Podstawy teoretyczne doradztwa edukacyjno-zawodowego W.2... · • treści, metody, techniki,...

Podstawy teoretyczne doradztwa edukacyjno-zawodowego

Cele modułu

� Poznanie (uświadomienie) korzyści z dobrze prowadzonego

doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjum

� Przypomnienie wybranych podstaw teoretycznych doradztwa

edukacyjno-zawodowego

2

Kierunki zmian w doradztwie

zawodowym

Doradztwo zawodowe jako usługa ekspercka

Doradztwo zawodowe jako

element procesu wychowawczego

i edukacji całożyciowej

3

Nowe podejście do doradztwa

warunkuje zmiany:

o prawne (omówione będzie w kolejnym module)

o organizacyjne (kluczowa rola wychowawcy, nauczyciela)

o metodyczne (mocniejszy akcent na doradztwo grupowe i informację)

o w zakresie roli i zadań doradcy zawodowego

4

Doradztwo edukacyjno-zawodowe

w gimnazjum

Może być rozpatrywane jako:

o moment udzielania pomocy, rady, wsparcia doradczego

o proces modyfikowania zachowań, kształtowanie postaw

o zjawisko społeczne

5

System doradztwa edukacyjno-

-zawodowego w gimnazjum

SynergiaZasobyProcesyElementy

6

Ćwiczenie 1.

Cel: Rozpoznanie elementów systemu doradztwa zawodowego

Elementy Procesy

Zasoby Synergia

7

Lista składowych

• Treści

• Motywowanie

• Testy

• Współpraca

• Strony www

• Narzędzia diagnostyczne

• Metody

• Doradzanie

• Techniki

• Doradzanie

• Efekt organizacyjny

• Wartość dodana

• Spotkania

z przedstawicielami zawodów

• Wewnątrzszkolny system

doradztwa zawodowego

• Ewaluacja

• Informowanie

• Nadwyżka

• Programy multimedialne

• Monitoring

• Animowanie

• Zysk

• Dni Kariery

• Wspieranie

• Współdziałanie

• Warsztaty

• Interpretowanie

• Instytucje rynku pracy

• Wycieczki zawodoznawcze

• Rozmawianie

• Eksperci

• Wyjaśnianie

• Baza danych

• Czasopisma

• Ocenianie

• Diagnozowanie

• Szkolenia dla

nauczycieli

• Efektywność

• Konferencje

• Negocjowanie

• Zwielokrotnienie

8

Klucz odpowiedzi

Elementy

• treści, metody, techniki, wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego, ewaluacja, monitoring,

Dni Kariery, warsztaty, wycieczki zawodoznawcze, spotkania z przedstawicielami zawodów, szkolenia

dla nauczycieli, konferencje

Procesy

• doradzanie, wspieranie, motywowanie, wyjaśnianie, informowanie, interpretowanie, diagnozowanie,

ocenianie, negocjowanie, rozmawianie, animowanie

Zasoby

• strona www, testy, narzędzia diagnostyczne, czasopisma, programy multimedialne, instytucje rynku

pracy, eksperci, baza danych

Synergia

• współpraca, efektywność, zwielokrotnienie, współdziałanie, efekt organizacyjny, wartość dodana,

nadwyżka, zysk

9

Podsumowanie (ćw. 1)

Składowe można także analizować w kontekście grup adresatów:

1) uczniów

2) nauczycieli

3) rodziców

4) otoczenia społecznego

10

Dlaczego doradztwo edukacyjno-

-zawodowe w szkole jest ważne?

