View
42
Download
3
Category
Preview:
Citation preview
NaymaMustafaqızıQəhrəmanova,CəmiləSəlimqızıƏsgərova,LeylaXamisqızıQurbanova.Riyaziyyat.3-cüsinifüçündərslik,152səh.,Bakı,Radius,2014
Müəlliflikhüquqlarıqorunur.Xüsusiicazəolmadanbunəşrivəyaxudonunhərhansıhissəsiniyenidənçapetdirmək,surətiniçıxarmaq,elektroninformasiyavasitələriiləyaymaqqanunaziddir.
©AzərbaycanRespublikasıTəhsilNazirliyi,2014
Məsləhətçi ÇingizQacarAzərbaycanMilliElmlərAkademiyasınınhəqiqiüzvü
Redaktor AsəfHəsənov
Metodikicəhətdənişləyən
MəsmayəRəhimovaBakışəhər91nömrəlitamortaməktəbininmüəllimi
Məsləhətçimüəllimlər:
FloraPaşayevaQazaxrayonAslanbəylikəndtamortaməktəbininmüəllimi
GülüşMəmmədovaBakışəhəri,HeydərƏliyevadınaliseyinmüəllimi
SevincDəmirçalovaBakışəhər9nömrəlitamortaməktəbininmüəllimi
2-cisinifdəkeçilənlərintəkrarı1.İkimisalıncavabınagörə3-cümisalıncavabınıtapın.
1.
2.
2.Ədədoxuüzərindəədədlər12vahidartansırailədüzülməlidir.Hərflərinyerindəhansıədədlərolmalıdır?
3.Ədədlərhansıikionluğunarasındayerləşir?
4.3 sinfininşagirdlərinə“Yaytətilindəoxuduğunuzkitabıharadanəldəetmisiniz?”sualıiləmüraciətolunmuşdur.Cavablaraşağıdakıpiktoqramdaverilmişdir.Piktoqramagörətapşırıqlarıyerinəyetirin.
1. Sorğuneçənəfərarasındaaparılmışdır?2. 1 =4nəfərolsaydı,kitabxanadankitabgötürənlərinsayı
neçənəfərolardı?3. Piktoqramagörə3məlumatıdəftərinizdəyazın.
a
2-cisinifdəkeçilənlərintəkrarı1.Misallarınnecətərtibolunduğunuaraşdırın.Uyğunolaraqbirsütunmisaldasizəlavəedin.
2.Cədvəlləridəftərinizdəçəkinvədoldurun.
3.
Məsələlərdəverilmişartıqməlumatımüəyyənləşdirinvəhəlledin.
1. Sevincin9qələmivar.Bunlardan2-nionarəfiqəsibağışlayıb.O,qələmləriniyoxlayır.Qələmlərdən4-üpisyazır.Sevincinyaxşıyazanneçəqələmivar?
2. Əhmədatasıiləbağda14almaağacıəkdi.Almaağaclarından4-ü“QızılƏhmədi”,3-ü“Palmet”növüidi.Onlarhəmçinin8armud,7gilasvə4ərikağacıdaəkdilər.Əhmədgilcəmineçəağacəkdilər?
4.Ömərin8,Xədicənin6,Aynurun10konfetivar.Onlarkonfetlərinibiryerəyığıbözaralarındabərabərböldülər.Uşaqlarınhərbirinəneçəkonfetdüşdü?5.Neçəalınır?
45-(15-14)45-(14+15)45-14+1545-15+14
(25+13)-925+(13-9)25-13-925-13+9 1.
Vuruq Vuruq Hasil
4 3
5 50
6 18
2 10
1.Bölünən Bölən Qismət
24 4
32 8
5 5
1. 20-ninyarısını3dəfəartırdıqda;2. 4-ü7dəfəartırıbhasilə12əlavəetdikdə.
2-cisinifdəkeçilənlərintəkrarı1.Ədədinikiqatındanistifadəetməklətezhesablayın.
2.Tezhesablamaüsulunuaraşdırın.
Misallarıbuüsullaşifahihəlledin.3.Nümunələriaraşdırın.Nəüçünbirincihalda1əlavəedilmiş,ikincihalda1çıxılmışdır?Misallarışifahihəlledin.
4.Rənglənmişhissəneçədəqiqəyəuyğundur?
5.Saatneçədir?
24+2432+3216+1643+43
24+2532+3316+1743+44
48-2464-3232-1686-43
1. 45+19=6445+20-1=65-1
69+2427+5952+3929+16
2. 37+18=5537+20-2=57-2
46+2838+5427+1848+33
84-29=5584-30+1=54+1
64-3983-5972-1996-29
89-24=6590-24-1=66-1
49-2389-4679-3759-24
2-cisinifdəkeçilənlərintəkrarı1.Məsələnigündəliksatılanvelosipedlərinsayınıardıcılyazmaqlahəlledin.Mağazada100velosipedvaridi.Birincigün10velosipedsatıldı.Hərsonrakıgünisəəvvəlkigündən10velosipedçoxsatıldı.100velosipedneçəgünəsatıldı?2.Eynirənglifiqurlareyniədədigöstərir.Buədədləritapın.
3.Aybənizxanım24manataçanta,47manataayaqqabıaldı.Aybənizxanımkassaya100manatlıqverdi.Kassirneçəmanatpulqaytarmalıdır?
4.
100-lükkvadratüzərindətapşırıqlarıyerinəyetirin.1. Nümunəniaraşdırınvə3yenivariantseçin.
2. a)çəhrayı;b)mavirəngləqeydolunmuşədədləriardıcılolaraqartansırailəyazın.Ədədlərindəyişməqaydasınıyazın.
Qruplarlaiş5.Qruplarkağızdankəsilibhazırlanmış5,10və20qəpikliklərlə90qəpiyialmağınmüxtəlifvariantlarınımodelləşdirirvəyazırlar.Qrupüzvləriözaralarındaişbölgüsüaparmaqladahaçoxvariantfikirləşməyəçalışırlar.
2-cisinifdəkeçilənlərintəkrarı1.Hansıfiqurunköməyilədairəçəkməkolar?
2.Verilənlərəgörəfiqurumüəyyənedin.Onun:
3.Eminmavikvadrat,sarıkvadrat,qırmızıüçbucaqardıcıllığınıtəkrarlamaqla15fiqurçəkdi.1. Buardıcıllıqdamavifiqurlarınsıranömrəsinimüəyyənedin.2. 7-ci,9-cuvə14-cüfiqurlarhansıfiqurlardır?
4.Şəkillərdəhansıbucaqlarmodelləşdirilmişdir?
5.Hərbirfiqurunbucaqlarınınsayınıvəformasınımüəyyənedin.
6.Əməlləriyerinəyetirin.Fiqurlarauyğunədədləritapın.
1)2üzüdairədir1. silindr2. konus3. kub
2)12tili,8təpəsivar1. kürə2. kub3. silindr
3)Bütünüzləridüzbucaqlıdır1. silindr2. düzbucaqlı
prizma3. kürə
2-cisinifdəkeçilənlərintəkrarı1.KərimvəRəhimqarışlarınıölçübmüqayisəetdilər.Kəriminqarışı1dm2sm,Rəhiminqarışı9smoldu.Kiminqarışıböyükdürvənəqədərböyükdür?2.Hərsıradaneçəşagirdvar?1. Elnur1-ci,Cavidsonuncudur.Onlarınarasında10nəfər
dayanmışdır.2. Qəmərsırada3-cü,Xəlilsonuncudur.QəmərləXəlilinarasında8
nəfərvar.3.Nəsib,GülnarvəSevilyerlərinidəyişməkləsıradaneçəmüxtəlifvəziyyətdədayanabilərlər?4.Ədədlərhansıqaydailədüzülmüşdür?Hansısıradakıbütünədədlərintək,hansısıradakınıncütolacağınıdüşünürsünüz?
5.Rənglixanalarauyğunədədləri
tapın.
6.45-i10vahidazaldın.Alınan
nəticəni5dəfəazaldınvəqismətə3əlavəedin.Cavabneçəoldu?Hesablamalarıgöstərənəməllərhansıbənddədüzgünardıcıllıqlaverilmişdir?
a)bölmə,çıxma,toplamab)çıxma,bölmə,toplamac)toplama,çıxma,bölmə7.Ədədlərhansıqaydailədüzülmüşdür?Buqaydailədaha5ədədyazın.Birinciədədləyeddinciədədincəminitapın.
21,24,27,...8.İkiqardaşınyaşlarınıncəmi24-dür.Onlardanbiriobirindən2yaşböyükdür.Kiçikqardaşınneçəyaşıvar?
1)13,15,17,....
2)18,20,22,....
x5=25x8=24x7=21
:5=8:3=9:4=7
36:=930:=545:=5
1. Ədədləriseçibyoxlamaqlaməsələnihəlledin.2. Aşağıdakıyazılışıməsələyəuyğunizahedin.
Vurmavəbölməvərdişləri1.Qruplarınvəhərqrupdakıəşyalarınsayınagörəşərtişəkillərçəkin.Şəkillərəuyğuntoplamavəvurmaəməlləriniyazın.Hasilnəyigöstərir?
2.Otüstündəxokkeyüzrəturnirdə
“Rabitəçi”komandasıkeçirdiyihəroyunda6qol,“Neftçi”komandasıisəbundan2dəfəazqolvurub.Hərkomanda5oyundaneçəqolvurub?
3.Əməlləriyerinəyetirinvəqarşılıqlıəlaqəlimisallarıbirləşdirin.
4.Qubadayerləşənistirahətmərkəzlərindənbirində8qonaqotağıvar.Hərotaqdaənçoxu4nəfərqalabilər.Eynivaxtdabumərkəzə40turistgələrsə,onlarınneçənəfəriniburadayerləşdirməkmümkünolmayacaq?
5.a)8;b)12;c)16;d)18saydaəşyanıneynisaylıqruplarlamüxtəlifcürdüzülüşünüdəftərinizdədamalarırəngləməkləmodelləşdirin.Hərbirmodeləuyğunvurmavəbölməəməllərinəaidmisallaryazınvəhəlledin.
1. 4cərgə,hərcərgədə5dibçək2. 3cərgə,hərcərgədə6stul3. 2cərgə,hərcərgədə8kitab
Vurmavəbölməvərdişləri
6-yavurmavəbölmə1.6-yavurmacədvəlinidəftərinizdətamamlayın.
2.Hesablayın.Ehtiyacolarsa,əvvəlkitapşırığınhəllindənistifadəedin.
3.Şəkillərəuyğunvurmavəbölmə
əməllərinəaidmisallaryazınvəhəlledin.
4.Üçmərtəbəlibinanınhərmərtəbəsində2ailəyaşayır.Hərailə6nəfərdənibarətolarsa,bubinadacəmineçənəfəryaşayır?Şərtielədəyişinki,məsələbölməəməlininköməyiləhəlledilsin.5.Şifahihesablayın.
1. 6-nı4dəfəartırın,hasilə40əlavəedin.2. 54-ü6-yabölün,qisməti5dəfəartırın.
6.Kəmalə1dəqiqədə5yarpaq,Elnarəisə6yarpaqşəkliçəkir.Kəmalə30yarpaqşəkliçəkdiyimüddətdəElnarəneçəyarpaqşəkliçəkər?7.Tamaşasalonunda1-cisırada6tamaşaçıyerivar.Hərsonrakısıradaözündənəvvəlkindən6yerçoxdur.Tamaşasalonunda10sıravar.
1x62x6
3x64x65x6
6x67x68x6
9x610x6
6:66:1
12:612:2
18:618:3
24:624:4
30:630:5
36:6
42:642:7
48:648:8
54:654:9
60:660:10
Onuncusıradaneçətamaşaçıyerivar?Məsələniardıcıllıqqurmaqlahəlledin.
Vurmavəbölməvərdişləri
6-yavurmavəbölmə1.
2.Müqayisəedin.
3.Hərbirbölməəməliniədədoxuüzərindətəsviredin.
4.
Hüseynsəyahətetməyiçoxsevir.Səyahətlərizamanıçoxluşəkillərçəkirvəalbomdüzəldir.CədvəldəHüseyninalbomundakışəkillərhaqqındaməlumatverilmişdir.
Albomunhərsəhifəsində6şəkilvar.Buməlumatlaragörətapşırıqlarıyerinəyetirin.
Əməlləriyerinəyetirin.Hərsütundakiikimisalagörəhasilinvəqismətindəyişməqaydasınıizahedin.3x46x4
3x96x9
3x56x5
9:318:6
12:324:6
24:448:8
18:316:224:621:342:630:5
9x420+1536:647-4125-1360:10
18:648:660:6
1. Hüseynalbomundahərrayonaneçəsəhifəayırıb?2. Oğuzaaidşəkillər8səhifəolarsa,cədvəldəhansıdəyişikliyi
etməklazımdır?3. HansırayonaaidşəkillərinsayıBərdərayonunaaidşəkillərin
sayındanikidəfəçoxdur?4. HansırayonaaidşəkillərinsayıQaxdaçəkilmişşəkillərinsayının
yarısıqədərdir?5. Cədvələəsasən“dəfəçox”vəya“dəfəaz”ifadələriişlətməkləiki
məsələqurun.
Vurmavəbölməvərdişləri
7-yəvurmavəbölmə1.7-yəvurmadanistifadəetməklərənglixanalarınyerindəkiədəditapın.Dəftərinizdə7-yəvurmacədvəlitərtibedin.
2.Vurmaəməlinəaidhərmisalagörəbölməəməlinəaid2misalyazın.
3.Arzuticarət
mərkəzininfoyesindəqoyulmuşakvariumdakıbalıqlarısaydıvədediki,burada9böyükbalıq,bundan7dəfəçoxxırdabalıqvar.Mərkəzinişçisiisəakvariumdairili-xırdalı100balıqolduğunusöylədi.Arzuneçəbalığısayabilməmişdi?4.Şərfsarıvəqararənglidamalarlabəzədilmişdir.Onunüzərindəuzununa7,eninəisə4damavar.1)Şərfdəcəmineçədamavar?2)Şərfuzunuboyuhərcərgədəbirsarı,birqaradamaolmaqlabəzədilmişsə,onunüzərindəneçəsarıdamavar?Məsələnişəkilçəkməkləhəlledin.5.Mağazatelefonaparatlarını28manataalıb35manatasatır.Günərzində7telefonaparatısatılarsa,mağazaneçəmanatgəlirəldəedər?6.
Birdəstədəkigüllərinsayı
Dəstələrinsayı
Güllərinümumisayı
1x7=72x7=143x7=21
7:=114:7=:2=7
4x7=285x7=356x7=42
28:=4:4=742:=7
7x8=5656:7=856:8=7
10x77x5
6x72x7
7x93x7
Hərbirindəbərabərsaydaolmaqla3güldəstəsində21gülvar.a)5belədəstədə;b)7belədəstədəcəmineçəgülolar?Cədvəlidəftərinizdəçəkinvədoldurun.7.Vurmaəməllərininümunəyəuyğunolaraqyerinəyetirin.
Vurmavəbölməvərdişləri
7-yəvurmavəbölmə1.Vurmaəməlləriniəvvəlcəverildiyiqaydada,sonraisəvuruqlarınyerinidəyişməkləyerinəyetirin.
2.
Alpinistlərhərbirində3nəfərolmaqla6dəstəyəayrıldılar.İkinəfərinisədüşərgədəqalmasıqəraraalındı.Alpinistlərinümumisayınıtapın.3.Dairələrinyerinəuyğungələnəməlişarəsiniyazın(+,-,x,:).
4.Şəhlahərbirindəeynisayda
olmaqla3vərəqstikeraldı.O,stikerlərdənbirinidəftərinəyapışdırdı.Şəhlanın20stikeriqaldı.Hərvərəqdəneçəstikervaridi?5.Rənglixanalarauyğunədədlərihansıüsullatapmaqdahaasandır:ədədləriseçibşifahiyoxlamaqlavəyabölməəməlininköməyilə?
6.Sənəminadgünüqonaqlığıüçün12qutualbalışirəsivəhərbirində7qutuolmaqla4yeşikalmaşirəsialındı.Buməlumataəsasənaşağıdakısuallardanhansınacavabverməkmümkündeyil?
1. Adgününəcəmineçəqutuşirəalındı?2. 2yeşikdəneçəqutualmaşirəsivar?
7x96x8
6x75x8
6x94x7
4x87x8
5x910x7
5x103x9
287=477=14217=3
426=778=56217=14
707=1077=0497=7
x7=42
x5=35
6x=48
5x=40
x8=56
x10=70
7x=21
6x=54
3. Biryeşikdəneçəqutualbalışirəsivar?
Vurmavəbölməvərdişləri
8-əvurmavəbölmə1.Dəftərinizdə8-əvurmacədvəlinitamamlayın.Bölməəməllərinivurmacədvəlindənistifadəetməkləyerinəyetirin.
2.
Piktoqramda5günərzindəmağazadasatılankitablarınsayıgöstərilmişdir.
1. Həftəninhərgünüsatılankitablarınsayınımüəyyənedin.2. Çərşənbəgünücüməgünündənneçəkitabçoxsatılmışdır?
Müxtəlifüsullarlahesablayın.3. Rəhimpiktoqramagörəikigündəsatılankitablarınmüqayisəsini
5x8>4x8kimiyazıb.Buməlumatısözləyazın.3.Rənglixanalaraeləədədləryazınki,bərabərliklərdoğruolsun.
4.Hərbirifadəyəuyğun2məsələqurun:1)Məsələninsualında
1x8=82x8=16
8:116:2
3x84x8
24:332:4
5x86x8
40:548:6
7x88x8
56:764:8
9x810x8
72:980:10
5x=404x=32x8=64
40+40=8x16+20=4x96-56=8x
qruplarınsayınıtapmaqtələbedilsin.2)Məsələninsualındahərqrupdakıəşyasayınıtapmaqtələbedilsin.
5.İfadələriikiədədinhasiliiləəvəzedin.
x3=23 100-=9x
1)24:8 2)12:3 3)20:4
a)2x9+3x9=5x9
b)4x3+2x3
c)5x7+4x7
Vurmavəbölməvərdişləri
8-əvurmavəbölmə1.Riyazioyunlarınverildiyiinternetsaytına5günərzindədaxilolanistifadəçilərinsayıaşağıdakıcədvəldəgöstərilmişdir.Cədvələuyğunolaraqpiktoqramıdəftərinizdətamamlayınvətapşırıqlarıyerinəyetirin.
1. Cüməaxşamıistifadəçilərinsayı8nəfərazolsaydı,pikto-qramdahəmingünəuyğunneçəşəkilçəkərdiniz?
2. Gülərçərşənbəaxşamınauyğunşəkillərinsayını24:3=8kimihesablayıbvə8dənə şəkliçəkib?Gülərinsəhvinitapın.
3. 1 =4istifadəçikimiqəbuledilsə,piktoqramdaşəkillərinsayınecədəyişər?Fikirlərinizitəqdimedin.
2.Qanunauyğunluğumüəyyənedin.Bircütmisaləlavəedin.
3.Vurmavəbölmə
əməllərininqarşılıqlıəlaqəsindənistifadəetməklərənglixanalarauyğunədədləritapın.
4.Uyğunifadələrcütünütapınvənümunəyəuyğunyazın.
5.Teymur,CavidvəGülərlayihəişinintəqdimatıüçünhərəyə2plakat
32:432:8
16:416:8
40:440:8
1):8=4 2)56:=7 3)x8=80 4)6x=48
hazırladılar.Hərplakata8fotoşəkilyapışdırdılar.Onlarınplakatlarındacəmineçəfotoşəkiloldu?
Vurmavəbölməvərdişləri
9-avurmavəbölməÖyrənmə9-avurmacədvəlininəzərdənkeçirək:Hasilinrəqəmləricəmihəmişə9-abərabərolur.Buşərtiyoxlayaq.
1.Ədədi9-avurduqdahasil62olabilərmi?Fikrinizitəqdimedin.2.
Yeməkxanada9masavar.Hərmasaarxasında6nəfərəyləşəbilər.Yeməkxanadaeynizamanda60nəfərnaharetməkistəsə,neçə
masaçatmaz?
3.Milliqram(mq)qramdankiçikkütləvahididir.Portağalınbirdilimində9mqCvitaminivar.HəkiminməsləhətiiləRəşadgündəənazı5dilimportağalyeməlidir.RəşadgündəneçəmilliqramCvitaminiqəbuletməlidir?Buməsələyəuyğuntərsməsələqurun.4.4x9+1x9+3x9ifadəsinihansıifadəiləəvəzetməkolar?
5.Əlverişlihesablamaüsuluiləşifahihesablayın.
Hasilinonluqlarınınsayıhəmişə9-avurulanədəddən1vahidazolur.
a)7x9 b)8x9 c)9x9
Vurmavəbölməvərdişləri
9-avurmavəbölmə1.
Həmidəevlərindəkikitablarıqruplaşdırdıvəhərrəfə9kitabyığdı.CədvəldəHəmidəninkitablarıhaqqındaməlumatverilmişdir.Cədvələgörətapşırıqlarıyerinəyetirin.1. Hərsahəüzrəkitablarıyerləşdirməküçünneçərəflazımdır?2. Hərsahəüzrərəflərinsayınıgöstərənsütunəlavəetməkləyeni
cədvəlqurun.3. Həmidəkulinariyavəincəsənətəaidkitablarınıneçərəfəyığdı?4. Dərsliklərinsayı9ədədazolsaydı,onlarıyerləşdirməküçünneçə
rəflazımgələrdi?2.9-avurmadanistifadəedərək,bölməyəaidmisallarışifahihəlledin.
3.Aşağıdakıcədvəli
dəftərinizdəçəkin.Sətirvəsütunlarüzrəbölünənlərindüzülüşündəkiqanunauyğunluğuaraşdırın.
9x436:436:9
9x8:8:9
5x9:5:9
9x7:7:9
6x9:6:9
4.KamilvəAyanbostandakıpomidorvəbadımcanşitillərinisaydılar.Kamilhərcərgədə9dənəolmaqla7cərgəpomidor,Ayanisəhərcərgədə6dənəolmaqla9cərgəbadımcanşitiliolduğunusöylədi.Pomidorşitillərininsayıbadımcanşitillərininsayındannəqədərçoxdur?
Vurmavəbölməvərdişləri
10-avurmavəbölmə1.Qismətiədədoxuüzərindəgöstərin.
2.1. 50:10
qismətinəyigöstərir:50ədədindəkitəkliklərinsayını,yoxsaonluqlarınsayını?
2. Rənglixananınyerindəkiədədnəyigöstərir?3.
1. Uzunluğu80dmolanipəvvəlcə10bərabərhissəyəbölündü.
Sonraisəbuhissələryenidən2bərabərhissəyəbölündü.Alınanhərbirhissəninuzunluğuneçəsantimetroldu?
2. Elşad1manatpulu10qəpikliklərəxırdaladı.Elşadınneçədənə10qəpikliyioldu?
4.Fikrimdəbirədədtutmuşam.Buədədinikiqatını10-aböldükdəənböyükbirrəqəmliədədalınır.Fikrimdətutduğumədədneçədir?5.Rənglixanalarınyerindəkiədədlərimüəyyənedin.
6.Nəsibdayıyeniəkdiyiağacı5gündənbirsulayır,10gündənbir
isədibiniyumşaldır.O,yeniəkdiyiağacısentyabrın1-dəhəmsuladı,həmdədibiniyumşaltdı.Ağacındibiniyumşaltmavəsulamatarixləriniardıcılyazın.Nəsibdayıayərzindəhansıtarixdəağacındibinihəmsuladı,həmdəyumşaltdı?
60:1050:1070:10
30:1080:1040:10
70=x1050=x1060=x10
90=x10100=x1080=x10
8=:1060=x6:10=720:=10
40=x490:=1010:=1010:=1
Vurmavəbölməvərdişləri
VurmavəbölməxassələriÖyrənmə
İstənilənədədi1-əvurduqdahasilədədinözünəbərabərolur.
