Podstawy zarządzania – materiał do ćwiczeń

Podstawy zarządzania – materiał do ćwiczeń

dr inż. Paweł Pietras

Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej

Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej

Działalnością gospodarczą jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły działalność wytwórcza, handlowa, budowlana lub usługowaStatus przedsiębiorcy posiadają podmioty, które podejmują i wykonują działalność gospodarczą zawodowo i we własnym imieniu

Podstawy prawne działalności gospodarczej

Ustawa z 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczejUstawa z 2.07.2004 r. Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalnościUstawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych

Wybór formy prawnej działalności

Zależy od:rodzaju działalnościskali

Wpływa na:zakres odpowiedzialności przedsiębiorcyzasady rozrachunków księgowo-podatkowych

Wybór formy prawnej działalności

W polskim prawie Przedsiębiorca ma do wyboru 3 podstawowe formy prawne:

jednoosobowej działalności gospodarczej osoby fizycznejhandlowej spółki osobowej (jawna, komandytowa, komandytowo- akcyjna, partnerska)

spółki kapitałowej (z o.o., S.A.)

Spółka cywilna nie posiada statusu przedsiębiorcy

Wybór formy prawnej działalności

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma

Przedsiębiorstwo w świetle prawa ma kilka znaczeńW znaczeniu funkcjonalnym oznacza stałą działalność zawodową, tzn. działalność gospodarczą (produkcję, handel, usługi)W tym znaczeniu Przedsiębiorstwo jest prawem podmiotowym bezwzględnym, chronionym przepisami K.c., ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji itd.

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma

W znaczeniu przedmiotowym przedsiębiorstwo to zespół środków produkcji – kompleks majątkowy odpowiednio zorganizowany w celu prowadzenia działalności gospodarczejW tym znaczeniu występuje jako przedmiot czynności prawnej (sprzedaży, dzierżawy itp.) lub przedmiotu określonych praw (np. prawa własności)

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma

Wg K.c. przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników niematerialnych (nazwa, prawa majątkowe o charakterze niematerialnym, wierzytelności, prawa autorskie) i materialnych (nieruchomości, ruchomości) przeznaczony do prowadzenia działalnościPrzedsiębiorstwo posiada osobowość prawną lub zdolność do czynności prawnych

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma

Zakład jest jednostką organizacyjną stanowiącą całość pod względem technicznym, lokalizacyjnym i organizacyjnymZakład nie ma osobowości prawnej – wchodzi w skład jednostki posiadającej taką osobowośćOdrębność zakładu jest jedynie wewnętrzna, w odniesieniu do jednostki w skład której wchodzi

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma

Przedsiębiorca działa pod firmą – art. 432 K.c. obowiązujący od 2003 r.Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynkuFirma nie powinna wprowadzać w błąd w szczególności co do osoby, przedmiotu lub miejsca działalności

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma

Tzw. prawo firmowe wyróżnia 3 zasady:prawdziwości – nazwa przedsiębiorcy powinna odpowiadać rzeczywistemu przedmiotowi jego działalności i nie powinna wprowadzać w bładjedności – przedsiębiorstwo może mieć tylko jedną nazwęwyłączności – wyklucza się możliwość posługiwania się na terenie działalności danego przedsiębiorstwa tą samą nazwą przez inne przedsiębiorstwo

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma

Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko

nie wyklucza to włączenia do firmy dodatków wskazujących na przedmiot działalności, miejsce oraz innych dowolnie obranych określeń

Firmą osoby prawnej jest jej nazwapowinna zawierać określenie formy prawnejumieszczenie w firmie nazwiska lub pseudonimu osoby fizycznej wymaga jej zgody

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma

Firma nie może być zbytaPrzedsiębiorca może upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania ze swej firmy