11

Doradztwo edukacyjno – zawodowe

jest ważne, bo …

korzyści

Szkoła

(dyrekcja, nauczyciele)Rodzic

Uczeń

12

Korzyści z dobrze prowadzonegodoradztwa edukacyjno-zawodowego

w gimnazjum

Korzyści dla ucznia:

o pomoc w racjonalnym zaplanowaniu indywidualnej ścieżki kariery

o uświadomienie konieczności i możliwości zmian w zaplanowanej

karierze zawodowej

o zapobieganie niepowodzeniom szkolnym, zniechęceniu, porzucaniu

szkoły, a potem pracy, jako konsekwencji niewłaściwych wyborów

o przekazywanie aktualnych informacji o typach szkół

ponadgimnazjalnych

o pomoc we wkraczaniu i poruszaniu się po rynku pracy

Źródło: D. Kukla, W. Duda, Doradztwo zawodowe wobec nowych wyzwań i oczekiwań społeczno-gospodarczych. Częstochowa, Wydaw.

Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2010

13

Korzyści z dobrze prowadzonegodoradztwa edukacyjno-zawodowego

w gimnazjum

Korzyści dla rodziców:

o przygotowanie do efektywnego wspierania dzieci w podejmowaniu

przez nich decyzji edukacyjno-zawodowych

o przekazywanie aktualnych informacji o typach szkół, możliwościach

kształcenia

o pomoc dzieciom w wyborze szkoły ponadgimnazjalnej

Źródło: D. Kukla, W. Duda, Doradztwo zawodowe wobec nowych wyzwań i oczekiwań społeczno-gospodarczych. Częstochowa, Wydaw.

Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2010

14

Korzyści z dobrze prowadzonegodoradztwa edukacyjno-zawodowego

w gimnazjum

Korzyści dla szkoły:

o realizowanie zobowiązań wynikających z zapisów zawartych w statutach

gimnazjów

o utworzenie na terenie szkoły bazy informacji edukacyjnej i zawodowej

oraz zapewnienie jej systematycznej aktualizacji – trafne wybory

edukacyjno-zawodowe uczniów

o konkurencyjność szkoły, poprawa jej wizerunku i prestiżu – tworzenie

i aktualizacja baz informacji edukacyjno-zawodowej

o podniesienie świadomości znaczenia doradztwa w szkole

o przygotowanie ucznia do podjęcia ról społecznych i zawodowych

„ABC Poradnictwa zawodowego w szkole” , praca zbiorowa, KOWEZiU, Warszawa 2008. „Szkolny doradca zawodowy” , KOWEZiU

15

16

Brak jednoznaczności terminologicznej

w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego

powoduje, że pojęcia doradztwo zawodowe

i poradnictwo zawodowe często używane są zamiennie

Jednak przyjmuje się, że są różnice pomiędzy nimi:

w poradnictwie problem „rodzi się” w świadomości klienta (coaching)

a w doradztwie – w świadomości doradcy

W procesie doradzania eksponuje się rolę doradcy, jego aktywność

W poradnictwie zaś – występują raczej partnerskie relacje, będące

konsekwencją dobrowolności korzystania z porad

17

Doradztwo zawodowe jest terminem najczęściej używanym

na gruncie edukacji, a poradnictwo zawodowe w resorcie pracy

Doradztwo edukacyjno-zawodowe skierowane jest do uczniów oraz

młodzieży uczącej się i obejmuje zakres działań określonych w aktach

prawnych resortu edukacji.

Poradnictwo zawodowe skierowane jest do osób dorosłych, bezrobotnych,

poszukujących pracy oraz młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym

(osoby powyżej 15 roku życia do 25 lat) i obejmuje zakres działań

określonych w aktach prawnych resortu pracy

Działania doradcze to proces obejmujący całe życie jednostki

„W poszukiwaniu nowych rozwiązań – propozycja (Model) rozwiązania systemowego w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego” źródło KOWEZiU