7x1=7
İstənilənədədi0-avurduqdahasil0olur.7x0=0
0-danfərqliistənilənədədiözünəböldükdəqismət1olur.7:7=1
İstənilənədədi1-əböldükdəqismətədədinözünəbərabərolur.
7:1=7
0-ıistənilənədədəböldükdəqismət0olur.0:7=0
0-abölməkolmaz.1.Bölməəməlləriniyerinəyetirin.
2.“0-danfərqliistənilənədədiözünəböldükdəqismət1olur”xassəsinəaid4misalyazın.3.Hansıbərabərlik“İstənilənədədi1-əböldükdəqismətədədinözünəbərabərolur”xassəsinəaiddir?
4.100x1=100və100x0=0bərabərliklərinivurmanınhansıxassələri
10:19:950:50
8:10:88:8
14:145:17:7
10:1010:1010:10
a)9:9=1 b)9:1=9 c)0:9=0 ç)9:3=3
iləifadəetməkolar?5.“Vuruqlarınyerinidəyişdikdəhasildəyişmir”xassəsinəaidnümunədəverildiyikimidaha3misalyazın.5x4=204+4+4+4+4=204x5=205+5+5+5=20
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Çoxqədimzamanlardayaşamışbabillər1-dən59-aqədərbütünədədləriikisimvolunköməyiləyazırdılar:
Babilsimvollarıiləyazılmışmisallarırəqəmlərinköməyiləyazın
2.Rənglidamalarauyğunədədləritapın.
3.Mehdidayıevlərindətəmir
işigörür.O,eviniçdivarlarıüçünhərbirində4lolmaqla8qutu,fasadüçünisəhərbirində10lolmaqla5qutuboyaaldı.Mehdidayıcəmineçəlitrboyaaldı?4.Hesablayınvəmüqayisəedin.
5.Məsələlərihəll
edin.
1. Elvinağacdan9almadərdi.Bu,Çingizindərdiyialmalardan4dəfəazdır.Onlarbirlikdəneçəalmadərdilər?
2. İdmançılarstadiondahərbirində4oğlanvə5qızolmaqlasıralaradüzüldülər.8beləsıradaneçəidmançıdayanıb?
3x=27x9=456x7=
5x=40x7=496x9=
7x=35x9=365x6=
6x78x57x59x4
5x96x88x46x5
9x37x410x69x7
QalıqlıbölməÖyrənməMəsələ1.17şagirdüç-üçqruplaraayrılarsa,neçəqrupolar?
Məsələ17:3bölməəməlininköməyiləhəlledilir.
Qalığıhesablayaq:5x3—15,17-15—2(qalıq).Qalığıqısaolaraqqhərfiiləişarəedəcəyik.17:3—5(q2)Deməli,3ədədi17-dəənçoxu5dəfəyerləşir,qalıqda2alınır.Yoxlama:Qismətibölənəvurubalınanhasiləqalığıəlavəetdikdəbölünənalınır.
5x3+2—17Yaddasaxlayın!Qalıqhəmişəböləndənkiçikolmalıdır.Məsələ2.17şagirdhərbirindəeynisaydaolmaqla3qrupaayrılarsa,hərqrupdaneçəşagirdolar?Buməsələninhəllini1-ciməsələninhəlliiləmüqayisəedin.Fikirlərinizitəqdimedin.1.Şəkilləriuyğunbölməəməlləriiləifadəedin.Fiqurlarınümumisayını,qruplarınsayını,hərqrupdakıfiqurlarınsayınıvəqalığıtəqdimedin.
2.27yumurtaqutularaaltı-altıyığıldı.Neçəqututamdoldu?Neçəyumurtaartıqqaldı?3.Qalıqsızbölməyəaidmisallarıncavablarıqalıqlıbölməəməliniyerinəyetirməyəköməkedəcək.İkimisaldasizəlavəedin.
4.Səyyarə21:5
Qismətihesablayaq.17-dənkiçikvə3-əqalıqsızbölünənənböyükədəditapaq.Bu15-dir.15:3=5,qismət5-dir
17-şagirdlərinümumisayı(bölünən)3-hərqrupdakışagirdlərinsayı(bölən)5-qruplarınsayı(qismət)2-artıqqalanşagirdlərinsayı(qalıq)
21:7—322:7—3
24:627:6
10:512:5
12:415:4
bölməəməliniaşağıdakıkimimodelləşdiribvəhəlledib.Səyyarəninsəhvinədədir?
5.2-yəqalıqsızbölünənbirədədinüzərinə3əlavəetsəniz,alınanədəd2-yəqalıqsızbölünərmi?Bəs,4əlavəetsəniz?Fikirlərinizinümunələrləizahedin.
(q1)
Qalıqlıbölmə
Məsələhəlli1.Adilinpopmusiqisiyazılmış27diskivaridi.O,budiskləri5dostuarasındabərabərpayladı.Artıqqalandiskləriözügötürdü.Adilözünəneçədiskgötürdü?2.Arif,SəmədvəAsifinbirlikdə29dəftərivar.ArifvəSəmədindəftərlərininsayıeynidir.Asifindəftərləriisəonlarınhərbirinindəftərindən2dənəçoxdur.Arifin,SəmədinvəAsifinayrılıqdaneçədəftərivar?3.4qutuda21karandaşvar.Qutulardanüçündəeynisayda,birindəisədigərlərindən1karandaşçoxdur.Hərqutudaneçəkarandaşvar?4.1)Günelin16manatpuluvar.O,biri3manataolankinofilmDVD-lərialmaqistəyir.GünelənçoxuneçəDVDalabilər?Onunnəqədərpuluqalar?2)18:4ifadəsinəuyğunməsələqurun.5.Təhminə48səhifəlikhekayələrkitabındangündə9səhifəoxuyur.O,kitabıənçoxuneçəgünəoxuyubqurtarar?Məsələnincavabını...gündənçox,...gündənazkimiifadələrişlətməkləyazın.6.
Təlimustasıdelfinəayda2hərəkətöyrədəbilir.Delfinə17hərəkətiənçoxuneçəayaöyrətməkolar?Məsələnincavabını...aydançox,...aydanazkimiifadələrişlətməkləyazın.7.Qalıqlıbölməniyerinəyetirin.
25:742:430:928:5
34:625:349:681:8
45:754:847:564:9
35:467:856:975:8
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Şəkillərəgörəqalıqlıbölməyəaidmisallaryazınvəhəlledin.
2.Seçibyoxlamaqlahəlledin.1. İkiədədinhasili12-yə,qismətiisə3-əbərabərdir.Bunlarhansı
ədədlərdir?2. İkiədədincəmi14,fərqiisə2-dir.Bunlarhansıədədlərdir?
3.8nəfərlikmikroavtobus39şagirdistadionaaparmaqüçünneçəreysetməlidir?Məsələninhəllinicədvəllədəgöstərin.4.Meydançadaoynayanuşaqlarhərcərgədəbərabərsaydaolmaqla2cərgəyədüzüldükdə1nəfər,3cərgəyədüzüldükdəisə2nəfərkənardaqalır.Meydançadaənazıneçəuşağınolduğunusöyləməkolar?Seçibyoxlamaqlaməsələnihəlledin.5.1,2,3,4rəqəmlərininköməyiləmümkünikirəqəmliədədləriyazın.4-əböldükdəqalıqda1alınanədədlərinaltındanbirxətt,qalıqda2alınanədədlərinaltındanikixəttçəkin.6.Hansıüçədədivurduqdavətopladıqdanəticəeyniolur?
7.Qismətivəqalığıtapın.
8.Hesablamaaparmadansuallaracavabverin.-4x9hasili8x9hasilindənneçədəfəkiçikdir?-3x5hasili5-dənneçədəfəböyükdür?
a)0,1,2 b)1,2,3 c)1,1,1
14:325:3
32:319:3
33:426:4
21:439:4
24:527:5
38:554:5
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Hərbirfiqurauyğunədədimüəyyənedin.
2.Qutuda26konfetvar.Aytənbukonfetləri4rəfiqəsiarasındabərabərböldü.Artıqqalankonfetləriisəözünəgötürdü.Aytənneçəkonfetgötürdü?3.39iştirakçıiclassalonundadörd-dördolmaqlaənçoxuneçəcərgədəoturar?4.Tapşırıqlarıyerinəyetirin.1. Bölünən36,bölən8,qismət4-dür.Qalığıtapın.2. Üçardıcılədədincəmi21-dir.Buədədlərhansılardır?3. Bölməəməlindəqalıq4-dürsə,ənkiçikbölənneçədir?4. 27-ni4-əböldükdəqalıqneçəolar?5. Hərhansıədədi5-əböldükdəqalıqdahansıədədləralınabilər?6. Birqalıqlıbölməəməli3x5+2=17kimiyoxlanılmışdır.
Bubölməəməliniyazın.5.Avtomobilsalonundaoktyabrayında30,noyabrayındaisəbundan5dəfəazavtomobilsatıldı.Salondaikiayərzindəcəmineçəavtomobilsatıldı?Məsələyəuyğunifadəqurun.6.Qismətitapın.64:881:918:224:3
63:956:735:536:6
20:2014:19:912:1
Qiymətləndirmə1.Birədədi6dəfəartırdıqda36alınır.Buədədi4dəfəartırsaq,neçəalınar?2.Hansıbərabərlik“İstənilənədədi1-əvurduqdahasilhəminədədəbərabərolur”xassəsinəuyğundur?
3.Əməlləriyerinəyetirin.
4.Hansıbərabərlik“Sıfırdanfərqliistənilənədədiözünəböldükdəqismət1olur”xassəsinəuyğundur?
5.Qalıqlıbölməəməliniyerinəyetirin.
6.1. 8kqqəndüçün
alıcı16manatödədi.1kqqəndneçəmanatdır?
2. 5eynikitaba30manatödənildi.a)Birkitabınqiymətineçəmanatdır?b)3kitabalanalıcıneçəmanatödəməlidir?
7.8mparçanınyarısındanyorğanüzü,qalanparçanınyarısındanisəyastıqüzütikdilər.Yastıqüzünəneçəmetrparçaişləndi?8.4x5və20:5misallarınıədədoxuüzərindəmodelləşdirin.9.“Otuzubeşəböldükdəqismətbeşdənböyükdür”fikrininriyaziyazılışıhansıdır?
a)24:24=1 b)24x1=24 c)24:1=24 d)24+24=48
6x69x78x4
8x86x77x5
28:781:964:8
36:927:345:5
a)16:1=16 b)16-16=0 c)16:16=1 d)16x1=16
21:422:423:4
31:431:531:6
31:631:644:6
a)36:6=6 b)30:6<5 c)30:5>5
1000dairəsindəədədlər
Təkliklər,onluqlar,yüzlüklərÖyrənmə
Ədədinyazılışformaları:1.Hərbirmodeləuyğunədədinmüxtəlifyazılışformalarınıyazın.
2.Altındanxəttçəkilmişrəqəminmərtəbəqiymətinisöyləyin.
3.Ədədlərimərtəbəqiymətlərinincəmişəklindəyazın.
4.Ədədlərirəqəmləyazın.Üçyüziyirmiyeddi,3Yüzl.+4Onl.+6Təkl.,400+20+5,altıyüzəllialtı,5Yüzl.+3Onl.+9Təkl.,200+30+85.Şifahicavabverin.
Mərtəbəqiymətlərinincəmişəklindəyazılışı:Rəqəmləyazılışı:Sözləyazılışı:
200+50+3;2Yüzl.+5Onl.+3Təkl.253ikiyüzəlliüç
1)3yüzlükneçəonluqdur?3)50təklikneçəonluqdur?
2)50onluqneçəyüzlükdür?4)7yüzlükneçətəklikdir?
1000dairəsindəədədlər
Təkliklər,onluqlar,yüzlüklər1.
Dəftərinizdədamalarırəngləməklətəklik,10-luqvə100-lükbloklarhazırlayın.Müxtəlifədədləribubloklarlamodelləşdirin.2yüzlükkvadratdacəmineçədamavar?3yüzlükkvadratdacəmineçədamavar?1000ədədinimodelləşdirməküçünneçə100-lükkvadratlazımdır?2.Mağazadaulduzstikerlərmüxtəlifformalardasatılır.Şəkillərəgörəməsələlərihəlledin.
Hərşagirdcəmineçəstikeraldı?1. Aybəniz10vərəqstikeraldı.2. Kamil10rulonstikeraldı.3. Mirvari2rulon,3vərəq,5zərfstikeraldı.4. Emin1qutustikeraldı.
3.Tapşırıqlarıyerinəyetirin.1. 367ədədininonluqmərtəbəvahidlərininsayına2əlavəetsəniz,
buədədnəqədərartar?2. 2,0,8rəqəmlərininköməyiləyazılanvəmərtəbəvahidləri
müxtəlifolanənböyükvəənkiçiküçrəqəmliədədiyazın.
4.Suallaraşifahicavabverin.
-220,230,240,...ardıcıllığında5-ciədədinonluqlarmərtəbəsindəhansırəqəmolacaq?-340,440,540,...ardıcıllığında6-cıədədinyüzlüklərmərtəbəsindəhansırəqəmolacaq?Yoldaşınızaardıcıllıqlaraaidyuxarıdakıkimisuallarverin.
1000dairəsindəədədlər1.Cədvəlidəftərinizdətamamlayın.
1. Ayda10manataqənaətetməklə100manatıneçəayayığmaqolar?
2. Ayda100manataqənaətetməklə1000manatıneçəayayığmaqolar?
Pul\Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
10man.
100man.
2.Elçinidmanməşğələlərizamanıoturub-qalxmahərəkətinibazarertəsi90,çərşənbəaxşamı110,çərşənbəgünü130dəfəyerinəyetirdi.Buqaydailədavamedərsə,Elçinşənbəgünüoturub-durmahərəkətinineçədəfəyerinəyetirər?3.Verilmişikiədədarasındakıədədləriardıcılyazın.
4.İfadələrhansıqaydailə
düzülmüşdür?Növbətiikiifadənimüəyyənedin.100+10+1;200+20+2;300+30+3;...
5.Suallaracavabverin.
1. 45,48,51,...ardıcıllığında4-cüədəd1-ciədəddənneçəvahidböyükdür?
2. 145-dənsonrakıtəkədəd145-dənəvvəlkitəkədəddənneçəvahidböyükdür?
6.1. 2,3,5rəqəmlərininhərbirindənbirdəfəistifadəetməklə
mümkünüçrəqəmliədədləriyazınvəartansırailədüzün.2. a+200ifadəsindəa-nınyerinəeləədədləryazınki,cəm250-
1)215və2202)337və341
3)498və5034)796və805
dənkiçikolsun.5nümunəyazın.
1000dairəsindəədədlər
Üçrəqəmliədədlərinmüqayisəsi
Birneçəədədinmüqayisəsinionlarıartanvəyaazalansırailəyazmaqlagöstərməkolar.Məsələn:456,247,321,545,481ədədləriniartansırailəyazaq.1)vergülləayırmaqla:247,321,456,481,5452)müqayisəişarəsininköməyilə:247<321<456<481<5451.Müqayisəedin.
2.A=345,B=217,
C=654olduğunubilərəkmüqayisəedin.
3.257,785,400,721,550,385,266,142ədədləriniazalansırailəyazın.785,721,...785>721>...4.
Cədvələgörətapşırıqlarıyerinəyetirin.1. SamurçayiləKürəkçayın,QanıxçayiləSamurçayınuzunluqlarını
müqayisəedin.
Öyrənməİkiüçrəqəmliədəddənyüzlüklərininsayıçoxolanədədböyükdür:745>596
İkiüçrəqəmliədədinyüzlüklərininsayıbərabərolarsa,müqayisəonluqlarınsayınagörəaparılır.Əgəronluqlarınsayıdabərabərolarsa,ondamüqayisətəkliklərinsayınagörəaparılır.1)326>3142)324<328
128və168147və87
421və41184və113
606və66303və303
2. Cədvəldəadlarıverilmişçaylardanənuzunuvəənqısasıhansıdır?
3. Çaylarınhansırayonlarınərazisindənkeçdiyiniböyüklərinköməyiləaraşdırın.
5.1. 4,7,3rəqəmlərininhərbirindənbirdəfəistifadəetməklə
mümkünüçrəqəmliədədləriyazınvəazalansırailədüzün.2. 5,0,9rəqəmlərininhərbirindənbirdəfəistifadəetməkləən
böyüküçrəqəmlivəənkiçiküçrəqəmliədədləriyazınvə500ədədiiləmüqayisəedin.
1000dairəsindəədədlər
Qnluqlaravəyüzlüklərəqədəryuvarlaqlaşdırma
1.Ədədləriəvvəlcəonluqlaraqədər,sonraisəyüzlüklərəqədəryuvarlaqlaşdırın.
2.Yuvarlaqlaşanda130olanədədləriseçin:
124,125,127,131,134,1383.Mənbütünrəqəmlərieyniolanüçrəqəmliədədəm.Onluqlaraqədər
Öyrənmə =bərabərdir≈təxminənbərabərdir
Onluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırma
Ədədintəkliklərmərtəbəsindəkirəqəm1,2,3,4olarsa,ədədintəkliklərmərtəbəsinə0yazılır.Onluqlarınsayıdəyişmir.Məsələn,372≈370Təkliklərmərtəbəsindəkirəqəm5,6,7,8,9olduqda,ədədintəkliklərmərtəbəsinə0yazılır.Onluqlarınsayıbirvahidartırılır.Məsələn,376≈380
Yüzlüklərəqədəryuvarlaqlaşdırma
Ədədinonluqlarmərtəbəsindəkirəqəm1,2,3,4olarsa,ədədintəkliklərvəonluqlarmərtəbəsinə0yazılır.Məsələn,336≈300Yüzlüklərinsayıdəyişmir.Onluqlarmərtəbəsindəkirəqəm5,6,7,8,9olduqdaədədintəkliklərvəonluqlarmərtəbəsinə0yazılır.Yüzlüklərinsayıbirvahidartırılır.Məsələn,376≈400
yuvarlaqlaşsam,670olaram.Mənneçəyəm?4.Mənyüzlüklərininsayı2olanənböyüküçrəqəmlicütədədəm.Yüzlüklərəqədəryuvarlaqlaşsam,300olaram.Mənneçəyəm?5.SənubərvəAliyədamalarırəngləməkləfiqurlarçəkiblər.Fiqurlardakıdamalarınsayı117və100-dür.SənubərinçəkdiyifiqurdakıdamalarınsayınıyüzlüklərəqədəryuvarlaqlaşdırdıqdaAliyəninfiqurundakıdamalarınsayıalınır.Hərbirininneçədamarənglədiyinitapın.
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Oxişarələriningöstərdiyiədədləriözündənəvvəlkivəsonrakıədədlərləmüqayisəedin.
2.Hərbirədədhansıikionluğunarasındadır?Ədədlərionluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırın.
3.Oxişarələrihansıədədlərigöstərir?Buədədlərhansıikiyüzlüyünarasındadır?Həminədədləriyüzlüklərəqədəryuvarlaqlaşdırın.
4.1. 564<715<864<878olarsa,ənkiçikədədhansıdır?2. 564<715<864<878olarsa,ənkiçikədədhansıdır?
5.Elşəninatasımaqnitofonalıb.Elşənatasındanmaqnitofonunqiymətinisoruşur.Atasıdeyir:bumaqnitofonunqiyməti200manatdanazdır,190manatdançoxdur.Maqnitofonunqiymətinigöstərənədədintəkliklərmərtəbəsindəkirəqəm6-dır.Tapıngörək,maqnitofonunqiymətineçəyədir?
Qiymətləndirmə1.Məktəbinözfəaliyyətansamblı4günkonsertproqramıiləçıxışetdi.Soltərəfdəkibarqrafhərgünkonsertəgələntamaşaçılarınsayını,sağtərəfdəkibarqrafisəkonsertlərdəsatılanCD-lərinsayınıgöstərir.Barqraflaragörəsuallaracavabverin.
1. Konserthəftəninhansıgünləriolmuşdur?2. Hansıgünkonsertdəənçoxtamaşaçıolmuşdur?3. HansıgünənazCDsatılmışdır?Onlarınsayınəqədərdir?4. BazargünüsatılanCD-lərinsayınıonluqlaraqədər
yuvarlaqlaşdırın.
2.Tapşırıqlarıyerinəyetirin.-5yüzlükneçəonluqdur?-345ədədiilə40onluğu5təkliyiolanədədimüqayisəedin.-287ədədiniyüzlüklərəqədəryuvarlaqlaşdırın.-194ədədindən2onluqböyükolanədədhansıdır?3.Neçəalınar?-347ədədininbütünmərtəbəvahidlərininsayından2çıxdıqda;-251ədədinintəkliklərinə5əlavəedib,yüzlüklərindən1çıxdıqda;-21onluq4təklikdənibarətədədinonluqlarına3əlavəetdikdə;-3yüzlükvə27təklikdənibarətolanədədintəkliklərindən4çıxdıqda.4.Onluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırdıqda380alınanbütünüçrəqəmli
ədədləriyazın.
1000dairəsindətoplama
YenionluqvəyüzlükyaranmayanhalÖyrənmə112+234Sütunşəklindətoplama:Toplamaəməlinətəkliklərmərtəbəsindənbaşlayırlar.
1.Misallarısütunşəklindəyazınvəhəlledin.
2.Əlimağazadanevlərinəqədər
olanyolun150m-nigetdikdənsonrarastgəldiyiköşkdənqəzetaldı.0,daha125myolgedərəkaptekdəndərmanaldı.Aptekdənevlərinəqədərisə110myolgetdi.Əlicəminəqədəryolgetdi?Məsələnişəkilçəkməkləhəlledin.3.Şifahihesablayın.
4.Fikrimdəbirüçrəqəmliədəd
tutmuşam.Buədədinyüzlüklərini4vahidartırdıqda,bütünrəqəmləri5olanüçrəqəmliədədalınır.Fikrimdətutduğumədədneçədir?5.Novruzbayramımünasibətiləkeçiriləntədbirdə210şagird,4müəllimvəmüəllimlərdən3dəfəçoxvalideyniştirakedirdi.Tədbirdə
1.Təkliklər(təkl.)toplanır.2təkl.+4təkl.=6təkl.Alınanədədtəkliklərmərtəbəsinəyazılır.
2.Onluqlar(onl.)toplanır.1onl.+3onl.=4onl.Alınanədədonluqlarmərtəbəsinəyazılır.
3.Yüzlüklər(yüzl.)toplanır.1yüzl.+2yüzl.=3yüzl.Alınanədədyüzlüklərmərtəbəsinəyazılır.
445+3652+5173+6
562+17431+26324+32
125+271314+225411+347
250+5147+30235+120
612+11200+150320+210
322+22418+200560+130
cəmineçənəfəriştirakedirdi?
1000dairəsindəçıxma
Onluqvəyüzlükayrılmayanhal
Öyrənmə334-123Sütunşəklindəçıxma:Çıxmaəməlinətəkliklərmərtəbəsindənbaşlayırlar.
1.Çıxmaəməllərinidəftərinizdəyerinəyetirin.
2.Çıxmaəməllərinisütunşəklindəyazınvəhəlledin.
3.Misalları
nümunəyəuyğunhəlledin.428-5=420+(8-5)=423748-25=700+(48-25)=723
4.Fərqişifahi
hesablayın.5.Ədədləriyüzlüklərəqədər
yuvarlaqlaşdırın,fərqişifahihesablayın.6.Qabırrıçayınuzunluğu394km,Kürəkçayınuzunluğu
186km-dir.AğstafaçayKürəkçaydan53kmqısadır.QabırrıçayAğstafa-çaydanneçəkilometruzundur?BuçaylarAzərbaycanınhansırayonlarınınərazisindənkeçir?
1.Təkliklərçıxılır.4təkl.-3təkl.=1təkl.Alınanədədtəkliklərmərtəbəsinəyazılır.