Jednoosobowa działalność gospodarcza

Rejestracja w Urzędzie Gminy w Rejestrze Działalności Gospodarczej a od 1/01/2006 również w Rejestrze Przedsiębiorców KRSDziałalność wykonywana i opodatkowana osobiście

Spółka jawnaNajprostsza ze spółek przewidzianych w KshSpółka osobowaSpółka działa pod nazwą handlowąPosiada zdolność do czynności prawnych (nabywanie nieruchomości, zaciąganie zobowiązań itp.)Nie posiada osobowości prawnej

Spółka jawna

Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem oraz solidarnieZawiązanie następuje poprzez spisanie umowy spółkiRejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS

Spółka partnerska

Adresowana jest do przedstawicieli tzw. „wolnych zawodów” (prawników, architektów, księgowi, biegli itp.)Spółka osobowa, w której każdy z „partnerów” wykonuje swój zawód pod wspólną firmąPartner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w wyniku działalności pozostałych wspólników

Spółka partnerska

Nie posiada osobowości prawnejPosiada zdolność do czynności prawnych (nabywanie nieruchomości, zaciąganie zobowiązań itp.)Zawiązanie następuje poprzez spisanie notarialne umowy spółkiRejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, spółka powstaje w chwili wpisu

Spółka komandytowa

Spółka osobowa prowadząca działalność pod własną firmąDwa rodzaje wspólników:

komplementariusz – odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem – wspólnik aktywnykomandytariusz – odpowiada do wysokości sumy komandytowej – wspólnik pasywny

Spółka komandytowa

Nie posiada osobowości prawnejPosiada zdolność do czynności prawnych (nabywanie nieruchomości, zaciąganie zobowiązań itp.)Zawiązanie następuje poprzez notarialne spisanie umowy spółkiRejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, spółka powstaje w chwili wpisu

Spółka komandytowo-akcyjna

Łączy typowe cechy spółek osobowych i kapitałowychCo najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej jeden jest akcjonariuszemPosiada zdolność do czynności prawnych (nabywanie nieruchomości, zaciąganie zobowiązań itp.)

Spółka komandytowo-akcyjna

Zawiązanie następuje poprzez notarialne spisanie umowy spółki, sporządzenie Statutu i podpisanie go przez wszystkich komplementariuszyNie posiada osobowości prawnejRejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, spółka powstaje w chwili wpisu

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka kapitałowa, posiadająca osobowość prawnąMinimalny kapitał zakładowy 50 tys. złDziałalność spółki opiera się na wykorzystaniu kapitału zakładowego, czyli wkładów pieniężnych lub rzeczowych wspólników

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Organy spółki:zgromadzenie wspólnikówzarządrada nadzorcza lub komisja rewizyjna (obligatoryjnie przy kapitale pow. 500 tys. PLN i pow. 25 wspólników)

Spółka odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionych przez nich wkładówUmowa spółki musi być sporządzona w formie aktu notarialnegoRejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka powstaje po sporządzeniu aktu notarialnego lecz uzyskuje osobowość prawną po wpisie do KRSJednoosobowa spółka z o.o.:

wspólnik spółki wydziela część swojego majątku do spółki zapewniając ograniczenie swojej odpowiedzialności tylko do wysokości tego wkładu

Spółka akcyjna

Spółka kapitałowa, posiadająca osobowość prawnąDziałalność spółki opiera się na wykorzystaniu kapitału akcyjnego, czyli wkładów pieniężnych akcjonariuszyAkcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki

Spółka akcyjna

Rejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, spółka osiąga osobowość prawną w chwili wpisuKonieczność uchwalenia statutu w formie aktu notarialnegoMinimalny kapitał zakładowy 500 tys. zł

Organizacja przedsiębiorstwa

Struktura liniowa Dyrektor generalny

Zaopatrzenie Produkcja Zbyt Badania i rozwój

Projekt A Projekt B

Struktura liniowa z osobą wspomagającą

Organizacja task-force (przywódcza)