18

19

Edukacja Rynek pracy

Doradca zawodowy

o Specjalista, który udziela informacji o zawodach i drogach uzyskiwania

kwalifikacji zawodowych

o Pomaga w określeniu zainteresowań, uzdolnień i innych cech,

istotnych przy podejmowaniu decyzji edukacyjno-zawodowych

poszczególnych osób

o Pomaga w nabyciu wiedzy o ścieżkach kształcenia oraz rynku pracy

Kargulowa A., O teorii i praktyce poradnictwa. PWN, Warszawa

20

Nowe role doradcy

o Facylitator

o Osoba pracująca z/nad biografią

o Animator

o Prekursor

o Lider

o Interpretator

21

Formy realizacji doradztwa

zawodowego w szkole

o Doradztwo grupowe

o Doradztwo indywidualne

22

Istotnym aspektem doradztwa edukacyjno-zawodowego

w gimnazjum jest

informacja edukacyjna a nie tylko zawodowa

Zadaniem szkoły jest stworzenie rzetelnej, łatwo

dostępnej bazy informacyjnej dla uczniów i ich

rodziców oraz nauczycieli

23

Szkolne bazy informacji powinny dysponować informacjami dotyczącymi:

o Możliwości edukacyjnych (system edukacji, możliwości kształcenia

zawodowego)

o Programów nauczania szkół ponadgimnazjalnych, uczelni

wyższych, kursów, szkoleń itp.

o Wolontariatu

o Różnych zawodów

o Stypendiów i systemów dofinansowania

24

Szkolne bazy informacji powinny dysponować informacjami dotyczącymi:

o Rynku pracy oraz aktualnego i prognozowanego zapotrzebowania

na pracowników

o Instytucji, osób i organizacji pomagających w określeniu własnego

potencjału, predyspozycji, preferencji oraz podejmowaniu decyzji

o Innymi informacjami, odpowiednio do potrzeb odbiorców

Jeśli zapewnimy łatwy dostęp do informacji odpowiedniej do wieku

i możliwości intelektualnych uczniów, to prawdopodobnie większość

z nich będzie w stanie sama podjąć właściwe decyzje dotyczące

własnej przyszłości ABC Poradnictwa zawodowego w szkole, KOWEZiU

25

Podstawy teoretyczne doradztwa

edukacyjno-zawodowego

Dlaczego warto znać teorie?

o Stanowią podstawę do interpretowania

o Pozwalają zrozumieć

o Ułatwiają planowanie

o Dają mapę pojęć

„Nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria”

Ludwig Boltzmann

26

Kontekst teoretyczny – podejście

„tradycyjne”

o Teorie cechy i czynnika

• Frank Parsons

• John L. Holland

o Teorie psychodynamiczne

• Anne Roe

A. Paszkowska-Rogacz Psychologiczne podstawy wyboru zawodu. Przegląd koncepcji teoretycznych. KOWEZiU, 2003

o Teorie rozwojowe

• Donald E. Super

o Teorie poznawczo-społeczne

• John D. Krumboltz

• David V. Tiedeman

27

Teorie cechy i czynnika

Każda osoba posiada zestaw cech, które można zmierzyć, ocenić,

zdiagnozować

� Sukces w zawodzie wiąże się z określonymi cechami pracownika

� Im lepsze dopasowanie „człowiek-praca”, tym większe szanse na sukces

zawodowy

� Pomoc doradcy: diagnozowanie cech (uzdolnień, predyspozycji,

zainteresowań…) i dopasowywanie ich do zawodu lub środowiska pracy

� Preferuje się testy i narzędzia wystandaryzowane

„Człowiek pracuje najlepiej, kiedy robi to, do czego go stworzyła natura”

(Frank W. Parsons ,„Potrzeby naszego państwa”)