2.Onluqlarçıxılır.3onl.-2onl.=1onl.Alınanədədonluqlarmərtəbəsinəyazılır.
3.Yüzlüklərçıxılır.3yüzl.-1yüzl.=2yüzl.Alınanədədyüzlüklərmərtəbəsinəyazılır.
675-21459-6
579-253638-425
877-364347-216
357-6486-3
549-8657-34
374-32579-54
415-100392-10456-1
620-210284-60389-80
493-130569-50857-400
287-113323-196586-211
1000dairəsindətoplama
TəkliklərincəmindənonluqyarananhalÖyrənmə138+124
1.Əvvəicəyenioniuqyaranmayan,sonraisəyenioniuqyarananmisaiiarıseçibhəiiedin.
2.Misallarınümunədəgöstərildiyikimi,həmçininsütunşəklindəyazmaqlahəlledin.
3.Cəmiəlverişliüsulla
şifahihesablayın.
6.MəktəbKamrangilinevi
1.Təkliklərtoplanır.8təki.+4təki.=12təki.12təki.=1oni.+2təki.Təkliklərtəkiikiərmərtəbəsinəyazıiır,oniuqiaryaddasaxianıiır.
2.Onluqlartoplanır3oni.+2oni.=5oni.5oni.+1oni.=6oni.Üzərinəyaddasaxianıianoniuqəiavəediiir.Aiınanədədoniuqiarmərtəbəsinəyazıiır.
3.Yüzlüklərtoplanır1yüzl.+1yüzl.=2yüzl.Aiınanədədyüziükiərmərtəbəsinəyazıiır.
339+45418+56146+37517+44
309+69408+54629+35246+28
4+8+6+927+9+3+8
422+28+7315+19+5315+19+5
673+7+6526+19+17+214+
iiəkitabxanaarasındayeriəşir.Evdənməktəbəqədər115m,
məktəbdənkitabxanayaqədər28m-dir.Kamranevdənkitabxanayagedibqayıtdıqdacəmineçəmetryoigedər?
64+27+6+3
393
1000dairəsindəçıxma
OnluqayrılanhalÖyrənmə352-217
1.Azalanınvəçıxılanıntəkliklərmərtəbəsini
müqayisəetməkləəvvəlcəonluqayrılanmisalları,sonraisəqalanlarınıhəlledin.
2.MüslümMaqomayevadınaAzərbaycanDövlətFilarmoniyasındakeçirilənBeynəlxalqMuğamMüsabiqəsinə1-cigün468tamaşaçı,2-cigünisəbundan127nəfərçoxtamaşaçıgəldi.3-cügüngələntamaşaçılarınsayı2-cigündəkindən38nəfərazoldu.Müsabiqəyə3-cügünneçətamaşaçıgəldi?3.Fərqionluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırın.
4.Hesablayın.
1.Təkliklərçıxılır.2<7olduğundan5onluqdan1onluqayrılırvə2təkliyəəlavəedilir.12təklikalınır:12təkl.—7təkl.=5təkl.Alınanədədtəkliklərmərtəbəsinəyazılır.
2.Onluqlarçıxılır.4onl.—1onl.=3onl.Alınanədədonluqlarmərtəbəsinəyazılır.
3.Yüzlüklərçıxılır.3yüzl.—2yüzl.=1yüzl.Alınanədədyüzlüklərmərtəbəsinəyazılır.
564-128427-209543-136
753-218421-119692-343
568-214696-217435-233
476-315356-147796-277
345-(135+127)235+(167-32)185-(114-9)
(384+11)-49895-230-140750-320+170
1000dairəsindətoplama
YenionluqvəyüzlükyarananhalÖyrənmə235+178
1.Cəmitapın.
2.Əvvəlcəyalnızyenionluq,sonraisəhəmyenionluq,həmdəyeniyüzlükyarananmisallarıseçibhəlledin.
3.Aşağıdakışərtlərəgörə5ardıcılədədyazın.Birinciədəd112-dirvəhərsonrakıədədözündənəvvəlkindən30vahidböyükdür.4.Aşağıdakıədədləri2sütundayazın:-1-cisütunda1vahidəlavəetdikdəyalnızonluqlarıdəyişənədədləri;r-2-cisütunda1vahidəlavəetdikdəhəmonluqları,həmdəyüzlükləridəyişənədədləri.
249,399,239,299,599,699,329,509,899,789,6095.
1.Təkliklərtoplanır.8təki.+5təkl.=13təki.13təki.=1onl.+3təki.
2.Onluqlartoplanır.3onl.+7onl.=10onl.Ionl.+10onl.=11onl.IIonl.=1yüzl.+1onl.
3.Yüzlüklərtoplanır.2yüzl.+1yüzl.=3yüzl.3yüzl.+1yüzl.=4yüzl.
Hərflərinrəqəmlərləkodlaşdırılmasındanistifadəedərəkcəmitapın.ANA424ALA464LƏL686NAL?
1000dairəsindəçıxma
OnluqvəyüzlükayrılanhalÖyrənmə431-145
1.Əvvəlcəonluqayrılmayanmisallarıhəlledin.
2.Qanunauyğunluğuaraşdırınvə3addımdavametdirin.
238,218,198,178,...3.Fərqitapınvəonluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırın.
4.Nəzrinbuayikiyenikitab
oxumaqistəyir.Kitablardanbiri214səhifə,digəriisə144səhifədir.0,kitablarınbirindən135səhifəoxudu.Nəzrindahaneçəsəhifəoxumalıdır?Məsələni2üsullahəlledin.5.Rənglixanalardakırəqəmlərimüəyyənedin.
1.Təkliklərçıxılır.1<5olduğundan3onluqdan1onluqayrılaraq1təkliyəəlavəedilir.IItəkl.-5təkl.=6təkl.Alınanədədtəkliklərmərtəbəsinəyazılır.
2.Onluqlarçıxılır.2<4olduğundan4yüzlükdən1yüzlük,yəni10onluqayrılırvə2onluğaəlavəedilir.12onl.-4onl.=8onl.Alınanədədonluqlarmərtəbəsinəyazılır.
3.Yüzlüklərçıxılır.3yüzl.-1yüzl.=2yüzl.Alınanədədyüzlüklərmərtəbəsinəyazılır.
479-317871-223416-187
564-275416-318711-215
623-524368-179813-196
1000dairəsindəçıxma
Azalanıntəkliklərvəonluqlarmərtəbəsivahidlərininsayının0olduğuhalÖyrənmə:300-135
1.Çıxmaəməlləriniyerinəyetirin.Həllindüzgünolduğunutoplamaəməlininköməyiləyoxlayın.
2.Rənglixanalarauyğunədədlərimüəyyənedin.Həllindüzgünlüyünüyoxlayın.
3.Sərnişintəyyarəsindəcəmi102nəfəruçabilər.Təyyarədəhəmişə10texnikiişçivə2pilotolur.Təyyarədəhərdəfəneçəsərnişinolabilər?4.oyuducununqiyməti275manat,paltaryuyanmaşınınqiymətiisə350manatdır.800manatpuluolanalıcıbuəşyalarıalsa,neçəmanatpuluqalar?
0<5olduğuüçünonluqlarmərtəbəsindən1onluqtəkliklərəəlavəetməliyik.Lakinonluqlarmərtəbəsininvahidlərininsayı0-dır.Buhaldayüzlüklərmərtəbəsindən1yüzlük,yəni10onluqayrılırvəonluqlarmərtəbəsinəəlavəedilir.Onluqlarmərtəbəsindənisə1onluq,yəni10təklikayrılırvətəkliklərmərtəbəsinəəlavəedilir.Buzamanonluqlarmərtəbəsində9onluqqalır.
1.Təkliklərçıxılır:10təkl.—5təkl.=5təkl.2.Onluqlarçıxılır:9onl.—3onl.=6onl.3.Yüzlüklərçıxılır:2yüzl.—1yüzl.=1yüzl.
5.Həmidçıxmaəməliniaşağıdakıkimiyerinəyetirib.Həllindüzgünlüyünüyoxlayın.
6.700-dənbirədədçıxılmışvəfərq537olmuşdur.Çıxılanneçədir?
1000dairəsindətoplamavəçıxma
Toplamavəçıxmanınqarşılıqlıəlaqəsi1.Toplamavəçıxmanınqarşılıqlıəlaqəsindənistifadəetməkləədədləritapın.
2.Çıxmaəməliniyerinəyetirin,toplamaəməlininköməyiləhəllindüzgünlüyünüyoxlayın.
3.Rənglixanalarınyerinəuyğunədədləriyazın.
4.Hərbirxanayauyğunrəqəmimüəyyənedin.
5.İstirahətkompleksinəiyulvəavqustaylarıərzində825turistgəldi.Onlardan655nəfəriavqustayındagəlmişsə,iyulayındaneçəturistgəlmişdir?Məsələninşərtinielədəyişinki,sualdaturistlərinümumisayınıtapmaqtələbedilsin.6.Birtoplama-çıxmaəməlləriailəsitəşkiledənədədlərqrupunuseçinvəbumisallarıyazın.
1000dairəsindətoplamavəçıxma
100-lükkvadratüzərindəməşğələlər1.
100-lükkvadratdanistifadəetməklətapşırıqlarıyerinəyetirin.1. 286-dan262-yəqədərədədləri4vahidazalansırailəyazın.2. 222-dən296-yaqədərədədləri12vahidartansırailəyazın.3. 203-dən217-yəqədərtəkədədləriyazın.
2.100-lükkvadratınhissələrinidoldurunvənümunəyəuyğunhesablamalarıyerinəyetirin.İkinümunədəsizəlavəedin.
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.
CədvəldəBakıiləmüxtəlifşəhərlərarasındakıməsafələrverilmişdir.Cədvəldəverilmişməlumatlardanistifadəetməkləməsələlərihəlledin.
1. Bakıdanənuzaqşəhərhansıdır?BuşəhərləBakıarasındakıməsafəneçəkilometrdir?
2. QəbələiləBakıarasındakıməsafəGəncəiləBakıarasındakıməsafədənneçəkilometrazdır?
3. LaləBakıdauniversitetdəoxuyur.LaləninadgününəLənkərandanxalası,Yevlaxdanisəəmisiqonaqgəldi.OnlardanhansıBakıyaqədərdahauzunyolqətetdi?
4. Cədvələgörəbirməsələqurun.Cütlərləiş.2.Bir-birinizəaşağıdakıkimisuallarlamüraciətedin.314ədədinintəkliklərmərtəbəsininvahidlərininsayını1vahidazaldıb,yüzlüklərmərtəbəsininvahidlərininsayını2vahidartırsan,neçəalınar?314ədədineçəvahidartar?
Həlli:Şərtəgörə314-ünüzərinə200əlavəedildi,1çıxıldı.Alınanədəd:314+200-1=513
314ədədi200-1=199vahidartdı.3.Uyğunifadələriseçin.
4.Hansıbənddəkiədədlərinhərbirinionluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırdıqda60alınır?
1)719-abərabərolan:a)200+200+200+10+9b)250+250+200+10+9c)200+250+200+10+9
2)583+37cəminəbərabərolan:a)630-15+36b)520+63+37c)535+65+37
a)64,66,67,68,71
b)59,64,66,67,68
c)57,58,59,63,64
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Cədvəldəverilmişməlumatlarıxəritəüzərindədəaraşdırın.Məsələləricədvəldənistifadəetməkləhəlledin.
Rayonlar Yol(km)
Ağdam-Xankəndi 21
Ağdam-Kəlbəcər 104
Ağdam-Bərdə 48
Ağdam-Xocavənd 35
Ağdam-Şuşa 36
Tərtər-Kəlbəcər 112
1. AğcabədidənXankəndinəqədəryolAğdamdanXankəndinəqədərolanyoldan48kmçoxdur.AğcabədidənXankəndinəqədəryolneçəkilometrdir?
2. AğdamdanAğdərəyəqədərolanyolAğdamdanKəlbəcərəqədəryoldan90kmazdır.AğdamdanAğdərəyəgedib-qayıdanavtomobiltəxminənneçəkilometryolgedər?
3. Cədvələgörəeləməsələqurunki,həllimötərizəliifadəilədəyazmaqmümkünolsun.
2.2,5,8rəqəmlərininhərbirindənbirdəfəistifadəetməkləmümkünüçrəqəmliədədləriyazınvətapşırıqlarıyerinəyetirin.1. Ənböyüküçrəqəmlicütədədhansıdır?
2.Ənböyükədədləənkiçikədədinfərqinitapın.3. Onluqlarmərtəbəsində8rəqəmiolanənböyükədədləonluqlar
mərtəbəsində5rəqəmiolanənböyükədədimüqayisəedin.
a)ikiyüzəllisəkkiz
b)səkkizyüzəlliiki
c)beşyüziyirmisəkkiz
3.Onluqlarmərtəbəsindəkivahidlərininsayı3olanənböyüküçrəqəmliədədləyüzlüklərmərtəbəsindəkivahidlərininsayı5olanənböyüküçrəqəmliədədinfərqinitapın.4.Əvvəlcəcəmdəcütədəd,sonraisətəkədədalınanmisallarıhəlledin.
Qiymətləndirmə1.<329müqayisəsindəyerinəyazılabilənənböyüküçrəqəmliədədhansıdır?2.Hesablayın.
3.Rənglixanalarauyğunədədləritapın.
4.1. Birqutuda150oyun
şarıvaridi.Şarlardanəvvəlcə45-i,sonraisə37-siqutudançıxarıldı.Qutudaneçəşarqaldı?
2. 200-(45+50)ifadəsininqiymətinintapılmasıiləhəlledilənməsələqurun.
5.Hansıədədlərionluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırsanız,570alınar?6.Tapşırıqlarıyerinəyetirin.1. Ənböyüküçrəqəmliədədləənkiçiküçrəqəmlitəkədədinfərqini
tapın.2. Ənkiçiküçrəqəmliədədləonluqlarmərtəbəsi8olanənkiçik
üçrəqəmliədədimüqayisəedin.3. 6,4,7rəqəmlərininhərbirindənbirdəfəistifadəetməkləyazılan
ənböyükədədlə674ədədinimüqayisəedin.7.500qxamadan275qtorta,120qsəhəryeməyinəişləndi.Neçəqramxamaqaldı?
258+412-227714-346+125542+58+250355+145+367
(225+225)-(495-165)(658-141)-(211-211)(415+246)-(125+125)(185-45)-(200-110)
+154=159752+=781315+=527
-27=400513-=410824-=624
Məsələhəlli1.Aslanəmiməktəbləvazimatlarına6manat,ərzağaisəbundan3dəfəçoxpulxərclədi.Aslanəmicəminəqədərpulxərclədi?2.Qalıqnəyigöstərir?1. Birqutukarandaşınqiyməti3manatdır.20manataənçoxu
neçəqutukarandaşalmaqolar?2. Futbolkomandasında19oyunçuvə6məşqçivar.Komandanı
təlim-məşqbazasındanstadionaaparan7nəfərlikmikroavtobusneçəreysetməlidir?
3.Bayramgünüsinif40şarlabəzədilmişdi.Şarlardan12-sisarırəngdəidi.Qırmızışarlarınsayısarışarlardan3dəfəazidi.Qalanşarlarağrəngdəidi.Ağşarlarınsayıneçəidi?4.Kübraxalahəyətindətoyuqsaxlayır.Onuntəxmininəgörətoyuqlargündəənazı100yumurtaverməliidi.Lakino,hərgüntəxminetdiyindən7dənəazyumurtagötürür.BeləolanhaldaKübraxala4günərzindəcəmineçəyumurtagötürər?5.Şəbinəənkiçiküçrəqəmlitəkədədləbütünmərtəbələrində2rəqəmiolanüçrəqəmliədədiyazdı.Cəlilisəonluqlarmərtəbəsində6rəqəmiolanənkiçiküçrəqəmliədədiyazdı.Elnurbuədədləritopladı.Elnurcəmdəhansıədədialdı?6.Ədədləriyüzlüklərəqədəryuvarlaqlaşdırmaqlaifadələrinqiymətinitəxminitapınvəmüqayisəedin.
7.Əlverişliüsullahesablayın.
578-220300127+346500382+420900
692-334400443+514200619-126600
18+147+232134+49+251276+128+124
189+127+11+13657+8+43+921+2+3+199+198+197
Məsələhəlli
Həlliniizahədin.Mağazanınanbarına360kqunvə270kqqəndqəbuledildi.Anbaraqəbuledilənunqənddənneçəkiloqramçoxdur?
Məsələlərihəllədin,həlliniziizahədin.Məsələlərdənbirininizahınıdəftərinizdəyazın.1.İlərzindəşəhərdə54yaşayışbinası,bundan6dəfəazistehsalatbinasıtikildi.Şəhərdəcəmineçəyenibinatikildi?2.Afaqxanımın350manatpuluvaridi.O,məktəbləvazimatınavəməktəbligeyiminə120manat,bədiiədəbiyyataisə27manatxərclədi.Afaqxanımınneçəmanatpuluqaldı?3.
1.Məlumdur:Qəbuledildi:
360kqun,270kqqənd
2.Sual:Anbaraqəbuledilənunqənddənneçəkiloqramçoxdur?3.Plan:-Həllüçünaçarsözvəyaifadəhansıdır?-neçəkiloqramçoxdur.Unvəqəndinmiqdarıməlumdur,Çıxmalıyam.4.Həll:360kq-270kq=90kq5.Cavab:90kq6.Yoxlama:Ununkütləsindən90kqçıxsam,qəndinkütləsinəbərabərolmalıdır.360kq-90kq=270kq
İzah:Məsələdəununkütləsininqəndinkütləsindənnəqədərçoxolduğusoruşulur.Şərtəgörəanbarda360kqun,270kqqəndvar.Ununnəqədərçoxolduğunutapmaqüçün360-dan270-içıxmalıyam.Çıxmaəməliniyerinəyetirdim,fərqdə90aldım.Deməli,anbardakıununkütləsiqəndinkütləsindən90kqçoxdur.Məsələninhəllinindüzgünlüyünüyoxladım.Həlli2cüryoxlamaqolar:1)ununkütləsindən90kqçıxsamqəndinkütləsini;2)qəndinkütləsininüzərinə90kq-ıəlavəetsəmununkütləsinialaram.
Elnarəvəqardaşı6aydayığdıqlarıqəpikpullarısaydılar.Elnarənin700qəpik,qardaşınınisə545qəpikpuluoldu.Elnarəqardaşındannəqədərçoxpulyığmışdır?Cavabımanatvəqəpikləifadəedin.
Məsələhəlli
Məsələnicədvəlqurmaqlahəllədin1.AtasıRaufadaxılalıb.O,bazarertəsidaxıla1manat20qəpikatdı.Raufhərsonrakıgündaxılaəvvəlkigündən20qəpikçoxatdı.Raufunşənbəgünüdaxılaatdığıpulunmiqdarınımüəyyənedin.2.Nəsibəxaladöşəkçələrəkvadratformalınaxışlartikir.O,döşək-çəyə5cərgənaxıştikdi.Naxışlarınsayıbirincicərgədə4,hərsonrakıcərgədəisəəvvəlkindən2dənəçoxdur.5-cicərgədəneçənaxışvar?3.Ülkər7:30-dadayanacaqdakı123nömrəliavtobusamindi.Hərgünbumarşrutüzrəilkavtobusdayanacaqdan6:30-dakeçir.123nömrəliavtobushər10dəqiqədənbirbudayanacaqdankeçirsə,Ülkərinmindiyiavtobusneçənciidi?4.Rəfdüzəltməküçündülgərə3böyük,4kiçiktaxta,6plastikvintlazımdır.Dülgərin11böyük,16kiçiktaxtavə30plastikvintehtiyatıvar.O,buləvazimatlardanneçərəfdüzəldəbilər?5.Hərbirmisaldakıfərqnövbətimisaldaazalanolmalıdır.Lakinaşağıdakımisallarqarışıqdüşüb.Misallarışərtəgörəardıcıldüzün.
6.445ədədindənəvvəlkitəkədədlə166ədədindənsonrakıcütədədincəminitapın.
1. 641-55=586380-47=586-84=502333-134=502-122=
2. 427-38=173-34=139251-78=139-105=34389-138=251
Məsələhəlli
Fikrinizdəhesablayın,sonrayoxlayın1.Kompyutertelevizordan100manatucuzdur.Televizorvəkompyuterbirlikdə900manatadır.Kompyuterneçəyədir?2.Ömərqardaşından5yaşkiçikdir.Onlarınyaşlarınıncəmi11-dir.Ömərinvəqardaşınınneçəyaşıvar?3.Fikrimdə30-dankiçiktəkədədtutmuşam.Buədədinrəqəmləricəmi5-dir.Fikrimdətutduğumədədhansıdır?4.
Parabüzənlərbitkilərəziyanverənbitlər,gənələrvəağmilçəklərləqidalanırlar.Odurki,bağbanlaronlarınbağlaragəlişlərinəçoxsevinirlər.İkiparabüzənbirlikdə31yarpaqbitiyedi.Onlardanbiridigərindən5yarpaqbitiçoxyeyibsə,hərparabüzənneçəyarpaqbitiyeyibdir?5.Nümunəniaraşdırın.Hərbirqalıqlıbölməyəaidmisalıncavabınıəvvəlcəqalıqsızbölməyəaiduyğunikimisalagörətəxminimüəyyənedin.Hansıhaldaqismətverilənqismətdənçox,hansıhaldaazolur?Sonrabölməəməlləriniyerinəyetirməkləyoxlayın.
Qismət8-dənçoxdur,9-danazdır.17:2=8(qalıq1)
6.Ədədləriseçibyoxlamaqlamüəyyənedin:-ikiədədincəmi14,fərqi4-dür;
17:216:2=8(azdır)18:2=9(çoxdur)
17:228:330:4
15:436:531:3
-ikiədədincəmi9,hasili14-dür;-ikiədədinfərqi4,qisməti3-dür.7.Hesablayın.
984-(253+47)741-(185-34)
684-184)-(100-36)(800-199)+(256-126)
Məsələhəlli
Sonuncuməlumatdanbaşlayaraqhəlledin1.Nərminəmağazadanipəklentaldı.Şarlarıbağlamağa20sm,hədiyyənibağlamağaisə40smişlətdi.30smlentqaldı.Nərminəmağazadanneçəsantimetrlentalmışdı?
2.Tələtevdənçıxdıvə15dəqiqəyəticarətmərkəzinəgəldi.1saatburadaalış-verişetdikdənsonra,dostuiləgörüşdüvəbirlikdəyeməkyedilər.Yeməyəsərfolunanvaxt45dəqiqəoldu.Tələtdostundanayrılandasaat15:00idi.Tələtevdənsaatneçədəçıxmışdı?3.Çuvaldakıkartofunüzərinədaha12kqəlavəedib,hərbirindəbərabərmiqdardaolmaqla2kisəyədoldurdular.Hərkisədə40kqkartofoldu.Əvvəlcəçuvaldaneçəkiloqramkartofvaridi?4.Toplananlarıonluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırmaqlacəmitəqribitapın.Sonraisədəqiqhesablayın.Cavablarımüqayisəedin.
5.Hərbirşəkləuyğuntoplamavəçıxmaəməlləriniyazın.
256+327584+189215+456
355+421169+315121+434
Məsələhəlli
Məsələqurmabacarıqları1.Aygünxanımın800manatpuluvaridi.O,evəşyalarına435manat,geyiməisə127manatxərclədi.Aygünxanımgeyimüçün40manatazxərcləsəydi,neçəmanatıqalardı?Məsələyəaiddaha2sualqoyunvəhəlledin.2.Nöqtələrinyerinəuyğunolaraq875,354,125ədədləriniyazmaqlaməsələnidəftərinizdətamamlayınvəhəlledin.Turistlərdağınzirvəsinəçatmaqüçün...myolgetməlidirlər.Onlarbirincigün...m,ikincigünisəbundan...mazyolgetdilər.Turistlərdahaneçəmetryolgetməlidirlər?3.Nöqtələrinyerinə10,10,50ədədləriniuyğunyerlərəyazmaqlaməsələnidəftərinizdətamamlayınvəhəlledin.Fərəc...manatlığını...manatlıqlaraxırdalamaqistəyir.Fərəcbupuluneçədənə...manatlığaxırdalayabilər?4.1. Həlladdımlarınauyğunməsələqurun.