Strukturamacierzowa Dyrektor generalny

M arketing

Uczestn ik"M arketing"

Produkcja Sprzedaż Finanse R & D

Uczestn ik"Produkcja”

Uczestn ik"Sprzedaż

Uczestn ik"R&D”

Szef projektuA

Uczestn ik"M arketing"

Uczestn ik"Finanse”

Szef projektuB

Szef projektuC

Uczestn ik"Finanse”

Uczestn ik"R&D”

Uczestn ik"Sprzedaż

Uczestn ik"Produkcja”

Finansowanie działalności

Sześć faktów dotyczących księgowości

Fakt 1Kapitał jest daną statyczną mierzoną w momencie t

Fakt 2Majątek + Należności = Kapitał + Zobowiązania (aktywa = pasywa)

Sześć faktów dotyczących księgowości

Fakt 3Aktywa sposób wykorzystania środkówPasywa pochodzenie środkówAktywa = Pasywa Wykorzystanie = zasoby

Fakt 4Rachunek zysków i strat przychody i koszty działalności w danym roku obrachunkowym

Sześć faktów dotyczących księgowościFakt 5

Bilans fotografia stanu w momencie tRachunek wyników film ukazujący działalność w zadanym okresie

Fakt 6Podwójne określanie wyniku w wyniku każdej operacji zachodzą przynajmniej dwie zmiany

UPROSZCZONY SCHEMAT BILANSU

Majątek trwały

Wartości niematerialne i prawne

Rzeczowy majątek trwały

Finansowy majątek trwały

Kapitał własny

Kapitał

Rezerwy

Wynik

Zobowiązania długoterminowe

Majątek obrotowy

Zapasy materiałów

Zapasy produktów gotowych

Należności z tytułu dostaw i usług

Inne należności

Papiery wartościowe do obrotu

Gotówka

Zobowiązania krótkoterminowe

Kredyty krótkoterminowe Zobowiązania z tytułu dostaw i usług

Zobowiązania z tytułu podatków i świadczeń socjalnych

Inne zobowiązania

Aktywa ogółem

Pasywa ogółem

Pozycje bilansowe

Aktywa – wykorzystanie środków posiadanych przez firmę

Pasywa (zasoby) – pochodzenie środków posiadanych przez firmę

Rozliczenia międzyokresowe – „sztuczna wartość” niezbędna dla zapewnienia wyłączności okresu obrachunkowego

Rachunek zysków i strat

Odzwierciedla przychody i koszty danego okresu obrachunkowego

Jest dokumentem dynamicznym – przedstawia przepływ środków

Rachunek zysków i stratWynik na działalności operacyjnej:

Przychody operacyjne: obroty i dodatkowe przychody związane bezpośrednio z prowadzoną działalnościąKoszty operacyjne: wykorzystane zakupy, wynagrodzenia amortyzacja i pozostałe koszty związane bezpośrednio z prowadzoną działalnością

Rachunek zysków i stratWynik na działalności finansowej:

Przychody finansowe: uzyskane dywidendy, zyski z lokowania środków, dodatnie różnice kursoweKoszty finansowe: koszty finansowania kredytów, ujemne różnice kursowe

Wynik działań nadzwyczajnych obejmuje przychody i koszty, które nie powtarzają się i nie powinny pojawić się w latach przyszłych

Rachunek zysków i stratW ujęciu bilansowym wynik przedsiębiorstwa jest zmianą jaka wystąpiła pomiędzy pozycjami bilansowymi

Kapitał obrotowy

Kapitał własny (udziały lub akcje, zyski, rezerwy obowiązkowe)

+ Zobowiązania długoterminowe (kredyty, emisja obligacji itp.)