28

Teorie psychodynamiczne

Nawiązują do teorii psychoanalitycznej

Koncentrują się na analizie potrzeb oraz wpływu najbliższego otoczenia

społecznego

Pokazują związek między przeszłymi doświadczeniami a aktualnymi

zachowaniami

Pozwalają zrozumieć znaczenie kryzysów, konfliktów wewnętrznych,

oczekiwań innych osób, przekonań

29

Teorie rozwojowe

Uwzględniają dynamikę rozwoju człowieka

Nawiązują do psychologii rozwojowej

Wskazują na zadania rozwojowe w danej fazie życia

Wskazują na relację aktywności zawodowej wobec innych ról życiowych

30

Koncepcja przedstawiona przez D. Supera zbliża poradnictwo

zawodowe do poradnictwa całożyciowego. Zmienia zupełnie pogląd na

działania doradcy, które nie są już postrzegane tylko jako działania

doraźne, ale jako szereg działań podejmowanych w ciągu całego życia

człowieka

B.Wojtasik „Podstawy poradnictwa kariery” źródło KOWEZiU

D. Super

31

Teorie poznawczo-społeczne

Nawiązują do psychologii poznawczej

Wyjaśniają proces uczenia się ról

Analizują znaczenie modelowania, uczenia się, nabywania przekonań

Dają podstawy do procesu podejmowania decyzji

Wyjaśniają znaczenie wewnętrznych i zewnętrznych wzmocnień

32

Kontekst teoretyczny

– nowe wyzwania

Teoria konstrukcji kariery M. Savickasa

Poradnictwo socjodynamiczne V. Peavyego

Koncepcja planowania szczęśliwych zbiegów okoliczności

(teoria planowania nieplanowanych zdarzeń)

33

34

Doradztwo edukacyjno-

-zawodowe w gimnazjum

Cele wychowawcze

o Kształtowanie/korygowanie poglądów

• O nas samych

• Dotyczących innych ludzi

• Dotyczących życia

o Rozwijanie kompetencji transferowalnych

35

Doradztwo edukacyjno-

-zawodowe w gimnazjum

Cele doradcze

o Analizowanie różnych możliwości kariery edukacyjno-zawodowej

o Rozpoznawanie zasobów osobowych

(zainteresowań, mocnych stron, predyspozycji …)

o Zachęcanie do doświadczania pracy

o Przygotowanie do świadomych wyborów edukacyjno-zawodowych

36

Doradztwo edukacyjno-

-zawodowe w gimnazjum

Cele „nowe”

o Budowanie pozytywnych postaw wobec kształcenia zawodowego

o Rozwijanie postaw wobec kształcenia ustawicznego

o Wskazanie na kluczowe założenia reformy kształcenia

zawodowego

37

Doradztwo edukacyjno-

-zawodowe w gimnazjum

Dobro ucznia

Wymagania rynku pracy

Całożyciowe uczenie się

38

39

81,40% 18,60%

Czy rozmawiałeś z kimś na temat tego co będziesz robić

w przyszłości, jaki zawód wykonywać? (N=4513)

Tak

Nie

40

Partnerami rozmów młodych ludzi na temat ich przyszłej pracy są:

o rodzice/opiekunowie (87%)

o koledzy (70%)

o rodzeństwo (42%)

o członkowie dalszej rodziny np. wuj, kuzyn (33%)

o nauczyciele (15%)

o doradcy zawodowi (11,2%)

o psycholodzy/pedagodzy (5,3%)

41

4,1

3,52

2,482,18

2 1,99 1,98

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

matka/opiekunka ojciec/opiekun rodzeństwo koledzy nauczyciele wychowawca dalsza rodzina

Z czyją opinią dotyczącą wyboru zawodu/kolejnej szkoły i w jakim

stopniu się liczysz? (N=4513)

42

0,00%

20,00%

40,00%

60,00%

80,00%

65,90%

55,40%

41,30%

33,00%

22,80%

12,90%6,90%

0,30%

Skąd czerpiesz wiedzą na temat przyszłej szkoły/zawodu

(N=4513)

43

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

41,80%37,30% 35,00%

22,70%19,80%

6,70%

Które ze źródeł wiedzy na temat przyszłej szkoły/zawodu

są najbardziej wiarygodne?

(N=4334)

44

Raport dostępny jest w wersji

elektronicznej na stronie:

www.koweziu.edu.pl

45

Zachęcamy do odwiedzin naszej strony www.koweziu.edu.pl

Dziękuję za uwagę.

KOWEZiUul. Spartańska 1B

02-637 Warszawa

sekretariat@koweziu.edu.pl

46