1-ciaddım:120+130=2502-ciaddım:250-100=150
2. İfadəyəuyğunməsələqurun.100-(25+35)
5.Velosipedinqiyməti128manat,televizorunqiyməti345manatdır.
1. Məsələnielətamamlayınki,toplamaəməliiləhəlledilsin.2. Məsələnielətamamlayınki,çıxmaəməliiləhəlledilsin.
6.Məsələlərdəhəllüçünçatışmayanvəyaartıqolanməlumatımüəyyənləşdirin.1. Ağaclardan7-niSəmayə,qalanlarınıTuransuladı.Turanneçə
ağacsuladı?2. Ömər4quturənglikarandaş,3qutuqarakarandaşaldı.Hər
qutununhündürlüyü3sm-dir.Ömərcəmineçəkarandaşaldı?
Pullarımız
Pulunhesablanması1.Pullarıkiçikdənböyüyəvəböyükdənkiçiyədüzməkləsayın.
2.Pullarısayınvəmüqayisəedin.
3.
Alınanmallar
Qiyməti
Karandaş 1man.50qəp.
Stiker 1man.40qəp.
Kitab 3man.20qəp.
Plastilin 1man.50qəp.
Çanta 5man.70qəp.
Cədvələgörəməsələlərihəlledin.Məsələlərikağızdankəsilmişpullarüzərindəaraşdırın.
1. Gülnaz3qutuplastilinalmaqistəyir.O,nəqədərpulödəməlidir?2. Camalın6manatpuluvar.O,bupulaneçəqutukarandaşala
bilər?3. Nəzrin1kitabvə2qutustikeralmaqistəyir.Onun5manatıvar.
Nəzrininistədiklərinialmağapuluçatırmı?4. Cədvələgörə1məsələqurun.
4.Babası9manat60qəpikpulunyarısınıNərimana,yarısınıisəbacısınaverdi.Həruşağanəqədərpuldüşdü?Həllüsulunuzutəqdimedin.
Pullarımız
Məsələhəlli1.Mağaza1soyuducunu250manataalıb,280manatasatır.2soyuducununsatışındanmağazanəqədərgəlirəldəedər?2.Əyləncəparkındakıqiymətlərəgörəməsələlərihəlledin.
1. Emilvəbacısıseçdikləriəyləncəüçün4dənə50qəpiklikvə2dənə10qəpikliködədilər.Emilvəbacısıhansıəyləncəniseçmişdilər?
2. Kənanvə2dostununbirlikdə10manatpuluvaridi.Onlarınhərəsi1dondurmayedi.Dostlar“Dənizquldurları”attraksionundadaiştiraketməkistəyirlər.Onlarınbunapuluçatarmı?
3. Sevdailəqardaşı“Şeytançarxına”və“Avtomobilyarışı”nabiletaldılar.Kassironlara10manatdan7manat40qəpikpulqaytardı.Kassirnəyisəhvsaldı?Cavabınızıizahedin.
4. AyselinKənandannəqədərçoxpulxərclədiyiniaşağıdakıhesablamalarınnəticəsinəgörətapmaqolar.Buyazılışagörəməsələninmətniniyazın.
(3man40qəp+1man10qəp)-(1man20qəp+2man50qəp)3.Elvinin5manatpuluvar.O,printerüçün2bağlamakağızaldı.Hərbağlamanınqiyməti2manatdır.Elvininqalanpulunahansıbənddəki
pulunmiqdarıuyğundur?
Pullarımız
Pulunqalığı1.Sevdaxanımmağazadançantaaldıvəkassaya20manatlıqverdi.Kassirona2dənəbeşmanatlıq,4dənəbirmanatlıqqaytardı.Sevdaxanımçantanıneçəyəaldı?2.Ayişə45qəpiyətop,2manat30qəpiyədaxılaldı.О,kassaya5manatpulödədi.Kassironanəqədərpulqaytarmalıdır?3.Birdondurma50qəpiyədir.Alıcı3dondurmaüçünkassaya2dənəbirmanatlıqverdi.Kassironanəqədərpulqaytarmalıdır?4.Şəkildəverilmişpulunməbləğinəvəəşyalarınqiymətinəgörəmüxtəlifməsələlərqurun.
5.Vasifin5dənə20qəpikliyi,4dənə5qəpikliyi,3dənə10qəpikliyivar.Vasif45qəpiyədondurmaalmaqistəsə,dondurmanınpulunupulqalığıolmadanödəməküçünneçəmüxtəlifvariantıvar?Qruplarlaiş.5.Kassir10manatpuldan1manat30qəpikçıxdı.Kassirinalıcıyaqaytardığıpulumanatvəqəpiklərləmüxtəlifcürifadəedin.
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Fikrinizdəhesablayın,sonrayoxlayın.1. İkiədədincəmi10,hasili9-dur.Bunlarhansıədədlərdir?2. İkiədədincəmi18,fərqi4-dür.Bunlarhansıədədlərdir?
2.Birədədinüzərinə120əlavəedib,alınanədəddən60çıxsanız,fərq183-əbərabərolar.Buhansıədəddir?Tapşırığıfərqina)211;b)147olduğuhallarüçündəhəlledin.3.Qədirdən“Nəqədərpulunvar?”soruşduqdaobeləcavabverir:-40qəpiyədondurma,25qəpiyəkeksalmasaydım,indi2manatımolardı.Qədirinindinəqədərpuluvar?4.Pullarıartansırailədüzün.4manat45qəpik;657qəpik;11manat30qəpik;3manat100qəpik5.Piktoqram“Bakınındünənivəsabahı”adlırəsməsərlərisərgisinəgələntamaşaçılarınsayınıgöstərir.Piktoqramagörəsuallaracavabverin.Dəftərinizdəpiktoqramauyğuncədvəlqurun.
1. 4günərzindəsərgiyəcəmineçənəfərgəlmişdir?2. Cüməgünüsərgidəkitamaşaçılarınsayıneçənəfərolmuşdur?
Hesablamaüsulunuzutəqdimedin.3. Cüməaxşamıtamaşaçılarınsayı16nəfərçoxolsaydı,
piktoqramdaşəkillərinsayınecədəyişərdi?
Qiymətləndirmə1.Birədədinüzərinə7əlavəedib,alınancəmi3dəfəartırıb,nəticəni4-əböldükdəqismətdə6alınır.Buədəditapın.2.Çatışmayanməlumatıəlavəetməkləməsələnihəlledin.StadiondaFuadMustafadan200mçoxqaçdı.Fuadneçəmetrqaçdı?3.Konsertəbazarertəsi135,çərşənbəaxşamı150,çərşənbəgünü165biletsatıldı.Biletsatışıbuqaydailəartarsa,cüməgününeçəbiletsatılar?4.Əvvəlcəqalıqsız,sonraisəqalıqlıbölməəməlləriniyerinəyetirin.
5.4x5+3x5ifadəsinihansıifadəiləəvəz
etməkolar?6.
Manatvəqəpikləifadəedin.7.Təranəhər
günməktəbxərcliyindən20qəpiyəqənaətedir.Buməlumatagörəsuallaracavabverin.
1. Təranə5günənəqədərpulyığar?2. Təranə10günəyığdığıpuldan1manat20qəpiyəyeniçıxan
filminDVD-nialsa,onunnəqədərpuluqalar?8.50manatlığı5müxtəlifvariantdaxırdalayın.
27:827:427:3
27:627:727:9
32:432:532:6
32:732:832:9
a)7x5 b)8x5 c)7x10
345qəpik450qəpik
320qəpik125qəpik
1manat120qəpik2manat210qəpik
ParalelvəkəsişəndüzxətlərÖyrənmə
1.Şəkildəkidüzxətt,
parçavəşüalarınnömrələrinisöyləyin.
2.Paralel,kəsişənvəperpendikulyardüzxətlərinnömrələrinisöyləyin.
3.Bucaqlarınnövünümüəyyənedin.
4.EvəAhərflərininçapformasınıdəftərinizdəböyükölçüdəyazın.Buhərflərdəkibucaqlarınnövünümüəyyənləşdirin.Qruplarlaiş.5.Paralelvəkəsişəndüzxətlərinköməyiləməktəbinizinyerinigöstərənplançəkin.
Düzxətthərikiistiqamətəsonsuzolaraquzanır.
Paraleldüzxətlərkəsişmir.
Parçadüzxəttinbirhissəsidir.Onunbaşlanğıcvəsonnöqtəsivar.Parçaölçülürvəmüəyyənuzunluğuvar.
Şüanınbaşlanğıcnöqtəsivar.Şüabiristiqamətdəsonsuzolaraquzanır.
İkikəsişəndüzxəttinbirortaqnöqtəsivar.
İkidüzxəttkəsişdikdədüzbucaqlarəmələgəlirsə,buxətlərperpendikulyardüzxətlərdir.
ÇoxbucaqlılarÖyrənməÇoxbucaqlılartərəfləridüzxəttparçalarındanibarətolanhəndəsifiqurlardır.Çoxbucaqlılarbucaqlarınınsayıiləadlandırılır.Çoxbucaqlılarıntərəflərininvəbucaqlarınınsayıbərabərolur.Üçbucaqtərəflərininvəbucaqlarınınsayıənazolançoxbucaqlıdır.
Üçbucaq3tərəf3bucaqDördbucaqlı4tərəf4bucaqBeşbucaqlı5tərəf5bucaqAltıbucaqlı6tərəf6bucaqSəkkizbucaqlı8tərəf8bucaq1.Hansıfiqurlarçoxbucaqlıdır?
Cütlərləiş.2.Hansıfiqurlarçoxbucaqlıdır?Yoldaşınızaşəkildəkiçoxbucaqlılarıntərəflərinə,təpələrinəvəbucaqlarınaaidsuallarverin.
3.AşağıdakıfiqurlardanbiriniGünelçəkib.Onunçəkdiyifiqurbucaqlarınınvətərəflərininsayıənazolançoxbucaqlıdır.Buhansıfiqurdur?
4.Həndəsətaxtasıüzərindəmüxtəlifçoxbucaqlılarmodelləşdirinvədəftərinizdəçəkin.
ÜçbucaqlarÖyrənmə
1.
ŞəkildəkiüçbucaqlaraaidsuallaracavabverinCavablarıölçmələraparmaqlayoxlayın.
1. Hansıüçbucaqlarmüxtəliftərəflidir?2. Hansıüçbucaqlarbərabəryanlıdır?3. Füçbucağıbərabərtərəfliüçbucaqdır,Onunbirtərəfinin
uzunluğu20mm-dir.Digərtərəflərininuzunluqlarınıölçmədənsöyləyin.
-Şəkildəneçədüzbucaqlıüçbucaqvarvəhansılardır?2.Dəftərinizdətərəflərindənbirininuzunluğu10smolanüçbucaqçəkin.Buüçbucağınnövünüyazın.3.Dəftərinizdəkvadratçəkin.Kvadratıbirparçanınköməyiləikieyniüçbucağabölün.Alınanüçbucaqlarınnövünütəyinedin.
Müxtəliftərəfli
üçbucaqBütüntərəflərininuzunluğumüxtəlifdir.
Bərabəryanlı
üçbucaqİkitərəfininuzunluğubərabərdir.
Bərabərtərəfli
üçbucaqBütüntərəflərininuzunluğubərabərdir.
Düzbucaqlıüçbucaq
Bucaqlarındanbiridüzbucaqdır.
4.Üçbucaqlardanhansımüxtəliftərəflidir?
Dördbucaqlılar
Dördbucaqlı4tərəfi,4bucağıolançoxbucaqlıdır.Xüsusiadlarıolandördbucaqlılarvar.
Düzbucaqlının4tərəfi,4bucağıvar.Qarşıtərəfləriparalelvəbərabərdir.Düzbucaqlınınbütünbucaqlarıdüzbucaqdır.
Kvadratın4tərəfi,4bucağıvar.Qarşıtərəfləriparaleldir.Bütünbucaqlarıdüzbucaqdır.Bütüntərəflərininuzunluğubərabərdir.Başqasözlə,kvadratbütüntərəfləribərabərolandüzbucaqlıdır.
Rombun4tərəfi,4bucağıvar.Onunqarşıtərəfləriparaleldir.Rombunbütüntərəflərininuzunluğubərabərdir.Qarşıbucaqlarıbərabərdir.
Paraleloqramın4tərəfi,4bucağıvar.Qarşıtərəfləriparalelvəbərabərdir.Qarşıbucaqlarıbərabərdir.
Trapesiyanın4tərəfivə4bucağıvar.Trapesiyanınyalnızikiqarşıtərəfiparaleldir,digərikiqarşıtərəfiisəparaleldeyil.1.Hərbirqrupdaneçədördbucaqlıvar?Adlarınısöyləyin.
2.Aşağıdakıfikirlərdənhansıdoğrudur?1. Kvadratınbütüntərəflərivəbucaqlarıbərabərdir.2. Rombunyalnızikiqarşıtərəfibərabərdir.3. Trapesiyanınbütünqarşıtərəfləriparaleldir.4. Düzbucaqlınınbütüntərəfləribərabərdir.
3.Əkbərbütüntərəfləribərabərolandördbucaqlıçəkdi.Əkbərinçəkdiyifiqurkvadratdeyil.O,hansıfiquruçəkib?
Həndəsifiqurlar1.Fiqurlarıaşağıdakıdüzülüşqaydasıilədəftərinizdəçəkinvərəngləyin.Növbətiikifiqurhansıdır?
a)beşbucaqlı,kvadratb)paraleloqram,kvadratc)beşbucaqlı,paraleloqram2.Fiqurlarıaşağıdakıdüzülüşqaydasıiləçəkməyədavametsəniz,növbəti3fiqurhansılarolar?
3.Səlim2düzbucaqlı,2dairə,1beşbucaqlınıtəkrarlamaqla17fiquruardıcılçəkib.Bufiqurlardanneçəsibeşbucaqlıdır?Fiqurlarınsayı21,24,30olsaydı,beşbucaqlılarınsayıneçəolardı?4.Verilmişqaydayauyğunolaraq4-cüşəkildəneçəkvadratolacaq?
5.Fiqurlarıbirtəpədənçıxanvəqarşıtəpələribirləşdirənparçalarlamüxtəlifsaydaüçbucaqlarabölünvəcədvəlidoldurun
Fiqurunadı
Üçbucaqlarınsayı
beşbucaqlı 3
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Dəftərinizdəparalelvəperpendikulyardüzxətlərçəkin.2.Hansıçoxbucaqlınınbütünbucaqlarıdüzbucaqdanböyükdür?
3.Samirdeyirki,dairəhəmmüstəvifiqur,həmdəçoxbucaqlıdır.Samirinfikrinəmünasibətinizibildirin.4.Çoxbucaqlılarhansıəlamətlərinəgörəqruplaşdırılıb?Soldakıfiqurlarınhərbirininhansıqrupaaidolduğunumüəyyənedin.
5.Birnöqtədənbaşlayaraqkarandaşıdəftərindənayırmadanaşağıdakıkimimüxtəlifölçülüzərflərçəkin.Birxəttinüzərindənikincidəfəkeçməkolmaz.
Həndəsifiqurlar
Kub,düzbucaqlıprizma,piramida,silindr,konus,kürəÖyrənmə
1.Şəkildəkiəşyalarformacahansıfəzafiqurunaoxşayır?
2.AyselvəFazilkartondankəsibyapışdırmaqlafiqurlardüzəldiblər.Ayselindüzəltdiyifiqurunbütünüzlərikvadrat,Fazilindüzəltdiyifiqurunikiüzüdairədir.Kimhansıfiqurudüzəldib?Bufiqurlarısizdədüzəldin.3.Aşağıdakışəkillərifikrinizdəhissələrəayırın.Hərbirhissəninhansıfəzafiqurunaoxşadığınıtapın.Elvinmaşınıntəkərlərinikürədəndüzəltməkistəyir.Budoğrudurmu?
4.Elşən4fəzafiqurundanqaladüzəltmişdir.Aşağıdakıməlumatlaragörəbuqalanısizdəyığın.♦Silindryerdədeyil♦Kürəvədüzbucaqlıprizmabir-birinətoxunmur♦Kubsilindrinaltında,düzbucaqlıprizmanınüstündədir.
♦Kürəsilindrinüstündədir5.Formacadüzbucaqlıprizma,silindrvəkürəyəoxşayanəşyalartapın.Hərformayaaid3əşyanınadınıyazın.
Həndəsifiqurlar
Üzləri,tilləri,təpələriÖyrənmə
1.Cavidmüxtəlifhəndəsifiqurlarıkağızüzərinəqoyduvəonlarınhərbirüzününşəkliniçəkdi.Cavidhansıfiqurlarınüzlərininşəkliniçəkdi?
2.Aşağıdakıfiqurlaroturacağıkvadratolanpiramidanınüzlərininşəkilləridir.Oturacağıbərabərtərəfliüçbucaqolanpiramidanınneçəüçbucaqformalıüzüolar?Kağızdankəsibyapışdırmaqlabupiramidalarıhazırlayınvəmüqayisəedin.
3.
1. Zərinqarşıüzlərindəkixallarıncəmihəmişə7-dir.Zərişəkildəgördüyünüzvəziyyətdəikidəfəyerindəsoladöndərsəniz,önüzündəneçəxalgörünəcək?
2. Kubunqarşıüzlərindəeyniformalımüxtəlifrənglişəkillərçəkilib.
Kubunarxaüzündəhansışəkilçəkilmişdir?
FiqurlarınaçılışıÖyrənmə
1.Kağızdankəsilmişaçılışlarlafiqurlarınmodelinidüzəldin.
2.Şəkillərdəkubunmüxtəlifaçılışlarıverilmişdir.Bucürşəkillərikağızdankəsibhazırlamaqlarənglikublardüzəldin.
Qruplarlaiş.3.Evdənmüxtəlifərzaqqutularıgətirin.Bunlarıaçınvəüzlərininformasınıaraşdırın.Uyğunşəkilləriçəkin.
Fəzatəsəvvürləri1.Rənglənməmişdamalarauyğunhissəniseçin.
2.Aşağıdakışəkillərqutununyuxarıdan,öndənvəyandangörünüşünügöstərir.Uyğunşəkillərimüəyyənedin.
3.Naxışıhansışəkiltamamlayır?Naxışıdəftərinizdədavametdirin.
4.
Ərazininplanınagörəsuallaracavabverin.
1. Paralelvəkəsişənküçələrhansılardır?2. HansıküçələrKosmosküçəsiiləkəsişir?3. Dostluqküçəsinəparalelküçəhansıdır?4. BankınqarşısındadayananElmanbirlLLİJnəfərəyolugöstərir:
Buradan9Mayküçəsiilədüzgedin,Kosmosküçəsinəçatandasağadönün,“Ləziz”restoranınıkeçin,sağa-Dostluqküçəsinədönün,qarşınızaçıxansoldakıilkbinadır.Elmandanharanısoruşublar?
Simmetriya1.Fiqurlardanhansısimmetrikdir?
2.Hansıqırıqxətlərsimmetriyaxəttidir?Cavabınızıhərbirhərfüçün“şaquli”,“üfüqi”,“hərikisi”ifadələriniişlətməklədəftərinizdəyazın.
3.Hansıcərgədəkiördəklərinbiridigəriningüzgüəksidir?
4.Aşağıdakıcümlənigüzgüvasitəsiləoxuyun.
5.Simmetriyaoxunagörəşəklindigəryarısıhansıdır?Şəklidəftərinizdətamamlayın.
ÇoxbucaqlınınperimetriÇoxbucaqlınınperimetrionunbütüntərəflərininuzunluqlarıcəminəbərabərdir.Verilmişhesablamalarlahəndəsifiqurlarıqarşılaşdırın.
a)4sm+6sm+4sm+6sm=20sm
b)3sm+3sm+3sm+3sm=12smc)3sm+5sm+6sm=14smç)5sm+5sm+5sm=15smd)4sm+4sm+3sm=11sme)4sm+7sm+2sm+8sm=21sm1.Şəkildəhansıfiqurlarverilmişdir?Hərbirfiqurunperimetrinitapın.
2.Fiqurlarınperimetrinitapın.
3.
Bütüntərəfləribərabərolanbeşbucaqlınınbirtərəfininuzunluğu12sm-dir.Beşbucaqlınınperimetrineçəsantimetrdir?4.Uzunluğu11smvəeniuzunluğundan5smkiçikolandüzbucaqlınınperimetrineçəsantimetrdir?
Çoxbucaqlınınperimetri1.Şəkildəbağınplanıverilmişdir.Bağvəonunhissələridüzbucaqlışəklindədir.Planagörətapşırıqlarıyerinəyetirin.
1. Düzbucaqlışəklindəolanbubağınperimetrinitapın.2. Tərəvəzəkilmişsahəninperimetrinitapın.3. Meyvəağaclarıəkilənsahəninperimetrinitapın.4. Çəpərinbirmetri2manatabaşagələrsə,yalnızgüllərəkilən
sahəninətrafını(4tərəfdən)çəpərləməküçünneçəmanatlazımdır?
2.
Afiqurunutəşkiledənkvadratlarınhərbirininperimetri12sm-dir.
1)Kvadratın1tərəfininuzunluğuneçəsantimetrdir?2)Fiqurunperimetrineçəsantimetrdir?
3.Tahirəxanımın3metrlentivar.O,bütüntərəfləribərabərolanüçbucaqşəkilliləçəyinkənarınalenttikir.Ləçəyinbirtərəfininuzunluğu80sm-dir.Lentdənnəqədərartıqqalacaq?4.
Kvadratşəkillibağçanıntərəfininuzunluğu10m-dir.Bağçanınətrafınahər2m-dənbirağacəkdilər.Cəmineçəağacəkildi?Məsələnişəkilçəkməkləhəlledin.
SahətəsəvvürləriMüstəvifiqurlarınsahəsinionlarınüzərinieyniölçülükvadratlarlaörtməklətapmaqolar.Hərkvadrat1vahidqəbuledilir.Sahəkvadratvahidlərləifadəolunur. -1kvadratvahid
1.Aşağıdakıfiqurlarınsahələrinikvadratvahidlərləifadəedin.
2.Həndəsətaxtasıüzərindəfiqurlarımodelləşdirinvəsahəsinikvadratvahidlərləifadəedin. -1kvadratvahid
3.
Təranəninatasımətbəxindöşəməsinəkvadratformalımetlaxdöşəyir.Mətbəxineni2m,uzunluğu3m-dir.Metlaxıntərəfininuzunluğu50smolarsa,mətbəxindöşəməsinəneçəmetlaxişlənər?Məsələnişəkilçəkməkləhəlledin.4.
Mavifiqurunüzəriniörtməküçünneçəkvadratlazımdır? -1kvadratvahid.Şəklidəftərinizdəçəkin.
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Nöqtələrinyerinəuyğungələnsözləriyazmaqlacümlələridəftərinizdətamamlayın.
Kubun6...,12...,8...var.Kvadratın...və...bərabərdir.Paraleldüzxətlərheçvaxt....Silindrinköməyiləçəkilənmüstəvifiqur...formasındadır.2.Üçbucaqlarıntərəfləriniölçünvənövünütəyinedin.
3.Hərbirfiqurunneçəkibritçöpündəndüzəldiyinimüəyyənedin.Hansıfiqurunperimetrinindahaböyükolduğunuəvvəlcətəxmini,sonrakibritçöplərininsayınagörədəqiqsöyləyin.
4.
5.Birdüzbucaqlınıçəkməküçünneçəüfüqi,neçəşaqulixəttçəkməlisiniz?
Rənglənmişhissələrinsahələrinikvadratvahidlərlətəxminiifadəedin. -1kvadratvahid.