= Kapitał stały (środki pieniężne wprowadzone do firmy)

Kapitał obrotowy

Kapitał stały (środki pieniężne wprowadzone do firmy)

– Majątek trwały

= Kapitał obrotowy (środki pieniężne przeznaczone do finansowania bieżących zobowiązań handlowych)

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy

Majątek obrotowy (związany z działalnością, np. zapasy, należności od klientów)

– Zobowiązania związane z działalnością (do dostawców, podatkowe, świadczenia socjalne)

= Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy (środki niezbędne do zrealizowania zobowiązań handlowych)

Środki płynne netto

Kapitał obrotowy (środki pieniężne przeznaczone do finansowania bieżących zobowiązań handlowych)

– Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy (środki niezbędne do zrealizowania zobowiązań handlowych)

= Środki płynne netto (wolne środki pieniężne, tzw. nadwyżka finansowa)

Kryzys rozrostu

Kryzys zarządzania

Zła polityka inwestycyjna

Kryzys opłacalności

Kryzys spadku działalności

Próg rentownościPodstawą określenia progu rentowności jest analiza CVP (cost-volume-profit, koszty-wolumen produkcji-zysk)Celem analizy CVP jest ustalenie co się stanie z wynikami finansowymi jeśli zmieni się rozmiar sprzedażyEfektem tej analizy jest określenie takich rozmiarów produkcji (obrotu handlowego), przy których nie występuje ani zysk ani strata

Próg rentowności

Założenia:produkcja jest równa sprzedażyzmiany w kosztach i przychodach są znane i liniowo zależne od rozmiarów produkcji (sprzedaży)wszystkie koszty można podzielić na stałe i zmiennekoszty zmienne są proporcjonalne do produkcji (sprzedaży)

Próg rentowności

Założenia:koszty stałe są niezależne od poziomu produkcji (sprzedaży)ceny sprzedaży oraz jednostkowe zużycie surowców pozostaje na jednakowym poziomie w okresie analizy

Próg rentowności

Definicje:marża brutto: wartość produkcji (sprzedaży), która pokrywa koszty stałe i zysk, tak więc w progu rentowności marża brutto = koszty stałemarża bezpieczeństwa: wskazuje o ile może spaść sprzedaż zanim przedsiębiorstwo zacznie ponosić straty

Próg rentowności

Idea metody:

Przychody ze sprzedaży (niewiadoma)- Koszty zmienne (dane)= Marża brutto (obliczamy)- Koszty stałe (dane)= Wynik finansowy = 0 (założenie)

Próg rentownościPróg rentowności w ujęciu ilościowym:

xo – próg rentowności ilościowyKS – koszty stałemb – marża brutto na jednostkę (cena – jednostkowy koszt zmienny)

mb

KSx 0

Próg rentownościPróg rentowności w ujęciu ilościowym:

xo – próg rentowności wartościowyKS – koszty stałep - cena jednostkowaa - jednostkowy koszt zmienny

pa

KSx

10

Próg rentownościPróg rentowności w ujęciu wartościowym:

zmiennekoszty - nettoprzychody

stalekoszty x nettoprzychody BEP

Efekt dźwigniJeśli rentowność kapitałów własnych jest wyższa od rentowności majątku (ROE>ROA) występuje zjawisko dźwigni kapitałowej, tj. efektywnego wykorzystania kapitałów obcych dla zwiększenia zyskowności kapitałów własnych

Efekt dźwigni wzmacnia dodatkowo tzw. „tarcza podatkowa” – odsetki od wykorzystania kapitału obcego pomniejszają podatek

Efekt dźwigni - przykład

Aktywa netto = 80.000

Kapitał własny = 80.000

Zysk brutto = 30.000

Stopa podatku = 20%

Zysk netto = 30.000 – 20%*30.000 = 24.000

ROA = 24.000/80.000 = 0,3

ROE = 0,3

Kapitał własny = 40.000Kapitał obcy = 40.000Odsetki = 10% rocznieZysk brutto = 30.000 – (10%*40.000) = 26.000Zysk netto = 26.000 – 20%*26.000 = 20.800ROA = 20.800/80.000 = 0,26ROE = 20.800/40.000 = 0,52