энэ онолын Курногийн онолоос ялгагдах онцлог нь нэг үйлдвэр шийдвэр гаргахдаа нөгөөдхийнхөө таамаглалыг урьдчилан харж түүнд тулгуурлан арга хэмжээ авдагт оршино. Өрсөлдөгч хоёр пүүс байлаа гэхэд зах зээлд нийлүүлэх барааны тал хувийг 1-р пүүс гэж 2-р пүүс таамаглавал тэр үлдэх тал хувийг үйлдвэрлэхээр шийдвэр гаргана. Өөрөөр хэлбэл, нэг нь нийлж ажиллах талаар санал гаргахал нөгөө нь уг саналыг хүлээж авна.

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-30

Олигополь зах зээлийн тэнцвэр

Сүйзийн онол

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-31

Сүйзийн онол

Одоогоос 30-аад жилийн өмнө энэ эрдэмтэн дуаполь ба олигополийн дундах хэлбэрийн зах зээлийн онолын үндсийг тавьжээ. Олигополийн үеийн үнийн түвшинг тодорхойлдог эдийн засгийн хүчин зүйлийг авч үзсэн байна. Олигополь нь цөөн тооны нийлүүлэгчээс бүрдсэн зах зээлийг харуулдаг бол олигопсон нь хэд хэдэн худалдан авагчаас бүрдссэн хэрэглэгчийн зах зээлийн нийлбэр юм.

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-32

Table 13.1 Зах зээлүүдийн тодорхойлолтууд

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-33

Гэрийн даалгавар

- Тоглоомын онол

- Зах зээлийн төвлөрлийг хэмжих аргууд