Qiymətləndirmə1.Rəngimavi,bucaqlarındanbirikorbucaqolanfiqurhansıdır?
2.Kubunaçılışıhansıdır?Cavabınızıizahedin.
3.Tərəfi4smolankvadratınperimetrihansıbənddədoğruifadəedilmişdir?
4.Hansıhərfinyazılışındaparaleldüzxətləryoxdur?
5.Hansıfiqurlardaqırıqxəttsimmetriyaxəttidir?
6.4-cüşəkildəneçəkvadratolmalıdır?
7.Perimetri12smolankvadratıntərəflərininuzunluğunu1smartırsanız,bukvadratınperimetrineçəsantimetrolar?
a)4+4b)4 b)4x4 c)4-4
Tezhesablamabacarıqları1.Birincimisalıncavabındanikincininhəllindəistifadəedin.
2.Şifahihesablayın.
3.Nümunəyəuyğunyerinəyetirin.
4.Ədədlərverilənqaydailəədədoxuüzərindədüzülməlidir.Hərflərə
uyğunədədlərimüəyyənedin.1)30vahidartansırailə
2)40vahidartansırailə
5.Məsələləriədədinikiqatıfaktındanistifadəetməkləhəlledin.1. İkiədədincəmi224-dür.Ədədlərdənbiridigərindən24vahid
böyükdür.Buədədləritapın.
2. İkiyeşikdə128qutumeyvəşirəsivar.Yeşiklərdənbirindədigərindən44qutuazşirəvar.Həryeşikdəneçəqutumeyvəşirəsivar?
58+32580+320
22+38220+380
65+15650+150
62+17620+170
660-10565-15520+80680-50
452+18347-37264+16533-13
320-7320+7320-70320+70
315+315=630315125+125220+220330+330
240+240185+185225+225410+410
Tezhesablamabacarıqları1.Tezhesablamaüsulundanistifadəetməkləhəlledin.
2.
Verilmişnümunədəhesablamaqaydasınıaraşdırınvəmisallarıbuüsulla
həlledin.3.Verilmişnümunədəhesablama
qaydasınıaraşdırınvəmisallarıbuüsullahəlledin.4.1-cimisalınhəllindənistifadə
etməklətezhesablayın.
5.Şifahihesablayın.
417-199=218417-200+1=217+1=218535-397=138535-400+3=135+3=138
553-299736-398428-197647-298
362-198667-399775-399852-498
572-495357-198
469-295347-194
678-392783-491
497+273698+286
145+798432+297
715+235347+496
3+530+50300+500333+555
4+240+20400+200444+222
5+650+10300+600355+616
Məsələhəlli
CavabıtəxminivəyadəqiqhesablayınÖyrənməMəsələninşərtindətəxminən,təqribənsözlərivarsa,ədədləryuvarlaqlaşdırılırvəcavabtəxminitapılır.Məsələninmətninəgörədəcavabıntəxminivəyadəqiqhesablamalıolduğunuzumüəyyənedəbilərsiniz.1.Təsəvvüredinki,zooparkişçisiniz.Hansıhaldatəxmini,hansıhaldadəqiqədəddeməlisiniz?-Tamaşaçıfilinkütləsinibilməkistəyir.-Keçənhəftəşirbalasınınkütləsi26kqidi.Veterinarşirbalasınınindikikütləsinibilməkistəyir.-Zooparkdacəmi2anaşirvar.Onlardanbirininkütləsi227kq-dır.Zooparkınmüdiridigərşirinkütləsinibilməkistəyir.-1şir,1ayızooparkdansirkəaparılmalıdır.Sürücübuheyvanlarıntəxminikütlələrinibilməkistəyir.
Məsələdəverilənlərionluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırmaqlacavabıtəxminitapın.2.Keçənilməktəbinmusiqidərnəyində117şagird,rəsmdərnəyində85şagirdməşğulolurdu.İkidərnəkdətəxminənneçəşagirdməşğulolurdu?3.Qızlarhərbiri41muncuqdanibarət2boyunbağıvə28muncuqdanibarət1qolbaqdüzəltdilər.Qızlartəxminənneçəmuncuqdanistifadəetdilər?4.Yumaqdakıipinuzunluğutəxminən150m-dir.YumaqdanŞamilçərpələngiüçün28m,İlqarisə34mipkəsdi.Yumaqdatəxminənneçəmetripqaldı?5.Vaqifdayıavtobussürücüsüdür.O,birgünərzində28lbenzinişlədir.Vaqifdayı2günərzindətəxminənneçəlitrbenzinişlədər?
Uzunluğunölçülməsi
Dəsimətr,santimetr,millimetrYaddasaxlayın!1dm=10sm1sm=10mm1dm=100mm1.Şəkildəkiəşyalarınuzunluqlarınıəvvəlcətəxminedin,sonraölçün.Nümunəyəuyğunolaraqölçülərimillimetrdəqiqliyiləyazın.
2.Hansıölçühəqiqətədahauyğundur?
3.Tapşırıqlarıyerinəyetirin.
4.1. Verilmişparçalarıölçünvəuzunluqlarınınümunəyəuyğunyazın.
a=35mm=3sm5mm
2. Dəftərinizdətərəflərininuzunluqları1dm2smvə4smolandüzbucaqlıçəkin.
5.Verilənölçüləriazalansırailədüzün.1. 45mm,2dm8mm,60mm,11sm4mm,2sm7mm
Dəftərinuzunluğu:20sm,yoxsa20mm
Soyuducununhündürlüyü:80sm,yoxsa80mm
Qapınıneni:70sm,yoxsa70mm
1. Desimetrvəsantimetrləifadəedin.-127sm-28sm-425sm
2. Santimetrvəmillimetrləifadəedin.-37mm-45mm-120mm
2. 220sm,125mm,9sm8mm,85mm,7sm5mm,1dm4mm3. 42sm5mm,124mm,56mm,7sm5mm,5sm,5sm4mm
Uzunluğunölçülməsi
Metr,desimetr,santimetr,millimetrYaddasaxlayın!1m=10dm1m=100sm1m=1000mm1.Hansıölçüdahauyğundur?
2.Tapşırıqlarıyerinəyetirin.
3.Əlavəedinvəyaçıxınnəticə1molsun.
4.Dəftərinizdəçəkin:
1. Perimetri24smolankvadrat;2. Uzunluğu8sm,eniisə
uzunluğununyarısıqədərolandüzbucaqlı.5.Qruplarlaiş.Qrupüzvlərininşəkildəgöstərilənbədənölçüləritəxminiölçülürvəcədvəltərtibedilir.
Qələminuzunluğu:10sm,yoxsa10dm
Otağıneni:4dm,yoxsa4m
Dəhlizinuzunluğu:8m,yoxsa80sm
Qapınınhündürlüyü:2m,yoxsa10dm
Santimetrləifadəedin:-5m5sm-7m25sm-6m8sm-1m25sm
Metrvəsantimetrləifadəedin:-485sm-335sm-150sm-230sm
54sm720sm9dm6sm
15dm200sm345sm25dm
Uzunluğunölçülməsi
Metr,kilometrYaddasaxlayın! 1km=1000m
1.Hansıölçühəqiqətəuyğundur?
2.Rənglidamaların
yerinəeləədədləryazınki,cəm1kmolsun.
3.Uzunluğu1kmolanyoltəmirüçünbağlandı.Yolun400m-dəbərpaişləribaşaçatdı.Yolunneçəmetrindəişdavametdirilməlidir?4.Uzunluğu1kmolanqaçışzolağınınüzərindəhər200metrdənbirişarəçəkilmişdir.Qaçışzolağıüzərindəneçəişarəvar?Məsələnişəkilçəkməkləhəlledin.5.Verilmişqaydailədaha4addımdavamedin.
1. 2m80sm,4m,5m20sm,...2. 2km800m,3km,3km200m,...
6.Cəmiifadəedin.
Ağacınhündürlüyü:3m,yoxsa3km
İkişəhərarasındakıməsafə:100m,yoxsa100km
Çayınuzunluğu:200m,yoxsa200km
680m+m=1km+100m=1km450m+m=1km
320m+240m+m=1km675m+m+125m=1km50m+550m+m=1km
Santimetrlə:2m+4dm+7sm5m+7dm+6sm
Desimetrlə:4m+5dm+20sm1m+12dm+30sm
Metrlə:3m+20dm+300sm5m+60dm+100sm
Uzunluğunölçülməsi
Uzunluğunölçülməsi
Öyrənmə1smdəqiqlikləölçmə:Karandaşınuzunluğu5sm-ədahayaxındır,nəinki6sm-ə.1smdəqiqlikləölçdükdəkarandaşınuzunluğunu5smkimiqəbuledirik.1smdəqiqlikləölçməniədədlərinyuvarlaqlaşdırmaqaydasınauyğunizahedin.1.Lentlərinuzunluqlarını1smdəqiqlikləyazın.
2.Ölçüləri1smdəqiqlikləmüəyyənedin.
3.Çərçivələrineninivəuzunluğunu1smdəqiqlikləölçün.Perimetrlərinitəxminihesablayın.
4.
Ölçüləri1smdəqiqlikləyazın.37mm≈40mm40mm=4sm42mm58mm
1sm9mm2sm3mm7sm6mm
Uzunluğunölçülməsi
Məsələhəlli1.Adilinaddımı20sm,babasınınaddımıisə40sm-dir.6addımdaAdilbabasındanneçəsantimetrgeridəqalacaq?Onlarıngetdikləriyoluaddımlarınsayıiləvəsantimetrlənümunəyəuyğunardıcılyazmaqlahesablayın.
2.Ölçülərhansıqaydailədəyişir?Sonuncuölçünümüəyyənedin.
2m60sm,2m30sm,2m,1m70sm,...3.Birtopipəklentdən4m80smsüfrəni,5m20smisəyastığıbəzəməküçünişləndi.Topda5mlentqaldı.Əvvəlcətopdaneçəmetrlentvaridi?4.Seymurçərpələngiüçünyarımmetrlik,2metr70santimetrlikvə1metrlikipləriuc-ucabağladı.Çərpələnginipininuzunluğutəxminənnəqədəroldu?5.Suallaraşifahicavabverin.
1. Yarısınınuzunluğu45smolanip1m-dənneçəsantimetrqısadır?2. Tısbağadəqiqədə20smyolgedir.Tısbağa10dəqiqəyəneçə
metryolgedər?3. Uzunluğu1m40smolanipdənyarımmetrkəsildi.Nəqədərip
qaldı?4. 1dm8mmtəxminənneçəsantimetrdir?5. Düzbucaqlınınuzunluğu20sm,eni50mm-dir.
Düzbucaqlınınuzunluğuenindənneçədəfəçoxdur?6.Müqayisəedin.
AddımlarınsayıAdilBabası
12040
24080
5m20sm550sm900m1km
245sm2m100mm10
sm
Kütləninölçülməsi
Qram,kiloqram
Yaddasaxlayın!1kq=1000q,yarımkiloqram=500q1t=1000kq
1.Uyğunkütləniseçin.
2.Suallara2dəqiqəərzindəcavabverməyəçalışın.-Neçə100q-lıqçəkidaşı1kqedər?-Yarımkiloqramlıqneçəqutuqənd1kqedər?-Birqutuşokolad200q-dır.Neçəqutuşokolad1kqolar?3.Tapşırıqlarıdəftərinizdəyerinəyetirin.-650q1kq-danneçəqramazdır?-Laləninsırğasınınbirtayı7q-dır.Bircütsırğaneçəqramdır?3.2kqalma,630qgilas,370qçiyələkbirlikdəneçəkiloqramedər?4.1kqqurumeyvənin250qramıkişmiş,300qramıərik,qalanıisəəncirqurusudur.Əncirqurusuneçəqramdır?4.Kütlələri1kq-atamamlayın.650q125q280q
450q950q830q
Kütləninölçülməsi1.
Cədvəldəquşlarınkütlələriçəkidaşlarınınsayıiləifadəedilmişdir.Cədvələgörəsuallaracavabverin.1. Ənağırvəənyüngülquşhansıdır?2. Kütləsi1kq-dan200qazolanquşhansıdır?3. Kütləsibayquşunkütləsindən1kqçoxolanquşhansıdır?4. Hansıquşunkütləsitəxminən100q-dır?5. Hansıquşunkütləsinigöstərənədədinminliklərininsayı1-dir?
2.Suallaracavabverin.
-Ayda2kqqəndişlədənailə6aydanəqədərqəndişlədər?-Biradamgündə5qçayişlədərsə,10gündənəqədərçayişlədər?-Hərbirindəeynimiqdardaolmaqla5torbada25kqdüyüvar.Birtorbadanəqədərdüyüvar?-Birqutuyağınkütləsi250q,qiyməti2manatdır.1kqyağneçəyədir?-1kqlobyanınqiyməti1manatdır.Yarımkiloqramlobyaüçünalıcınə
qədərpulödəməlidir?
Kütləninölçülməsi1.Eldarhərgünsəhəryeməyizamanı30qyağ,100qçörək,50qpendiryeyir.Eldarsəhərlərnəqədərqidaqəbuledir?2.Kamranvəatasıdükandan500qqurulobya,3kqkartof,500qnoxudaldılar.Onlarnəqədərərzaqaldılar?3.Birqoyununkütləsi24kiloqram,birquzununkütləsibundan3dəfəazdır.Qoyunvəquzununkütləsibirlikdəneçəkiloqramdır?4.Aşağıda1tortbişirməküçünlazımolanərzaqlarınsiyahısıverilmişdir.SəmayəxanımqızıPərininadgününə2tortbişirməkistəyir.Dəftərinizdə2tortüçünlazımolanərzaqlarınsiyahısınıvəmiqdarınıyazın.
1tortüçünərzaqlarXəmir:240qun200qkərəyağı250qxama2ədədyumurta120qqozləpəsiKrem:60qşəkərtozu(3xörəkqaşığı)60qkakaotozu(3xörəkqaşığı)3xörəkqaşığıxama50qkərəyağıMəsələlərihəlledin.1. Səmayəxanım2tortunxəmirinə300qyağqatıb.O,xəmirə
neçəqramazyağqatıb?2. 3xörəkqaşığıxamatəxminən60q-dır.2tortacəmineçəqram
xamalazımdır?3. Səmayəxanım500qqozləpəsialıb.O,2tortbişirsə,nəqədər
ləpəartıqqalacaq?Müxtəlifməsələlərqurunvəşifahitəqdimedin.
Tutumunölçülməsi
Litr,millilitrÖyrənmə
millilitr→ml1l=1000ml
Millilitrlitrdənkiçikölçüvahididir.1çayqaşığınıntutumutəxminən5ml-dir.1stəkansutəxminən200ml-dir.500mlyarımlitrdir.1.Şəkildətəsvirolunanlarauyğuntutumuseçin.
2.Tutumulitrvəmillilitrləölçülənəşyalarıseçin,adlarını2sütundayazın.Busiyahıyabirneçəəşyaadıəlavəedin.Qazan,boşqab,nəlbəki,şpris,pipet,vedrə,vanna,ləyən3.Tutumlarımüqayisəedin.
4.4nəfərlikşorbayatökülənsutəxminənnəqədərolabilər?
5.Qabdakı1l
süddən2stəkanişləndi.Stəkanıntutumu250ml-dir.Qabdaneçəmillilitrsüdqaldı?
3l250ml1000ml1l500ml300ml
600l1000ml5l50l750ml250ml
a)10lb)50ml
c)1l
Tutumunölçülməsi
Məsələhəlli1.1litrlikqazanatutumu200mlolanqablaneçədəfəsutöksənizdolar?Buqazanı250ml,500ml-likqablarlaneçədəfəyədoldurmaqolar?2.Ölçüləriyüzlüklərəqədəryuvarlaqlaşdırın.Təxminənyarımlitrolanlarıbirsütunda,1litrolanlarıisədigərsütundayazın.950ml,475ml,420ml,480ml,419ml,795ml,970ml,910ml,899ml,495ml,999ml,370ml,680ml,960ml,450ml3.Barqrafhəftəərzindəbirailəninişlətdiyisuyunmiqdarınıgöstərir.Məlumatlarıaraşdırın,suallaracavabyazın.
1. Hansıgünlərdə150l-dənçox,200l-dənazsuişlədilib?Bugünlərdəcəmineçəlitrsuişlədilib?
2. Bazarertəsiişlədilənsuyunmiqdarıbazargünüişlədilənsuyunmiqdarındantəxminənneçəlitrazdır?
3. Hansıgünlərdətəxminən150lsuişlədilib?4. Ənazsuhansıgündəişlədilib?Ənçoxsuhansıgündəişlədilib
Bugünlərdəişlənənsumiqdarınınfərqitəxminənneçəlitrdir?5. Uzunmüddətlitapşırıq
Böyüklərinköməyiləevinizdəgündəliksusərfininmiqdarınıtəxminimüəyyənedin.Birhəftədəişlətdiyinizsuyunmiqdarınagörəbarqrafqurun.
Saat
Tamsaat,yarımsaat,15dəqiqədəqiqliyiiləvaxt1.Saatlarauyğunvaxtıyazın.
2.
Verilişlər Başlanır
Bədiifilm“Sehrlixalat” 15:30
“Rənglərdünyası” 17:45
Sənədlifilm“MilliQəhrəmanlar”
18:45
Cizgifilmi 19:30
Gəncifaçılarınkonserti
19:45
Cədvəldəbirneçəteleviziyaverilişlərininbaşlanmavaxtıgöstərilmişdir.Cədvələgörəsuallaracavabyazınvə1məsələqurun.1. Saatlarhansıverilişlərinvaxtınıgöstərir?
2. Familsaat18:30-datelevizoruaçdı.O,milliqəhrəmanlarhaqqındasənədlifilməbaxmaqistəyirdi.Filminbaşlanmasına
neçədəqiqəqalırdı?3. Gəncifaçılarınkonserticizgifilmindənneçədəqiqəsonra
başlayır?3.Saat16:00-ahansıhaldadahaazvaxtqalıb:-saat15:15-də,yoxsasaat15:45-də?4.Gününmüxtəlifvaxtlarınırəqəmlərləyazın.-səhərsaatsəkkizəonbeşdəqiqəişləmiş;-gündüzsaatonikitamam;-gündüzsaatdördünyarısı;-axşamsaataltıyaonbeşdəqiqəqalmış;-axşamsaatdoqquzunyarısı;-gecəsaatikiyəonbeşdəqiqəişləmiş.5.Zərifəməktəbdənevəsaat12:25-dəgəldi.Yarımsaatsonraqardaşıgəldi.Zərifəninqardaşıevəsaatneçədəgəldi?
Saat
5dəqiqədəqiqliyiiləvaxt1.Saatneçədir?Gününvaxtınauyğunyazın.
07:10vəya19:102.Hansıvaxtıgöstərənsaatşəkliverilməmişdir.Buvaxtauyğunşəklidəftərinizdəçəkin.
3.Toğruluntardərsigündüzsaat3-dəbaşlanır.Həminvaxtsaat14:30-ayaxındır,yoxsa14:45-ə?4.Saat20:40-ıgöstərir.Neçədəqiqədənsonraaxşamsaatdoqquzolacaq?5.Kəmaləaxşam7-yə20dəqiqəişləmişhavalimanındaolmalıdır.Havalimanınagetməküçüntaksisifarişedərkənvaxtıbelədeyir:Mən19:20-dəhavalimanındaolmalıyam.Kəmaləninsəhvinədədir?6.
Saatıngöstərdiyivaxtdan25dəqiqəəvvəlkivə25dəqiqəsonrakıvaxtlarıyazın.7.1. Hərbirsaatıngöstərdiyivaxtısöyləyin.2. Hərbirsaatüzərindəəqrəblərinəmələgətirdiyibucaqların
22:3513:1019:2020:20
növünüsöyləyin.
Məsələhəlli
Vaxtmüddəti1.Nəqədərvaxtkeçdi?
2.Vaxtımüəyyənedin.
3.
Emilyuxudanoyandı.O,yuyunub-geyinməyə30dəqiqə,səhəryeməyinəisə15dəqiqəvaxtsərfetdi.O,evdənçıxanda8-ə15dəqiqəqalmışdı.Emilyuxudannəvaxtoyanmışdı?4.Əlibirgünlükişlərinicədvəldəgöstərildiyikimiplanlaşdırıb.Cədvələgörəsuallaracavabverin.1
İşlər Vaxt
Həyətdəoynayacağam 13:00-14:00
Dostumiləgörüşəcəyəm 14:20-15:00
1)16:30-dan17:45-əqədər2)14:25-dən15:30-aqədər3)18:15-dən20:20-yəqədər4)12:00-dan16:30-aqədər
1)14:20-dən40dəqiqəəvvəl2)15:35-dən15dəqiqəəvvəl3)14:35-dən45dəqiqəsonra4)14:20-dən40dəqiqəsonra
Dərslərimiöyrənəcəyəm 15:25-17:00
Şamyeməyiyeyəcəyəm 18:00-18:30
Atamlaşahmatoynayacağam
19:00-20:00
Kinoyabaxacağam 20:15-21:05
1. Əlidostuiləşamyeməyindənəvvəlgörüşəcək,yoxsasonra?2. Əligündüzsaat3-dənaxşamsaat8-əqədərhansıişləri
planlaşdırıb?3. “Əlidərslərinisaat5-dənsonraöyrənəcək”fikridoğrudurmu?
Məsələhəlli
Vaxtıplanlaşdırma1.
Cədvəldəbazargünüzooparkdakeçiriləcəkşou-əyləncələrinvaxtıverilmişdir.Cədvələgörəməsələlərihəlledin.1. Üçüncüsinifşagirdlərisaat12-dəzooparkagələcəkvə2saat
buradaolacaqlar.Üçüncülərhansışoularabaxabilərlər?2. Hansışouyarımsaatdavamedir?3. Şir-şoununqurtarmasıiləayı-şoununbaşlanmasıarasındanə
qədərvaxtvar?4. Həsəngilinailəsigündüz2-ninyarısızooparkagəldilər.Buvaxta
uyğunəntezbaşlayanşouhansıdır?2.ŞəhlaxanımYevlaxdayaşayır.O,Ağcabədidəyaşayananasınabaşçəkməlidir.Şəhlaxanımevdənsəhərsaat10-dansonraçıxabilər.Ammagünortasaat1-əqədərAğcabədidəolmalıdır.AvtobusunhərəkətqrafikinəgörəŞəhlaxanımhansıreysləyoladüşməlidir?
3.Aşağıdakısaatlardanhansı19:35-dənyarımsaatsonrakıvaxtıgöstərir?
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Qiyməti25manatolanayaqqabıüçünalıcıkassayaiki20manatlıqverdi.Kassiralıcıyaneçəmanatqaytarmalıdır?2.Tapşırıqlarıyerinəyetirin.
3.Saatneçədir?
4.Dərzi4mparçanın1m20sm-dənşalvar,1m50sm-dənisəpencəktikdi.Nəqədərparçaqaldı?5.1kqyağın100q-ıtortunxəmirinə,200q-ıkreminə,yarımkiloqramıisəfəsəliyəişləndi.Nəqədəryağqaldı?6.Birailəhəftədəyarımlitrzeytunyağıişlədir.3litrzeytunyağınıbuailəneçəhəftəyəişlədər?7.Perimetri56molandüzbucaqlışəklindəbağıneni7m-dir.Bağınuzunluğunutapın.8.Dülgərbirpəncərəninçərçivəsiüçün4m60smuzunluğundataxtaişlətdi.Dülgər18metrtaxtadanənçoxuneçəçərçivədüzəldəbilər?Sonuncuçərçivəüçünnəqədərtaxtaçatmaz?Məsələnicədvəlqurmaqlahəlledin.
Əlavəedin,10manatolsun!2manat40qəpik8manat25qəpik3manat55qəpik
Çıxın,5manatqalsın!5manat80qəpik9manat60qəpik12manat5qəpik
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Dəftərinizdəverilmişuzunluqlardaparçalarçəkin.
2.Verilmişuzunluqlarınənböyüyüiləənkiçiyinin
fərqinitapın.2m,350sm,45dm,1m40sm
3.1. Perimetri40molankvadratformalıbirsahəninhərtərəfinin
uzunluğunu2martırdılar.Yenialınansahəninperimetrinitapın.2. Düzbucaqlıformadasahəninenini3martırsalar,onunperimetri
neçəmetrartar?
4.3qabdacəmineçəmillilitrsuvar?Dəftərinizdəsuyunümumimiqdarınıgöstərənşəkliçəkin.
5.1. Bağdakıbiralmaağacından120kq,digərindənisəbundan35kq
azalmayığıldı.İkiağacdancəmineçəkiloqramalmayığıldı?Məsələninhəllinəuyğunifadəniyazın.
2. (200+40)-100ifadəsinəaida)kütləvahidləriilə;b)tutumvahidləriiləifadəolunmuşməsələlərqurun.
6.Məsələlərihəlledin.1. VaqifinyaşıSəmədinyaşınınyarısıqədərdir.İndiSəmədin20yaşı
varsa,Vaqifinneçəyaşıvar?2. Samirin4yaşıolandaatasıondan7dəfəböyükidi.İndiSamirin7
yaşıvar.Samirinatasınınneçəyaşıvar?
1)1dm5sm
2)12sm 3)50mm
Qiymətləndirmə1.Hansıvahidlərləölçülür?.
2.Nəqədərvaxtkeçdi?-14:20-dən18:20-yəqədər-16:30-dan17:40-aqədərr-20:00-dan21:25-əqədər-12:40-dan13:50-yəqədər3.Gülüsuvarmaqüçüntəxminən1lsulazımdır.Sumiqdarlarındanhansıbunauyğundur?
4.Qablarınhərbirində3lsuvar.Hansıqabdasuyunsəviyyəsidahahündürdür?
5.Tapşırıqlarıyerinəyetirin.-Qozləpəsinin250q-ı2manatdırsa,yarımkiloqramləpəüçünalıcıneçəmanatödəməlidir?-6mparçadan4m80smişləndi.Nəqədərparçaqaldı?-Xəritəninmiqyasınagörə1mm100kmməsafəyəbərabərdir.Xəritəüzərində5mmməsafəreallıqdaneçəkilometrdir?
6.Tamamlayın.
1)vedrədəkisuyunmiqdarı3)1köynəyəişlədilənparça
2)vedrədəkialmanınmiqdarı3)gözətöküləndərmanınmiqdarı
a)397ml b)499ml c)985ml
1metrə:20sm2dm8sm250mm35sm8mm
1kiloqrama:200q455q670q187q
1litrə:250ml340ml485ml347ml
Vurmavəbölməvərdişləri
10-luqlarvə100-lüklərüzərindəvurmavəbölmə
Öyrənmə
Vurmacədvəlindənistifadəedərək10-luqlarvə100-lüklərüzərindəvurmavəbölməəməlləriniasanlıqlayerinəyetirəbilərsiniz.
1.Hasilihesablayın.
2.Qismətihesablayın.
3.Hasilihesablayın.
4.Qismətihesablayın.
5.
4x20=4x2onl.=8onl.=804x200=4x2yüzl.=8yüzl.=800
80:4=8onl.:4=2onl.=20800:4=8yüzl.:4=2yüzl.=200
3x23x203x200
3x33x303x300
2x42x402x400
2x52x502x500
2:220:2200:2
8:480:4800:4
6:260:2600:2
9:390:3900:3
7x805x406x30
4x2002x3003x100
9x208x809x60
56:8560:864:8640:8
27:3270:318:3180:3
42:7420:749:7490:7
54:9540:963:9630:9
600:3qisməti300:3qismətindənneçədəfəböyükdür?
Vurmavərdişləri
ÖyrənməModeldəcəmineçədairəvar?Dairələrinümumisayınımüxtəlifcürtapmaqolar:1. 5cərgəninhərbirində7qırmızıvə6sarıdairə
Cəmi:5x(7+6)2. 5cərgəninhərbirində7qırmızıdairəvə5cərgəninhərbirində6
sarıdairəCəmi:5x7+5x6=655x(7+6)=5x7+5x6=65(7+6)x5=7x5+6x5=65
Ədədicəməvəyacəmiədədəvurarkəntoplananlarınhərbirinihəminədədəvurmaqvəalınanhasilləritoplamaqolar.1.Əməllərinümunəyəuyğunyerinəyetirin.
2.Kublarınümumisayınıifadəedənvurmaəməliniyazınvəədədincəməvurulmasıqaydasındanistifadəetməkləyerinəyetirin.
3.Vurmaəməllərininümunəyəuyğunyerinəyetirin.3x53=3x(50+3)=3x50+3x3=150+9=159
4.Birkiloqramyağ5manat,bir
kiloqramətisə7manatdır.Səmayəxala3kqyağ,3kqətaldı.O,buərzaqlarüçünneçəmanatödəməlidir?Məsələniikiüsullahəlledin.1
4x(7+8)=4x7+4x8=28+32=604x(7+8)=4x15=60
6x(7+9)3x(8+4)7x(6+5)
(20+1)x3(30+2)x4(50+5)x2
3x532x875x34
3x482x644x83
5x263x714x46
5.14x8hasiliniaşağıdakıifadələrdənhansıiləəvəzetməkolar?a)9x8+5x8
b)7x8+5x8
b)10+4x8
VurmavərdişləriÖyrənməDairələrinümumisayınıcədvəltərtibetməklətapaq:
1.Vurmaəməllərininümunəyəuyğuncədvəlqurmaqlayerinəyetirin.
2.Vurmaəməllərinicədvəlqurmaqla
yerinəyetirin.
3.Vurmaəməllərini
nümunəyəuyğunyerinəyetirin.4.İfadələri
qarşılaşdırınvənümunədəkiqaydailəyazın.
45x5=(40+5)x5=40x5+5x5=200+25=225
5.Məsələniikiüsullahəlledin.1. Vasifyeşikdəkişirəqutularınısayır.Yeşikdə8cərgəqutuvar.O
deyirki,cərgələrinhərbirinə1qutudaəlavəedilsə,hərcərgədə30qutuolar.Vasifinsaydığıandayeşikdəcəmineçəqutuvaridi?
2. Birqutuda20karandaşvar.Onlardan2-siqara,qalanlarıisəmüxtəlifrəngdədir.4beləqutudamüxtəlifrənglineçəkarandaşvar?
Cədvəlinqurulmaqaydasınıaraşdıraq.
6x12=12x6=72
12x635x525x8
3x464x758x23
2x247=247x2=494
247x2214x4325x3
3x1674x1852x354
3x1254x2332x410
3x2142x4354x198
TezvurmavərdişləriÖyrənmə5x19vəya19x5hasiliniəlverişliüsullahesablayarkənfərqinədədəvurulmasıqaydasındanistifadəetməkolar:Fərqiədədəvəyaədədifərqəvurarkənazalamvəçıxılamhəminədədəvurmaqvəalınanhasilləriçıxmaqolar.
19=20-15x19=5x(20-1)=5x20-5x1=919x5=(20-1)x5=20x5-1x5=951.Tezhesablamaüsulundanistifadəetməkləyerinəyetirin.4x49=4x(50-1)=4x50-4x1=200-4=196
2.Tezhesablamaüsulundan
istifadəetməkləyerinəyetirin.
3.Birmisalın
həllindənistifadəedərəkdigərinihəlledin.4.İfadələri
qarşılaşdırın.Nümunədəverildiyikimiyerinəyetirin6x49=6x40+6x9=6x50-6=294
5.Yeniçapdançıxannağıllarkitabınınqiyməti4manatdır.Mağazada1-cihəftə58,2-cihəftə57,3-cühəftə60nağılkitabısatıldı.3-cühəftəsatılankitabdanəldəolunanpulunmiqdarınıtapın.Cavabdanistifadə
7x895x688x29
39x348x679x7
5x784x999x39
2x3983x299
199x4298x3
5x1993x198
4x568x56
3x486x48
77x277x4
edərək1-civə2-cihəftələrdəsatılankitablardanəldəolunanpulunmiqdarınışifahihesablayın.Həlliniziizahedin.
BölməvərdişləriÖyrənməBirağacdan28kq,digərindənisə20kqalmayığdılar.Yığılanalmalarıhərbirində4kqolmaqlasəbətlərəqablaşdırdılar.Neçəsəbətdənistifadəolundu?Səbətlərinsayınımüxtəlifüsullarlatapmaqolar.1-ciüsul:(28+20):42-ciüsul:28:4+20:4Deməli,(28+20):4=28:4+20:4=7+5=12Cəmiədədəbölərkəntoplananlarınhərbirinihəminədədəbölmək(əgərmümkünsə),alınanqismətləritoplamaqolar.1.Bölünənieləikiəlverişlitoplananıncəmişəklindəyazınki,bölməəməliniasanyerinəyetirməkmümkünolsun.84:4=(80+4):4=80:4+4:4=20+1=21
2.“Sonu0və5-ləbitənədədlər5-əqalıqsızbölünürlər”,şərtinəgörə5-əbölünənləriseçinvəikiəlverişlitoplananıncəmişəklindəifadəetməkləqismətitapın.
90,75,83,92,55,85,803.Salonda6nəfərlikdairəvi,4nəfərlikkvadratformadamasalarvar.Hərbirindəeynisaydaolmaqladairəvimasalarda72nəfər,kvadratformalılardaisə52nəfərəyləşib.Salondacəmineçəmasavar?4.Bölünənieləikiəlverişlitoplananıncəmişəklindəyazınki,bölməəməliniasanyerinəyetirməkmümkünolsun.126:3=(120+6):3=120:3+6:3=40+2=42
5.Yazılıhesablamalaraparmadan
müqayisəedin.Birnümunədəsizəlavəedin.
36:348:469:3
88:439:355:5
64:260:546:2
77:788:866:6
126:3216:3273:3219:3
164:4248:4368:4128:4
225:5145:5315:5425:5
144:3144:6128:2128:8
376:4376:8225:3225:9
Tezbölməvərdişləri1.Bölünəniikiəlverişlitoplananıncəmişəklindəeləyazınki,bölməəməliniasanyerinəyetirməkmümkünolsun.Həlliniziyoxlayın.648:8=(640+8):8=640:8+8:8=80+1=81Yoxlama:81x8=(80+1)x8=80x8+1x8=640+8=648
2.Xanalaraeləədədləryazınki,
bərabərlikdoğruolsun.3.Hərsütundakımisallarınqanunauyğunluğunu
araşdırın.Birmisalqrupuəlavəedin.4.9-la25arasındakı
ədədlərdən3-əvə2-yəqalıqsızbölünənədədləriseçinvəVenndiaqramındayerləşdirin.Venndiaqramınıdəftərinizdəçəkin.
5.56manatpuləvvəlcə2nəfərarasındabərabərbölündü.Sonraisəonlardanhərbiriözpulunu4nəfərarasındabərabərböldü.Hərəyəneçəmanatdüşdü?6.Vasif7x39hasiliniaşağıdakıkimihesablayıb:
7x40-1=280-1=279
Vasifinsəhvinədədir?Fikirləriniziyazın.
648:8445:5728:8
819:9124:2306:3
208:4488:8159:3
30:3=60:24:8=12:36:4=72:80:10=:5
400:2=800:240:4=480:360:3=720:120:4=:8
96:848:424:2
88:844:422:2
72:836:418:2
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Şifahihəlledin.
2.Cədvəlləridəftərinizdədoldurunvəuyğunvurmaəməliniyazın.
3.Valehdayıbağdan48kqağ,80kqqaraüzümdərdi.O,üzümlərihərbirində8kqolmaqlayeşiklərəyığıb,satışüçünhazırladı.Valehdayısatışüçünneçəyeşiküzümhazırladı?Məsələniikiüsüllahəlledin.4.Mərtəbəqiymətlərinincəminəvurmaqlahesablayın.3x83=3x(80+3)=3x80+3x3=249
5.İfadələriqarşılaşdırmaqla
hasilləritapın.4x146=400+160+24=584
6.Bölünəniikiəlverişlitoplananlaəvəzetməkləqismətitapın.1)78:3=(60+18):3=60:3+18:3=20+6=26
70:7700:7
18:3180:3
20x4200x4
30x3300x3
3x834x192x44
5x246x187x34
3x498x366x29
7x388x277x19
70+63210+56160+56
78:384:696:4
57:376:485:5
92:475:566:6
İkirəqəmliədədibirrəqəmliədədəvurma
SütunşəklindəvurmaÖyrənmə67x2Vurmaəməlinətəkliklərmərtəbəsindənbaşlayırlar.
1.Sütunşəklindəyazmaqlahasilihesablayın.
2.Kublarınümumisayınıvurmaəməlininköməyilətapın.
3.Hasilitapın.
4.Vaqifhərgünişəgedəndəikiavtobusaminir.Avtobuslardanbirindəgedişhaqqı15qəpik,digərində20qəpikdir.Vaqif5günərzindəişəgedib-gəlməyənəqədərpulxərcləyir?Məsələyəuyğunifadəqurun.5.Tərəvəzdükanınınsahibi1yeşikalmanı12manataalıb17manatasatır.Budükanda8yeşikalmasatılarsa,neçəmanatgəlirəldəedilər?Məsələnimüxtəlifüsullarlahəlledin.
1. Təkliklər2-yəvurulur.2x7təkl.=14təkl.14təkl.=1onl.+4təkl.Hasil134alındı. 2. Onluqlar2-yəvurulur.
2x6onl.=12onl.1onl.+12onl.=13onl.Hasil134alındı.
24x318x3
58x423x4
36x249x2
23x764x7
6.+3= və -2=10olarsa,aşağıdakılardanhansısəhvdir?
a) =12 b) x =100
c) =9
Üçrəqəmliədədibirrəqəmliədədəvurma
SütunşəklindəvurmaÖyrənmə146x4Vurmaəməlinətəkliklərmərtəbəsindənbaşlayırlar.
1.Hasilləritapın.
2.Elnarəhərgün2stəkansüdiçir.BuhesablaElnarəoktyabr,noyabr,dekabr,yanvaraylarıərzindəcəmineçəstəkansüdiçər?3.Kitabiarmmətnivəşəkiiiəriəvvəicəkompyuterdəyığıiırvəsəhifəiənir.Sonramətbəədəçapmaşıniarıvasitəsiiənüsxəiəriçoxaidıiır.Solmazkompyuterdənəşrəhazırlananyenikitabınhəftədə124səhifəmətniniyığır.O,4həftədəneçəsəhifəmətnyığabilər?4.Namiqmüəlliminişyeriiləeviarasındakıməsafə145m-dir.Namiqmüəllim3dəfəişəgedib-gəldikdə,neçəmetryolgetmişolar?5.Hasilləritapın.
1.Təkliklər4-əvurulur.4x6təki.=24təki.24təki.=2oni.+4təki.
Təkliklərtəkliklərmərtəbəsindəyazılır.Onluqlaryaddasaxlanılır.
Hasil584alındı.
2.Oniuqiar4-əvuruiur.Alınanonluqlarayaddasaxlanılanonluqlarəlavəedilir.4x4onl.=16onl.2onl.+16onl.=18onl.18onl.=1yüzl.+8onl.
3.Yüzlüklər4-əvurulur.Alınanyüzlüklərəyaddasaxlanılanyüzlüklərəlavəedilir.4x1yüzl.=4yüzl.1yüzl.+4yüzl.=5yüzl.Yüzlükləryüzlüklərmərtəbəsindəyazılır.
6.İkimisalarasındakıoxşarvəfərqlicəhətlərisöyləyin,hasilləritapın.
İkirəqəmliədədibirrəqəmliədədəbölməÖyrənmə87:3
Yaddasaxlayın!2-yə,3-ə,5-əbölünməəlamətləri:1.Cütədədlər2-yəqalıqsızbölünür.2.Rəqəmləricəmi3-əqalıqsızbölünənədədlər3-əqalıqsızbölünür.Məsələn,342ədədində3+4+2=9alınırvə9ədədi3-əqalıqsızbölünür.Deməli,342ədədidə3-əqalıqsızbölünür.443ədədində4+4+3=11alınırvə11ədədi3-əqalıqlıbölünür.Deməli,443ədədi3-əqalıqlıbölünür.3.Sonu5vəya0iləbitənədədlər5-əqalıqsızbölünür.1.Sütunşəklindəyazmaqlaqismətitapın.
2.Qalıqsızbölməəməllərini
seçibsütunşəklindəyazmaqlayerinəyetirin.
3.Novruzbayramı
qabağı39nəfərqəsəbədəaparılantəmizlik
Bölməəməlinəənyüksəkmərtəbədənbaşlayırlar.1.Onluqlarbölünür:8onluq3-əbölünür,qismətə2yazılır.Qalıqhesablanır:2x3=6,8—6=2.Deməli,2onluqqaldı.
2Təkliklərbölünür:Qalıqdakı2onluğa,yəni20təkliyə7təklikəlavəedilir:27təklikalınır.27:3=9,qismətə9yazılır.Qalıqhesablanır:9x3=27,27—27=0.Qismətdə29alındı. Qalıq0-dır.
1. 48:264:269:393:3
84:448:455:566:6
2. 52:445:356:472:6
38:254:365:584:6
52:235:375:5
57:343:384:3
49:281:390:5
65:587:376:2
vəyaşıllaşdırmaişlərindəkönüllüiştirakedirdi.Onlarbərabərsaydaolmaqla3qrupabölünübişləyirdilər.Hərqrupdaneçəkönüllüişləyirdi?4.Dayanacaqda72minikmaşını,minikmaşınından3dəfəazyükmaşınıvaridi.Günortayaqədərmaşınlarınyarısıgetdi.Dayanacaqdaneçəmaşınqaldı?
İkirəqəmliədədibirrəqəmliədədəbölmə1.Bölməəməlinisütunşəklindəyazmaqlayerinəyetirin.
2.Nərminvelosipedalmaqistəyir.Velosipedinqiyməti85manatdır.Nərmininisə20manatpuluvar.ƏgərNərminhərhəftəatasından5manatalarsa,velosipedinpulununeçəhəftəyəyığabilər?Məsələnimüxtəlifüsullarlahəlledin.3.Eynifiqureyniədədigöstərir.Fiqurlarauyğunədədləritapınvəhesablayın.
4.3-əqalıqsızbölünənədədləriseçinvəbölməəməliniyerinəyetirin.
45,35,36,51,63,46,73,84,79,995.Cədvəldə1iyun-UşaqlarıMüdafiəGününəhəsrolunmuşbayramdaiştirakedəcəkşagirdlərinsayıverilmişdir.Cədvələgörəməsələlərihəlledin.
1. 1-cisinifşagirdlərihərbirində5nəfərolanqruplarlaşeir,mahnı
46:284:378:275:3
45:364:475:596:6
54:357:358:282:2
56:468:476:484:4
söyləyəcək,səhnəciklərtəqdimedəcəklər.Birincilərneçəqrupabölünəcəklər?
2. 2-cisinifşagirdləri4bərabərqrupabölünərəkmüxtəlifidmannömrələrigöstərəcəklər.Hərqrupdaneçənəfərolacaq?
3. 3-cüsinifşagirdlərininyarısırəqs,yarısıisəhərbiri9nəfərdənibarətqruplarlabədiigimnastikanömrələrinümayişetdirəcək.1. Üçüncülərdənneçənəfərirəqsedəcək?2. Neçəqrupbədiigimnastikanömrələrigöstərəcək?
ÜçrəqəmliədədibirrəqəmliədədəbölməÖyrənmə369:3MərtəbəvahidlərisayınınqalıqsızbölündüyühalBölməəməlinəənyüksəkmərtəbədənbaşlayırlar.
1.Yüzlüklərbölünür:3yüzl.:3=1yüzl.qismətə1yazılırqalıqhesablanır,qalıq0-dır.
2.Onluqlarbölünür:6onl.:3=2onl.qismətə2yazılır,qalıqhesablanır,qalıq0-dır.
3.Təkliklərbölünür:9təkl.:3=3təkl.qismətə3yazılırqalıqhesablanır,qalıq0-dır.Qismətdə123alınır.
1.Qismətitapın.
2.2-yə,3-ə,5-əbölünməəlamətlərindən
istifadəetməkləqalıqsızbölməyəaidmisallarıseçinvəhəlledin.
3.Mağazanınanbarına1-cigün236kq,2-cigünisə248kqkartofqəbuledildi.Qəbuledilmişkartofhərbirində4kqolmaqlatorbalarayığıldı.Neçətorbalazımoldu?4.Şifahihəlledin.
336:3448:4628:2693:3
555:5444:4222:2333:3
248:2488:4963:3264:2
338:3661:5428:2
565:5366:3364:3
831:3443:2555:5
800:2500:5600:3
5.Nəsib120-dəniyirmi-iyirmi
geriyəsayır.O,sıfıraqədərneçəədədsadalayacaq?Busualıncavabınıbölməəməliilənecətapmaqolar?
600:3240:8630:9
720:8360:4540:6
480:6810:9560:7
ÜçrəqəmliədədibirrəqəmliədədəbölməÖyrənmə536:4MərtəbəvahidlərisayınınqalıqlıbölündüyühalBölməəməlinəənyüksəkmərtəbədənbaşlayırlar.
1.Yüzlüklərbölünür:5ədədi4-əbölünür.Qismətə1yazılır.Qalıqhesablanır:1x4=4,5-4=1(yüzlük)
2.Onluqlarbölünür:Qalıqdakı1yüzlük10onluqdur,daha3onluqonunüzərinəəlavəedilir:13onluq4-əbölünür.Qismətə3yazılır.Qalıqhesablanır:3x4=12,13-12=1(onluq)
3.Təkliklərbölünür:Qalıqdakı1onluğun-10təkliyinüzərinə6təklikəlavəedilir,16alınır.
16:4=4.Qismətə4yazılır.Qalıqhesablanır:4x4=16,16_16=0.Qalıq0-dır.Qismətdə134alınır.
1.Qismətitapın.
2.Məsələlərihəlledin.
1. Kvadratşəkillibağınperimetri624metrdir.Bağınbirtərəfininuzunluğuneçəmetrdir?
2. Bitkiyağlarıistehsaledənmüəssisədə684lyağınyarısı2litrlik,yarısıisə3litrlikqablaradolduruldu.Neçəqablazımoldu?
3. Metronun“MemarƏcəmi”stansiyasındanhər3dəqiqədənbirqatarkeçir.1saat15dəqiqəərzindəbustansiyadanneçəqatarkeçər?
462:3474:3459:3441:3
538:2346:2338:2556:2
456:4524:4612:4732:4
3.SahibvəYusifinbirlikdə6manat75qəpikpuluvar.YusifinpuluSahibinpulundan4dəfəazdır.Onlarınhərbirininnəqədərpuluvar?4.Hesablayın.
1. 331ədədini3dəfəartırsanız,hasilneçəolar?2. 442ədədini2dəfəazaltsanız,qismətneçəolar?
Hasilivəqismətitəxminihesablayın1.Birincivuruğuonluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırmaqlahasilitəxminitapın.
2.Bölünənionluqlara
qədəryuvarlaqlaşdırmaqlaqismətitəxminitapın.
3.Yüzlüklərəqədər
yuvarlaqlaşdırmaqlahasilitəxminitapın.
4.Onluqlaraqədər
yuvarlaqlaşdırmaqlatəxminihesablayınvəmüqayisəedin.(>,<,=)5.Birağacdan39kq,digərağacdanisə46kqalmadərildi.
Almalarhərbirindəeynimiqdardaolmaqla5yeşiyəyığıldı.Həryeşikdətəxminənnəqədəralmaoldu?6.Yükmaşınıeynisürətləhərəkətedərək5saata245kmyolqətetdi.1. Yükmaşını1saataneçəkilometryolqətetdi?2. Buməsələnincavabınagörə“Yükmaşınıbirsaatdatəxminən40
kmyolqətetdi”ifadəsidoğrudurmu?
48x3≈50x3≈150 48x321x478x3
62x458x657x2
21x581x368x7
89:584:258:467:7
238:4637:8813:9142:7
554:5441:4348:7237:6
127x2304x3198x4
228x4279x3473x2
367x2221x3189x4
61x5 28x3229x3 178x3175x4 127x4
154:3 60238:4 7067:5 20
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Mərtəbəvahidlərininsayıqalıqsızbölünənlərisətirşəklində,qalıqlıbölünənləriisəsütunşəklindəyazmaqlabölməəməlləriniyerinəyetirin.
2.Birədədi2dəfəartırıb,alınanhasili3dəfəazaltdıqdaqismət32olur.Bu,hansıədəddir?Əməllərardıcıllığınısxemləgöstərin.3.Onluqlarmərtəbəsi2olan,500-dənböyük,5-əqalıqsızbölünənneçəüçrəqəmliədədvar?Buədədləri5-əbölünməəlamətinəuyğunmüəyyənedin.4.Qismətitapın.
5.Bölməəməlləriniyerinəyetirinvəhəlliniyoxlayın.
6.Sualişarəsininyerindəkiədədiəlverişliüsullatapınvəhasili
hesablayın.
7.Metrostansiyasındaqoyulmuşturniketdən(elektronkeçidqurğusundan)hər5saniyədəbirsərnişinkeçir.1dəqiqə35saniyədəturniketdənneçəsərnişinkeçər?8.Tikişfabrikindəeni50sm,uzunluğu1molandüzbucaqlıformalısüfrələristehsalolunur.Süfrələrinkənarınalentdənhaşiyətikilir.435mlentneçəsüfrəninhaşiyəsinəçatar?
88:466:399:9
58:272:485:5
446:2666:3884:4
546:2534:3744:4
57:3357:3
52:4452:4
64:4464:4
90:5590:5
72:468:496:4
75:565:555:5
Qiymətləndirmə1.Aşağıdakımodellərəuyğunvurmaəməlləriyazınvəyerinəyetirin.
2.Cədvəlləridəftərinizdətamamlayınvəuyğunvurmaəməliniyazın.
3.Bölünənləriikiədədincəmişəklindəifadəetməkləbölməəməliniyerinəyetirin.
4.Məsələlərihəlledin.1. Düşərgədədincələn35şagirdinhərəsinəçaysüfrəsində1dilim
piroqverilməlidir.Birpiroq8bərabərdiliməbölünərsə,neçəpiroqbişirilməlidir?
2. Tədbirə43nəfərqonaqdəvətedilmişdir.Qonaqlarüçünhazırlanmışmasalar8nəfərlikdir.Onlarıyerləşdirməküçünneçəmasalazımdır?
5.Vurmaəməlləriniyerinəyetirin.
6.Bölməəməllərinisütunlayazmaqlayerinəyetirin.
7.3,7,8rəqəmlərininhərbirindənbirdəfəistifadəetməkləyazılan
56:442:3
57:398:7
176:4285:5
275:5168:4
495:3595:5
628:4286:2
548:2789:3
678:6459:3
bütünüçrəqəmliədədlərin3-əqalıqsızbölündüyünüsübutedin.Fikriniziyazın.
ƏməllərsırasıÖyrənməCəmineçəkvadratvar?
Mötərizəsizifadələrinqiymətinitaparkən,yazıldığısırailəsoldansağaəvvəlcəvurmavəyabölməəməlləri,sonraisətoplamavəyaçıxmaəməlləriyerinəyetirilir.
Mötərizəliifadələrdəəvvəlcəmötərizənindaxilindəkiəməlləryerinəyetirilirvəmötərizəsizifadəalınır.Qalanəməllərmötərizəsizifadələrdəolduğukimiyerinəyetirilir.1.Mötərizəlivəmötərizəsizifadələrinqiymətinitapınvəmüqayisəedin.
2.Düzbucaqlılarınsayınımüxtəlifcürhesablayın.
3.İfadələrinqiymətinitapın.
Mötərizəsizifadələr3+2x4=3+8=1111ədədiifadəninqiymətidir.
Mötərizəliifadələr3x(5+2)=3x7=2121ədədiifadəninqiymətidir.
5+4x108+2x75x4+366x7+18
(5+4)x10(8+2)x75x(4+36)6x(7+18)
24:6+236:6+330-27:366-42:6
24:(6+2)36:(6+3)(30-27):3(66-42):6
5x(75-70)8x(100-96)25:(35-30)42:(90-84)
3x(30-20)20+44):8(29+11):4(5+4)x10+30
156+24-55254-(7+2)x454:9x7-2572:8:3+20
Əməllərsirəsi1.Mötərizənieləyazınki,bərabərlikdoğruolsun.
2.Misallarıhəlledin.Onlarınnecətərtibolunduğubarədə
fikirlərinizisöyləyin.
3.Misallarıhəlledin.Misallardakıqanunauyğunluqlarıaraşdırın.
4.Suallaracavabverin.
-4x26hasili3x26hasilindənnəqədərböyükdür?-4x207hasiliniSeymur800+40+28=868kimihesablayıb.Onunsəhvinədədir?5.
Cədvəldəməktəbyeməkxanasındakıbəziqiymətlərverilmişdir.Cədvələgörəməsələlərihəlledin.1. 3şagirdhərəyə1buterbrodvə1fincankakaoaldı.Onlarcəmi
nəqədərpulödədilər?Məsələni2üsullahəlledin.2. Şagirdlərdənikisihərəyə1dilimtortvə1fincançayaldı.Üçüncü
9-5x10=4040-20x2=404+4x7=5610x9-6=84
200-119:9=9350-300:6=300540-440:4=430222-201:3=7
28+4:2(28+4):2
28-4:2(28-4):2
(128+4:2(128+4):2
128-4:2(128-4):2
0x9+11x9+212x9+3
1x8+112x8+2123x8+3
(18+19)x3(18+19)x6(18+19)x9
şagirdisəözünə1buterbrodaldı.Şagirdlərcəminəqədərpulödədilər?
Umumiləşdiricitapşırıqlar1.Qalıqlıbölməniyerinəyetirin.Həllindüzgünlüyünüyoxlayın.
2.Misallarıəvvəlcəmötərizəli,sonra
isəmötərizəsizhəlledin.3.îkincivuruğumərtəbəqiymətlərinincəmiiləifadəedin,hasilitapın.
4.Mötərizəliifadələryazmaqlapullarıhesablayın.
3x(20+10)=3x20+3x10=60+30=905.Onluqlaraqədəryuvarlaqlaşdırmaqlahasilitəxminihesablayınvəmüqayisəedin.
6.Nigar,MədinəvəZümrüdbacıdırlar.Nənəsionlara70qəpik,babasıisə80qəpikpulverdi.Bacılarpullarıözaralarındabərabərböldülər.Hərbacıyaneçəqəpikpuldüşdü?
13:427:565:8
36:544:845:7
84:956:673:8
(2+8)x7(11+4)x3(25+10):542:(7-4)
27:(3+6)(6+2)x9(60-10)x656:(8-4)
3x254x165x19
5x584x393x54
4x1232x2543x113
3x3114x1163x213
Məsələhəlli
Məsələninhəllinəuyğunəməlləriseçin1.3 sinfində24,3 sinfindəisə28şagirdvar.3-cülərqıştətiliniŞamaxıdakıməktəblidüşərgəsindəkeçirdilər.Hərotaqda4nəfərqalarsa,şagirdlərneçəotaqdayerləşərlər?2.SəbuhivəAslanınbirlikdə85DVD-sivar.31diskdəmacərafilmivar.QalanDVD-lərinyarısındafantastika,yarısındaisəcizgifilmləridir.OnlarınfantastikavəcizgifilmləriyazılmışDVD-lərininsayıneçədənədir?3.Kəriminternetilədostlarına8məktubgöndərdi,dostlarıisəona2dəfəçoxməktubgöndərdilər.О,daha7məktubdaailəsindənaldı.Kəriminelektronpoçtuna(e-mail)cəmineçəməktubdaxilolmuşdu?4.Klaviaturavəsiçanbirlikdəkompyuterinmonitorundan5dəfəucuzdur.Klaviatura18manat,siçanisə7manatdır.Monitorneçəyədir?5.Nəzakətxanımmeyvə-tərəvəzdükanından5kqçiyələkaldı.O,çiyələyinhərkiloqramıüçün2manat50qəpiködədi.Budükandabirgünəvvəlçiyələyinqiyməti2manatidi.Nəzakətxanımçiyələyibirgünəvvəlalsaydı,nəqədərpulaqənaətedərdi?6.Qafarəmiiqtisadçıdır.О,işiiləəlaqədar6pulluinternetsaytındanistifadəedir.İstifadəetdiyipulsuz(istifadəsiazad)saytlarınsayıisəbundan22ədədçoxdur.Qafarəmicəmineçəinternetsaytındanistifadəedir?
a b
Məsələhəlli
Məsələnişəkilçəkməkləhəlledin1.Ayan14muncuqdanboyunbağıdüzəldir.O,sapabirinciqırmızı,ikinciağ,üçüncüvədördüncüisəyaşılrənglimuncuqdüzdü.Ayanmuncuqlarıbuqaydailədüzməyidavametdirsə,boyunbağıdahərrəngdənneçəmuncuqolar?2.Gülnarəlindəkiipi4bərabərhissəyəböldü.Gülnaripineçədəfəkəsdi?3.Hasarınuzunluğu26m-dir.Hasarboyuhər4metrdənbireni1molandirəklərqoyulmuşdur.Hasardaneçədirəkvar?Şəklidəftərinizdətamamlayın.
4.Akif,Emil,SəbuhivəKənanbirsırayadüzülübuzunluğatullanmayarışındanövbələrinigözləyirlər.AkifsıradaEmilvəSəbuhininarasındadayanıb.AkifSəbuhidən,SəbuhiisəKənandanqabaqdadır.Sırada3-cükimdir?5.Masanınüzərindəüst-üstə4dərslikvar.“Riyaziyyat”və“Azərbaycandili”dərslikləri“Həyatbilgisi”dərsliyininüstündədir.“Azərbaycandili”dərsliyi“İnformatika”dərsliyininüstündədir.Ənüstdəkidərslikhansıdır?Sxemidəftərinizdətamamlayın.
Dəyişənliifadələr
FikrəuyğunriyaziifadəÖyrənməAşağıdakıcümlələrdəuşaqlarınpuluAytəninpuluiləmüqayisəolunur.Aytəninnəqədərpuluolduğubilinmir.Bupuluistədiyinizhərfləişarəedəbilərsiniz.Aytəninpulununhərfiiləişarəedinvəaşağıdakıfikirlərəuyğunriyaziifadəyazın.
ndəyişəndir.n+4,n-3,nx2,n:2ifadələridəyişəniolanifadələrdir.Dəyişənin,yənin-inqiymətindənasılıolaraqifadələrinqiymətidəyişir.n=8,n=10,n=16manatolduqdayuxarıdakıifadələrinqiymətinitapın.1.LaləninalmalarınınsayıElmanınalmalarınınsayından4dənəçoxdur.Elmanınalmalarınınsayınıahərfiiləişarəetsəniz,Laləninalmalarınınsayınınecətaparsınız?Uyğunifadəniyazın.a=5,a=7olduqdaLaləninalmalarınınsayıneçəolar?2.Sinifdəoğlanlarınsayıqızlarınsayından4nəfərazdır.Oğlanlarınsayınınhərfiiləişarəedin,qızlarınsayınauyğunriyaziifadəniyazın.n=10vən=12olarsa,qızlarınsayıneçəolar?3.n=50olduqdadairələrinyerinəuyğunmüqayisəişarəsiniyazın.
1)MehribanınpuluAytəninpulundan4manatçoxdur.Mehribanınpulu:n+4
2)AkifinpuluAytəninpulundan3manatazdır.Akifinpulu:n-3
3)SənanınpuluAytəninpulundan2dəfəçoxdur.Sənanınpulu:nx2vəya2xn
4)GünelinpuluAytəninpulundan2dəfəazdır.Günelinpulu:n:2
4.Fikrəuyğunifadəniseçin.a)b+51)b=11olarsa,ifadəninqiyməti3olar.a)b:42)b=16olarsa,ifadəninqiyməti4olar.a)b-83)b=5olarsa,ifadəninqiyməti10olar.
TənlikqurmaqlaməsələhəlliÖyrənmə
BabasıFidana12manatpulverdi.Fidanın20manatpuluoldu.Fidanınəvvəlcəneçəmanatpuluvaridi
“BabasıFidana12manatpulverdi”fikrinəuyğunriyaziifadəyazaq:Fidanınəvvəlkipulununhərfiiləişarəetsək,babası12manatverdikdənsonraonunpulununmiqdarın+12olar.Məsələninşərtindəhəmçininverilirki,Fidanın20manatpuluoldu.Deməli,həmn+12ifadəsi,həmdə20ədədiFidanınpulununmiqdarınıgöstərir.Onagörədən+12=20yazabilərik.Бщtənlikdir,buradanməchuldur.
n+12=20n=20-12n=8
Yoxlama:8+12=20,bərabərlikdoğrudur.Deməli,n=8tənliyinhəllidir.Məchuladətənxhərfiiləişarəedilirvə“iks”kimioxunur.
1.Fikrimdəbirədədtutmuşam.Buədəddən20çıxsanız,15alınar.Fikrimdətutduğumədədneçədir?Məsələnitənlikqurmaqlahəlledin.
2.Qabdakıalmaları5nəfərarasındabərabərböldülər.Hərbirinə4almadüşdü.Hansıtənliyihəlletsəniz,qabdakıalmalarınsayınıtaparsınız?
3.Məsələnitənlikqurmaqlahəlledin.Bidonda10lsüdvaridi.Nailəxanımbusüddənqoğalvəşəkərburabişirməküçünistifadəetdi.Bidonda3lsüdqaldı.Nailəxanımneçəlitrsüdişlətdi?4.Suallarauyğuntənliyiseçinvəhəlledin.Həllüsularınızıtəqdimedin.
24:х=6a)2-nihansıədədəvurduqda14alınar?
a)a-4=5 b)a:5=4 c)a+4=5
х-5=19b)24-ühansıədədəböldükdə6alınar?2xх=14c)Hansıədəddən5çıxdıqda19alınar?
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Tənliklərihəlledin.
2.Anbarda125kqarmudvar.Bu,anbardakıalmanınkütləsindən46
kqazdır.Anbardaneçəkiloqramalmavar?Almanınkütləsiniahərfiiləişarəedinvəməsələnitənlikqurmaqlahəlledin.Məsələyəaidneçətənlikqurmaqolar?3.Asif25manataayaqqabıaldıqdansonraonun8manatpuluqaldı.Asifinneçəmanatpuluvaridi?Məsələyəaidneçətənlikqurmaqolar?4.28idmançınıstadionaaparmaqüçünbirneçəmikroavtobuslazımdır.Birmikroavtobus7nəfərlikdir.İdmançılarıstadionaaparmaqüçünneçəmikroavtobuslazımdır?Hansıtənlikbuməsələninhəllinəuyğundeyil?
5.Almazdənizkənarındanbalıqqulağıyığdı.Yoldaonlardan5dənəsiniitirdi.Qalanbalıqqulaqlarınınsayınıhansıifadədüzgüngöstərir?Buradannəyigöstərir?
6.Tapşırıqlarıyerinəyetirin.1)a+30=200olduqda,a+50ifadəsininqiymətinitapın.2)b=40vəa=b-20olduqda,a+bifadəsininqiymətinitapın.3)b=12vəa=3xbolduqda,a-bifadəsininqiymətinitapın.
1)x+9=142)55+x=753)x-45=30
4)x-12=425)34-x=246)x+23=56
a)28:x=7 b)7xx=28 c)x+7=28
a)5xn b)5:n c)n-5 d)n+5
Qiymətləndirmə1.Əməlləriyerinəyetirin.
2.Qırmızıxananınyerindəhansıişarəolmalıdır?
3.
Xanalarınümumisayınıhansıifadədüzgüngöstərir?a)7+10x4b)7x(10+4)c)10x(7+4)4.Məsələlərihəlledin.1. KəmaləninMasallıdaçəkdiyişəkillərinsayıLerikdəçəkdiklərindən
12dənəçoxdur.VerilmişriyaziifadələrdənhansıKəmaləninMasallıdaçəkdiyişəkillərinsayınıgöstərir?lnəyigöstərir?l=20,l=25olduqdauyğunifadəninqiymətinihesablayın.
2. Kəmaləfotoaparatındakışəkillərdən17-niçapetdirdi.Onunfotoaparatındaçapolunmamış43şəkilqaldı.Aşağıdakıtənliklərdənhansınıhəlletsəniz,Kəmaləninfotoaparatındakışəkillərinümumisayınıtaparsınız?
5.Tənliklərihəll
edin.
76+45:9-7(80-36):4+164x9+7x666+(82-30):4
(180-70)x5350-250:5x227:3+4x85x(14+30)-21
50(10-5)=10 a)+ b)-c)x d):
a)l+23 b)l-12 c)l+12
a)m-17=43
b)m+17=43
c)mx3=60
x+57=6271-x=51
82-x=7027+x=35
x-31=20 x-300=500
Hissələr,kəsrlər
ÖyrənməDüzbucaqlı2bərabərhissəyəbölünmüş,1hissəsirənglənmişdir.“2bərabərhissədən1-i”ifadəsiriyaziolaraq kimiyazılırvə‘ikidəbir”kimioxunur.
kəsrində2ədədidüzbucaqlının2bərabərhissəyəbölündüyünü,1
ədədiisəbuhissələrdənbirinin,yənirənglihissəninsayınıgöstərir.1.Aşağıdakıfiqurlarınrənglihissələrinəuyğunkəsrləriyazın.
2.kəsriiləhansıfiqurunrənglihissəsiifadəolunabilər?
3.
Ədədoxuüzərində kəsrinəyigöstərir.Dəftərinizdəədədoxu
üzərində və kəsrlərinigöstərin.
4.
Dəftərinizdəeni3sm,uzunluğu6smolandüzbucaqlıçəkin.Düzbucaqlını3bərabərhissəyəbölün.Birhissəsinirəngləyin.Rənglihissəyəuyğunkəsriyazın.Şəkilüzərindəhərbirhissəninölçüləriniyazın.
Hissələr,kəsrlərÖyrənməDüzbucaqlı3bərabərhissəyəbölünmüşvəonun2hissəsirənglənmişdir.
Düzbucaqlınınrənglənmişhissəsinigöstərənkəsr kimiyazılırvə“üçdəiki”kimioxunur.
Düzbucaqlının (üçdəbirhissəsi)rənglənməmişdir.
1.Fiqurlarınrənglivərəngsizhissələrinəuyğunkəsrləriyazın.
2.Mahirəxanımdairəşəkillipiroqbişirdi.Piroqu8bərabərdiliməböldü.Dilimlərdən3-nünüstüqozlu,5-ninüstüisəcemlidir.Qozluvəcemlihissələrəuyğunkəsrləriyazın.Məsələninhəllinişəkilçəkməklətəqdimedin.3.Dəftərinizdə hissələrirənglənmişhəndəsifiqurlar
çəkin.4.Ədədoxuüzərindəparçanın hissələriniqeydedin.
5.Məsələlərisxeminköməyiləhəlledin.1.
Uzunluğu15molanlentin hissəsineçəmetrdir?
2.
hissəsi3molanipinuzunluğuneçəmetrdir?
Hissələr,kəsrlər
ÖyrənməŞəkildəki7ulduzdan4-ürəngli,3-ürəngsizdir.Ulduzlarınrənglənmişhissəsinəuyğunkəsr:47Ulduzlarınrənglənməmişhissəsinəuyğunkəsr:371.Əşyaqruplarınınrənglihissələrinəuyğunkəsrləriyazın.
2.
Tapşırıqlarıyerinəyetirin.1. Kəsrlərləifadəedin:
-Fiqurlarınhansıhissəsiüçbucaqlardır?-Fiqurlarınhansıhissəsiyaşıldır?-Fiqurlarınhansıhissəsidördbucaqlılardır?
2. Hansıfiqurlarbütünfiqurların59hissəsinitəşkiledir?
3.Gülsüm7yarpaqşəkliçəkdivəonlardan4-nüyaşıl,2-nisarı,1-nipalıdırənglədi.Yarpaqlarınrənglərinəuyğunkəsrləriyazın.4.12almanı3yerəbərabərpaylasanız,hərpayaneçəalmadüşər?
12almanın23hissəsineçəalmadır?Məsələnisxemçəkməkləhəlledin.5.Qabdakı5konfetiİlkinvəElnuryedilər.İlkindeyirki,mənkonfetlərin25hissəsiniyemişəm.Bəs,Elnurkonfetlərinneçəsiniyeyib?Elnurunyediyikonfetlərəuyğunkəsriyazın.
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.ŞəkildəVəlininyenialdığıstikerlərverilmişdir.Stikerlərinsayınagörəaşağıdakısuallaracavabverin.
1. Ulduztəsvirlistikerlərbütünstikerlərinhansıhissəsinitəşkiledir?2. Rəqəmtəsvirlistikerlərbütünstikerlərinhansıhissəsinitəşkil
edir?3. Səmədürəktəsvirlistikerlərəuyğunkəsri9
4kimiyazıb.Səmədinsəhvinidüzəldin.
2.10dilimpiroqun3-nüŞakir,2-niSənəmyedi.Piroqunyeyilənhissəsinəvəqalanhissəsinəuyğunkəsrləriyazın.3.Rəhilə8nəfərarasındasevdiklərirənghaqqındasorğuapardı.Məlumolduki,onlardan3nəfərmavi,5nəfərisəqırmızırəngixoşlayır.1)Rəyisoruşulanlarınhansıhissəsiqırmızırəngixoşlayır?2)Sorğudaiştirakedənlərin—hissəsihansırəngibəyənir?4.Uzunluğu20metrolanlentin15hissəsindənpaltarıbəzəməküçünistifadəedildi.Paltaraneçəmetrlentişləndi?5.Tərəfininuzunluğu4smolankvadratçəkinvə14hissəsinirəngləyin.Rənglənmişhissədəhansıfiquralınır?Müxtəlifvariantlarfikirləşin.
6.Samir4maşınşəkliçəkdi.Bu,Aydanınçəkdiyigülşəkillərinin12hissəsiqədərdir.Aydanneçəgülşəkliçəkib?Məsələnisxemçəkməkləhəlledin.
Qiymətləndirmə1.Tənliklərihəlledin.
2.İfadələrin
qiymətlərinimötərizəsizvəmötərizəlitapın.3.
Elnarəalmavəarmudları5vazayayığdı.O,hərvazaya4alma,3armudqoydu.Elnarəvazayacəmineçəmeyvəqoydu?Aşağıdakıifadələrdənhansıməsələninhəllinəuyğundeyil?
4.235ədədininonluqlar
mərtəbəsininvahidlərininsayına2vahidəlavəedib,təkliklərmərtəbəsininvahidlərininsayındanisə3vahidçıxdıqdaalınanədədneçəolar?Hansıifadələrinqiymətibuədədəbərabərdir?5.
6.a<45+10şərtiniödəyəna
dəyişənininənböyükqiymətinitapın.7.Qabda12konfetvaridi.KonfetlərdənbirneçəsiniAdilyedi.Qabda8konfetqaldı.Adildeyirki,mənkonfetlərinyarısınıyemişəm.Aydandeyirki,Adilkonfetlərin13-niyeyib.Nailədeyirki,konfetlərin23-siqalıb.Kimsəhvdeyir?Fikriniziyazın.8.Aşağıdakışəkillərdənhansınınrənglənmişhissəsi23kəsrinəuyğundur?
1)45+x=844)xx7=56
2)57-x=325)x:9=5
3)x-35=786)27:x=3
1)45-10x4 2)56:4+4 3)4x28-14
a)(4+3)x5 b)5x4+5x3
c)4+3x5
1)235+20-3a)1-civə2-ci
2)235+23b)2-civə3-cü
3)235+17c)1-civə3-cü
Təqvim
1.Tapın.
2.Avqustayından3ayəvvəlkivə3aysonrakıaylarınadlarınıyazın.3.İlinilkgünündənaşağıdaverilmiştarixlərəqədərneçəay,neçəgündür?
4.
İşlərinardıcıllığı
Görüləcəkişlər
Sərfolunanvaxt
1 Otaqlarıntəmiri
1ay20gün
2 Sanitarqovşağınıntəmiri
8gün
3 Fasadıntəmiri 5gün
4 Avadanlıqlarınquraşdırılması
4gün
Yəddəsaxlayın!1əsr=100il1il=365gün(366gün)
1ay=30vəya31gün(28vəya29gün)1həftə=7gün
Neçəildir?-2əsr-3əsr25il-1əsr65il
Neçəaydır?-3il-5il8ay-2il7ay
Neçəgündür?-4həftə-3həftə10gün-5həftə20gün
-martın14-nəqədər-mayın18-nəqədər
-iyylyn31-nəqədər-oktyabrın1-nəqədər
Aslandayıevindəkitəmirişlərininvaxtınıgöstərəncədvəlqurub.Təmirişləriiyunun10-dabaşlanacaq.Cədvələgörəsuallaracavabverin.
1. Təmirişlərinəcəminəqədərvaxtsərfolunacaq?2. Təmirişlərihansıtarixdəbitəcək?3. Fasadıntəmirinəhansıtarixdəbaşlanacaq?
5.Neçəgündür?-14iyundan28noyabraqədər;-5maydan20avqustaqədər;-17martdan17iyunaqədər;-4yanvardan30apreləqədər.
Koordinatşəbəkəsi1.
Koordinatşəbəkəsiüzərindəverilmişhərbirhərfinyerləşdiyinöqtəyəuyğunkoordinatcütünümüəyyənedin.1. Hansıhərflərəuyğunkoordinatcütündə2-ciədədeynidir?2. Kənanınbacısıdeyirki,onunadınınbaşhərfininkoordinatcütü
(6,3)-dür.Kənanınbacısınınadınecəolabilər?a)Elnarəb)Fərəhc)Dilarə
Koordinatşəbəkəsinəgörəbirsualyazın.2.
Koordinatşəbəkəsinəgörəsuallaracavabverin.1. Kitabmağazasınauyğunkoordinatcütühansıdır?
a)(6,5)b)(3,6)c)(5,5)
2. Ayselinsupermarketdənçıxıbməktəbəgetdiyiyolahansıcavab
uyğundur?
a)4vahidsağa3vahidyuxarı;b)4vahidsola2vahidyuxarı;c)2vahidsola4vahidyuxarı.
3.Dəftərinizdəkoordinatşəbəkəsiçəkin.1. Aşağıdakınöqtələrikoordinatşəbəkəsiüzərindəqeydedin.
2. Koordinatşəbəkəsi
üzərindəL,M,N,Knöqtələriniqeydedinvəbunöqtələribirləşdirin.Hansıfiquralındı?
A(4,7)B(6,3)
D(7,6)F(3,3)
J(1,4)G(5,2)
L(1,5) M(1,1) N(4,1) K(4,5)
Koordinatşəbəkəsi1.Koordinatşəbəkəsiüzərindəkifiqurlarınadlarınıvəonlarınyerləşdiyinöqtəyəuyğunkoordinatcütlərinidəftərinizdəyazın.
Cütlərləiş.2.Birhəftəərzindəhavatemperaturunundəyişməsinigöstərənqrafikəəsasənbir-birinizəsuallarverin.Temperaturhərgüneynivaxtda-saat12:00-daölçülmüşdür.Qrafikəəsasənmüəyyənetdiyinizüçməlumatıdəftərinizdəyazın.
Cütlərləiş.3.
Dəftərinizdəkoordinatşəbəkəsiçəkin.Verilmişkoordinatcütlərinəuyğunnöqtələriparçalarlabirləşdirin.Hansıhərfalındı?(1,1)və(1,5),(1,5)və(3,5),(1,3)və(3,3)Oxşartapşırıqlarfikirləşinvəyerinəyetirin.
Məlumatıaraşdırınvətəqdimedin1.Verilmişpiktoqramıvəbarqrafıtəqdimedin.
Piktoqramdahəndbollaməşğulolanlarınsayınıgöstərənşəkillərin3,futbollaməşğulolanlarınsayınıgöstərənşəkillərinisə6olduğuhaldabarqrafıdəftərinizdəçəkinvəyeniməlumatlarıtəqdimedin.2.Cədvəldə14nəfərarasında“Hansıfəsildahaçoxxoşunagəlir?”sualıiləaparılmışsorğununnəticələriverilmişdir.Bunəticənidəftərinizdətelqrafvəbarqrafşəklindəgöstərin.Sorğununnəticələrinimüqayisəedənikiməlumatıyazın.
Əli Lalə İsa Pəri Ayan Arzu Asif Əsli Araz Arif Jalə
Yay Qış Yaz Yay Qış Yay Yay Yaz Yay Yay Payız
3.Aşağıdakıməlumatlaraəsasənölkələrinadlarınıvəqazandıqlarıqızılmedallarınsayınıgöstərəncədvəlidəftərinizdətərtibedinvəbarqrafqurun.
Olimpiyaoyunlarıilkdəfə1896-cıildəYunanıstandakeçirilmişdir.Buoyunlarda7ölkədəngələnidmançılar38qızılmedalqazanmışlar.-Yunanıstan10qızılmedalqazanıb.-AmerikaBirləşmişŞtatlarıYunanıstandan1medalartıqqazanıb.-FransanınqazandığıqızılmedallarınsayıYunanıstanınqazandığıqızılmedallarınsayınınyarısıqədərolub.-AlmaniyaFransadan1medalçoxqazanıb.
-BöyükBritaniyaAlmaniyadan3dəfəazqızılmedalqazanıb.-Avstraliya,AvstriyavəBöyükBritaniyanınqızılmedallarınınsayıbərabərolub.
Məlumatıaraşdırınvətəqdimedin1.Cədvəldəbəziməşhurabidələrinhündürlüyüverilmişdir.Cədvələgörəbarqrafıdəftərinizdətamamlayın.
2.Səməd,Əli,AsifvəRəhimbasketbolsəbətinətopatmaqdayarışırlar.Onlarınhərbiri10dəfətopatdıvənəticələrbelədir:
Səməd-9;Əli-5;Asif-8;Rəhim-6.Bunəticələrəgörəbarqrafqurun.Yarışınqalibinəvənəticələrinmüqayisəsinəaid3məlumatyazın.3.
Barqrafagörətapşırıqlarıyerinəyetirin.1. Barqrafdaverilənümumiməlumatlarıtəqdimedin.
2. Kompyuterdəkimdahaçoxmətnyığıb?3. AytacNailədənneçəsəhifəçoxmətnyığıb?4. Barqrafdaədədlərdörd-dördartansırailədəyişsə,Aytacneçə
səhifəyığmışolar?5. Buqrafikəbaşqaadverin.
Məlumatıaraşdırınvəproqnozverin1.Hansıhaldaqutudandairəvəkvadratınçıxmaehtimalıbərabərdir?Hansıhaldadairəninçıxmaehtimalıdahaçoxdur?
Qruplarlaiş.2.
Birtorbadasarı,qırmızı,mavirəngliüçbucaqşəkillərivar.Butorbadanhərdəfəbirüçbucaqşəkliçıxarılmışvəbarqrafdaqeydolunmuşdur.Hərdəfəçıxarılanüçbucaqşəkliyenidəntorbayaqaytarılmışdır.Buhərəkət20dəfətəkrarolunmuşdur.Nəticədəsağtərəfdəkibarqrafalınmışdır.
1. Barqrafagörətorbadahansıüçbucağındahaçoxolduğunugümanetməkolar?
2. Butapşırığıtəcrübədənkeçirinvəbarqrafqurun.3.“Çərxi-fələk”oyunununkeçirildiyiçarxınhissələrininrənglərinəgörəsuallaracavabverin.
1. Rəhimağrəngiseçib.Hansıçarxdaoynasa,onunqalibgəlməkşansıdahaçoxolar?
2. “Çərxi-fələk”oyunundaPəriiləArzuyarışır.Onlarhansıçarxıseçsələr,oyunədalətliolar?
4.Üzərindəaşağıdakıhərfləryazılmışkartlarıqutuyadoldurun.Qutuyabaxmadan20dəfəkartçıxardınvəhərdəfəçıxardığınkartıyenidənqutuyaqaytarın.
Nəticələritelqraflagöstərin.Ənçoxçıxanhansıhərfoldu?Bunəticələrəgörənövbəticəhddəçıxacaqhərfhaqqındaproqnozverin.
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.
Birtorbada14kubvar.Kublardan6-sıyaşıl,8-iqırmızıdır.TorbayabaxmadançıxarılanhəryaşılkubagörəCəmil,hərqırmızıkubagörəNərgiz2xalqazanacaq.Buoyununşərtləriədalətlihesabolunabilərmi?Fikirləriniziyazın.Qruplarlaiş2.Budərsliyinhərhansıbirsəhifəsiniaçın.Busəhifədəsözlərdəkisaitlərisayınvəuyğuntelqrafqurun.Ənçoxvəənazhansısaitsəsişlənib?Butelqrafıngöstəricilərinidigərsəhifədəkisaitlərinsayıiləmüqayisəedin.3.Barqrafagörə5məlumatımüəyyənləşdirinvədəftərinizdəyazın.
4.Koordinatşəbəkəsiüzərindəbank(4,5)koordinatcütünəuyğunnöqtədəyerləşir.Xəstəxanabankdan3vahidyuxarıda,2vahidsoldadır.Xəstəxanayauyğunnöqtəninkoordinatcütünümüəyyən
edin.
Qiymətləndirmə1.
Koordinatşəbəkəsinəgörəsuallaracavabyazın1. (2,4)koordinatcütühansıheyvanlarınyerinigöstərir?2. Şirlərinyerinəuyğunkoordinatcütünümüəyyənedin.3. (2,1)və(4,2)koordinatcütünəuyğunheyvanlarınadınıyazın.4. “Quşlarfillərdənsağdadır”fikridoğrudurmu?
2.
Barqrafagörətapşırıqlarıyerinəyetirin.1. Barqrafdaneçənəfərinheyvanxanayaekskursiyasıhaqqında
məlumatverilmişdir?2. Aygünheyvanxanadaneçədəfəolmuşdur?3. İsa,MalikvəNigarınheyvanxanayaekskursiyalarıhaqqında
məlumatlarıyazın.
3.
Elmirabazarertəsindənbaşlayaraqhərgün20qəpikpulaqənaətedir.Həftəningünləriüzrəonunyığdığıpulhansıcədvəldədüzgünverilmişdir?
4.Aslan10cəhdin8-dətorbadanqırmızı,2-dəisəsarışarçıxarıb.Bunəticələrəgörəaşağıdakıfikirlərdənhansıhəqiqətədahauyğundur?1. Torbadakıbütünşarlarqırmızırəngdədir.2. Sarışarlarınsayıqırmızışarlardanazdır.3. Qırmızıvəsarışarlarınsayıbərabərdir.
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Torbayabaxmadançıxarılanbirşarınqırmızırəngdəolmasıehtimalınıaraşdırın.Torbalarlaifadələriqarşılaşdırın.
2.ŞuşadanFüzuliyəqədəryol53km-dir.ŞuşavəXocalışəhərləriarasındakıyolbundan29kmazdır.ŞuşadanXocalıyaqədəryolneçəkilometrdir?Böyüklərinköməyiləxəritədəgöstərilmişrayonlararasındakıməsafələrəuyğunmüxtəlifməsələlərqurun.
3.Əlverişliüsullaşifahihesablayın.1. 3+4+5+6+147+146+145+1442. 1+2+3+4+249+248+247+2463. 185+187+186+14+13+15
4.Elnarəninadgününə4rəfiqəsibirgəhədiyyəaldılar.Onlarınhərbirieynimiqdardapulqoyaraq52manatasaat,12manatagülbuketi
1)Yəqinki,şansıçoxdur2)Olabilər,mümkündür
3)Əlbəttə,mütləq,hökmən4)Mümkündeyil,olabilməz.
aldılar.Rəfiqələrinhərbirineçəmanatpulqoydu?
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Cədvəlinsütunlarıarasındakıəlaqəniaraşdırınvəhərflərinköməyiləifadələryazın.
2.Köşkdəjurnalınyeninömrəsindən35nüsxəsatıldıqdansonra24-üqaldı.Köşkəjurnalınyeninömrəsindənneçənüsxəgətirilmişdi?Məsələnitənlikqurmaqlahəlledin.3.Ədədləriseçibyoxlamaqlatapşırıqlarıyerinəyetirin.1)İkiədədincəmi8,fərqi2-dir.Buədədlərneçədir?2)İkiədədincəmi13,hasiliisə12-dir.Buədədlərneçədir?3)İkiədədinfərqi4,qismətiisə5-dir.Buədədlərneçədir?4)İkiədədincəmi11,qismətiisə10-dur.Buədədlərneçədir?5)İkiədədinhəmhasili,həmdəqisməti9-dur.Buədədlərneçədir?4.Aynurdostlarıüçün2piroqbişirdi.O,hərpiroqu6bərabərdiliməböldü.Aynurvə3dostubirlikdə9dilimpiroqyedilər.Neçədilimpiroqqaldı?Buməsələninhəllininardıcıllığıhansıbənddədüzgünverilmişdir?
1. 2-ni6-yavurubüzərinə3gəlməli2. 3-ü4-əvurubnəticədən6çıxmalı3. 2-ni6-yavurubnəticədən9çıxmalı
5.4mparçanın80sm-dənətək,1m20sm-dənisəşalvartikməküçünistifadəolundu.Neçəmetrparçaqaldı?6.Aşağıdakıardıcıllıqda4-cüşəkildəneçə -damaolacaq?Sətirlərinvəsütunlarınsayınındəyişməqaydasınıaraşdırın.
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Mətndəmiqdarsayı,sırasayı,nömrə-nişangöstərənədədləriseçin.KosmosauçanbirincicanlıLaykaadlıitolmuşdur.Layka1957-ciildə“Sputnik-2”kosmikgəmisiiləkosmosagöndərildi.Təəssüfki,bueksperimentuğurluolmadı.KosmikgəmiyandıvəLaykahəlakoldu.Lakin1960-cıildə“Sputnik-5”kosmikgəmisiiləkosmosayenicanlılargöndərildi.Bunlar2it-BelkavəStrelka,40siçanvə2dovşanidi.“Sputnik-5”gəmisi1günsonrauğurlayerəqayıtdı.BirqədərsonraisəStrelkaadlıitin6balasıdünyayagəldi.2.
Aşağıdakıcədvəldəbirhekayəninmüzakirəsindəşagirdlərinçıxışlarınınvaxtlarıgöstərilmişdir.Bucədvələgörəsuallaracavabverin.
1. Birinyarısındakimçıxışedəcək?2. Gündüzsaat12-dənsaat1-əqədərhansışagirdlərçıxışedəcək?3. Hansışagirdintəqdimatvaxtıikininyarısındadır?4. Aşağıdakısaatlardanhansı1-ciçıxışedənşagirdinvaxtını
göstərir?
3.Elnurun40manat,Nailənin22manat,Zöhrəninisə28manatpuluvaridi.1)Onlarpullarınıbiryerətoplayıbözaralarındabərabər
bölsələr,hərbirinəneçəmanatpuldüşər?2)Kimətəxminənəvvəlkipuluqədərpuldüşər?
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Uyğunölçüvahidləriiləifadəedin.
2.İfadələrinqiymətinimüqayisəedin.
3.
Nərminə3ədədisütunşəklindəyazmaqlatoplayıb.Onunsəhvlərinimüəyyənedinvətapşırığıdüzgünyerinəyetirin.4.20şəkərburanı5qababərabərsaydaqoydular.2qabdakışəkərburalarbütünlükləyeyildi.Neçəşəkərburayeyildi?Yeyilənşəkərburalarıkəsrləifadəedin.5.Seçibyoxlamaqlahəlledin.İkiədədincəmi15-dir.Ədədlərdənbiriobirindən4dəfəböyükdür.Bunlarhansıədədlərdir?6.KamililəNəzrininbirlikdə20manatpuluvar.KamilinpuluNəzrininpulundan3dəfəçoxdur.Onlarınhərbirininneçəmanatpuluvar?Fikrinizdəhesablayın,sonrayoxlayın.7.Sütunşəklindəyazmaqlahəlledin.
Santimetrlə4dm5sm2m30sm5m7sm
Desimetrlə2m5dm6m4dm5m5dm
Millimetrlə3sm5mm7dm25mm5dm8mm
60x7 210+22035:7 125-120700:7 630:7200+1 210x1
560:7 420:64x70 300-2490:7 8x10210:3 90x0
312x3123x6
421x2146x4
684:6595:5
924:4785:5
213x4 216x4 738:6 378:3
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Elmanın41yaşıvar.QəribElmandan1yaş,Kamrandanisə4yaşkiçikdir.Kamranınneçəyaşıvar?2.Əvvəlcədəqiqsonraisəyüzlüklərəqədəryuvarlaqlaşdırmaqlatəqribihesablayın.Nəticələrimüqayisəedin.Hansıhaldadəqiqnəticətəqribinəticədənazdır,hansıhaldaçoxdur?
3.Kərimin30qəpikpuluvaridi.O,pulunuüçbərabərhissəyəböldü.
Birhissəsiniqardaşınaverdi.Kərimqardaşınaneçəqəpikverdi?Kəriminqardaşınaverdiyipulukəsrləifadəedin.4.144-dənəvvəlkicütədədlə144-dənsonrakıcütədədincəmini2-yəbölsən,neçəalınar?5.Lazımolanyerdəmötərizələrieləyazınki,doğrubərabərlikalınsın.
6.Piramidahansıdır?
7.Perimetri64smolankvadratıntərəfininuzunluğuneçəsantimetrdir?8.Əməlləriyerinəyetirin.
237+127348+167278+112
412+487543+124670+123
45:9+4=924+25x2=9824-6+7=11
4x5+12=324x5+12=6842:7-5=21
16+27:3-21100-4x9+3x856+(72-42):3
250+250x2(250+250)x2680-160x3
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.OrxanQəbələyəsəyahətizamanı260şəkilçəkdi.O,buşəkillərdənbirhissəsiniçapetdirdi.Qalanlarınıisəhərbirində75şəkilolmaqlakompyuterininyaddaşında3qovluqdasaxladı.Orxanneçəşəkilçapetdirdi?Cütlərləiş.2.Düzünəvətərsinəeynicüroxunanədədlərpalindromədədləradlanır.Məsələn,222,353vəs.Birədədirəqəmlərininyerinisağdansoladəyişibalınanədədlətopladıqdacəmdəpalindromədədalınır.Buqaydayenionluqvəyüzlükyaranmayanhalüçündoğrudur.Qaydanıyoxlayın.
3.Tənliklərihəlledin.
4.Qablardakısuyunmiqdarını
kəsrləifadəedin.
5.C<A<Bolarsa,450,324,645ədədlərinihərflərinyerinəyazın.6.Tapşırıqlarıyerinəyetirin.1. İkiardıcılədədincəmi15-dir.Buədədlərimüəyyənedin.2. Üçardıcılədədincəmi18-dir.Ənkiçikədədneçədir?3. Üçqardaşınbir-birindən2yaşfərqivar.Qardaşlarınyaşlarının
cəmi15-dir.Ortancılqardaşınneçəyaşıvar?
1)5xx=402)x:3=8
3)xx3=604)x-12=28
5)x+20=286)24:x=2
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.AtasıhərgünƏkbərəbuterbrodalmaqüçün20qəpik,meyvəşirəsialmaqüçünisə15qəpikverir.Əkbər5günbupullarıxərcləməsə,nəqədərpulyığabilər?Məsələnicədvəlqurmaqlahəlledin.2.Nəsibkompyuteroyunundamotosikl,qatarvəyaavtomobilseçəbilər.Bunəqliyyatnövlərininrəngləriisəağ,mavi,qaravəsarıolabilər.NəqliyyatınnövünəvərənginəgörəNəsibinbütünseçimvariantlarınınsiyahısınıtərtibedin.3.İlqarmağazadanmüxtəlifölkələrinpoçtmarkalarınıalıb.AlmaniyamarkalarıTürkiyəmarkalarından4manatbahadır.YaponiyamarkalarıTürkiyəmarkalarından2dəfəucuzdur.Yaponiyamarkalarınınqiyməti8manatdır.İlqarTürkiyəvəAlmaniyamarkalarıüçünnəqədərpulödəyib?
4.Hərbirşəkilüzərindəqırmızıxətlərləgöstərilənbucağınnövünümüəyyənedin.
5.Aşağıdakışəkillərdəhansıfəzafiqurlarınınaçılışıverilmişdir?
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Planüzərindəküçələrinadlarınıyazmağıunutmuşlar.Gənclərküçəsiiləİstiqlaliyyətküçəsibir-birinəparaleldir.LaləliküçəhəmGənclər,həmdəİstiqlaliyyətküçəsiiləkəsişir.StadionGənclərküçəsindəyerləşir.Məktəb,bankvəyaşayışevlərininhansıküçədəyerləşdiyinimüəyyənedin.
2.İkiqabdaeynisaydaalmavar.Qablardanbirinə8alma,digərinə7almaqoyduqdaikiqabdacəmi21almaoldu.Əvvəlcəhərqabdaneçəalmavaridi?3.Aydansentyabrayıüçüninternetxidmətlərinəgörə27manat,oktyabrayıüçünisəbundan10manatazödədi.Onunnoyabrayıüçünödədiyiməbləğoktyabrayındakından2dəfəçoxidi.Aydannoyabrayındainternetxidmətinəgörəneçəmanatödədi?4.18smuzunluğundalentəvvəlcə3bərabərhissəyə,sonraisəbuhissələrinhərbiriyarıyabölünmüşdür.Lentneçəhissəyəbölünüb?Hərhissəninuzunluğuneçəsantimetrdir?5.1,2,3rəqəmlərininiştiraketdiyiədədlərinköməyilətəxminən400ədədinialmağınmüxtəlifyollarınıtapın.Məsələn,21x3+312+21=396396≈4006.1,3,5rəqəmlərindənbirdəfəistifadəetməkləonlarıqırmızıxanalarınyerinəeləyazınki,cəm,fərqvəhasilənböyükolsun.
Ümumiləşdiricitapşırıqlar1.Birgəminidüzəltməküçün320güntələbolunur.Buvaxtbirildənneçəgünazdır?Fevralayını28günqəbuledin.2.Aşağıdakışəkilmarşrutboyuavtobusdakısərnişinlərinsayınındəyişməsinigöstərir.Sondayanacaqdaavtobusdanneçəsərnişindüşdü?
3.Ustabildirdiki,mətbəxvəhamamındöşəməsiüçüncəmi620metlaxlazımdır.Bunlardan587-simətbəxə,143-üisəhamamaişlənəcək.Ustanınsəhvinimüəyyənedin.4.Məktəbkitabxanasıüçüncülərüçünçərşənbəgünü326,cüməgünü249yenidərslikaldı.Budərsliklərhərbirinə5ədədolmaqlaşagirdlərəpaylandı.Dərsliklərneçəşagirdəçatdı?5.4litrlikqabdakıyağınqiyməti24manat,8litrlikqabdakıyağınqiymətiisə40manatdır.Hansınıalsanız,1litryağüçündahaazpulödəyərsiniz?6.Fiqurlarıçöplərləmodelləşdirinvətapşırıqlarıyerinəyetirin.1. elə2çöpügötürünki,yalnız
2kvadratqalsın.2. 2çöpünyerinielədəyişin
ki,3eyniüçbucaqalınsın.
Recommended